Leergang Nederlandse Geschiedenis, deel 3 De Republiek ( )

www.hoorgeschiedenis.nl

Leergang Nederlandse Geschiedenis, deel 3

De Republiek (1477-1795)

1


NL 3 Programma

Nederlandse geschiedenis - 3

1.

Inleiding: het Wilhelmus, overzicht

2.

Erasmus, Luther, de wederdopers en Calvijn

3.

Van Groot Privilege (1477) tot Unie van Utrecht (1579)

4.

Ban (1580) tot Twaalfjarig Bestand (1609-21)

5.

Het conflict tussen Van Oldenbarnevelt en Maurits

6.

De internationale omgeving van de Republiek in de 17e eeuw

7.

Expansie en economische bloei van de Republiek

8.

Stedelijke cultuur in de Republiek, wetenschap, Verlichting

9.

Het rampjaar 1672, de stadhouderloze tijdperken

10. Patriotten, Oranje, politieke en staatkundige denkbeelden

2


titeldia het Duitse Rijk


Het Duitse Rijk

3

lage landen en het HRR


Nederlandse geschiedenis - 3 Lage Landen en het Heilig Roomse Rijk Ca. 1156

Frederik Barbarossa grijpt als laatste keizer in bij problemen in de Nederlanden

Willem II (ca. 1228-1256) 1234 1248 1256

Graaf van Holland Koning van het Heilig Roomse Rijk Gesneuveld in West-Friesland Aartsbisschop Siegfried III van Mainz kroont Hendrik Raspe (Thüringen) en Willem II

4


Karel de stoute


Karel de Stoute (1433-1477) Titels van graafschappen en hertogdommen naar Bourgondiërs Het Bourgondische ‘ middenrijk’in wording

5


Bourgondië


1477

Hertogdom Bourgondië naar Lodewijk XI, begin vorming Bourgondische Nederlanden

1512

Onder Maximiliaan I vorming Eerste Bourgondische Kreits: Habsburgse Nederlanden + Franche-Comté

6

Karel V Pragmatieke Sanctie


Nederlandse geschiedenis - 3 1548

Transactie van Augsburg Gelre, Neder- en Oversticht en Groningen bij Bourgondische Kreits gevoegd Bourgondische Kreits los van wetgeving Heilig Roomse Rijk niet onderhorig aan Duitse landdag eigen staten-generaal alleen jaargeld aan Karel V als heer

Karel V 1500-1558 1549

Pragmatieke Sanctie (Vlaanderen definitief uit Frans leenverband)

Habsburgse Nederlanden Tot 1581/1648 Noord- en Zuid-Nederland (formeel) Na 1648 Zuidelijke Nederlanden 7

vrede van Munster



Vrede van Münster

Adriaen Pauw Jan van Mathenesse Barthold van Gent

Willem Ripperda

Frans van Donia Adriaen Clant tot Stedum

De eedaflegging van de Vrede van Munster in 1648. Gerard ter Borch (II) (1617 –1681)

8


vrede van Westfalen


1648

Vrede van Westfalen

Duitse Rijk Frankrijk Zweden Zwitserland

1648

Vrede van Münster

Spanje Nederlanden

9

vrede van Munster kistje



Vrede van Münster

Pagina met de ratificatie door de koning van Spanje van de Vrede van Munster en het kistje waarin het tractaat geborgen is. www.nationaalarchief.nl

10


vrede van Munster-artikel 1


Vrede van Münster

Artikel 1: .. dat de Heren Staten-Generaal van de Verenigde Nederlanden, en de respectieve Provinciën van dezelve, met alle haar geassocieerde Landschappen, Steden en aanhorige Landen, zijn vrije ende soevereine Staten, Provinciën en Landen, op de welke, noch op haar geassocieerde Landschappen, Steden en Landen voorszeid, hij Heer Konink niet (niets) en pretendeert, noch nu ofte namaals voor hemzelven, zijn successeurs en nakomelingen immermeer iets zal pretenderen. 11


vrede van Munster-samenvatting


Vrede van Münster

• Officiële erkenning dat de Republiek geen deel uitmaakt van de Bourgondische Kreits • Schelde blijft gesloten • Republiek behoudt koloniën, VOC en WIC houden privileges • Recht tolheffing op Rijn en Maas 12


Pruisen 1618


1618 Pruisen (oost) Brandenburg (west)

13


Pruisen 1763


1763 Pruisen en Brandenburg na de Zevenjarige Oorlog

14

Pruisen de Grote Keurvorst


Nederlandse geschiedenis - 3 r. 1640 –1688 Frederik Willem van Brandenburg, de Grote Keurvorst Kerk: protestants 1658

