L iteratuur. wordt hier en daar gewerkt aan de opbouw van zo'n aanbod

L iteratuur (tijdelijk) In dienst van de eeuwigheid : voort-

wereld wordt hier en daar gewerkt aan de

gangsverslag en toekomstvisie van Erfgoed

opbouw van zo'n aanbod.

Actueel, bureau voor cultureel erfgoed en educatie / Erfgoed Actueel. - Amsterdam :

Bemiddelingsinstellingen cultuureducatie :

Erfgoed Actueel, 2000. - 50 p. : ill. - Bron van

onderzoek ten behoeve van de inventarisatie

beschr.: omslag. - Met bijl.

'Cultuur en School' / M. van Hoorn, F.

Beleidsplan van Erfgoed Actueel, bureau voor

Haanstra en B. de Groot. - Utrecht : LOKV,

erfgoed en educatie, dat in 1997 werd

1998. - 27 p. : tab.

opgericht als onderdeel van het ministerie van

Het onderzoek heeft tot doel de rol van de

OCenW met als doel het gebruik van cultureel

bemiddelingsinstellingen in de cultuureducatie

erfgoed in het onderwijs te bevorderen. Het

in het basis- en voortgezet onderwijs en de om-

plan geeft een analyse van de huidige stand van

vang en inhoud van het bemiddelde cultuur-

zaken en presenteert de plannen van Erfgoed

educatieve aanbod in beeld te brengen. Daarbij

Actueel voor 2000 en latere jaren. In de bijlagen

zal vooral in kaart gebracht worden hoe groot

is een verslag opgenomen van de activiteiten in

de rol daarin is van cultureel erfgoed en cul-

de jaren 1997-1999.

tuureducatie met een multicultureel karakter.

101 industriële monumenten / P. Nijhof. -

Beroep kunstenaar voorstellen voor inhoud

Zwolle : Waanders, 1996. - 144 p.: ill. - Uitg.

en organisatie van het kunstvakonderwijs in

t.g.v. '1996: Jaar van het Industrieel Erfgoed'.

Nederland : rapport van de Projectorganisatie

- ISBN 90-400-9811-5

Kunstvakonderwijs / eindred. S. van Heusden

Met een representatieve selectie brengt de

... [et al.]. - Utrecht : Projectorganisatie

auteur de grote verscheidenheid van het indus-

Kunstvakonderwijs, 1999. - 183 p. - Met

trieel erfgoed in beeld: directeursvilla's,

bijlagen Sector profielen beroepsprofielen en

pakhuizen, trafohuisjes, kanalen met bruggen

startkwalificaties 1A t/m 1H

en sluizen, maar ook autobussen, pompstations,

Eindrapport met voorstellen aan de staatssecre-

gedenktekens en grafmonumenten worden

taris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen

belicht.

voor aanpassing en verbetering van de inrichting en organisatie van het kunstvakonderwijs.

Het belang van multicultureel erfgoed / L.

De inhoud van het rapport is een integraal

Ranshuysen

advies. Het complete voorstel bestaat uit het

In: Oud nieuws. - Vol. 2(1999)5(mei.2-3). - ill. -

eindrapport en een aantal afzonderlijke sector-

Met lit.opg.

rapporten (zie bijlagen 1A t/m 1H): audio-

Het lukt de gevestigde culturele instellingen

visueel, beeldende kunst en vormgeving, dans,

niet om een voor diverse etnische groepen

theater/drama, muziek, docent kunstvakken en

herkenbaar aanbod te creëren omdat er

zorg voor en omgang met het roerend cultureel

westerse kwaliteitscriteria worden gehanteerd

erfgoed. Inhoud van het rapport: een nieuw

die geen rekening houden met andere culturele

stelsel voor het kunstvakonderwijs; werkwijze;

contexten, aldus de auteur van het artikel. De

huidige situatie; omgevingsanalyse; argu-

ontwikkeling van multicultureel erfgoed dat

menten voor verandering; een duurzame

herkenbaar is voor mensen met uiteenlopende

structuur; het kwalificatie-instrumentarium;

achtergronden is een goede manier om

karakteristiek van de beroepspraktijk; condities

integratie te bevorderen. Binnen de museum-

voor verandering; afbakening kunstvakonder-

Zicht op... Cultureel erfgoed

7

wijs; bekostiging; stappenplan; standpunten en

Erfgoedbemiddelaars, specialisten op het

aanbevelingen.

gebied van cultureel erfgoed in Nederland, bevorderen erfgoededucatie op scholen. Dit

Bewaard verleden : cultureel erfgoed in

artikel gaat dieper in op de rol van deze specia-

methoden primair onderwijs / NICL, Nationaal

listen en wat de beste plaats voor hen is: bij

Informatiecentrum Leermiddelen. - Enschede :

aparte erfgoedhuizen of bij steunfuncties voor

SLO, 1998. - 2 dl. - Deel 2 is een aparte bijlage

kunst en cultuur.

en bevat fotokopieën uit de methoden. - Met lit.opg.

Built environment education in art education

Allereerst worden de kerndoelen primair onder-

/ ed. by J.K. Guilfoil and A.R. Sandler. - Reston

wijs geanalyseerd om na te gaan bij welke

: NAEA, 1999. - VIII, 235 p. : ill. - Met lit.opg. -

vakken en bij welke kerndoelen aanknopings-

ISBN 1-890160-05-9

punten liggen voor cultureel erfgoed.

Informative and inspiring essays on the built

Vervolgens worden methoden geanalyseerd om

environment and architecture.Some contri-

na te gaan in hoeverre cultureel erfgoed een

butions: landscape art and the role of national

duidelijk herkenbare plaats heeft binnen onder-

environment in built environment education;

wijsleermethoden in het primair onderwijs. De

architecture as pedagogy; architecture in early

analyse omvat 14 methoden voor aardrijks-

childhood art education; art and the built

kunde, geschiedenis, wereldoriëntatie natuur-

environment; a framework for school programs.

onderwijs en tekenen/handvaardigheid. Uit de analyse blijkt dat alle methoden op een of

Cultural heritage and its educational implica-

andere manier cultureel erfgoed hebben

tions : a factor for tolerance, good citizenship

opgenomen.

and social integration : proceedings : seminar organised by the Council of Europe, the

Bouwen aan een poort : Amersfoort als laat-

Ministry of the Brussels-Capital Region, the

middeleeuwse stad : stadsuitbreiding en

Ministry of Culture of the French Republic

stadsverdediging : een geschiedenisproject

and the city of Brussels, in collaboration with

voor groep 4, 5 en 6 van het basisonderwijs :

the Crédit communal de Belgique and the

handleiding / samengest. door L. Boon. -

King Badouin Foundation : Brussels (Belgium),

Amersfoort : Museum Flehite, 1997. - 45 p. :

28-30 August 1995 / Council of Europe. -

ill. - In samenw. met de Stichting Onder-

Strasbourg : Council of Europe, 1998. - 132 p. -

steuning Musea Utrecht.

Met bijl. en lit.opg. - ISBN 92-871-3584-3

Dit museumproject wil leerlingen van de

Proceedings of seminar on the use of cultural

middenbouw basisonderwijs kennis laten maken

heritage education as a means of integration

met Amersfoort als laat-middeleeuwse stad

and of combating intolerance. Some contribu-

(periode rond 1400). De doelstelling is het

tions: Culture as a antidote to intolerance; Out-

vergroten van het historisch besef van de eigen

of-school heritage education for young people

omgeving. Naast stadsverdediging en bouwen

from disadvantaged neighbourhoods; School

komen ook thema's als werken, wonen, eten en

adopt monuments in Palermo; Heritage

drinken aan de orde. Het project bestaat uit de

education as means of social integration: a

volgende onderdelen: de voorbereidingsles op

cross-cultural program in Athens; The power of

school, een bezoek aan Museum Flehite, een

art: an experiment aimed at drawing young

bezoek aan de Koppelpoort en verwerkings-

mental patients out of their isolation.

lessen op school. De bijbehorende leskist en diaserie is niet beschikbaar.

Cultureel erfgoed / met bijdr. van J. de Vroomen ... [et al.]

Een brug slaan tussen school en scheepswrak

In: Theater & educatie. - Vol. 6(2000)2(3-96). -

/ J. Padmos

Themanummer. - Met lit.opg.

In: Uitleg. - Vol. 16(2000)11(12apr.30-31)

Beschrijving van theaterprojecten in binnen- en

8


buitenland uitgevoerd door jongeren, waarbij

Cultureel erfgoed en onderwijs (II) : de

gepoogd is cultureel erfgoed te verbinden met

krachten gebundeld : over de ontwikkeling

de hedendaagse samenleving. Theater als

van Slagkracht, een educatief project met en

cultureel erfgoed staat hierbij centraal. Daar-

voor het voorbereidend beroepsonderwijs / S.

naast wordt kort ingegaan op het overheids-

van Ginkel. - p. 183-199 : ill., tab. - Met lit.opg.

beleid.

In: Jaarboek Nederlands Openluchtmuseum 1999

Cultureel erfgoed en educatie : een overzicht

Er wordt verslag gedaan van de ontwikkeling

van de belangrijkste instellingen en hun

en de resultaten van het educatieve project

activiteiten / F. Haanstra ; i.o.v. Erfgoed

'Slagkracht'. Doel van het project is om te

Actueel. - Amsterdam : Erfgoed Actueel, 1998.

onderzoeken wat musea op educatief gebied in

- 82 p. : tab. - Met bijl.

samenwerking met het voorbereidend beroeps-

Een overzicht van de infrastructuur voor cultu-

onderwijs kunnen ontwikkelen. Bevat de

reel erfgoed en educatie in Nederland. Een

volgende paragrafen: De start; Culturele activi-

omschrijving van cultureel erfgoed instellingen,

teiten voor het voortgezet onderwijs; Doel en

hun beleid en activiteiten op het terrein van

doelgroep; Didactische werkvormen; De voorbe-

educatie en hun samenwerkingsrelaties. Tevens

reiding op school; Het museumbezoek;

adressengids.

Verwerking op school; Het project door de ogen van leerlingen; Evaluatie.

Cultureel erfgoed en kunsteducatie : wel samenwerken, niet integreren / M. Severijnen

Cultureel erfgoed en onderwijs (III) : voorlo-

In: Kunst & educatie. - Vol. 9(2000)2(apr.8)

pige conclusies / K. Kievit en S. van Ginkel. - p.

Cultureel erfgoed behoort ook in de cultuur-

200-203

notaperiode 2001-2004 tot de prioriteiten van

In: Jaarboek Nederlands Openluchtmuseum

Cultuur en School. Belangrijkste aandachtspunt

1999

is op dit moment de inrichting van de onder-

Evaluatie van twee projecten op het gebied van

steuningsstructuur van de erfgoededucatie.

cultureel erfgoed. Het eerste project is 'Bouwen

Tijdens een studiedag eind maart 2000 over

aan de poort', een project van museum Flehite

cultureel erfgoed in het Centraal Museum in

in Amersfoort bedoeld voor het basisonderwijs.

