LangsRijn&Rails. Op 18 oktober bracht Jan Grevel zijn laatste liters melk rond in Arnhem- West. Het einde van een tijdperk van bijna 50 jaar

Wijkkrant voor Arnhem-West

Kijk ook op www.arnhemwest.nl

LangsRijn&Rails

foto’s: peter van der graaf

jaargang 39 nr. 5 • november 2014 • oplage 2.500 exemplaren

Op 18 oktober bracht Jan Grevel zijn ­laatste liters melk rond in ArnhemWest. Het einde van een tijdperk van bijna 50 jaar. meer op pagina 7

C o l o f o n

redactie Anne Luchies, Marlies Wildenberg, Alex Hanssen, Gunda Schwantje, Edwin Buisman eindredactie Hadewych Martens opmaak Peter van der Graaf drukwerk JP offset redactieadres [email protected] wijkwebsite www.arnhemwest.nl Klachten over de bezorging? Bel, schrijf of mail het aan de redactie.

Extra exemplaren zijn verkrijgbaar bij Vonk

De wijkkrant is ook digitaal te bekijken op www.arnhemwest.nl

u w

k o p i j

Kopij voor de volgende Langs Rijn en Rails graag inleveren vóór 10 november 2014. Bezorging rond 12 december 2014. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten of niet te plaatsen.

Tedjes van Es

V

erleden week ging de deurbel. Lang en indringend. Snel zwaaide ik de deur open om haar het zwijgen op te leggen. Op de stoep stond een morsige man van in de dertig met een stapeltje flyers in zijn hand. Hij vroeg of de schoorsteen nog geveegd moest worden. Ze waren volgende week toch in deze straat en ik kon nu tegen gereduceerd tarief meedoen. Bijna had ik de man afgepoeierd toen ik me realiseerde dat we sinds kort weer aardig aan het stoken waren en het toch wel eens moest gebeuren. Het “U krijgt dan weer een bewijsje voor de verzekering” gaf denk ik de doorslag. Stel je voor dat je hele huis affikt en je belandt op straat omdat jij te krenterig was om dertig euro voor de schoorsteenveger te betalen. Kortom een afspraak gemaakt, foldertje gekregen en een reçuutje getekend. De dag voor de happening bleek de afspraak mij niet zo goed meer uit te komen en ik vroeg mijn man of hij er voor thuis kon blijven. Nou dat had ik beter niet kunnen doen. Wat een uitvluchten kan een mens verzinnen. De vergaderingen vlogen mij om de oren. Ook bleek mijn wederhelft zich ineens zorgen te maken of deze lui wel bonafide waren want de vorige keer hadden die gasten een ventilatiekapje van het dak gestoten dat we toen na veel moeite hebben weten te vervangen. Ik zocht het foldertje op en googelde op de firmanaam. Dat was wel even schrikken want zelfs het tv-programma Kassa had aandacht aan hen besteed. Ze zouden onnodige reparaties aanbevelen. Na goed lezen bleek dat zowat iedereen in de schoorsteenveegbranche elkaar zwart aan het maken was maar ik besloot de afspraak toch maar af te zeggen. Keurig mailde ik dat het nog niet nodig was. Mijn zoon vroeg waarom ik dat deed en ik vertelde hem dat we dachten dat het Tedjes van Es waren. “Wat zijn dat?” vroeg hij en ik realiseerde me weer eens dat ik oud werd. De volgende ochtend ging ondanks de afzegging toch de deurbel. Doordringend. Bevend maakte ik de deur open. Een keurige jongeman met stofzuiger stond op de stoep. Ik vertelde hem dat ik de afspraak de avond ervoor per mail had afgezegd. “Oh, geen probleem”, zei hij tot mijn stomme verbazing. “Ruud kom maar van dat dak af”, riep hij naar boven terwijl hij het tuinpad afliep. Nou ja. Zat zijn compagnon al op het dak zonder zich eerst bij ons te melden? Wat een brutaliteit! Verbaasd liep ik naar boven en zag uit het slaapkamerraam dat er een ladder in de tuin stond bij de buren met wie we een gezamenlijke schoorsteen hebben. Ruud had de kogel alleen maar even naar beneden hoeven te laten zakken en we waren weer voor een jaar klaar geweest. Zoals de buren. Slecht tegen mijn verlies kunnend, beet ik mijn man staccato toe: “Zie je nu wel dat het okay was! Ik regel het niet meer. Nu mag jij het doen.” Beteuterd keek hij me aan.

Jet

advertentie

2

Langs Rijn & Rails

B E D R IJ V I G H E I D

IN

D E

W IJK

Voedselcoöperatie puur lokaal

op locatie het dorp

In het voorjaar van 2015 zal op Het Dorp aan de Amsterdamseweg een nieuw winkelconcept van start gaan, genaamd Puur Lokaal. Puur Lokaal gaat producten verkopen die rechtstreeks van boeren en tuinders uit de directe omgeving komen en die op een duurzame manier zijn geproduceerd. De Troefmarkt die op Het Dorp zat, is per 1 oktober gesloten. Ter overbrugging komt er in november in de bestaande ruimte een ‘Testwinkel Puur Lokaal’, waar mensen tot de opening van Puur Lokaal hun dagelijkse boodschappen kunnen doen. Initiatiefnemer van de nieuwe versmarkt en de testwinkel is Stichting Landwaard uit Oosterhout, samen met onder andere boerencoöperatie Oregional, Cordaid en Volkshuisvesting Arnhem. De Testwinkel Puur Lokaal biedt een assortiment aan dagelijkse boodschappen zoals verse groente, fruit en melkproducten, afkomstig van boeren en tuinders uit de directe omgeving van Arnhem. In de lente van 2015 zal vervolgens Puur Lokaal op Het Dorp haar deuren openen. In Puur Lokaal lopen het kopen van (streek-)producten, eten, proeven en beleven, leren en werken, sociale participatie en ontmoeten en verbinden in elkaar

Langs Rijn & Rails

over. In de winkel, op Het Dorp in Arnhem, wordt het dagelijkse assor-

timent uit de eigen regio aangeboden. Daarnaast wordt een deel van de streekproducten via een mobiele winkel (food-truck) verkocht o.a. in de wijk Klarendal. Bovendien is Puur Lokaal een restaurant waar gekookt wordt met restproducten uit de winkel waardoor voedselverspilling wordt tegengegaan. Ook worden verse maaltijden bij mensen thuisbezorgd. Puur Lokaal biedt faire prijzen , omdat direct wordt samengewerkt met boeren en tuinders uit de omgeving en door producten rechtstreeks van het land of uit de kas aan te bieden. Zij maakt goed en betaalbaar eten toegankelijk voor iedereen (seizoensgebonden versassortiment voor mensen met lage inkomens in de vorm van scherpe prijzen ‘bulk’, niet bewerkt, ongesorteerd, direct van het land of uit de opslag/koelcel).