Edict von Potsdam

• Staand leger • Marine • Koloniën (Ghana, Slavenhandel) • Economische hervormingen •Absolutisme

Steun van Johan Maurits van Nassau-Siegen (‘ de Braziliaan’ , 1604-1679) komst Hugenoten Joden 15


1665 eerste Munsterse Oorlog

Nederlandse geschiedenis - 3 1665-66

Eerste Münsterse Oorlog

Invasie prins-bisschop Bernard von Galen (Bommen Berend) Bezettingen en plunderingen NoordoostNederland Frankrijk en De Grote Keurvorst komen te hulp Strijd tot in West-Brabant 1666

Vrede van Kleef 16


1672 Tweede Munsterse Oorlog


Tweede Münsterse Oorlog

Prins-bisschop Bernhard von Galen bezet Oost-Nederland tot aan de IJssel

Bombardement van Groningen Verdediging: Carl von Rabenhaupt 28 augustus 1672: Gronings Ontzet Aanvallen op o.m. Heerenveen

April 1674

Vrede van Keulen 17

Pruisen vorsten


Nederlandse geschiedenis - 3 Frederik Willem I 1688 –1740 August Willem I 1722-1758

Frederik II de Grote 1712–1786

Frederik Willem II 1744 – 1797 Wilhelmina 1751-1820

Frederik Willem II r. 1786 –1797 18


1787 Goejanverwellesluis


28 juni 1787

De internering van prinses Wilhelmina

19


Willem V en Wilhelmina

Nederlandse geschiedenis - 3 Willem V 1748-1806 Wilhelmina van Pruisen 1751-1820

1787 13 september 20.000 man Pruisische troepen trekken Republiek binnen 17 september Intocht prins in Utrecht 20 september Intocht prins in Den Haag Vlucht van duizenden patriotten 20


titeldia Frankrijk


Frankrijk

21

hugenoten oorlogen


Nederlandse geschiedenis - 3 1562 - 1598 8 Hugenotenoorlogen (guerres de religion )

1572 Bartholomeusnacht 1598 Edict van Nantes 1627 Beleg La Rochelle 1685 Herroeping Edict v. Nantes

22

François Dubois (1790 - 1871)

Frankrijk koningen 1589 1792


Nederlandse geschiedenis - 3 Koningen van Frankrijk ten tijde van de Republiek

Naam

Regering

Bijzonderheid

Hendrik IV

1589-1610

(“Paris vaut bien une messe”)

Lodewijk XIII

1610-1643

(bijnaam: “le Juste”, Richelieu)

Lodewijk XIV

1643-1715

(“le Roi-Soleil”)

Lodewijk XV

1715-1774

("le Bien-Aimé“`)

Lodewijk XVI

1774-1792

("Citoyen Louis Capet“)

23


Frankrijk gebiedsuitbreidingen 16 17 eeuw

Nederlandse geschiedenis - 3 Franse gebiedsuitbreidingen 16e en 17e eeuw

Frans-Vlaanderen - 1668 (Devolutieoorlog)

Franche-Comté 1678

24


Frankrijk Lodewijk 14


Huwelijk Maria-Theresia van Spanje

1667-1668

Devolutieoorlog

1672-1678

Hollandse Oorlog Vrede van Nijmegen

1688-1697

Negenjarige Oorlog Vrede van Rijswijk

1701-1713

Spaanse Successieoorlog Vrede van Utrecht

Lodewijk XIV 1643-1715

26

Versailles



Versailles in de 18e eeuw

Chateau de Versailles, 1722, P.D. Martin

25


1688 Negenjarige oorlog

Nederlandse geschiedenis - 3 1688-1697 Negenjarige oorlog

8 Barrièresteden

27


1713 vrede van Utrecht


1713 Vrede van Utrecht

Spaanse Nederlanden worden de Oostenrijkse Nederlanden

28


tweede stadhouderloze tijdperk 1747


Tweede Stadhouderloze Tijdperk (beh. Friesland)

1740-1748

Oostenrijkse Successieoorlog

1747 24 april

Inname Sluis en Sas van Gent door Franse troepen.

2 mei

Willem Karel Hendrik Friso stadhouder (Willem IV) na onrust in Zeeland.

10 mei

Heel Staats-Vlaanderen in Franse handen.

16 sept.

