K!X: Empoweren en netwerken

K!X: Empoweren en netwerken

Handleiding voor K!X coördinatoren FORUM, Instituut voor Multiculturele Vraagstukken

Handleiding voor K!X-coördinatoren

Deze handleiding voor K!X-coördinatoren is een uitgave van FORUM, Instituut voor Multiculturele Vraagstukken. Coördinatie Zeki Arslan Redactie Chadia Bannouh Met medewerking van Jamal Chrifi, Marco Peper Eindredactie Frans van der Heijden Fotografie Anouk Hebing, Mladen Pikulic Vormgeving en lay-out Ontwerpstudio 1 plus, Vincent Bons Februari 2011 Alle rechten voorbehouden. Niets in deze uitgave mag vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door middel van druk, fotokopie, opname of op welke wijze dan ook, zonder voorgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Postbus 201 3500 AE Utrecht Telefoon (030) 297 43 21 www.forum.nl www.kixteams.nl

inhoud

1 Inleiding: wat houd K!X in?

4



4 4 5 5 6 6

Waarom een promotieteam? Op wie en wat is het gericht? Hoe wordt een K!X-team georganiseerd? Taken van de coördinator De jongeren: inbreng en beloning Elk jaar een activiteitenplan

2 Wat kan K!X ondernemen?

In contact met werkgevers Training on the job Toegang tot het juiste netwerk K!X als rolmodel voor anderen Brug naar ouders Mee debatteren en ‘mediagebruik’ School een beter klimaat en imago Buurt met een ‘slechte naam’? Gastdocenten

3 De rol van de K!X coördinator Coachen en begeleiden Promoten Aandachtspunten Contact met FORUM

4 In 10 stappen naar een goedlopend K!X

1e stap Stel het K!X-team samen 2e stap Bereid de eerste vergadering voor 3e stap Leg de vervolgbijeenkomsten vast 4e stap Bepaal het profiel en de doelen 5e stap Stel een activiteitenplan op 6e stap Wanneer is een activiteit K!X-proof 7e stap Maak een planning en kijk naar het geld 8e stap Verdeel de taken en vorm commissies 9e stap Bijhouden van de behaalde competenties 10e stap Deelname aan K!X-coördinatoren bijeenkomsten

8 8 8 9 9 9 10 10 10 10

12 12 12 13

14 14 14 14 14 15 15 16 17 18 18

5 De handleiding in schema

20

6 K!X in actie

22

7 Bijlagen

25

1) Inleiding: wat houdt K!X in? Jongeren empoweren en leren netwerken – dat is de kern van een ‘kleurrijke impuls voor kleurrijk succes’, afgekort tot K!X. Door jongeren in promotieteams samen activiteiten te laten ondernemen geeft K!X ze de mogelijkheid zich positief te profileren en het beste uit zichzelf te halen. Deelname aan dit project stimuleert hun persoonlijke ontwikkeling en vergroot de kansen op een voorspoedige maatschappelijke carrière.

Waarom een promotieteam? De basisgedachte achter K!X is ‘empoweren en netwerken’. Jongeren empoweren om het beste uit zich zelf te halen. Én jongeren leren te netwerken om zich te oriënteren op de arbeidsmarkt en daarmee ook hun arbeidsmarktkansen te vergroten. K!X wil jongeren extra de kans geven om aan een goede toekomst te werken door ze in promotieteams hun talent verder te laten ontwikkelen. In K!X leren jongeren allerlei nieuwe vaardigheden, doen ervaringen op en ontmoeten mensen die belangrijk zijn voor hun loopbaan. K!X is óók bedoeld om jongeren op een positieve manier in beeld te brengen op school en bij werkgevers. Dat álle jongeren, met welke kleur dan ook, samen de toekomst van Nederland zijn. Deelname aan dit project stimuleert hun persoonlijke ontwikkeling en vergroot de kansen op een mooie carrière. Door de huidige economische omstandigheden hebben veel jongeren het moeilijk op de arbeidsmarkt. K!X geeft ze de mogelijkheid zich positief te profileren en het beste uit zichzelf te halen. Deelname aan de promotieteams helpt jongeren om geïnspireerd te raken en trots op zichzelf te zijn en zo ook positiever over zichzelf te denken. Bovendien, en niet minder belangrijk: vanuit een positief en evenwichtig zelfbeeld ontwikkel je veel makkelijker het vermogen tot zelfreflectie én een gezond kritische kijk op de samenleving, wat je weerbaarder maakt als daarbinnen (of daaromheen) problemen spelen. Emancipatie, empowerment en participatie zijn kernbegrippen in K!X. Ze verbeteren de beeldvorming en vormen sleutels tot een veel belovende toekomst.

Op wie en wat is K!X gericht? De primaire doelgroep van het K!X-project zijn natuurlijk de jongeren zelf. Jongeren die een opleiding volgen aan een mbo of vmbo, onafhankelijk van welke richting of op welk niveau.

4

De tweede doelgroep van K!X zijn de professionals (en soms ook vrijwilligers) bij onderwijsinstellingen die met jongeren werken – in de meeste gevallen schoolleiders, leerkrachten, coördinatoren en decanen. Zij worden benaderd om jongeren enthousiast te maken voor deelname, teams samen te stellen en deze actief te begeleiden. Voor de implementatie van K!X op school is het management (de directie) een onmisbare schakel. Ten slotte is er een grote, gevarieerde groep van ‘eindgebruikers’ die K!X wil bereiken: het bedrijfsleven, de politiek, (andere) scholen en jongeren, diverse culturele en maatschappelijke instellingen, de media – en uiteindelijk de hele samenleving.