Utrecht werd gediscussieerd over de vraag

De tweede betreft het vbo-project 'Slagkracht'

'Waar hoort erfgoededucatie eigenlijk thuis'?

van het Nederlands Openluchtmuseum in

Moet het cultureel erfgoed geïntegreerd

Arnhem. Beide evaluaties geven een eerste

worden in de kunsteducatie? Of moet de

beeld van wat het onderwijs wenst, en wat

erfgoededucatie zich voorlopig zelfstandig

musea en onderwijs elkaar te bieden hebben.

verder ontwikkelen? Cultureel erfgoed en onderwijs : schatkamers Cultureel erfgoed en onderwijs (I) : nu of

voor scholieren / Y. van Eekelen en K. Kilian ;

nooit? / K. Kievit. - p. 176-182 : ill. - Met

onder red. van C. Bunnik, R. Diephuis en J.

lit.opg.

Sniekers. - Enschede ; Amsterdam : SLO :

In: Jaarboek Nederlands Openluchtmuseum

Erfgoed Actueel, 1999. - 39 p. : ill. - ISBN 90-

1999

329-1905-8

De stimulerende maatregelen vanuit de over-

Handreiking voor docenten met mogelijkheden

heid om onderwijs en cultureel erfgoed tot

om cultureel erfgoed in te passen in het les-

elkaar te brengen worden besproken. Bevat de

programma. Een overzicht van cultureel erf-

volgende paragrafen: Cultureel erfgoed;

goed projecten.

Motivatie vanuit culturele instellingen; Notitie Cultuur en School; Subsidies voor educatieve

Cultureel erfgoed in het onderwijs : een

projecten; Bureau Erfgoed Actueel; De toe-

onderzoek naar wensen en meningen van

komst van het Cultuur-en-Schoolproject.

onderwijsgevenden en onderwijsbegeleiders /


9

F. Haanstra en W. Oud. - Amsterdam : SCO-

Cultuur als confrontatie

Kohnstamm Instituut, 2000. - 104 p. - In opdr.

In: Uitleg. - Vol. 16(2000)1a(12jan.2-54). - Met

van Erfgoed Actueel. - Met lit.opg. - ISBN 90-

lit.opg. - Themanummer.

6813-640-2

De uitgangspunten voor het cultuur- en media-

(SCO-rapport ; 591)

beleid in de periode 2001-2004 zijn vastgelegd

Doel van het onderzoek is het verkrijgen van

in de notitie 'Cultuur als confrontatie' en in

inzicht in het door het onderwijs gewenste

nota's over culturele diversiteit, internationali-

aanbod op het gebied van cultureel erfgoed en

sering, de invulling van de openbare ruimte en

in verband daarmee in hoeverre vraagsturing

cultureel ondernemerschap. Een belangrijk

door het onderwijs mogelijk is. De onderzoeks-

aandachtspunt is een groter en gevarieerder

vragen zijn: -Welke opvattingen over doelen en

publieksbereik. Vooral een grotere deelname

functie van het gebruik van cultureel erfgoed

van jongeren en allochtonen aan kunst en

hanteren onderwijsgevenden in het basisonder-

cultuur is het streven. Deze special geeft een

wijs en het voortgezet onderwijs? -Wat zijn de

indruk van de stand van zaken aan het begin

meningen en wensen van onderwijsgevenden

van het jaar waarin de eigenlijke Cultuurnota

ten aanzien van het aanbod van cultureel

zal uitkomen. Het is een bundeling van

erfgoed voor het onderwijs? -Wat zijn de

artikelen en reportages over bovengenoemde

meningen en wensen van onderwijsgevenden

nota's, die in de loop van 1999 in Uitleg zijn

ten aanzien van de begeleiding van het gebruik

gepubliceerd.

van cultureel erfgoed in het onderwijs en welke belemmeringen worden er momenteel onder-

Cultuur en school / M. Albers ... [et al.]

vonden? Tot slot worden de resultaten samen-

In: Museumpeil. - Vol. (1998)9(mei.8-13)

gevat en van commentaar voorzien.

Een overzicht van Cultuur en School-projecten in de regio's Noord-, Midden-en West-

Cultureel erfgoed onderscheiden : overlap in

Nederland. Aan bod komen cultuureducatie-

het bezoek aan verschillende typen musea en

projecten van musea in Utrecht, Groningen en

monumenten / J. de Haan

Enkhuizen.

In: Vrijetijdstudies. - Vol. 17(1999)2(21-38). Met lit.opg., graf. en tab.

Cultuur en school / H. Land

Trekken verschillende soorten musea en

In: Museumpeil. - Vol. (1998)10(nov.8-10)

monumenten verschillende publieksgroepen

Evaluatie van vier projecten voor de bovenbouw

aan? Er is onderscheid gemaakt in vijf typen

van het basisonderwijs door de Federatie Stichts

musea (historisch-, kunst-, natuurhistorisch-,

Cultureel Erfgoed. De volgende projecten zijn

volkenkundig- en technische musea), vijf typen

onderzocht: Jeugd en Erfgoed, Jeugd van Toen,

monumenten (oude kerk, paleis/kasteel, molen,

De Plek en Wonen. De Federatie Stichts Cultu-

stadspand, bedrijfspand) en in de categorieën

reel Erfgoed is verantwoordelijk voor de uit-

dorpskern en stadsdeel. Bij de musea zijn histo-

voering van Cultuur en School-projecten op het

rische en kunstmusea het meest populair en bij

gebied van cultureel erfgoed in de provincie

de monumenten stadsdelen, dorpskernen en

Utrecht.

oude kerken. Cultuur en school : cultureel erfgoed in de Cultureel erfgoed, de Nederlanders en hun

provincie Utrecht / H. Land

overheid / J. de Vroomen

In: Museumpeil. - Vol. (1998)9(mei.4-5). - Bijl.

In: Theater & educatie. - Vol. 6(2000)2(9-13)

Provincie Utrecht

Beschrijving van wat de overheid onder

Wat gebeurt er binnen het kader van Cultuur

cultureel erfgoed verstaat. De auteur mist

en School en op welke wijze zijn musea hierbij

daarbij theater als cultureel erfgoed en

betrokken? Wat zijn de mogelijkheden voor de

probeert de oorzaken daarvan te achterhalen.

musea in de komende jaren?

10


Cultuur en school maakt de balans op :

een goede manier om nieuwe doelgroepen aan

tweede periode in het verschiet / M.van der

te boren. Een instelling die al sinds begin jaren

Kaaij

negentig succesvol samenwerkt met de toeristi-

In: Oud nieuws. - Vol. 2(1999)6(sept.18-19)

sche sector is Kunstgebouw, Stichting Kunst en

Wat is het belang van de 'Vervolgnotitie

Cultuur Zuid-Holland. Veel samenwerkings-

Cultuur en School' voor cultureel erfgoed in het

projecten van Kunstgebouw hebben te maken

onderwijs? De notitie geeft aan dat cultureel

met cultureel erfgoed, omdat dat makkelijk te

erfgoed ook in de cultuurnotaperiode 2001-

combineren is met recreatie. Het groot-

2004 één van de drie prioriteiten blijft, naast

schaligste samenwerkingsproject is Gelderland

aandacht voor vmbo en culturele diversiteit. De

Cultuurland, waarin sinds 1994 de Stichting

staatssecretarissen Adelmund en Van der Ploeg

Kunst en Cultuur Gelderland en het Gelders

pleiten voor een hecht en effectief netwerk van

Overijssels Bureau voor Toerisme zijn ver-

erfgoedvoorzieningen om het onderwijs te

bonden. Samen organiseren zij evenementen

ondersteunen. Zij zien hierin een rol weggelegd

zoals open podia en openluchtspektakels, met

voor bijvoorbeeld erfgoedhuizen, archieven en

de bedoeling in het laagseizoen van de kunste-

musea.

ducatie toch culturele activiteiten te laten zien aan een breed en zo mogelijk nieuw publiek.

Cultuurbeheer 1992-1993 : musea en archieven / CBS, Centraal Bureau voor de

Cultuureducatie is meer dan kunst alleen :

Statistiek. Divisie Kwartaire sector en

over het belang van erfgoed binnen het

Leefsituatie. Sector Cultuur, Toerisme en

onderwijs / H. van der Linde

Recreatie. - Den Haag [etc.] : CBS, 1994- . -

In: Boekmancahier. - Vol. 10(1998)38(dec.375-

fig., tab.

380). - Met samenv. in het Engels en lit.opg.

(Sociaal-culturele berichten ; 1994-18 ; 1995-

Opsomming van de belangrijkste verschillen en

15)

overeenkomsten tussen kunsteducatie en

Cijfermatig overzicht van instellingen die

erfgoededucatie. Ook wordt beschreven wat

objecten, welke vanuit historisch, kunstzinnig of

beiden kunnen betekenen voor het onderwijs.

maatschappelijk oogpunt als kenmerkend voor

Artikel is een reactie op 'Een intercultureel

ons cultuurgoed worden beschouwd, beheren,

Bildungsideaal? Doelstellingen voor cultuur-

bewaren en waar mogelijk voor publiek toegan-

educatie in het fin de siècle' in Boekmancahier

kelijk maken.

9(1997)32(jun.136-147).

Cultuurbeheer, musea 1995-1996 / CBS,

Cultuurhistorie in het onderwijs / M. van der

Centraal Bureau voor de Statistiek. Divisie

Heide ; onder red. van G. Buist en K. Klomp. -

Kwartaire sector en Leefsituatie. Sector

Zwolle : Kunst & Cultuur Overijssel ; Kunst op

Cultuur, Toerisme en Recreatie. - Voorburg

School in Overijssel, 1999. - 71 p. : ill.

[etc.] : CBS, 1997- . - fig., tab.

Verslag van een studiemiddag cultuurhistorie in

(Sociaal-culturele berichten ; 1996-15)

het onderwijs, welke plaats vond op 28 oktober

Cijfermatig overzicht van musea in Nederland.

1998 in Huis Nieuw Rande in Zwolle. Doel van

Onderwerpen: instellingen, gebruik van musea,

deze dag was nieuwe samenwerkingsprojecten

personeel en financiën

tussen scholen en cultuurhistorische instellingen te stimuleren. Na inleidende bijdragen over het

Cultuureducatie en toerisme : cultuurpartici-

project Cultuur en School en de voorwaarden

patie als gedeeld belang / Y. Hommerig

voor een succesvol schoolproject rondom

In: Kunst & educatie. - Vol. 9(2000)3(jun.23-26)

cultureel erfgoed, volgt een verslag van vier

Een aantal instellingen voor cultuureducatie

workshops over regionale projecten. Tot slot

heeft contact gelegd met de toeristische sector,

wordt ingegaan op de situatie voor de provincie

om samen culturele evenementen te organi-

Overijssel en de rol van Kunst & Cultuur

seren. De samenwerking is voor beide partijen

Overijssel op het gebied van erfgoededucatie.


