LEDENMAGAZINE - JAARGANG 9 nummer

LEDENMAGAZINE - JAARGANG 9

nummer 5-2011

Laatste Frank Sweens-lezing door Balkenende BZW-leden trekken lessen uit Prinsjesdag Brand Chemie-Pack zet imago industrie onder druk De regionale dimensie van het Topsectorenbeleid

Paul Hagens:

‘AFC Prinsenland wordt een broedplaats van samenwerking in de biobased economy’

Ongewis het eerst sinds het derde kwartaal van 2010 negatief.

Advertentie Geheel in de pas met het herfstseizoen, is het economisch beeld ongewis. Zodra de dagen korter worden, krijgen miljoenen mensen bij gebrek aan dag- en zonlicht last van een herfstdepressie. Ondernemers en politici zijn net mensen. Ik hoef de krant maar open te slaan of de TV aan te zetten en ik constateer dat het herfstvirus ook op hen is overgeslagen. Ook als ik probeer mijn licht op te steken op het internet over de actuele economische

ontwikkeling is het een en al kommer en kwel. Prinsjesdag: sombere teneur; Centraal Planbureau: economisch beeld ongewis; De economische Barometer in De Ondernemer keldert; CBS: conjunctuurbeeld verder verslechterd; Ook de conjunctuurenquête van onder meer de Kamer van Koophandel en VNO-NCW toont geen optimisme over het derde kwartaal van dit jaar. Het ondernemersvertrouwen valt, na een opleving in het tweede kwartaal, flink terug en is voor

Suiker Unie Frank Sweens-lezing met Jan Peter Balkenende BZW-leden over Miljoenennota Roel Adriaansens: ‘De Chemie is een veilige branche’ BZW-ledenpanel: grote voorkeur voor thematische bijeenkomsten Ambitieuze claims kabinet vereisen afstemming met regio

10 14 24 26 31 34

Omdat ik dit niet kan rijmen met het gevoel dat ik krijg van ondernemers in de regio, ben ik wat dieper in de conjunctuurenquête gedoken. En wat blijkt? In alle provincies scoort het ondernemersvertrouwen rode cijfers, behalve in NoordBrabant en Zeeland. Brabant is zelfs de enige regio waar alle indicatoren (omzet, export, investeringen en personeel) nog positief zijn. Het optimisme is en blijft onze kracht en daar zouden andere regio’s van moeten leren. Van het elkaar in de put te praten worden mensen alleen nog maar meer onzeker en wantrouwend. Ook de besluiteloosheid en het gebrek aan leiderschap bij de politiek leiders in Europa zijn stuitend om te zien.

Dit draagt alles behalve bij aan het consumentenvertrouwen en het daarmee samenhangende economisch herstel. Het Nederlandse bedrijfsleven staat er nu beter voor dan in 2008. En ook al is er geen reden voor gejuich, we moeten niet met z’n allen het hoofd laten zakken. Laten we trots zijn op het ondernemerschap in deze regio en onze voorsprong door onderlinge samenwerking verder uitbouwen. Voor al diegenen die dat niet kunnen is er een troost: een herfstdepressie verdwijnt vanzelf weer zodra de lente aanbreekt. Peter Swinkels voorzitter

10

RUBRIEKEN Nieuws >

4

Onze partners >

4

Nieuws van de leden >

5

Column > Bernard Wientjes

19

Column > Peter van den Besselaar

19

Cartoon > Holla Advocaten

20

Partner aan het woord > Wissenraet Van Spaendonck (BW7)

21

BZW-lid in het nieuws > Frans Huijbregts

23

Hoe is het nou met…? > Tini Sanders

29

De Ontmoeting

36

Column > Hans Schmitz (Van Lanschot Bankiers)

41

Activiteitenkalender >

42

Insider en colofon >

46

14

31 3

BZW Zeeland in debat over Kernenergie in Nederland

Nieuwe BZW secretaris: Rob Bogman

Op 5 oktober organiseerde BZW Zeeland in het Scheldetheater in Terneuzen een ledenvergadering over de vraag of Nederland meer kernenergie moet gaan toepassen en of er in Borssele een tweede kerncentrale moet komen. Als gastsprekers waren uitgenodigd Peter Boerma (CEO DELTA) en Peer de Rijk (WISE). Als dagvoorzitter trad op Charles Groenhuijsen. Beide inleiders wisselden argu-

Rob Bogman is per 1 november in dienst van de BZW. Hij zal zich in eerste instantie onder meer gaan inzetten voor BZW Helmond, VICH, DIC, ICAS en CVO. Rob Bogman is gehuwd, studeerde beleids- en organisatiewetenschappen in Tilburg en is nu commercieel manager/ directiesecretaris/senior adviseur bij het adviesbureau Partners & Pröpper in Vught. Hij is een ervaren kracht en is goed bekend met de regio Oost-Brabant.

menten pro en contra, waarna de dagvoorzitter de zaal tot prikkelende vragen aanzette. De reden om tot (meer) kernenergie over te gaan en in Borssele een tweede kerncentrale te bouwen is voor DELTA vooral gelegen in de noodzaak om een bijdrage te leveren aan drastische reductie van CO2 emissies. Dit ook in relatie tot een nog altijd toenemende vraag naar elektriciteit vanuit de markt. WISE daarentegen is van oordeel dat

er voldoende duurzame alternatieven zijn, die ook economisch rendabel zijn, mits de subsidiëring van fossiele en nucleaire opwekking van elektriciteit wordt beëindigd. Tijdens

De partners van de BZW

de discussie met het publiek bleek dat een overgrote meerderheid voorstander is van de verdere uitbouw van kernenergie in Nederland, in het bijzonder in Borssele.

Masterplan voor metaalsector Een krachtige en innovatieve metaalindustrie. Dat is de gezamenlijke ambitie die ondernemers, onderwijs en overheid in de provincie NoordBrabant nastreven. De metaalsector is een belangrijke pijler van de Nederlandse economie. In totaal telt alleen de Brabantse metaalsector al circa 3.500 bedrijven en meer dan 60.000 arbeidsplaatsen met een jaaromzet van 16 miljard euro. Ook de grote en exportgedreven Original Equipment Manufacturers zijn in belangrijke mate afhankelijk van de

toeleverende (metaal)industrie. In opdracht van de provincie NoordBrabant, 5-Sterrenregio NoordoostBrabant, Gemeente Heusden en de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij wordt in samenwerking met Wärtsilä, LDM, SAPA, Avans Hogeschool en de BZW gewerkt aan een masterplan om de metaalsector een structurele impuls te geven. De ontwikkeling van bedrijvenpark Groenewoud in Drunen naar een specifiek bedrijvenpark voor basismetaalen engineeringbedrijven met unieke

faciliteiten vormt een belangrijk onderdeel van het masterplan. Om deze gezamenlijke ambitie van ondernemers, onderwijs en overheid in NoordBrabant te verwezenlijken, werd een symposium met diverse excursies georganiseerd op vrijdag 21 oktober. Op deze dag werden de verschillende partijen geïnformeerd over het masterplan, de betekenis en de voortgang van Metal Valley Netherlands. Voor meer informatie: www.metalvalley.eu

BZW wil met spoed ‘Strategic Board’ voor West-Brabant In een reactie op de concept Strategische Agenda voor WestBrabant heeft de BZW gevraagd om snel met voorstellen te komen voor een Stuurgroep Strategische Agenda met eigen bevoegdheden. De BZW deed dit verzoek aan Peter van der Velden,voorzitter van het bestuur van de Regio West-Brabant, waarin 19 gemeenten samenwerken. Deze ‘Board’ moet worden vormgegeven door vertegenwoordigers

4

van de 3O’s: overheden, onderwijs, ondernemingen. De noodzaak voor zo’n ‘stuurgroep’ wordt meer dan ooit gevoeld in het licht van de hervormingsagenda’s van de gemeenten, de plannen van Rotterdam (Haven) en de algemene economische situatie. De regio kan zich spiegelen aan soortgelijke structuren in Zuidoost-Brabant (Brainport) en Midden-Brabant. Het moment om deze structuur nu vorm te geven is ideaal omdat begin dit jaar

de gemeenten hun samenwerking hebben beklonken in een gemeenschappelijke regeling met een regiobureau in Etten-Leur. Hierin bevestigen de 19 gemeenten dat het noodzakelijk is om op een aantal terreinen de handen ineen te slaan. Het gaat om beleidsvraagstukken op de terreinen economie en arbeidsmarkt, mobiliteit, duurzaamheid, welzijn, zorg en onderwijs en ruimtelijke ontwikkelingen en volkshuisvesting.

Onderneming A58 stapje dichterbij BZW-voorzitter Peter Swinkels heeft op 17 oktober - in het bijzijn van gedeputeerde Ruud van Heugten – een toelichting gegeven op de vervolgstappen voor de oprichting van een A58-onderneming aan het Ministerie van I&M. Al eerder dit jaar (op 23 mei) overhandigde Swinkels het bidbook ‘Zuidnet A58’ aan Minister Schultz. De Minister reageerde toen enthousiast en zegde haar medewerking toe om de ‘kansrijkheid’ van de bedrijfslevenaanpak nader te onderzoeken. Dat resulteerde in een werkgroep van

Rijk, provincie, regio en bedrijfsleven (BZW, Kamers van Koophandel, Bouwend Nederland) die direct aan de slag is gegaan. Het bedrijfsleven heeft aangetoond dat - in de geest van de wensen van het huidige kabinet - publiek-private samenwerking bij investeringen, beheer en onderhoud van snelwegen tot financiële voordelen leidt. Extra meerwaarde is bovendien dat deze aanpak tot doorbraken leidt op het gebied van toepassing van innovaties. Meer informatie: BZW, René Mens, mens@ bzw.nl of T (013) 594 43 84.

Brabantse ondernemers positief over Culturele Hoofdstad Driekwart van de Brabantse creatieve ondernemers vindt het een goed idee dat BrabantStad zich kandidaat stelt als Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Ruim 10 % is het daar niet mee eens. Ondernemers zien de internationale promotie van Brabant en het versterken van het culturele aanbod als grote pluspunten van de titel. Dit constateren onderzoekers van het kennisinstituut PON en de Tilburg University in hun onderzoek naar het draagvlak en de effecten van de kandidaatstelling voor Culturele Hoofdstad. Het onderzoek is een zogeheten nulmeting die nu al uitgevoerd is om in de komende jaren de effecten

van de Culturele Hoofdstad te kunnen meten. Hiermee heeft Brabant een primeur, geen enkele andere kandidaat-stad heeft al een dergelijk onderzoek gedaan. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het bureau 2018Brabant Culturele Hoofdstad. De resultaten worden opgenomen in het ‘bidbook’ dat volgend jaar klaar is. Martijn Sanders, artistiek leider: “Ik ben blij dat veel creatieve ondernemers nu al positief zijn over Culturele Hoofdstad. Ons programma heeft hun steun en inzet hard nodig. Niet alleen in 2018, maar ook al nu.” Voor meer informatie: www.2018brabant.eu

nieuws van de leden Kuijpers en De Lage Landen gaan samenwerken om een full service oplossing aan te bieden op het gebied van duurzame energievoorzieningen. Dit betekent dat deze technische dienstverlener en deze financier samenwerken van initiatief, investering en financiering, realisatie tot de exploitatie van duurzame energievoorzieningen. NV REWIN West-Brabant kijkt terug op een geslaagd jubileumfeest. De regionale ontwikkelingsmaatschappij levert al 25 jaar een belangrijke bijdrage aan de economische ontwikkeling van deze regio. Het feest werd bezocht door ruim 900 deelnemers, er was een interessante spreker, een pittige paneldiscussie en Cees Nuijten mocht tot zijn grote verrassing een Koninklijke onderscheiding in ontvangst nemen. Over het terrein van Dow Benelux in Terneuzen liep in september het parcours van de Chemieloop waaraan ruim 750 sportievelingen deelnamen . De deelnemers en bezoekers konden tijdens deze dag zelf ervaren welke belangrijke rol chemie speelt in het dagelijkse leven, bijvoorbeeld bij de productie van energiedrankjes en speciale loopmaterialen. Organisatie van het hardloopevenement was in handen van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI).

Fotografie: Camile Schelstraete. (Duo Foto)

De medewerkers (en bezoekers) van het hoofdkantoor van netbeheerder Enexis in Rosmalen rijden vanaf 8 september van en naar het Centraal Station in ’s-Hertogenbosch in een volledig elektrische pendelbus. De bus vervangt de huidige dieselpendelbus en wordt tussendoor bij het hoofdkantoor van Enexis opgeladen. Enexis zet hiermee een vervolgstap in de verduurzaming van het eigen wagenpark.

MSD Animal Health in Boxmeer laat in november scholieren ‘inhouse’ kennismaken met het experimenteren in een laboratorium. In de laboratoriumwereld wordt binnenkort een groot tekort aan gekwalificeerd laboratoriumpersoneel verwacht. Via deze Lab Experience Days wil het bedrijf scholieren enthousiasmeren voor de laboratoriumopleidingen.

Timmermans transport & logistics en Kwantum zijn opnieuw een exclusieve samenwerking aangegaan voor opslag en transport. Timmermans verzorgt de gehele distributie van en naar de ruim 100 Kwantumvestigingen in Vlaanderen en Nederland. Tevens biedt zij minimaal 20.000 m2 opslag en bijbehorende handlingfaciliteiten. In 2013 werken de beide bedrijven 25 jaar samen.

Eind september vierde Istimewa Elektro uit Vlissingen-Oost samen met haar medewerkers en relaties het veertigjarig bestaan. Wat in 1971 is begonnen als winkel in witgoed, is in de loop van 40 jaar uitgegroeid tot een onderneming met ruim 150 medewerkers en diverse vestigingen in Nederland. Het golftoernooi KLM Open heeft dit jaar extra veel aandacht besteed aan duurzaamheid. Gedurende dit vijfdaagse topevenement in september was Maison van den Boer bij de baan actief voor onder meer 50.000 golfliefhebbers. Maison van den Boer heeft gebruik gemaakt van biologische en andere verantwoorde producten zoals duurzame disposables.

5

Samenwerkingsovereenkomst Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen Medio september is de Overeenkomst Regionale Samenwerking Ontwikkeling Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone officieel ondertekend door alle betrokken partijen, waaronder BZW Zeeland en Kring van Werkgevers in de Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen. De overeenkomst heeft een duur van

5 jaar en beoogt de ontwikkeling van de Kanaalzone op het gebied van economie en verdere verbetering van werk- en woonomgeving een forse stimulans te geven door onderlinge samenwerking van de partijen. De beide werkgeversverenigingen zullen actief gaan participeren in de promotie van de economische regio Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen en zullen de bij hen aangesloten leden stimuleren om ook hun bijdrage daaraan te leveren waar dat mogelijk is. Ook stellen de beide verenigingen hun secretariaat beschikbaar om een actieve rol in het uitvoeringsprogramma te vervullen.

Vertragingen ombouw A27 onaanvaardbaar Om onbegrijpelijke redenen heeft de minister van I&M nog steeds niet uitgesproken hoe zij de A27 vanuit Brabant via Gorinchem naar Utrecht wil verbeteren. Met name de brug bij Gorinchem is een knelpunt. De BZW heeft in samenwerking met collega’s in Zuid-Holland en Utrecht

bij de minister aangedrongen op spoed. De BZW snapt dat geldtekort kan leiden tot fasering van plannen. Zelfs versobering is een optie, mits geen concessie wordt gedaan aan de eisen van doorstroming. Het slechtste scenario is echter uitstel van besluitvorming.

nieuws van de leden GIBO Groep Accountants en Adviseurs en Het Turfschip in Etten-Leur hebben in september hun handtekening gezet onder het hoofdsponsorcontract voor het geheel vernieuwde Turfschip. Het Turfschip is een multifunctioneel centrum en beschikt ondermeer over twee theater-, congres- en feestzalen, een sportzaal en een centrale ontvangstfoyer.

links Richard van Dommele en rechts Wing Lam proosten op de samenwerking.

Verzekeraar Achmea heeft een boek gepresenteerd over zijn coöperatieve ontstaansgeschiedenis. Het eerste exemplaar is overhandigd aan Jan Peter Balkenende. Het boek ‘Van Achlum naar Achmea’ bevat naast de geschiedenis van Achmea ook een beschrijving van 200 jaar economische, sociale, politieke en culturele ontwikkelingen in Nederland en laat zien hoe ons land zich heeft ontwikkeld tot de huidige verzorgingsstaat.

BZW: economie stuurt bedrijventerreinplanning BZW en de twee Kamers van Koophandel in Brabant hebben onderzoek laten doen naar kwantitatieve en kwalitatieve behoeften op het gebied van ‘werklocaties’, verdeeld over de vier regio’s in Brabant: West, Midden, Zuidoost, Noordoost. Zij reageren hiermee op nieuwe beleidsplannen van de provincie. Onderdeel van deze onderzoeken waren gesprekken in de regio met stakeholders, zoals leden van de BZW en bedrijventerreinverenigingen. Niet alleen de planning van nieuwe terreinen (in relatie tot de topsectoren), maar ook behoud en onderhoud van bestaande ter-

6

reinen (bestrijding leegstand, kwaliteitsniveau, verzakelijking) eisen alle aandacht op. Het onderzoek levert een ondernemersadvies op dat wordt aangeboden aan provincie en gemeenten. Het advies houdt rekening met veranderende economische invloeden en doet een beroep op investeringsbereidheid van overheden. Naar verwachting zal dit, zeker onder invloed van de bezuinigingen bij de gemeenten, tot ingrijpende veranderingen van bedrijventerreinbeheer leiden. Meer informatie: BZW, René Mens, [email protected] of T (013) 594 43 84.

Het Zeeuwse Innovatie Evenement 2011 vond dit jaar voor de 8e keer plaats en was geheel vernieuwd. De nadruk lag op de belangrijke Zeeuwse sectoren: Zorg, Toerisme, Logistiek en Biobased. Voor iedere sector was een specifiek middagprogramma opgesteld waarin trends en innovaties aan bod kwamen. Ook is de winnaar bekendgemaakt van de Emergo 2011, de Zeeuwse Innovatieprijs.. Meer informatie: www.syntens.nl/zie

De Helicon MBO-opleiding Food in Den Bosch is gestart met Virtual Action Learning (VAL). Deze nieuwe onderwijsmethode is gebaseerd op het sociaal constructivisme: een manier van onderwijs waarbij studenten leren van en met elkaar. De kleinschaligheid van de groepen bij Helicon Food maakt het extra belangrijk om efficiënt om te gaan met de inrichting van het onderwijs. Begin september zijn EMTÉ Supermarkten en Van Kaathoven Groep een pilot gestart met ‘one stop afvalcollecting’ bij EMTÉ supermarkten. Het nieuwe en unieke in deze pilot is dat er drie afvalstromen tegelijk, dus met één voertuig, worden opgehaald. Naast een kostenbesparing levert dit ook een substantiële bijdrage op het gebied van duurzaamheid op.