Een aantal belangrijke aspecten maakt Puur Lokaal anders dan de gangbare supermarkten. De producten van lokale boeren worden dagelijks rechtstreeks geleverd. Hierdoor zijn er weinig logistieke kosten en kunnen de prijzen laag gehouden worden. Door deze aanpak wordt de versheid van de producten gegarandeerd.

Puur Lokaal is een coöperatie waar mensen lid van kunnen worden. Leden betalen €25 en krijgen hiervoor korting op hun boodschappen. Daarnaast kunnen leden meebeslissen over de koers die gevaren wordt en wat er bijvoorbeeld met de winst gebeurt. Het personeel van de supermarkt zal voor een deel bestaan uit mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Voor meer informatie over Puur Lokaal, zie ook de website: www.puurlokaal.nl

3

Sint Maartenoptocht Op dinsdag 11 november is het weer zover: de jaarlijkse Sint Maartenoptocht in de wijk Heijenoord. Eerst luisteren naar het verhaal van Sint Maarten en dan gezellig met je lampion langs de deuren om liedjes te zingen, met misschien wel wat lekkers als beloning. Ook dit jaar starten we om 17.00 uur in het Blikken Theater van de Heijenoordschool aan de Gentiaanstraat 25. Daar oefenen we de Sint Maarten-liedjes en wordt het verhaal van Sint Maarten verteld en uitgebeeld. Daarna gaan de kinderen met hun lampionnen naar eigen inzicht door de Callunastraat, de Gentiaanstraat, de Heijenoordseweg, de Bremstraat, de Hertshoornstraat en de Tormentilstraat om aan te bellen en te zingen. Er zal NIET aangebeld en gezongen worden bij huizen waar een briefje op de voordeur hangt!

Aan deelname zijn geen kosten verbonden. Voor vragen kunt u terecht bij: Lisette Hoekstra-Berkhout: [email protected] / tel. 3515947.

Open dag Op 8 november houdt Werkplaats De Helling Open Dag. Vanaf 10.00 uur tot 16.00 uur bent u welkom op de Rozenstraat 49. Dit jaar voor het eerst organiseert De Helling een verkoop van werkstukken. Met het oog op Sinterklaas en Kerst zijn er handgemaakte cadeaus te koop voor een schappelijke prijs. Houten speelgoed, kleine glas-in-loodramen, vogelhuisjes, insectenhotels, zilveren sieraden, handgebonden boekjes en dozen, et cetera. Bent u benieuwd naar wat er te koop is op de Open Dag? Kijk dan vanaf 15 oktober op de website: www. dehelling-arnhem.nl. Zoals ieder jaar op de Open Dag kunt u een bezoek brengen aan de hout- en metaalwerkplaatsen en de ateliers.De deelnemers laten hun werkstukken zien en er zijn doorlopend demonstraties edelsmeden, glas-in-lood en boekbinden. De beeldhouwers en keramisten zijn aan het werk en op de fijnmetaal-werkplaats kunt u kennismaken met de klokken- en stoommachinebouwers. De bouwzolder is het domein van de deelnemers die muziekinstrumenten maken. Zij zorgen ook voor muziek deze dag.

Aan de kinderen van Arnhem-West Ja, lieve kinderen, ook dit jaar komt Sinterklaas weer graag bij jullie op bezoek in Arnhem-West. De Pieten en ik hebben er weer veel zin in om er samen met de West Arnhemsche Muziekvereeniging een vrolijke intocht van te maken. Op zaterdag 22 november om 11.00 uur is het zover! De tocht start dan bij de Heijenoordschool, ingang Gentiaanstraat. De route gaat net zoals vorig jaar door Lombok, Klingelbeek en Heijenoord. Tussen 12.00 en 12.15 uur hoop ik weer warm onthaald te worden in het Blikken Theater van de Heijenoordschool. Na zo’n mooie tocht heeft mijn paard zin gekregen in een lekkere wortel en een zak haver.

Iedereen doet mee

intocht

Rond 13.00 stijg ik weer op mijn trouwe viervoeter voor een bezoek aan andere kinderen. En vóór die tijd krijgen jullie nog een verrassing. Tot 22 november! D e h a r t e l i j k e g r o e t e n va n Sinterkl aas en zijn Pie ten

Wijkgericht kwartiermaken, dat is het!

Een lichamelijke handicap, een verstandelijke beperking, psychische problemen… het zijn drempels die het je moeilijk maken om mee te doen. Om actief te zijn in de wijk en bijvoorbeeld vrijwilligerswerk te doen. Je voelt je niet altijd welkom en soms is de drempel zelfs letterlijk te hoog. Wijkgericht Kwartiermaken is erop gericht dat iedereen meedoet en dat iedereen erbij hoort.

4

En dan kan ik fijn met jullie mijn verjaardag vieren. Ik weet nog van vorig jaar dat jullie heel mooi kunnen zingen. En de Pieten staan al weer te springen om met jullie de Pieten-oefeningen te doen.

Een meneer die op het Dorp woont zoekt een fotografie-maatje, hij vindt het vooral leuk om oude auto’s te fotograferen. Wie deelt deze hobby of vindt het leuk om af en toe met meneer de wijk in te trekken en te gaan fotograferen?

Klushulp gezocht. Op de woonvorm van Philadelphia aan de Veluwestraat blijven wel eens kleine klusjes liggen, zoals lampjes ophangen. Wie kan en wil dit eens in de zoveel tijd oppakken?