Hoe wordt een K!X-team georganiseerd? Een K!X-promotieteam bestaat uit een aantal deelnemers of een hele klas en een K!X-coördinator, die wordt aangesteld en gefaciliteerd door de school. Deze coördinator wordt vrijgemaakt om jongeren enthousiast te krijgen en een team samen te stellen. Dat kan een docent, coördinator of decaan zijn. Waar het om gaat is dat de beoogde coördinator gedreven is, gelóóft in de voordelen van een promotieteam en de onderwijsinstelling volledig achter zich heeft. Deze docent coacht de jongeren naar zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid. De K!X-teams bestaan in de meeste gevallen uit een klas die een promotieteam vormt samen met hun docent. De activiteiten die met K!X worden uitgevoerd vallen dan ook vaak samen met vakken, zoals Maatschappijleer, Maatschappelijke stage, Burgerschap of mentoraat. Ook andere vakken kunnen betrokken worden bij K!X. In enkele gevallen bestaan de K!X-promotieteams ook uit een groepje vrijwillige deelnemers (soms uit verschillende leerjaren en opleidingen) en een docent. In dit geval vallen de uit te voeren activiteiten niet in de lesuren, maar daarbuiten. De jongeren die in deze vorm meedoen aan K!X kunnen dit vaak wel gebruiken voor hun te behalen competenties voor het vak Burgerschap op het mbo.

Taken van de coördinator Naast het enthousiasmeren en coachen van deelnemers (potentiële leden) en het samenstellen van het team, is de coördinator verantwoordelijk voor: Een heldere profilering en doelstelling van het team; Het samen met jongeren bepalen van uit te voeren activiteiten; Het opstellen van een inhoudelijk jaarplan en planning van de activiteiten; Het opstellen van een inhoudelijk jaarverslag aan het eind van het studiejaar; Coachen en begeleiden van de jongeren; Begeleiding bij de public relations van het team; Het regelen van aanvullende financiën voor teamactiviteiten (waar nodig); Het onderhouden van contact met FORUM; 5

Het fungeren als aanspreekpunt voor directie/bestuur van de onderwijsinstelling; Het begeleiden en helpen organiseren van bedrijfsbezoeken met het team; Deelnemen aan de K!X-coördinaterenbijeenkomsten; Het bewaken van het proces; Het profileren van K!X zowel in als buiten de school.

De jongeren: inbreng en beloning Het K!X-team, eenmaal samengesteld, kiest uit zijn midden een voorzitter, een vice-voorzitter, penningmeester en een notulist. De voorzitter treedt naar buiten namens het team en werkt samen met de coördinator. Er wordt als het ware een dagelijks bestuur opgericht. De voorzitter, de vice-voorzitter, penningmeester en de coördinator zorgen samen dat alle teamleden betrokken blijven. Het is aan de jongeren zelf om activiteiten te bedenken in de geest van K!X; de coördinator begeleidt hen hierbij. Er wordt van de deelnemers creativiteit, betrokkenheid en een actieve houding verwacht. Zij zijn tenslotte een team!! Een goede manier om deelnemers bij het team te betrekken, is het geven van cijfers of het afstrepen van behaalde competenties wanneer het gaat om het vak Burgerschap of Maatschappelijke stage. Jongeren krijgen daarnaast kosteloos een training vanuit FORUM aangeboden. Er zijn keuzes uit de volgende trainingen: Communicatie & Presentatie; Empowerment; Arbeidsmarkt; Netwerken; Samenwerken; Vergaderen. De inhoud van de trainingen kunt u teruglezen in de hand-outs bij het onderdeel ‘ondersteuning’. De jongeren investeren tijd en moeite in het teamwerk, en zullen door beloning extra gemotiveerd zijn. Bovendien maakt dat hun deelname minder vrijblijvend. Op deze manier is K!X een verrijking van de bestaande leeromgeving, een aanvullende onderwijsmodule. Dat kan in het kader van bijvoorbeeld mentoruren, maatschappelijke stage, en competentie-ontwikkeling van leren, loopbaan en burgerschap. Tot slot reikt FORUM aan alle jongeren die succesvol aan een jaar K!X hebben deelgenomen een certificaat uit. Hierop staat beschreven wat zij binnen K!X gedaan hebben en welke vaardigheden daarmee extra aandacht kregen. Zo’n certificaat kunnen jongeren toevoegen aan hun CV en gebruiken bij sollicitaties. Beslist een pluspunt!

Elk jaar een activiteitenplan en een jaarverslag Ieder K!X-team werkt aan de hand van een jaarplan dat het zelf heeft opgesteld. Hierin staan de activiteiten (en de bijbehorende doelen) beschreven die het team in dat jaar wil uitvoeren. Voor het maken van zo’n jaarlijks activiteitenplan heeft FORUM een blauwdruk beschikbaar (zie handouts K!X-teams, ondersteuning1, blz.51). De uiteindelijke vaststelling van het plan gebeurt altijd in overleg met FORUM. Aan het eind van het jaar stelt het K!X-team een jaarverslag op. Het jaarverslag is een evaluatie van het afgelopen jaar. Voor het maken van zo’n jaarverslag heeft FORUM wederom een blauwdruk beschikbaar (zie handouts K!Xteams, ondersteuning2, blz.53).

6

7

2) Wat kan een K!X-team ondernemen? Een K!X-promotieteam wordt gestimuleerd om op allerlei gebieden initiatieven te nemen. Het zwaartepunt ligt uiteraard bij arbeidsmarktoriëntatie en het verbeteren van kansen. Dit gebeurt door bij werkgevers op bezoek te gaan, netwerken op te bouwen en aan de eigen skills te werken. Dit soort activiteiten zijn een vast onderdeel van het programma van een K!X-team. Daarnaast kunnen activiteiten gericht zijn op beeldvorming en netwerken in het algemeen, of maatschappelijk en cultureel van opzet zijn. Als zij het bijvoorbeeld belangrijk vinden om in de publieke discussie over gelijke kansen op de arbeidsmarkt zélf een steentje bij te dragen, dan weerhoudt niets hen ervan om een eigen debat te organiseren. De coördinatie van het geheel ligt in handen van de K!X-coördinator.