Marc van Hijfte, algemeen directeur van kunstmestproducent Yara Sluiskil, is per 1 oktober 2011 benoemd tot Segment HR Business Partner – Upstream. Hij zal vanaf die datum werkzaam zijn vanuit het kantoor in Brussel en deel uitmaken van het managementteam van HR en Upstream. Hij vertrekt op het moment dat de onder zijn leiding gerealiseerde investering voor Ureum 7 (€ 400 miljoen) succesvol in bedrijf is genomen. Van Hijfte is opgevolgd door Geert de Raedemaecker, voorheen Plant Manager in Porsgrunn, Noorwegen en regional Plant Manager Scandinavia. Total Raffinaderij Nederland heet per 1 oktober Zeeland Refinery. De raffinaderij is een joint venture van de Franse oliemaatschappij Total (55%) en sinds september 2009 het Russische Lukoil (45%). Beide aandeelhouders hadden behoefte aan een nieuwe onafhankelijke naam waarmee zij zich kunnen presenteren op de internationale en met name de West-Europese markt.

Campagne ‘Zonder jeugd geen Brabant’ succesvol afgesloten

Op 5 oktober vond een slotbijeenkomst plaats van het landelijke Actieplan Jeugdwerkloosheid in Den Bosch. Staatssecretaris Paul de Krom en wethouder Bart Eigeman (Den Bosch) blikten terug op de regionale aanpak jeugdwerkloosheid. In Brabant zijn sinds het startschot van het Actieplan Jeugdwerkloosheid (juli 2009) meer dan 25.000 jongeren aan een baan, leerbaan of stage geholpen. Dat is ongeveer 15% van het landelijke aantal. Ook hebben steeds meer jongeren ervoor gekozen om langer door te leren. Medio 2009 stonden nog 7.500 Brabantse jongeren aan de kant. Voorspeld werd dat dit aantal zou verdubbelen wanneer acties zouden uitblijven. Die dreiging vormde voor de Brabantse bestuurders binnen het Pact Brabant (waarin ook de BZW vertegenwoordigd is) het startsein voor een gezamenlijk Brabants offensief. Bestuurlijk trekker van deze crisisactie Bart Eigeman slaagde er in om onder het motto ‘Zonder jeugd geen Brabant’ samen met z’n collega’s uit Breda,

Tilburg en Eindhoven alle belangrijke bestuurlijke partijen te committeren aan dit offensief. Inmiddels is de jeugdwerkloosheid in Brabant gedaald tot 5.800 jongeren (augustus 2011). De BZW is blij met de behaalde resultaten van alle initiatieven die bedoeld zijn om het voor werkgevers financieel aantrekkelijk te maken om jongeren aan het werk te helpen. Ook is de BZW positief over het feit dat er een goede regionale samenwerking is ontstaan door de crisisaanpak van jeugdwerkloosheid. Op het succes van deze Brabantse regionale samenwerking kan worden voortgebouwd bij de aanpak van toekomstige vraagstukken op de Brabantse arbeidsmarkt, zoals de tekorten aan (geschoold) personeel als gevolg van de doorzettende vergrijzing. Het Brabants Arbeidsmarktakkoord, waaraan door de samenwerkende partijen binnen het Pact Brabant op dit moment volop gewerkt wordt, is daar een mooi vervolg op. Kijk voor lopende projecten in de regio op: www.zonderjeugdgeenbrabant.nl

nieuws van de leden Medio september vierde Philips Lighting het vijftigjarig bestaan van de vestiging in Terneuzen. Flip Vereecken, sinds september vorig jaar directeur van het bedrijf, ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet en verwacht dat 2011 een recordjaar wordt. Het bedrijf legt zich toe op de ontwikkeling, het vermarkten en (gedeeltelijk) produceren van starters voor tl-verlichting. Op het Yara-terrein aan het Kanaal Gent-Terneuzen komt een grote nieuwe tank voor de opslag van Air1, een product dat kan worden toegevoegd aan brandstof voor vrachtauto’s en dat de uitstoot beperkt van stikstofdioxiden. De investering hangt direct samen met de bouw van de Ureum 7-fabriek in Sluiskil. Deze nieuwe fabriek kan 45 procent meer ureumoplossing produceren dan de oude Ureum 5- en 6-fabrieken. Deze worden vervangen. De productie van zowel kunstmest als Air1 kan daarmee worden uitgebreid. Zodoende is er ook meer opslagruimte nodig voor Air1. Op 29 september heeft op het terrein van SABIC in Bergen op Zoom de Green Chemistry Campus haar deuren geopend. Het toekomstbeeld is dat de campus hét centrum wordt van de open chemische innovatie als het gaat om biobased innovaties. De Green Chemistry Campus gaat op kleine schaal van start en zal in de loop van de jaren organisch groeien. In een biobased economy nemen groene grondstoffen de rol over van fossiele grondstoffen zoals olie.

Groei Eindhoven Airport op schema De BZW vertegenwoordigt het bedrijfsleven in de zogeheten Alderstafel. Aan deze Tafel van Alders (vernoemd naar de voorzitter Hans Alders) komen alle betrokken partijen samen en praten onder meer over de groei en zakelijke bestemmingen van Eindhoven Airport. De overlegtafel begeleidt de groei van Eindhoven Airport met 25.000 extra vliegbewegingen met voldoende za-

kelijke bestemmingen tot 2020. Tijdens recent overleg bleek dat Eindhoven Airport, wat deze groei betreft, op schema ligt. Dit jaar zijn er al 12 nieuwe bestemmingen bijgekomen, waaronder Boekarest, Belgrado, Barcelona en Nice die ook voor zakelijk gebruik interessant zijn. De passagiersgroei over de eerste negen maanden van 2011 komt verder uit op 26%.

Mastenfabrikant Kaal Masten uit Oss heeft als allereerste bedrijf het Sustainability Coaching-certificaat ontvangen voor het succesvol doorlopen van het Sustainability Coaching Traject van Climate Neutral Group. Het certificaat is een waardering voor alle

inspanningen die Kaal Masten op het gebied van klimaatneutraal ondernemen heeft gedaan. Murk Peutz, verbonden aan Syntens Innovatiecentrum, heeft een boek geschreven ‘Groeien met Groen’, waarin ondernemers geïnspireerd worden om duurzaam te ondernemen met behoud van groei en winstgevendheid. Het boek beschrijft onder meer een praktisch getoetste aanpak, met drie stappen of ‘levels’, om een succesvolle ‘ecopreneur’ te worden. Contronics en GBO Design hebben samen een milieuvriendelijk product geintroduceerd: de AIRMAX. De AIRMAX werkt op zonne-energie en activeert zuurstof die geurmoleculen afbreekt tot schadeloze componenten. Het product kan bijvoorbeeld geplaatst worden op afvalcontainers en op locaties waar stank hinderlijk is. De eerste producten worden naar verwachting medio 2012 geleverd.

Het Efteling Hotel heeft de gevelverlichting van 7.500 gloeilampen en 32 halogeenlampen met een totaal vermogen van 8.000 Watt vervangen door duurzame LED-verlichting met een totaal vermogen van 2.000 Watt. Na het renovatieproject van het interieur, is nu ook het exterieur aangepast aan het thema ‘Luchtkasteel vol Sprookjes’. Op 6 oktober opende wethouder Frans Stienen van Helmond het nieuwe kantoor van RSW Accountants aan de Stapelovenweg in Helmond. Het nieuwe pand biedt voldoende ruimte voor het sterk groeiende accountantskantoor.

7

Geslaagd congres Jong Management Zaterdag 1 oktober 2011 vond de Congresdag plaats van het Jong Management Weekend in het Scheldetheater in Terneuzen. Voor ruim 300 bezoekers beet Frans Weisglas het spits af met een beschouwing over het thema ‘Grenzeloos Ondernemen’ vanuit een politiek perspectief. De diverse onderdelen

van het Congres werden op een cabareteske wijze door het muzikale trio MiER met elkaar verbonden. Aan de interactieve forumdiscussie namen Maurits Tichelman (Intel Corporation), Peter Boerma (Delta NV), Coco Vroon (Vroon Shipping Group) en Hans Hanegraaf (ABN AMRO Bank NV) deel. Via Twitter werd de zaal actief betrokken bij de discussie over Grenzeloos Ondernemen en duurzaamheid. Als afsluiter van een geslaagde congresdag gaf Wubbo Ockels een inspirerende presentatie over de ontwikkeling van de Superbus en zijn betrokkenheid bij de races van zonne-auto’s en –boten. Daaruit blijkt dat er in Nederland grote innovatieve kracht zit om de toekomst van de ultieme energiebron (de zon) mede vorm te geven.

Overleg BZRO bedrijven In november organiseert de BZW weer een overleg voor de bedrijven in de regio Zuidoost-Brabant die onder het Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BZRO) vallen. Het doel is om knelpunten in de regio te inventariseren. BZRO bedrijven zijn bedrijven met een ‘op papier’ risicovolle bedrijfsvoering. De BZW organiseert dit overleg omdat de eerdere brand bij een bedrijf op Moerdijk de nodige gevolgen heeft voor deze categorie bedrijven. Zo zal

de Veiligheidsregio - de regionale organisatie waarin de diverse overheden zoals politie en brandweer samenwerken - BRZO bedrijven bepaalde vormen van brandweerzorg gaan voorschrijven. De Masterclass Veiligheid brengt de BZW bedrijven uit deze categorie uit de regio Zeeland/WestBrabant al periodiek bij elkaar voor overleg en eventueel gezamenlijke acties. Voor meer informatie: Jan van Mourik, [email protected].

Baan Bonus voor werkgevers in Noordoost-Brabant Werkgevers in Noordoost-Brabant kunnen nu nog profiteren van een Bonus als ze werkloze Brabantse jongeren een baan geven. Deze Baan Bonus is een initiatief van een aantal Noord-Brabantse gemeenten, onderwijsinstellingen, het UWV, de BZW en samenwerkende kenniscentra. Met de Baan Bonus ontvangen werkgevers tot € 4.500,- bij het in dienst nemen van Brabantse jongeren. De actie loopt tot 31 december 2011 of zo lang er budget is. Om de Baan Bonus te ontvangen zijn er voorwaarden. De

8

jongere is tussen de 18 en 27 jaar en woont in Noordoost-Brabant. Hij of zij is ten minste 3 maanden werkloos of heeft geen vast inkomen uit werk ontvangen. Het contract is voor minimaal zes maanden en de aanvraag is binnen voor 31 december, zolang de voorraad strekt. Naast de Baan Bonus kan de werkgever bovendien een Scholingsbonus aanvragen, voor werkgerelateerde scholing. Per bedrijf worden maximaal drie bonussen verstrekt. Voor meer informatie: www. baan-bonus.nl.

nieuws van de leden Per 1 september is Rob Boer (49 jaar en CEO bij Van Es Holding te Sliedrecht) toegetreden tot de Raad van Commissarissen van Zeeland Seaports NV. Met zijn aantreden is de Raad compleet. Deze bestaat nu uit de volgende personen: Ineke Dezentjé HammingBluemink (voorzitter), Antoine Dellaert, Henk Akse, Rob Boer en Gerard van Harten. In de directie is per 1 oktober Dick Gilhuis (47 jaar) gestart als commercieel en plaatsvervangend algemeen directeur.

Van links naar rechts de heer Akse, de heer Van Harten, de heer Boer, mevrouw Dezentjé Hamming en de heer Dellaert.

Frans Huijbregts, directeur-eigenaar van de Huijbregts Groep in Helmond is benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau. Ter gelegenheid van de viering van het 75-jarig bestaan van het bedrijf op 30 september 2011 werd Frans verrast door burgemeester Hans Ubachs van zijn woonplaats Laarbeek. Bij alle festiviteiten werd ook het nieuwe bedrijf aan de Vossenbeemd formeel geopend. PwC heeft een onderzoek uitgevoerd om antwoord te krijgen op de vraag wat IBN oplevert voor de maatschappij, ofwel wat is het Social Return on Investment. De resultaten zijn positief en wijzen uit dat het aan het werk helpen van bijna 3.000 gesubsidieerde medewerkers door IBN resulteert in een positief resultaat voor de maatschappij. Daarbij is een aantal ‘zachte baten’ zoals een hogere zelfredzaamheid nog niet gekwantificeerd.

Eind september 2011 vierde de firma Maiburg haar 125-jarig bestaan. Burgemeester Kleijngeld van Waalwijk overhandigde bij deze gelegenheid het Koninklijk predicaat Hofleverancier. Ook werd officieel afscheid genomen van directeur Frans Maiburg, die na een 40-jarig dienstverband het stokje overdraagt aan zijn zoon Bas Maiburg. De regionale ontwikkelingsmaatschappij NV REWIN West-Brabant heeft haar resultaten over de eerste helft van dit jaar bekendgemaakt. Door bundeling van krachten bereikt REWIN namens de regio West-Brabant goede resultaten. In het eerste half jaar van 2011 zijn zo ruim 1.700 arbeidsplaatsen gecreeerd en behouden en is er voor ruim 270 miljoen euro geïnvesteerd. Mede door de vestiging van ziekenhuis Bernhoven in Uden vormt het Zorgpark Uden in de toekomst een van de vijf Toplocaties in de regio. De andere vier zijn: Willemspoort in ’s-Hertogenbosch, de Health Campus in Boxmeer, het Life Science Park in Oss en het Foodpark Veghel. Deze Toplocaties spelen een vooraanstaande rol bij de verdere ontwikkeling van Food, Health & Farma in Noordoost-Brabant. De 5-Sterrenregio vervult hierbij een centrale rol en ondersteunt onder meer het onderzoek naar draagvlak voor samenwerking bij de opzet van het Zorgpark Uden. Frans Verlinden stapt over van Loyens & Loeff naar VDB Advocaten Notarissen. Daarmee versterkt VDB zijn vastgoedpraktijk, terwijl Loyens & Loeff zijn vastgoedpraktijk in Eindhoven sluit. De fiscale activiteiten zet het kantoor daar wel door. Loyens & Loeff gaat zijn vastgoedactiviteiten in Amsterdam en Rotterdam concentreren. VDB wil samen met Witlox Van den Boomen, waarmee het een strategische alliantie onderhoudt, groeien in onroerendgoed-advisering.

Regionaal Convenant Arbeidsmarkt Zuidoost-Brabant in ontwikkeling De BZW Eindhoven en Helmond staan op het punt om een ‘Regionaal Convenant Arbeidsmarkt ZuidoostBrabant’ te ondertekenen. Dit convenant is een afspraak tussen overheid, onderwijs en ondernemers (de drie O’s) gericht op een excellente arbeidsmarkt. Die is nodig om de ambities van de regio, zoals die onder meer neergelegd zijn in de nota ‘Brainport 2020’, waar te maken. Deze nota stelt vast dat met name de arbeidsmarkt om actie vraagt. In het convenant leggen

de partners vast dat zij willen meewerken aan het creëren van een excellente arbeidsmarkt. Hieraan voorafgaand is onderzoek gedaan naar te verwachten vraag en aanbod op de arbeidsmarkt voor vijf belangrijke sectoren in de regio: bouw, zorg, high tech systems, food en automotive. De BZW gaat nu in gesprek met MKB Eindhoven, de HRM-poot van de Eindhovensche Fabrikanten Kring en het Servicepunt arbeidsmarkt Helmond over dit convenant en de uitvoering hiervan.

Koning Willem I Plaquette: aanmelden voor 2 december Grote en kleine organisaties die duurzame ideeën, producten of diensten ontwikkelen kunnen zich inschrijven voor de Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap. De Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap is een samensmelting van het Ei van Columbus en de Plaquette van de Koning Willem I Stichting. Er zijn prijzen in vier categorieën: duurzaam management, duurzaam product of duurzame dienst, duurzaam produceren en duurzame

internationale samenwerking. De Koning Willem I Prijs wordt tweejaarlijks toegekend door de Koning Willem I Stichting. Deze heeft als doelstelling de nationale economie van nieuwe impulsen te voorzien en daarmee het aanzien van het Nederlandse bedrijfsleven te vergroten. In het bestuur zijn onder meer vertegenwoordigd: De Nederlandsche Bank N.V., Ministerie van EL&I, VNO-NCW, MKB-Nederland, TNO en de Vereniging van KvK’s. Inschrijven kan tot 2 december via www.kw1stichting.nl

nieuws van de leden

Op woensdag 12 oktober opende de voorzitter van de Europese Raad, Herman Van Rompuy, de nieuwe afvalenergiecentrale van SITA ReEnergy te Roosendaal. Hij deed dat samen met Gérard Mestrallet, voorzitter van firma GDF SUEZ. De nieuwe hoogrendement installatie ‘New ReEnergy’ behoort tot de top in de BENELUX op het gebied van technologische toepassingen van energie. De stuurgroep Duurzame Verbindingen Moerdijk zet zich in voor het thema duurzaamheid op het haven- en industrieterrein Moerdijk en heeft onlangs het meerjarenprogramma Duurzame Verbindingen Moerdijk 2011-2015 opgesteld. Daarnaast heeft de stuurgroep het Monitoringrapport 2010 in ontvangst genomen. De ervaringen met de campagne De ToekomstBedrijven van Syntens en de KvK worden ook buiten Nederland met belangstelling gevolgd. Zo worden de

mogelijkheden voor een Pools project onderzocht en worden de ervaringen eind december getoond als ‘Best Practice’ op een conferentie van het Committee of the Regions in Brussel. Het doel van De ToekomstBedrijven is om MKB-bedrijven te betrekken bij de bestaande innovatienetwerken voor een beter toekomstperspectief.

Rob van den Ende van The Notepad Factory uit Oss is op 17 oktober benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn nationale en internationale inzet voor het grafische bedrijfsleven. Daarnaast heeft Van den Ende zich onder meer ook jarenlang ingezet als vice-voorzitter van de ondernemersvereniging TIBO en is hij actief bij de Osse Industriële Kring (OIK). Hij was een van de initiatiefnemers van de voorloper van de Kracht van Oss. De Koninklijke onderscheiding werd uitgereikt door burgemeester W. Buijs-Glaudemans.

BZW / Van Lanschot Golfdagen wederom geslaagd Ook dit jaar organiseerde de BZW in nauwe samenwerking met partner Van Lanschot drie geslaagde golfdagen. Dit keer vonden de dagen plaats op golfbaan De Schoot in St. Oedenrode (29-9), De Wouwse Plantage te Bergen op Zoom (4-10) en Princenbosch te Molenschot (12-10).

