LATER IN LISSE?
De invloed van verlengde sluitingstijden op het alcoholgebruik van uitgaanspubliek
Rapportage
LATER IN LISSE?
De invloed van verlengde sluitingstijden op het alcoholgebruik van uitgaanspubliek
Rapportage
In opdracht van Gemeente Lisse Met speciale dank aan De heer en mevrouw Oosthoek van De Gewoonste Zaak Mevrouw Van Hal van De Kroeg De heer Van der Kwaak van ‘t Vierkant Statistische analyse A. Smulders Omslagontwerp M. Grotens ISBN-nummer 978-90-75116-48-9
Kuppens, J. en Ferwerda, H. – Later in Lisse. De invloed van verlengde sluitingstijden op het alcoholgebruik van uitgaanspubliek © Bureau Beke, Arnhem, 2009 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs. No part of this publication may be reproduced in any form by print, photo print or other means without written permission from the authors.
Inhoudsopgave 1. Achtergrond
1
2. Verloop van de twee enquêtes
3
3. Uitkomsten van de twee enquêtes
5
3.1 3.2 3.3 3.4
Achtergrondkenmerken geënquêteerden Uitgaanspatroon Alcoholgebruik Mening over alcoholgebruik na de ingang van de verlengde sluitingstijden
4. Conclusies Bijlage 1: vragenlijst nulmeting 2007 Bijlage 2: vragenlijst eenmeting 2008
5 6 8 8
9 11 13
Later in Lisse? - 1 -
I
Achtergrond
Sinds het eerste weekend van november 2007 loopt in de gemeente Lisse een proef met verlengde sluitingstijden. Het doel hiervan is het tegengaan van uitgaansoverlast en het doen toenemen van het veiligheidsgevoel. Het betreft een pilot die gedurende een jaar zal lopen. Deze pilot is een samenwerkingsverband tussen de horeca, de gemeente Lisse en de politie en is uitgeschreven in een convenant. Het convenant houdt in dat er na 01:00 uur geen bezoekers meer bij de etablissementen binnengelaten mogen worden, maar dat de zaken wel langer open blijven dan tot oktober 2007 het geval was (tot 02.00 uur). De reden hiervoor is het verspreid vertrekken van groepen jongeren, zodat er minder conflicten en daaruit voortvloeiende overlast tussen de groepen ontstaan. Om het verloop van de nacht te volgen, worden op de vrijdag- en zaterdagavonden, naast de politie, vier gemeentelijke toezichthouders ingezet. Vanuit de politiek wordt de proef nauwlettend in de gaten gehouden. Het al dan niet succesvol zijn van de proef wordt gekoppeld aan cijfers die een eventuele daling of stijging aangeven op gebieden zoals geluidsoverlast, vandalisme, intimidatie, geweld, klachten van omwonenden en alcoholgebruik. Op dit moment loopt er in de gemeente Lisse een aantal (onderzoeks)trajecten rond problemen aangaande uitgaansoverlast. Enkele voorbeelden zijn de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan en enquêtes onder bewoners en ouders. Daarmee zitten de meeste aspecten rond uitgaansoverlast in een onderzoeks- en aanpaktraject. Voor de gemeente Lisse resteert echter nog één vraag: Wat is de invloed van verlengde sluitingstijden op het alcoholgebruik van het uitgaanspubliek in Lisse?
Voor de beantwoording van deze vraag heeft de gemeente Lisse Advies- en Onderzoeksgroep Beke verzocht een onderzoek te verrichten. De onderzoeksopzet bestaat uit een nul- en een eenmeting. De nulmeting is uitgevoerd tijdens het oude sluitingsregime, de eenmeting aan het eind van het nieuwe. Zowel de nul- als de eenmeting is in enquêtevorm uitgevoerd. Deze rapportage geeft een verslag van de twee enquêtes.