In contact met werkgevers Een belangrijk onderdeel van de K!X-methodiek zijn de bedrijfsbezoeken. K!X-teams leren met de bedrijfsbezoeken netwerken op te bouwen en de beeldvorming verbeteren. De deelnemers maken zelf een activiteitenplan en een keuze welk bedrijf/organisatie zij willen bezoeken. De bedrijfsbezoeken dienen vooraf met FORUM besproken te worden, om er voor te zorgen dat de bezoeken K!X-proof zijn. Hiermee wordt beoogd dat de bedrijfsbezoeken voldoen aan de voorwaarden die passen bij de methodiek, namelijk dat deelnemers in contact komen met werkgevers en daar leren welke functies er voor handen zijn en wat je nodig hebt om voor een functie in aanmerking te komen. Daarnaast dienen de K!X-deelnemers zich als K!X-team te profileren bij de werkgever, zodat de werkgever weet vanuit welk kader de deelnemers aan het bedrijfsbezoek deelnemen. De deelnemers leren tijdens een bedrijfsbezoek zich te presenteren aan de werkgever. Om u en de K!X-deelnemers hierbij te helpen heeft FORUM ook een werkgeverspool beschikbaar. Deze kunt u opvragen bij uw contactpersoon vanuit FORUM. Werkgevers worden ook naar school gehaald. Dit doet het K!X-team door binnen haar eigen netwerken en netwerken van FORUM een gastdocent uit te nodigen. Een gastdocent vertelt in de klas over zijn werk en ervaringen.

Training ‘on the job’ Onderdeel van K!X zijn de trainingen die jongeren krijgen. Naast de communicatie- en presentatietrainingen die de K!X-teams krijgen van FORUM, krijgen zij bij minimaal één werkbezoek ook een ‘training on the job’. Hierbij wordt de training communicatie en presentatie gecombineerd met een werkbezoek. De training vindt een uur voorafgaand aan het bedrijfsbezoek plaats, om deelnemers klaar te stomen zichzelf te presenteren als K!X-team. Een bedrijfsbezoek in combinatie met een training ‘on the job’ is een uitstekende methode om jongeren bewust te maken van hun eigen presentatie en netwerkcompetenties. De training is praktisch en direct toepasbaar. Voordeel is ook dat de deelnemers in een andere setting zijn bij een werkgever en dus goed meedoen.

8

Toegang tot het juiste netwerk Het mag duidelijk zijn: een belangrijk onderdeel van het K!X-teamwork is contacten leggen met het lokale bedrijfsleven. Dat kan bijvoorbeeld uitmonden in een bijeenkomst waarin stages ter sprake komen. Daarnaast kunnen de teams hierover in gesprek gaan met vakbonden en werkgeversorganisaties. Maar omgekeerd kan het ook voor bedrijven zelf heel zinvol zijn om in contact te komen met een K!X-team, bijvoorbeeld als ze op zoek zijn naar nieuw en gemotiveerd talent. Via de contacten met werkgevers krijgt het K!X-team ook toegang tot de juiste kanalen en netwerken. Heel strategisch, want zo kunnen zij kennis opdoen van het informele circuit, dat een grote rol speelt bij het krijgen van een stageplaats of betaalde baan. Doordat de teamleden zelf aan de slag gaan om contacten te leggen, informatie te verzamelen en gesprekken voor te bereiden, doen zij bovendien ervaring op die in hun verdere carrière goed van pas komt. Van de jongeren wordt verwacht dat zij voor- en na het bedrijfsbezoek opdrachten krijgen. Dit dwingt hen tot meer voorbereiding en inhoud. Voor richtlijnen bij voor- en na-opdrachten bij bedrijfsbezoeken kunt u de hand-outs raadplegen bij het onderdeel ‘ondersteuning’.

K!X als rolmodel voor anderen Leden van een K!X-team hebben een voorbeeldfunctie voor andere jongeren, zowel op de eigen school als in hun sociale omgeving. Zij kunnen hen het besef bijbrengen dat zij niet bij de pakken moeten neerzitten, dat er wel degelijk iets te bereiken valt, maar dat je er wel wat voor moet doen. En zij kunnen hen stimuleren uit hun slachtofferrol te kruipen, het heft in eigen handen te nemen en zich actief op te stellen in hun streven naar een goede toekomst in Nederland.

Brug naar ouders Ook naar ouders kunnen K!X-teams een brug vormen, bijvoorbeeld door hen te informeren over opleidingen en het reilen en zeilen op school. Dat de teamleden als rolmodel fungeren, is eveneens van groot belang voor de ouders. Maar ook het aangaan van discussies met ouders kan heel interessant zijn. Hoe het team de ouders benadert, hangt vooral van de jongeren zelf af. Zij weten immers het beste welke thema’s bespreekbaar moeten worden gemaakt, en waar hiaten zitten in de kennis van de ouders. Vaak weten de jongeren ook heel goed hoe zij hun ouders naar school kunnen krijgen.

9

Mee debatteren en ‘mediagebruik’ K!X-teams worden aangespoord (en daarin begeleid) om zich te mengen in het maatschappelijke debat over jongeren in de Nederlandse samenleving. Daarmee kunnen zij laten zien dat ook jongeren zélf een mening hebben over kwesties die hen aangaan. Manieren creëren om die mening te uiten, is een wezenlijk onderdeel van de toerusting van een team. Wie de media wil beïnvloeden, moet hen goed kunnen ‘benutten’. Het is best mogelijk dat evenementen en activiteiten van de K!X-teams bijzonder ‘mediageniek’ blijken te zijn. FORUM ondersteunt bij het ontwikkelen van media-aandacht.