De eerste twee golfdagen werden gespeeld onder een stralend zonnetje. De laatste had last van één lange regenbui. Zoals bijgaande foto’s laten zien was de sfeer tijdens de golfdagen prima te noemen.

De golfdagen zijn inmiddels een traditie geworden op de BZW-jaarkalender en konden opnieuw rekenen op een ruime belangstelling. Ruim 130 golfers speelden in een negen holes wedstrijd in teams tegen elkaar.

9

Paul Hagens: ‘We zijn er helemaal klaar voor en geloven echt in deze ontwikkeling.’

Paul Hagens van Suiker Unie:

‘Nieuw Prinsenland wordt een broedplaats van innovatie en samenwerking’ De Raad van State moet nog een definitieve uitspraak doen, maar dan kan Suiker Unie officieel aan de slag met de Agro & Food Cluster (AFC) Nieuw Prinsenland. Rondom de suikerfabriek in Dinteloord zal een duurzaam bedrijventerrein verrijzen voor bedrijven uit en gelieerd aan de agroen levensmiddelensector. ‘We gaan daarbij op heel veel fronten samenwerken en gebruik maken

Foto’s: Robert van den Berge

van elkaars kracht’, aldus Paul Hagens, manager AFC Nieuw Prinsenland bij Suiker Unie.

Noord-Brabant is er vertrouwd mee. In het najaar stapelen bergen net geoogste suikerbieten zich op langs de akkers. Volgeladen vrachtwagens met bieten op de weg. Voor veel Brabanders roept de geur van de suikerfabriek nostalgische gevoelens op. Niet vreemd. Vrijwel ieder dorp had er wel één in de omgeving staan… had, want gedurende de afgelopen halve eeuw is de situatie wezenlijk veranderd. Weinigen realiseren het zich, maar het overgrote deel van de fabrieken van vroeger is niet meer. Er zijn er nog twee in Nederland overgebleven. Beiden zijn van Cosun, of liever gezegd van één van haar dochterbedrijven: Suiker Unie. Eén daarvan staat in Brabant.

fabrieken. Het zijn de grootste van Europa. En we hebben relatief lange campagnes. Ook de laatste jaren maakten we flinke stappen. Het telen van suikerbiet geeft nog steeds een goede opbrengst. Vandaar dat onze boeren ze blijven telen. Als ze een betere prijs voor andere producten kunnen krijgen staat het ze vrij te switchen. Suiker Unie heeft bestaansrecht zolang onze aandeelhouders tevreden zijn met de bietenprijs en met onze winstgevendheid. En ik hoop dat ik de dag

Suikerbiet

niet meemaak dat dat niet zo is. We kunnen nu met raffinage ook inspelen op de komst van rietsuiker uit de armste landen van de wereld, die preferentiële toegang tot de EU hebben. De productie van rietsuiker is overigens niet per definitie duurzamer dan die van bietsuiker, hoewel de publieke opinie misschien anders ligt.’

‘Daarmee is niet gezegd dat we het hebben over een agro-industriële activiteit die langzaam verloren gaat’, stelt Hagens. ‘Integendeel, we produceren nog steeds 1.000.000 ton suiker en we weten ons prima te handhaven binnen het internationale krachtenspel. We zijn dan maar een middenmoter naar Europees begrip, maar we kunnen wel mee met de grootste. Dat heeft alles te maken met efficiency en innovatie. Onze 10.000 leden – Cosun is een coöperatie – produceren nog steeds evenveel bieten als voorheen, alleen dan wel op minder landbouwgrond. Twintig jaar geleden leverde een hectare grond bijna tien ton suiker op, nu is dat veertien ton, een groei van vijftig procent. Tegelijkertijd is de productie van suiker en melasse geconcentreerd in twee moderne

‘Twintig jaar geleden leverde een hectare bijna tien ton suiker op, nu veertien’

Groen gas De doelstellingen van Suiker Unie beperken zich anno 2011 niet meer tot het produceren en vermarkten van suiker. Het bedrijf wil alle biomassa en andere stromen die binnenkomen verwaarden. Hagens: ‘Vroeger lag de focus wellicht op suiker, nu zien we onze positie als producent in de agro en food breder. In feite werkt Suiker Unie ook al 100 jaar aan de biobased

economy. We sluiten onze kringlopen steeds beter, iets wat sowieso aan de basis ligt van het agrarisch bedrijf, maar door ons wordt doorgetrokken in de combinatie bedrijfsvoering-duurzaamheid. Een duidelijk voorbeeld is de vergistinginstallatie die we naast onze fabriek in Dinteloord hebben gebouwd. Vanaf november wordt daar gas geproduceerd. Van honderdduizend ton biomassa, dat deel van de bieten dat we niet gebruiken bij de productie van suiker, maken we per jaar tien miljoen kuub genormaliseerd groen gas. Bij onze fabriek in Groningen bouwen we op dit moment een soortgelijke installatie. Daarmee worden we de grootste leverancier van groen gas in Nederland. We leveren direct aan het regionale gasnet. Maar we kunnen in samenwerking met anderen nog veel meer doen, zowel vanuit het oogpunt van het verbeteren van het rendement als van het verminderen van milieubelasting. Daarbij denken we in het zoeken van slimme combinaties met andere, gerelateerde bedrijvigheid.’

Kogel Momenteel is Suiker Unie hard aan het werk om de terreinen rond de fabriek in Dinteloord te ontwikkelen tot een duurzame locatie voor productiebedrijven: Agro & Food Cluster Nieuw Prinsenland. Het idee is eenvoudig. In een cluster voor bedrijven uit en gelieerd aan de agro- en levensmiddelensector ontstaan mooie kansen voor bedrijven om te profiteren van elkaars kracht en om elkaars reststromen te hergebruiken. De biobased economy in de praktijk.

11

SBK werkt het beste Advertentie in de praktijk AFC Nieuw Prinsenland

meer rendement door praktijkopleidingen en trainingen van SBK

SBK Advies & Training Postbus 448 5700 AK Helmond

T 0492 55 20 67 F 0492 52 89 83

18127

SBK | Arbotrainingen, Bedrijfsopleidingen, Erkend Onderwijs

DELTA: van alle markten thuis

Kiezen voor DELTA is kiezen voor comfort. Als the multi-utility company, zelfstandig en Zeeuws, Zeeuws, biedt biedt DELTA DELTAzijn zijnklanten klantendan danook ookeen eengroot groot pakket nuttige diensten diensten en pakket nuttige en producten producten aan. aan. Gas, internet, telefonie via de en radioen en Gas, water, water,elektriciteit, elektriciteit,milieudiensten, milieudiensten, internet, telefonie viakabel de kabel en radiotelevisiesignalen zijn daarvan de voornaamste. Iedereen, van consument tot grootzakelijk televisiesignalen zijn daarvan de voornaamste. Iedereen, van consument tot grootzakelijk bedrijf, kan daarbij rekenen op gegarandeerde kwaliteit en constante leveringszekerheid. bedrijf, kan daarbij rekenen op gegarandeerde kwaliteit en constante leveringszekerheid. www.DELTA.nl www.DELTA.nl

[email protected] www.sbkadvies.nl

Doelgroep: Lokale, regionale en (inter-) nationale Agro & Food-bedrijven met een visie op duurzaam ondernemen. Verwerkings- en productiebedrijven, onderzoekslaboratoria en proefinstallaties, toeleveranciers en afnemers, serviceverleners en utility-bedrijven, etc. Kavels: Van 0,5 ha tot >10 ha. Milieucategorie: 3 t/m 5,2 Bouwhoogtes: Tot 40 meter Maaiveld: +1m NAP Parkmanagement: Bedrijvenvereniging voor en door bedrijven

Hagens: ‘We hebben het naast de honderdzeventig hectare van de bestaande suikerfabriek over zeventig hectare nieuw bedrijventerrein en driehonderdtien hectare voor grootschalige tuinbouw. Het is een private gebiedsontwikkeling - een initiatief van Suiker Unie en de Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij maar we worden actief in onze ambities gesteund door de overheden: Provincie Noord-Brabant, gemeente Steenbergen en anderen. Duurzaamheid en winstgevendheid moeten hier hand in hand gaan. Zo hebben wij restwarmte die direct kan worden gebruikt voor het verwarmen van kassen. Resterende biomassa uit de kassenbouw kan naar onze vergistinginstallatie. Het water dat wordt gebruikt kan na zuivering weer een productiemiddel voor een glastuinbouwer of een ander bedrijf zijn en CO2 kan in principe worden hergebruikt in de kassen. We kunnen

profiteren van elkaars kennis en ervaring, samenwerken in onderzoek, innovatie bewerkstelligen, personeel delen, noem maar op. Nieuw Prinsenland kan kortom een broedplaats worden van duurzame bedrijfsmatige ontwikkeling en samenwerking in de biobased economy. Natuurlijk is het onmogelijk concrete cijfers en doelstelling

‘We worden de grootste leverancier van groen gas’ aan dit project te hangen. Het moet zich op natuurlijke en vooral ook vrijwillige en winstgevende wijze ontwikkelen. Niemand kent de toekomst. De inzichten van nu zijn niet dezelfde als die van morgen. Het uitgangspunt is echter helder. Met de tijd zullen er prachtige dingen groeien en dat is niet alleen mijn overtuiging. We hebben

een lijst met bedrijven die meer dan geïnteresseerd zijn in vestiging. Als dadelijk de publiekrechtelijke kogel echt door de kerk is, kunnen we vol aan de slag. We hebben het terrein - hoewel we flexibel zijn in de inrichting - al grotendeels geprepareerd. Alle materiaal voor ophoging en grondwallen ligt klaar. Er wordt een buizenstelsel aangebracht voor water, gas en warmte. En er zijn heldere criteria geformuleerd voor de fysieke inrichting. We zijn er kortom helemaal klaar voor en hebben vertrouwen in deze ontwikkeling. Tegelijkertijd blijft het een spannende zaak. Bedrijventerreinen ontwikkelen behoort immers niet bepaald tot de core business van Suiker Unie.’

INTER

net

www.suikerunie.nl www.nieuwprinsenland.nl

13

BZW wil naar praktische invulling ondersteunen bij MVO

Balkenende spreekt de laatste Frank Sweens-lezing Jan Peter Balkenende spreekt op 15 november bij de laatste Frank Sweens-lezing. ‘We stoppen met het organiseren van deze lezingencyclus op het hoogtepunt’, aldus BZW-directeur Henk Oderkerk. ‘Tijden veranderen, zo ook de noodzaak van deze traditie. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is inmiddels een basisbeginsel voor het merendeel van de werkgevers. Voor de BZW betekent dat het verschuiven van de aandacht van theorie naar praktijk.’

Zo’n twintig jaar geleden zat Oderkerk om de tafel met de Katholieke Raad voor Kerk en Samenleving. In een zaaltje van een klooster in de lommerrijke omgeving van Vught, ging de discussie over de balans tussen ondernemen en wat nu wordt omschreven als maatschappelijke verantwoordelijkheid. Oderkerk: ‘Het waren andere tijden. Maar ook toen bevatte onze statuten al het streven naar een rechtvaardige sociaal-economische ordening. Hoewel we geen Christelijke vereniging meer zijn, is er natuurlijk wel een raakvlak met de oude ‘C-grondslag’. Gedurende het gesprek kwamen we op het idee gezamenlijk pe-

riodiek een inleiding te laten verzorgen door iemand die een belangrijke positie heeft in het sociaal-economische leven. Daarbij moest het gaan over hoe die persoon in het leven staat en hoe dat zich vertaalt in zijn of haar visie op ondernemen binnen deze samenleving. Het persoonlijke stond centraal; het doel was om toehoorders te inspireren.’

leen zijn diensten bewezen in het bedrijfsleven - onder andere als directeur van Dagblad De Tijd, als lid van de Raad van Bestuur van DAF en adjunct-directeur sociale zaken bij AKZO – maar had ook een belangrijke rol gespeeld bij VNO en NCW. ‘We belden zijn vrouw’, vertelt Oderkerk. ‘De zaak was snel beklonken. Ze vond het fijn en eervol, en is sindsdien een belangrijke gast op de lezingen.’

Eervol Al filosoferend over de lezingen kwam al snel de naam van Frank Sweens op tafel. Hij was een paar maanden eerder overleden en stond te boek als een autoriteit op het gebied van sociaal ondernemerschap. Sweens had niet al-

Sociaal De BZW nam de organisatie van de Frank Sweens-lezing op zich en werd daarbij ondersteund door de Universiteit van Tilburg die zich als derde partner aansloot en de

Mevrouw Sweens: ‘We moeten geen monument bouwen’ ‘Dingen gaan voorbij en zo hoort het ook.’ Dat zegt Lous Sweens-de Haan in reactie op het stoppen van de Frank Sweenslezingen. ‘Toen Pieter Anton van Gennip 21 jaar geleden bij me kwam met het idee voor deze lezing, was ik direct enthousiast. Het was eervol en het voelde prettig. Een intelligent, sociaal voelend mens was immers opeens weg. Frank stierf te jong, midden in de opbouw van zijn denken. Het was goed om dat op een of andere wijze levend te houden. Ik stelde wel direct twee voorwaarden: niet ieder jaar en het mag een

14

keer ophouden. We moeten geen monumenten gaan bouwen. Ik hoorde het Frank zeggen en het is nu gehoord.’ Volgens Sweens-de Haan heeft de lezingenreeks recht gedaan aan de nalatenschap van haar man. Frank had moeite met de waan van de dag en was een voorvechter van bestendig sociaal beleid. Hij geloofde in een sterke vakbond. ‘Laat ze mij maar scherpen’. ‘Tijdens de lezingen heb ik veel van zijn bewogenheid herkend. Ik herinner me

bijvoorbeeld Van Melle’s betoog over het mijden van schadelijke toevoegingen in producten, van Swinkels de discussie die hij over het mooie van een familiebedrijf afbrak, omdat anders het bier dat hij ons wilde aanbieden te warm werd, en het ziekenbezoek van Van Schijndel die mij de tekst van zijn lezing persoonlijk wilde aanreiken. En zo waren er meer memorabele momenten. Ook deze keer zal ons gezin er zijn, zeker gezien de veelbelovende titel van Jan Peter Balkenende.’

De Frank Sweens-lezing is gehouden door: 1991: R.M. (Rob) Lubbers, directeur Constructiewerkplaats en Machinefabriek Hollandia BV, Krimpen aan de IJssel

2001: J.P.M. Janssen RA (†), voorzitter Raad van Bestuur Heijmans NV, Rosmalen, ‘De maatschappij: mij een zorg?’

1993: ir. J.W.M. (Jons) van Elderen, algemeen directeur Brabantia Nederland BV, Valkenswaard, ‘Van anders werken naar Quality Management’

2003: drs. P.J.J.M. Swinkels, voorzitter Raad van Bestuur Bavaria NV, Lieshout, ‘Brouwen we er nog wel wat van?’

1995: drs. C.J. Bakker, voorzitter Raad van Bestuur Gelderse Papiergroep NV, Apeldoorn, ‘Zin in Ondernemen’ 1999: drs. I.L.G. van Melle, voorzitter hoofddirectie Van Melle NV, Breda, ‘Emotioneel Intelligent en duurzaam ondernemen’

2005: ir. P.J.A. van Schijndel, lid Raad van Bestuur Rabobank Nederland, Utrecht, ‘Nemen we nog onze verantwoordelijkheid? Een kwestie van durf en bezieling’

2009: mr. B. Verwaayen, ceo Alcatel-Lucent, Parijs, ‘Disruptie op alle fronten – Alle waarden opnieuw onder de loep’

2011: prof.dr Jan Peter Balkenende, partner Ernst & Young, Rotterdam, ‘Corporate responsibility en het gelijk van Frank Sweens’

2007: mr. P. A.F.W. Elverding, voorzitter Raad van Bestuur DSM, Heerlen, ‘Alles is veranderd, de rest is hetzelfde gebleven: 30 jaar sociaal-economische ontwikkelingen in Nederland’

15

locatie faciliteerde. De eerste ondernemer die het spreekgestoelte betrad was Rob Lubbers, toen directeur van Constructiewerkplaats en Machinefabriek Hollandia.

‘Moet ik nu echt gaan zeggen hoe goed en sociaal ik ben?’

Advertentie

Whirlpool is een geregistreerd handelsmerk van Whirlpool U.S.A.

‘We moesten natuurlijk op gang komen en zoeken naar de vorm. Geheel in lijn met de tijd zei Rob me toen ik hem belde: ‘Ik wil best een presentatie geven over mijn bedrijf, maar moet ik nu echt gaan zeggen hoe goed en sociaal ik ben?’ Anno 2011 is het voor een ondernemer logisch om duurzaamheid en maatschappelijke betrokkenheid als uitgangspunt in zijn doen en laten mee te nemen, en dat ook uit te dragen. Twintig jaar geleden werd dat nog niet gemakkelijk uitgesproken. Vandaar misschien dat de eerste lezingen veel meer gingen over hoe de sprekers hun organisaties leidden. Maar met de jaren kwamen we steeds dichter bij onze doelstelling en zeker het laatste decennium ging het waarover het moest gaan. We verhuisden naar een steeds grotere zaal en meer dan tweehonderd toehoorders zijn nu geen uitzondering.’

