LANNOO’S AUTOBOEK SPANJE, PORTUGAL
De Praia da Falésia bij Vilamoura in de Algarve imponeert met felrode rotsen.
LANNOO’S AUTOBOEK SPANJE, PORTUGAL
Het Alhambra in Granada in het avondlicht met op de achtergrond de bergen van de Sierra Nevada.
DE MOOISTE REISBESTEMMINGEN IN SPANJE Galicië Asturië Cantabrië Baskenland Navarra La Rioja Aragón Catalonië Barcelona Valencia en omgeving Murcia Castilië en León Madrid en omgeving Extremadura Castilië-La Mancha Andalusië De Balearen Canarische eilanden
12 14 22 28 34 42 50 58 68 86 106 118 124 138 156 168 174 230 246
DE MOOISTE REISBESTEMMINGEN IN PORTUGAL Região Norte Região Centro Lissabon en omgeving Alentejo Algarve Madeira De Azoren
UNESCO-WERELDERFGOED IN SPANJE EN PORTUGAL Spanje Portugal
270 272 284 296 306 314 324 338
354 356 400
Inhoud
DE MOOISTE REISROUTES Route 1: Noord-Spanje: Jacobsweg en Costa Verde Route 2: Castilië – door het land van Don Quichot Route 3: Door Catalonië, Aragón en Rioja Route 4: Traditionele vakantiebestemming: van de Costa Brava tot de Costa del Sol Route 5: Andalusië – de Moorse erfenis in het zuiden van Europa Route 6: Extremadura: op de Vía de la Plata naar een vergeten land Route 7: De Balearen – pareltjes in de Middellandse Zee Route 8: De Canarische eilanden – cruisen tussen vulkanen en woestijn
416 418 420 422
Route 9: In het land van de fado – dwars door Portugal Route 10: Eiland van de eeuwige lente: Madeira Route 11: De Azoren – groene vulkaaneilanden midden in de weidse Atlantische Oceaan
436 438
440
424
426
428 430
432
REISATLAS
442
REGISTER
493
Spanje
Asturië
Asturië Oppervlakte: 10.604 km2 Inwoners: 1,08 miljoen Hoofdstad: Oviedo Taal: Spaans en Asturisch Website: www.asturias.es
Oviedo ** Hoewel tijdens
de Spaanse burgeroorlog heel wat vernield werd in Oviedo, het economische en culturele hart van Asturië, bleef de kathedraal met haar 16de-eeuwse, 82 m hoge toren intact. Iets buiten de stad stuit je op twee van de indrukwekkendste vroegromaanse bouwwerken van Spanje: de kerk Santa María del Naranco en de voormalige paleiskapel San Miguel de Lillo. Ze werden opgetrokken halverwege de 9de eeuw en zijn cultureel Werelderfgoed.
24
Costa Verde *** De Costa Verde, de ‘groene kust’, is het mooiste kustlandschap van noordelijk Spanje. Hoge bergen, feeërieke zandbaaien en authentieke vissersdorpjes aan de riviermondingen verlenen het landschap samen met romantische stadjes zijn bijzondere charme. De bergen van het Parque Natural de Somiedo, waar in de eiken-, kastanje- en beukenbossen zowel beren als wolven leven, zijn de bestemming van veel trekkers.
Picos de Europa *** Picos de Europa, ‘bergpieken van Europa’, doopten de zeelui de tot 2500 m hoge NoordSpaanse bergketen met zijn steile rotswanden, diepe ravijnen en besneeuwde toppen. Veel neerslag en vaak dichte mistbanken doen een weelderige plantengroei ontspruiten van sappig groene weiden, loofbossen op de berghellingen en heidekruid op de hoogvlaktes. De toppen vormen het hart van het gelijknamige nationaal
Een eenzame vuurtoren aan de Costa Verde.
park, waar op 800 tot 1500 m hoogte uitgestrekte bossen staan. Dikke, eeuwenoude kastanjebomen, eiken en taxus bezorgen de gevarieerde dierenwereld een ideale habitat. De dorpjes Unquera in het oosten en Cangas de Onis in het westen verlenen toegang tot het park, waar de Desfiladero de los Beyos en Desfiladero del Río Cares de bekendste ravijnen zijn. Een kabelbaan brengt toeristen vanaf Fuente Dé naar een 900 m hoog rotsplateau. In het westen vind je Covadonga
en de gelijknamige grot waarin Don Pelayo begraven ligt. Ongeveer 15 km verder noordwaarts kom je op 1150 m hoogte bij de gletsjermeren Enol en Ercina, van waaruit talrijke wandelpaden het park doorkruisen.
Foto boven: ruige Costa Verde. Foto rechterpagina: de ongereptheid van de Picos de Europa oogt naargelang van het weer lieflijk of dreigend.
Spaanse steenbok De bergen van Asturië vormen een ideale leefomgeving voor de Spaanse steenbok (Capra pyrenaica). Hij voelt zich thuis op rotsen en in bergen tot
3400 m en is verwant met de alpensteenbok, maar is kleiner en sierlijker. De Spaanse steenbok heeft een schofthoogte van 65 tot 75 cm en een kop-romplengte van 100 tot 140 cm. Twee van de oorspron-
kelijk vier ondersoorten zijn door overbejaging en aantasting van het leefgebied al uitgestorven: de Portugese steenbok en de Pyrenese steenbok. De populatie van de resterende ondersoorten C. p. hispanica
(zuidoosten van Spanje) en C. p. victoriae (Midden-Spanje) wordt voor het hele Iberisch Schiereiland geschat op 60.000 tot 100.000 dieren.
25
Spanje
Barcelona
Triadó
C. de Hotel Mallorca
Béjar
C. del Ca llao C. de la Torre d’en Damians del Recto
TARRAGONA
Carre r
rre r Ca
PARC DE JOAN MIRÓ C. de la Diputació Plaça de Brauns Les Arenes
C. de Mir Geribe rt
i
C. de Vilamarí
ord
Tarragona
ent
Pri C. de nc l ep J
de a C. bert Co
C. Vid del riol
Carrer d’Aragó
de
de
C. St. Nicolau
C. Cai de Celi Mercat C. del C d’Hostafrancs onsell de C
València
Vilamarí
r
C. de
C. de
Pavellóde l’Espanya Industrial C. Elisi Piscina Cubieta
Carrer de Llançà
PARC DE L’ESPANYA INDUSTRIAL
eu Cr
A la Re vinguda ina M de aria Crist in
ng
Mèxic
a
C. de Vilamarí
Catalonia Barcelona Plaza Gran Via de Plaça ESPANYA ESPANYA d’Espanya Parroquia Sant Ferran Palau de la Palau Metal·lurgia Número I
i Av
a
l
Lleid
a
·le
al
ar
lP
de
a
. Ptge ra e Prun
nt
Ho
Urba
nr
ad
na
Carrer de
Fira Av. Barcelona Palau de Plaça de Cinquantenari l’Univers Caixa Palau Palau de Forum C. de Número XIII Congressos Tamarit Av. d Pavelló Mies e Riu s i T van der Rohe aulet Font C. Fira Màgica Palau de Plaça de Palace l’O C. de Victòria Marquès liv Joaq era Eugènia de Foronda Blum uim e Palau Plaça Teatre de les d’Alfons XIII C. Se Musical Car Cascades re C go r de
ud
De eeuwige concurrent van Madrid kan terugblikken op een geschiedenis van tweeduizend jaar. De stad werd gesticht door de Romeinen, in 236 v.Chr. door de Carthager Hamilkas Barcas veroverd en door hem Barcino gedoopt. In 415 verwierven de Visigoten de
aanbod, het Museu Nacional d’Art de Catalunya met zijn wereldbefaamde collectie romaanse fresco’s en retabels, Museu Picasso met 3600 werken van de beroemde kunstenaar die in Barcelona studeerde, en het scheepvaartmuseum Museu Maritim in de op hallen lijkende werf. Het pronkstuk van de stad en meesterwerk van Antoni Gaudí: de tot op heden onvoltooide kerk La Sagrada Familia met haar gigantische afmetingen en buitensporige, symbolische vormentaal. Andere werken van Gaudí: in de Barri Xìnes de grafelijke privéwoning Palau Güell, in de door modernisme gekenmerkte nieuwe wijk Eixample de huizen Casa Milà met zonderlinge versieringen en een
la
De Catalaanse hoofdstad met haar opmerkelijke monumenten, bruisende nachtleven en fraaie promenades aan de haven en zee combineert een genereuze open geest met authentieke tradities. Ze is tevens de stad van Antoni Gaudí, die hier zijn grootste projecten realiseerde.
19de eeuw zag in Barcelona een totaal nieuwe kunst- en architectuurstijl het levenslicht: het modernisme – de Catalaanse variant van de art nouveau – dat het sterkst zijn stempel drukte op het uiterlijk van de stad. Behalve Antoni Gaudí waren de belangrijkste vertegenwoordigers de architecten Josep Puig i Cadalfalch en Lluís Domènech i Montaner. Veel van hun verwezenlijkingen zijn te bewonderen in de wijk Eixample. Het beste uitzicht op de havenstad heb je vanaf de Montjuic in het zuiden of de 532 m hoge Tibidabo in het westen. Allebei zijn ze te bereiken met een kabelbaantje. Belangrijke bezienswaardigheden: de Barri Gòtic, de wat ho-
Carrer
*** BARCELONA
Plaça Presó Model Hijas de la Estació Central Països Caridad de Barcelona-Sants Catalans San Vicente de Paul Expo
Fo
es
as
Gr
de
C.