11

Dorestad / tekst en samenstelling M. van

instellingen op het terrein van onderwijs,

Loon. - Amsterdam [etc.] : NCM [etc.], 1993. - 2

educatie en cultuur meer van elkaars mogelijk-

dl. (36, 18 p.). - Met bijl. - ISBN 90-72691-14-8

heden profiteren. Beschrijving van de doelstel-

(Jeugd en erfgoed ; 4)

ling, de taken en de doelgroepen van Erfgoed

Omgevingsgeschiedenis voor 7 tot 13-jarigen.

Actueel.

Dit deel gaat specifiek in op archeologie in Wijk bij Duurstede en bestaat uit 8 hoofdstukken

Erfgoed Actueel wil mensen op - andermans -

met tekst, vragen en opdrachten.

ideeën brengen / C. Bunnik

Dromen en visioenen ; Modern of ouderwets /

Korte impressie van de door Erfgoed Actueel

samengest. door E. van den Berg, M. Consten

ontwikkelde initiatieven en activiteiten om

en G. Lambermont. - Utrecht : Federatie

cultureel erfgoed een vaste plaats in het

Stichts Cultureel Erfgoed, 1998. - 3

onderwijs te geven.

In: Oud nieuws. - Vol. 1(1998)1(jan.2-4)

dl.([105,94],60 p.) : ill., tab. - Met bijl. - In samenw. met de Steunpunten Kunstzinnige

Erfgoededucatie heeft potentie / Y. van

Vorming, IVLOS, LOKV, Utrechtse musea en

Eekelen

RASA. - Docentenhandleiding en twee thema-

In: Oud nieuws. - Vol. 3(2000)2(10). - ill.

pakketten.

Op 24 maart 2000 organiseerde Erfgoed Actueel

In dit CKV1-project verkennen leerlingen de

een studiedag over de infrastructuur van de

eigen (Utrechtse) culturele infrastructuur. Het

erfgoededucatie. De centrale vraag van de

project is ontwikkeld in het kader van Cultuur

studiemiddag 'waar hoort erfgoed thuis?' werd

en School in de Provincie Utrecht en bestaat uit

als volgt beantwoord: erfgoededucatie hoort

twee themapakketten: 'Dromen en Visioenen'

thuis in een erfgoedhuis en, als dat er niet is, bij

en 'Modern of Ouderwets'. Elk thema is onder-

een steunfunctie-instelling die daarvoor

verdeeld in vijf subthema's waarmee groepjes

deskundigheid in huis heeft.

leerlingen aan de slag gaan. De thema's zetten de leerlingen aan tot het deelnemen aan

Erfgoededucatie in de provincie Utrecht:

minimaal twee culturele activiteiten. Doelgroep

cultureel erfgoed in het onderwijs / H. Land

is havo/vwo-bovenbouw. Het totale project

In: De kroniek. - Vol. 2(2000)3(sept.1-2)

bestaat uit: een docentenhandleiding, twee

Sinds 1997 wordt het door het rijk opgezette

themapakketten, informatiemap voor leer-

stimuleringstraject Cultuur en School in provin-

lingen, leerlingenmateriaal en een lijst met

cies en grote steden uitgevoerd. Daardoor

culturele activiteiten.

worden de structurele banden tussen culturele instellingen en het onderwijs verstevigd. De

Elk huisje heeft z'n ... eigen gevel : kijken

provincie Utrecht heeft de uitwerking op het

naar gevels en geveltekens (1) / F. Koedam

gebied van cultureel erfgoed neergelegd bij de

In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(2000)5(jan.15-19)

Federatie Stichts Cultureel Erfgoed: een koepel-

In een serie van twee artikelen wordt aandacht

organisatie voor provinciaal erfgoed. Hiske

besteed aan het cultureel erfgoed dat te vinden

Land, werkzaam bij de Federatie Stichts

is op de voorgevels van (oude) woningen. De

Cultureel Erfgoed en projectleider Cultuur en

lessuggesties voor de groepen 7 en 8, hebben

School (onderdeel cultureel erfgoed), gaat in op

als doel: de kinderen bewust te leren kijken

het doel van erfgoededucatie en de werkwijze

naar zoiets alledaags als voorgevels van huizen.

van de Federatie.

Erfgoed actueel wil getuigen van een levend

Evaluatieverslag 'Aanraken mag' : een

verleden / A. Lubbers

cultuureducatief project voor VBO/MAVO /

In: Uitleg. - Vol. 13(1997)22(24sept.36)

C.H. Delsing. - Arnhem : Projectgroep

Het deze zomer opgerichte bureau over

Cultuureducatie Gelderland, 1999. - 29 p. -

erfgoed en educatie in Amsterdam wil dat

Met samenv. en bijl.

12


Beschrijving van de ontwikkeling en uitvoering

jongeren. Verder wordt het vrijwilligerswerk en

van het proefproject 'Aanraken mag'. Dit

de lidmaatschappen van cultuurhistorische

project over cultureel erfgoed is ontwikkeld in

organisaties in kaart gebracht.

het kader van het landelijk beleid Cultuur en School. Het verslag bestaat uit twee delen. Het

Het gedeelde erfgoed : een tussentijds rap-

eerste deel gaat in op de context van het

port / J. de Haan. - Rijswijk : SCP, 1995. - 59 p.

project. Daarbij wordt de Gelderse invulling van

(Het culturele draagvlak)

het Cultuur en School beleid in het algemeen

Uitkomsten van een (deel-)studie naar de

beschreven en de korte inhoud van 'Aanraken

ontwikkeling van het museumbezoek en de

mag', de werkwijze en de distributie naar de

belangstelling voor archieven, monumenten en

scholen. In het tweede deel wordt ingegaan op

archeologische opgravingen, relevante achter-

de inhoudelijke samenstellingen van het proef-

grondkenmerken van de bezoekers, andere

project, de bevindingen van de deelnemende

(culturele) interesses, en verschillen tussen

scholen en musea en de financiën Tot slot

bezoekers en niet-bezoekers en tussen

aandachtspunten voor het vervolgtraject.

frequente en incidentele bezoekers. Ook aandacht voor vrijwilligerswerk op het terrein

Feiten en cijfers over cultuurgedrag van

van monumentenzorg en archeologie, lidmaat-

scholen / C. Bunnik

schappen van oudheidkundige genootschappen

In: Oud nieuws. - Vol. (2000)3(12)

en vriendenkringen van musea.

Een korte bespreking van de resultaten van een onderzoek van Bureau Duo Market Research in

Geen tulpen of molens, maar schatkamer vol

opdracht van het Ministerie van OCenW/

kunst op Schiphol 'Artport'.

Cultureel Erfgoed, naar de culturele activiteiten

In: Uitleg. - Vol. 15(1999)23(6okt.28-29)

die basisscholen en scholen voor voortgezet

Maak gebruik van het cultureel vermogen, haal

onderwijs ondernemen en de beweegredenen

de kunst uit de depots en stel werk dat nu nog

daarvan. Het onderzoek concentreerde zich op

onzichtbaar blijft ten toon op plekken waar

vijf culturele activiteiten: het bijwonen van

heel veel publiek samenkomt. Dat is een van de

voorstellingen, het bezoeken van musea,

boodschappen van de staatssecretaris van

openbare archieven, archeologische opgra-

cultuur aan de hoeders van het culturele

vingen of vindplaatsen en het bezichtigen van

erfgoed. Bij een debat over collectiemobiliteit

(oude) gebouwen.

pleitte Van der Ploeg voor een spectaculaire museale presentatie op Schiphol.

Het gedeelde erfgoed : een onderzoek naar veranderingen in de cultuurhistorische

Geschiedenis en didactiek op de pabo : een

belangstelling sinds het einde van de jaren

vakcurriculum geschiedenis voor de pabo / Th.

zeventig / J. de Haan. - Rijswijk : SCP, 1997. -

Beker en C. van der Kooij ; voorw. J.F.M.

194 p. : fig., tab. - Met samenv. in het Engels,

Letschert. - Enschede : SLO, 1999. - 69 p. - Met

lit.opg. en bijl. - ISBN 90-5250-926-3

lit.opg. en bijl. - ISBN 90-329-1971-7

(Het culturele draagvlak ; 3)

In hoofdstuk 1 wordt aangegeven wat de

(Cahier ; 136)

bouwstenen van het curriculum 'Geschiedenis

Dit rapport behandelt de publieke belangstel-

en didactiek op de Pabo' zijn. Deze bouw-

ling voor musea, monumenten, archieven en

stenen, bestaande uit historische kennis en

archeologie. Op ieder terrein is onderzocht hoe

vaardigheden en vakdidactische kennis en

groot het publiek is en hoe het is samengesteld.

vaardigheden worden in de volgende hoofd-

Voor het museum- en monumentenpubliek is

stukken uitgewerkt. In hoofdstuk 2 worden de

tevens nagegaan in hoeverre het tussen 1979 en

recente beleidsontwikkelingen beschreven, die

1995 van omvang en samenstelling is veranderd.

van invloed zijn op de vormgeving van het

Hierbij is aandacht geschonken aan de oorzaak

onderwijs in geschiedenis in het primair

van de achtergebleven belangstelling onder

onderwijs en in de lerarenopleiding basisonder-


13

wijs. In hoofdstuk 3 wordt een relatie gelegd

Groot Utrecht ontdekboek / projectcoördi-

tussen de kerndoelen voor basisonderwijs en de

natie H. ten Berge ; met medew. van T.

eindtermen in de lerarenopleiding basisonder-

Blekkenhorst ... [et al.]. - Utrecht : Stichts

wijs. In hoofdstuk 4 wordt een presentatie

Cultureel Erfgoed, 1995. - 48 p. : ill. - Met

gegeven van geschiedenisinhouden van de

adressenlijst. - ISBN 90-9007480-5

lerarenopleiding en hoofdstuk 5 gaat over de

Beschrijving van cultuurhistorische monu-

opleidingsdidactiek van geschiedenis.

menten en musea in de stad en provincie Utrecht met aansluitend tips voor activiteiten

Goed bekeken : werken met cultureel erfgoed

en bezoekadressen. Doelgroep: kinderen van 8

in het basisonderwijs / K. Kievit. - Enschede

tot 12 jaar.

[etc.] : SLO [etc.], 1998. - 48 p. + videoband. Videoband uitgave van Teleac/NOT. - ISBN 90-

't Heurt bij 't Hoes : kijken naar gevels en

329-1892-3

geveltekens (2) / F. Koedam

Handreiking aan leerkrachten in het basisonder-

In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(2000)6(feb.8-11)

wijs die van plan zijn te gaan werken met

In sommige streken van ons land zijn aan oude

cultureel erfgoed in de klas en die behoefte

woningen en boerderijen nog vaak gevelver-

hebben aan praktische informatie en tips. De

sieringen te vinden zoals bijvoorbeeld de gevel-

handreiking gaat in op de betekenis van

toptekens op boerderijen in Salland, Twente en

voorwerpen, monumenten, archieven en de

de Achterhoek. Dit artikel in de reeks erfgoed

historische omgeving voor leerlingen in het

besteedt aandacht aan deze bijzondere tekens,

basisonderwijs en de plaats die deze in de les

met achtergronden, didactische mogelijkheden,

kunnen innemen. Biedt tips voor oefeningen en

een kopieerblad en verwerkingssuggesties,

werkvormen, die bedoeld zijn om kinderen

geschikt voor de groepen 7 en 8 van het basis-

goed te leren kijken, eenvoudige onderzoeks-

onderwijs.

vaardigheden te leren en hun nieuwsgierigheid te prikkelen. Niet het belang van het cultureel

Industrieel erfgoed, het behouden waard! / K.

erfgoed staat centraal, maar het gebruik ervan

Kievit

als leermiddel.