School: een beter klimaat en imago K!X-promoteams kunnen een positieve bijdrage leveren aan het schoolklimaat. Overleg met leiding en docenten kan bijvoorbeeld leiden tot verbetering van aspecten die het leerproces van deelnemers gunstig beïnvloeden. De jongeren kunnen aangeven met welke knelpunten zij zelf te maken hebben en hoe die volgens hen zijn weg te werken. Via het promotieteam ontstaat wederzijds begrip en wordt duidelijk hoeveel er te bereiken is met samenwerking.

Buurt met een ‘slechte naam’? Onderwijsinstellingen hebben lang niet altijd een positief imago in hun omgeving. Sommige scholen worden met maatschappelijke problemen en onveiligheid geassocieerd. Dit beeld in een buurt hangt meestal samen met het beeld dat er over de deelnemers bestaat. Het K!X-promoteam kan hier een positieve werking op hebben. Er zijn een aantal K!X-teams die bijvoorbeeld een wijkfeest hebben georganiseerd waarbij zij de hele wijk hebben uitgenodigd. Er is ook een K!X-team geweest die kerstkransjes hebben gemaakt en deze hebben uitgedeeld aan de wijkbewoners. Dit zijn allemaal initiatieven van K!X-teams die een positief beeld hebben opgeleverd over de school en zijn deelnemers.

Gastdocenten Rolmodellen van ‘buiten’ kunnen een enthousiasmerende werking hebben op de jongeren uit de teams. Het zelfbewustzijn, de eigen ambitie en het besef dat de opleiding een investering in jezelf is, kan daarmee een extra impuls krijgen. Wij willen dat ieder team minimaal één gastdocent per jaar uitnodigt. Dat kunnen mensen uit het bedrijfsleven zijn, uit de politiek, uit de sport of uit andere sectoren. Een andere meerwaarde van het inzetten van gastdocenten is het vergroten van de contacten tussen scholen en werkgevers en de deelnemers en de toekomstige werkgevers.

10

11

3) De rol van de K!X-coördinator Een korte opsomming van de taken van een coördinator trof u al aan in hoofdstuk 1. Samengevat komt uw rol neer op: de deelnemers enthousiasmeren, het K!X-team coachen, begeleiden en ervoor zorgen dat het team de doelstellingen realiseert. Hierna gaan wij uitgebreider in op die rol. Overigens: dat enthousiasmeren kan natuurlijk alleen als u zelf ook enthousiast bent... maar dat bént u ongetwijfeld, anders had u zich niet opgegeven als coördinator! Wanneer eenmaal duidelijk is met welke klas of met welke deelnemers u het K!X-team gaat draaien, is het belangrijk om zo snel mogelijk tot een heldere profilering en doelstelling te komen. Het eerste wat u zich hierbij zou moeten afvragen: in welke setting is dit K!X-team gevormd? Is het team ontstaan vanuit een klas, een bepaald vak of competentieontwikkeling, zoals Leren, Loopbaan en Burgerschap?

Coachen en begeleiden Is het ook duidelijk welke activiteiten het K!X-team gaat ondernemen? Dan is het zaak om als begeleider de jongeren een structuur te bieden waarin ze aan de slag kunnen. Dit gaat door het opstellen van een inhoudelijk activiteitenplan, dat de planning van de activiteiten beschrijft. Een format hiervoor vindt u terug in de handouts voor K!Xteams (ondersteuning1, blz.51). De rol van de coördinator is hier het coachen van de K!X-leden. Daarnaast krijgen de teamleden vanuit FORUM trainingen op maat, die hen voorbereidt op het hoe en wat van het organiseren van de activiteiten. De K!X-coördinator begeleidt het team tijdens vergaderingen (lessen). Het is de bedoeling dat het team, onder leiding van de voorzitter, uiteindelijk zelfstandig kan vergaderen. Dit zal niet vanzelf gaan, dat moet het team eerst leren. Hiervoor biedt FORUM een vergaderingtraining aan. Na verloop van tijd zal de zelfstandigheid toenemen. De intensiteit van de begeleiding van het team door de K!X-coördinator op school zal per team verschillen. Vanuit FORUM zullen in het begin een aantal vergaderingen worden bijgewoond om te assisteren bij de start van het team, en om nadere uitleg te geven over de bedoelingen van K!X en de zelfstandige manier van werken door het team en de coördinator/ begeleider op school.

Promoten Belangrijk is ook dat de coördinator de K!X-leden begeleidt bij het promoten van zichzelf en hun team, binnen en buiten de school. Verder helpt u de teamleden sponsors te zoeken voor activiteiten als dat nodig is, en u onderhoudt het contact met FORUM. Daarnaast bent u als coördinator aanspreekpunt voor directie/bestuur van de school.

12

Aandachtspunten Ten slotte dient u als K!X-coördinator alert te zijn op de volgende punten: Wanneer er leden uitvallen (bijvoorbeeld teamleden die afstuderen), zorg dan voor nieuwe aanwas, zodat het team niet alles opnieuw hoeft op te bouwen. Nodig deskundigen uit van wie ze kunnen leren en nieuwe dingen te horen krijgen. Onderhoud regelmatig contact met FORUM door een vast contactmoment af te spreken met uw contactpersoon bij FORUM. Zorg voor draagvlag binnen uw afdeling en bij de directie door bijvoorbeeld K!X op de agenda te zetten bij teamvergaderingen. Zo zijn uw collega’s op de hoogte van waar u mee bezig bent en zal dit meer begrip opbrengen wanneer K!X-leden bij een activiteit mogelijk een lesuur moeten missen. U kunt ook FORUM inzetten om een korte presentatie te geven op een teamvergadering. Boor financiële middelen aan en bewaak het budget. Bewaak de belasting van de teamleden; eenmaal bekend worden ze overal voor gevraagd. Stel prioriteiten en doe vooral hetgeen waarvoor gekozen is. Werk met groepjes (commissies) die op taken zijn ingedeeld. Stel een reglement op, zodat leden weten waar ze zich minimaal aan te houden hebben en daarop aanspreekbaar zijn. Bijvoorbeeld: vier uur per week aan het promotieteam besteden. Stel het reglement gezamenlijk op. Alle taken en verantwoordelijkheden van de K!X-coördinator worden in het volgende hoofdstuk stapsgewijs belicht. Daarnaast staat vanuit FORUM een projectmedewerker ter beschikking om u te adviseren en te ondersteunen.