C. Gu
de
C.
àrdia
de
LA FRANCA r arre Fr de an la C. deòbila B ç
n iterra s Jocs nis
Med
Teatre a Xi la ca Lliure Museu Nacional Mercat de les Flors d’Art de Catalunya Museu d’Arqueològic Museu de Catalunya Etnològic
er
Carr
e e. d Ptgartras M de . C riteo Ca
a
on
Julià
Teatre Grec
JARDINS Avi de nguda DE LARIBAL l’Estad Plaça i
er de
dr
Ma
Carr
Palauet Albéniz
Santa
Passeig de
Palau Nacional
Fundació Joan Miró
Neptú
Av. Estadi Olímpic de PARC DE MONTJUïC Montjuïc Lluís Companys
sprookjesachtig dak, de Casa Calvet en Casa Batlló, de Avingua de Gaudí, een brede laan die helemaal in het teken staat van de grote architect. Het Palau Güell en de Casa Milà zijn Werelderfgoed. Werken van Domènech i Montaner zijn de Casa de l’Ardiaca, Casa Lleó Morera, Palau de la Música Catalana, Fundació Antoni Tàpies, Illa de la Discòrdia, Hospital de la Santa Creu i de Sant Pa en Museo de Zoologia.
BOTÀNIC
JARDINS DE MOSSÈN CINTO VERDAGUER
SANTSMONTJUÏC
Museu Salvador d'Història Natural Institut Botànic de Barcelona
Plaça Gran Capità
PARC DE MONTJUïC da
u
88
ger gelegen oudste wijk, het middeleeuwse plein Plaça del Rei met het paleis van de Catalaanse en Castiliaanse koningen, Palau Real Major, de indrukwekkende gotische kathedraal La Seu met crypte en kruisgang waar ganzen de graven bewaken, de sfeervolle Plaça del Pi, La Rambla, de beroemdste plek om te zien en gezien te worden, de nostalgische markthal La Boqueria (‘het keelgat’) met zijn reusachtige
del Doctor Font i Qu er Carrer JARDÍ
ing Av
heerschappij over de stad aan de Middellandse Zee, in 713 de Arabieren en in 803 de Franken. Nadat de koninkrijken Catalonië en Aragón in 1137 samensmolten, begon Barcelona aan zijn opmars tot belangrijke haven- en handelsstad. Een poging in de 17de eeuw om zich van Spanje los te scheuren, mislukte. Ten tijde van de Spaanse burgeroorlog koos Barcelona de kant van de republikeinen – tegen overwinnaar Franco. Eind
Parc de Montjuïc
Museu Olímpic i de L´Esport
Architecturaal detail op de gevel van het Palau de la Musica.
Castell de Montjuïc Museu Militar Castell de Montjuïc
Camí del Far
0
de
lC
a st
de èric elef ntjuïc Mo
e ll T
Station Castell de Montjuïc
250 m
B-10
Santa Eulalia
ook Sint-Eulalia uitgeroepen tot beschermheilige van Barcelona nadat ze volgens de legende op dertienjarige leeftijd de martelaarsdood was gestorven. Tijdens de vervolging van de christenen onder
Maar liefst twee heilige maagden houden de hoofdstad van Catalonië een beschermende hand boven het hoofd. Behalve de Maagd van Mercè werd
Girona
Ptge. Mercat Ptge. Escoles
Bruc
Passeig
Carrer
Ptge. Méndez Vigo
Hospital de Nens
GIRONA
del
de
C. de la Diputació Silken Gran Hotel Havana de
Gran Via de les Corts Catalanes
de
C. de Bailèn
Carrer
C. de Pau
Avenida Palace
RENFE 2,10
Ptge. Permanyer
PASSEIG DE GRÀCIA
Calderón
Plaça Mossèn Jacint Verdaguer
Carrer
Pquia. Puríssima d’Aragó Concepció PASSEIG DE GRÀCIA Renaissance Barcelona C. del Consell de Cent
St. Moritz
l
Museu del Clavegueram C. de València Parroq. Francesc de Sales
Mercat Concepció
Ptge. del R. Olveras
Casa Elizalde
VERDAGUER
ona
Carrer de Mallorca
Roger
Pau Claris
Museu Egipci
iag
de
de
C. de
Ptge. Camps Elisis
Universitat
de
Rambla de Catalunya
C. de Balmes
Gran Via de les Corts Catalanes Plaça de la
les Corts Catalanes
Av. D
Palau Montaner Claris Majestic C. de València
Ptge. Domingo
Hospital Veterinari Balmes
Casa Thomas
Casa Milà Palau (La Pedrera) Casades
Carrer de Mallorca
Granados
C. d’Aribau
URGELL
Universitat Central
ze werd opgesloten in een vat met messen en glasscherven dat men over de straat rolde die sindsdien de Baixada de Santa Eulalia heet. Eulalia werd aan het kruis genageld in 303.
del
Ptge. Mercader
C. de Balmes
C. d’Enric
C. d’Aribau
ROCAFORT
del
Casa Golferichs
de
C. de la Diputació
Carrer
de Cent
1,2,3,4
C. del Comte Borell
Rocafort
d’Entença
C. de Viladomat
Consell
C. de Calàbria
de
Carrer
C. del
Balmes
Museu d’Història de la Medicina Condes de Barcelona
C. de València Parroquia Fundació Antoni de N.S. de los Tàpies Ángeles PASSEIG DE GRÀCIA Plaça Carrer Doctor Casa Batlló Letamendi Casa Amatller Museu del Perfum Casa Lleó Morera C. del Consell de Cent C. del Consell de Cent Església de la Mare Cristal San Josep Seminari Museu del de Déu del Roser Palace Oriol Villarroel Conciliar Modernisme Teatre C. de la Diputació Diputació C. de la C. de València
LA NOVA ,7,10 ESQUERRA DE ESQUERRA DE Guasch Plaça Carrer d’Aragó Teatre Gall L’EIXAMPLE L’EIXAMPLE RENFE
C. de Villarroel
Carrer
Centre Budista Sokka Gakkai
C. de València
Carrer de Mallorca Carrer
Parròquia Sant Llorenc
Parroquia de San Severo y San Vicente Paul
Mercat del Ninot
Carrer de Casanova
C. del Comte Borell
Aving Carrer de Mallorca uda Telefònica de R oma
Sant Isidor
C. de Villarroel
d’Urgell
C. de Provença
Diocletianus zou het diepgelovige meisje er bij de keizer voor hebben gepleit de gruwelijke vervolging van haar christelijke geloofsgenoten te stoppen. Eulalia onderging daarna dezelfde folteringen:
Plaça de Tetuan
Costa
oles
Co me rç
Rec
del
C. de Banys
Rambla
C. de l
N ou s
La
La
nes
d
M BA OLL RC DE ELO LA NE TA sei gd eJ oan de Bor bó Car rer
L DE MOL LONA E BARC
Bal uar
’ES
MO
IT
LL D
IPÒS
ies
DEL D
PA N
lba
YA
d’A
LA BARCELONETA
Pas
C.
Vilà
uer Piq
M
lel al· ar lP de a red
de
ric de Telefèntjuïc Mo
ter
Picasso
de C. de Antic an Sant Jo
de
da C. Mon t ca
ells C. Banys V
Laietana
C. Regomir C. d’Ataülf
Mi
inyò d’Av n ’E C. d bassa Cara dols Carrer de Cò
C. Nou de Sant Francesc
ia ter en e la Nau C. d
Arg
Via
C.
C.
n’Aglà
C. Ciutat
C.
C.
C. Montserrat Ptge.
Pe
i
Ptge. Escudellers
C. Guàrdia
gu
de
. Av
Vila
lesa
Gutenberg sa C. s de l’Est Dra les de s da C. camp na ra
C.
de B
m l’O C. C. de a Estel de ron C. M a d ta San
de
mon C. Sant Ra
rer
C.
in Av C.de er St. Olegu
Car
Blai
s
ano
d’Elk
hae
gal
Ma
RIBERA
Carrer
C. dels Àngels
C.
C. Egipcíaques
C. d’En R obad C. Junta or de Com erç
Ptge. Bernar Marto dí rell
C. les M
Aving uda Portal de l’Àngel
Ram
bla
de Joaquim
t Vicenç Lluna C. del Lleó
C. C. d Salvadels Prin o ce C. S r pd e Clim ant d C. e la C Bia ent endra na C . del B Langu isbe ard C. Erasm a de Jan e C. er de San
C. la
C. Espalter
Bisbe
Passeig
C. del
Rambla del Raval
C. Fo
Passeig de Lluís Companys
GOTIC
C . de Jaum e Gi ralt C. d’En Mònec r nolla
BARRI
Laietana
C. a Baix
Riereta
l
Pau
íba
nn
de
d’A
P de tge. les Ba
Joan
r
C. Méndez Núñez
rre
Ca
s
Via
er
ll Ta
Riera
C. de la
l
C.