Voor meer informatie over het project Wijkgericht Kwartiermaken in ArnhemWest kunt u contact opnemen met kwartiermaakster Sanne van der Werff: T: 06 211 315 87 M: [email protected]

Wijkgericht Kwartiermaken is een samenwerking tussen, RIBW, Siza, Philadelphia, Driestroom, Rijnstad. We overleggen daarbij met de MEE, SWOA, Hoeve Klein Mariendaal, Montessori college, ’t Huukske en andere buurtpartijen. Langs Rijn & Rails

foto: Wim de Knegt

60+? Bewegen dus!

Aanstormend talent met late roeping?

Mannen voor kleinkoor xing Het niet al te piepjonge gemengde Arnhemse koor Xing zoekt tenoren en bassen, jong en oud. Het 30-jarige koor maakt een fris begin met een nieuwe dirigent: Hans Scholing (www.hansscholing.nl). Met voornamelijk nieuw repertoire kunnen nieuwkomers ‘zonder achterstand’ aansluiten. Xing streeft naar 24 leden. Het repertoire is grotendeels klassiek (van alle tijden), maar er is ook veel lichtvoetigs in de planning. Diversiteit en avontuurlijke uitstapjes staan hoog in het vaandel. Xing werkt toe naar optredens, maar op een ontspannen manier, in een gemoedelijke sfeer met de nodige humor en met prettig studiemateriaal. Voor degene die het lezen van bladmuziek lastig vindt zijn er geluids(oefen)bestandjes. Het koor repeteert iedere maandagavond van 20.00 – 22.15 uur in de Heijenoordschool, Gentiaanstraat 25. Wie eens een repetitie wil bijwonen is welkom.

Informatie: xingarnhem.blogspot.nl; e-mail: [email protected] of bel met Marion Brugman: 06 – 53438598 of Niek Bakker: 06 - 52450397.

Gemiddeld worden Nederlanders tegenwoordig ruim 78 jaar oud. De kunst is om gezond ouder te worden. En hoe doet u dat beter dan goed voor uzelf te zorgen door genoeg te bewegen? Dit kan bij AAC 1899 Gymnastiek. Bij de ‘Gymfit’ lessen ligt het accent op bewegen op muziek in combinatie met spierversterkende en conditionele oefeningen. Het laatste kwartier van de lessen wordt er koffie gedronken. Gezelligheid en het meedoen in eigen tempo staan centraal. Kom gerust langs voor twee gratis proeflessen!

West Arnhemse Muziekvereniging Nassaustraat 4a Dinsdag van 11:30 – 12:30 uur; Gymfit 60+ Voor meer informatie: Mariëlle van Tuil 06-44756765 of kijk op www.aac1899.com

Wijkwebsites arnhemwest.nl Om u als wijkbewoner nog directer van dienst te zijn is er naast deze wijkkrant de overkoepelende site voor Arnhem West www.arnhemwest.nl. Hier kunt u terecht voor wijknieuws, cursussen, agenda of bijvoorbeeld voor een aanvraag uit het wijkbudget. De wijkkrant is er digitaal te vinden en te downloaden. De vormgeving van de site wordt nog verder ontwikkeld, maar tot dusver kan de lezer goed terecht voor de nodige informatie. Heeft u zelf nieuws, suggesties of bijvoorbeeld een agendapunt, mail dan met de redactie:

webredac t i e @ ar nhe m we s t. nl .

pinwest.nl Kleine zelfstandigen uit de Heijenoord, Lombok, Burgemeesterswijk en Hoogkamp kunnen hun diensten aanbieden op het prikbord van www.pinwest.nl. Wat is er leuker dan te weten waar de mensen uit je eigen wijk of straat mee bezig zijn, wat ze maken of aanbieden? Als er genoeg animo is, dan wil Jos Vecht -zelf vormgever, webdesigner en videomaker- die de site beheert, de prikborden op gaan splitsen in de verschillende wijken die nu al mee doen. Deelname voor zelfstandigen zonder personeel is gratis. Meld je daarom aan bij de initiator van de website Jos Vecht, i nfo@ p i nwe s t. nl . ( AL )

Langs Rijn & Rails

5

Een schone historie.

90 jaar badhuis in Lombok Op 19 oktober was het precies 40 jaar geleden dat de WAMV het voormalig badhuis in gebruik nam als clubhuis. Het gebouw staat al 90 jaar aan het Nassauplein. Veel muzikanten van de fanfare, opgegroeid in Lombok, werden als kind naar het badhuis gestuurd. Elke zaterdag weer, douchen voor een dubbeltje. douchecel legde. “Het bankje was dan nog nat, van de vorige. Húú, als kind vond ik dat vies om op te gaan zitten. Ik weet ook nog dat mijn vader, moe van zijn werk, op de divan lag te slapen. Mijn zusje had stiekem haarlinten om zijn benen geknoopt. Moeder wekte hem en zei dat-ie op moest schieten, want hij moest nog naar het badhuis. Ik zie hem nog zo door de straat gaan, gekleurde strikken om zijn broek. In het badhuis lachten ze hem vierkant uit.” Greet vertelt verder over de oorlogsjaren: ”Bij ons in de straat woonde ook een Joods gezin, ik speelde met hun dochtertje. In de oorlog mochten Joodse mensen ineens niet meer naar het badhuis. Daar werd toch iets op gevonden. Joden moesten apart op Henk v.d. Stam (58): “Met name origineel klokje van woensdagmiddag. Ik vond dat aan de herenkant werd er veel een badceldeur flauwekul en ben toen gewoon gekeet. Als je wist dat je met mijn vriendinnetje meegegaan.” Jacques vriendje naast je zat, gooide je stukkies zeep Neuhaus (75): “Ook ik ging wekelijks naar het of natte washandjes over het muurtje, dan badhuis, een schone onderbroek in mijn ging de badmeester tekeer natuurlijk.” handdoek gerold. Douchen, proberen tijd te rekken. De badmeester die tegen je schreeuwWim van Anholt (75): “Die badmeester heette de dat je anders moest bijbetalen. Ouwe Arnold, een grote kerel met een kort lontje.” onderbroek weer in de natte handdoek. Zo Wim moest op zaterdagochtend nog werken, ging dat. Net zolang totdat ik het huis uitging dus ging hij ’s middags. “Dan was het een op mijn 25e, toen ik met Dinie (Balk) trouwde. heksenketel, zo druk. Maar wel gezellig, het We kregen ons eigen huis en eindelijk onze was echt een buurtgebeuren, je kwam er eigen douche. Wat een luxe!” iedereen tegen. Op een bankje zat je met z’n In 1924 werd het badhuis ‘West Arnhem’ gebouwd aan het Nassauplein. Het ontwerp was van architect H.B. van Broekhuizen, vooral bekend van ‘de Witte School’. De meeste huizen hadden toen geen badgelegenheid, dus voor de Lombokkers was dit een enorme vooruitgang. Bas Ruitenberg (71): “Als je een jaar of 9 was, dan was je groot genoeg en dan mocht je naar het badhuis, met een handdoek en een stukje zeep. Je meldde je bij de badmeester, betalen en dan op je beurt wachten. De badmeester hield de tijd bij met een klokje op de deur. Een kwartiertje hooguit, dan bonsde hij op de deur: Tijd is om, aankleje! Na het douchen spoot hij de boel met een slang schoon.”

