Labo-traject “Gevaarlijk Jong” Waarom hebben we de tentoonstelling ‘Gevaarlijk Jong’ als inspiratie gekozen? De suggestie om de tentoonstelling ‘Gevaarlijk Jong’ in het Dr. Guislain Museum kwam van de verantwoordelijken van Canon Cultuurcel. We waren er op gesprek om onze derdejaars nauwer in contact te brengen met de werking van Dynamo3. Dit wilden we combineren met een stage in de Brusselse scholen. De tentoonstelling was toen nog in volle voorbereiding en we hadden maar een vaag idee van wat er te zien zou zijn. Aanvankelijk was er ook enige twijfel i.v.m. de thematiek: is het wel aangewezen om een dergelijk onderwerp in Brussel onder de aandacht te brengen? Levert dat niet opnieuw een negatief beeld? Een bezoek aan het Guislain Museum en een gesprek met de ontwerpers van de tentoonstelling hebben ons overtuigd. De tentoonstelling ‘Gevaarlijk Jong. Kind in gevaar, kind als gevaar’ bevatte allerlei interessante inhoudelijke aspecten. Deze zouden onze studenten zeker op diverse manieren kunnen verwerken. Eerst voor zichzelf en daarna voor de kinderen. Een positieve benadering van dit ‘onveilige’ thema in Brussel zou best mogelijk zijn. Bovendien beperkte het project ‘Gevaarlijk Jong’ zich niet enkel tot de tentoonstelling in Gent. Er was bijvoorbeeld ook nog een tentoonstelling ‘Gevaarlijk jong, de blik van kinderen en jongeren’ in het Vlaams Parlement, in Brussel. Verder waren er ook lezingen gepland, films, voorstellingen, allerlei publicaties, lesmappen, … We konden via diverse media inspiratie opdoen. Genoeg redenen om met dit thema aan de slag te gaan. Omschrijving van het project: Met het project ‘Gevaarlijk Jong (in Brussel)’ hebben onze studenten van de het derde jaar (onderwijzersopleiding HUB) samen met kunstenaars deelthema’s uit de gelijknamige tentoonstelling verkend. De opgedane impressies hebben ze eerst op eigen niveau verwerkt en nadien omgezet naar een projectweek in zeven Brusselse lagere scholen. Het project verliep in de volgende stappen: -‐ Een inleiding op het project en het thema in de hogeschool -‐ Bezoek dubbeltentoonstelling ‘Gevaarlijk Jong’ -‐ Multimediaal onderzoek van de deelthema’s op eigen niveau -‐ Voorbereidend overleg tussen studenten, kunstenaars en leerkrachten van de Brusselse scholen. -‐ Realisatie van het project in de Brusselse scholen -‐ Evaluatie en tentoonstelling Als inleiding (september 2011) hebben we voor de studenten het verloop van het project geschetst. Een medewerker van Canon Cultuurcel kwam uitleg geven over cultuureducatie, mediawijsheid en over de werking van Dynamo3. We hielden een eerste brainstorm over het thema en de studenten kregen de opdracht een Dynamoplan op te stellen voor hun stageschool. In een tweede fase (november/december 2011) deden de studenten en leerkrachten van de Brusselse scholen inspiratie op. Samen met zeven kunstenaars en enkele
begeleiders van de hogeschool bezochten ze de dubbeltentoonstelling Gevaarlijk Jong in Gent en Brussel. Eind december 2011 te gaan trokken de kunstenaars en de studenten zich gedurende drie dagen terug voor een muzische stage in het Vormingscentrum Destelheide te Dworp om al doende over de deelthema’s na te denken. Op de laatste dag schreven ze een dynamo3project uit in functie van het deelthema dat ze in hun stageschool wilden uitwerken. Het voorbereidend overleg tussen studenten, kunstenaars en leerkrachten van de Brusselse scholen vond plaats op meerdere momenten. We organiseerden o.a. een praatcafé waarin studenten hun ideeën voor de projecten in de lagere scholen aan de kunstenaars en begeleiders voorstelden. Tijdens de realisatie van het project in de Brusselse scholen (maart 2012) werd het thema ‘Gevaarlijk Jong’ met de kinderen uitgediept. De verschillende deelthema’s kwamen aan bod. Er werd via allerlei media vorm gegeven. Hoe de projecten in elke school verliepen kan u lezen op de daarvoor bestemde pagina’s. De