·le
al
Carretes C. Carrer de les a Abat Safont Reina Amàli C. de la
de Sant
Borell
ar
er
lP
Carr
de
de
C.
rer
BARRI
Sant
C. de Bailèn
Girona
Bruc
F els rd rre Ca
lai Pe C. de .G.
Llúria
Claris
r
EL
RAVAL
XINES
Gràcia
rre
Ca
Muntaner
Ronda
C. del Comte
Ptge. del Parlament
C. de Viladomat
a
ud
ng
i Av
Car
POBLE SEC
Carrer de Casanova
Villarroel
d’Urgell
C. de Calàbria
de Rocafort
A
C. de
Viladomat
SANT ANTONI
Comte
C. del Comte Borell
C. de
Carrer
Carrer d’Entença
C. de Calàbria
Acta Atrium Palace TETUÁN PL. DE Palace Rond Husa Roger CATALUNYA Teatre a Un UNIVERSITAT Barcelona de Llúria ivers Novedades Plaça Plaça de itat C. de Casp CATALUNYAC. de Casp C. de Sepúlveda C. de Sepúlveda Goya Castella Església Catalonia Plaza Teatre Palacio Teatro Goya Cataluña de Sant Pere Tivoli Balaña i C. Be Nolasc Plaça n rgara to lla de C. d’Ausiàs Marc Centre Valldo nze An Carrer El Triangle Catalunya URQUINAONA CCCB C. de Floridablanca Ron Sociosanitari C. del de Plaça da RENFE Ptge. de Tigre Casa de 1,3,4 Eixample Podium la del Pes Mis C. de la el Sant Antoni n PL. DE ,7 tral Paloma la Caritat de C. Fonta de la Palla nt C. Abat Museu d’Art CATALUNYA C.S a Teatre S E a Sant Contemporani C. d’Alí Bei ARC DE Borràs C. de Tamarit de C. Sa rasm nt de Ferlandina C. de Tamarit Casa Municipal TRIOMF Santa Pere C. nt G e Ca C. Plaça de Misericòrdia Convent a Mercat de i d r Anna de do el l C. d’Ortigosa Trafa na C. nd dels Àngels C. Elisabets a Sant Antoni Carr Anna o lg a C. de t Teatre Centre nt ARC DE Guifré a Sa r Ri er C R C. de ra Royal Àngels era omt Vallhon Sant Pere Apòstol C. d Le Ptg TRIOMF al Teatre Ateneu e Sa Alt C. del Peu de la Cre San Domènec C. de Manso Palau de la C. Sant Pere mé St.B e. nt A Méridien u C. Pintor a Barcelonès SANT ANTONI s e C t net A de Guzmán Fo n r lt . rtu M r a toni ny Música Catalana C. ont Ric Teodo ta Aba Rivoli sió Sant Pere del tal Arc de Silken Ramblas Can de la t C. napla Triomf uda Carrer jà de Puellers C. c Com de Rambla Mit l Biblioteca e C. POBLE SEC o Plaça Per t de C. e San B es ix R Pedró Sant Pau - Carme Carrer Palau Moja Parlament rtin més B a Pl. de Jaume Fabra C. Sant Pere Co Cera C. de la de n Santa Creu er E rr C. ’ Ca Navas C. C. d u Plaça Sagrista Palau de la Portafe Car No Plta. ns Vistalegre Riereta rdia rer al rriss Gardunya Colón la Concò Pl. d’ ort Comerç a Mercat la Virreina Teatre Marquès Teatre C. del s Carrer de lP Biblioteca de a bó e s Antóni La Cam d F. Biblioteca Gral. Museu del Calçat r Av. Catedral Av. d Llantiol de la le Ra de Campo Sagrado C. Maura C. Avellà Mercat Mo C. de l’Aurora Capellade Catalunya Boqueria Historia de l’Art Santa Catedral Museu Museu de de els C d H . d de Santa S o e r ant R Maria del Pi spit C. reu rs la Xocolata ray C. de Sant Pacià rre afael al Frederic Marés Caterina C C. Lleialtat Ga rde Ca a C. Sant C e Plaça Laboratori d Santa s Plaça Museu Diocesà Museu la del Martí LICEU C. de C. Aldana Josep. Maria St. Caterina sco Madrona C. C. de Natura Palau de la Història de la Bla u de de Folch i Torres Tantarantana Plaça de Teatre t PaGran TeatreBoque orders Capilla Assao ls C Generalitat it n Barcelona . r C a n a C Església de Plaça S adors ria Blasco de Marcús . le rg a Condal Pl. de Mar a Llibreteri C. JAUME I Castell Teatre Princesa s del Liceu Salvador Sant Augustí de la sF de Garay M iole s Sant Jaume Palau dels Carrer Museu C. Jaume I lor Tap de dels Tres Seguí anye Carrer de Ferran Cab C. s ió Gran H. de Marqués de Llió Un e C. à Dragons d Parroquia Picasso Carrer quès de Salv de Barcino Poeta Sant Pau C. Fusina C. de Mar erà la Ajuntament de S. Jaime de . de C. PARAL·LEL C. C BarbierC. rb l Ba del Camp er de s ona Apóstol o Lle Iglesia de Teatre Antic Mueller C. el R Museu es Plaça C. d dona Rambla Victòria ntes Mercat Sant Just C. les Tàpi lvà sques de la Cerva Martorell Teatre Reial Sa tro C. Mo rn Carrer de Palau Nou del Born Fon o Plaça de r ser B rre o Ca . . Principal n Plaça R Güell C Pg d’E el Parlament Sta. Teatre Apolo Raquel cudellers C. d Carrer la C. dels Es la de C. mb Ra Maria la de Catalunya Santa Maria Teatre Plaça Ribera Meller Nou de del Teatre nt Funicular de Montjuïc Carrer l’Arc del tran del Mar Lafo C. Ber ignàs nes entera Parròquia de de g ’En G aba Tryp r t Còrreus i d . r A . C n C C e a l’ La Llotja Piscina S rr Castrense Convento de s de Ample Telègrafs Basilica de Apolo Mercat Mare de Ca de Cid Municipal Passeig arquè Santa Mónica ESTACIÓ de Plaça ig . la Mercè ercè rer Av. M Duana Ca Passe l II Plaça la M Déu del Carme Cdel de Montjuïc Car mi Pa r DE FRANÇA e del a r e t r sse de Alberg C. Portal Ma de ta Museu de Cera Ca er de d’Isab la F Palau Vella Estació de França San . de Plaça de o n t i g de M Duquesa ries Abba DRASSANES Carr ZOO de drona ont C Plaça d’ udà nselm Facultat de (Estació Torreforta M iram Trobada ijuï de Cardona Ma ep A Pala r s c e Plaça a o e u Antoni López J ira r Nàutica Barcelona Terme) rig de Clavé m . d o . C lo . C X o PARC ma C Portal i de C uig r Carrer D’ATTRACCIONS de la Pau asseig MO Museu Hospital P rera B-10 del Do P Plaça de DE MONTJUïC Car LL ctor A BARCELONETA Marítim St. Pere Claver A 21 r e iguade Carlos Ibáñez ALSIN Monument a Colom arr I C r Miramar Carre Ronda SCH O Cuitat Vella Port Autònom/ Plaça B r A Montju Plaça de d e Duanes de LL e d Plaça de la l Doc del Litora ïc . r Junta d’Obres MO de les e Plaça de C n r Dàrsena C t a Pau Vila Sardana Barcelona l or Ai C arre p E l’Armada e Drassanes D s guad r B Car Museu MOLLSSANES de Jo Mirador er rer alb Nacional Dàrsena oa RA d’Història de sseig JARDINS DEL MIRADOR LES D a Reial Golondrinas P ar JARDINS del Comerç de Catalunya Club Nàutic IMAX Rambla Estació C. 21 ram DE MOSSÈN Gin Mirador de la Mercat de la de Mar Mi COSTA I LLOBERA Reial Maritima ebr PARC a l’Alcalde Cuitat Vella Club Marítim de DE LA Barceloneta Port 20 Biblioteca Publica Aquàrium Port de Ma a r BARCELONETA q Municipal Barceloneta e uin Car Barcelona ista r et Terminal rer Maremagnum AN Car Car Torre de Marítima Plaça d’And TR rer l Escola Universitària rea a YA ER r N Poeta Boscà Jaume I A Transmediterrània B P o Dò S it ria d’Infermeria L D’E NT Tra MOL el L Car Port Vell del Mar nsb San SA rer ord da d tC A Dàrsena de M n A O a o L arítim ta Centre de l a PESC LL mir rles L R LL eig M lone all ADO O Eurostars World Trade dor Ae Pass la Barce O ARS Logística i Serveis Cer Estació del Port e M R d M r S i ver LE San Bertrán Grand Marina Center Marítims PLATJA DE LA BARCELONETA a A B
89
Portugal
Região Norte
ingewikkelde patronen, schilderijen en meubels vervolledigen het prachtige interieur.
*** Mercado do Bolhão Het
Ook Moorse elementen zijn te bespeuren in de mooie zaal van het beurspaleis.