allen te wachten en te kletsen, handdoekje op schoot. Aan het eind van de middag raakte het warme water soms op en werd de douche steeds kouder, de ketels konden het dan niet bolwerken. En als er iemand een bad nam, merkte je dat meteen. Dan had je maar een miezerig straaltje. ’s Winters kon het er goed benauwd zijn, iedereen deed de raampjes dicht tegen de kou en dan stond het hele badhuis vol stoom, want ventileren: ho maar. Het was er ook niet heel erg schoon.” Greet van Megen-Neuhaus (89) vertelt dat ze altijd haar handdoekje op het bankje in de 6

Eind jaren ’50 kwam er een kentering in de rituele gang naar het badhuis. De ‘thermotub’ kwam op de markt. Een aluminium douchebak met kunststof wanden, die je zelf kon plaatsen in de keuken of op de overloop. Veel mensen deden dat en hadden toen hun eigen douche. De huizen werden gerenoveerd mét badkamer. Begin jaren ’70 liep het aantal bezoekers zóver terug dat het badhuis werd gesloten. De gemeente wilde er vanaf. De muziekvereniging toonde belangstelling en kon het pand huren voor een laag bedrag, maar dan moesten ze de verbouwing wel zélf realiseren. De vereniging ging akkoord, maandags zou het door de raad afgetikt worden. In het weekend had de enthousiaste bouwploeg alle muurtjes er al uitgeslagen en stonden ze tot hun knieën in het puin. Die maandag wilde de gemeente het besluit toch terugdraaien, maar dat ging dus niet meer. Leden van de fanfare bouwden maandenlang in hun vrije tijd aan hun nieuwe clubhuis. Oma Neuhaus zorgde voor een grote pan soep en Jaap de Boer haalde lekkerbekjes op de markt voor de harde werkers. Het gebouw is inmiddels een monument en is in goede handen bij de WAMV. Sinds 1974 wordt er dus niet meer gebadderd, maar geblazen in badhuis ‘West Arnhem’. Doreen Hartman

Bouwplaat voormalig Badhuis ‘West Arnhem’ (anno 1924) Deze bouwplaat is uitgegeven door de WAMV ter gelegenheid van 40 jaar clubhuis. Verkrijgbaar bij Vonk Totaal in de Oranjestraat en kost € 2,- .

 Kleur eerst het badhuis zo mooi mogelijk.  Knip de onderdelen uit en vouw ze op de - - - - - . Lijm het badhuis op de grondplaat. Wil je meedoen aan de wedstrijd? Maak dan een foto van het resultaaten stuur deze met je naam en leeftijd naar: [email protected] Inzenden kan tot 30 nov. Langs Rijn & Rails

Arnhems laatste melkboer stopt ´Vroeger kookten de mensen zelf rijstepap, nu verkoop ik het in potjes` Dinsdag 15 oktober sprak ik Jan voor het laatst in de wijk. Het was de laatste week dat hij als melkboer langs de deuren ging. Dit ging niet ongemerkt. Op zijn laatste dag was het een gezellige drukte, met veel knuffels, attenties, laatste bakjes koffie en een traan. Want de huis-aan-huis melkboer Jan Grevel was graag gezien in onze wijk, hij bracht als enige de melk nog aan de man. Jan begon in 1967 als melkboer. Opa, vader en broer Dick zaten ook in het vak, dus hij heeft het met de paplepel ingegoten gekregen. Jan begon met een zogenaamde mechanische hond, een driewielkar met een motortje en voorop een kist waar je op zat, als een soort bok. Achterop de kar stonden de melkbussen. “Dan reed ik langs de huizen en haalde bij de mensen een pannetje op. Dat schepte ik vol met melk”. In de zomer hield hij de bussen koel door er natte doeken omheen te wikkelen. ‘s Winters gebruikte Jan dekens om de bussen warm te houden. “Anders bevroor de melk weer”.

foto’s: peter van der graaf

Ja, er is veel veranderd in de jaren dat Jan als melkboer werkte. De verse melk uit de tankwagen werd vervangen door bewerkte melk in glazen flessen, later pakken en plastic flessen lang houdbare melk. En ook het aantal producten is enorm toegenomen. “Vroeger kookten de mensen zelf hun rijstepap, nu verkoop ik het in potjes. En halfvolle vla´s met perzik-mangosmaak. Helemaal van nu.” In 1972 begonnen de supermarkten ook melk te verkopen en schafte Jan zijn eerste koelwagen aan om melk langs de deuren te blijven verkopen. Vroeger waren er wel 130 rijdende melkboeren, nu Jan stopt is er geen enkele meer in Arnhem. Jan heeft altijd hard gewerkt. “Altijd om zes uur op en niet voor acht uur thuis.” Maar nooit chagrijnig. “Als je de mensen Langs Rijn & Rails

vrolijk tegemoet treedt, doen ze vrolijk terug. Dat maakt het leven zoveel gemakkelijker.” Vanuit het magazijn aan de Rosendaalsestraat, waar ook de wagen stond, begon de ronde. Eerst bezorgde hij aan scholen, kantoren en instellingen door heel Arnhem en aangrenzende dorpen. Daarna richting ons, richting Utrechtseweg, zijn vaste wijk. “Omdat ik hier al zo lang kom, ken ik er veel mensen. Bij sommige gezinnen maak ik de vijfde generatie mee! Je maakt een praatje, komt binnen voor een kop koffie of soep. Ik ben al op menige bruiloft of begrafenis uitgenodigd. Dat vind ik het mooiste van dit vak: de sociale contacten. “ Na 48 jaar wordt het toch tijd om te stoppen. Zijn koelwagen, een Volkswagen LT 55, geheel omgebouwd naar eigen ontwerp en al 26 jaar in trouwe dienst, zou moeten worden vervangen om aan de eisen van deze tijd te voldoen. “En ik ben 64, dan mag het wel een keertje.” Hij gaat het missen. Zijn werk en al die sociale contacten. “Het wordt afkicken omdat ik echt een geweldige tijd heb gehad. Aan de andere kant valt er ook wat van mij af. Lange werkdagen en al die administratie. En wie weet beland ik nog wel in het openluchtmuseum!” grapt hij lachend. We zijn benieuwd. MW