laatste fase in het project bestond uit de evaluatie(april 2012) en een tentoonstelling. In de evaluatie stelden de studenten algemeen veel geleerd te hebben, vooral wat betreft projectwerking en samenwerking met externe partners. Ook de kinderen en leerkrachten van de scholen drukten hun tevredenheid uit. Van 11 tot 18 juni 2012 liep er in de hogeschool een tentoonstelling waarin de bijdragen van de verschillende scholen te zien waren. De kunstenaars: We werkten met 7 kunstenaars. Hun taak was meervoudig, namelijk inspireren, begeleiden en ondersteunen. Inspireren deden ze vooral aan de hand van hun eigen medium. Ze lieten de studenten de mogelijkheden hiervan ervaren tijdens de muzische stage in Dworp. In de tweede fase van het project, namelijk tijdens de stage zelf, hadden de kunstenaars vooral een ondersteunende rol. Het waren de studenten zelf die met de kinderen aan de slag gingen. De kunstenaars waren er als ondersteuning van de studenten. Voor de concrete invulling hiervan verwijzen we naar volgende stukken nl. inspiratie: bezoek aan het Guislain en Inspiratie: muzische stage in Dworp. We stellen de kunstenaars hier kort voor: • Sarah Dykman, installaties en kostuum. Sara was ook de vormgeefster van het tweede deel van de tentoonstelling Gevaarlijk jong. Zij toonde met haar installaties het verhaal van kinderen in gevaar. • Sofie Saller, dans en woord. In ons project begeleidde Sofie vooral de sessies rond woord en drama. • Seppe Bayens, dans • Jan Wallyn, dans • Frank Van Overstraeten, muziek • Bas Schevers, video • Robbert Goyvaert, mixed media
INSPIRATIE In een tweede fase (november/december 2011) deden onze studenten en leerkrachten van de Brusselse scholen inspiratie op. Samen met zeven kunstenaars en enkele begeleiders van de hogeschool bezochten ze de dubbeltentoonstelling Gevaarlijk Jong in Gent en Brussel. In het Dr Guislainmuseum in Gent liep ‘Gevaarlijk Jong. Kind in gevaar, kind als gevaar’. “Aan de hand van oude schilderijen, hedendaagse foto’s, filmfragmenten, citaten uit psychiatrische handboeken en kinderliteratuur, objecten gebruikt bij initiatierituelen en getuigenissen werd een zeer veelzijdig beeld geschetst van hoe volwassenen het kind zien hoe ze het verbeelden, hoe ze met risico en gevaar al dan niet durven omgaan”(site gevaarlijk jong). Na een rondleiding door gidsen van het museum hielden we onderling overleg. Eerst toonden de kunstenaars wat hun in de tentoonstelling geboeid of geraakt had. Samen met hen bepaalden de studenten welke aspecten van deze tentoonstelling ze verder in het project wilden uitwerken. Onderwerpen die boven kwamen drijven waren: kindsterren en kindsoldaten, overbescherming, talenten, gevaar in sprookjes, vooroordelen, perfectie, armoede, pesten, en anders zijn. De studenten bepaalden ook via welke media ze hun ervaringen wilden vorm geven. Op basis hiervan werden er groepjes gemaakt voor een volgende stap. In De Loketten (Vlaams Parlement Brussel) bezochten we ‘Gevaarlijk Jong: de blik van kinderen en jongeren’. “Een interactieve speelse tentoonstelling van het Kinderrechtencommissariaat gemaakt door Sara Dykmans. Stap binnen in de leefwereld van kinderen en jongeren. Zijn ze in gevaar? Hoe is het om als gevaarlijk beschouwd te worden? Kinderen en jongeren vertellen over opgroeien, spelen, armoede, onmacht veiligheid, ideaalbeelden en nog over zoveel meer”. Sarah Dykmans, de ontwerper van deze tentoonstelling was meteen een van de kunstenaars die later de studenten begeleidde. Na een vrij bezoek volgden de studenten een workshop drama i.v.m. de thematiek. Deze werd gegeven door Sofie Saller. Ook zij was als kunstenaar begeleider in het project. De studenten ervaarden deze tentoonstelling als een belangrijke aanvulling op die van in Gent: hier zagen ze het onderwerp door de bril van kinderen en jongeren, en ook de vormgeving stond omwille van een lagere techniciteit dichter bij