** Palácio da Bolsa In Porto verdient men geld, in Lissabon geeft men het uit – zo ziet men in Porto in elk geval de relatie tussen beide van oudsher met elkaar concurrerende steden. Bestaat er een beter symbool voor de grote rol die de handel speelt dan een luisterrijke
276
beurs? De opdracht voor de bouw van het beurspaleis (Palácio da Bolsa) als zetel van de handelsvereniging van Porto (Associação Comercial do Porto) werd in 1842 gegeven, pas in 1910 was het beursgebouw klaar. Door de lange bouwperiode verenigt het
eclectische decor alle stijlen uit de 19de eeuw. Achter de classicistische gevel verbergen zich vertrekken in Lodewijk XVIstijl, empiresalons, een neorenaissancistische gerechtszaal en een bibliotheek in beste Britse traditie. Kostbare parket- en mozaïekvloeren met
indrukwekkende gebouw van de mooiste en grootste voedselmarkt van Porto stamt uit het begin van de 20ste eeuw. Het gebouw met twee verdiepingen staat in het hart van de stad tussen de voetgangerszone Rua Sá da Bandeir en de parallelle Rua de Santa Catarina. Middelpunt is het overdekte binnenplein waar de fruit- en groentehandelaars hun stalletjes hebben. Aan de met smeedijzeren balustrades getooide galerijen vind je slagers, visverkopers, gaarkeukens en cafés. Wanneer de poort van de markt ’s morgens opengaat, stromen de huisvrouwen in drommen toe. Allemaal proberen ze aan de marmeren togen
Livraria Lello Een onvergetelijke bezienswaardigheid – en niet alleen voor bibliofielen – is de Livraria Lello e Irmão in de Rua das Carmelitas 144 in het centrum
de meest verse vis, meest aromatische kruiden en zoetste sinaasappels te bemachtigen. In 2006 werd het gebouw beschermd. Handelaars en inwoners verzetten zich met hand en tand tegen de dreigende transformatie tot een modern winkelcentrum.
*** Kathedraal Als een ves-
ting blikt het massieve 12deeeuwse gebouw neer op de Ribeira, de buurt waar vroeger de vissers en zeelui woonden. Twee machtige torens flankeren de dwarsbouw met romaans roosvenster en kantelen. Binnen lijkt het als weerkerk opgerichte godshuis eerder op een grafkelder dan op een plek waar men de Heer looft. Maar in de 18de eeuw bracht de toentertijd drukbezette architect Nicolau Nasoni daarin gedeeltelijk verandering
van Porto, een van de mooiste boekhandels ter wereld. Alleen al de weelderig versierde gevel van het fraaie art-nouveaupand uit 1906 loont de moeite. Binnen imponeert de ‘boekenkathedraal’ met door de beeld-
houwer Romão Júnior gemaakte bustes van beroemde schrijvers en een gewelfde houten trap die naar de galerijen met lambriseringen leidt. Behalve een gigantisch aanbod van Portugese en anderstalige lite-
ratuur vind je hier ook een groot assortiment reisgidsen en ansichtkaarten. Onder het plafond met gekleurd glas kun je op de bovenverdieping in de kleine cafetaria genieten van onder meer een port.
met een paar opzienbarende kunstgrepen: hij creëerde een stralend, met goud bedekt hoogaltaar onder een helder cassetteplafond van marmer en graniet en voorzag de sacramentskapel in de linkerdwarsbeuk van een nog fraaier altaar, dat tussen 1632 en 1732 door Manuel Teixeira, Manuel Guedes, Bartolomeus en andere Portugese kunstenaars van 800 kg zuiver zilver werd gemaakt.
Foto boven: vanaf de overkant van de Douro heb je een prachtig uitzicht op de Ribeira en de allesoverheersende kathedraal. Het op een vesting lijkende godshuis bezit kruisgangen met fijne kunstwerken van azulejo’s (foto rechts).
277
Cultuurlandschap van Aranjuez De charme van het cultuurlandschap van Aranjuez, ten zuiden van Madrid aan de rivieren Taag en Jarama, bestaat uit het even complexe als harmonische wisselspel tussen natuur en mensenwerk. Jaar van erkenning: 2001
Sinds Filips II (1527-1598) was Aranjuez de zomerresidentie van de Spaanse koningen. Dat verklaart de stijlvolle aanleg van paleizen en kastelen, en van de irrigatiesystemen die de baroktuinen naar Frans voorbeeld bevloeien en de groenteen fruitplantages van water voorzien. De vele kanalen, acequias en caceras, vormen een bekoorlijk contrast met de kronkelende loop van de Taag, de slagader van Aranjuez. Op de oevers van de Taag gedijt een veelzijdige flora en fauna. Het koninklijk paleis bestaat uit
380
een hoofdvleugel van drie verdiepingen en twee zijvleugels van twee verdiepingen met arcades. In de uitgestrekte parken staat ook het lustslot Casita del Labrador, dat Karel IV in 1803 liet bouwen. Vijf jaar later, in 1808, startte in Aranjuez de Spaanse opstand tegen de overheersing van Napoleon Bonaparte.
Koninklijk paleis (rechts) en barokkerk San Antonio (onder) in Aranjuez.
Historisch centrum van Toledo Toledo, gelegen aan de Taag ten zuidwesten van Madrid, is een van de oudste Spaanse steden. Het was een conciliestad, een Moors emiraat en de residentie van de Castiliaanse koningen. Jaar van erkenning: 1986
In zijn ruim tweeduizendjarige geschiedenis kreeg Toledo christenen, moslims en joden over de vloer. Uit de Romeinse tijd bleven een aquaduct en resten van een amfitheater bewaard. De imposante vestingwerken stammen uit de 7de eeuw en werden daarna continu uitgebreid. Het emiraat van Córdoba drukte zijn stempel op Toledo met Arabische baden en een moskee. De beide synagogen El Tránsito en Santa María La Blanca richtten de door de Moren gedoogde joden op in de 12de en 14de eeuw. Binnen
zijn prachtige beeldhouwwerken te bewonderen. Aan de gotische kathedraal Santa María in het stadscentrum werkten tot in de 15de eeuw
Vlaamse en Franse architecten mee. Ze rust op een islamitische moskee die op haar beurt ontstaan was op een christelijke kerk. De glas-in-loodramen
zijn uniek. Een ander belangrijk bouwwerk is het alcazar dat zich boven de stad verheft. In Toledo woonde en stierf de schilder El Greco (1541-1614).
Het historische centrum van Toledo (onder) strekt zich uit op een rots waar de Taag aan drie kanten langs stroomt (links: blik op de binnenplaats van het alcazar).
381
Route 11: De Azoren – groene vulkaaneilanden midden in de weidse Atlantische Oceaan Midden in de Atlantische Oceaan, ruim 1500 km ten westen van de Portugese hoofdstad Lissabon en 3600 km ten oosten van Noord-Amerika, ligt ver van het Europese vasteland de wilde en authentieke Azorenarchipel. De negen bewoonde en
enkele onbewoonde eilanden liggen verspreid over een afstand van 650 km. Lokale vluchten en vooral veerboten zorgen voor de verbinding tussen eilanden. Het loont de moeite om alle eilanden te verkennen.
Groen en bloeiend zijn de Azoren op veel plaatsen, zoals hier op Flores.
Van west naar oost lokken Flores, Corvo, Faial, Pico, São Jorge, Graciosa, Terceira, São Miguel en Santa Maria almaar meer natuurliefhebbers en hikers, maar ook zeilers en waterportfanaten naar de lieflijke eilanden. Rust en stilte, een uitgesproken groen en gevarieerd landschap, en een vriendelijke bevolking staan garant voor een reis vol belevenissen. Toen het kleine Portugal aan de rand van Europa opklom tot een van de machtigste zeevaartnaties ter wereld, vormden de Azoren in 1427 – na Ceuta in 1415 en Madeira in 1418 – een van de eerste haltes van de Portugese uitbreiding. Ook nu nog behoren ze staatkundig tot Portugal. Net zoals Madeira verwierven ze na de Anjerrevolutie de status van autonome regio. Het parlement van de eilanden heeft beperkte financiële en bestuurlijke bevoegdheden. Tijdens de Twee-
440
Potvissen zijn geen zeldzame gasten rondom de Azoren.
de Wereldoorlog stelde Portugal zich vrij neutraal op, maar stond de geallieerden wel toe om op de Azoren strategische militaire basissen op te richten, die voor de eilandbewoners lange tijd economisch vrij belangrijk waren. Toen Portugal in 1986 toetrad tot de EEG, leverde dat economische impulsen op voor de Azoren, waar vooral de landbouw geld in het laatje brengt. Waar je onderweg ook bent, overal kun je op een kudde melkvee stuiten.