In: Praxis-bulletin.- Vol. 17(2000)9(mei.12-15)

De auteur geeft voorbeelden van industrieel Graven en bewaren : wat vertelt een voor-

erfgoed zoals bouwwerken en machines, met

werp? / W. Kuil. - Rijswijk : Kunstgebouw,

informatie die nodig is om kinderen uit groep 7

1998. - 2 dl. (ongepag.) : ill. -

en 8 te kunnen vertellen over de achtergronden

Docentenhandleiding en tentoonstellings-

van gebouwen en installaties: wat is het en hoe

boekje.

werkt het? Daarna geeft ze een aantal prak-

Graven en bewaren is een meerjarig educatief

tische lessuggesties, die bij elke vorm van indu-

tentoonstellingsproject. In dit project wordt in

strieel erfgoed gebruikt kunnen worden.

zeven tentoonstellingen een cultuurhistorisch voorwerp vergeleken met een hedendaagse

Industrip : een reizend tentoonstellingspro-

variant en een vergelijkbaar exemplaar uit de

ject voor het voortgezet onderwijs / Stichting

niet-westerse cultuur. Zeven kunstenaars

Kunst en Cultuur Noord-Holland. - Haarlem :

hebben door middel van een kunstwerk

Stichting Kunst en Cultuur Noord-Holland,

gereageerd op deze cultuurhistorische

1997. - 56 p. : ill.

voorwerpen. Doelstelling is dat leerlingen in

Docentenhandleiding bij project over indu-

aanraking komen met cultureel erfgoed en

striële monumenten in Noord-Holland. Bevat

beeldende kunst. Doelgroep is groep 5 t/m 8

basisteksten over industrialisatie, monumenten-

van het basisonderwijs. Het totale project

zorg en striptekenen, kijkwijzers, onderzoeks-

bestaat uit: docentenhandleiding, tentoon-

opdrachten en een slotopdracht. Doelgroep:

stellingsboekje, lesbrieven, videoband en leskist.

leerlingen van de basisvorming van het voortgezet onderwijs en docenten beeldende vakken

14


en geschiedenis, aardrijkskunde en economie.

Diverse artikelen zijn gegroepeerd rond de

Het project bestaat uit: een tentoonstelling en

volgende drie hoofdthema's: Museale inter-

een docentenhandleiding.

pretatie, Veelvormig heden en verleden, Achtergronden bij collectie en presentatie.

Infrastructuur voor erfgoed in het onderwijs schiet tekort / C. Bunnik

Jeugd en erfgoed : Wijk bij Duurstede

In: Boekmancahier. - Vol. 11(1999)41(sep.269-

[videoband] / B. Smit. - Amsterdam ; Zeist :

273). - Met lit.opg. en samenv. in het Engels.

NCM : RDZM, 1993. - 36 min.

Reactie op het artikel van Van der Linde

(Jeugd en erfgoed ; 1)

'Cultuureducatie is meer dan kunst alleen' in

Video gemaakt in opdracht van de Rijksdienst

Boekmancahier 38. De educatie van cultureel

voor de Monumentenzorg (RDMZ) en het

erfgoed staat nog in de kinderschoenen. Bij

Nationaal Contact Monumenten (NCM) naar

culturele instellingen en scholen ontbreekt het

aanleiding van het jeugd(omgevings)educatie-

aan kennis en ervaring. Bovendien is de infra-

project Wijk bij Duurstede. In dit project is

structuur voor cultureel erfgoed verkokerd.

getracht kinderen op speelse wijze te betrekken bij hun eigen leefomgeving en het cultureel

Inventarisatieonderzoek Cultuur en School / B.

erfgoed dat daar deel van uitmaakt.

de Groot, F. Haanstra en M. van Hoorn. - 2e dr. - Utrecht : LOKV, 2000. - 3 dl. (20, 19, 36 p.) :

Jong over oud / samengest. door A. Craenen

tab. - In opdr. van het Ministerie van Onder-

en A. Lubbers ; voorw. C. Bunnik. -

wijs, Cultuur en Wetenschappen. -

Amsterdam : Erfgoed Actueel, 1998. - 48 p. :

In samenw. met het LOKV, Nederlands

ill.

Instituut voor Kunsteducatie, SCO-

Verslag van het symposium 'Jong en oud' over

Kohnstamm Instituut en Bert de Groot B.V. -

de betekenis van cultureel erfgoed voor

1e dr.: 1998. - Met lit.opg.

jongeren en de wijze waarop cultureel erfgoed

Het inventariserend onderzoek bestaat uit

in het onderwijs kan worden geïntegreerd. Het

drie deelonderzoeken.

symposium werd georganiseerd door Erfgoed

In het eerste deelonderzoek is het aanbod van

Actueel, bureau voor cultureel erfgoed en vond

culturele instellingen bedoeld voor het primair

plaats op 22 januari 1998.

en voortgezet onderwijs in kaart gebracht (Deel 1: Aanbod cultuureducatie). Het tweede deelon-

Kinderen vinden details schilderij niet interes-

derzoek heeft een beeld geschetst van de activi-

sant : 'Maak jeugd echt nieuwsgierig naar

teiten die het primair en voortgezet onderwijs

cultureel erfgoed' / F. Genevace

op het gebied van cultuureducatie ontwikkelen

In: Uitleg. - Vol. 14(1998)4(4feb.40)

(Deel 2: Cultuureducatie op basisscholen en

Verslag van het symposium 'Jong over oud' in

scholen voor voortgezet onderwijs). In het

de Rode Hoed te Amsterdam, georganiseerd

derde deelonderzoek wordt een overzicht

door het bureau Erfgoed Actueel. Belangrijkste

gegeven op welke manier regionale opleidings-

conclusies waren: cultuureducatie is afhankelijk

centra (ROC) aandacht besteden aan cultuure-

van gedreven leraren die de nieuwsgierigheid

ducatie (Deel 3: Cultuureducatie op regionale

van de leerling prikkelen, samenwerking tussen

opleidingscentra).

scholen en culturele instellingen is belangrijk en met de leergierigheid van jongeren is het niet

Jaarboek Nederlands Openluchtmuseum 1999

slecht gesteld.

/ Nederlands Openluchtmuseum, A. van der Staay ... [et al.] ; onder red. van J.A.M.F.

Kindermusea geven status aan kindercultuur /

Vaessen ... [et al.]. - Nijmegen ; Arnhem : SUN

Y. van der Ree

: Nederlands Openluchtmuseum, 1999. - 414 p.

In: Oud nieuws. - Vol. 3(2000)1(6-7)

: ill. - Met samenv. in het Engels en reg. - ISBN

De Haagse Stichting Zo&Zo maakt reizende

90-6168672-5

kindermusea. De musea worden tentoongesteld


15

op scholen, maar ook in 'echte' musea en bibli-

In: Boekmancahier. - Vol. 11(1999)41(sep.275-

otheken. Een kindermuseum komt tot stand

290). - Met lit.opg. en samenv. in het Engels.

volgens een vaste formule. Een kleine groep

In de nota 'Cultuur als confrontatie' (OCW 1999)

kinderen verdeelt de rollen van directeur, ver-

wordt gepleit voor minder fixatie op het

zamelaars en schrijvers onder leiding van Rita

cultuuraanbod en meer aandacht voor de

Baptiste, drijvende kracht achter Zo&Zo. Over

verlangens van het publiek. Cultuureducatie en

de relatie tussen cultureel erfgoed en de kinder-

-toerisme vormen speerpunten in dat beleid.

musea zegt Baptiste: 'Je kunt pas respect

Gesubsidieerde instellingen dienen inventieve

krijgen voor musea en het cultureel erfgoed dat

culturele ondernemers worden. Dit impliceert

daar te zien is, als je zelf hebt meegemaakt hoe

dat het sterk verzuilde cultuurlandschap

dat tot stand komt'. Als methodiek is het

opengebroken moet worden. Nieuwe media

kindermuseum goed inpasbaar in het onderwijs

maken het mogelijk om koppelingen en dwars-

en, als het onderwijs en culturele instellingen

verbanden te maken tussen erfgoedbeheerders

goed samenwerken, ook in het aanbod van de

(musea, archieven, bibliotheken) en afnemers

culturele instellingen.

(onderwijs, onderzoek, toerisme). Als voorbeeld van een culturele infrastructuur, waarbij zoveel

Koester en bewaar dát wat karakteristiek is

mogelijk gebruik wordt gemaakt van reeds

voor Nederland / Y. van Eekelen

aanwezige voorzieningen en objecten, wordt

In: Uitleg. - Vol. 15(1999)19(8sept.10-17)

het project de Identiteitsfabriek Zuidoost in

In de interdepartementale nota 'Belvedere'

Noord-Brabant genoemd.

geeft het kabinet zijn visie op de manier waarop bij de toekomstige inrichting van

Meer dan af en toe een leuk project : rol van

Nederland beter rekening gehouden zou

onderwijsbegeleidingsdienst bij cultureel

kunnen worden met cultuurhistorische

erfgoed in het onderwijs / Y. van der Ree

waarden. Architecten, stedenbouwers en

In: Oud nieuws. - Vol. 1(1998)1(jan.5-7). - ill.

Staatsbosbeheer vinden het belangrijk dat

Een gesprek met Jan Gosselink en Mirjam van

heden en verleden meer samenhang krijgen en

Erk, beide schoolbegeleiders kunstzinnige

dat karakteristieke plekken in het landschap

vorming bij een onderwijsbegeleidingsdienst

behouden blijven. Zij plaatsen wel een aantal

(obd), over de rol die de obd kan spelen bij het

kritische kanttekeningen bij de uitvoering van

vergroten van de aandacht voor cultureel

het Belvederebeleid.

erfgoed in het onderwijs.

Kunst bij verkiezingen: weinig visie, maar

Met goede wegwijzers zal niemand

meer geld

verdwalen in doolhof van digitale collecties /

In: Federatie nieuws. - Vol. (1998)1(7-10)

W. 't Hoen

De Federatie van Kunstenaarsverenigingen en

In: Uitleg. - Vol. 14(1998)27(nov.30-31)

Kunsten Informatie en Media FNV hebben het

Het culturele erfgoed in archieven, musea en

onderdeel kunst en cultuur van de verkiezings-

bibliotheken is niet voor iedereen even gemak-

programma's 1998-2002 voor de Tweede Kamer

kelijk bereikbaar. Digitale beschikbaarstelling

onder de loep genomen. In vorm van een

op internet kan de toegankelijkheid vergroten.

