Leergang Nederlandse Geschiedenis, deel 3 De Republiek ( )

www.hoorgeschiedenis.nl

Leergang Nederlandse Geschiedenis, deel 3

De Republiek (1477-1795)

1


NL 3 Programma

Nederlandse geschiedenis - 3

1.

Inleiding: het Wilhelmus, overzicht

2.

Erasmus, Luther, de wederdopers en Calvijn

3.

Van Groot Privilege (1477) tot Unie van Utrecht (1579)

4.

Ban (1580) tot Twaalfjarig Bestand (1609-21)

5.

Het conflict tussen Van Oldenbarnevelt en Maurits

6.

De internationale omgeving van de Republiek in de 17e eeuw

7.

Expansie en economische bloei van de Republiek

8.

Stedelijke cultuur in de Republiek, wetenschap, Verlichting

9.

Het rampjaar 1672, de stadhouderloze tijdperken

10. Patriotten, Oranje, politieke en staatkundige denkbeelden

2


titeldia schilderkunst


Schilderkunst

3

renaissance



1200: Vroege Renaissance 1265 –1321 1266 –1337 1304 –1374 1313 –1375

Dante Alighieri Giotto di Bondone Petrarca Boccaccio

1500: Italiaanse Renaissance 1452 –1519 1469 –1527 1475 –1564 1483 –1520 Domenico di Michelino, Florence 1465, detail

Leonardo da Vinci Machiavelli Michelangelo Rafael

4


Rafael Atheense school


Rafaël, Stanza della segnatura, de Atheense school, 1509-1510

5

tijdvakken schilderkunst republiek


Nederlandse geschiedenis - 3 Tijdvakken schilderkunst in de Republiek Eerste periode

1572 - 1590

Oorlog

Tweede periode

1590 - 1621

Opbouw

Derde periode

1621 - 1642

Eerste bloei

Vierde periode

1642 - 1672

Hoogtepunt

Vijfde periode

na 1672

Afname 6

schilderkunst 1 1572 1590 factoren


Nederlandse geschiedenis - 3 Eerste periode

1572 - 1590

Oorlog

Politieke verwarring en oorlogshandelingen Veel verwoeste gebouwen Weinig financiële middelen Migratie vanuit zuiden: hoge culturele en artistieke ontwikkeling (Italië) Kunst als propaganda: Prenten, gravures en pamfletten 7

Hogenberg



Frans Hogenberg 1535 - 1590 Geboren in Mechelen, voor 1572 naar Keulen Atlassen en historische prenten De belegering van Nijmegen, 1590

8

Goltzius


Nederlandse geschiedenis - 3 Hendrik Goltzius 1558-1617

Geboren in Limburg 1577

met Coornhert naar Haarlem

Tot 1600 graveur, daarna ook schilder

Goltzius: Coornhert (1590)

9


Carel van Mander

Nederlandse geschiedenis - 3 Carel van Mander 1548-1606 1573

Italië

1583

naar het noorden

Kennis van de klassieken en Italiaanse schilderkunst Haarlem: eerste Nederlandse ‘ academie’voor schilderkunst Cornelis van Haarlem en Hendrick Goltzius

Oriane in de tuin van Apolidon (1600)

10


schilderkunst 2 1590-1621

Nederlandse geschiedenis - 3 Tweede periode 1590-1621

Instroom uit zuiden

Meer financiële middelen: elite kooplieden

Grote stadsuitbreidingen, bouwhausse tot 1621 (met name Amsterdam, Haarlem en Leiden)

11

schilderkunst 2 steden


Nederlandse geschiedenis - 3 Tweede periode 1590-1621 Amsterdam Gillis van Coninxloo David Vingboons Roelant Savery

1544-1607 1576-1632 1576-1639

via Duitsland uit Mechelen uit Kortrijk

Haarlem Cornelis Cornelisz. Frans Hals

1562-1638 1582 (83)-1666

rond 1586 uit Antwerpen

Utrecht Abraham Bloemaert Joachim Wttewael

1564-1651 1566-1638 12


landschappen en boerentaferelen

Nederlandse geschiedenis - 3 Landschappen en boerentaferelen

David Vingboons 1576-1632 Geboren in Mechelen 1591 naar Amsterdam

Landschap, jaar n.b.