7

foto’s: peter van der graaf

S

inds enkele maanden wordt er in de wijk gewerkt aan het bouwen van een game. Buurtbewoner Marc Frencken studeerde in 2006 af op ICT in Onderwijs met een onderzoek: kids weten heel goed wat ze moeten leren en kunnen daar zelf vorm aan geven in een gameomgeving. Waarom zou je vette games alleen maar maken voor je vrije tijd als je gamend ook veel leert? De laatste weken is het groepje jongeren dat werkt aan Skillmaster, een zogenaamde MMORPG (Massively Multiplayer Online Role Playing Game) voor het onderwijs, zo gegroeid dat het niet meer in Marc’s kantoor aan huis paste. De kantoorruimte van ’t Huukske bood uitkomst. Op donderdagen treffen de jongeren elkaar daar, terwijl door de week gewerkt wordt aan online gedeelde documenten of bestanden. Doel is een eerste educatief spel in elkaar te zetten met behulp van de software van Unity3D. In de game-ontwikkelaarswereld wordt het proces door velen gevolgd. IN D I E G A M E D E V E LOP E R S T E A MIN G UP

Indie: een Independent, onafhankelijk ontwikkelde game. Onafhankelijk van grote uitgevers of game bedrijven. We gaan technologische geschiedenis schrijven, nee, educatieve… Misschien wel allebei. Gericht aan het werk met een groepje jongeren om een educatief spel te maken. Maar naar hun inzicht en smaak, met inhoud die zij belangrijk vinden. In het buurthuis, hier in Lombok. Independent Game Developers teaming up: we vormen een team waarmee we een game gaan maken.

lessen online staan. Tegelijkertijd realiseer ik me dat mijn ideeën over het gamend leren, met behulp van videogames in een MMPORPG, door jongeren eigenlijk enthousiaster worden ontvangen dan door de professionals in het onderwijs. In ieder geval zijn deze jongeren, die elkaar best een beetje vreemd vinden, meteen aan de slag gegaan. Al bouwend leren, vragen stellend, opmerkingen makend die regelmatig tot uitbreiding van mindmaps leiden. Bijvoorbeeld dat je meer extra beloning krijgt naarmate je meer tijd laat verstrijken tussen de keren dat je een mod –een onderdeel van het spelopnieuw speelt, omdat je nog niet bereikt hebt wat je wil bereiken, nog niet genoeg weet naar je zin. Het woord huiswerk viel. Een docent kan de game inzetten als oefenstof… Dan moet wel de vrijheid blijven bestaan om het op een andere manier te doen. We willen niet dat gamen in de plaats komt van alles. Waarop we een gesprek hadden over leren, hoe snel je leert als je iets wil leren, en steeds nieuwe uitdagingen tegenkomt. Zo’n team zijn we dus… En? Heb je zin om mee te werken en te leren? Het project is voor en door jongeren van 12 tot 22 jaar. Hou je van iets maken met software? Kom kennis maken en oordeel zelf of je kunt bijdragen. Marc Frencken

D E Z E KI D S M A K E N G E S C H I E D E NIS

Ze verbazen me. De skills van deze jongeren zijn zo groot dat het me af en toe duizelt. De groep dijt langzaam uit, het vanuit de basis realiseren van dit project komt steeds meer binnen bereik. In plaats van ‘basis’ gebruiken de jongens -ja, dat wel, nu nog alleen jongens- liever de term ‘target-audience’. En dat zijn ze zelf! Het publiek waarvoor we dit project realiseren, bouwt zelf het product. We maken een spel waarin samengewerkt en samen gespeeld kan worden. (Multiplayer Online). En of het spel uiteindelijk massaal (Massively) wordt gespeeld zal liggen aan de kwaliteit van de groep. De gameplay moet goed zijn (Roleplaying, je neemt een rol aan). De graphics, het art-work, en de muziek moeten aanspreken. De jongeren professionaliseren zelf. De leverancier van de software waarmee je bouwt aan het spel, heeft uitgebreide 8

Jasper, Marthijn en Feiko onderzoeken Unity3d @tHuukske.

Meer i n f o

InnoCrator.com / blog.InnoCrator.com / InnoCrator Teach_Game op Facebook Langs Rijn & Rails

Een maand vol

foto’s: peter van der graaf

duurzaamheid op de Heijenoordschool

De hele maand oktober zijn de leerlingen aan de slag geweest met het thema ‘duurzaamheid’. In de klas waren er speciale lessen en projecten over energiebesparing en recycling. Er was een duurzaamheidsmarkt en een speciale spelletjesdag. Het gebouw is ook aangepakt, in samenwerking met Slim opgewekt, een organisatie die op een innovatieve manier duurzame projecten realiseert. D u u rzaa m he i d s m ar k t

De duurzaamheidsmarkt werd georganiseerd op 10 oktober, de dag van de duurzaamheid. Met de opbrengst van deze markt kunnen leerlingen ‘stroomneutraal’ naar

school. Alle projecten waren deze dag te bewonderen en met de groenten uit eigen schooltuin zorgden de leerlingen voor een culinaire bijdrage. De opbrengst moet nog precies worden geteld, maar op dit moment heeft de markt al €1200 opgebracht. S t r o o m vr i j e s ch o o l

De eerste zes zonnepanelen zijn op het dak geplaatst en alle verlichting in het gebouw is vervangen door duurzame LED lampen. Hierdoor bespaart de Heijenoordschool 6100 kilo CO2 per jaar. Dat zijn maar liefst 300 eikenbomen. Nu al is er voor 68 leerlingen geen grijze stroom nodig om basiseducatie aan te

bieden. De verduurzaming van de school wordt, van duurzaamheidscan tot uitvoering (bijvoorbeeld het plaatsen van zonnepanelen), gerealiseerd samen met Slim opgewekt. Om op lange termijn duurzaamheid onder de aandacht te houden, hangt er in de hal een scherm waar leerlingen, leraren en ouders precies op kunnen zien hoeveel zonnestroom er wordt opgewekt en waar er eventueel nog meer bespaard kan worden.