Ook de zalmvangst is voor de lokale vissers nog steeds van belang, zij het op kleinere schaal. De meeste stimulansen voor de toekomst gaan uit van het groeiende toerisme. Alle eilanden zijn van vulkanische oorsprong, zeer bergachtig en bijna overal begroeid. Voor kleurrijke spatjes zorgen de hortensia’s die in teder wit tot helderblauw op veel plaatsen het landschap domineren. De Azoreanen leven met de gevaren van het vulkanisme en
aardbevingen, want de eilanden zijn de top van machtige vulkaanbergen die op de Midden-Atlantische rug liggen. Drie actieve tektonische platen komen er samen: de NoordAmerikaanse, de Eurazische en de Afrikaanse. Wanneer ze tegen elkaar botsen, komen sterke wrijvingskrachten vrij, zodat de aardkorst kan openbarsten en magma aan de oppervlakte treedt. Dat proces begon zo’n 25 miljoen jaar geleden op 4000 m diepte op de bodem van de Atlantische Oceaan. Het magma hoopte zich tijdens herhaalde uitbarstingen in de loop der tijd op en ongeveer 14 miljoen jaar geleden verrees Santa Maria als eerste Azoreneiland uit de oceaan.
São Jorge Het 56 km lange eiland is het centrum van de Azoren. Bijzonder zijn de landtongen, de fajas die via wandelpaden te bereiken zijn. De eilandbewoners leven vooral van de veehouderij.
Terceira Het eiland werd als derde ontdekt en kwam zo aan zijn naam. Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn er in Lajes een luchthaven en een Amerikaanse luchtmachtbasis. Het eiland is vooral bekend om zijn bijzondere stierengevechten en om Angra do Heroismo.
Angra do Heroismo De hoofdstad van Terceira heeft altijd al een belangrijke rol gespeeld. De stadskern werd in de 17de en 18de eeuw gebouwd, net zoals het stadhuis en de kerken. De kathedraal Sé dateert van 1568. Na een aardbeving op nieuwjaarsdag 1980 werd de stad herbouwd.
Pico Met 2351 m is de vulkaankegel van Pico de hoogste berg van Portugal. Het eiland is een ideale uitvalsbasis voor walvisobservaties.
São Miguel Het hoofdeiland van de Azoren is het ideale vertrekpunt voor een rondreis en heeft een landschap met uitgesproken vulkanische kenmerken, weiden en weelderige hortensiahagen. De hoofdstad Ponta Delgada is rijk aan geschiedenis.
Horta Horta op het eiland Faial was altijd al een belangrijke tussenstop bij de oversteek van de Atlantische Oceaan. De karvelen van de vroegere ontdekkers zijn intussen vervangen door ranke zeilboten. Van overal zie je de Pico op het gelijknamige buureiland. Zeilers komen samen in Peter’s Café Sport.
Sete Cidades In het noordwesten van het eiland São Miguel illustreren de mysterieuze kratermeren Sete Cidades de afmetingen van de reusachtige krater met zijn diameter van 12 km. Het mooiste uitzicht biedt de Vista do Rei, het ‘panorama van de koning’.
Santa Maria Het eiland werd als eerste van de Azoren in 1427 betreden door Portugezen. Vanuit geologisch oogpunt is dit het oudste eiland van de archipel.
441
Grândola 7 km Setúbal 60 km Lisboa 109 km
Grândola 12 km
IP8 IC33 33 Costa de Santo André Vila Nova de Santo André
Santiago do Cacém
23 8 4
Cabo de Sines
N121
Praia de São Torpes
ta A lente jana
B. Fonte Serne
Cercal
N389
37
Cabo Sardão
Cos
Odemira
Vi c e nt i n a
32
Cabo de São Vicente
Fortaleza de Sagres Ponta de Sagres
N125
N268 Vila do Bispo
Lagos
6
Odiáxere Alvor
Ponta da Piedade
Praia dos Trés Irmãos
Portimão6 Lagoa
Carvoeiro
B
a
r
l
a
v
Castelo de Silves
Algoz
IC4
28
Alcantarilha 8
Armação de Pera
e
G
14
Silves
Sagres Praia do Martinhal
L
Porto de Lagos
Praia da Rocha
12
São João dos Caldeireiros
34
do Vascão eira Rib
São Pedro de Solis
Martim Longo
61
Ameixial
IC1
14
Benafim Grande
Alte
11
Paderne A22
9
Cachopo
N2
Portela
N125
Albufeira
A Salir
Barranco Velho
14
Gilvrazino
E1
Loulé
11 IP1
Vilamoura
35
12 5
Vaqueiros
N124
32
7-12 %
Sta. Bárbara de Nexe18
R
V
Águas dos Fusos
525
Estorninhos São Brás de Alportel Santa Catarina da Fonte do Bispo
14
13
Feiteira
Villa romana de Milreu
16
E1
A22
Tavira
8
Cerro da Vila 14 7 N2 Almancil Luz de Praia da Quarteira Praias de Albufeira Estói Igreja de São Tavira Ilha de Tavira Moncarapacho Lourenço de Vale do Lobo 30 Ilha da Tavira Matos N125 Faro Quinta do Lago
n
t
o
Praia de Faro Ilha de Faro
Ria Formosa
Ilha da Barreta
15
Olhão
O C É A N O
A T L Á N T I C O
Praia de Fuzeta Ilha da Armona
Parque Natural
Ilha da Culatra Cabo de Sta. Maria
da Ria Formosa
S
470
Penilhos
ir a s e Oe i ra d Ribe
Dogueno
Corté Figueira
IP1
São Bartolomeu de Messines
5
São Barnabé
A2
Alcaria Rulva
o
Budens
1
32
Algodor
Sambrana
N393
rã
Ermida de Bensafrim Na.Sa.de Guadalupe
Gomes Aires
ei
N268
Monumentos de Alcalar 14 3 A22 4 2 Abicada N125
ue
T
N267
ld
N120
A
Caldas de Monchique
hiq
Sra. de Graça de Padrões
Ca
7-12 %
Carrapateira
Praia do Mouranitos Praia do Castelejo
da Bravura
902
E1
n
e .d
Amendoeira
41
João Serra
Santa Bárbara de Padrões
N2
do
24 Barragem
Monchique
Fóia
ra de Monc
São Pedro 52 das Cabeças
14
Almodôvar
33
e
b s Vale de Açor Ri erge N122
a
Ser
Alfambra
IP2
rr
Marmelete
N267
Entradas
l
s bre
N123
Se
Aljezur
Arrifana
A
31
Almodôvar 13
São Marcos da Serra
o E802
21
21
Nave Redonda
Rogil
Vale da Telha
12
N266
Odeceixe
IP2
x
Cabeça Gorda
Trindade
Albernoa
i
17
Santana da Serra
Santa Bárbara
Quintos
Castro Verde
N123
Barragem de Santa Clara
Santa Clara-a-Velha
N120
P. de Monte Clérigo Ponta da Atalaia
Co st a
38
Praia de Odeceixe
ra
São Teotónio
15
Barragem de Roxo
24 Poços
E1
Circuito da Cola
Mi
P.N.do Sudoeste Alentejano e Costa Vicentina
Luzianes
Rio
7-12 %
BIP1 a
Baleizão
Beja
Santa Vitória
Aljustrel
28
São Martinho Ourique das Amoreiras Aldeia IC1 dos Palheiros
Telheiro
Maroufenha
Zambujeira do Mar
Praia da Carreagem
Garvão
N263
Nossa Senhora das Neves 29
Mina da Juliana
A2
Barragem Estação de Monte da Rocha de Ourique
Relíquias
N120
21
Santa Luzia
Colos
São Luís
N393
Cavaleiro
Messejana
Campo Redondo
Vila Nova de Milfontes
Almograve
N262
Bicos
Praia Grande
Praia da Bordeira Pontal Bordeira
Fornalhas Novas
N262
N390
IP8
N18
11
38
São Matias
Villa romana de Pisões
23
N2
Tanganheira
Malpensado
Peroguarda Beringel
Ferreira do Alentejo 23
São João de Ervidel Negrilhos
Aljustrel
Alvalade
26
Porto Covo
30
IP2
Matos
N121
N121
Canhestros
41
São Domingos
B. de Morgável Muda
IC4
Praia de Porto Covo
IC1
Vidigueira
Cuba
N387
IP8
Ermidas-Aldeia
4
Barragem de Odivelas
Odivelas 28
Figueira dos Santa Margarida N259 Cavaleiros N2 do Sádão
Azinheira dos Barros
Abela
Ruínas romanas de Miróbriga
IP8
Panasqueira
29
Cruz de João Mendes