13


maniërisme

Nederlandse geschiedenis - 3 Maniërisme Cornelis Cornelisz. van Haarlem 1562-1638

Navolging Italiaanse renaissanceschilders, grote nadruk op de symboliek van de houding

De zondeval (1592)

14


maatschappelijke thema’s: zielenvisserij

Nederlandse geschiedenis - 3 Maatschappelijke thema’ s Adriaan van de Venne Delft 1587- Den Haag 1662

De zielenvisserij (1614)

15


schilderkunst 3 1621-1642 algemeen

Nederlandse geschiedenis - 3 Derde periode

1621-1642

Algemeen: Recessie en vertraging door hervatting van de oorlog

Aanvankelijk gebrek aan materiaal (kleurstoffen) Groei en verrijking in Amsterdam, Haarlem en Leiden Nieuwbouw met veel versiering binnen en buiten: Mauritshuis (DH), Westerkerk (A’ dam)

20


schilderkunst 3 1621-1642 handel


1621-1642

Amsterdam centrum Europese kunsthandel Ca. 1650: 2,5 miljoen schilderijen in omloop (veel kopieën) Grote export naar Duitsland Gespecialiseerde verzamelaars

21


Vlaanderen Constkamer

Nederlandse geschiedenis - 3 Vlaanderen Constcamer

"De kunstkamer van Cornelis van der Geest met het bezoek van Alexander 22 de Grote aan het atelier van Apelles" , Willem van Haecht, 1628


schilderkunst 3 1621-1642 karakteristieken


1621-1642

Schilderkunst:

Invloed calvinisme na 1618: minder buitenpartijen en vrolijke taferelen Meer veldslagen en soldatenleven Door de oorlog met Spanje worden kleurstoffen schaars (onder andere indigo, cochenille, campêche en braziel, de heldere roden, blauwen en gelen)

23

schilderkunst 3 1621-1642 namen



1621-1642

Monochrome landschappen: Jan van Goyen Salomon van Ruysdael

1596-1565 ca. 1600-1670

Zeegezichten Cornelis Claesz Van Wieringen

1577 - 1633

Fijnschilders Gerrit Dou

1613-1675

Portretten, schutterstukken Frans Hals

1583-1666 24

Jan van Goyen


Nederlandse geschiedenis - 3 Jan van Goyen 1596 - 1656 Landschappen en riviergezichten

Gezicht op de Merwede bij Dordrecht, 1651

25


Jan van Goyen Dordrecht


Jan van Goyen, Gezicht op de Merwede bij Dordrecht, 1651

26

Salomon van Ruysdael



Salomon van Ruysdael (1600 - 1670)

Het Gooi, Haarlem (bij Esaias van de Velde)

Riviergezicht

27


Van Wieringen


Cornelis Claesz Van Wieringen De slag bij Damiate (1630, thema: Vijfde Kruistocht, 1219)

28

Gerrit Dou



Gerrit Dou 1613 - 1675

1627

Eerste leerling Rembrandt

1632

Vestiging Leiden

Portret van een lezende oude vrouw. Ca. 1630.

29

Frans hals


Nederlandse geschiedenis - 3 Frans Hals ca. 1583 - 1666

1586

Verhuizing van Antwerpen naar Haarlem

1616

Studie Rubens en Antoon van Dijck in Antwerpen Twaalf jaar lid schutterij Lachend kind, 1620 (1625)

30


schilderkunst 4 1642 1672


Vierde periode 1642 - 1672

Economische recessie voorbij Hoogtepunt van Hollandse schilderkunst Samenval met nieuwe architectuur (Saenredam)

31

Rembrandt steniging Stefanus


Nederlandse geschiedenis - 3 Rembrandt van Rijn 1606 - 1669

1625-1631 Zelfstandig schilder in Leiden

Oudst bekende schilderij: De steniging van Stefanus (1625) Musée des Beaux-Arts, Lyon

32


Rembrandt Titus


Titus aan de lezenaar (1655)

33


Rembrandt Titus detail


Titus aan de lezenaar (1655)

34


Rembrandt Moren


Twee moren, ca.1661

35

Vermeer data


Nederlandse geschiedenis - 3 Johannes Vermeer 1632 - 1675 1653

Overgang naar RK-kerk

1659-1661 Gezicht op Delft 1665-1667 Het meisje met de parel 1667-1670 De liefdesbrief

korenbloemblauw loodtingeel

Vrouw met weegschaal 1664

36

Vermeer Gezicht op Delft



1659-1662

Gezicht op Delft

37

Saenredam


Nederlandse geschiedenis - 3 Pieter Jansz. Saenredam 1597-1665

‘ Calvinisme in de schilderkunst’ -

vooruitstekend orgel

-

lege ruimte

-

mathematische ordening

-

kleinheid van de mens

Interieur Sint Bavokerk Haarlem (1648)

38

schilderkunst 5 1672


Nederlandse geschiedenis - 3 Vijfde periode: vanaf1672

Instorting van de kunstmarkt Eigentijdse kunstenaars in Amsterdamse inventarislijsten Ca. 1660 Jaren 70 Jaren 80

bijna geheel 40 % 14 %

39


titeldia architectuur


Architectuur

41


Lieven de Key

Nederlandse geschiedenis - 3 Architekten

Lieven de Key (Gent 1550 - Haarlem 1627)