Meer weten over Slim opgewekt? Kijk dan eens op de site www.slimopgewekt. nl of stuur een mailtje naar Hilde van Dijk, [email protected]

Nieu we b u s Dankzij de gift van carnavalsvereniging On-Ganse hebben we een nieuwe tweedehands bus. Die komt als geroepen. We hebben sinds kort een extra ouderengroep. De meeste deelnemers halen we op met de bus. Onze oude bus was hiervoor niet echt geschikt. Nu kunnen ze prinsheerlijk zitten.

Gift van de Odd Fe l l ow s Het houdt niet op. We zijn in september nog een keer in het zonnetje gezet. De leden van de jubilerende Rijnloge no.18 van de Odd Fellows brachten ons een fantastisch cadeau: een cheque van maar liefst €2.500. Dit najaar starten we een ‘ re s ta urant gro e p ’ bij Huis en Haard. Dan opent de DrieGasthuizenGroep woonzorgLangs Rijn & Rails

appartementen met een restaurant voor ouderen in de wijk Klingelbeek. Het restaurant krijgt ook een buurtfunctie. Wij gaan daar met onze deelnemers in meewerken. Een leuke nieuwe samenwerking. We hebben daardoor ook weer plek voor nieuwe deelnemers. In de volgende nieuwsbrief zullen we hier meer over melden.

Open H aa r dho u t, G r oen t epakke t t en, F ees t je of Vergadere n • Wilt u er ook in de winter warmpjes bijzitten, dan kunt u bij ons open haardhout bestellen. Er ligt weer een mooie voorraad. We komen het ook graag bij u thuis afleveren. • En natuurlijk kunt u ook nog steeds genieten van onze heerlijke biologische groenten.

foto: peter van der graaf

Nieuws

• Wilt u iets vieren of zoekt u een bijzondere vergaderlocatie, dan kunt u ook bij ons terecht. Meer informatie vindt u op onze website: www.hoevekleinmariendaal.nl.

Par kere n Het landgoed is autovrij. U kunt niet bij de Hoeve parkeren. Ook het inrijden van de Diependalseweg is niet toegestaan. Alleen bezoekers die niet mobiel zijn mogen worden afgezet. U kunt op 2 tot 5 minuten loopafstand parkeren. Zie hiervoor onze website. 9

Wereldburgers in Arnhem West:

Lotte en Elly uit Arnhem West Na Theresa uit Mexico, Francilene uit Brazilië, Jacob uit Congo, Watsana uit Thailand en mevrouw Diana Fransz-Rompis uit Indonesië volgen Lotte en Elly, geboren en getogen in Nederland. In de rubriek ‘Wereldburgers in Arnhem West’ worden wijkbewoners geïnterviewd die uit andere werelddelen komen. Toen ik hoorde van de plannen van Lotte Roelofs en Elly Lewin voor de vakantiemaanden besloot ik voor een keer een andere invulling te geven aan deze rubriek. Ik vind Lotte en Elly, die beiden in de Callunastraat wonen, namelijk ook echte wereldburgers. Lotte reisde af voor een ontwikkelingsproject in de Filippijnen, Elly ging naar een kamp in de USA. Hierbij doen de beide jongedames verslag van hun ervaringen.

Elly in de USA

D

e 15-jarige Elly werd twee jaar geleden door haar leraar Engels geattendeerd op het Camp Rising Sun. Dit internationale educatieve zomerkamp voor jongeren van 14 en 15 jaar bestaat momenteel uit een jongenskamp en een meisjeskamp, zo’n 200 kilometer ten noorden van New York. Ieder jaar selecteren ouddeelnemers uit Nederland hiervoor één meisje en één jongen. Zij hoeven niet zelf voor deelname te betalen. Het kamp telt ongeveer 60 deelnemers van wie de helft uit de USA komt en de andere helft uit de rest van de wereld. Centraal staat niet je eigen carrière, maar hoe je kunt bijdragen aan een betere wereld. Het leek Elly een groot avontuur om aan dit zomerkamp deel te nemen en zo nieuwe mensen te ontmoeten uit de hele wereld. Ze meldde zich schriftelijk aan en zat zowaar bij de laatste negen jongeren die uitgenodigd werden voor de uiteindelijke selectie. Ze moest een aantal gesprekken voeren en werd tot haar grote verrassing uiteindelijk uitgekozen!

10

Elly vloog eerst naar New York, waar ze werd opgevangen in een gastgezin, waarvan een kind ook naar het kamp ging. Alle deelnemers gingen met die karakteristieke gele schoolbussen naar het jongens- en meisjeskamp. Als ik Elly vraag of die scheiding niet erg ouderwets is, vertelt ze dat er wel momenten waren dat de jongens en meisjes samen dingen ondernamen, maar dat veel meisjes dan meteen indruk wilden maken op de jongens en andersom. Met meisjes onder elkaar ben je toch meer jezelf. In totaal duurde het kamp liefst zeven weken, met een intensief programma. De deelnemers moesten regelmatig de sachem (Indiaans voor opperhoofd), de leider van de dag zijn. Je moest voor de betreffende dag dan alles regelen. Elly zelf is de sachem geweest van een ‘hike’, een trektocht van vier dagen. Ze moest voorop lopen met de kaart, in de gaten houden hoe het met iedereen ging, taken verdelen wat koken en zo betreft. Na afloop kreeg ze feedback van de deelnemers. Daar heeft ze veel van geleerd.

shops en presentaties die verzorgd werden door deelnemers, leiding en gastsprekers. Het aanbod was heel breed. Van rugby tot gitaarles, van discussies over het verschil tussen terrorisme en vrijheidsstrijd tot de Japanse vouwkunst origami. Elly heeft een introductie gegeven over debatteren, wat ze geleerd had op haar eigen school. Na het avondeten volgde het avondprogramma, dat varieerde van spelavond tot het bekijken van educatieve films. Emancipatie van meisjes en vrouwen in verschillende culturen kwam hierbij regelmatig aan bod. Tegen middernacht tuimelden de deelnemers vermoeid het bed in. Op zaterdag was er ruimte voor ‘introspection’, nadenken over wat het kamp met je doet en het delen van wijsheid. Op zondag had je vrije tijd. Dan kon je bijvoorbeeld je was doen.