Hoogtepunt

UITNODIGING Aanmelden Frank Sweens-lezing 15 november 2011 Graag voor 8 november 2011 via bijgevoegde antwoordkaart. Locatie Tilburg University (Aula) Warandelaan 2 5037 AB Tilburg

AANMELDEN

De Aula is gevestigd in het Cobbenhagengebouw. Vanaf het parkeerterrein op de Warandelaan ziet u een hoog gebouw (met 12 verdiepingen) waar zich de hoofdingang bevindt. Vanuit deze hoofdingang is de route naar de Aula aangegeven. Een routebeschrijving vindt u op: www.tilburguniversity.edu

10 e FRANK SWEENS-LEZING

JAN PETER BALKENENDE ‘Corporate responsibility en het gelijk van Frank Sweens’

IN IEDER HUIS, OVERAL TER WERELD. MET TROTS, TOEWIJDING EN TOPRESULTATEN. WWW.WHIRLPOOL.NL

DINSDAG 15 NOVEMBER 2011 SA M EN B ER EI K T Ù ME E R w w w. b zw. n l

11.12.056_WP_NL_Adv 100J TE LEUK.indd 1

22-03-11 11:20

Locatie: Tilburg University

De vraag dringt zich op waarom een Frank Sweens-lezing moet verdwijnen gezien haar populariteit. ‘Je kunt het zien als stoppen op je hoogtepunt, dat is per definitie goed’, aldus Oderkerk. ‘Ik belde mevrouw Sweens op om het haar te vertellen. Haar reactie was: ‘Als jij niet had gebeld, had ik het binnenkort gedaan, genoeg is genoeg.’ Maar het is ook een inhoudelijke keuze van de BZW. Onze leden geven aan dat duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid één van hun belangrijkste aandachtsgebieden is. In een recent onderzoek onder onze leden stond het zelfs op nummer twee. Tegelijkertijd geven ze ook aan behoefte te hebben aan kleinere, praktische en concretere bijeenkomsten. Wij willen daar gehoor aan geven. Bovendien heeft het weinig zin ondernemers in algemene lezingen te motiveren en inspireren terwijl ze dat al zijn. De lezing verdwijnt, de aandacht voor het thema niet. We hebben dat streven naar een rechtvaardige sociaal-economische ordening nog steeds als doelstelling staan. We gaan er echter een nieuwe, meer praktische invulling aan geven. Vooralsnog is het echter niet voorbij en ik kijk uit naar wat Jan Peter Balkenende heeft toe te voegen aan de indrukwekkende reeks. We gaan er nog één keer goed voor zitten.’ 17

Gedragsbeïnvloeding

Advertentie

column

Mijn zoon is woest. Op een ongepast moment, vind ik. Toch is hij niet voor rede vatbaar. Laat ik het uitleggen. We bezoeken de zondagse mis in Abdij Koningshoeven. De evangelielezing gaat over de wijngaardenier die personeel inhuurt. ’s Morgens huurt hij medewerkers die de hele dag in de zon werken. Hij spreekt de honorering af. Rond het middaguur neemt hij nog wat medewerkers aan en zelfs in de late middag enkelen.

een hard-werken-dan-kom-jeer-wel mentaliteit. Niet zeuren, aanpakken. Als we voorzichtig proberen dat hij de lezing met een korreltje zout moet nemen – het is overdrachtelijk bedoeld – komt de boodschap niet over. Zijn wereldbeeld is nog zwart/wit, geen talent om de wereld filosofisch te benaderen. ’s Avonds betaalt hij iedereen hetzelfde. Ook de werkers die slechts een uurtje hebben staan ploeteren. Moraal van het verhaal: de eersten zullen de laatsten zijn, de laatsten de eersten. Mijn zoon (20 jaar) trilt van boosheid, als we naar het proeflokaal lopen om de lunch te gebruiken. Dit is onrechtvaardig. De laatste keer dat ik naar de kerk ben geweest. De kerk propageert zwakte. Daar kan ik niet tegen. Voor alle duidelijkheid: zoonlief heeft

Die zwart/wit denkers zijn vaak heel fijn in een bedrijf. Denk maar aan kwaliteitszorg: processtappen zorgvuldig en secuur volgen. Je moet iets zús doen of juist zó. Dat vraagt om discipline. Volharding. Medewerkers verrichten handelingen waarvan de betekenis pas duidelijk is als je het grotere geheel overziet. Hoe communiceer je dat? Bedrijven kunnen daarin veel van elkaar leren.

Kwaliteitszorg is nooit alleen maar een kwestie van acties afvinken. Wie snapt wáárom die procedures en systemen nodig zijn, wie de samenhang ziet, zal bewuster handelen. Daarbij moeten we ons er rekenschap van geven dat veel gedrag onbewust is. Het slijt in. Gedragsbeïnvloeding is dus ongelofelijk lastig, omdat we vaste patronen willen doorbreken. Zwart/wit denken is daarin weer vervelend. Want om je gedrag te veranderen moet je een open mind hebben. En geen blinde regelvolger zijn. Die bestaan er genoeg. Ik las dat zes (!) apotheekmedewerkers geen oog hadden voor de enige klant voor de balie. Want… de klant had nog geen nummertje getrokken. Peter van den Besselaar Directeur Bex*communicatie

Pensioenakkoord klassiek compromis

column De kogel is door de kerk. Nu de federatieraad van de FNV ondanks de interne verdeeldheid alsnog heeft ingestemd met het pensioenakkoord is een belangrijk stap gezet naar een beter houdbaar pensioenstelsel. Het kabinet kan het akkoord nu in wetgeving gaan omzetten. In het nieuwe stelsel zal de pensioenleeftijd gaan meebewegen met de stijgende levensverwachting. De pensioenleeftijd gaat in

2020 naar 66 jaar en vijf jaar later naar 67. De levensverwachting is immers na de totstandkoming van de AOW in de jaren vijftig drastisch toegenomen, terwijl de pensioenleeftijd al die jaren op 65 bleef staan. Met het pensioenakkoord kan Nederland de vergrijzing het hoofd bieden zonder dat dit ten koste gaat van het in essentie uitstekende Nederlandse pensioenstelsel. Ook zal het nieuwe

stelsel voorkomen dat financieringstekorten op bestaande pensioenrechten als gevolg van de stijgende levensverwachting naar de toekomst worden geschoven. Dat gebeurt nu immers wel ten laste van de huidige jongeren. Ook biedt het nieuwe stelsel een antwoord op de toenemende onzekerheden op de financiële markten. Voor ondernemers is van belang dat premiestijgingen niet meer automatisch kunnen plaatsvinden. Door deze stabilisatie wordt voorkomen dat premies in het geval van een crisis op de beurs met tientallen procenten omhoog moeten. Dat zou niet alleen ten laste komen van het bedrijfsleven, maar ook van banen en koopkracht van actieve werknemers, de huidige jongeren. De pensioenregeling en de uitvoering daarvan kan voortaan ook beter afgestemd worden op de risico’s die de deelnemers –

jong en oud – wensen te lopen. Ook dat is een verbetering ten opzichte van het oude stelsel waar deze risico’s nu voor deelnemers weggestopt worden. Het wordt van fonds tot fonds mogelijk om verschillende keuzes te maken in de afweging tussen risico nemen voor een inflatiebestendig pensioen en de zekerheidsambitie, gebaseerd op het per fonds met de deelnemers gekozen risicoprofiel. Voor mensen met een laag inkomen en zwaar beroep geldt dat ze er vanaf 2020 dankzij de extra verhoging van de AOW toch voor kunnen kiezen om met 65 jaar uit te treden. Daarmee is het pensioenakkoord een klassiek compromis: alle partijen gaan erop vooruit in vergelijking met de huidige situatie. Bernard Wientjes Voorzitter VNO-NCW 19

Charlotte Dassen, manager BW7:

‘Een schuld van vijftien miljard euro aan vakantiedagen’ Wissenraet Van Spaendonck, partner van de BZW, heeft een breed aanbod aan diensten en netwerkpartners, waaronder BW7: arbeidsjuristen voor ondernemers. De online arbeidsjuridische databank van BW7 biedt informatie over uiteenlopende arbeidsrechtelijke onderwerpen, voor persoonlijk advies heeft BW7 een telefonische helpdesk.

‘BW7 speelt uiteraard in op actuele ontwikkelingen en veranderingen in de wetgeving’, aldus Charlotte Dassen. Als voorbeeld noemt ze de nieuwe vakantiewetgeving die op 1 januari 2012 ingaat.

aan het woord

BZW

Timeshare: van Caipirinha tot catastrofe

terie van Sociale zaken en Werkgelegenheid voor terugdringing van de verjaringstermijn is dat de veiligheid en gezondheid van werknemers in gevaar kunnen komen, wanneer werknemers onvoldoende gebruik maken van hun verlofrechten.

De belangrijkste punten zijn: • De vervaltermijn van vakantiedagen wijzigt. • Vervallen de vakantiedagen nu na 5 jaar, straks moeten werknemers hun wettelijke vakantiedagen binnen 1,5 jaar opnemen. Voor werknemers die redelijkerwijs niet in staat zijn geweest vakantie op te nemen bestaat een uitzondering. • Vanaf 1 januari 2012 bouwen zieke werknemers over hun hele ziekteperiode vakantiedagen op, nu is dat enkel over de laatste zes maanden waarin ze ziek zijn.

Stuwmeer

Een timesharehouder heeft het recht om gedurende een bepaald (elk jaar terugkerend) tijdvak een vakantiewoning op een resort te gebruiken. Hiervoor betaalt hij een prijs in één keer vooruit. Ondanks een nieuwe wettelijke regeling blijven er risico’s bestaan rondom timeshareovereenkomsten. Zo zag een timesharehouder recent zijn Caribische droom veranderen

20

in een nachtmerrie. De eigenaar van het resort moest de grond onder de vakantiewoning gedwongen verkopen. De Hoge Raad bepaalde dat timesharehouder zich niet kon beroepen op het adagium ‘koop breekt geen huur’, omdat zijn timeshareovereenkomst niet gelijk was te stellen aan een huurovereenkomst. En zo verloor de timesharehouder zowel zijn timeshare-

recht, als de reeds betaalde vergoeding. Leg daarom bij het afsluiten van een timeshareovereenkomst vast dat deze overeenkomst geldt als een huurovereenkomst.

Met de vriendelijke groeten van Holla Advocaten

(partner BZW)

Charlotte Dassen, manager BW7.

Nederlandse werknemers krijgen verhoudingsgewijs veel vrije dagen: 20 is wettelijk verplicht, 25 is de norm en dan komen daar nog vaak zo’n 10 adv dagen bij. In WestEuropa staat Nederland daarmee aan de top. Dassen: ‘Gelukkig doen we het overigens ook nog steeds goed voor wat betreft de arbeidsproductiviteit.’ De gemiddelde Nederlandse werknemer heeft achttien en een halve vakantiedag ongebruikt opgespaard. Dit stuwmeer van vakantiedagen heeft een waarde van vijftien miljard euro, die als schuld op de balans van het Nederlandse bedrijfsleven staat. In bedrijfseconomische zin lijkt er dan ook alle reden om de vakantiewetgeving aan te pakken. De belangrijkste reden echter voor het minis-

Gepuzzel ‘Voor ondernemers wordt de nieuwe vakantiewetgeving een heel gepuzzel, want wanneer zijn medewerkers ‘redelijkerwijs niet in staat geweest‘ hun vakantiedagen op te nemen? Wat doen we met het overschot dat is opgebouwd vóór 1 januari 2012? Hoe gaat dat voor zogenaamde bovenwettelijke vakantiedagen in zijn werk? De nieuwe regels kunnen tot veel gedoe met uw werknemers leiden. U kunt als werkgever hierover echter afspraken maken in uw bedrijf. U kunt een reglement opstellen, waarin u vastlegt wanneer verlofdagen in principe moeten zijn opgenomen. Is dit niet gebeurd, dan neemt u zelf het initiatief om de verlofdagen te gaan inplannen voor de werknemer. Om achteraf gedoe te voorkomen, is het raadzaam dit in goed overleg met de personeelsvertegenwoordiging en/of het medezeggenschapsorgaan te organiseren. Het kan overigens geen kwaad hierover eens contact op te nemen met een specialist’, aldus Charlotte Dassen.

INTER

net

www.BW7.nl arbeidsjuristen voor ondernemers

21

2011 is een bijzonder jaar voor de Huijbregts Groep in Helmond. Niet alleen viert de producent van poedermengsels dit jaar zijn

Advertentie

75-jarig jubileum, ook opende het bedrijf op 30 september een nieuwe productielocatie, waarin maar liefst 53 noviteiten zijn geïntegreerd. Tijdens de officiële opening stond eigenaar Frans

BZW-lid

Huijbregts Groep vergroot logistieke slagkracht

Huijbregts bovendien een leuke verrassing te wachten: hij werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Waarom een nieuwe fabriek? ‘De fabriek is een logisch gevolg van de groei die we doormaken. Alleen al in Nederland zijn in tachtig procent van de dagelijkse eetmomenten kleur-, geur- en/of smaakstoffen, afkomstig uit onze fabriek, verwerkt. Door onze productiecapaciteit te verbreden, vergroten we onze logistieke slagkracht en daarmee onze positie in de Europese foodbranche. Daarnaast stelt de nieuwe locatie ons in staat om in de toekomst te blijven voldoen aan de steeds strenger wordende productie- en kwaliteitseisen.’

Wat gebeurt er precies? ‘In Hal M, zoals de fabriek hier wordt genoemd, richten we ons op het mengen en verpakken van poeders voor de levensmiddelenindustrie. Door toepassing van de nieuwste technieken geven we het mengwerk een enorme kwaliteitsimpuls. Op het gebied van batchmengen, het mengen van kleine hoeveelheden, zijn we zelfs de grootste in Europa.’

CASINO • DINER • BITES

VERGADER, SPEEL EN ERVAAR!

Je staat nu bijna veertig jaar aan het roer. Is er veel veranderd? ‘Waar we vroeger voornamelijk producent waren, zijn we nu meer een dienstverlener in poederlogistiek. Dat wil zeggen dat we de logistieke processen voor onze klanten inrichten. Ook werken we steeds meer volgens een open innovatie-filosofie. Zo hebben we onlangs een innovatief zeefsysteem ontwikkeld in samenwerking met de TU Delft, de

HOLLAND CASINO KLOOSTERPLEIN 20, 4811 GP BREDA

High Tech Campus en een Amerikaanse partner. De nadruk zal in de toekomst op deze vormen van samenwerking liggen.’

Tot slot: een Koninklijke Onderscheiding, wat doet dat me je? ‘Normaal gesproken ben ik niet zo van de prijzen en titels, maar ik was echt totaal verrast en beschouw het als een grote eer. Het bewijst dat het werk van de organisaties waarin ik participeer, wordt gewaardeerd. In het bijzonder wil ik mijn dank uitspreken aan mijn vrouw Rina. Zij is een onmisbare schakel binnen het bedrijf en ik heb veel aan haar te danken.’

23

BZW-leden over Miljoenennota en Prinsjesdag:

‘Een leider moet op de barricade springen en optimisme kweken’ Op Prinsjesdag presenteerde het kabinet-Rutte haar plannen voor het komende kalenderjaar. De stukken die de regering openbaar maakte, werden vooral gedicteerd door de bezuinigingen. De BZW organiseerde in aanvulling op de Miljoenennota in verschillende regio’s bijeenkomsten voor haar leden met als onderwerp Prinsjesdag en de Miljoenennota. Daarbij gaven diverse gastsprekers acte de présence. Interactie vroeg drie BZW-leden naar de lessen die zij trekken uit de gepresenteerde plannen van het kabinet en de BZW-sessies.

‘Drie procent is drie procent’’ Naam: Functie: Bedrijf: Aanwezig bij:

Martin Brokx managing director Brokx Projectinrichting BZW-bijeenkomst, Holland Casino Breda

‘Op de eerste plaats is een compliment aan de spreker tijdens de BZW-bijeenkomst op zijn plaats’, begint Martin Brokx. ‘In ferme en goed te begrijpen woorden heeft

Martin Brokx

24

plaatsvervangend directeur-generaal Rijksbegroting Peter van den Berg de Miljoenennota van het kabinet geduid. Helaas blijft de negatieve toon van de overheidsplannen hangen. Wij hebben in Nederland en in Europa op te grote voet geleefd. Mede daardoor moeten wij met zijn allen bezuinigen. Bezuinigen, bezuinigen en bezuinigen is de rode draad. De toekomst rooskleurig tegemoet kijken is daardoor lastig. Anderzijds is het de harde realiteit. Echter, als je de Nederlandse positie vergelijkt met die van andere landen, staan wij er niet zo slecht voor. Dat gegeven moeten wij als positief uitgangspunt hanteren. Natuurlijk is het nodig om de broekriem aan te halen na de crisis die de afgelopen jaren heeft gewoed. Maar als de regering een goed voorbeeld geeft komt het zelfvertrouwen ook bij ondernemers terug. Het is nu de vraag welke leider opstaat en op de barricade springt om optimisme te kweken.’ ‘Kijkend naar ons eigen bedrijf hebben wij twee jaar geleden, op het hoogtepunt van de crisis, onze onderneming doorgelicht en doen wij meer met minder’, vervolgt Brokx. ‘Daar waar collega-ondernemers omvallen, kunnen wij marktaandeel winnen. De markt groeit namelijk niet, maar onze omzet wel. Dat is een positieve noot voor het bedrijf Brokx Projectinrichting. Ik hoop dat volgend jaar zowel de Nederlandse overheid als andere Europese landen hun begroting op

orde hebben en men zich internationaal aan afspraken houdt. Zo moet bij het begrotingstekort gelden: drie procent is drie procent. Houden landen zich daar niet aan dan moeten sancties volgen. Het mag niet zo zijn dat andere landen ons opnieuw in een kredietcrisis helpen.’

‘De euro is een sterke valuta en vormt niet het probleem’ Naam: Functie: Bedrijf: Aanwezig bij:

‘Toch zien wij - ondanks de huidige onrust op de financiële markten - de toekomst met vertrouwen tegemoet’, vervolgt Steegman. ‘Bij het uitbreken van de crisis in 2008 heeft de Nederlandse regering helaas te laat gereageerd. Toen internationaal al aan een crisis gedacht werd, wuifde de Nederlandse overheid dit bij Prinsjesdag destijds nog weg. In maart belegde de regering een persconferentie met de mededeling dat Nederland in crisis was. Hopelijk reageert het kabinet in de toekomst pro-actiever. De BZWmeeting over de Miljoenennota heeft mij geleerd dat wij eigenlijk niet onzeker hoeven te zijn over de euro. Het is een sterke valuta en de euro vormt niet het probleem. Wij moeten ons eerder druk maken over hoe in bepaalde Europese landen omgegaan wordt met schulden en welke invloed dit heeft op het bankwezen. Tenslotte is het aan de ondernemers om

Robert-Jan Steegman financieel manager Nestinox BZW-bijeenkomst, Karpendonkse Hoeve, Eindhoven

‘Grote delen van de plannen die de regering gepresenteerd heeft, hebben betrekking op Europa. De Europese schuldencrisis eist momenteel alle aandacht van het kabinet op’, vertelt Steegman. ‘Nestinox levert door heel Europa roestvaststalen bevestigingsmaterialen. Voor ons bedrijf is het daarom belangrijk dat de rust in de financiële wereld terugkeert. Wij zijn namelijk sterk afhankelijk van de financieringen die door banken verstrekt worden. Alles wat wij verkopen wordt gebruikt in investeringsgoederen. Want of het nu gaat om bevestigingsmaterialen voor zeiljachten, fabrieken of machineparken, deze kapitaalgoederen worden bijna allemaal betaald met vreemd vermogen.’

Robert-Jan Steegman

te ondernemen en de beurzen met goede prestaties te verrassen.’