'kunst-kieswijzer' komen de volgende thema's

De Wetenschappelijk technische raad van het

aan bod: belang van kunst; overheid en kunst;

universitaire automatiseringsnetwerk Surf

participatie; kunstenaars; kunst in onderwijs;

heeft, in opdracht van het ministerie van

cultuurbehoud; mediabeleid; internationali-

OCenW, onderzocht hoe die digitalisering het

sering; diversen; financiën.

best kan worden aangepakt. Enkele voorbeelden van projecten maken duidelijk hoe

Het leven van alledag benoemen : cultureel

verschillende collecties op elkaar kunnen

erfgoed tussen ondernemerschap en nieuwe

aansluiten, zodat de mogelijkheid tot uitwisse-

technologie / G. Rooijakkers

ling tussen bestanden ontstaat.

16


De missing link / C. Bunnik

Musea behoren tot ons cultureel erfgoed. De

In: Archeobrief. - Vol. 3(1998)9(winter.31)

auteur inventariseert de mogelijkheden om

Gastcolumn van Claartje Bunnik, hoofd van het

kinderen uit groep 4 tot 6 kennis te laten

projectbureau Erfgoed Actueel van het

maken met een museum en geeft een aantal

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Weten-

praktische (les)suggesties.

schappen. In deze column beschrijft zij hoe moeilijk het is om de term cultureel erfgoed te

Naar school gingen we zelden... : over een

definiëren Het is een persoonlijk begrip: iets is

oud schoolrapport en 'oral history' / F.

pas cultureel erfgoed als je je er iets bij voor

Koedam

kunt stellen, als het je nieuwsgierigheid en

In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(2000)10(jun.13-

fantasie prikkelt.

14,19)

Bij cultureel erfgoed horen niet alleen Musea en school : nieuwe dimensie aan een

gebouwen en monumenten, museumcollecties

oude relatie / C. Bunnik

en archiefmateriaal maar ook verhalen van

In: Museumvisie. - Vol. 21(1997)4(dec.48-50)

mensen 'die het meegemaakt hebben' en over-

In de nota Cultuur en School die in 1996 is

blijfselen uit de eigen omgeving, waaronder

verschenen, wordt gepleit voor een intensievere

persoonlijke documenten. In dit artikel worden

inzet van cultuur in het onderwijs. Daarnaast

praktische lessuggesties gegeven, onder andere

wordt geld beschikbaar gesteld voor projecten

rond een oud schoolrapport, voor kinderen uit

die scholen en culturele instellingen samen met

de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs.

provincies en gemeenten gaan uitvoeren. In dit artikel wordt bekeken in hoeverre musea

Nieuwe aandacht voor oud terrein : cultureel

hebben geprofiteerd van het nieuwe beleid en

erfgoed krijgt uitleg / F. Stienen

of het nieuwe beleid heeft bijgedragen aan

In: Kunst & educatie. - Vol. 6(1997)4(aug.29-

nieuwe initiatieven. Een aantal projecten wordt

31)

beschreven en de rol van de cultuurconve-

Onlangs is Erfgoed Actueel, een bureau voor

nanten hierbij komt aan bod.

cultureel erfgoed en educatie opgericht. De belangrijkste taak van dit bureau is het in kaart

Musea streven naar mobiliteit met behoud

brengen van bestaande activiteiten en initia-

van eigen identiteit / Y. van Eekelen

tieven op dit gebied. De doelstelling is dat

In: Uitleg. - Vol. 16(2000)13(17mei.38-41). - ill.

mensen meer en actiever gebruik gaan maken

Museum- en archiefcollecties moeten toeganke-

van voorzieningen en initiatieven. Daarvoor is

lijker worden voor het publiek en niet alleen in

het noodzakelijk dat mensen weten wat

een museale omgeving te zien zijn, stelt staats-

cultureel erfgoed inhoudt en dat een structu-

secretaris Van der Ploeg. Hij stelt hiervoor 26

rele aandacht voor het onderwerp ontstaat

miljoen beschikbaar. Meer samenwerking

binnen het onderwijs. Een gesprek met project-

tussen de culturele instellingen onderling, een

leider Claartje Bunnik.

gericht aankoopbeleid en het digitaal toegankelijk maken van de collecties voor publiek en

Nieuwe toekomst voor industrieel erfgoed / S.

scholen zijn daarbij belangrijke instrumenten.

van Genuchten

Digitalisering kan ook het bruikleenverkeer

In: Museumvisie. - Vol. 21(1997)2(jun.10-14)

tussen de musea bevorderen meent Van der

Op 27 februari 1997 werd het Jaar van het

Ploeg. In dit artikel worden reacties gegeven

industrieel erfgoed afgesloten. In hetzelfde jaar

van culturele instellingen op de plannen van de

wordt ook het Projectbureau industrieel

staatssecretaris.

erfgoed opgeheven. Stand van zaken en hoe het verder zal gaan.

Het museum onder de loep : een inventarisatie van de mogelijkheden / K. Kievit

Nieuwsgierige kinderhanden en kostbare

In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(2000)8(apr.12-15)

schatten uit het verleden / J. ter Veer


17

In: Uitleg. - Vol. 13(1997)31(10dec.8-11)

Onderzoek basisonderwijs Den Haag e.o. :

Taken en activiteiten van Bureau Erfgoed

inventarisatie culturele activiteiten / V. van

Actueel, belast met het vormgeven van

Grinsven en K. Monnink. - Utrecht : DUO

cultureel erfgoed in het onderwijs. Het bureau

Market Research, 1999. - 35 p. : tab. - In opdr.

is ingesteld in het kader van de beleidsnotitie

van Erfgoed Actueel en Cultuur & School.

'Cultuur en School'.

(Onderzoeksrapportages cultuureducatie Erfgoed Actueel en Cultuur en School)

Ondersteuningsstructuur cultuureducatie

Resultaten van een inventariserend onderzoek

onder de loep / M. van der Kaaij. -

naar culturele activiteiten in het basisonderwijs.

[Amsterdam] : Erfgoed Actueel, 2000. - VI p.

De doelstellingen luiden: inzicht krijgen in de

Erfgoed Actueel heeft in september, oktober en

culturele activiteiten die in het schooljaar 1998-

november 1999 gesprekken gevoerd met lan-

1999 zijn ondernomen door basisscholen in Den

delijke organisaties, provincies en steden over

Haag en omgeving; inzicht krijgen in de waar-

de ondersteuningsstructuur erfgoededucatie en

dering van de ondernomen culturele activi-

mogelijke oplossingen om deze ondersteunings-

teiten; inzicht krijgen in de criteria en drempels

structuur te verbeteren. In de gesprekken met

die van invloed zijn op de keuze van scholen om

provincies en steden blijkt dat de aandacht voor

al dan niet in schoolverband een bepaalde

erfgoed binnen de cultuureducatie is toe-

culturele activiteit te ondernemen. Enkele

genomen. Momenteel wordt naar mogelijk-

conclusies: slechts 1 school van de 101 scholen

heden gezocht de erfgoededucatie beter te

heeft geen culturele activiteiten ondernomen;

structureren. Twee modellen komen in aanmer-

het bijwonen van een theater- of podiumkunst-

king: 1. oprichting van erfgoedhuizen met een

voorstelling is de meest ondernomen culturele

educatieve taak; 2. steunfunctie-instellingen

activiteit.

voor zowel kunst- als cultuureducatie. Onderzoek voor erfgoed actueel : de docent Onderzoek algemeen voortgezet onderwijs

aan het woord / M. van der Kaaij

Den Haag e.o. : inventarisatie culturele activi-

In: Oud nieuws. - Vol. 3(2000)2(12-13)

teiten / V. van Grinsven en K. Monnink. -

Hoe denken docenten over cultureel erfgoed en

Utrecht : DUO Market Research, 1999. - 35 p. :

welke plaats heeft cultureel erfgoed inmiddels

tab. - In opdr. van Erfgoed Actueel en Cultuur

in hun onderwijs? Het SCO Kohnstamm Instituut

& School

kreeg de opdracht om de wensen en meningen

(Onderzoeksrapportages cultuureducatie

van groepen docenten uit het basisonderwijs en

Erfgoed Actueel en Cultuur en School)

het voortgezet onderwijs in kaart te brengen.

Resultaten van een inventariserend onderzoek

Een verslag.

naar de culturele activiteiten in het algemeen voortgezet onderwijs. De doelstellingen luiden:

Onderzoeksrapportage [basisonderwijs en

inzicht krijgen in de culturele activiteiten die in

voortgezet onderwijs provincie Gelderland] /

het schooljaar 1998-1999 in (vak)sectieverband

V. van Grinsven en K. Monnink. - Utrecht :

zijn ondernomen in Den Haag e.o.; inzicht

DUO Market Research, 1998. - 61 p. : graf. - In

krijgen in de waardering van de ondernomen

opdr. van Erfgoed Actueel.

culturele activiteiten; inzicht krijgen in de


criteria en drempels die van invloed zijn op de


keuze van docenten om al dan niet in school-

Resultaten van een onderzoek naar het onder-

verband(sectieverband) bepaalde culturele

nemen van buitenschoolse culturele activiteiten

activiteiten te ondernemen. Enkele conclusies:

door basisscholen en scholen voor algemeen

minder dan de helft van de vaksecties heeft

voortgezet onderwijs in de provincie

culturele activiteiten ondernomen; het

Gelderland. Gekeken is naar de verschillende

bezoeken van musea is de meest ondernomen

soorten activiteiten die zijn ondernomen, de

culturele activiteit.

waardering van deze activiteiten en naar de

18


criteria voor het al dan niet ondernemen van

andere aandacht voor 'cultureel erfgoed' en

buitenschoolse activiteiten. Enkele conclusies:

'amateurkunst en kunsteducatie'), 5) Slot. In het

veel scholen ondernemen culturele activiteiten

slothoofdstuk wordt geconcludeerd dat de

(primair onderwijs 97%, algemeen voortgezet

accentverschillen tussen de provincies behoorlijk

onderwijs 64%). Van alle culturele activiteiten

groot zijn. Veel provincies krijgen een eigen

scoort museumbezoek het hoogst, zowel in het

profiel op het gebied van kunst en cultuur en

primair (69%) als in het voortgezet onderwijs

dit is binnen een klein land als Nederland alleen

(73%).

maar toe te juichen.

Op ontdekkingstocht naar monumenten / K.

De provincies : cultuurbeleid versterkt : winst

Kievit

van en voor integraal beleid / C. van Deijck-

In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(1999)4(dec.14-17)

Hofmeester en W.-J. Raijmakers. - Den Haag :

Onder cultureel erfgoed wordt verstaan:

IPO, 1999. - 56 p. : ill., fig., tab. - ISBN 90-

materiële en niet-materiële sporen, die worden

802572-3-0

bewaard omdat ze iets vertellen over het

Een beeld wordt geschetst van hetgeen de

verleden. Monumenten horen ook tot cultureel

twaalf provincies op het gebied van kunsten

erfgoed. De auteur geeft praktische lessug-

cultuurbeleid zoal doen. Het budget van pro-

gesties voor kinderen uit groep 7 en 8 en

vincies voor cultuur- en mediabeleid is in drie

achtergrondinformatie over monumenten,

jaar tijd gestegen van 325 miljoen naar 442

waaronder bijvoorbeeld ook standbeelden, de

miljoen; een stijging van 36 procent. Niet

monumentenwet en gevels.

meegeteld zijn de 23 miljoen gulden die de provincies besteden aan internationaal cultuur-

De organisatie van het erfgoed / C. Bunnik

beleid, cultuurtoerisme en eenmalige uitgaven.