Elke dag was er een vol programma. Na het ontbijt volgde eerst ‘teamwork’, corvee zoals afwassen. Daarna volgden ‘projects’, het onderhouden en verbeteren van het kamp voor toekomstige deelnemers. Je kon als deelnemer ook voorstellen indienen. Elly’s voorstel voor een verjaardagstoel werd enthousiast ontvangen. Ze kreeg meteen de leiding over het maken ervan, met technische ondersteuning van een deskundige. Het resultaat was zeer geslaagd: een kleurrijke stoel met hoge rugleuning en bovenop een kroon. Na de lunch volgden ‘instructions’, work-

Elly kijkt met veel enthousiasme terug op het kamp. Ze heeft veel geleerd en zich enorm ontwikkeld. Ze is zelfverzekerder geworden en kan gemakkelijker haar eigen mening geven. Het kamp werkt nog steeds in haar door, met name de positieve en stimulerende sfeer die je aanmoedigde nieuwe dingen te proberen. Daarnaast heeft ze veel vrienden gemaakt uit de hele wereld. In de herfstvakantie is ze alweer op bezoek geweest bij een deelnemer uit Parijs. Elly kijkt uit naar de reünies die zullen volgen. Tenslotte raadt ze alle jongeren van 14 en 15 jaar aan te proberen aan zo’n kamp mee te doen. Kijk maar eens op www.camprisingsun.nl Langs Rijn & Rails

Daarom zocht Lotte naar een goede en betrouwbare organisatie en vond die in ‘Be More’. Deze organisatie ondersteunt kleinschalige partnerprojecten in Afrika en Azië die opgezet zijn door de bewoners zelf. Er wordt steeds goed gekeken of de vrijwilligers een werkelijke bijdrage kunnen leveren. Lotte koos voor het project ‘Share a Child Movement’ in de sloppenwijken van de hoofdstad van het Filipijnse eiland Cebu. Deze organisatie zet zich op diverse manieren in voor de bescherming en ontwikkeling van kinderen en jongeren. Langs Rijn & Rails

foto: Michel Habra ken

Terug in Nederland realiseert Lotte zich meer dan ooit hoeveel luxe en mogelijkheden we hier eigenlijk hebben. Een dak boven je hoofd, onderwijs en voldoende eten zijn hier vanzelfsprekend. Voor velen elders in de wereld is dat dus helemaal niet zo. Van de bewoners van Cebu heeft ze geleerd dat je altijd optimistisch moet blijven en hoe belangrijk het is om te delen en gastvrij te zijn. Hopelijk hebben de kinderen en jongeren daar iets van Lotte geleerd, maar eigenlijk heeft ze zelf minstens zo veel van hen geleerd. AH

braken

D

e 21-jarige Lotte begon een jaar geleden plannen te maken om de vakantieperiode in te vullen met vrijwilligerswerk. Ze wilde graag een steentje bijdragen aan de ontwikkeling van een Derde Wereldland, maar ook voor haar eigen ontwikkeling zo’n ervaring opdoen. Er is tegenwoordig echter een heuse vrijwilligersindustrie ontstaan waar de doelgroep niet altijd even veel baat bij heeft. Unicef voert momenteel zelfs actie op dit gebied, om misstanden aan de kaak te stellen.

Na een voorbereidingsperiode waarin Lotte zich verdiepte in de Filippijnen, prikken moest halen, tickets regelen en geld verzamelen, ging ze in de zomer vier weken naar Cebu. Ze begreep al snel dat ‘het verbeteren van de wereld’ teruggebracht moest worden naar hele kleine stapjes. Zo organiseerde ze bijvoorbeeld samen met andere vrijwilligers een spelletjesdag voor kinderen die met hun familie op de vuilnisbelten leven. Een pakketje rijst met een appel plus een ballon moesten het feest compleet maken. Lotte vond het schrijnend om te zien hoe door het

beperkte budget slechts 50 kinderen konden meedoen. Beteuterde kinderen aan de kant kregen van haar stiekem bananen in de hand geduwd. Ook gaf ze kleuters basaal Engelse les, waarbij het hoogtepunt een heuse voorstelling rond Ugly Duckling (het lelijke eendje) was. Op de Filippijnen is Engels weliswaar de voertaal, maar in de praktijk spreken veel bewoners slecht Engels. Lotte droeg ook vaak haar steentje bij aan voorlichtingsprogramma’s. Aan bod kwamen zaken als hygiëne, maar ook bijvoorbeeld kindermisbruik ten gevolge van de seksindustrie. Lotte kon dan vertellen hoe men in het Westen tegen die zaken aankijk. De ervaring dat men wereldwijd dit soort misstanden wil aanpakken geeft de deelnemers hoop.

foto: Michel Ha

foto: peter van der graaf

Lotte in de Fillipijnen

Men richt zich op onderwijs, het aanbieden van programma’s en trainingen voor kwetsbare kinderen en jongeren en het bijstaan van arme families in afgelegen gebieden. Zo wordt er training en voorlichting gegeven op het gebied van gezondheid, opvoeden, huishouden en financiën.

Voor donaties: Stichting Be More NL17 RABO 0121 7742 28 o.v.v. Share a Child Movement.