‘Ondernemen met durf en ingecalculeerde risico’s’ Naam: Functie: Bedrijf: Aanwezig bij:

Floor Pieters algemeen directeur Pieters Grafisch Bedrijf BZW-bijeenkomst, De Zeeuwse Bibliotheek, Middelburg

‘Onder de vlag van BZW Zeeland vond rond Prinsjesdag een zeer energiek debat plaats over de plannen van de overheid. Dit debat werd gekenmerkt door de waardevolle en de verrassende inbreng van een aantal jonge professionals zoals Kees van der Endt, Annelot Jumelet en Stefanie Platschorre.’, vertelt Floor Pieters. ‘Bij een onderwerp als de gezondheidszorg werd op goede wijze stelling genomen en werden concrete voorstellen gedaan. Een positief gevoel over de bijeenkomst was het gevolg. Overigens is het wel zaak dat wij als Zeeuwen niet op een Calimero-achtige wijze klagen over het Zeeuwse leefklimaat. Dat is ook niet nodig. Wij hebben hier tal van culturele festivals zoals Film by the Sea en Jazz by the Sea. Tenslotte is ook een compliment aan Peter Swinkels op zijn plaats, die met enorm optimisme sprak en een lans brak voor nuchtere economische initiatieven en sterk ondernemerschap.’ ‘Als ondernemer zie ik ook zelf de toekomst positief tegemoet’, vervolgt Pieters. ‘Natuurlijk word ik niet blij van de situatie in Griekenland. Vooralsnog kan echter niemand zeggen welke kant de economie opgaat. Zolang wij dit niet weten, moeten wij in mijn optiek met ingecalculeerde risico’s en durf ondernemen. Zo heb ik recent een buitendienstmedewerker aan-

genomen om de omzet te laten groeien. In deze relatief onzekere periode zal de BZW voor ondernemers alles moeten doen om via een stevige lobby lastenverzwaring te voorkomen. Het is een open deur, maar doordat de overheid steeds minder financiert, komt automatisch druk op de bedrijven te staan. Om een recessie te voorkomen is een goed ondernemersklimaat noodzaak, innovaties moeten gefaciliteerd worden en de nationale infrastructuur moet geoptimaliseerd worden. Specifiek kijkend naar Zeeland is het belangrijk om fors in te zetten op goed onderwijs. De afstemming van de scholen op de praktijk laat nog altijd veel te wensen over. Bovendien komen wij in de volle breedte arbeidskrachten tekort. Het is een taak van de bedrijven om in overleg te treden met de verschillende schoolbesturen en hen op de problematiek te wijzen en de helpende hand te reiken.’

Floor Pieters

25

Brand Chemie-Pack zet imago van de industrie onder druk

‘De Chemie is een ontzettend veilige branche’ Begin dit jaar brandde Chemie-Pack af. Pas onlangs werden de exacte oorzaken van de ramp en de evaluatie van de bestrijding ervan gepubliceerd. De tussenliggende periode werd gekenmerkt door speculatie en maatschappelijke onrust. ‘Het imago van de chemie kreeg een zware klap. Dat is niet alleen jammer, maar ook onterecht’, aldus Roel

Voor de media was het smullen. De rookwolken waren nog niet opgetrokken of de discussie over de schuldvraag werd in alle hevigheid gevoerd. Lag het aan het bedrijf of waren het de handhavers, de brandweer, de politiek? Er werd eindeloos gespeculeerd. Ondertussen werd een hele bedrijfstak in de hoek gezet. Nu de feiten bekend zijn, blijkt dat vele betrokkenen steken hebben laten vallen.

we natuurlijk lessen uit trekken, maar het blijft vreemd dat we zo lang hebben moeten wachten op de evaluatie. Temeer omdat daarmee wederom een vals beeld is ontstaan van een sector die tot de veiligste van Nederland behoort. De hoeveelheid serieuze incidenten in de chemie is ongelofelijk laag in vergelijking met andere bedrijfstakken. Welke parameter je er ook uitlicht, we scoren het beste. Tegelijkertijd zijn we ons bewust van onze bijzondere verantwoordelijkheid. Vergelijk het met kernenergie. Daarmee is wereldwijd maar drie keer iets echt mis gegaan. Maar iedereen heeft de beelden ervan nog steeds op het netvlies staan, net zoals dat in relatie tot onze branche geldt voor Bhopal (red.: giframp in India in 1984). Als het misgaat, dan kan het goed misgaan. Dat neemt niet weg dat de veiligheidsstandaard hoog ligt. Bij vrijwel alle van de 1.700 chemiebedrijven in dit land klopt het gewoon tot op de laatste punt en komma. Natuurlijk zijn er plekken waar het beter kan, maar dit is geen sector van milieucriminelen.’

Lessen

Stoepje

‘En dat is typerend voor een incident als dit’, aldus Adriaansens. Als zaken uit de hand lopen, gaan er meerdere dingen fout. In dit geval kun je vraagtekens zetten bij de onderneming, de vergunning, de controle, de aanpak van de brandweer en de schoonmaakwerkzaamheden. Daar moeten

In de afgelopen tijd na de brand zat Adriaansens onder andere met vertegenwoordigers van andere chemische bedrijven en de overheden om de tafel. Iedereen zag de golf van negatieve publiciteit aankomen met alle bijkomende schadelijke gevolgen voor de chemie en de industrie als

In dezelfde week van de brand op Moerdijk waren er nog twee grote branden in Nederland. In omvang waren ze vergelijkbaar, maar het nieuws haalden ze nauwelijks. Adriaansens: ‘De chemie heeft van nature een negatieve bijklank. Vreemd is dat niet. Als er iets aan de hand is met een chemisch bedrijf vraag je je toch af of er gevaarlijke stoffen vrijkomen en wat het gevaar voor de volksgezondheid is. Dat dat ook mogelijk is bij een brand in een woning of ander type bedrijf is niet relevant vanuit het oogpunt van perceptie.’

26

geheel. In de discussie ging het niet alleen over het indammen van imagoschade, maar ook over de dreigende gevolgen voor de veiligheidsstandaard. ‘Je kon voorspellen dat iedereen zijn eigen stoepje schoon ging vegen’, aldus Adriaansens. ‘De chemie is niet te vertrouwen, dus de regels moeten strenger. De handhaving faalde, dus er moet strenger worden gehandhaafd. Het blussen verliep niet vlekkeloos, de brandweer moet anders

‘Een optimale veiligheid vraagt om balans tussen alle betrokken partijen’ worden georganiseerd. Dat is geen productieve situatie. Een optimale veiligheid vraagt om balans tussen alle betrokken partijen en systemen. Dat gegeven willen we bewaken. Tegelijkertijd hebben we als industriële sector de hand nog eens in eigen boezem gestoken en onderzocht of er op punten winst te boeken is. Dat heeft geresulteerd in het rapport ‘Veiligheid Voorop’ van VNONCW. Daarin staat een aantal belangrijke voorstellen van het bedrijfsleven. We willen bijvoorbeeld dat ondernemingen de mogelijkheid krijgen elkaar meer te gaan ondersteunen in leertrajecten en het opzetten van veiligheidssystemen.’

Robert van den Berge

Adriaansens, directeur Veiligheid, Gezondheid en Milieu van Dow in Terneuzen en voorzitter BZW Zeeland.

Roel Adriaansens: ‘Een huis blussen of een kat uit de boom halen, is iets heel anders dan het bestrijden van een brand als die bij Chemie-Pack’

BZW Masterclass Veiligheid Adriaansens is al sinds enkele jaren betrokken bij de Masterclass Veiligheid die zich richt op bedrijven die vallen onder het Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BZRO) in West-Brabant en Zeeland. Binnen dit initiatief dat door de BZW wordt gefaciliteerd, praten bedrijven met elkaar die wat betreft het werken met gevaarlijke stoffen in de zwaarste wettelijke risicogroep vallen. Er wordt op regelmatige basis ervaring gedeeld, kennis uitgewisseld en van elkaar geleerd. In Oost-Brabant en Limburg, maar ook in de rest van Nederland, draaien vergelijkbare samenwerkingsverbanden. Adriaansens: ‘Het initiatief is een groot succes, zowel inhoudelijk als in aantal en kwaliteit van de deelnemers. De Masterclass vormt in mijn ogen een prima regionaal netwerk dat de aanbevelingen in het rap-

port ‘Veiligheid Voorop’ kan oppakken en een slag naar de praktijk kan maken. Uiteraard moet er dan wel de noodzakelijke ruimte worden geboden door de politiek en het bestuur. Een aantal van de zaken die wij voor ogen hebben als mogelijke verbe-

Dit is geen sector van milieucriminelen’ teringen voor veiligheid stuit op dit moment op bestaande wet- en regelgeving. Neem de organisatie van de brandweer. Veel chemische ondernemingen hebben verplicht een eigen brandweer. Dit zijn gespecialiseerde mensen die de situatie kennen en weten waar ze het over hebben, meer dan de gemeentelijke brandweer die een brede

insteek heeft. Zonder te willen oordelen of een schuldige aan te wijzen: het blussen van een huis of een kat uit de boom halen, is iets heel anders dan het bestrijden van een brand als die bij Chemie-Pack. Waarom heeft de bedrijfsbrandweer dan niet de leiding in dit soort situaties? En waarom kan de bedrijfsbrandweer van het ene concern die van het andere niet bijstaan in gevallen van nood? Uiteindelijk hebben we het over dit soort hele concrete suggesties die we naar de praktijk moeten vertalen. Het bedrijfsleven wil daar aan werken, maar een breed draagvlak en constructief meedenken van alle partijen is dan wel voorwaarde.’ INTER

net

www.bzwmasterclassveiligheid.nl www.dow.com

27

Vorig jaar werd Tiny Sanders algemeen directeur van PSV. Daarvoor

Hoe

Tiny Sanders: ‘Dit is mijn Club’ vertegenwoordigde hij de BZW aan de Alderstafel en zat in de directie van bedrijven als Mars en Campina. Hoe bevalt zijn nieuwe

Advertentie

werk? Interactie belde met Eindhoven, daags na de topper tegen Ajax, waarbij keeper Przenyslaw Tytón na een schoen in het gezicht werd afgevoerd naar het ziekenhuis en iedereen dacht dat het gedaan was met zijn carrière.

Hoe gaat het met Tytón, als directeur moet je verschrikkelijk zijn geschrokken… ‘Nou…, vooral als mens. Gelukkig heb ik net gehoord dat het meevalt en hij naar huis kan.’ En hoe gaat het met jou? ‘Ook goed. Ik heb na Campina geroepen dat ik nooit meer een fulltime baan wilde. Ik had uitdagingen als adviseur en commissaris en vooral in Azië en Amerika was dat erg boeiend. Daarnaast had ik tijd voor de hobby’s en maatschappelijke doelen. Toen ik het telefoontje van PSV kreeg was dat afgelopen.’ Waarom deed je het dan? ‘Pro forma zei ik dat ik er over na moest denken. Maar nog voor de telefoon was neergelegd wist ik dat ik het zou doen. Dit bedrijf is letterlijk en figuurlijk dichtbij. Het is mijn club. Ik zat hier al op de jongensrang…’

Een droom die uitkomt? ‘Als jongen wil je spits worden, verdediger of keeper, geen directeur. Maar het is wel zo’n soort gevoel.’ Totdat je opeens moet gaan hervormen… ‘Dat had ik ook niet gedacht. We konden er echter niet omheen om de zaak organisatorisch en financieel op de schop te nemen. We balanceerden op het randje van de afgrond. Dan komt je ervaring als ondernemer bijzonder goed uit, hoewel dit bedrijf qua omvang 100 keer kleiner is dan bijvoorbeeld Campina, zijn de essenties vaak vergelijkbaar.’ Maar nu zit de vaart er weer in? ‘Het gaat prima. En ik kan me weer op de leuke zaken richten: het voetbal en creatief omgaan met sponsoring, het ontwikkelen van producten en het merk. Bovendien bestaan we binnenkort honderd jaar. Reden voor een feestje zou ik zeggen.’ 29

Advertorial

“Nieuwe vakantiewetgeving! Vervaltermijn van 6 maanden!” De Regering heeft het wetsvoorstel “vakantiedagen tijdens ziekte en invoering van een verval-termijn” ingediend. Dit wetsvoorstel is inmiddels door de Tweede en Eerste Kamer aangenomen en zal op 1 januari 2012 in werking treden. Dit naar aanleiding van een uitspraak van het Europese Hof van Justitie. Opbouw Op dit moment hebben arbeidsongeschikte werknemers een beperkte aanspraak op opbouw van vakantiedagen. Arbeidsongeschikte werknemers bouwen namelijk alleen vakantieaanspraken op over (de laatste) 6 maanden van hun ziekteperi-

ode. Een gedeeltelijk arbeidsongeschikte bouwt alleen vakantiedagen op over het gedeelte dat hij wel arbeidsgeschikt is. (artikel 7:635 BW) Op grond van voornoemd arrest van het Europese Hof heeft ook de arbeidsongeschikte werknemer recht op het wettelijk minimum aan vakantiedagen. Dat is 20 dagen per jaar bij een fulltime dienstverband. De uitspraak van het Hof heeft geen betrekking op de vakantiedagen boven de 20 dagen per jaar. Dienaangaande kunnen individueel of in een CAO afspraken gemaakt worden.

Eindhoven / Deurne / www.ambagsadvocaten.nl

Vervaltermijn Voorts omvat de huidige Nederlandse vakantiewetgeving geen verplichting voor de werknemer om vakantiedagen op te nemen. Het enige waar werkgever en werknemer rekening mee moeten houden, is een verjaringstermijn van 5 jaar. Ook dit gaat veranderen. Per 1 januari 2012 zal er een vervaltermijn van 6 maanden gaan gelden. Dit is bedoeld om werknemers te stimuleren om vakantie op te nemen. Dit betekent dat alle werknemers (arbeidsgeschikte en arbeidsongeschikte) hun wettelijk minimum aan vakantiedagen binnen 6 maanden na afloop van het kalenderjaar waarin deze zijn opgebouwd moeten opnemen. (Afwijkende afspraken ten gunste van werknemers zijn toegestaan.)

Wel geldt dat de werknemer daadwerkelijk in staat moet zijn geweest om de vakantierechten op te nemen. Indien dat niet

het geval is geweest vervallen de vakantierechten niet en wordt teruggegrepen op de standaard verjaringstermijn van 5 jaar. Voor de vakantiedagen boven het aantal van 20 dagen per jaar zal, gewoon de verjaringstermijn van 5 jaar blijven gelden. Deze nieuwe wetgeving zal uiteraard wel nog tot aanpassing van de bestaande arbeidsovereenkomsten moeten gaan leiden op het punt van vakantiedagen. Op vakantierechten, die opgebouwd zijn in de periode vóór 1 januari 2012 blijft de huidige wetgeving van toepassing.

BZW-ledenpanel: grote voorkeur voor thematische bijeenkomsten

Onderwerp management en strategie meest populair In oktober heeft het BZW-ledenpanel zijn wensen en ideeën uitgesproken over de netwerkbijeenkomsten. Aanleiding was een eerder ledenpanel waarin tweederde van de leden kenbaar maakte behoefte te hebben aan meer maatwerk. Onder de leden jonger dan 39 jaar spreekt het idee van maatwerk nog veel meer aan (79%). Te denken valt dan aan het organiseren van bijeenkomsten voor specifieke segmenten binnen de vereniging (bijvoorbeeld bedrijfsomvang) en een aanbod over bepaalde actuele thema’s en interesses.

Wilt u meer concreet weten welke gevol-

gen deze wijzigingen in de vakantiewetgeving hebben op uw bestaande arbeidsovereenkomsten, neemt u dan gerust contact met ons op.

Inmiddels telt het BZW-ledenpanel ruim 1.100 deelnemers. De vragenlijst in oktober werd door bijna 600 personen ingevuld, hetgeen overeenkomt met meer dan de helft van het ledenpanel en ruim 20% van het hele ledenbestand. In de vraagstelling is onderscheid gemaakt naar bijeenkomsten binnen de BZW-kringen en bijeenkomsten die centraal georganiseerd worden voor alle leden (bijvoorbeeld het Jaarcongres, het cabaret en de golfdagen).

Bezoekfrequentie Gemiddeld bezoeken BZW-leden 3,1 keer per jaar bijeenkomsten van de eigen BZWkring en 0,8 keer per jaar een centraal georganiseerde bijeenkomst. De belang-

Bezoek BZW-Kringbijeenkomsten (gemiddeld: 3,1 keer per jaar en 0,8 keer per jaar een centrale BZW-bijeenkomst)

Wij halen eruit wat erin zit!

onbekend 4%

nooit 9%

1x per jaar 14%

www.wvsgroep.nl

www.accessiobv.nl

Deze criteria scoren bij alle type bijeenkomsten het hoogst. Criteria als locatie & catering, aantal deelnemers, ontspanning en ‘weten waar de BZW mee bezig is’, zijn in mindere mate doorslaggevend.

Waardering De BZW krijgt gemiddeld een 7,2 op het rapport als het gaat om de algehele waardering. Naarmate men meer netwerkbijeenkomsten bijwoont wordt het rapportcijfer hoger. Zo geven leden die vaker dan 4 keer per jaar een bijeenkomst bijwonen een gemiddeld rapportcijfer van 7,6. Jammer genoeg gaf 3% de BZW een onvoldoende; daar tegenover gaf 36% een ruime 8.