E802 IP2
N2
10
15
IC33
Santo André
Sines
N259
33
L. de Sto. André
A2 IP1
462
Praia de Melides
Évora 55 km Estremoz 101 km
Montemor-o-Novo 61 km
E1
Co
1:800.000 1:900.000
Rib . de
Huelva/Cádiz
o
t
a
v
N-435
N258
Moura Lagar de Varas do Fojo
Orada
Santo Amador
N255
Brinches
Nossa Senhora de Guadelupe
37
IP8
o
Cortegana
u a d ian a
261
Montaivo
U RT
PO
ES
a d e l M o r u s Almonáster err o la Real Si
Corte Sines
PA
Santa Bárbara de Casa
do Vale Mina de
Cabezas Rubias
São Domingos Mértola Moreanes N265
Embalse del Chanza Las Herrerías
Espírito Pomarão Santo
18 El Granado
E
Castelo de Castro Marim
18
27
IP1
Cacela Velha
e
n
Ayamonte
Isla Canela
31 Monte Vila Real de Sto.Antonio
Praia de Cabanes
t
o
Emb. de los Machos
22
12 113
180 Cebollar 105
8
99 N-431
14
Lepe
Cartaya
La Redondela La Antilla El Rompido
Isla Cristina
P. de Isla Cristina
13
Tariquejo
Playa de la Antilla
C
o
17
A-495
18
94
33
29
A-472
8 60 A-49
75
5
19
Mon.d.Sta.Clara
48
53 E1 50
San Juan Bonares del Puerto A-486 A-484 Moguer Lucena Rociana del Puerto del Condado
Umbría
Mazagón
a
s
ay
a
13
C
e
ti
Acebuche ll
a
795
Cantillana 20 km Lora del Río 51 km Palma del Río 77 km
798
10
805
Olivares Santiponce A-477 18 Carrión de los Céspedes Sanlúcar Ariscal Camas 11 la Mayor
Chucena 34
A-481
6
23 A-49 16
28
Benacazón
A-477
Pilas
9
Hinojos
Catedral
Bollullos de la Mitación
A-474
A-481
Colinas
472
4 1
11 5 Bormujos
Aznalcázar 37 Almensilla
El Rocío
9
N-IV N
Carmona 38 km Córdoba 143 km
5 Coria del Río La Puebla del Río
Villafranco del Guadalquivir
Pinzón
Parque Nacional
C
o
t
Ù AP-4 2 km Utrera 31 km
de Doñana
e
Playa de Matalascañas ay a
de Ca stil
u
a ñan Do
Pl
L
Trebujena
El Cuervo
la
z
34
34
53
9
Rota
El Manantial 646 14
EL PUERTO
21
Bodegas
de Sta. María
Bahía de Valdelagrana Cád 9 iz Castillo de San Sebastián
3
105
CÁDIZ N-IV
13 17
476 N-IV Vejer de la Frontera 45 km Tarifa 95 km
12
N-IV
Sevilla 68 km
AP-4
El Cuadrejón
Castillo de Santiago A-480 Real Escuela Andaluza 631 del Arte Ecuestre Santuario de Ntra.Sa.de Regla 635 79 Museo del Vino y de Relojes Peña del Águila 31 6 641 A-491 JEREZ 6 Castillo de Luna de la Frontera Bodegas 85 Punta del Perro
Sevilla 48 km
N-IV
A-471
Bonanza
AP-4 E5
A-471
Lebrija
La Algaida
de Barrameda
Chipiona
A-471
13
G
SANLÚCAR
Tenerife (Islas Canarias)
A-460
Guillena
Gerena
A-477
d
a
C á d i z
Gergal
25
Nuestra Señora del Rocío de Almonte
o
Torre de la Higuera Matalascañas
Las Pajanosas
Villamanrique de la Condesa
l
G o l f o
as
A-66 Emb. de
E803
A-483
A-494
Palacio de Parladé
Ciudad romana de Itálica
A-472
A-474
27 La Romería del Rocío
Emb. de Cala
El Ronquillo Arroyo 771 35 de la Plata
Aznalcóllar
Convento de Moraniña 13
A-483
a r i s m a s Torre del Oro de
765
768
Las Nieves
Almonte
M
54
Playa de Mazagón Pl
d
d e
Valdeflores
El Garrobo 782
Bollullos par del Condado
Palos de la Frontera El Corchuelo
Monasterio de la Rábida
Emb. de la Minilla A-66
Paterna del Campo
13
Almadén de la Plata
E803
a
El Castillo El Álamo de las Guardas 18
Emb. de Corumbel Bajo
La Palma del Condado
E
A-461
Berrocal
El Tumbalejo
El Real de la Jara
741
Emb. de Agrio
Villarrasa
Niebla
14
Embalse de Zufre
19
Emb. del Valverde
Candón
87
13 77 10 5 H-30 H-31 Corrales 4
a
N-433
n
La Aulaga
A-476
El Madroño
Beas
L Playa de N-442 A-494 Punta Umbría Punta
t
Nerva
Marigenta
N-435
A-497
s
e
A-47
Minas de Riotinto
22
Rive ra d e
24Zufre
La Granada de Riotinto
40
22
E d
Santa Olalla 745 del Cala 747
c
A-493
6
17 Monumento a Colón El Portil
a
Hoya de Santa María
Cala
y Picos de Aroche
Higuera de la Sierra
Campofrío
Valverde del Camino
HUELVA
Aljaraque
r
23
A-434
Llerena 11 km Azuaga 43 km Córdoba 164 km
Aldea de Pallarés
722
1110
Embalse de Aracena
15
A-479
21
Trigueros
Gibraleón
5
28 Monesterio
EX-103
42 EX-103
Arroyomolinos de León
Maravillas
33
San Bartolomé de la Torre
30
4 8 117 2 4 131 129 125 E1 A-49
17 4
Gordo
16
San Silvestre Emb. del de Guzmán Piedras
Villablanca Azinhal
Castro Marim
Sancho
A-490
A-499
R. Guadia a n
33
Tharsis
A
Fuenteheridos
Montemolín
730
Zalamea la Real
que R. O ra
Monte de Baixo Grande
Foz de Odeleite
Virgen de la Peña
17
Calañas
Villanueva de las Cruzes Sotiel Coronada
A-475
e
21 715
Calera de León
Sierra de Aracena
Alájar Gruta de las
A-478
N-432 Llerena 9 km Córdoba 162 km
E803
EX-103
Fuentes de León 14
A-461
24
36 Cabeza la Vaca
Aracena
24
Los Silos
Ermita de San Isidro
EX-202
Segura de León
N-435
Alosno A-495 Villanueva de los Castillejos Emb. de 21
Sanlúcar de Guadiana
N122
Santuario de San Benito Puebla de Guzmán 16
16
Aguafría
22
A-496
n de Malagó Rivera
do Guadiana
Alcoutim
17
Bodonal de la Sierra
Cañaveral de León
Erm.de Sta.Eulalia
Valdelamusa El Cerro de Andévalo
A-495
Paymogo
Santa Marta
San Telmo
16
Jabugo
Almonaster 913
39
G
Vales Mortos
7-12 %
N-432
17
704 EX-201
Cumbres Mayores Hinojales
d Galaroza
EX-202
700
elva Hu
R. G
AL
Pulo do Lobo
Soudes
A-47
N265
Parque Natural
Pereiro
S i e r La Corte r 26 a La Nava
A-66
Fuente de Cantos
EX-101
Cumbres de Enmedio
N-435
Calzadilla de 694 Bienvenida los Barros 20
Valencia del Ventoso
33
Higuera la Real
39
El Puerto
iel
j
N-433
25
Encinasola ti g a
Parque Natural
Aroche
A
e
Vila Verde de Ficalho
Vila Nova de São Bento
Santa Iria
Rosal de la Frontera
N260
7-12 %
N-435
La Contienda Cumbres de S. Bartolomé
Aroche 712
Vale de Vargo
Serpa
t
R. M ur
Sobral da Adiça
Ñ
N260
Pias
Valverde de Burgillos
La Bazana
Puerto de Tablado 598 tre 24 m ad ura An Fregenal da lucía de la Sierra
Convento de Tomina
N385
a rdil
Ex
Barrancos
Safara
Rí o A
vir
di a n a
rdila eA Rib. d
R. Od
Peso
Oliva de la Frontera
N-432
d alqui
R. Gua
Valencia del Mombuey
Amareleja
N386
tolomé
Zafra 24 km
A-66 E803
EX-101
ua
Póvoa de São Miguel
Alqueva
Zafra 10 km Mérida 69 km
. G uada lete
463
Huelva/Cádiz
1:900.000 1:800.000
Zafra 16 km Mérida 82 km
Jerez de los Caballeros 5 km Év (P) 120 km Évora
3
7
El Portal 4 La Ina
101
E5
A-382
Circuito de Jerez
17 AP-4
R
Arcos de la Frontera 12 km Antequera 156 km J Marbella 159 km
Nueva Jarilla
A-382
El Torno
A-381
Puerto Real
26 17
Barriada de Jarana
St M í
Algeciras 69 km
A-381
A-48 N-IV Vejer de la Frontera 39 km Tarifa 89 km
471