11

Muziek bij de Buren

De huiskamer van Anne Luchies in Lombok zat woensdagavond 29 oktober vol met buren en vrienden. Singer songwriter Lisa Kézér zong de gelukkige winnares van een gratis huiskamerconcert -gewonnen tijdens de Uitboulevard bij een actie van ‘Muziek bij de Buren’toe. Een voorproefje op de tweede editie van Muziek bij de Buren, hét huiskamerfestival van Arnhem. Op zo n d ag 1 4 d e c e m b e r kun je van 13.00 -17.00 uur in diverse huiskamers in Arnhem -ook in Arnhem-West- weer genieten van fijne livemuziek.

foto’s: Iris van Gils

Kijk op de site voor meer info: www.muziekbijdeburen.nl

De tekening is in het groot te downloaden op www.arnhemwest.nl

Kijk ook op www.arnhemwest.nl advertentie

12

Langs Rijn & Rails

foto: peter van der graaf

advertentie

Bewonersoverleg

Arnhem West De Gemeente Arnhem vindt het belangrijk dat er in iedere wijk een Bewonersoverleg functioneert, dat als samenwerkingspartner van de gemeente optreedt bij zaken die de wijk aangaan. Het Bewonersoverleg (voorheen Wijkplatform) Arnhem-West adviseert de gemeente, maar ook professionele instanties in de wijk, over zaken die de wijk aangaan. Het is verantwoordelijk voor de besteding van het wijkbudget: bedoeld voor de organisatie van het Bewonersoverleg, voor wijkcommunicatie en activiteiten die de leefbaarheid en het welzijn in en van de wijk vergroten. Maandag 13 oktober 2014 was er weer een vergadering van het Bewonersoverleg Arnhem-West. Een uitgebreid verslag is te vinden op www.arnhemwest. nl. Een van de onderwerpen van de avond was het overleg zelf. Zo werden de thema-avonden geëvalueerd die georganiseerd werden in 2013 en 2014 door het Bewonersoverleg en werd er een begin gemaakt met de discussie over een mogelijk nieuwe werkwijze. Het Wijkteam (soort dagelijks bestuur) maakt op grond van de aanbevelingen een voorstel. De volgende vergadering is maandagavond 24 november. In de volgende wijkkrant gaan we uitgebreid in op het Bewonersoverleg. Wij willen ook graag uw mening hierover horen! Laat het ons weten: [email protected] A a n vraag u i t he t w i j k b u dge t

De wijk beschikt over een wijkbudget. Heeft u een initiatief dat de wijk ten goede komt en beschikt u over onvoldoende financiële middelen? Dan kunt een aanvraag doen bij het Bewonersoverleg. Richtlijnen, aanvraagformulier, begrotingsformulier en declaratieformulier zijn te downloaden via www.arnhemwest.nl (onder Bewonersoverleg).

De Opvoedpraktijk A rnhem

Bij De Opvoedpraktijk Arnhem kunt u terecht met vragen over de opvoeding van uw kinderen van 0 tot 18 jaar. Begeleiding rondom opvoedvragen Thema-avonden over actuele opvoedthema’s www.deopvoedpraktijkarnhem.nl [email protected]

positief

praktisch pedagogisch

een goed glas

Wij verzorgen uw complete wijnproefavond of wijncursus

Wijnkoperij

rob peters

Atelier de Beleving Platteland van dichtbij

Buitendiners & Kookworkshops

Rook en Vuur

op locatie

Info: Gidy van Gaans, 06-37192664 [email protected], www.atelierdebeleving.nl Langs Rijn & Rails

13

nieuws uit



Kijk ook op www.arnhemwest.nl

Even een bakkie doen Steeds vaker zien we ook bewoners van het Dorp op de doordeweekse koffieochtenden. Heel gezellig. Elke ochtend, tussen 9.00 en 11.00 uur, is er een gastvrouw of gastheer die zorgt voor een heerlijk bakkie.

Verder op het programma: 7 november weer spanning en sensatie tijdens de buurtquiz 22 november tussen 10.00 uur en 14.00 uur de kledingbeurs. 26 november, de laatste woensdag van de maand is het weer bingoavond. Aanvang 19.00 uur. Prachtige prijzen! 30 november is er ‘s middags een workshop djembé. 13 december een uiterst sfeervolle kerstmarkt. Komt allen tezamen!

Filmagenda

Royal Cinema ‘t Huukske De filmclub draait tot eind dit jaar nog drie films. 14 november: Machuca (biografie, drama) 28 november: Chef (komedie) 12 december: Philomena (biografie, drama)

Chef

Filmliefhebbers kunnen voor de voorstelling terecht voor een heerlijke maaltijd, verzorgd door eetcafé Hare Hoogheid. Aanmelden hiervoor kan bij Ellis Peters: [email protected] De film start aansluitend, om 20.15 uur. Entree € 3. De aankondiging hiervoor vind je naast de posters bij de Spar en ‘t Huukske. Je kunt je tevens aanmelden voor de nieuwsbrief. Stuur een mailtje naar filmclub. [email protected] en blijf op de hoogte van het laatste nieuws of mee wil helpen als vrijwilliger.

14

Langs Rijn & Rails

FRED MENSINK Machinale timmerwerkplaats ramen • deuren • kozijnen

‘t Huukske,

Gediplomeerd pedicure biedt voetbehandeling bij u thuis aan (ook diabetici certificaat) tel: 06-11003788

Mandy Hoffstaetter Lid Provoet

(Faal)angstreductietraining voor kinderen, jongeren en volwassenen NEI

Wekelijkse lessen o.a. div vormen yoga, Pilates, Tai chi, Chi Neng, meditatie

Gratis proefles! lessen en tijden: www.zweiersdal.nl Weverstraat 65, Oosterbeek

Achter de Praxis Amsterdamseweg!

Joke van Woudenberg SCHOONHEIDSSPECIALISTE

•

gezichtsbehandelingen

•

rug- en nek massage

•

acne behandelingen

•

verven van wimpers en/of wenkbrauwen

studenten korting

•

harsen van gelaat en lichaam

•

handmassage + paraffinepakking

•

verwijderen van milia’s

•

cadeaubonnen

•

kleurenanalyse

UW ADRES VOOR HUIDVERBETERING De behandeling wordt afgestemd op de conditie van uw huid, uw wensen, beschikbare tijd en budget. Bovendien krijgt u advies voor het thuisgebruik van de produkten.

Hoogstedelaan 61, 6812 DM Arnhem, tel. 026 - 442 74 46 [email protected]

WOUDENBERG adv 2013-93x136.indd 1

Amsterdamseweg 121 • 6814 GC Arnhem • 026-4439000 Open maandag t/m vrijdag van 08:00 tot 17:00 uur w w w . a u t o s n e l s e r v i c e - a r n h e m . n l

10-01-13 20:09 ASAadvGenoeg.indd 1

02-07-2012 12:40:08