Maatwerk en differentiatie

Detachering • Arbeidsreïntegratie • Groen • WVS Schoonmaak • Businesspost & Pakketservice • Schilders Stratenmakers • Aluminium & assemblage • In- en ompak • Confectie • Kabelbomen & elektro • Grafische afwerking

REÏNTEGRATIEDIENSTEN

2x per jaar 17%

rijkste criteria om zich aan te melden voor een bijeenkomst zijn: - Thema van de bijeenkomst - Gelegenheid tot netwerken - Onderwerp - Gastspreker(s) - Leerzaam/inspirerend

Het overzicht op de volgende pagina laat zien aan welke differentiaties BZW-leden de voorkeur geven:

vaker 22%

4x per jaar 16%

3x per jaar 18%

Op de vraag naar welke differentiaties de voorkeur uitgaat gaven leden gemiddeld twee antwoorden. Thematische bijeenkomsten ‘winnen’ het met 66% van de regionale

31

Uw tuinstoel, uw matras, uw koffiebekertje: ze worden gemaakt

Voor het milieu niet goed. Kortom, voor verbetering vatbaar.

met chemieproducten op basis van aardolie. De Shell-fabrieken

Daarom hebben we uit allerlei disciplines ideeën gevraagd om

in Moerdijk produceren het basismateriaal voor deze dagelijkse

die uitstoot te minimaliseren. Dit heeft geleid tot terugwinsystemen

spullen via ingewikkelde procedés die zich afspelen in de

voor fakkelgas, en – inderdaad – fakkels die in de meeste

glanzende wereld van buizen, pijpen, tanks, vaten en turbines.

gevallen geen roet uitstoten. Zo voorkomen we ook meteen

Een nogal gesloten wereld waaraan je weinig ziet. Behalve één

geluidshinder en besparen we op de kosten. Het bewijst maar

– af en toe zeer opvallend – ding: de fakkels. Fakkelinstallaties

weer hoe je met gezamenlijke inspanning kunt komen tot een

zijn noodzakelijk voor de veiligheid. Tegelijk staan ze op

onvoorstelbare innovatieve kracht. En nieuwe duurzame

gespannen voet met het milieu. Ze gaan soms gepaard met een

oplossingen. Laten we blijven samenwerken om een schonere

flinke roetwolk en lawaai. Voor de omgeving niet prettig.

energietoekomst te realiseren. Let’s go. www.shell.nl/letsgo

Uw tuinstoel, uw matras, uw koffiebekertje: ze worden gemaakt

Voor het milieu niet goed. Kortom, voor verbetering vatbaar.

met chemieproducten op basis van aardolie. De Shell-fabrieken

Daarom hebben we uit allerlei disciplines ideeën gevraagd om

in Moerdijk produceren het basismateriaal voor deze dagelijkse

die uitstoot te minimaliseren. Dit heeft geleid tot terugwinsystemen

spullen via ingewikkelde procedés die zich afspelen in de

voor fakkelgas, en – inderdaad – fakkels die in de meeste

glanzende wereld van buizen, pijpen, tanks, vaten en turbines.

gevallen geen roet uitstoten. Zo voorkomen we ook meteen

Een nogal gesloten wereld waaraan je weinig ziet. Behalve één

geluidshinder en besparen we op de kosten. Het bewijst maar

– af en toe zeer opvallend – ding: de fakkels. Fakkelinstallaties

weer hoe je met gezamenlijke inspanning kunt komen tot een

zijn noodzakelijk voor de veiligheid. Tegelijk staan ze op

onvoorstelbare innovatieve kracht. En nieuwe duurzame

Maatwerk en differentiatie

Interesse voor thema’s

100%

100%

80%

80%

Voor een ruime meerderheid van de leden moeten de BZW-bijeenkomsten inspirerend, ontmoetend en informerend van karakter zijn. 44% van de leden ziet ook graag verdieping in de bijeenkomsten. Bij de categorie bedrijven met meer dan 250 werknemers is er bij meer dan de helft van de respondenten behoefte aan verdieping. Tot slot zegt minder dan een kwart behoefte te hebben aan voorlichting en intervisie.

28%

23%

Veel interesse voor thema’s De deelnemers aan het BZW-ledenpanel kruisten gemiddeld 3,2 items aan in de vraagstelling naar de interesse voor bijeenkomsten rondom verschillende thema’s. Dit hoge aantal bevestigt de behoefte aan thematische bijeenkomsten. Vervolgens werd bij elke keuze gevraagd naar de voorkeur voor subonderwerpen. Uitgedrukt in een percentage van het hele BZW-ledenpanel leidt dat tot de volgende top 10 aan interesses: 1. Leiderschap en bedrijfsvoering (48%) 2. Verandermanagement (47%) 3. Samenwerking in de regio (44%) 4. Netwerken en nieuwe media (39%) 5. Samenwerking in de keten (37%) 6. Acquisitie binnenland (36%) 7. Maatschappelijk verantwoord ondernemen (31%)

Anders

Samenwerking

5% Overheidsbeleid

34%

Organisatie

0%

38%

31%

40%

Product en dienst

20%

Management en strategie

Repeterend karakter

Gelijkgestemden

bijeenkomsten die overigens op een goede tweede plaats komen met 50%. Als het gaat om bijeenkomsten met gelijkgestemden en bijeenkomsten met een repeterend karakter dan is het opvallend dat in de leeftijdscategorie t/m 39 jaar ongeveer de helft van de leden aangeeft hier behoefte aan te hebben (dit is aanzienlijk hoger dan het gemiddelde van respectievelijk 36% en 31%).

Anders

2%

16% Thematisch

0%

31%

Efficientie

36%

20%

54%

40%

Personeel

50%

Omvang van bijeenkomst

40%

70%

60%

Acquisitie

66%

60%

Regionaal

voor een Laten we schoner samenwerken Advertentie miLieu. voor een Let’s go. schoner miLieu. Let’s go.

8. Innovatie (28%) 9. Motivatie en nieuwe werkvormen (26%) 10. Omgaan met dilemma’s (26%)

BZW-ledenpanel Met ruim 1.100 deelnemers vormt het ledenpanel een goede afspiegeling van het hele BZW-ledenbestand. Door te weten wat leden bezighoudt en wat er speelt binnen hun bedrijven kan de BZW beter aansluiten bij de verwachtingen. Ongeveer zes keer per jaar raadpleegt de BZW het ledenpanel met vragen die zich in maximaal vijf minuten laten beantwoorden. Wilt u ook deelnemen aan het ledenpanel? Stuur dan een mail aan: [email protected]. INTER

net

www.bzw.nl/ledenpanel

33

dit* is het prioriteitenprogramma van de BZW Onder het motto ‘De topsectoren dat zijn wij!’ omarmt de BZW het topsectorenbeleid volledig. Dat noopt tot samenwerking van landelijk en regionaal beleid. In het programma ‘dit*’ somt de BZW lokale en regionale maatregelen op die in het kader van het topsectorenbeleid nodig zijn om de groei van de Brabants-Zeeuwse economie te stimuleren. Concrete acties verdeeld over 6 thema’s, die ondernemend Brabant en Zeeland helpen hun grote ambities te realiseren.

Ambitieuze claims kabinet vereisen afstemming met regio

‘Hier wordt het mogelijk gemaakt’

1.Topsectorenbeleid

Met de in september gepubliceerde bedrijfslevenbrief van het kabinet wordt een stevig fundament gelegd onder onze toekomstige economische groei. Onder het motto ‘Naar de Top, het bedrijvenbeleid in actie(s)’ heeft minister Maxime Verhagen de actieagenda opgesteld voor het hele bedrijfsleven en de tien topsectoren in het bijzonder. De BZW is van mening dat de gestelde doelen alleen waar te maken zijn als er intensieve samenwerking en afstemming plaatsvindt met Brabant en Zeeland.

De zogeheten bedrijfslevenbrief heeft al veel lof gescoord van de centrale ondernemingsorganisaties VNO-NCW, MKB Nederland en LTO Nederland. Zij verwoordden dit in hun reactie als volgt: ‘De vraag vanuit het bedrijfsleven is voortaan richtsnoer voor wat de overheid en kennisinstellingen doen. De

bedrijven zetten daar tegenover dat ook zij prestaties zullen leveren. De actiegerichte agenda kan alleen maar worden verwezenlijkt door nauwe samenwerking tussen de drie partijen, met bijzondere aandacht voor de rol van het (innovatieve) midden- en kleinbedrijf.’ Maar er is meer nodig dan dat.

Want het topsectorenbeleid heeft naast een nationale ook een regionale dimensie. Vrijwel alle topsectoren zijn ruim vertegenwoordigd in Brabant en Zeeland. De Brabants-Zeeuwse economie speelt daardoor een cruciale rol in het verwezenlijken van de nationale economische ambities en welvaart.

Topsectoren in de regio Topsectorenbeleid heeft vooral kans van slagen indien alle neuzen in dezelfde richting staan bij zowel overheid als bedrijfsleven. Binnen de overheid betekent dit dat Rijk, provincies en gemeenten integraal beleid voeren. Daarom gaat de bedrijfslevenbrief niet alleen in op het beleid van de Rijksoverheid, maar ook op dat van de lagere overheden. Dat leidt tot de volgende opsomming van de bijdragen van Brabant en Zeeland in het topsectorenbeleid: 1. Chemie: Zeeland investeert 6 mio euro in een biobased investeringsfonds en Brabant 10 mio euro in de Green Chemistry Campus te Bergen op Zoom. 2. Creatieve Industrie: Eindhoven investeert in Brainport-verband in Design en Industrie met diverse projecten. 3. Energie: Brabant investeert 71 mio euro in de Brabantse energie agenda (o.a. solar programma, biobased economy).

34

4. High Tech Systemen: Brabant investeert meer dan 100 mio euro in campussen en starterscentra, waaronder automotive campus Helmond en Avenue A2, en de regio Zuidoost-Brabant zet in op ontwikkeling van bestaande en nieuwe research instituten zoals Holst en CFT 2.0 (kenniscentrum op het gebied van productietechnologie). 5. Life Sciences & Health: Brabant investeert in het Life Sciences park Oss, Fhealinc Den Bosch (cross over food en health) en het medisch technologie cluster Eindhoven/Best. 6. Agro & Food: Brabant investeert 10 mio in foodcampussen in Helmond (Food Technology Park) en Den Bosch (Fhealinc). 7. Zeeland zet in op biobased, een van de kernthema’s is groene grondstoffen (cross-over met topsector chemie).

Zeeland investeert 6 mio euro in een biobased investeringsfonds 8. Logistiek: Brabant investeert 8 mio euro in Dinalog en 4 mio euro in Logistic city Midden-Brabant. Daarnaast gaat de provincie investeren in Logistiek Park Moerdijk. 9. Tuinbouw en uitgangsmaterialen. 10. Water: Zeeland stelt ruimte beschikbaar als etalage en experimenteerruimte voor innovaties op het gebied van waterbeheer. Verder loopt er een vijftal initiatieven op het gebied van getijdenbeheer. 11. Hoofdkantoren: Brabant investeert 200 mio euro in internationale scholen in Eindhoven en Breda, twee expat centres en dependances in de vier grote Brabantse steden en een investeringspakket om het woonklimaat in Brabant op het gebied van natuur en cultuur te verbeteren.

‘De topsectoren: dat zijn wij!’ Het BZW prioriteitenprogramma ‘dit*: Doorpakken in topsectoren’ is in juni tijdens het BZW-Jaarcongres in Den Bosch gepresenteerd. Hierin heeft de BZW de nodige maatregelen voor Brabant en Zeeland in het topsectorenbeleid gedefinieerd. Met als slogan ’De topsectoren dat zijn wij!’ heeft Peter Swinkels de steun van de BZW voor het topsectorenbeleid uitgesproken. ‘Dit beleid gaat alle bedrijven aan - van groot tot klein -, maar door het accent te leggen bij internationaal sterke clusters wordt de concurrentiekracht van ons land in het algemeen en die van onze regio in het bijzonder over de gehele linie vergroot,’ aldus Swinkels. De maatregelen en acties in het BZW prioriteitenprogramma ‘Doorpakken in topsectoren’ zijn nodig om de groei van de Brabants-Zeeuwse economie te stimuleren. In 2011 heeft de BZW dit programma samen met haar leden opgesteld. Swinkels: ‘Deze regio functioneert als voortrekker en aanjager van de hele Nederlandse economie. Nederland is geen land van alleen dienstverlening en dozen schuiven. We komen en blijven alleen aan de top als we producten maken, mét toegevoegde waarde en mét innovatie op het allerhoogste niveau. En daarvoor willen we de ruimte krijgen. Brabant en Zeeland vormen samen de industriële motor die de Nederlandse welvaart voortstuwt. Hier wordt het geld verdiend waarmee het kabinet de gestelde doelen en claims kan waarmaken. Daarom willen wij ons als BZW gericht inzetten om uit het topsectorenbeleid het maximale resultaat te halen voor Brabant en Zeeland.’ INTER

net

www.bzw.nl/dit

• Landelijk topsectorenbeleid verbinden met regiovisies. • Ruimte voor ondernemen. • Langdurige borging topsectorenbeleid.

2.Arbeidsmarkt en onderwijs • Geen topsectoren zonder world class onderwijs. • Beleidsvrijheid voor afstemming regionaal onderwijsaanbod op regionale arbeidsvraag. • Kostenrisico’s werkgevers beperken bij zij-instroom oudere werknemers. • Nieuw financieringsbeleid OCW voor evenwichtig onderwijsaanbod. • Ontwikkeling ‘bedrijfsschool nieuwe stijl’. • Opheffen blokkades internationale arbeidsmarkt.

3.Innovatie • Duurzame innovatie kan alleen met consistent topsectorenbeleid. • Regiovisies betrekken bij nationaal innovatiebeleid. • Verhogen publieke R&D. • Rijksprogramma voor innovatie in MKB. • Technologische met sociale innovatie verbinden. • Samenwerking bedrijven en onderzoeksinstituten faciliteren.

4.Infrastructuur • Snelle opwaardering A58 door ZuidNet A58. • Voltooiing Grote Ruit Eindhoven-Helmond. • Versnelling in aanleg glasvezelnetwerk. • Regionale energienetten aanpassen voor verduurzaming energievoorziening. • Investeren in Eindhoven Airport en rail internationaal.

5.Vestigingsklimaat • Steun voor Culturele Hoofdstad en Olympisch Plan. • Ontwikkeling campussen voor bedrijven- en kennisclusters. • Campussen conform topsectorenbeleid en regiovisies.

6.Het nieuwe samenwerken • Stroomlijnen taken van regionale economische ontwikkelingsinstituten. • Meer ruimte voor een adequaat kredietverzekeringsbeleid. • Snellere vergunningverlening. Een uitgebreide versie van dit* met taken en rolverdeling staat op www.bzw.nl/dit. dit* is een levend document, dat voortdurend wordt geactualiseerd. De eerste versie van dit* is op 27 juni 2011 door de BZW overhandigd aan Maxime Verhagen, minister van EL&I. 35

Foto’s: Bram Saeys

ntmoeting

Sandra Smits

Sandra Smits ontmoet Karin Overdijk

dat twaalf procent zijn, in 2015 twintig.’

Vanaf het begin samen vooruitdenken Noord-Brabant en Zeeland kennen veel door de wol geverfde ondernemers en managers die hun sporen in de loop der jaren hebben verdiend. De basis die zij gelegd hebben, vormt een uitstekend fundament voor de economie van de komende decennia. Dit gebouw wordt vervaardigd door ambitieuze mannen én vrouwen. In deze rubriek ontmoeten en inspireren topvrouwen elkaar. Zij delen hun enthousiasme voor hun bedrijven en leren van elkaar.

Sandra Smits (41) is directeur bij Koninlijke Saan. Saan is een complete logistieke dienstverlener. Het familiebedrijf Saan heeft zich gespecialiseerd in kraanverhuur, industriële verhuizingen, verkeersdiensten, verhuizingen, archiefbeheer en opleidingen. Saan bestaat 114 jaar. Alle aandelen zijn in handen van de familie. Sandra is geen familie en ook niet aangetrouwd. Karin Overdijk (56) is directeur relatiemanagement bij Burgers Ergon. Burgers Ergon was ook een familiebedrijf. Burgers

36

Ergon realiseert en onderhoudt werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties die bijdragen aan optimale arbeids- en productieomstandigheden. Er worden hoogwaardige concepten ontwikkeld voor een breed installatietechnisch toepassingsgebied. In 2007 is Burgers Ergon overgenomen door Heijmans BV. Smits ‘Burgers Ergon en Heijmans hebben beide het charter ‘Talent naar de Top’ getekend. Dit initiatief is bedoeld om meer vrouwen aan de top te be-

houden en te krijgen. Saan heeft in mei 2011 het charter getekend en wil hiermee binnen deze regio een voorbeeldbedrijf zijn in de technische branche. Maar als ik eerlijk ben, word ik er ook wel eens moe van het steeds over vrouwen aan de top te hebben. Hoe is dat bij jou?’ Overdijk: ‘Ik heb een warm hart voor dit onderwerp. Ik heb Bouwkunde aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) gestudeerd en na mijn studie ben ik als coördinator vrouwenstudies aan de slag gegaan. Ik

Karin Overdijk

ging daar onder andere sociaalpsychologisch onderzoek doen. Direct na mijn promoveren ben ik gevraagd op de TU/e om coördinator te worden over de huisvestingsplannen en vervolgens werd ik daar hoofd. Ik heb diverse nieuwbouwprojecten helpen realiseren. Zeven jaar geleden werd ik door Burgers Ergon gevraagd om directeur strategische planning te worden. Nu zit ik in de divisie utiliteitsbouw en techniek als directeur relatiemanagement. Tien Procent van onze medewerkers is nu vrouw, in 2012 moet

Smits: ‘Ik heb bedrijfskunde gestudeerd in Delft, met als afstudeerrichting Logistiek. Als ik naar mijn loopbaan kijk, ben ik voor elke baan gevraagd en zit het pad logisch in elkaar. Mijn eerste baan was als projectmanager in de industrie. Vervolgens had ik een baan in de verkoop bij een aannemer die volgens het principe Design & Built constructies in de utiliteitsbouw werkzaam was. Ik herinner me het gesprek met de directeur van dit bedrijf. Ik kwam uit een operationele baan en wilde commercie gaan doen. Die man zag drie redenen om mij niet aan te nemen: ik was te jong, vrouw en had geen bouwkunde gestudeerd. Mijn reactie was: “Ik hoor geen bezwaren.” “Plus,” zei ik tegen die man, “ik beschouw mijzelf als tolk, want de partij die tegenover ons aan tafel zit, ziet zichzelf als leek. Ik ben de brug tussen hem en de techneuten van het bedrijf.” Zijn twijfel beantwoordde ik met overtuiging. Ik zei: “Bied me maar een tijdelijk contract aan, wat heb je te verliezen?” Dat tijdelijke contract

kreeg ik. Binnen vijf maanden had ik een grote klant binnen gehaald. En een vast contract. Ook door Koninklijke Saan werd ik gevraagd. Ik ben hier als commercieel manager gestart en na drie jaar kwam ik in de directie.’ Overdijk: ‘Er waren mensen die iets in jou zagen.’ Smits: ‘Je komt er door een kans die voorbij komt aan te pakken. Het zijn mannen die mij aangesteld hebben. Dus dat glazen plafond waarover gesproken wordt, bestaat voor mij niet. Binnen ons bedrijf kijken we naar kwaliteit van mensen. Niet of je man of vrouw bent.’ Smits: ‘Hoe gaat Burgers Ergon om met de huidige marktontwikkelingen?’ Overdijk: ‘Wij gaan met de veranderingen op verschillende manieren om: ten eerste hebben we naast projecten ons gericht op service en onderhoud en daarin zitten langdurige werkzaamheden. Daarnaast hebben we als installateurs en bouwers veel aandacht voor duurzaamheid.’ Smits: ‘Binnen ons bedrijf kenden de verschillende segmenten om de beurt een dip in de conjunctuur. Onze filosofie was:

met ons voltallige personeelsbestand hier doorheen. Door medewerkers intern op te leiden voor andere disciplines konden we mee-ademen met de markt. En ook door de focus te houden op het leveren van toegevoegde waarde aan de logistieke keten. Is het bij jullie moeilijk de juiste mensen te krijgen?’ Overdijk: ‘Het klinkt gek, maar daarbij hebben wij in zekere zin profijt van de crisis. Door het omvallen van kleinere bedrijven kregen wij de kans om goede mensen over te nemen.’ Overdijk: ‘Op het hoogste niveau hebben wij bij Heijmans veel aandacht voor duurzaamheid. Intern gaat het bijvoorbeeld om je eigen gebouw dat duurzaam moet zijn en je personeel dat dient te letten op bijvoorbeeld het beperken van papiergebruik. Je duurzaamheidbeleid aan klanten verkopen is lastiger.’ Smits: ‘Saan wil graag meedenken met partijen in de bouw betreffende dit onderwerp. Wij hebben de overtuiging om toegevoegde waarde te leveren door in het hele logistieke proces mee te denken en de logis-

tieke stroom te optimaliseren.’ Overdijk: ‘De bouw is niet zo’n innovatieve bedrijfstak, maar daar wordt dit juist wel opgepakt. Cradle-to-cradle geven we in de bouw handen en voeten.’ Smits: ‘Toch gaat er nog zoveel inefficiënt. Zo plaatsen wij regelmatig een grote ketel in een gebouw dat dan al dicht is, waardoor de aannemer extra werkzaamheden dient te verrichten. Ik wil graag meedenken vanaf het begin. Onze expertise kan ervoor zorgen dat de inzet van bijvoorbeeld onze hijskranen veel efficiënter kan plaatsvinden waardoor faalkosten gereduceerd worden.’ Overdijk ‘Datzelfde geldt voor ons en daar proberen we actief verbetering in te brengen.’ Smits: ‘Met elkaar in het ontwerpstadium de processen integraal benaderen, dat levert al zoveel op. Ik zou het interessant vinden om daarover te brainstormen’ Overdijk: ‘Dan maken we snel een volgende afspraak…’

INTER

net

www.saan.nl www.burgersergon.nl

37

Advertorial ABAB Accountants en Adviseurs

De hoogste klanttevredenheid in 2011

Advertentie

ABAB Accountants en

Adviseurs heeft dit jaar de

eerste plaats behaald in het Incompany 100-onderzoek naar klanttevredenheid in de categorie Accountancy en Belastingadvies.