Later in Lisse? - 2 -
Later in Lisse? - 3 -
2
Verloop van de twee enquêtes
Deze rapportage heeft betrekking op beide enquêtes. Deze eerste enquête is door 316 personen ingevuld op zaterdag 27 oktober 2007, de tweede door 268 personen op zaterdag 1 november 2008. Deze data zijn bewust zo dicht mogelijk voor het begin en aan het eind van de pilotperiode gekozen. Er is dus zowel tijdens het oude als tijdens het nieuwe sluitingsregime geënquêteerd. Met in totaal vijf enquêteurs is in drie horecagelegenheden aan het uitgaanspubliek gevraagd om deel te nemen aan het onderzoek.1 Daarvoor hebben uitgaanders een korte vragenlijst ingevuld (zie bijlage 1 en 2). Door alle uitgaansgelegenheden werd toestemming verleend om binnen te enquêteren. Rond een uur ’s nachts is het enquêteren stopgezet, aangezien de vragenlijsten niet meer volledig, danwel niet meer serieus in werden gevuld. De bereidheid van de horeca-eigenaren alsmede de vaak vriendelijke bejegening van het uitgaanspubliek is door de enquêteurs als zeer prettig ervaren. Vaak waren mensen direct bereid om de vragenlijst in te vullen en wilden ze regelmatig in gesprek over de consequenties van de verlengde sluitingstijden voor het alcoholgebruik.
1. Bij iedere uitgaansgelegenheid was met behulp van de beleidsmedewerker van de gemeente Lisse toestemming gevraagd om binnen te enquêteren. Het betrof de volgende horecagelegenheden: De Gewoonste Zaak, De Kroeg en ’t Vierkant.
Later in Lisse? - 4 -
Later in Lisse? - 5 -
3
Uitkomsten van de twee enquêtes
De analyses in deze rapportage hebben zowel betrekking op de eerste enquête van 27 oktober 2007 (de zogenaamde nulmeting) als de enquête van 1 november 2008 (de zogenaamde eenmeting). In de nulmeting hebben de vragen over verlengde sluitingstijden en het uitgaans- en drinkgedrag van respondenten dus een hypothetisch karakter, terwijl de vragen in de eenmeting een retrospectief karakter hebben. We onderscheiden in dit hoofdstuk de volgende deelgebieden: •
achtergrondkenmerken geënquêteerden;
•
uitgaanspatroon;
•
alcoholgebruik;
•
mening over alcoholgebruik na de ingang van de verlengde sluitingstijden.
3.1
Achtergrondkenmerken geënquêteerden
De gemiddelde leeftijd van de ondervraagden bedraagt in de nulmeting 20,3 jaar, waarbij de minimum- en maximumleeftijd respectievelijk 13 en 52 jaar is.2 De eenmeting wijkt hier niet substantieel van af, met een gemiddelde leeftijd van 19,9 jaar en leeftijden tussen 12 en 51 jaar.3 Getuige onderstaande figuur is voor beide metingen minimaal tweederde van de ondervraagden 20 jaar of jonger: Figuur 1: leeftijdsverdeling respondenten (in procenten)
25 21
22
20
21 17
19
15
16 12
18
16 13
13 12
Nulmeting Eenmeting
10 5 0 tot en met 16 jaar
17
18
19/20
21 tot en 26 tot en met 25 met 53
2. Eén persoon heeft aangegeven 13 jaar te zijn. Een ander 14 jaar. Overige leeftijden onder 16 jaar zijn door de respondenten niet opgegeven. 3. Eén persoon heeft aangegeven 12 jaar te zijn. Overige leeftijden onder 16 jaar zijn door de respondenten niet opgegeven.