Contact met FORUM Voor vragen en overleg kunt u altijd rekenen op de medewerkers van FORUM die zich bezighouden met K!X. Contactgegevens:

FORUM T.a.v. K!X Postbus 201 3500 AE UTRECHT Telefoon: (030) 297 43 21 E-mail: [email protected]

13

4) In 10 stappen naar een goed lopend K!X-team Stap 1 Stel het K!X-team samen Wanneer de schoolleiding het fiat heeft gegeven voor de opzet van een K!X-promotieteam, is de eerste stap natuurlijk het samenstellen van het team. Dit kan op verschillende manieren. Een klas wordt als K!X-team benoemd en gaat onder een bepaald vak (bijvoorbeeld Maatschappijleer, Burgerschap of een mentoruur) zijn activiteiten ondernemen. Jongeren worden via posters en flyers geattendeerd op een voorlichtingsbijeenkomst over K!X. Als tegenpresentatie krijgt het team een cijfer wanneer het in het kader van een vak is of het afschrijven van een bepaalde competentie wanneer het onder Burgerschap valt. Nadat het team is samengesteld, is het goed om de deelnemers verder te enthousiasmeren. Misschien is er al een presentatie gehouden over K!X en zijn de jongeren face to face aangesproken. Zo niet, dan is dit alsnog een manier om de leden meer inzicht te geven en te motiveren tot actieve deelname.

Stap 2 Bereid de eerste vergadering voor Als het team gevormd is, stel dan meteen een (e-mail)adressenlijst op. Daarna kan er meteen een eerste vergadering gepland worden. Vooraf stelt u als coördinator alvast een agenda op en stuurt deze rond via de e-mail, zodat de teamleden zicht krijgen op wat hen de eerste vergadering te wachten staat. Een format van een agenda vindt u terug in de handouts voor K!X-teams (ondersteuning5, blz.59). FORUM maakt in deze fase een foto van het K!X-team voor op de website (www.kixteams.nl).

Stap 3 Leg de vervolgbijeenkomsten vast Nu is het zaak om de vergaderingen/bijeenkomsten te plannen. Het kan zijn dat die al via het lesrooster zijn vastgelegd. Maar wanneer de K!X-leden niet bij elkaar in de klas zitten en dus verschillende lestijden hebben, is het handig om vooraf de vergaderingen vast te stellen. Het is van belang om de data van de vergaderingen ook door te geven aan FORUM. Het beste is om een overzicht te maken en dit toe te voegen aan het activiteitenplan.

Stap 4 Bepaal het profiel en de doelen Afhankelijk van waar K!X onder valt (zoals Burgerschap of Maatschappijleer, et cetera.) bepaalt de coördinator eventueel samen met de K!X-leden hoe het team zich wil profileren en welke doelen het nastreeft.

14

Als K!X willen wij: Een voorbeeld zijn voor alle Nederlanders; Laten zien dat met enthousiasme, intelligentie en doorzettingsvermogen voor alle jongeren in Nederland een goede toekomst is weggelegd; Werkgevers en overheden ervan overtuigen dat wij veel te bieden hebben; Onze eigen ouders, familieleden en medeleerlingen rijp maken voor die extra stap die nodig is om in Nederland succes te boeken; Volop meedoen aan de Nederlandse samenleving; De beeldvorming over jongeren verbeteren; Enzovoort.

Stap 5 Stel een activiteitenplan op Wanneer duidelijk is wat het K!X-team wil bereiken, stellen de leden een activiteitenplan op. De coördinator begeleidt hen hierbij en houdt de haalbaarheid in het oog. Het beste is om het activiteitenplan in één van de eerste vergaderingen op de agenda zetten. De teamleden kunnen dan volop brainstormen: wat gaan we dit jaar ondernemen? Dat kan er bijvoorbeeld als volgt uitzien. We breiden onze netwerken uit door bedrijven op te zoeken en daar meer mensen te leren kennen; We brengen discussies op gang over discriminatie op de arbeidsmarkt, over de rol van werkgevers en de rol van jongeren zelf. Wij willen deze thema’s bespreekbaar maken; We organiseren dit jaar een tentoonstelling over verschillende culturen op school, die door alle deelnemers en docenten bekeken kan worden. Dit doen we om meer respect voor elkaar te krijgen; We willen iets positiefs doen voor de wijk waar onze school ligt: door een wijkfeest te organiseren. Hierdoor krijgen de wijkbewoners ook positieve indrukken over de school en de jongeren die daar zitten.; We werken aan onze vaardigheden door het volgen van trainingen.

Stap 6 Wanneer is een activiteit K!X-proof? Algemene voorwaarden: Voor aanvang van een activiteit dient de K!X-coördinator af te stemmen met FORUM. Jongeren organiseren zelf de activiteit. De activiteit dient K!X-gerelateerd te zijn (K!X-proof). Dit betekent: De activiteit dient als arbeidsmarktoriëntatie voor deelnemers waarbij beroepenvoorlichting en keuzemogelijkheden worden belicht. Beroepenvoorlichting dient mede als horizonverbreding bij de deelnemers. Bij de uitvoering van de activiteit dient het bedrijf/instelling en de gastdocent informatie te geven over verschillende beroepen binnen de organisatie; b.v. administratie, receptie, management, ICT, etcetera.