Met een overall score van 7,34 liet ABAB de andere accountancy- en advies-

organisaties achter zich.

Toe aan een nieuwe uitdaging? Fontys Hogescholen biedt professionals en bedrijven tal van mogelijkheden op diverse gebieden: • Post-hbo opleidingen • Masteropleidingen • Bedrijfsopleidingen • Cursussen

• Toegepast onderzoek • Bedrijfsadvisering • EVC-trajecten • Leven Lang Leren

Meer informatie? Kijk op: fontys.nl/professionals ABAB GROEP BV Ellen Pankhurststraat 1K 5032 MD Tilburg T: 013 4647111 I: www.abab.nl E: [email protected] T: 013-4647124

fontys.nl

Incompany 100 wordt gebaseerd op een onafhankelijk onderzoek dat jaarlijks wordt uitgevoerd door Blauw Research. Het onderzoek is samengesteld op basis van bijna 8.000 beoordelingen door zakelijke beslissers over adviesbedrijven met wie zij zaken doen. De vragen hebben betrekking op 16 aspecten, die tezamen vier categorieën vormen: knowhow, prijs, service en resultaat. Met het behalen van de eerste plaats zet ABAB de stijgende lijn van de afgelopen jaren door. De hoge waardering in de categorie ‘service’ is te verklaren door de continue sturing van ABAB op klantgerichtheid. De focus ligt hierbij op proactiviteit en het overtreffen van verwachtingen. Bovendien heeft ABAB een vernieuwende samenwerking met klanten in de vorm van relatiemanagement geïntroduceerd. Hierdoor heeft de klant één aanspreekpunt, hetgeen de communicatie ten goede komt. Deze vernieuwende aanpak wordt door klanten in het onderzoek met hoge cijfers gewaardeerd. De accountant, in zijn rol als specialist, is bij ABAB veelal niet langer het centrale aanspreekpunt van de klant. De relatiemanager fungeert als spil in de advisering, als sparringpartner voor de klant. Proactief meedenken met de klant en het signaleren van kansen staan hierin centraal. Hiervoor worden geen kosten in rekening gebracht. Uniek is dat de klant pas gaat betalen op het moment dat hij van de adviseringsdiensten gebruik gaat maken. Relatiemanagers vormen bij ABAB de schakel tussen de klant en de specialisten. Zij vertalen de behoeften van de klant naar praktische oplossingen. De relatiemanagers stellen op basis van de adviesbehoefte van de klant een interdisciplinair team van specialisten samen. Daarnaast waarborgen zij de doorloop-

Hans Scholten RA (Hoofddirectie ABAB Groep BV) tijd van kleine en grote opdrachten. Online samenwerken en innovatieve ICTdiensten maken de werkwijze bijzonder efficiënt en praktisch. Klanten kunnen op ieder gewenst moment van de dag het online platform Mijn ABAB raadplegen. Dit platform biedt onder andere uitgebreide management- en stuurinformatie, waardoor de klant op ieder gewenst moment beschikt over actuele financiële cijfers. Dit geeft de klant het inzicht om adequate beslissingen te nemen. Verder is het brede dienstenaanbod een aspect dat door veel klanten wordt gewaardeerd. Voor vrijwel ieder vraagstuk heeft ABAB de juiste specialist in huis. Klanten zijn erg te spreken over het hoge kennisniveau van de medewerkers. Ook de geografische spreiding wordt als een pluspunt gezien. De accountancy- en adviesorganisatie heeft 18 vestigingen in het zuiden van het land. Zij vindt lokale aanwezigheid belangrijk om haar klanten goed te kunnen ondersteunen. Ondanks de huidige communicatiemiddelen kan het nog altijd prettig zijn om elkaar lokaal te kunnen spreken. Bovendien blijft ABAB op deze manier op de hoogte van lokale ontwikkelingen, zodat zij weet wat er in de omgeving van haar klanten speelt.

ABAB gaat de uitdaging aan om deze toppositie te behouden en de stijgende lijn in klanttevredenheid voort te zetten. ABAB is een allround accountancy- en adviesorganisatie. Met meer dan 700 medewerkers werkt ABAB vanuit 18 kantoren in het zuiden van Nederland. ABAB onderscheidt zich door haar brede dienstverlening en de klantbedieningsformules. Voor alle klanten, nationaal of internationaal en klein, middelgroot of groot, geldt dat ABAB ervoor zorgt dat zij de ondersteuning krijgen die bij hen past. De klantenkring bestaat uit niet-beursgenoteerde ondernemingen, instellingen, organisaties uit de non-profitsector en particulieren. ABAB ondersteunt haar klanten op het gebied van samenstellen van jaarrekeningen, wettelijke controles, (internationale) fiscale en juridische advisering, subsidie-advisering, salarisadministratie, personeelsadvisering, corporate finance, administratieve automatisering, ruimtelijke ordening en vastgoedadvisering, inkomens- en estateplanning, mediation en administratieve dienstverlening. Doe er uw voordeel mee!

Advertorial Advertorial 39

euwe leden

Economische beschouwingen In deze rubriek zijn opgenomen de nieuwe lid-bedrijven van de BZW, de nieuwe personen die zich namens de lid-bedrijven bij de BZW hebben aangesloten, evenals de nieuwe buitengewone leden.

BZW Zeeuws-Vlaanderen

BZW Moerdijk

BZW Oost

(Stedelijke Scholengemeenschap De Rede, Terneuzen)

(ING Nederland Business Banking Regio West Midden-

(Teeuwissen Holding BV, Katwijk NB)

A.E. Arnoldus,

J.P.M. Lievens, (IJzendijke)

drs. A.N.S.H.M. du Pont, (Stedelijke Scholengemeenschap De Rede, Terneuzen)

G.C.W. Dinnessen, Brabant/Zeeland, Breda)

mw. drs. D. de Graaff-Axt, (Van Jole Advies & Management, Bergen op Zoom)

R. van Opstal,

(Hollandia Systems BV, Heijningen)

BZW Midden- en Noord-Zeeland M.P.E. Blaeke,

D.H. Rombout,

(UWV WERKbedrijf, Etten-Leur)

(Metaloterm Ontop BV)

mw. R.M. de Bruyckere-Snoeck (Stichting SMWO Maatschappelijk Werk en Welzijn)

H.F. Bol,

(Trett Consulting BV, Goes)

T. de Greef,

(Omroep Zeeland, Oost-Souburg)

M.J.C. van Oostenbrugge, (SPIE – Industry, sector E & I)

J. Zwartepoorte

F.C.M. van Rompaey, (Liesker Legal NV, Breda)

P. Vermeij,

drs. G.F. van der Harst, (Rabobank Amerstreek, Oosterhout)

drs. R. Janus,

(Janus Vaten BV, Oosterhout)

(NeXT Advocaten, Tilburg)

BZW Bergen op Zoom

(Glaifa Lichtreclame, Hilvarenbeek)

(Vitak Advocaten, Bergen op Zoom)

(Reinders Oisterwijk BV, Oisterwijk)

(Phylax Bergen op Zoom BV, Halsteren)

(De Efteling BV,Kaatsheuvel)

(Koninklijke Militaire School Luchtmacht Vliegbasis

(Glaifa Lichtreclame, Hilvarenbeek)

Woensdrecht, Hoogerheide)

P. Konings,

(Holonite BV, Tholen)

M.A.L. Michielsen,

mw. Y. Heijwegen,

(Unilever Nederland Foods Factories BV, Oss)

drs.ing. D. Kroot,

F.J.M. Verhoeven,

(Vos Logistics Nederland BV, Oss)

G. Vos,

(Vos Logistics Nederland BV, Oss)

ir. R. Best,

column Op zichzelf is het schrijven van een column in deze tijd van het jaar eenvoudig. Bijna iedereen heeft wel een opmerkelijk verhaal gebaseerd op een leuke vakantiegebeurtenis. Voor een aantal lezers zal de uitgebroken paniek op de financiële mark-

In het verlengde daarvan zijn ondernemers positief over de verbeterde omzet en winstgevendheid. Toch wordt de vervolgstap naar investeringen in vaste activa nog maar mondjesmaat gemaakt door de overgrote meerderheid. Misschien ook wel een ‘compliment’ voor ondernemerschap waard. Uit recent onderzoek bleek namelijk dat het consumentenvertrouwen sinds de aanvang van de meting daarvan nog nooit zo snel is gedaald als in de laatste paar maanden. En dat is mogelijk niet zo vreemd, want naar verwachting zal het besteedbare inkomen verder onder druk komen in het nieuwe jaar. Ik ben dan ook benieuwd wat de volgende ‘barometing’ ons gaat vertellen! Hans Schmitz Van Lanschot Bankiers

(DHV BV, Eindhoven)

A. Hoeben,

(Gielissen Interiors & Exhibitions, Eindhoven)

M.M.H.P. Huijbregts,

(Metalektro Personeelsdiensten, Eindhoven)

mr. R. Bressers,

Kolonel J.P.A. de Jongh,

(Gemeente Oss, Oss)

nomische motor op temperatuur te krijgen. Wat denken ondernemers op dit moment eigenlijk van de conjunctuur? Op basis van ons laatste Van Lanschot barometeronderzoek, dat voornamelijk onder familiebedrijven is gehouden, is een aantal onderwerpen te benoemen waar ondernemers een visie op hebben. Daarbij wordt een verbetering van het politieke klimaat voor bedrijven in de nabije toekomst nog niet echt gezien. De beschikbaarheid van kredieten wordt genoemd als punt dat nog te wensen over laat. Over de eigen onderneming maken ondernemers zich best zorgen, maar ze zien zeker ook positieve ontwikkelingen. In een aantal branches lijken prijsontwikkeling, debiteurenrisico’s en liquiditeit minder een bron van zorg dan een half jaar geleden.

BZW Midden-Brabant

Middelburg)

M. Frank,

T. Brands,

BZW Eindhoven BZW Oosterhout

(Stichting voor Regionale Zorgverlening SVRZ,

mr. R.L.H. Boas,

(Teeuwissen Holding BV, Katwijk NB)

(BOSCH Security Systems BV)

(Zwartepoorte Holding BV, Goes)

mw. drs. G.F.P.M. Davits

W.F.L. van Bakel,

(Boerenbond Deurne, Deurne)

BZW Breda

(Interlashing BV, Ritthem)

drs. B.L.E. van den Heuvel,

M.J. Al-Laham,

ten in augustus daarvan geen voorbeeld zijn… En de eerste beschouwingen voor het nieuwe jaar zijn ook al de revue gepasseerd. Tegenwoordig is de tijd rondom de Derde Dinsdag in september een speciaal moment voor financiële beschouwingen. En dit jaar helpt de werkelijkheid ons bijna dagelijks met onderwerpen als de steeds voortslepende schuldencrisis in de Westerse wereld en de voortdurende verschuiving van economische macht naar bijvoorbeeld Aziatische staten. Er liggen diverse uitdagingen op het Europese bord en dichter bij huis lijken onze politici ons alvast een voorproefje te willen bieden van hoe het er in de toekomst in debatten aan toe zal gaan. Hopelijk niet! Ondertussen doen gelukkig vele mensen hun best de eco-

mw. drs. A.E.D.M. Dings,

BZW Helmond

drs. P.F.M. van Loenhout, (MBA, Berkvens BV, Someren)

drs. J. Eberson,

A.G.A. Jurgens MMO, ir. P.J.M. Meijers, P.A. Verrijt,

(Transvorm, Tilburg)

A.J.M. Versleijen,

(CEPL Tilburg BV, Tilburg)

(Aannemingsbedrijf A.L. Gorisse BV, Oosterhout)

BZW ‘s-Hertogenbosch BZW Roosendaal

dr.drs. J.A.G.M. van den Brand, (Franciscus Ziekenhuis, Roosendaal)

drs. P.M. ’t Hart,

mw. B.M.E.J. van Beurden, (Select HR, Antwerpen)

ing. J.A.M. van de Put, (Syntens, Eindhoven)

(Perficio Adviseurs BV, Etten-Leur)

S.J. Scholte,

(Jan de Rijk Logistics, Roosendaal)

40

41

activiteitenkalender 26-10 t/m 31-12-2011 dinsdag 1 november BZW Midden- en Noord-Zeeland

12.00 uur

De Goese Golf, Goes

woensdag 9 november 15.00 uur BZW Oosterhout

maandag 28 november 16.00 uur BZW-leden

woensdag 7 december 12.00 uur BZW Midden-Brabant

Brandweerkazerne, Oosterhout

BZW/TiasNimbas Business School,

Hotel-restaurant Postelse Hoeve,

Bedrijvenmiddag

Tilburg University

Tilburg

BZW/TiasNimbas Business

Social Media ‘Van hype naar strate-

woensdag 2 november 12.00 uur BZW Zeeuws-Vlaanderen

Donderdag 10 november19.15 uur BZW-leden

School: Entrepreneurial Lectures

gie’ met Sjef Kerkhofs (Pondres), Lars

‘Veranderende arbeidsmarkten’ door

Claassens (Holla Advocaten)

Restaurant Zomerlust, Axel

Parktheater Eindhoven

prof.dr. Ton Wilthagen

Inleider Alain Dufait, general manager

BZW-cabaret: Ronald Goedemondt

Cargill BV over ‘Cargill en Duurzaam

‘Binnen de lijntjes’

dinsdag 29 november 16.00 uur BZW Breda

dinsdag 15 november 15.30 uur BZW-leden

Ledenbijeenkomst over ‘arbeids-

Eindhoven

recht’ in samenwerking met Lawton

Kerstbijeenkomst met partner met in-

Aula van Tilburg University, Tilburg

Advocaten

leider mevrouw ir. Elphi Nelissen van

Ondernemen’

dinsdag 8 november BZW leden

15.00 uur

Donderdag 10 november: BZW-cabaret met Ronald Goedemondt Aanvang: 20.00 uur Locatie: Parktheater te Eindhoven Ronald Goedemondt met ‘Binnen de lijntjes’ De titel van deze voorstelling dekt alles behalve de lading. Met zijn grillige gekte treedt topcabaretier Ronald Goedemondt in zijn vierde voorstelling vrijwel anderhalf uur lang buiten de lijnen. Met zijn absurdistische grappen en de meest rare gedachtesprongen hangt het publiek aan zijn lippen. Door zijn verbluffende timing en hoge grapdichtheid lossen de lachsalvo’s elkaar af. Het is dan ook niet voor niets dat bijna al zijn voorstellingen vrijwel direct zijn uitverkocht.

The University Club van TU/e,

Frank Sweenslezing door prof.dr. Jan

Eindhoven

Peter Balkenende

woensdag 30 november 16.00 uur BZW Eindhoven/BZW Helmond Witlox van den Boomen, Waalre

woensdag 14 december 12.00 uur BZW Helmond

sneller ondernemen’ door prof. dr.

woensdag 16 november 16.00 uur BZW Bergen op Zoom

Social Media ‘Van hype naar naar

hotel West-Ende, Helmond

Marc Gruber, Ecole Polytechnique

BAM Wegen Regio Zuid-West, Bergen

strategie’ met Sjef Kerkhofs (Pondres),

Fédérale de Lausanne (EPFL),

op Zoom

Lars Claassens (Holla Advocaten) en

Zwitserland

Bedrijfsbezoek

Sipke Overbeeke (Philips)

Innovation Challenges ‘Slimmer en

Ronald Goedemondt

woensdag 14 december 17.00 uur BZW Eindhoven

The Strip, High Tech Campus, BZW/TiasNimbas Business School:

Vermaak en inspiratie bij de BZW in november

Nelissen Ingenieursbureau

Aanmelden: voor 3 november 2011 BZW-leden hebben een persoonlijke uitnodiging per post ontvangen. Aanmelden kan ook via: Loes Artz, T (013) 594 43 45 of E-mail: [email protected].

dinsdag 20 december 16.30 uur BZW Oosterhout

Dankzij de financiële steun van onze partners kunnen wij u deze avond aanbieden voor € 45 per persoon (excl. BTW).

