Leergang Bedrijfskunde Agribusiness Perspectief op verandering Logo klant
dr. ing. René Weijers Breukelen, 3 juni 2015 www.bestuursadvies.org
Zijn we wel goed wijs? Kop Asasas Asas asas ‘Het soort dadendrang dat behagen schept in drukdoenerij is in feite geen ondernemingszin, maar de bedrijvigheid van een opgejaagde geest. Anderzijds kan je geen rust noemen wat elke beweging als onredelijk bestempelt: machteloosheid is dat, en gebrek aan energie’ Seneca
Logo klant
Complexere context: intern en extern Tijdperk van verandering of verandering van tijdperk? Kop Asasas Asas asas
Logo klant
Complexiteit van problemen Kop Wicked problem
Asasas Asas asas
Paradox
Logo klant
Dienen en Deugen, 2011
Managementparadoxen Kop Asasas Asas asas
Logo klant
Vincken en Weijers, 1995
Omgaan met complexiteit Kop Asasas Asas asas
‘Als je problemen kunt oplossen, stop dan met piekeren; als problemen onoplosbaar zijn, heeft piekeren geen zin’ Dalai Lama
Logo klant
Dialoog Aangrijpingspunten 1.
Actief inschakelen spelers en respecteren: feiten, belangen, inzichten, opvattingen, gevoelens en emoties
2.
Centraal stellen proces van gedachtevorming
3.
Stimuleren dialoog, conversatie en twijfel
4.
Ruimte scheppen voor innovatieve ideeën
5.
Aanspreken adaptief vermogen van mensen
Ontmoeting tussen mensen is cruciaal: ‘Kennismaken’
Ethos, Pathos, Logos
Aristoteles
Begrijpen wij elkaar?
Gedacht is nog niet gezegd Gezegd is nog niet gehoord Gehoord is nog niet begrepen Begrepen is nog niet ingestemd Ingestemd is nog niet uitgevoerd
Luisteren
‘Als dirigent leid je zielen, geen instrumenten. Wie gerespecteerd wil worden moet respecteren. Wie goed luistert wordt gehoord’ Antonella Manacorda
Reflectie op goed bestuur Falen, dwalen en schandalen
Gebrek aan strategische focus
Groepsdenken Machtsstrijd
Hebzucht IJdelheid
Hoogmoed Megalomanie Besluitloosheid Gebrek aan moraliteit 11
Actualiteit
NRC 26 februari 2014
12
Uitdaging bij verandering Kop Asasas Asas asas
Verantwoordelijkheid nemen
‘Antwoordkundigheid’
Response-ability Logo klant
‘Doing’:de kerntaken die er toe doen Organiseren Kop Sturen Asasas Asas asas
Inspireren
Logo klant
‘Being’: wie ben je als mens Kop Integriteit Asasas Asas asas
Geloofwaardigheid
Authenticiteit Moreel gezag
Fatsoen Verantwoordelijkheid
‘Eigen wijsheid’
Logo klant
Goed Bestuur
Ambrogio Lorenzetti,1340 Geloof, Hoop, en Liefde
Justitia
Vrede, Fortitudo, Prudentia Ruimhartigheid, Gematigdheid, Rechtvaardigheid
Eendracht
16
Slecht Bestuur
Ambrogio Lorenzetti,1340
Trots Gierigheid
IJdelheid Tirannie
Wreedheid Verraad
Fraude
Razernij Verdeeldheid Oorlog
17
Kop
Kardinale deugden
Moed
Matigheid
Asasas Asas asas
Temperentia
Fortitudo
Rechtvaardigheid
Wijsheid
Justitia
Sofia, Prudentia Logo klant Plato
Praktische deugden Kop Asasas Asas asas
Observeer nauwkeurig Spreek en schrijf precies Leg ervaringen vast in het geheugen Wees vindingrijk
Houd maat Durf fouten te maken Zie dingen in perspectief Wees creatief Gebruik je gezond verstand Wees een vriend Vertel verhalen Gebruik je gevoel voor humor Logo Wees speels klant Primo levi
Deugdzaamheid en bekwaamheid Kop Asasas Asas asas
‘Tegenover dwaasheid en corrumperende macht staat wijsheid en deugdzaam gezag’
Logo klant
Handelingsrepertoire bij complexiteit Kop 1.Herkennen, erkennen en hanteren complexiteit Asasas Asas asas
Logo klant
Dienen en Deugen, 2011
21
Handelingsrepertoire bij complexiteit Kop 2. Reduceren en vereenvoudigen complexiteit
Asasas Asas asas
Logo klant 22
Handelingsrepertoire bij complexiteit 3. Anticiperen op de toekomst met scenario’s
23
Handelingsrepertoire bij complexiteit 4. Kiezen en creëren van een eigen toekomst
24
Handelingsrepertoire bij complexiteit 5. Organiseren van diversiteit in (top-)teams
25
Handelingsrepertoire bij complexiteit 6. Ontwikkelen van veerkracht en vitaliteit
