Kwartaalrapportage Maatschappelijk Verantwoord Beleggen PMT 1
Inleiding
PMT kiest voor een beleid van verantwoord beleggen en is ondertekenaar van de UN Principles for Responsible Investment. De zes principes voor verantwoord beleggen van de VN zijn: 1. wij zullen milieu, sociale en governance aspecten betrekken bij ons beleggingsbeleid en investeringsbeslissingen; 2. wij zullen actief invulling geven aan ons aandeelhouderschap en daarbij milieu, sociale en governance aspecten betrekken; 3. wij streven naar openbaarheid over milieu, sociale en governance aangelegenheden door de entiteiten waarin wij investeren; 4. wij streven naar acceptatie en implementatie van deze principes in de financiële sector; 5. wij zullen samenwerken om de effectiviteit in de implementatie van deze principes te bevorderen; 6. wij zullen rapporteren over de activiteiten en de voortgang bij de implementatie van deze principes. Om aan deze algemene principes uitvoering te kunnen geven en overeenstemming te bereiken over wat onder ‘maatschappelijk verantwoord’ moet worden verstaan is gekozen voor de vaststelling van de bekende tien ‘leidende beginselen’ voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en beleggen. Die tien leidende beginselen zijn: Leidende beginselen voor verantwoord beleggen (ondernemen) Onderwerp 1. Algemeen uitgangspunt Bron: concretisering principe 1 van de UN PRI.
Principe PMT streeft naar een goed én verantwoord rendement, houdt rekening met maatschappelijke gevolgen van haar beleid, voorkomt dat het bijdraagt aan ontstaan c.q. vergroting van maatschappelijke problemen en draagt, binnen het kader van zijn rol als pensioenuitvoerder, bij aan oplossing van maatschappelijke problemen. PMT houdt daarbij rekening met veranderende maatschappelijke inzichten en opvattingen.
2. Bedrijfsstrategie Bron: Global Corporate Governance Principles van ICGN e.a.
Bedrijven moeten een strategie ontwikkelen en uitvoeren die op lange termijn aandeelhouderswaarde creëert. Dit houdt in dat de onderneming economische waarde toevoegt, haar klanten bedient en in het algemeen de continuïteit en werkgelegenheid waarborgt.
3. Ondernemingsbestuur Bron: OECD Principles of Corporate Governance, Global Corporate Governance Principles van ICGN, code Tabaksblat . 4. Verboden producten
Bedrijven moeten het bestuur van de onderneming zo vormgeven dat de rechten van (minderheids)aandeelhouders worden gerespecteerd, het management voldoende macht heeft de strategie en het beleid van de onderneming uit te voeren, er voldoende checks and balances zijn, er onafhankelijk toezicht is, relevante belanghebbenden betrokken worden, en dat nationale wetgeving en codes worden gerespecteerd.
PMT investeert niet (rechtstreeks noch indirect) in ondernemingen en/of andere
1/7
Bron: Internationale wapen en andere verdragen 5. Mensenrechten Bron: UN Global Compact
investeringsobjecten die producten maken die in strijd zijn met door Nederland ondertekende internationale verdragen.
6. Arbeidsrechten Bron: UN Global Compact (the 4 core labour standards of the ILO)
Bedrijven dienen de vrijheid van vakvereniging en de effectieve erkenning van het recht op collectieve onderhandelingen te handhaven en zich in te zetten voor de uitbanning van iedere vorm van verplichte en gedwongen arbeid, de effectieve afschaffing van kinderarbeid en de bestrijding van discriminatie in arbeid en beroep
7. Milieu Bron: UN Global Compact
Bedrijven dienen voorzorg te betrachten bij hun benadering van milieuuitdagingen, initiatieven te ondernemen om een groter milieubesef te bevorderen en de ontwikkeling en de verspreiding van milieuvriendelijke technologieën te stimuleren.
8. Anti-Corruptie Bron: UN Global Compact 9. Investeringsketen Bron: OECD-Guidelines MNC’s
Bedrijven moeten elke vorm van corruptie tegengaan, inclusief afpersing en omkoping.
10. Transparantie Bron: UN PRI
Bedrijven zijn transparant en rapporteren over de activiteiten en progressie bij de uitvoering van het beleid.