Charme Hotel (Golden Tulip Hotel),

dinsdag 8 november 17.30 uur BZW ‘s-Hertogenbosch/ BZW Oost

vrijdag 18 november BZW Roosendaal

18.30 uur

Conferentiecentrum Bovendonk,

donderdag 1 december 16.00 uur BZW ’s-Hertogenbosch en BZW Oost

Kasteel Maurick, Vught

Hoeven

HRM-bijeenkomst

Bijeenkomst van studieclubs in

Jaardiner voor leden en partners

Oosterhout Eindejaarsborrel

Jan Peter Balkenende

Noordoost-Brabant met inleider Wim van de Donk, commissaris van de Koningin

Dinsdag 15 november: Frank Sweens-lezing met prof.dr. Jan Peter Balkenende Aanvang: 15.30 uur Locatie: Tilburg University (Aula)

donderdag 24 november16.00 uur BZW Moerdijk Golden Tulip Hotel, Zevenbergen Themabijeenkomst ‘10 maanden na

Frank Sweens-lezing

de brand te Moerdijk’

Dit jaar vindt voor de tiende en laatste keer de Frank Sweens-lezing plaats. De drie initiërende organisaties (Tilburg University, Katholiek Netwerk en BZW) nodigen hiervoor sprekers uit die een maatschappelijke voorhoedepositie innemen op sociaal-economisch gebied en die zich niet alleen door het financieel-economische laten leiden. Deze personen lieten in de Frank Sweens-lezing zien wat hen intrinsiek beweegt: hun persoonlijke drive.

Jan Peter Balkenende Deze laatste Frank Sweens-lezing verzorgt prof.dr. Jan Peter Balkenende met als titel ‘Corporate responsibility en het gelijk van Frank Sweens’.

Aanmelden: voor 8 november 2011 BZW-leden hebben een persoonlijke uitnodiging per post ontvangen. U kunt zich ook aanmelden via: Loes Artz, T (013) 594 43 45 of E-mail: [email protected].

Alain Dufait – Cargill

42

Prof. dr. Ton Wilthagen

Prof. dr. Wim van de Donk (CvdK)

‘Social Media: Van hype naar strategie’

43

Advertorial

Advertorial

Bedrijf: pointofsale.nl en pdaware.nl

Bedrijf: Randstad Breda

Naam: Christ van Leest

Naam: Ans Hartman

Functie: directeur/eigenaar

Functie: senior rayonmanager

BZW-lid: begin 2011

Lid van BZW sinds: 1 januari 2011

Wat doet uw bedrijf?

Wat doet uw bedrijf?

Ons bedrijf is begonnen als één webshop voor kasPaul ter Heegde

De kernactiviteit van Randstad is het samenbrengen Ad de Korte

registers, kassa-apparatuur en barcodeaparatuur. Het

Cees Oprins

assortiment breidde zich steeds verder uit, onder meer

Maaike Klunne-Mol

van mensen en werk. We helpen mensen aan een baan via uitzend- en detacheringsactiviteiten en we onder-

Bedrijf: Octrooibureau Los & Stigter

met mobiele computers en bedrijfsmatige PDA’s. Voor

Bedrijf: Rabobank Oosterschelde

Bedrijf: ’t Heem

steunen organisaties in de optimalisatie van hun be-

Bedrijf: Watersnoodmuseum

Naam: Paul ter Heegde

deze productcategorie hebben we een nieuwe web-

Naam: Ad de Korte

Naam: Cees Oprins

schikbare capaciteit. In onze vestiging in Breda werken

Naam: Maaike Klunne-Mol

Functie: Europees octrooigemachtigde

shop geopend: pdaware.nl. In beide webshops bieden

Functie: Directievoorzitter

Functie: directeur/bestuurder

dertig medewerkers die elk vijf tot zes bedrijven per

Functie: Directeur

Lid van BZW sinds: juni 2011

we aanvullend een breed assortiment aan accessoires.

Lid van BZW sinds: augustus 2006

Lid van BZW sinds: april 2011

dag bezoeken. Hierdoor kennen we zowel onze klan-

Lid van BZW sinds: juni 2011

We vinden het erg belangrijk helder en betrouwbaar

ten als onze kandidaten en zijn we in staat uitstekende

Wat doet uw bedrijf?

te zijn voor onze klanten. Onze webshops zijn daarom

Wat doet uw bedrijf?

Wat doet uw bedrijf?

matches te maken. Dankzij onze nauwe contacten met

Wat doet uw bedrijf?

Los & Stigter is een octrooi- en merkenbureau, met

Nederlandstalig en bevatten begrijpelijke informatie.

‘Rabobank Oosterschelde is de grootste financiële

‘’t Heem is een woon- en zorgstichting die cliënten

klanten in de regio, kunnen we lokale tendensen (zoals

‘Het Watersnoodmuseum is een uitzonderlijke organi-

kantoren in Eindhoven, Tilburg, Amsterdam en Utrecht.

Onze producten hebben aantrekkelijke prijzen en een

dienstverlener op de Zeeuwse eilanden Schouwen-

voorziet in hun behoeften en wensen op het gebied

een tekort aan werknemers binnen een bepaald vak-

satie met meer dan honderd toegewijde vrijwilligers,

Voor onze cliënten vragen wij octrooien en merken aan

snelle levertijd van slechts één tot twee dagen.

Duiveland, Tholen en Zuid-Beveland. Met onze financi-

van wonen, welzijn en zorg. We willen eraan bijdragen

gebied) snel signaleren en erop inspelen. Bijvoorbeeld

gevestigd in de vier caissons die zijn gebruikt om het

ele diensten helpen we particulieren en ondernemers

dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven

door met bedrijven en opleiders om de tafel te gaan

laatste gat in de dijk bij Ouwekerk te dichten na de

in Nederland en in het buitenland. Verder verzorgen wij de verleningprocedure. Ondernemingen worden

Wat is uw ambitie?

hun ambities waar te maken. In onze dienstverlening

wonen. De mogelijkheden binnen onze dienstverlening

om werk- leer overeenkomsten te sluiten of om in sa-

watersnoodramp in 1953. In 2003 zijn de vier caissons

steeds vaker geconfronteerd met een inbreuk op hun

We willen ons assortiment verbreden en verdiepen,

staan de kernbegrippen “betrokken”, “dichtbij” en

zijn divers. Mensen kunnen bijvoorbeeld kiezen voor

menwerkingsverband opleidingen op maat te ontwik-

tot Nationaal Monument Watersnood 1953 verklaard.

rechten of worden juist beschuldigd van inbreuk op

zodat we nog beter kunnen voldoen aan de wensen

“toonaangevend” centraal. We zijn een coöperatieve

zorg aan huis, een huurhuis van ’t Heem met alle be-

kelen.

Mensen vinden in dit museum een veelheid aan infor-

rechten van derden. Ook in die situaties staan wij onze

van onze klanten. Momenteel hebben we plannen

bank. Dat houdt in dat we geen aandeelhouders heb-

langrijke voorzieningen in de buurt of een appartement

cliënten bij. Het is verstandig om bij de ontwikkeling

voor het openen van nog een webshop specifiek voor

ben, maar leden, die we betrekken bij onze dienstverle-

in een van onze (woon)zorgcentra.’

van een nieuw product of een productieproces tijdig te

barcode-apparatuur en een webshop speciaal voor

ning en die inspraak hebben op ons beleid. Daarnaast

denken aan octrooibescherming, maar ook om te on-

RFID-apparatuur. Op dit moment verkopen we al veel

hechten we veel waarde aan maatschappelijke betrok-

Wat is uw ambitie?

uitgegroeid tot de grootste HR-dienstverlener van

Wat is uw ambitie?

derzoeken wat de vrijheid van handelen is in relatie tot

producten in deze productcategorieën via pointofsale.

kenheid; per jaar besteden we één miljoen euro aan

‘Mensen zijn verschillend en uiteraard heeft niet ieder-

Nederland en de op één na grootste uitzender en deta-

‘Op het gebied van bezoekersaantallen is ons museum

de rechten van derden.

nl, maar de duidelijke onderverdeling in verschillende

uiteenlopende maatschappelijke projecten in de regio.’

een dezelfde wensen. Onze ambitie is dat cliënten zelf

cheerder ter wereld. Ons hoofddoel is om de belang-

op dit moment het grootste museum in Zeeland. Onze

de regie nemen over hoe hun leven er op latere leeftijd

rijkste HR-dienstverlener te zijn en te blijven. Dat geldt

ambitie is om onze bezoekers – met name jongere

webshops maakt het nog overzichtelijker voor de klant.

matie over wat er is gebeurd tijdens en na de overstroming. Elk caisson heeft een eigen invulling.’

Wat is uw ambitie? Randstad bestaat meer dan vijftig jaar en is inmiddels

Wat is uw ambitie?

Ons uiteindelijke doel is van elke potentiële klant een

Wat is uw ambitie?

uitziet. Afgestemd op de vraag naar hulp en zorg, kun-

voor Randstad Nederland, maar ook voor onze lokale

generaties - zich bewust te laten worden van de risico’s

Octrooien en merken zijn een belangrijke waarde voor

tevreden klant te maken.

‘De Rabobank bestaat al meer dan honderd jaar, uiter-

nen wij ondersteuning bieden.

vestiging in Breda. Wij streven ernaar dat bedrijven met

die in Nederland bestaan op het gebied van over-

ondernemingen. Veel ondernemingen zijn zich hiervan

aard willen we ook de komende honderd jaar een op-

In de toekomst willen we steeds meer maatwerk leve-

al hun HR-vraagstukken naar ons toe komen.

stroming. We willen het Watersnoodmuseum uit laten

onvoldoende bewust en laten valorisatiemogelijkheden

timale dienstverlening blijven bieden aan onze klanten.

ren; een rijk en gevarieerd aanbod en een passende

groeien tot een kenniscentrum waar mensen informatie

liggen. Anderzijds kan het soms verstandig zijn, bij-

We willen dicht bij de klant staan en een aantrekkelijke

oplossing voor iedere cliënt.’

kunnen vinden over onder meer de klimaatverandering

voorbeeld om kosten te besparen of om niet te worden

werkgever zijn voor ons personeel. Daarnaast vinden

geblokkeerd, om juist rechten of licenties van derden

we het belangrijk de continuïteit van onze huidige

Waarom moeten leden u bellen?

meling van informatie over het verleden, het heden en

te verwerven. Wij streven er naar dit strategische den-

financiële prestaties en zo ook onze stabiliteit te blijven

‘De gemiddelde leeftijd van mensen op de arbeids-

de toekomst.’

ken ten aanzien van intellectuele eigendomsrechten te

waarborgen. We willen toonaangevend zijn en blijven

markt stijgt. Dat kan voordelen hebben - mensen van

op het gebied van maatschappelijk verantwoord on-

hogere leeftijd brengen een rijke ervaringsbagage

dernemen.’

mee. In ieder geval zorgt deze ontwikkeling ervoor

Christ van Leest

versterken.

en het stijgen van de zeespiegel. Een complete verza-

Waarom moeten leden u bellen? ‘We zijn uitermate geoutilleerd om grote groepen Ans Hartman

dat een andere blik op ouder worden nodig is. Ook als

Waarom moeten BZW-leden u bellen? Uiteraard om een octrooi of een merk aan te vragen,

Waarom moeten BZW-leden u bellen?

woon- en zorgstichting rekenen we dit voluit tot onze

te ontvangen, bijvoorbeeld voor een rondleiding of een bedrijfsuitje. Daarnaast beschikken we over een speciale groepsruimte die zeer geschikt is voor ver-

maar in het bijzonder ook om ons mee te laten denken

Waarom moeten BZW-leden u bellen?

‘BZW-leden kunnen ons bellen voor deskundig financi-

taak en verantwoordelijkheid. We komen dan ook graag

over het strategische beleid ten aanzien van intellectu-

In de negen jaar dat we actief zijn, hebben al onze me-

eel advies. Wij kennen de lokale markt als geen ander.

in contact met leden die op zoek zijn naar een ge-

Waarom moeten leden u bellen?

gaderingen, lezingen of andere bijeenkomsten. BZW-

ele eigendomsrechten. Zelf ben ik ook lang werkzaam

dewerkers veel vakkennis en - ervaring opgebouwd.

Met vierhonderd toegewijde medewerkers die onze

sprekspartner die nadenkt en meedenkt over nieuwe,

BZW-leden kunnen ons bellen om te sparren of voor

leden kunnen ons altijd bellen om de mogelijkheden te

geweest in het bedrijfsleven en in de private equity

BZW-leden kunnen bij ons terecht voor gedegen advies

klanten en het gebied waarin wij opereren door en

toekomstbestendige combinaties van wonen, welzijn

gespecialiseerd advies op het gebied van HR-zaken.

bespreken.’

sector. Mijn ervaring met licenties, kennisvalorisatie

bij de aanschaf van mobiele computers, kassa-appa-

door kennen, hebben wij alle kennis en expertise in

en zorg.’

Ze kunnen bijvoorbeeld bij ons terecht met vraagstuk-

en business development kan ondernemingen verder

ratuur of barcodeapparatuur. Op onze website staat

huis voor gedegen advies.’

brengen.

veel informatie over onze producten, maar voor gericht

Octrooibureau Los & Stigter

ken op het gebied van kostenbesparing, verhoging van

Watersnoodmuseum

’t Heem

de productiviteit van medewerkers, ons tijdelijk of vast

Weg van de Buitenlandse Pers 5

advies kunnen BZW-leden uiteraard altijd per e-mail of

Rabobank Oosterschelde

Slimstraat 2a

vacatureaanbod of re-integratie. We delen onze kennis

4305 RJ Ouwerkerk

telefonisch contact met ons opnemen.

Livingstoneweg 13

5071 EJ Udenhout

graag.

T: 0111-644 382

4462GL Goes

T: 013-5229200

De Zaale 11, 5612 AJ Eindhoven

E: [email protected]

T: 040-24 67 971

pointofsale.nl en pdaware.nl

T: 0113-24 80 00

F: 013-5229201

Randstad Breda

Deltalaan 7, 5032 TP Tilburg

Haansbergseweg 30, 5121LJ RIJEN

F: 0113- 24 88 88

E: [email protected]

Kloosterplein 7

T: 013-88 94 435

T: 088-011 01 10

E: [email protected]

I: www.t-heem.nl

4811 GNBreda

E: [email protected]

E: [email protected] en [email protected]

I: www.rabobank.nl/oosterschelde

I: www.losenstigter.nl

I: www.pdaware.nl en www.pointofsale.nl

I: www.watersnoodmuseum.nl

T: 076-5333777 I: www.randstad.nl

45

Online kopen Advertentie

Bakkertje bakt ze te bruin Ooit was Peter Bakker het boegbeeld van Maatschappelijk Ondernemend Nederland. In managementbladen stonden lovende artikelen over deze voormalige topman van TNT. En ook in een interview bij Pauw & Witteman mocht hij komen vertellen over de manier waarop zijn bedrijf kennis, menskracht en materieel inzet voor de distributie van voedsel in donker Afrika. Ook stelde Bakker zich ten doel om TNT het eerste posten transportbedrijf te laten zijn dat geen CO2 uitstootte. Overal waar hij maar kon verkondigde hij zijn persoonlijke passie voor duurzaamheid. Bakker was de zelfbenoemde MVO-goeroe van de BV Nederland. Ook een aantal jaren geleden vertelde hij op de jaarvergadering van onze eigen BZW in de Efteling een verhaal over het duurzaamheidbeleid van TNT. Trots vertelde Bakker onder andere over de voorbeeldrol van de directie. `Daarom rijd ik als

directeur van een beursgenoteerd bedrijf in een Toyota Prius.’ De postbaas bracht zijn verhaal heel overtuigend. In 2006 wilde de directie van TNT de salarissen van de postbodes bevriezen. Maar bestuursvoorzitter Bakker kreeg er ruim veertig procent bij. In plaats van 2,8 miljoen euro ging hij bijna 4 miljoen verdienen. Veelvuldig werd er schande over gesproken en werd graaigedrag verweten in een tijd dat het concern nota bene hard ingreep bij zijn postdivisie. De Vereniging van Effectenbezitters tekende samen met de vakbonden met succes bezwaar aan. Onder druk van veel negatieve publiciteit leverde Bakker een deel van zijn bonus in. Begin dit jaar haalde Peter Bakker opnieuw op een negatieve manier de pers. TNT moest flink reorganiseren. Om de concurrentie in de geliberaliseerde markt aan te kunnen moesten er

ruim 11.000 postbodes worden ontslagen. Dezelfde postbodes werden door de directie ook geacht folders rond te brengen waarin huismoeders werden opgeroepen te solliciteren als parttime postbezorger… Dat kun je nou niet direct handig personeelsbeleid noemen.

Canadaweg 42 Halsteren

Afgelopen zomer was er wederom veel publiciteit rondom meneer Bakker. Hij nam ´vrijwillig´ ontslag en kreeg maar liefst 2,6 miljoen vertrekbonus mee. De media en de politiek spraken hier schande van. Bakker wist zijn eigen (post)zakken behoorlijk te vullen. Vervolgens riep Bakker tegen iedereen die het maar horen wil dat hij de komende tijd vrijwilligerswerk gaat doen voor het wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties. Met zo’n bedrag op de bank heb je makkelijk praten, maar tegelijk geen recht van spreken meer als het over maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat!

i n s i d e r Interactie is een uitgave van de

of instellingen aangesloten. Voor meer

Tel.: 013-5944381 Fax: 013-4635693

Zande (BZW), Marco de Jonge Baas

Brabants-Zeeuwse Werkgevers-

informatie zie www.bzw.nl.

e-mail: [email protected]

(De Winter Mediamakers)

vereniging (BZW). De BZW is als regio-

Oplage: 3500 exemplaren

Fotografie: Bram Saeys, Olaf Smit,

Advertentieverkoop: Gea Verweij,

naal netwerk van VNO-NCW de belan-

Redactie: Hélène van der Zande,

Marco Machielse, Robert van den

Tamara Dortmans

genbehartiger en het ontmoetingspunt

Irene Backx, Susan Broers (BZW),

Berge, Edwin Wiekens

De Winter Mediamakers, Vluchtoord 1,

voor het Brabantse en Zeeuwse

De Winter Mediamakers

Vormgeving: De Winter media groep

Postbus 26, 5400 AA Uden, tel.: 0413-

bedrijfsleven. Bij de BZW zijn 2700

Redactieadres: BZW, Postbus 90154,

Druk: Roto Smeets, Eindhoven

266766, e-mail: [email protected]

directeuren van ruim 1850 bedrijven

5000 LG Tilburg

Projectmanagement: Hélène van der

15 november 2011

Representatief object met circa 2.615 m² bedrijfsruimte en circa 815 m² kantoorruimte. Gelegen op een uitstekende locatie, dichtbij de snelweg. Bepaal uw eigen prijs op 15 november aanstaande.

Meer info via www.dtz.nl