15

De activiteit dient bij te dragen aan de persoonlijke ontwikkeling van de jongeren. De volgende vaardigheden (soft skills) dienen aandacht te krijgen: Activiteiten zelf voorbereiden en organiseren; Communiceren en presenteren; Vergroten van zelfstandigheid; Presentaties houden; Zich positief profileren; Positieve beeldvorming; Zelfvertrouwen; Gedrevenheid en discipline; Netwerken; Anderen overtuigen; Werken in teamverband. De activiteit dient te starten met een opdracht voor de deelnemers en te eindigen met een opdracht, waar deelnemers op worden getoetst. FORUM heeft een opdracht samengesteld. De K!X-coördinator past dit aan op de deelnemers. De activiteit draagt bij aan de stagemogelijkheden en de te verrichten maatschappelijke stage. Jongeren schrijven samen met de K!X-coördinator een verslag t.b.v. de K!X website en het dossier voor de administratie bij FORUM. Media worden benaderd (regionale krant, radio of regiotelevisie) en deze plaatsen een artikel van de activiteit. Bij het uitvoeren van de activiteit dient K!X duidelijk geprofileerd te worden, bijvoorbeeld door het logo van K!X zichtbaar te gebruiken bij de bijeenkomst, in de aankondiging en uitnodiging K!X te vermelden, bij het presenteren, etcetera.

Voorwaarden bedrijfsbezoek Het bedrijfsbezoek wordt vooraf afgestemd met de begeleider vanuit FORUM. FORUM neemt eventueel contact op met het bedrijf/ instelling om het bedrijfsbezoek inhoudelijk af te stemmen. Jongeren krijgen een rondleiding Jongeren krijgen indien mogelijk een training “On the job” Jongeren presenteren de K!X-methodiek aan het bedrijf of instelling Het bedrijfsbezoek wordt zoveel als mogelijk bezocht per openbaar vervoer. FORUM regelt, indien nodig en financieel mogelijk, een bus. K!X-teams organiseren bedrijfsbezoeken zoveel mogelijk binnen hun eigen regio. K!X-teams nemen eigen verantwoordelijkheid bij het organiseren van het vervoer naar de bedrijfsbezoeken. Voorkeur gaat uit naar het reizen met het openbaar vervoer of met de fiets. Indien dit niet mogelijk is, omdat de afstand te groot is of omdat er andere onmogelijkheden zijn, is het mogelijk een bus te reserveren. Het K!X-team vraagt een aantal offertes aan bij busmaatschappijen en in overleg met FORUM wordt de beste optie uitgekozen.

Voorwaarden overige activiteit Bij een overige activiteit kan gedacht worden aan het organiseren van een gastles, debat, een uitwisseling met groene scholen, een training die aansluit bij de ontwikkeling van ‘soft skills’. De activiteit wordt vooraf afgestemd met de begeleider vanuit FORUM. De onderwerpen die behandeld worden hebben altijd een maatschappelijke relevantie (homoseksualiteit, sociale veiligheid, discriminatie en participatie) en zijn bij voorkeur gericht op de arbeidsmarkt ( werkloosheid, arbeidsmarktkansen, keuzemogelijkheden)

Stap 7 Maak een planning en kijk naar het geld Bij het opstellen van een activiteitenplan komen uiteraard ook de volgende belangrijke vragen aan bod: hoe plannen wij de voorgenomen activiteiten, hoe financieren wij ze, en hoe gaan wij het precies organiseren? Wie gaat wat doen?

16

Planning van de activiteiten is een kwestie van goed kijken naar het schooljaarrooster; zo voorkom je dat activiteiten bijvoorbeeld in vakanties vallen. Hier speelt u als coördinator een belangrijke begeleidende rol. Net als bij de inschatting van de benodigde tijd voor het organiseren van een activiteit, zodat alles goed op elkaar aansluit. Om vanuit FORUM gebruik te kunnen maken van een activiteitenbudget is het nodig om dit heel concreet aan te geven in het activiteitenplan. Of de geplande activiteiten door FORUM gefinancierd zullen worden zal dan beoordeeld worden. Een mogelijkheid is ook om gebruik te maken van sponsoring. Hiervoor is een hand-out beschikbaar (zie handouts K!X-teams, ondersteuning14, blz.69) die het K!X-team stapsgewijs begeleidt bij het zoeken naar sponsors. Het complete pakket van hand-outs zal voor elke K!X-team ter beschikking zijn. Een format voor een activiteitenplan vindt u terug in de handouts voor K!X-teams (ondersteuning1, blz.51).

Stap 8 Verdeel de taken en vorm commissies Ligt er een gedegen activiteitenplan? Dan is het nu nog zaak om de taken te verdelen onder de K!X-leden. Allereerst dient er een soort van dagelijks bestuur te komen (maximaal 3 à 4 deelnemers), met een voorzitter en een vicevoorzitter. De taken van de voorzitter zijn: Het voorzitten van de vergaderingen; De agenda opstellen; Knopen doorhakken en het team aansturen; Eerste aanspreekpunt zijn voor de coördinator en externen. De coördinator kan in beginsel de voorzitter helpen bij de vergaderingen en het opstellen van de agenda. Voor dit laatste is een format beschikbaar (zie handouts K!X-teams, ondersteuning5, blz.59). In de handouts voor K!X-teams (ondersteuning4, blz.56) vindt u ook een profiel van de voorzitter. Dit kunt u gebruiken bij het uitzoeken van een voorzitter. Met het profiel kunnen de deelnemers nalezen wat de taak van een voorzitter precies inhoudt. Dit geldt overigens ook voor de taken van vice-voorzitter, penningmeester en notulist. Daarnaast is het handig om een penningmeester (of twee) te benoemen, die zich bezighoudt met de financiële bestedingen. Tenslotte zal er ook een notulist nodig zijn om de verslagen van de vergaderingen te maken. Als niemand deze rol op zich wil nemen, kan per vergadering iemand anders hiervoor worden aangewezen. Ook voor het notuleren is een format beschikbaar (zie handouts K!X-teams, ondersteuning5, blz.60). Bij een groot team is het raadzaam om commissies (of werkgroepjes) te vormen aan de hand van de geplande activiteiten. Zo kan er een commissie ‘Debat’ zijn, die zich bezighoudt met het organiseren van debatten, een commissie ‘Gastdocenten’ en een commissie ‘Bedrijfsbezoeken’.