In: Oud Nieuws. - Vol. 2(1999)5(mei.16)

De provincies trekken met name meer geld uit

Op 31 maart 2000 organiseerde Erfgoed Actueel

voor cultureel erfgoed, museumbeleid en

een werkbijeenkomst waarbij de vraag centraal

regionale media. Ook gaat veel geld naar bibli-

stond: 'Hoe vinden het onderwijs en het

otheken en cultuureducatie.

cultureel erfgoed elkaar?'. Een antwoord op deze vraag kon tijdens deze oriënterende

Rapportage culturele activiteiten : eindrap-

bijeenkomst nog niet worden gegeven.

portage algemeen voortgezet onderwijs / V.

Duidelijk is wel dat cultureel erfgoed sterk

van Grinsven en H. Kommer. - Utrecht : DUO

gebonden is aan de lokatie: stad, dorp en regio.

Market Research, 2000. - 31 p. : tab. - In opdr.

Het leent zich daarom niet voor een landelijke

van Erfgoed Actueel en Cultuur & School.

aanpak. Cultureel erfgoed op het niveau van de


regio is gebaat bij verdergaande samenwerking.


Hierbij moeten historisch gegroeide samenwer-

Resultaten van een onderzoek naar culturele

kingsrelaties en netwerken de basis vormen

activiteiten in het voortgezet onderwijs. De

voor een uitbreiding van het aanbod.

doelstellingen luiden: inzicht krijgen in de culturele activiteiten die in het schooljaar

Provinciaal kunsten cultuurbeleid / C.P.M.

1997/1998 zijn ondernomen door scholen in

Slegers. - 30 p. : tab. - Jaar van uitg.: [1996?]. -

Gelderland, Drenthe, Groningen, Amsterdam en

Met lit.opg.

Den Haag (In Den Haag zijn vragen gesteld over

In: Handboek cultuurbeleid

schooljaar 1998/1999); inzicht krijgen in de

Het provinciaal kunsten cultuurbeleid in

waardering van de ondernomen culturele activi-

Nederland wordt geschetst aan de hand van vijf

teiten; inzicht krijgen in de criteria en drempels

hoofdstukken: 1) Inleiding, 2) Historische

die van invloed zijn op de keuze van docenten

ontwikkeling, 3) Provinciale taak/rol voor het

om al dan niet in schoolverband (sectieverband)

kunsten cultuurbeleid, 4) Provinciaal kunsten

bepaalde culturele activiteiten te ondernemen.

cultuurbeleid in de praktijk (hierin onder

Enkele conclusies: de helft van de vaksecties


19

heeft het afgelopen schooljaar culturele activi-

specifiek onderdeel: een evaluatie van het

teiten ondernomen; het bezoeken van musea is

project 'Bouwen aan de poort' door deelnemers

de meest ondernomen culturele activiteit,

aan het project. Bouwen aan de poort heeft

gevolgd door het bijwonen van voorstellingen

betrekking op de stad Amersfoort. Onderdeel

en het bezichtigen van gebouwen.

van het project zijn een museumles in museum Flehite en een bezoek aan de Koppelpoort.

Rapportage culturele activiteiten : eindrap-

Enige conclusies: op bijna alle scholen worden

portage basisonderwijs / V. van Grinsven en

(buitenschoolse) activiteiten ondernomen; alle

H. Kommer. - Utrecht : DUO Market Research,

respondenten die aan het project Bouwen aan

2000. - 36 p. : tab. - In opdr. van Erfgoed

de poort hebben deelgenomen, beoordelen het

Actueel en Cultuur & School.

project positief.

(Onderzoeksrapportages cultuureducatie Erfgoed Actueel en Cultuur en School)

Rijksarchieven groeien uit tot historische

Resultaten van een onderzoek naar culturele

informatiecentra.

activiteiten in het basisonderwijs. De doelstel-

In: Uitleg. - Vol. 15(1999)21(22sept.29)

lingen luiden: inzicht krijgen in de culturele

De huidige rijksarchieven hebben te weinig

activiteiten die het schooljaar 1997/1998

mogelijkheden om de ambities van de Rijks-

werden ondernomen door scholen uit de conve-

archiefdienst waar te maken. Hun publieke

nantgebieden Gelderland, Drenthe, Groningen,

functie kan beter tot zijn recht komen wanneer

Amsterdam en Den Haag (alleen voor Den Haag

zij integreren met andere instellingen op dit

zijn vragen gesteld over schooljaar 1998/1999);

gebied. Daardoor kunnen ze uitgroeien tot

inzicht krijgen in de waardering van de onder-

historische informatiecentra voor provincie en

nomen culturele activiteiten; inzicht krijgen in

regio. Deze integraties zullen zowel de effecti-

de criteria en drempels die van invloed zijn op

viteit als de efficiency moeten verhogen.

de keuze van scholen om al dan niet in schoolverband een bepaalde culturele activiteit te

Samen sporen zoeken : cultureel erfgoed in

ondernemen. Enkele conclusies: vrijwel alle

de brede school / K. Kievit

basisscholen (97%) hebben aangegeven dat op

In: Jong c.s. : educatie, opvoeding en opvang

hun school in het afgelopen schooljaar culturele

in de brede school. - Vol. 7(2000)4(jun.16-18)

activiteiten zijn ondernomen. Het bijwonen van

Cultureel erfgoededucatie is een van de priori-

een theater- of podiumkunstvoorstelling en het

teiten van het project Cultuur en School. Tot nu

bezoeken van musea zijn de meest ondernomen

toe zijn er weinig subsidieaanvragen voor

culturele activiteiten.

cultureel erfgoedprojecten ingediend. Bovendien zijn er weinig brede-schoolprojecten

Rapportage pilot-onderzoek [basisonderwijs

bekend waarbij wordt samengewerkt met

provincie Utrecht] Workshops Erfgoed Actueel

cultureel erfgoedinstellingen. Om de bekend-

/ V. van Grinsven en K. Monnink ; i.o.v.

heid en het gebruik van cultureel erfgoed in het

Erfgoed Actueel en Cultuur en School. -

primair en voortgezet onderwijs te bevorderen,

Utrecht : DUO Market Research, 1998. - 51 p. :

en om het aanbod van culturele instellingen

tab., graf.

beter af te stemmen op de vraag van het


onderwijs is er het bureau Erfgoed Actueel. Dit


artikel gaat in op de werkzaamheden van het

In juni 1998 is in opdracht van Erfgoed Actueel

bureau en mogelijke samenwerkingsverbanden.

een pilot-onderzoek uitgevoerd onder scholen primair onderwijs in de provincie Utrecht. Het

Scholen adopteren monumenten : een

onderzoek bestaat uit twee onderdelen: 1. een

handleiding voor docenten en andere betrok-

algemeen onderdeel: wat ondernemen scholen

kenen voor het gebruik van de historische

aan (buitenschoolse) culturele activiteiten en

omgeving in het onderwijs /N. Pool. -

hoe waarderen zij deze activiteiten; 2. een

Amsterdam : Stichting Nationaal Contact

20


Monumenten [etc.], 1997.- 38 p. : ill. - Met

Concluderend kan gesteld worden dat zowel de

adressen en lit.opg. - ISBN 90-71107-48-5

kunstinstellingen als de erfgoedinstellingen hun

In deze handleiding staat beschreven wat de

eigen expertise en mogelijkheden op het

achtergronden van dit project zijn, welke

gebied van onderwijs en educatie hebben. Op

doelstellingen beoogd worden en wat de

langere termijn ligt het antwoord daarom in

toegevoegde waarde is die een monument voor

afstemming en samenwerking tussen de

de betrokkenen kan opleveren. Vervolgens

verschillende instellingen.

wordt uitgelegd hoe de schoolleiding en docenten een adoptie kunnen realiseren. Bevat

Straatbeelden vergelijken / K. Kievit

zowel voorbeelden van scholen die inmiddels

In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(1999)3(nov.28-31)

ervaring hebben opgedaan met een geadop-

Dit artikel staat in een themanummer van het

teerd monument als fictieve voorbeelden.

Praxis-bulletin over tijd en tijdsoriëntatie In dit

Doelgroep: basis- en voortgezet onderwijs.

derde artikel over cultureel erfgoed staat het straatbeeld centraal. In veel dorpen en steden is

School maakt tieners enthousiast voor

in een snel tempo het straatbeeld aan het

cultureel erfgoed / S. Jongenelen

veranderen. Veel kinderen realiseren zich niet

In: Oud nieuws. - Vol. 1(1998)1(jan.18-19)

dat op die manier delen van het verleden

Het Hervormd Lyceum Zuid in Amsterdam heeft

verdwijnen. De auteur geeft de leerkracht van

als eerste middelbare school in Nederland een

groep 5 tot en met 8 (les)suggesties om samen

monument geadopteerd. In het kader van het

met de kinderen de geschiedenis van de

Europese initiatief 'Scholen Adopteren

woonplaats te ontdekken aan de hand van het

Monumenten' ontfermt het lyceum zich sinds

straatbeeld. Ook is informatie opgenomen over

1995 over het Amsterdamse Vondelpark. Een

het zoeken in een archief.

gesprek met rector Adriaan Deurloo van het Hervormd Lyceum Zuid over dit cultureel

Structureren of stimuleren? : verslag van een

erfgoed project bedoeld voor tweede klassen

quick-scan naar de gewenste infrastructuur

van de havo en het vwo.

op het terrein van erfgoed-educatie / L. van Oijen en P. van der Zant. - Gouda : BART, 1999.

Staren naar een oude schoen : basisartikel / K.

- 20 p. - Met bijl. en samenv.

Kievit

In gesprekken met dertien sleutelpersonen op

In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(1999)1(sept.11-14)

het terrein van erfgoed-educatie is getracht

Introductieartikel over cultureel erfgoed in het

inzicht te krijgen in de gewenste infrastructuur

primair onderwijs. In de komende nummers van

op het terrein van cultureel erfgoed ten

jaargang 17 van het Praxis-bulletin zullen er

behoeve van de erfgoed-educatie. Bevat: De

lessuggesties voor onder-, midden- en boven-

ontwikkeling van erfgoed-educatie; Samen-

bouw worden uitgewerkt. In dit artikel wordt

werking tussen erfgoed-instellingen; Samen-

besproken wat cultureel erfgoed precies is en

werking met instellingen voor kunsteducatie

worden er algemene lessuggesties gegeven.

waaronder het LOKV; De noodzaak van

Ook is er een kijkwijzer met basisvragen in

verscheidenheid; De rol van bureau Erfgoed

opgenomen.