Renaissancebouw Vlaming, ca. 1584 naar noorden Vooral werkzaam in Haarlem en Leiden

42


Hendrik de Keyser werken 1

Nederlandse geschiedenis - 3 Architekten Hendrik de Keyser (d.O.) (Utrecht 1565 - Amsterdam 1621)

1619-1620 Munttoren, Amsterdam 1622

Erasmus-standbeeld, Rotterdam

1620-1623 Noorderkerk, Amsterdam 1614-1623 Praalgraf Willem van Oranje, Delft 1620-1631 Westerkerk, Amsterdam

43


Hendrik de Keyser werken 2

Nederlandse geschiedenis - 3 Architekten Hendrik de Keyser (d.O.) 1565-1621

1595

Stadsarchitect Amsterdam

1606

Oost-Indisch Huis, Amsterdam

1606

Montelbaanstoren, Amsterdam

1611

Beurs, Amsterdam

1603-1611 Zuiderkerk, Amsterdam 1618

Haarlemmerpoort, Amsterdam

44

Jacob van Campen


Nederlandse geschiedenis - 3 Architekten Jacob van Campen 1595-1657 Mauritshuis Paleis Noordeinde 1655

Stadhuis op de Dam

Na crisis van jaren 1620 overgang naar streng classisisme. Minder ornamentiek

Het Paleis op de Dam omstreeks 1670 door Gerrit Adriaenszoon Berckheyde.

45


titeldia letterkunde


Letterkunde

47


P C Hooft tot 1606

Nederlandse geschiedenis - 3 Pieter Corneliszoon Hooft 1581 - 1647 1598

Reis Frankrijk, Italië

1606

Rechtenstudie Leiden

1609 - Bestand De wijse Vaders door lange' oeffeningh ervaren, Die geenen kommer, moeyt, noch sware kosten sparen, Maer waken, dagh en nacht, met hart, sin en verstandt, Sorghvuldelijck beducht voor 't liefste Vaderlandt, Waer van sy het bestier met rijpe reden mennen.

48


P C Hooft - 2

Nederlandse geschiedenis - 3 Pieter Corneliszoon Hooft 1581 - 1647 1598

Reis Frankrijk, Italië

1606

Rechtenstudie Leiden

1613

‘ Geeraerdt van Velsen’

1617

‘ Baeto’(stamvader der Bataven)

1619

Baljuw van Gooiland Drost van Muiden

1628 - 1647

Neederlandse Histoorien 49

Muiderslot bezoekers



Bezoekers van het Muiderslot Roemer Visscher Anna Roemersdochter Visscher Jan Pieterszoon Sweelinck Maria Tesselschade Visscher Gerardus Vossius Casparus Barlaeus Albert Burgh Laurens Reael Jan Vos Joost van den Vondel Werkkamer van P.C.Hooft, Muiderslot

50

Vondel jaartallen


Nederlandse geschiedenis - 3 Joost van den Vondel 1587-1679 1585 Ouders van Antwerpen naar Keulen 1597 Amsterdam 1625 ‘ Palamedes oft vermoorde onnooselheit ‘ Gedwongen vlucht uit Amsterdam, rechtszaak, boete (1663 eerste opvoering in Rotterdam) 1641 Overgang van remonstrantisme naar rooms-katholicisme Portret, Ph. Koninck, 1665

51


Spinoza traktaat

Nederlandse geschiedenis - 3 Baruch Spinoza 1632-1677): Theologisch-politiek traktaat (Tractatus Theologico-Politicus, Hamburg 1670)

[20:4] (64) De stad Amsterdam oogst de vruchten van deze vrijheid (van meningsuiting) door haar grote voorspoed en de bewondering van alle andere mensen. Want in deze meest bloeiende staat en prachtige stad leven mensen van alle naties en religies samen in de grootste harmonie (...). 66) Zijn religie en confessie worden niet van belang gevonden (...).

55

Anna Maria van Schurman


Nederlandse geschiedenis - 3 1636

Colleges aan Universiteit Utrecht

Correspondentie met o.a. Jacob Cats Constantijn Huygens René Descartes Christina van Zweden 1652

1669

Verhandeling over het vermogen van vrouwen om te studeren en de hogere wetenschappen te bedrijven (Latijn) Aansluiting bij de Labadisten

Anna Maria van Schurman 1607-1678

56

Huygens



Constantijn Huygens 1596-1687

Constantijn Huygens jr. 1628-1697

Christiaan Huygens 1629-1695

Dichter, componist Secretaris stadhouder Diplomaat

Secretaris Willem III Wetenschapper (telescopen)

Wis- en natuurkundige (licht als golven) Sterrenkundige Uitvinder Schrijver

Constantijn Huygensprijs

57

Leergang Nederlandse Geschiedenis, deel 3 De Republiek ( )

Recommend Documents