17

Ook een klein team (± 10 deelnemers) kan desgewenst gebruikmaken van commissies, maar in het algemeen zijn de taken in een kleiner verband makkelijker en flexibeler te verdelen. De commissies kunnen bij de vergaderingen de stand van zaken vertellen aan de rest van de groep. Ook kan er dan gezamenlijk gebrainstormd worden over obstakels waar de commissies tegenaan lopen, of advies ingewonnen worden bij de rest van het team. Zo blijft iedereen op de hoogte van elkaars werkzaamheden en kunnen de K!X-leden elkaar helpen waar dat nodig is.

Stap 9 Bijhouden van de behaalde competenties Als een K!X-deelnemer het hele schooljaar de K!X-activiteiten met goed gevolg heeft deelgenomen verdient hij/ zij een K!X-certificaat. Het beoordelen hiervan gebeurt door de K!X-coördinator. De te behalen competenties met K!X zijn: Algemene vaardigheden Samenwerken en overleggen Beslissen en activiteiten initiëren Plannen en organiseren Instructies en procedures volgen Relaties en netwerken opbouwen Omgaan met verandering en aanpassen Gedrevenheid en ambitie tonen Extra competenties Leidinggeven Initiatief nemen Verbindingen leggen Kunnen netwerken Training communiceren Luisteren (verbaal en non verbaal) Vragen stellen en interviewen 1-op-1 en in een groep Feedback geven en ontvangen (verbaal en non-verbaal) Communiceren in een team: samenvatten, doorvragen en gesprek leiden Training presenteren Jezelf presenteren 1-op-1 en voor een groep Opbouwen en structureren van een presentatie Werken met verschillende presentatiestijlen Snel en kort presenteren Het is aan de K!X-coördinator om de behaalde vaardigheden/competenties tijdig (nog voor het eind van het schooljaar) aan FORUM door te geven. FORUM zal dan de K!X-certificaten op maat maken en dit aan de K!X-coördinator overhandigen.

Stap 10 Deelname aan K!X-coördinatoren overleggen Van de K!X-coördinator wordt verwacht dat hij/zij aanwezig is bij de regionale en landelijke bijeenkomsten voor K!Xcoördinatoren. Deze bijeenkomsten zijn onder andere bedoeld om de K!X-coördinatoren de gelegenheid te bieden om ervaringen uit te wisselen en te netwerken. Op deze bijeenkomsten wordt ook aandacht besteed aan de ondersteuning vanuit FORUM aan de K!X-coördinatoren door o.a. het realiseren van het plan van aanpak, bij het profileren van de K!X-methodiek op school en het inventariseren waar de behoefte van ondersteuning ligt en dergelijke.

18

19

5) De handleiding in schema Samenstellen van het team

Op wat voor manier is het team samengesteld?

Enthousiasmeren van de jongeren

Door de jongeren persoonlijk aan te spreken; Door een presentatie te laten verzorgen door FORUM.

Opstellen van een lijst met basisgegevens

20



Zie voor een format, handouts voor K!X-teams, ondersteuning3, blz.55.

Plannen van de eerste vergadering

Voor de vergadering een agenda opstellen; Zie voor een format, handouts voor K!X-teams, ondersteuning5, blz.59.

Planning maken van de vergadermomenten

Deze planning toevoegen aan het activiteitenplan; Zie voor een format, handouts voor K!X-teams, ondersteuning1, blz.51.

Doelstellingen van het team vastleggen

Dit kan bijvoorbeeld zijn: Netwerken uitbreiden; Bedrijven bezoeken; Raadpleeg voor ideeën ook het complete pakket  van hand-outs.

Opstellen van een activiteitenplan

Wat willen we dit jaar bereiken? Welke activiteiten gaan we organiseren? Hoe gaan we dit bereiken? Zie voor een format, handouts voor K!X-teams, ondersteuning1, blz.51.

Opstellen van een financieel plan

Wat hebben we aan activiteitenbudget nodig? Zoeken we ook naar sponsors

Taken verdelen

Bestuur samenstellen: voorzitter en vice-voorzitter, penningmeester; Notulist(en) benoemen; Commissies vormen (eventueel).

Begeleiding van het team

Enthousiasmeren en empoweren van de K!X-deelnemers; Organiseer activiteiten voor teambuilding; Zorg voor aanwas met nieuwe leden; Verdeel de te besteden tijd goed over de teamleden; Werk niet alleen, zorg voor betrokkenheid en draagvlak binnen de school

21

6) K!X in actie Het K!X-team is nu gevormd. Een activiteitenplan is opgesteld, de planning ook. En de taken zijn verdeeld. Tijd om aan de slag te gaan! Dit hoofdstuk gaat over het verdere verloop. Over de fase waarin de teams in actie komen. Wat kunt u verwachten en wat verwachten wij vanuit FORUM van u?

Uitvoeren van de activiteiten Als het activiteitenplan eenmaal is vastgesteld, gaat het team van start met het organiseren van de activiteiten. Waar de K!X-leden aan moeten denken bij het organiseren van een activiteit kunnen zij voor een groot deel uit de handouts halen. Verder wordt hierin uw ondersteuning verwacht. U kunt hierbij denken aan het toegankelijk maken van netwerken binnen de school en buiten de school. De jongeren zullen ongetwijfeld ook gebruik willen maken van uw expertise en inzichten. U kunt hen daarbij helpen door ze te begeleiden en in de goede richting te sturen. Voor netwerken buiten de school kan ook FORUM ingezet worden.