hen. Na het bezoek aan de dubbeltentoonstelling ‘Gevaarlijk Jong’ beseften we wat een goede keuze het was met dit thema te werken. Beide evenementen leverden bijzonder veel inspiratie, zowel inhoudelijk als voor een latere vormgeving. OP ONDERZOEK TIJDENS DE MUZISCHE STAGE IN DWORP Tijd om actief op onderzoek (eind december 2011) te gaan. De kunstenaars, begeleiders van de hogeschool en de studenten trokken zich gedurende drie dagen terug voor een muzische stage in het Vormingscentrum Destelheide te Dworp. Het was de bedoeling te experimenteren, eigen voorkeuren en talenten te ontdekken en om al doende over de deelthema’s na te denken. Belangrijk is dat de studenten stil stonden bij de processen die ze zelf doormaakten. Dan pas konden ze nadien in de projectweek bij de kinderen als begeleider de juiste toon vinden. Tijdens de eerste dag gaven de zeven kunstenaars elk in hun specialiteit workshops voor de studenten. Telkens in verband met een van de deelaspecten van het thema. Gedurende de twee volgende dagen
werkten de groepjes in een met een van de kunstenaars een subthema uit. Het waren de onderwerpen die in de tentoonstellingen al naar voren kwamen: kindsterren en kindsoldaten, overbescherming, talenten, gevaar in sprookjes, vooroordelen, perfectie, armoede, pesten, anders zijn. Er werd een toonmoment georganiseerd waarop de leerkrachten van de scholen en de docenten werden uitgenodigd. Op de vierde dag schreven de groepjes elk voor hun stageschool een dynamo3project uit in functie van het deelthema dat ze met de kinderen wilden uitwerken. Zowel de doorgemaakte processen als de resultaten van het toonmoment bleken later van groot nut te zijn bij de realisatie in de Brusselse scholen. VOORBEREIDEND OVERLEG – PRAATCAFé Het voorbereidend overleg tussen studenten, kunstenaars en leerkrachten van de Brusselse scholen vond plaats op meerdere momenten. Er werd o.a. een praatcafé georganiseerd. Hierin stelden de studenten hun ideeën voor de projecten in de lagere scholen voor. Ze overlegden met de kunstenaars, docenten en de leerkrachten van de Brusselse scholen. Er werd bij momenten hevig gediscussieerd, plannen werden bijgestuurd, losse elementen werden met elkaar verbonden, … STAGE EN TOONMMOENTEN IN DE SCHOLEN De belangrijkste fase van het project was de realisatie in de Brusselse scholen(maart 2012). Op diverse manieren werd het thema ‘Gevaarlijk Jong’ met de kinderen inhoudelijk uitgediept. De verschillende deelthema’s kwamen aan bod en via allerlei media werd er vorm aan gegeven. De studenten voerden deze opdracht grotendeels zelfstandig uit. De kunstenaars hadden als taak te coachen en technisch te ondersteunen. Op het einde van de projectweek vonden in alle scholen toonmomenten plaats. 0.1. SCHOOL 1 Imelda Basisschool Directie: Sophie Vankerckhove 0479/81 04 21
[email protected] Ninoofse steenweg 130 1080 Sint-‐Jans-‐Molenbeek (1ste, 2de 4de en 6de leerjaar) Website van de school: http://imelda.begreen.be/?page_id=60 1ste leerjaar (mentor: Sandrien de Henau) Studenten: Jolien De Zutter en Cathy Van Hoorenbeeck 2de leerjaar (mentor: Annelaure Demesmaeker) Studenten: Kimberley Devis en Laetitia Claus 4de leerjaar (mentor: Tania Troykens) Studenten: Kimberly De Gheyndt en Kimberly Deneyer 6de leerjaar (mentor: Sandra Andries)
Studenten: Lynn Wouters en Ine Christiaens Projectbeschrijving: In deze school werd het subthema “kindsoldaten versus kindsterren” uitgewerkt. Via verschillende creatieve media werden de kinderen bewust gemaakt van hoe onze maatschappij een kind een rol oplegt die kindonvriendelijk is en het ‘kind-‐zijn’ afneemt. We onderzochten samen met de kinderen welke normen en waarden belangrijk zijn voor kinderen. Media die centraal stonden: dans, beeld (kostuums, installaties), geluid + muziek en video. Dit resulteerde in een aangrijpende rap en videoclip. Het mooie was dat er klasoverschrijdend werd gewerkt. Dus kinderen van het 1ste tot en met het 6de leerjaar werkten samen. 0.2. SCHOOL 2 Gemeenteschool Sint Joost aan Zee Directie: Sven Moens 02/2202840