Actueel. Als bijlage is het verslag van de werkbijeenkomst 'Cultureel erfgoed en

Steunfuncties kunstzinnige vorming : erfgoed

educatie' opgenomen.

bemiddelaars? / M. van Loon en C. Bunnik In: Oud nieuws. - Vol. 1(1998)3(sept.11-12)

Surf eens langs het projectloket : Erfgoed on-

Kunnen de steunfuncties voor kunstzinnige

line / Y. van Eekelen

vorming ook een aanbod voor cultureel erfgoed

In: Uitleg. - Vol. 14(1998)23(7okt.30-31)

bemiddelen? Diverse personen van steun-

De website van Erfgoed Actueel, het

functie-instellingen en van musea zetten de

Amsterdamse bureau voor cultureel erfgoed en

voors en tegens van deze vraag op een rijtje.

educatie bevat een projectloket d.w.z. een


21

databank met onderwijsprojecten op het

cultuurhistorische elementen in het landschap

gebied van cultureel erfgoed. De onderwijspro-

richtinggevend moeten zijn. Hoe gaan we

jecten zijn te raadplegen op schoolvak, onder-

verantwoord om met de beperkte ruimte in

wijssoort, cultuursector, provincie of trefwoord.

Nederland en hoe kunnen bepaalde gebieden

Het Projectloket is toegankelijk via het

hun specifieke kenmerken behouden, terwijl er

Internetadres: www.minocw.nl/erfgoed.

toch wegen en woningen worden gebouwd? Ontwerpers, planologen, projectontwikkelaars,

Tegels vertellen hun verhaal... / B.

beleidsmakers en bewindslieden debatteerden

Munsterman

tijdens een manifestatie in Rotterdam over

In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(2000)7(mrt.8-11)

cultuurhistorische waarden bij de verdere

In dit artikel wordt de geschiedenis van de tegel

inrichting van Nederland.

en tegelbakkerijen behandeld en worden er praktische lessuggesties gegeven voor kinderen

Het verleden in de toekomst : advies van de

uit groep 7 en 8. Het artikel bevat ook een

commissie geschiedenisonderwijs /

kopieerblad.

Adviescommissie Geschiedenis. - Den Haag : Sdu, 1998. - 44 p. - Met bijl. - ISBN 90-346-

Van huis uit... : een lessenpakket over landin-

3547-3

richting, geschiedenis, stedenbouw, architec-

Een advies over doel, functie en inhoud van het

tuur en vormgeving met de eigen omgeving

vak geschiedenis in het voortgezet onderwijs en

als informatiebron : het Brabants verleden in

daarbij de relatie met het basisonderwijs.

de buurt / Cultoero Bureau voor

Daarnaast komt aan bod: opvattingen in de

Cultuurhistorisch Toerisme en Onderzoek. -

maatschappij en in het vervolgonderwijs;

[S.l : s.n], 1999. - Losbl. : ill. + diskette. - Het

algemene beschouwing over het vraagstuk van

lespakket bevat een docentenhandleiding,

kennis, inzicht en vaardigheden in het geschie-

werkbladen, leermiddelen en een diskette

denisonderwijs; geschiedenisonderwijs in de

met lesmateriaal.

multiculturele samenleving; randvoorwaarden;

Doel van dit project is belangstelling te wekken

samenvatting en overzicht van aanbevelingen.

voor de eigen omgeving en vooral voor het cultuurhistorisch erfgoed dat zich daarin

Vernieuwende vormen van cultuurspreiding /

bevindt. Het project neemt de leerlingen mee

ingeleid door I. van Hamersveld ; bijdr. van B.

van plattegronden naar driedimensionaliteit en

Bakker ... [et al.]

geeft onder andere inzicht in historische

In: Boekmancahier. - Vol. 11(1999)41(sept.225-

processen, planologische processen, bouw-

291). - Themanummer. - Met lit.opg.

kundige processen en vormgevingsaspecten.

Openbaar Kunstbezit presenteerde in de jaren

Doelgroep is groep 7 en 8 van het basisonder-

vijftig een vernieuwende vorm van cultuursprei-

wijs. De leerstof valt zoveel mogelijk binnen de

ding door bij de esthetische opvoeding van het

kerndoelen voor de leergebieden aardrijks-

Nederlandse volk gebruik te maken van de

kunde, geschiedenis, samenleving, techniek,

massamedia. Kunst- en cultuureducatie krijgt in

tekenen en handvaardigheid. Het totale project

de jaren negentig een structurele plek in het

bestaat uit docentenhandleiding, werkbladen,

onderwijs. De kunstvakken worden steeds

leermiddelen, een diskette en een diaserie.

sterker geplaatst in het perspectief van latere cultuurdeelname. Docenten van Culturele en

Verbeelding verdient een plaats in de

Kunstzinnige Vorming 1 (CKV 1) hebben een

openbare ruimte / Y. van Eekelen

bredere opvatting van cultuur dan hun leer-

In: Uitleg. - Vol. 15(1999)26(10nov.28-31)

lingen. Dankzij een gebrekkige infrastructuur

Nederland moet zo worden ingericht dat het

voor erfgoed in het onderwijs slaat dit vak nog

zijn karakter behoudt en er ook nog mooi

weinig aan op scholen. Voor cultuurspreiding, -

uitziet. Bij het gebruik van de openbare ruimte

educatie en -toerisme liggen grote kansen in de

zouden naast omgevingsfactoren ook de

nieuwe media.

22


Vervolgnotitie Cultuur en school / OCW,

Werken met voorwerpen : handleiding voor

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en

docenten in de basisvorming / G. Durbin,

Wetenschappen. - Zoetermeer : Ministerie van

Morris en S. Wilkinson ; bewerkt door P.

OCenW, 1999. - 24 p.

Grimm ... [et al.]. - Amsterdam [etc.] :

Balans van de eerste twee jaren van het project

Amsterdams Historisch Museum [etc.], 1995. -

Cultuur en School. Inhoud: korte terugblik

52 p. : ill. - Oorspr. titel: A teacher's guide to

(decentrale en centrale trajecten, tussenbalans);

learning from objects : English Heritage, 1990.

drie prioriteiten (vmbo, erfgoed en culturele

- ISBN 90-800329-3-X

diversiteit); ontwikkelingen per onderwijssoort;

Met deze handleiding kunnen leerlingen

ontwikkelingen in de culturele infrastructuur;

vaardigheden bijgebracht worden die nodig zijn

regie/bestuurlijke afspraken.

om voorwerpen te kunnen gebruiken als bron van informatie en als uitgangspunt voor

Volkscultuurtoerisme : een dubbele verrijking

(cultuur)historisch onderzoek. De praktijkvoor-

/ onder red. van I. Strouken en A. van der

beelden sluiten aan bij de kerndoelen.

Zeijden ; NCV, Nederlands Centrum voor Volkscultuur en VVS, Vereniging voor de

Zappen in je buurt : map met docentenhand-

Vrijetijdssector. - Utrecht : Nederlands

leiding, onderzoeksopdrachten en hulpbladen

Centrum voor Volkscultuur, 2000. - 96 p. : ill.,

havo/vwo / H. Rigter ... [et al.]. - Hilversum :

tab. - Met lit.opg. - ISBN 90-71840-42-5

Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en

Volkscultuur en toerisme zijn ieder vanuit een

Eemstreek, 1998. - Losbl. + diskette. - Bestaat

andere invalshoek bezig met de historische

ook in een versie voor vbo/mavo.

achtergronden van het dagelijks leven. Maar

Zappen in je buurt voor de basisvorming heeft

het is niet vanzelfsprekend dat zij samen de

drie speerpunten: cultuureducatie, onderzoe-

volkscultuur van hun streek op een zo authen-

kend leren en presenteren, en is toegespitst op

tiek mogelijke manier naar het grote publiek

de nieuwste ontwikkelingen rondom

brengen. Daarvoor is de afstand tussen beide

zelfstandig leren. Het materiaal gaat over

sectoren te groot. De centrale vraag van dit

wonen, architectuur, werk, voorzieningen,

boek is daarom: 'Waarom is het belangrijk dat

groen, mobiliteit, kunst en de inrichting van de

volkscultuur en toerisme samenwerken en hoe

omgeving. Aan de hand van vijf stappen voeren

pakken ze dat aan'. In een aantal inleidende

leerlingen opdrachten uit in hun eigen

artikelen en in een aantal uitgewerkte praktijk-

omgeving. Aan de orde komen de vakken:

voorbeelden wordt deze vraag beantwoord.

geschiedenis, aardrijkskunde, economie en beeldende vakken. De methode is overstijgend

Vragen aan de koffiemolen : jonge kinderen

bedoeld, maar is ook vakgericht inzetbaar. Bij

en cultureel erfgoed / K. Kievit

het lesmateriaal is uitgegaan van de 'Herziene

In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(1999)2(okt.16-19)

kerndoelen voor de basisvorming' die augustus

Cultureel erfgoed kan gebruikt worden als

1998 in werking is getreden.

onderwerp bij geschiedenis, aardrijkskunde, Nederlands, tekenen, maar ook bij het vak rekenen. Al in de onderbouw kan het

TIJDSCHRIFT

onderwerp gebruikt worden, waarbij het belangrijk is om uit te gaan van de belevings-

Oud nieuws / Erfgoed Actueel. - Amsterdam :

wereld van het kind. Dit artikel beschrijft een

Erfgoed Actueel, 1998- . -

les over de koffiemolen met achtergrondinfor-

Verschijnt als cahier bij het Bulletin Cultuur &

matie over koffie voor kinderen uit groep 1 tot

School. - ISSN 1387-635X

en met 4.


23

We b s i t e s

http://www.erfgoedactueel.nl/ Erfgoed Actueel

Website van Erfgoed Actueel, bureau voor cultureel erfgoed en educatie. Met informatie over Erfgoed Actueel en over producten en diensten voor de ontwikkeling van materialen en projecten en voor het contact leggen met andere instellingen en organisaties. Naast informatie over workshops, symposia, publicaties en links, is er een Projectloket met onderwijsprojecten over cultureel erfgoed, met beschrijving en praktische informatie. Ook worden lesideeën verzameld die zijn te downloaden.

http://www.minocw.nl/c&s Cultuur en School

Meer cultuur op school, meer leerlingen in contact brengen met kunstinstellingen als theaters en musea. Dat is de doelstelling van het project Cultuur en School van het ministerie van OCenW. De website biedt voorlichting over het project en uitgebreide informatie over de plaats van cultuur binnen recente onderwijsvernieuwingen waaronder de vakken CKV1 en CKV2 en 3. Ook achtergrondinformatie over alle in het kader van Cultuur en School ontwikkelde projecten.

http://www.cbg.nl/uitgever/lesbrief.htm De stamboom in de klas

Familiegeschiedenis komt in verschillende geschiedenismethoden voor het basisonderwijs kort aan bod. Het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG) heeft lesmateriaal ontwikkeld voor docenten die meer met dit onderwerp willen doen. De stamboom in de klas is een lesbrief voor drie lessen.