Later in Lisse? - 6 -
Verder is een meerderheid (52 procent in de nulmeting en 56 procent in de eenmeting) van de invullers man. Het aandeel werkenden versus studenten/scholieren ontloopt elkaar voor beide metingen weinig, getuige figuur 2. Figuur 2: dagbesteding respondenten (in procenten)
50
44
45
47 39
40 35
32
30 Nulmeting
25 20
Eenmeting
16 13
15 10
4
5
5
0 student/scholier
3.2
werken/studeren
werk
anders
Uitgaanspatroon
In beide metingen is gevraagd hoe vaak mensen in Lisse uitgaan. De meerderheid doet dit in de nulmeting minimaal een keer per week. In de eenmeting neemt het aandeel wekelijkse uitgaanders af: Figuur 3: uitgaansfrequentie (in procenten)
40
38
35
25
Eenmeting
22 18
20
15
15 10
Nulmeting
29
30
9
10
17
18
9
9 6
5 0 < 1 keer 1 keer per 2/3 keer 1 keer per 2 keer per per maand maand per maand week week
> 2 keer per week
Later in Lisse? - 7 -
De verlengde sluitingstijden hebben effect op de tijd waarop mensen uitgaan. Voordat de pilot in werking trad, ging de overgrote meerderheid (88 procent) tussen 10 en 12 uur ’s avonds uit. Dit is aan het eind van de pilot met 86 procent nog steeds zo, maar beduidend meer mensen gaan pas om middernacht uit.4 Verder heeft de pilot verlengde sluitingstijden effect op de tijden waarop mensen naar huis gaan. Nu de sluitingstijden niet meer beperkt zijn tot 2 uur ’s nachts, blijven mensen veelal tot 3, 4 of 5 uur ’s nachts uitgaan.5 Tabel 1: uitgaanstijden voor en na verlengde sluitingstijden (in procenten) Tijden
Nulmeting
Prognose
Eenmeting
nulmeting Uit 21 uur of vroeger
11
9
4
22 uur
18
17
11
23 uur
46
33
40
24 uur
23
31
41
01 uur
1
7
5
02 uur
1
3
0
23 uur
1
0
0
24 uur
1
1
2
01 uur
9
2
1
02 uur
74
5
20
03 uur
9
17
42
04 uur
3
28
21
05 uur
1
15
11
06 uur
2
31
3
Naar huis
In de nulmeting is aan de uitgaanders ook gevraagd hoe laat zij denken uit te gaan als de verlengde sluitingstijden zijn geëffectueerd. De gegevens in de tabel wijzen uit dat de prognose van de respondenten in de nulmeting grofweg overeenkomt met het daadwerkelijke tijdstip van uitgaan zoals deze in de eenmeting zijn aangegeven. Alleen gaat niemand nog om 2 uur ’s nachts uit, want dan komt men gewoonweg niet meer binnen. Deze strikte handhaving is ook door de enquêteurs tijdens de eenmeting geconstateerd. Wat de tijden waarop uitgaanders naar huis gaan betreft, komt de prognose in de nulmeting minder overeen met de daadwerkelijk aangegeven tijden in de eenmeting. De respondenten dachten in de nulmeting vooral tussen 3 en 6 uur ’s nachts naar huis te gaan, maar in de praktijk is het voornamelijk een uur eerder.
4. Het verschil tussen nul- en eenmeting is significant, p=.00 5. Het verschil tussen nul- en eenmeting is significant, p=.00
Later in Lisse? - 8 -
3.3
Alcoholgebruik
Ruim 95 procent geeft in de nulmeting aan (soms) alcohol te drinken. In de eenmeting bedraagt dit 97 procent. Uit de nulmeting blijkt dat gemiddeld vóór het uitgaan 4,0 glazen alcohol, tijdens het uitgaan 7,4 en na het uitgaan 0,7 glazen gedronken worden. In de eenmeting is dit respectievelijk 4,3, 7,2 en 0,7 glazen. Er treden hierbij geen aanmerkelijke verschillen op tussen de eerder beschreven leeftijdscategorieën. Geconcludeerd kan dus worden dat de verlengde sluitingstijden niet tot een substantiële verandering in de mate van alcoholconsumptie leidt.6 Voorgaande belangrijke constatering kan ook nog gekoppeld worden aan de intenties rond alcoholgebruik die uitgaanders hadden nog voordat de verlengde sluitingstijden waren ingegaan. 3.4