[email protected] Grensstraat 67 1210 Sint-‐Joost-‐ten-‐Node Website van de school: http://www.sintjoostaanzee.be/ 2 klassen van het 1ste leerjaar 1st leerjaar (mentor: Thomas Geerts) Studenten: Lien Plaskie en Lara Verleyen 1ste leerjaar (mentor: Nancy Ots) Studenten: Iris De munter en Melody Dragone Het deelthema wat in deze school werd uitgewerkt ging over “vooroordelen”. Het concept van het project draaide rond “Wie is Sam?”. Sam zou een nieuw kindje in de klas zijn. Het project startte met een voicemail-‐boodschap van Sam om de kinderen nieuwsgierig te maken naar wie die Sam nu eigenlijk is. Maar daar mochten ze zelf een antwoord op zoeken. Is Sam een meisje of een jongen? Houdt Sam van rap? Is Sam slordig? Houdt Sam van mooie kleren? Allemaal vragen die aan bod kwamen tijdens het project. De kinderen maakten tenslotte allemaal een eigen Sam. 0.3. SCHOOL 3 Vier winden Basisschool Directie: Dirk Letens 02/411.73.14
[email protected] Merchtemsesteenweg 9-11, 1080 Sint-Jans-Molenbeek
4de leerjaar (mentor: Ellen Van Tendeloo) Studenten: Lynn Gorlias en Yana Van Damme
In deze school werd het subthema “overbescherming/ onderbescherming aangepakt. Met beelden van slaapkamers van kinderen van overal ter wereld als vertrekpunt, filosofeerden wij rond de vragen: Wat is overbescherming? Wat is gevaarlijk voor een kind? Wat is veilig? De zoektocht resulteerde in het bouwen van 2 kamers, een gevaarlijke en een veilige, maar ook in het ontwerpen van kledij en het maken van veilige en stoere muziek. Een veelzijdig en knap project! 0.4. SCHOOL 4 Basisscholengemeenschap Sint Guido & Sint Pieter Directie: Claire De Becker & Dirk Hulsmans 0476/22.00.61
[email protected] Dr. Jacobsstraat 49-67 1070 Anderlecht 2 klassen van het 2de leerjaar 2 klassen van het 6de leerjaar
2de leerjaar (Mentor: Evy De Breucker) Studenten: Romina Van der Linden en Margot Vandemeulebroek 2de leerjaar (Mentor: Isabelle Crick) Studenten: Jolien De Vulder 6de leerjaar (Mentor: Marleen Van Crieckingen) Studenten: Jolien De Cock en Sanne Van Onsem 6de leerjaar (Mentor: Mieke Rener) Studenten: Kirsten Carlier en Lesley Pardaens In deze school werden 2 subthema’s uitgewerkt, één in het tweede leerjaar en één in het zesde leerjaar. In het tweede leerjaar werkten we rond het thema “Gevaar in de buurt”. Het concept van het project luidde: “Roodkapje in Anderlecht”. We vonden dat een mooie metafoor voor kinderen van deze leeftijd om rond dit niet zo evident thema te werken. Zijn wij Roodkapje? Of wie kan dat nog zijn? Waar lopen we dan gevaar? Waar is het veilig? En wie is de boze wolf dan? De kinderen gingen met een zelfgemaakte gevarenbril op zoek naar gevaar in de buurt. Via drama-activiteiten , beeldende en muziek-activiteiten vertelden de kinderen hun verhaal. In het zesde leerjaar werkten we rond het thema “talenten”. Als vertrekpunt namen we een zeer geforceerde onrealistische klasfoto waarbij alle kinderen er “hetzelfde” uitzien. Als antwoord maakten wij ook een klasfoto, maar dan wel een realistische, waarop kinderen worden getoond zoals ze echt zijn. Die foto lieten we tot leven komen adhv drama, muziek en bewegingsexpressie. Op die manier kwamen we erachter wat de (verborgen) talenten van de kinderen zijn. 0.5. SCHOOL 5 Regina Assumpta School Directie: Karla Vanuffelen & Griet Vandeweghe 02/522.66.59
[email protected] Adolf Willemynsstraat 213 1070 Anderlecht 2e graadsklas en 5e leerjaar