Bergen op Zoom in Franse handen, plunderingen

november

Willem IV van Oranje-Nassau erfstadhouder van de Republiek der Verenigde Nederlanden. 29


titeldia Engeland


Engeland

30

Elisabeth I



1571-1572

Geuzen in Engelse havens Uitgewezen

1585

Verdrag van Nonsuch Leicester in de Republiek tot 1587

1596

Triple Alliantie (de facto erkenning Republiek)

Elisabeth I r 1558-1603

31

stamboom Willem III


Nederlandse geschiedenis - 3 Frederik Hendrik 1584-1647

Willem II van Oranje 1626-1650

Karel I van Engeland 1600-1649

Maria Henriëtte Stuart 1631-1661

Willem III van Oranje 1650-1702

Karel II van Engeland 1630-1685

Sir James Thornhill

Jacobus II van Engeland 1633-1701

Maria II van Engeland 1662-1694 32


1667 Medway


De Nederlandse aanval op de Medway in juni 1667, door Pieter Cornelisz van Soest, c. 1667. De Royal Charles rechts met rode vlag.

35


Engels-Nederlandse Oorlogen


Eerste Engels-Nederlandse Oorlog (1652-1654) Tweede Engels-Nederlandse Oorlog (1665-1667) Derde Engels-Nederlandse Oorlog (1672-1674) Vierde Engels-Nederlandse Oorlog (1780-1784) 34


1651 Akte van Navigatie


1651

Akte van Navigatie (Navigation Act)

Ter bevordering van de handel en het stimuleren van de scheepvaart van deze natie wordt bepaald dat geen goederen of grondstoffen die waar dan ook zijn geteeld, geproduceerd of vervaardigd in Azië, Afrika en Amerika geïmporteerd of het Gemenebest binnengebracht mogen worden in andere schepen dan die welke waarachtig en zonder misleiding toebehoren aan het volk van het Gemenebest. Oliver Cromwell 1599-1658 1661

Bekrachtiging door koning Karel II

Engels-Nederlandse oorlogen tijdbalk eenvoudig



I

(1652-1654)

Vrede van Westminster (1)

II (1665-1667) III (1672-1674)

Vrede van Breda Vrede van Westminster (2)

IV (1780-1784)

Vrede van Parijs

1700

1795

36


Engels-Nederlandse oorlogen tijdbalken uitgewerkt


I

(1652-1654)

II (1665-1667) III (1672-1674)

Willem II (1647-1650) 1e Stadhouderloze tijdperk (1650-1672) Rampjaar 1672 Willem III (1672-1702)

1700

2e Stadhouderloze tijdperk (1702-1747)

Willem IV (1747 - 1751) Anna van Hannover regentes (1751-1759) Willem V (1766-1795) IV (1780-1784) 1795

Patriottentijd (1783 - 1787) 37


1672 Slag bij Solebay kaart

Nederlandse geschiedenis - 3 De Slag bij Solebay (7 juni 1672)

38


1672 Slag bij Solebay doel

Nederlandse geschiedenis - 3 De Slag bij Solebay (7 juni 1672) Eerste zeeslag van de Derde Engels-Nederlandse Oorlog Doel: Engelse blokkade voorkomen (gelukt)

39

1672 Slag bij Solebay vloten



Nederlandse vloot:

Engels-Franse vloot:

75 oorlogsschepen 4.500 kanonnen

93 oorlogsschepen 6.158 kanonnen

32 branders 20.700 opvarenden

24 branders 40.000 opvarenden

40

1672 Slag bij Solebay afbeelding



Royal James

Groot-Hollandia (Van Brakel)

Brander Bemanning brander 41

1672 Slag bij Solebay verliezen



Nederlandse verliezen:

Engelse verliezen:

ca. 300 man 4 schepen

2.500 man 1 schip (‘Royal James’)

42

Nederlandse koloniën



West-Indische Compagnie (WIC)

Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

Nederlandse koloniën

43


Brits koloniaal rijk


Het Britse koloniale rijk 44


Britten en Nederlanders verdeling koloniën


Hoe de Britten en Nederlanders de wereld verdelen 45

verliezen koloniën aan Engelsen



New York - 1664 Nagapattinam 1784 Ceylon 1796

Zuid-Afrika 1795-1806

Verlies van Nederlandse koloniën aan de Engelsen: voor de Tweede Nederlands-Engelse Oorlog en de Vierde Nederlands-Engelse Oorlog

46

Leergang Nederlandse Geschiedenis, deel 3 De Republiek ( )

Recommend Documents