Mening over alcoholgebruik na de ingang van de verlengde sluitingstijden
Tijdens de nulmeting is zowel voor de momenten voor, tijdens als na het uitgaan gevraagd naar de intentie van alcoholgebruik nadat de sluitingstijden zijn verlengd. Deze intenties zijn te plaatsen naast het werkelijke drinkgedrag waar in de eenmeting naar gevraagd is. Tabel 2: intentioneel en werkelijk alcoholgebruik tijdens verlengde sluitingstijden (in procenten) Intentie in nulmeting Opties
Werkelijk in eenmeting
Voor
Tijdens
Na
Voor
Tijdens
Meer drinken
10
41
4
9
28
Na 6
Evenveel drinken
62
47
56
80
67
77
Minder drinken
21
7
40
7
2
16
Stoppen met drinken
2
1
0
1
0
0
Ik drink niet
5
4
0
3
3
0
In weerwil van een grotere groep (41 procent) die in de nulmeting overweegt meer te gaan drinken tijdens verlengde sluitingstijden, is 28 procent dit daadwerkelijk gaan doen. Het gros geeft aan tijdens verlengde sluitingstijden hetzelfde te blijven drinken als in de oude situatie.7
6. Door een enkeling is aangegeven (meer dan) dertig glazen alcohol te drinken. Deze aantallen zijn zowel uit de nul- als de eenmeting verwijderd, aangezien dit niet-reële hoeveelheden betreft. 7. De verschuiving tussen nul- en eenmeting tijdens het uitgaan van ‘meer’ en ‘minder drinken’ naar ‘evenveel drinken’ is significant, p=.00.
Later in Lisse? - 9 -
4
Conclusies
In dit hoofdstuk wordt teruggegrepen op de hoofdvraag die beantwoord dient te worden: Wat is de invloed van verlengde sluitingstijden op het alcoholgebruik van het uitgaanspubliek in Lisse?
Voordat op deze vraag wordt ingegaan, volgen nog enkele kengetallen die uit de nulen eenmeting voortkomen. Beide metingen vertonen overeenkomsten als het gaat om de leeftijdsverdeling, de dagbesteding en de uitgaansfrequentie van respondenten. Hoewel het buiten de scope van dit onderzoek ligt, valt te constateren dat uitgaanders er naar neigen wat later uit te gaan. Toch blijkt uit de eenmeting dat ze niet zo lang blijven als de prognose in de nulmeting aangaf; in werkelijkheid gaat het leeuwendeel tussen 2 en 5 uur ’s nachts naar huis, terwijl men dacht tussen 3 en 6 uur ’s nachts naar huis te zullen gaan. Voor het beantwoorden van de hoofdvraag zijn twee aspecten relevant: het aantal glazen dat bezoekers aangeven te drinken en de perceptie van de bezoekers over hun drinkgedrag, beiden tijdens het uitgaan. Omdat deze aspecten zowel voor als tijdens de pilot met de verlengde sluitingstijden aan de bezoekers zijn voorgelegd, geeft het onderzoek een beeld van de invloed van de verlengde sluitingstijden hierop. Van de bezoekers geeft 41 procent in de nulmeting aan dat ze de intentie hebben om meer te gaan drinken als de sluitingstijden verlengd worden. Uiteindelijk zegt 28 procent van de bezoekers bij de eenmeting tijdens het uitgaan daadwerkelijk meer te drinken. Als echter gekeken wordt naar het gemiddeld aantal genuttigde glazen alcohol tijdens het uitgaan, dan blijkt er juist sprake van een nivellering in alcoholgebruik (van gemiddeld 7,4 glazen in de nulmeting naar 7,2 glazen in de eenmeting).
Later in Lisse? - 10 -
Later in Lisse? - 11 -
Bijlage 1:
Vragenlijst nulmeting 2007
Later in Lisse? - 12 -
Later in Lisse? - 13 -
Bijlage 2:
Vragenlijst eenmeting 2008
Bureau Beke l Rijnkade 84 l 6811 HD Arnhem l T 026 443 86 19 l F 026 442 28 12 l
[email protected] l www.beke.nl