26
Handelingsrepertoire bij complexiteit 7. Respecteren feitelijke en zachte informatie
27
Handelingsrepertoire bij complexiteit 8. Aanspreken collectieve intelligentie
28
Handelingsrepertoire bij complexiteit Kop 9. Respecteren van het primaire proces Asasas Asas asas
Logo klant 29
Handelingsrepertoire bij complexiteit Kop 10. Niets doen: het goede moment afwachten Asasas Asas asas
Logo klant 30
Twee (complementaire) paradigma’s (1) Kop I. ‘Planned Change’ Asasas Asas asas
Centraal machtscentrum Top-down
Logo klant
Planned Change Principes
• Rationele analyse en lineaire causaliteit • Externe sturing: top-down • Veranderen als implementeren van een plan • Reizigersmodel: de verzorgde reis • Indirecte beïnvloeding via strategie, structuur, systemen • Nadruk op de ‘systeemwereld’ • Positioneel veranderen: zo doen wij zaken hier ‘Werktuigbouwkundig ingenieur’
Planned Change Vijf veranderstrategieën
De Caluwé
Denkwijze
Kern van de veranderstrategie
Geeldruk
Bij elkaar brengen van belangen via macht en onderhandeling: haalbare oplossingen
Blauwdruk
Duidelijke gewenste resultaten via planmatige aanpak en rationele uitvoering
Rooddruk
Op de juiste manier uitdagen van medewerkers en aantrekkelijk maken om zich in te zetten: mensen centraal
Groendruk
Veranderen is leren, via bewust onbekwaam naar bewust bekwaam: nadruk op training, opleiding en MD
Witdruk
Alles is open: inspelen op spontane ontwikkeling
Twee complementaire paradigma’s (2) II. ‘Organisatiedynamica’ Co-creatie en zelfsturing Bottom-up
Organisatiedynamica Principes • Sociaal constructivisme: mensen creëren voortdurend een eigen werkelijkheid • Dé werkelijkheid bestaat niet: polyvocale werkelijkheid • Trekkersmodel • Veranderen als co-creëren • Dialoog en ontmoeting: rechtstreekse, wederzijdse beïnvloeding • Handelen én reflecteren • Nadruk op de ‘leefwereld’ • Transactioneel veranderen: zo gaan we hier met elkaar om ‘Cultureel antropoloog’
‘Best of both worlds?’ Leiderschap bij verandering
1. 2. 3. 4. 5.
Kotter, 1996
Urgentiebesef vestigen De leidende coalitie vormen Een visie en strategie ontwikkelen Veranderingsvisie communiceren Een breed draagvlak creëren voor de verandering 6. Korte termijn successen genereren 7. Verbeteringen consolideren en meer verandering tot stand brengen 8. Nieuwe benaderingen verankeren in de cultuur
Veranderkundig denkraam
Strategie Externe druk en interne ambitie Aard van probleem Angel en Kiem
Ontwikkelfase organisatie
Rol(invulling) veranderaar
Aanpak verandering
Angel en Kiem Angel Waar komen problemen vandaan en wat houdt ze in stand?
Kiem Waar zit een mogelijk aangrijpingspunt voor verandering?
Cultuurverandering Kop Asasas Asas asas
Logo klant
Veel manieren om dwars te liggen (1) KopHet is onvoldoende doordacht … Asasas Asas asas
Er is onvoldoende overleg geweest … We moeten eerst een andere discussie voeren … We moeten niet te lang praten … Heeft men geïnformeerd hoe het elders geregeld is …
Het geheel heeft geen niveau … Het is nogal academisch … Logo klant
Veel manieren om dwars te liggen (2) Kop We zijn bezig met een luxe probleem … Hoe liggen de verantwoordelijkheden precies …
Asasas Asas asas De
cijfers zeggen niks …
Theoretisch een goed verhaal, maar nu de praktijk … Wij hadden graag een paar alternatieven gehad bij dit voorstel … Hoe kunnen we over het totaalplaatje spreken als we de details niet kennen …? Hoe kunnen we over de details spreken als we het totaalplaatje niet kennen …? Logo klant
Over theorie en praktijk Kop Asasas Asas asas
Theorie ‘is als je precies weet hoe het moet, maar niets gaat goed’ Praktijk ‘is als alles goed gaat, maar niemand weet waarom’
Theorie en Praktijk ‘het is gelukt theorie en praktijk te combineren, niets gaat goed en … niemand weet waarom’ Logo klant