Minimale voorwaarden voor de uit te voeren activiteiten Er zijn een aantal voorwaarden aan de K!X-activiteiten gekoppeld die in ieder geval in de activiteitenplanning dienen terug te komen: Voor het eerste halve schooljaar (september t/m december) dienen er minimaal 1 werkbezoek en 1 training plaatsgevonden te hebben. Voor het tweede halve schooljaar (januari t/m juli) dienen er ook minimaal 1 werkbezoek en 1 training plaatsgevonden te hebben. Deze activiteiten dienen ook prioriteit te krijgen op de andere activiteiten die gepland staan. Daarnaast dienen de K!X-teams te werken aan het organiseren van een overige activiteit en het inzetten van een gastdocent. Het K!X-team schrijft geregeld over haar activiteiten een artikel voor op de K!X-website. Het K!X-team doet minimaal 1 jaar mee met het K!X-project. Deze voorwaarden zijn nodig om de kern van K!X niet uit het oog te verliezen, namelijk jongeren empoweren en leren netwerken! Het vergroten van hun carrièrekansen is de basisgedachte van K!X.

22

Verslag doen van elke activiteit Om de jongeren stil te laten staan bij wat ze ondernomen hebben is het goed om hen een verslag van elk uitgevoerde activiteit te laten maken. Dit verslag kan weer gebruikt worden om aan het eind van het jaar een eindverslag te maken. Het verslag dient ook als middel om te kunnen toetsen wat het leerrendement voor de jongeren is geweest. Wat ging er goed en wat ging er fout of minder goed? En hoe kan het de volgende keer beter of waar moeten wij de volgende keer op letten? Dit zijn vragen die centraal staan in het verslag na elke activiteit. Het verslag zal ook gebruikt worden om hun plek op de K!X-site te vullen, zodat dit echt hún deel van de site wordt.

Ondersteuning Maak gebruik van de faciliteiten die FORUM u biedt. In de bijlage en hand-outs vindt u verschillende formats die u kunt gebruiken, namelijk: Basisgegevens Profielen Agenda Notulen Activiteitenplan Jaarverslag Voorbeelden hand-out activiteiten Toolkit Daarnaast kunt u gebruik maken van de werkgeverspool en gastdocentenpool. Deze kunt u opvragen bij uw contactpersoon binnen FORUM. U kunt FORUM ook inzetten voor een ‘training on the job’ als u met uw team bij een werkgever op bezoek gaat. Zorg wel dat u dit tijdig aan de projectmedewerker van FORUM doorgeeft. In de handouts voor K!X-teams (ondersteuning6-11, blz.61-66) kunt u ook gebruik maken van de toolkit, waarin de verschillende trainingen die FORUM uw team kan aanbieden staan beschreven. Verder krijgt u ook de beschikking over de volledige hand-outs, waarin verschillende activiteiten stapsgewijs voor het K!X-team staan beschreven. Tenslotte: schroom niet om telefonisch of via de e-mail contact op te nemen met FORUM voor advies. Elk team krijgt een contactpersoon aangewezen waar u met uw vragen terecht kunt!

Regelmatig input leveren voor de K!X-website Zoals in de vorige paragraaf al aan de orde gekomen, fungeren de verslagen van de activiteiten als input voor de website. Trainingen, werkbezoeken en andere activiteiten kunnen op de site worden aangekondigd. Daarna kunnen de gerelateerde verslagen worden toegevoegd. 23

De kunst voor u als K!X-coördinator is te zorgen dat alle relevante input van uw promotieteam tijdig aan FORUM wordt doorgegeven. Daarnaast mogen jongeren zelf ook met ideeën komen, en content leveren voor hun deel op de K!X-website waarbij ook ruimte is voor zelf gemaakte filmpjes, columns, blogs, foto’s, et cetera. De website is namelijk een krachtig promotiemiddel voor het team. Het laat zien, wie zij zijn, wat zij zijn en wat zij willen. Niet alleen richting werkgevers, de school of leeftijdgenoten, maar ook naar vrienden en familie.

Jaarverslag en afronding Uiteindelijk rondt het team het jaar af met een jaarverslag. De vragen die hierbij o.a. centraal staan, zijn: Wat hebben we gedaan? Wat hebben we hieruit geleerd? Wat ging er goed en wat is voor verbetering vatbaar? Welke competenties hebben we opgedaan? Zijn de doelen uit het activiteitenplan bereikt? Om de K!X-leden hierbij te helpen is er een format beschikbaar, zie hiervoor handouts voor K!X-teams (ondersteuning2, blz.53). Uw rol hierin is te zorgen dat u een deadline met de jongeren afspreekt wanneer het jaarverslag af dient te zijn. Als tegenprestatie zullen zij allen een K!X-certificaat ontvangen als bewijs van deelneming en succesvolle afronding. Indien de jongeren in het kader van een vak aan K!X hebben deelgenomen kan het jaarverslag ook als verantwoording worden gebruikt aan de schoolleiding.

Nieuw jaar, nieuw team? Het schooljaar is beëindigd. Het project niet, dat loopt immers door tot en met 2012. De keus is aan u of u door wilt en kunt gaan met het begeleiden van een promotieteam. Het is nu zaak om te kijken wat de mogelijkheden zijn binnen uw school. De mogelijkheden passeren dan de revue: Gaat u verder? Zo ja, met welke jongeren? Zijn dat dezelfde jongeren waarmee u het vorige studiejaar hebt gewerkt in het kader van K!X of wilt u misschien de kans ook aan andere deelnemers bieden? Zo nee, zijn er collega’s die het graag willen overnemen? Is er nog belangstelling voor het project binnen de school? Te zijner tijd zal FORUM hier ook contact met u over opnemen. U kunt dan de mogelijkheden en/ of obstakels bespreken.

Inbedding K!X FORUM heeft een leidraad geschreven voor schooldirecties over het implementeren van de K!X-methodiek op uw school. Om dit proces op gang te brengen zal FORUM met de schooldirectie in contact treden.

24

K!X wordt mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid © 2011 FORUM Voor meer informatie: FORUM (030) 297 43 21 en www.kixteams.nl