Fotoverantwoording / colofon tide Phototravel, 173 C/Martin Tuegner, 174/175 Laif/Fulvio Zanettini, 176 C/Pete Oxford, 176 M/ Alamy, 176/177 M/Alamy, 178 C/ Jean-Pierre Lescourret, 178 M/Alamy, 179 G/ David Sutherland, 179 C/Tibor Bognar, 180 G/ Shaun Egan, 180 M/Alamy, 181 Look/age fotostock, 181 C/Peter Adams, 181 M/Alamy, 182 G/Walter Bibikow, 182 Look/age fotostock, 182 Look/age fotostock, 182 M/Alamy, 183 Look/age fotostock, 183 G/Panoramic Images, 184 Look/age fotostock, 184 M/ Alamy, 184/185 G/David Noton, 185 C/ Grand Tour Collection, 185 M/Alamy, 186 C/ Peter Adams, 186 M/Alamy, 188 C/Grand Tour Collection, 188 M/Alamy, 188 M/Alamy, 189 G/Domingo Leiva, 189 G/Bill Ballenberg, 190 C/Mario Cipriani, 190 G/Ruth Tomlinson, 190/191 Look/ NordicPhotos, 191 G/Richard Ross, 191 G/Samuel Magal, 192/193 C/Ian Spanier, 193 C/ Victor Fraile, 193 C/Victor Fraile, 193 C/Marcelo del Pozo, 193 G/Cristina Quicler, 194 C/Jose Fuste Raga, 194 C/ Stuart Black, 195 C/Jose Fuste Raga, 195 G/ cuellar, 196 G/cuellar, 196/197 G/Domingo Leiva, 197 G/Domingo Leiva, 197 Look/Juergen Richter, 198 C/JeanPierre Lescourret, 198 M/age, 199 G/Xavi Gomez, 199 M/Alamy, 200 C/Demetrio Carrasco, 200 C/Adam Woolfitt, 200/201 G/Will Selarep, 201 Huber/ Günter Gräfenhain, 202/203 M/ Jean-Pierre Lescourret, 203 Look/Thomas Peter Widmann, 203 C/Adam Woolfitt, 204 G/Xavi Gomez, 204 G/Shaun Egan, 205 C/Jean- Pierre Lescourret, 205 M/Alamy, 206 G/Ian Cumming, 206 M/Alamy, 207 G/Will Selarep, 207 M/Alamy, 208 C/Charles Bowman, 208 M/ Alamy, 208 M/Martin Siepmann, 209 Look/ Juergen Richter, 209 M/Alamy, 210/211 C/Rosa Isabel Vazquez, 211 G/CGIBackgrounds. com, 212 C/Destinations, 212 G/Panoramic Images, 213 Look/Juergen Richter, 213 G/Panoramic Images, 214 C/ Paul Panayiotou, 214 C/Doug Pearson, 214/215 G/Slow Images, 215 G/Altrendo Panoramic, 216 G/Slow Images, 216/217 C/ Mel Stuart, 217 C/Alan Copson, 218/219 M/ Alamy, 219 M/Alamy, 219 M/Alamy, 219 M/ Alamy, 219 M/Alamy, 220 C/Marco Simoni, 220 G/Slow Images, 220/221 Look/ Juergen Richter, 221 G/John Miller, 221 M/ Alamy, 222/223 C/Destinations, 223 G/Oli Scarff, 224 G/Siephoto, 224 G/Charles Bowman, 225 Huber/Reinhard Schmid, 225 M/ Alamy, 226 Look/Quadriga Images, 226 C/ Hendrik Holler, 226/227 Huber/Reinhard Schmid, 228 Huber/Reinhard Schmid, 228 Corbis/Marcelo de Pozo, 228 C/Ramon Navarro, 228 G/ Richard and Julia Kemp, 229 C/Fernando Alda, 229 M/Martin Siepmann, 230/231 G/ Michele Falzone, 232 G/Alvaro Leiva, 232 Look/age fotostock, 232 M/Steffen Beuthan, 233 C/Massimo Ripani, 234 C/Ocean, 234 M/ age, 234 C/Oriol Alamany, 235 Look/age fotostock, 235 C/Mel Stuart, 236 C/Michele Falzoe, 236 C/Guido Cozzi, 237 C/Grand Tour Collection, 237 M/imagebroker, 238 Look/ Jan Greune, 238/239 Look/Jan Greune, 239 M/imagebroker, 240 G/Neil Austen, 240 Look/Juergen Richter, 241 C/Manfred Idem, 241 M/age, 241 M/dreamtours, 242 C/Michele Falzone, 243 H. & D. Zielske, 243 C/ Michele Falzone, 243 M/ Judith Thomandl, 244 G/Neil Austen, 244 Look/Juergen Richter , 244 M/Alamy, 245 Look/Konrad Wothe, 245 M/age, 246/247 C/ Guido Cozzi, 248 G/ Stefan Ernst, 248 Look/
Lubenow, 248 C/Tino Soriano, 249 M/imagebroker, 249 M/imagebroker, 250 C/Guido Cozzi, 250 C/Martin Siepmann, 250/251 C/Guido Cozzi, 251 G/ Martin Siepmann, 251 M/Martin Siepmann, 252 C/Gianni Giorgi, 252 Look/ Juergen Richter, 252/253 G/www.ginomaccanti.com, 253 M/Stefan Preis, 254 C/Grand Tour Collection, 254 Look/Juergen Richter, 254/255 C/Guido Cozzi, 255 C/Grand Tour Collection, 256 Look/Juergen Richter, 256 C/Atlantide Phototravel, 257 Look/Axiom, 257 Look/TerraVista, 258 M/Jose Fuste Raga, 258/259 Look/ Sabine Lubenow, 259 C/Jose Fuste Raga, 259 M/Ralf Adler, 260/261 G/Images Etc Ltd, 261 C/ Martin Moxter, 262 Look/Juergen Richter, 262/263 M/age, 263 M/Martin Moxter, 264 G/ Juances, 264 C/Pietro Canali, 265 C/Maurizio Rellini, 265 C/Markus Lange, 266 Look/age fotostock, 266 Look/Sabine Lubenow, 266 C/ Wolfgang Deuter, 267 Look/ Juergen Richter, 267 M/age, 268/269 G/Cristian Baitg, 269 C/ Sven Hagolani, 270/271 C/Peter Adams, 272/273 Look/Thomas Peter Widmann, 274 C/ Sylvain Sonnet, 274 C/Julianne Eggers, 275 C/ Paolo Giocoso, 276 Look/Photononstop, 276 M/age, 276/277 C/ Paolo Giocoso, 277 C/Tibor Bognar, 278 G/ Slow Images, 278 C/Julianne Eggers, 278/279 M/Michael Howard, 279 G/ Davis McCardle, 280 C/Flayols, 280 M/Chris Seba, 281 G/Elena, 281 Look/age fotostock, 282 Look/age fotostock, 282 M/Alamy, 282/283 M/Alamy, 283 G/Henrique Feliciano Photography, 284/285 Look/age fotostock, 286 G/ Sofia Pereira, 286 C/Silvana Guilhermino, 286/287 G/Panoramic Images, 287 C/Julianne Eggers, 288/289 G/Sergio Viana, 289 M/ Photononstop, 290 C/Gran Tour Collection, 290 C/Ocean, 291 M/Michael Howard, 291 C/ Peter M. Wilson, 292 C/Julian Castle, 292 C/ Sandro Vannini, 293 C/Mauricio Abreu, 293 C/ Perry Mastrovito, 293 M/Bernhard Hambach, 294/295 M/Carl-Werner Schmidt- Luchs, 295 Look/The Travel Library, 295 Look/ age fotostock, 296/297 G/Guy Vanderelst, 298 C/ Ocean, 298/299 C/Alan Weintraub, 299 G/Peter Adams, 299 C/Jose Fuste Raga, 300 G/Guy Vanderelst, 301 C/Paolo Giocoso, 302 G/Fraser Hall, 302 C/Holger Leue, 302/303 C/Demetrio Carrasco, 303 C/Hans Georg Roth, 304 C/Holger Leue, 304 C/Mauricio Abreu, 305 G/Fotosearch, 305 C/Sylvain Sonnet, 305 C/Florian Kopp, 306/307 C/ Ocean, 308 C/GTW, 308 C/ Mario Carvalho, 308 M/age, 309 Look/age fotostock, 309 M/ Michael Howard, 310 G/Mauricio Abreu, 310 G/Robert George Young, 311 C/Sebastiano Scattolin, 311 C/Bob Krist, 312 Look/ SagaPhoto, 312 C/Mauricio Abreu, 312 M/ Michael Howard, 314/315 Look/Juergen Richter, 316 M/Alamy, 316 M/Alamy, 316/317 Look/travelstock44, 317 M/Michael Howard, 318/319 G/Zu Sanchez, 319 C/Ben Welsh, 320 C/Marco Simoni, 320 C/Katja Kreder, 320 M/ Alamy, 321 C/Simeone Giovanni, 321 C/Martin Ruegner, 322 M/Rudolf Pigneter, 322/323 M/ Michael Howard, 323 G/José Luís Pulido, 324/325 G/João Pedro Neves, 326 C/Frank Lukasseck, 326 C/Mauricio Abreu, 327 Look/age fotostock, 327 C/ Luca da Ros, 328 C/Ocean, 328 C/Martin Moxter, 329 Look/Thomas Peter Widmann, 329 C/Grand Tour Collection, 329 C/ Luca da Ros, 330/331 C/Cyril Ruoso/, 331 G/ Franco Banfi, 332 C/Mauricio Abreu, 332 M/ Alamy, 332/333 C/Martin Moxter, 333 M/Ala-
www.lannoo.com Registreer u op onze website en we sturen u regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen. Als u opmerkingen of vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met onze redactie:
[email protected]. Vertaling: Christelle Bogaert Opmaak: Karakters, Gent Cover: Véronique Lux Oorspronkelijke titel: Unterwegs in Spanien & Portugal © Kunth Verlag GmbH & Co. KG, München, Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2015 © Cartografie: Kunth Verlag GmbH & Co. KG
496