2de graad (mentor: Daphne Devits) Studenten: Telli Bilen en Jasper Vander Linden 5de leerjaar (mentor: Annemie Wastiau) Studenten: Stefanie Vande Vijver en Cynthia De Mol Projectomschrijving: Ook in deze school werd rond het thema “vooroordelen” gewerkt. En ook hier werkten we met het concept “Wie is Sam?” Het verschil met het project in Sint Joost is dat deze kinderen ouder zijn. Het was dus zeker interessant om te zien hoe verschillend de kinderen naar andere mensen kijken en hoe ze dus ook omgaan met die vooroordelen. Ook hier maakte elk kind zijn of haar eigen Sam. We gingen ook via drama-‐oefeningen, muziek en animatiefilm verder invulling geven aan het personage van Sam. Bijvoorbeeld: Welke muziek hoort hij/ zij graag? Hoe ziet Sam haar/ zijn kamer eruit? 0.6. SCHOOL 6 Sint-Gillisschool Directie: Linda De Dobbeleer 02/5380628
[email protected] Montenegrostraat 21 1060 Sint-Gillis 2e, 4e en 6e leerjaar
http://www.sintgillisschool.be 2de leerjaar (mentor: Tanja Stas) Studenten: Karlien Lintermans en Ester Timmermans 4de leerjaar (?) Femke Sleeuwagen Elien Dedoncker 6de leerjaar (juf Annelies?) Tina Cornelis Amandine André Mag ik binnen? Mijn wereld is niet de enige. Dit deelthema lieten we vertrekken vanuit drie vragen: Is anders zijn gevaarlijk? Wat is voor jou een veilig plekje? Wanneer ben ik een gevaar voor een ander? De klassen bouwden een museum uit dat bestaat uit drie zalen. Per vraag was er een ruimte beschikbaar. Elke klas maakte iets rond elke vraag. De media die we daarbij gebruikten: film, in combinatie met fotografie, muziek, beweging, drama. 0.7. SCHOOL 7 Sint Jorisbasisschool Brussel Directie: Peter De Donder
02/511.96.73
[email protected] Cellebroersstraat 16 1000 Brussel 4e, 5e en 6e leerjaar
4de leerjaar (mentor: Bieke Stegen) Studenten: Kimberley Bellemans en Gerdy Nerincx 5de leerjaar (mentor: Gaetan Carlier) Studenten: Evelien Verschueren en Celine De Kegel 6de leerjaar (mentor: Willem De Hertogh) Studenten: Annick De winne en Laure Hermans In deze school werden verschillende deelthema’s aangepakt. De start van het project was met alle klassen samen een bezoek brengen aan de tentoonstelling “Gevaarlijk jong” in het Guislain. Vanuit deze impressie kozen ze verschillende deelthema’s. In het vierde leerjaar werkten de kinderen rond “vooroordelen”. Ze vertrokken vooral vanuit zichzelf. De kinderen wilden de vooroordelen over zichzelf ontkrachten door zichzelf te tonen op een andere manier. Wat als mensen een doosje zouden vinden van mi, wat zou er dan allemaal inzitten? Dat doosje werd echt vormgegeven na een aantal filosofische gesprekken. De kinderen maakten ook zelfportretten. In het 5de en 6de leerjaar werd klasoverschrijdend gewerkt. Verschillende thema’s kwamen aan bod: overbescherming, armoede en straffen en belonen waren de belangrijkste. De kinderen gingen met verschillende media aan de slag om hun verhaal te vertellen. Ze maakten kledij die geshowd werd in een modeshow, ze werkten een stukje drama uit en ze maakten een rap over overbescherming. Heel veel talent in deze klas! EVALUATIE EN TENTOONSTELLING De laatste fase in het project bestond uit de evaluatie(april 2012) en een tentoonstelling. De evaluatie bestond uit twee luiken: enerzijds wilden we als opleiding te weten komen hoe de studenten in dit project hebben gefunctioneerd. Anderzijds hebben we hen ook gevraagd hoe zij het hele project ervaren hebben. Zij stellen algemeen veel geleerd te hebben, vooral wat betreft projectwerking en samenwerking met externe partners. Van 11 tot 18 juni 2012 liep er in de hogeschool een tentoonstelling waarin de bijdragen van de verschillende scholen te zien waren. De kinderen kwamen op de eerste plaats naar hun eigen werk kijken: de filmpjes waren nu gemonteerd en de werken waren in een mooie opstelling te bekijken. Toch was men ook geïnteresseerd in wat de andere klassen gemaakt hadden. Zo was de cirkel rond: het project begon met een tentoonstelling en nu eindigt het ermee. Tussendoor werden allerlei subthema’s verkend, werd er gedanst, gemusiceerd, gezongen, … hebben vele kinderen hebben in dit project hun talenten kunnen tonen en ontdekken en hebben de studenten geleerd hoe ze cultuureducatief op een waardevolle manier in een school kunnen werken.