24


http://www.archief.nl/rad/thema/strijd_tegen_ het_water/index.html Strijd tegen het water

Alle onderdelen van de Deltawerken worden vanuit historisch perspectief belicht. Via de online-inventaris kan zeer specifieke informatie opgezocht worden uit de archieven van de Deltadienst, de uitvoerder van de Deltawerken.

http://naturalis.kennisnet.nl Naturalis

Het natuurmuseum Naturalis in Leiden op Kennisnet. Met een grote natuurdatabase die niet alleen voor wetenschappelijke onderzoekers is. De informatie is ingedeeld in thema’s zoals voedsel, voortplanting et cetera. Met tips voor het maken van een werkstuk en ‘parels’ uit collecties van buitenlandse natuurmusea.

http://den.nl Vereniging Digitaal Erfgoed Nederland

De Vereniging Digitaal Erfgoed Nederland (DEN) heeft het doel de toegankelijkheid van Nederlands cultureel erfgoed te bevorderen door middel van digitale ontsluiting. Ook voor educatieve doeleinden. Er wordt gewerkt aan onder andere een digitale Netwijzer Cultuur die collecties, contextuele informatie, literatuurverwijzingen en voorwerpen, documenten en beelden zal presenteren.

http://www.veenkoloniaalmuseum.nl Veenkoloniaal Museum

Het Veenkoloniaal Museum Veendam heeft een digitale rondwandeling gemaakt door de geschiedenis van de Groninger veenkoloniën.

http://www.omroep.nl/nps/radio/ supplement/99/soundscapes/bibliotheek The Library of Vanished Sounds

The Library of Vanished Sounds met geluiden uit de oude doos, zoals het geluid van de hoefsmid met een hinnikend paard, het geluid van bikkelen, maar ook de eerste maanlanding van Apollo 11. De geluiden zijn in RealAudio of WAV-formaat.


25

http://www.bbc.co.uk/education/history BBC-online history

Website vol met historische informatie. Tekst, beeld, geluid en 3D-animatie. Engelstalig.

http://www.ryksargyf.org/fdv/index.html Vrouwen en burgercultuur

Naar aanleiding van de inmiddels gesloten tentoonstelling ‘Freules, Dames, Friese vrouwen en de burgercultuur (1850-1950)’ heeft het Ryksargyf in Leeuwarden een website gemaakt voor het voortgezet onderwijs. Met opdrachten.

http://users.bart.nl/~jbmeijer/ Hunebedden

Site voor kinderen over hunebedden in Nederland. De site wil antwoord geven op de vragen: wat zijn hunebedden, hoe kwamen die enorme keien hier en hoe oud zijn ze, waarvoor dienden ze, en door wie en hoe werden ze gebouwd.

http://www.rmo.nl/nederl/asterix/ asterixstart.html Asterix en Europa

Educatieve site van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden over Galliërs, Romeinen en natuurlijk over Asterix en Obelix.

http://www.erfgoednet.nl Erfgoed

Een website waar verschillende instellingen voor erfgoed zich presenteren: Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, Federatie Monumentenwacht en vele andere.

26


http://people.zeelandnet.nl/bpmz/dzmo/ Zeeuws erfgoed

Dat zoeken we op ontwikkelt lesmateriaal en leermiddelen voor aardrijkskunde, geschiedenis, economie en de beeldende vakken in de basisvorming van het voortgezet onderwijs. Dat zoeken we op gaat over het cultureel erfgoed in Zeeland. Het volgt de methodiek van het omgevingsonderwijs, inclusief het aanleren van algemene studievaardigheden.

http://www.24hourmuseum.org.uk/intro.htm Britse musea en erfgoedinstellingen

De 24 hourmuseum-website is een schitterende site die toegang geeft tot een groot aantal Britse musea en erfgoedinstellingen. Naast educatieve informatie (zie onder ‘Resources’) zijn er kinderen jongerenpagina’s (zie onder ‘Y24’).

http://www.histopia.nl/ Geschiedenis

Histopia is een website voor geschiedenisonderwijs. Voor leerlingen zijn er onder andere virtuele reizen door het verleden, bijvoorbeeld een wandeling door een Romeins huis, leertips en veel links.

http://www.rol.nl/ Omgevingsonderwijs

Regio on line is een site die hulp biedt bij het onderzoek van de eigen omgeving en bij het maken van werkstukken. Geschikt voor leerlingen in de bovenbouw van de basisschool en in het voortgezet onderwijs. Ook bedoeld om bijdragen (‘boeken’) te leveren. Regio on line is een internet/kennisnet-toepassing en wordt mogelijk gemaakt door Fontys Hogescholen.

T

ip

Op de hoogte blijven van interessante websites over cultureel erfgoed? Surf ook naar de startpagina’s http://erfgoededucatie.pagina.nl/ en http://cultuureducatie.pagina.nl en de website http://www.kunsteducatie.nl.


27

P rovinciale

instellingen op het gebied van cultureel erfgoed en educatie

GRONINGEN

Proefproject van een aantal samenwerkende

Federatie van Musea in de provincie Groningen

partners

Lopende Diep 8

in Drenthe:

9712 NW GRONINGEN

- Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Postadres: idem bezoekadres

- Rijksdienst voor Oudheidkundig

tel (050) 313 00 52

Bodemonderzoek

fax (050) 318 83 48

- Provincie Drenthe

e-mail [email protected]

- Vereniging van Drentse gemeenten - Stichting Drents Welstandstoezicht

Aangesloten zijn:

- overige particuliere monumentenorganisaties

- 41 kleine en middelgrote musea

in Drenthe.

- Consulentschap voor de Heraldiek - Stichting Groninger Dracht - Stichting oude Groninger Kerken

OVERIJSSEL

Stichting Kunst en Cultuur Overijssel Kamperstraat 11-13 FRIESLAND

8011 LJ ZWOLLE

Federatie van Musea en Oudheidkamers in

Postadres: Postbus 1229

Friesland

8001 BE ZWOLLE

Turfmarkt 11

tel (038) 422 50 30

8911 KS LEEUWARDEN

fax (038) 421 84 11



8900 CE LEEUWARDEN tel (058) 213 91 85

Aangesloten zijn:

fax (058) 213 22 71

- Bureau museumconsulent, ondersteunt 90


musea

internet www.friesmuseum.nl

- Stichting Kunst op School - Overijssels Centrum Beeldende Kunst

Aangesloten zijn: - 76 verschillende musea en oudheidkamers GELDERLAND

Gelders Oudheidkundig Contact DRENTHE

Oudewand 31-33

Steunpunt Monumentenzorg Drenthe (Stichting

7201 LJ ZUTPHEN

in oprichting)


Bezoekadres: nog niet bekend

7200 BA ZUTPHEN

Postadres: Postbus 122 (= postadres van

tel (0575) 51 18 26

provincie Drenthe)

fax 0575) 54 32 23

9400 AC ASSEN


tel (0592) 365 724

internet www.rww.nl

fax (0595) 365 688

28


Diverse consulenten met taken voor 200 aan-

Noord-Holland kent 5 regionale museum-

gesloten organisaties:

consulenten:

- Musea

Zuid-Kennemerland

- Historische verenigingen

Zaandijk

- enige monumentenorganisaties

Gooi e.o. Noord-Kennemerland West-Friesland/Noordkop/Texel

FLEVOLAND

Sociaal-Historisch Centrum Flevoland Kamp 4028

ZUID-HOLLAND

8225 HK LELYSTAD

Erfgoedhuis Zuid-Holland


Breestraat 59

8200 AB LELYSTAD

2311 CJ LEIDEN

tel (0320) 223 113


fax 0320) 223 661

2301 ED LEIDEN tel (071) 513 37 39 fax (071) 513 41 44

UTRECHT


Federatie Stichts Cultureel Erfgoed Warmoesstraat 2

Aangesloten zijn:

3513 XM UTRECHT

Monumentenwacht Zuid-Holland


Vereniging van Musea in Zuid-Holland

3505 AB Utrecht

Provinciaal Steunpunt Monumentenzorg en

tel (030) 234 38 80

Archeologie

fax (030) 232 86 24

Platform Geschiedbeoefening


Zuid-Hollandse Kring van Archivarissen

internet www.erfgoed-utrecht.nl

Stichting Oude Hollandse Kerken Kastelenstichting Holland en Zeeland

Aangesloten zijn: - Stichting Ondersteuning Musea, ondersteunt 50 musea

ZEELAND

- Stichting Stichtse Geschiedenis

Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland

- Stichting De Utrechtse Molens

Walplein 6

- Stichting Utrechtse Kastelen

4331 BS MIDDELBURG

- Boerderijen Stichting Utrecht

Postadres: Postbus 153 4330 AD MIDDELBURG tel (0118) 670 871

NOORD-HOLLAND

fax (0118) 670 880

Stichting Kunst en Cultuur Noord-Holland


Nieuwe Gracht 7 2011 NB HAARLEM

Overhedenoverleg en een samenwerkingsband


van:

2000 GH HAARLEM

- Monumentenwacht Zeeland

tel (023) 531 91 39

- Provinciaal Archeologisch Centrum Zeeland

fax (023) 531 52 84

- Bureau Museumconsulent


- Consulent regionale geschiedbeoefening

internet www.kcnh.nl


29

NOORD-BRABANT

Brabantse MuseumStichting Ringbaan Oost 8/17 5013 CA TILBURG Postadres: idem bezoekadres tel (013) 535 55 65 fax (013) 581 06 08 e-mail [email protected] internet www.brabantmuseumland.nl

Verleent diensten aan 130 musea in de provincie

LIMBURG

Symbiose, Stichting Kunst en Cultuur Mercator 1 6135 KW SITTARD Postadres: Postbus 5086 6130 PB SITTARD tel (046) 420 80 00 fax (046) 420 80 80 e-mail [email protected] internet www.symbiose.nl

Ondersteunt 70 musea in de provincie

30


Cultuurnetwerk Nederland is het landelijk expertisecentrum voor de cultuureducatie. Cultuureducatie is de verzamelnaam voor alle vormen van educatie waarbij kunst en cultuur als doel of als middel worden ingezet. De medewerkers van Cultuurnetwerk Nederland verzamelen en verspreiden informatie en kennis over theorie, beleid en praktijk van cultuureducatie in Nederland en het buitenland. Zij maken deze informatie en kennis toegankelijk en toepasbaar voor iedereen die werkt in of voor de cultuureducatie in instellingen voor kunst en cultuur, de amateurkunst, het onderwijs, de centra voor de kunsten en bij de verschillende overheden. Cultuurnetwerk Nederland heeft een studiecentrum met een gespecialiseerde bibliotheek, organiseert studiedagen, debatten, trainingen en congressen, geeft publicaties uit en onderhoudt een uitgebreide internetsite.

Expertisecentrum cultuureducatie Ganzenmarkt 6 _ Postbus 61 _ 3500 AB Utrecht _ T 030 236 12 00 F 030 236 12 90 _ E [email protected] _ www.cultuurnetwerk.nl

L iteratuur. wordt hier en daar gewerkt aan de opbouw van zo'n aanbod

Recommend Documents