my, 334 G/Rainer Mirau, 334 C/Kit Kittle, 334/335 M/imagebroker, 335 C/Christian Handl, 336 C/Peter Adams, 336 M/imagebroker, 336/337 M/Christian Handl, 337 G/ Travel Ink, 338/339 Look/age fotostock, 340 C/ Bernard Annebicque, 340 G/Joel Santos, 341 C/ Mauricio Abreu, 341 C/Mauricio Abreu, 342 G/ Luis Davilla, 342 C/Franz-Marc Frei, 342/343 C/ Mauricio Abreu, 343 M/ imagebroker, 344 G/ Reinhard Dirscherl, 344/345 C/Mauricio Abreu, 346 G/Alan Copson, 346 G/Westend61, 346 C/ Mauricio Abreu, 347 Look/Thomas Stankiewicz, 347 C/ Mauricio Abreu, 348 C/Mauricio Abreu, 348/349 C/Mauricio Abreu, 349 C/Mauricio Abreu, 350 G/Werner Van Steen, 350/351 C/ Mauricio Abreu, 351 G/Joel Santos, 352/353 C/Mauricio Abreu, 353 G/ Peter Haworth, 354/355 Look/Sabine Lubenow, 356 Look/ Juergen Richter, 356 Look/Juergen Richter, 356 Look/Juergen Richter, 357 Look/Juergen Richter, 357 Look/Juergen Richter, 357 Look/Juergen Richter, 358 Look/age fotostock, 358 Look/ Juergen Richter, 359 C/ Shaun Egan, 359 M/ age, 360 C/Alan Copson, 360 M/Alamy, 361 Look/age fotostock, 361 Look/age fotostock, 362 G/Gonzalo Azumendi, 362 Look/age fotostock, 363 G/ Cesar Manso, 363 C/Felix Ordonez, 364 Look/age fotostock, 364 Look/age fotostock, 365 Look/age fotostock, 365 Look/ age fotostock, 366 Look/Brigitte Merz, 366 Look/Brigitte Merz, 367 Look/age fotostock, 367 Look/age fotostock, 368 Look/age fotostock, 368 Look/age fotostock, 369 Look/age fotostock, 369 G/Enrique Algarra, 370 C/Jeremy Horner, 370 Look/Juergen Richter, 371 Look/ Andreas Strauß, 371 Look/Juergen Richter, 372 Look/age fotostock, 372 M/Alamy, 373 C/Alex Robinson, 373 Vanbasten 23, 374 Look/ age fotostockage fotostock, 374 Look/ age fotostock, 374 Look/age fotostock, 375 Look/age fotostock, 375 Look/Juergen Richter , 375 Look/age fotostock, 376 Look/Michael Zegers, 376 Look/Juergen Richter, 377 Look/age fotostock, 377 Look/age fotostock, 378 Look/age fotostock, 378 Look/age fotostock, 379 Look/ age fotostock, 379 C/Marco Cristofori, 380 Look/age fotostock, 380 Look/age fotostock, 381 G/DarkRigel, 381 Look/age fotostock, 382 Look/age fotostock, 382 Look/age fotostock, 383 Look/age fotostock, 383 Look/age fotostock, 384 Look/ age fotostock, 384 G/Samuel Magal, 385 G/ Quim Llenas, 385 M/Alamy, 386 G/Marialuisa Wittlin, 386 G/Prehistoric, 387 Look/age fotostock, 387 Look/age fotostock, 388 Look/age fotostock, 388 C/Michele Falzone, 389 C/Jose Fuste Raga, 389 M/imagebroker, 390 Look/Arthur F. Selbach, 390 Look/age fotostock, 391 Look/age fotostock, 391 Look/ age fotostock, 392 Look/Rainer Martini, 392 Look/Rainer Martini, 393 Look/Sabine Lubenow, 393 Look/Rainer Martini, 394 C/Ben Welsh, 394 C/Ramon Navarro, 395 Look/Jan Greune, 395 Look/Photononstop, 396 G/Dennis Fischer, 396 M/Rainer Mirau, 397 Look/Kay Maeritz, 397 C/Martin Moxter, 398 G/Images Etc Ltd, 398 M/age, 399 Look/ Juergen Richter, 399 M/Alamy, 400 G/Jean- Baptiste Rabouan, 400 Look/age fotostock, 401 G/Iñigo Fdz de Pinedo, 401 C/Image Source, 401 C/Sven Hagolani, 402 G/Marc Baertsch, 402 G/OGphoto, 403 M/Alamy, 403 M/Alamy, 403 M/Alamy, 403 M/Alamy, 403 M/Alamy, 404 G/Sven Hagolani, 404 Look/age fotostock, 404 G/Panora-
mic Images, 405 Look/age fotostock, 405 Look/Photononstop, 405 G/Panoramic Images, 406 G/ Anders Blomqvist, 406 Look/age fotostock, 407 G/Sergio Viana, 407 Look/age fotostock, 408 G/Images for your eyes., 408 Look/ age fotostock, 408 Look/age fotostock, 409 Look/age fotostock, 409 Look/age fotostock, 410 C/Sylvain Sonnet, 410/411 G/Jumper, 411 C/Sylvain Sonnet, 412 G/Cmanuel Photography, 412 M/Alamy, 413 Look/Reinhard Dirscherl, 413 Look/Reinhard Dirscherl, 414 Look/ Thomas Stankiewicz, 414 M/United Archives, 415 C/Cyril Ruoso, 415 C/Wild Wonders of Europe, 416/417 Look/Hauke Dressler, 418 G/ Marcp Dmoz, 418 Look/ Arthur F. Selbach, 418 Look/Juergen Richter, 418 Look/Juergen Richter, 419 G/Allan Baxter, 419 Look/Juergen Richter, 420 Look/ Thomas Peter Widmann, 421 G/Jesus Gonzalez, 421 Look/age fotostock, 421 C/Sandra Raccanello, 421 C/Martin Ruegner, 421 M/ Alamy, 421 G/Marco Cristofori, 422 G/Abuela Pinocho, 422 C/Danny Lehman, 422 C/ Guy Thouvenin, 423 C/Joseph Sohm, 423 G/ Jeremy Horner, 424 Look/Daniel Schoenen, 425 Look/Photononstop, 425 C/ Alan Copson, 425 C/Grand Tour Collection, 425 C/ Mark Thomas, 425 C/Stefano Amantini, 425 G/Xavi Gomez, 425 G/Luis CastaÒeda, 425 C/Michelle Chaplow, 426 C/Michele Falzone, 426 C/Michele Falzone, 427 G/Domingo Leiva, 427 G/Will lSelarep, 427 G/David Sutherland, 427 Huber/Reinhard Schmid, 427 C/ Jean_Pierre Lescourret, 427 C/Destinations, 427 Look/Juergen Richter, 428 Look/age fotostock, 429 G/Carlos Sanchez Pereyra, 429 G/ Images Etc Ltd, 429 G/avier Millán Photography, 429 Look/age fotostock, 429 C/Bo Zaunders, 429 C/Adam Woolfitt, 429 M/age, 430 Look/Rainer Mirau, 431 Look/ Konrad Wothe, 431 Look/Jan Greune, 431 C/ Grand Tour Collection, 431 C/Mel Stuart, 431 G/Ibiza paraíso natural, 431 M/age, 432 Look/Juergen Richter, 433 Look/Juergen Richter, 434 G/Martin Siepmann, 434 Look/ Sabine Lubenow, 434 C/Atlantide Phototravel, 434 C/Grand Tour Collection, 434 C/Tino Soriano, 434 C/Gianni Giorgi, 434 M/Martin Siepmann, 435 Look/Sabine Lubenow, 435 C/Pietro Canali, 435 C/Jose Fuste Raga, 435 G/Cristian Baitg, 435 M/age, 435 M/ Martin Moxter, 436 Look/Heinz Wohner, 437 G/Zu Sanchez, 437 C/Hans Georg Roth, 437 C/ Sebastiano Scattolin, 437 C/Paolo Giocoso, 437 C/Ocean, 437 M/Alamy, 438 G/Magnus Larsson, 439 Look/Rainer Mirau, 439 C/Luca da Ros, 439 C/Frank Lukasseck, 439 M/ imagebroker, 440 Look/Reinhard Dirscherl, 440 C/ Mauricio Abreu, 441 G/Alan Copson, 441 C/ Franz-Marc Frei, 441 C/Mauricio Abreu, 441 C/ Mauricio Abreu, 441 C/Mauricio Abreu, 441 C/ Mauricio Abreu, 441 C/Mauricio Abreu, 441 C/ Mauricio Abreu, 442/443 G/Alberto J. Espiñeira Francés-Alesfra,
De uitgever heeft getracht alle rechthebbenden van het beeldmateriaal te achterhalen. In enkele gevallen is dit niet gelukt. Wie niet om toestemming tot publicatie werd verzocht en alsnog meent rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de uitgever.
D / 2015 / 45/215 – NUR 512 ISBN 978 94 014 2339 7 Deze uitgave werd met de meeste zorg samengesteld. De juistheid van de gegevens is mede afhankelijk van informatie die ons werd verstrekt door derden. Indien die informatie onjuistheden bevat, kan Lannoo daarvoor geen aansprakelijkheid aanvaarden. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