Bedrijven dienen binnen de grenzen van hun invloedssfeer de internationaal uitgevaardigde mensenrechten te eerbiedigen; en zich er steeds van te vergewissen dat zij niet medeplichtig worden aan schending van de mensenrechten.
Bedrijven bevorderen, en houden toezicht op, de toepassing van deze principes bij haar zakenpartners en onderaannemers en accepteren de verantwoordelijkheid voor de toepassing van deze principes in de hele keten.
Uitvoering van het maatschappelijk verantwoord beleggen vindt plaats langs vier peilers: (i) integratie van milieu, sociale en governance factoren, de zogenaamde ESG-criteria, in alle beleggingscategorieën (UN PRI principe 1); (ii) uitsluiting (Leidend beginsel 2); (iii) betrokken aandeelhouderschap (UN PRI principe 2) en; (iv) thematische beleggingen of impact investments (o.a. leidend beginsel 1).
2
Kwartaalrapportage ESG-integratie
Over de voortgang van de ESG-integratie in de verschillende beleggingscategorieën wordt gerapporteerd in de reguliere rapportages van die beleggingscategorieën. Over het afgelopen kwartaal zijn geen bijzonderheden te melden.
3
Kwartaalrapportage Uitsluitingbeleid
PMT voert een uitsluitingbeleid voor ondernemingen die direct betrokken zijn bij de productie, distributie en het onderhoud van producten en/of diensten die in strijd zijn met door Nederland ondertekende internationale verdragen. Het betreft verdragen op het gebied van clustermunitie, antipersoneelsmijnen, chemische wapens, biologische wapens, wittefosforwapens, nucleaire wapens (voor zover in strijd met het non proliferatie verdrag), verboden ozonaantastende chemicaliën en handel in beschermde planten en dieren. Het betreft de volgende 21 ondernemingen: Aerostar S.A., Aeroteh S.A., Alliant Techsystems, Aryt Industries Ltd., Ashot Ashkelon, BAE Systems Plc, Chemring, General Dynamics Corp., Hanwha Corporation, Kaman Corporation, Larsen & Toubro Ltd., Lockheed Martin Corporation, Norinco International
2/7
Corporation Ltd. , Poongsan Corporation, Poongsan Holdings Corporation, Rheinmetall AG, Singapore Technologies Engineering, Tata Power Ltd., en Textron. Tevens sluit PMT staatsobligaties uit van landen waartegen door de VN en/of de EU sancties zijn uitgevaardigd. Het betreft de volgende 12 landen: Wit-Rusland, Birma, Noord-Korea, Ivoorkust, Somalië, Soedan, Iran, Syrië, Zimbabwe, Guinee, Eritrea en Libië.
4
Kwartaalrapportage Actief aandeelhouderschap
PMT wil op een verantwoorde manier invulling geven aan de uitoefening van de aandeelhoudersrechten op de totale aandelenportefeuille, zowel in stemgedrag als in dialoog met ondernemingen. De uitvoering van het actief aandeelhouderschap vindt plaats conform de best practices van het Nederlandse beleggerplatform Eumedion. (http://eumedion.nl/page/downloads/Best_Practices_NED_DEF_juli_2011.pdf)
4.1 Stemmen
PMT stemt op alle aandeelhoudersvergaderingen op grond van een ‘op maat gesneden’ stembeleid, dat is gebaseerd op de genoemde ‘tien beginselen’. Er wordt niet gestemd als er sprake is van blokkering van aandelen of er andere administratieve belemmeringen zijn. In voorkomende gevallen worden uitgeleende de aandelen teruggehaald. In het 4 kwartaal is gestemd op 237 aandeelhoudersvergaderingen. Een kwantitatief overzicht treft u in bijgaande tabel. Tabel stemgedrag Aantal aandeelhoudersvergaderingen
237
Aantal agenda items waarop stemmingen hebben plaatsgevonden
2047
Aantal stemmen voor
1444
Aantal stemmen tegen
394
Aantal aandeelhoudersresoluties
21
Ter toelichting op het stemgedrag een kort overzicht van de meest voorkomende issues waarop tegen de managementvoorstellen is gestemd. Tabel belangrijkste issues waarop tegen managementvoorstel is gestemd Benoeming bestuurders en/of commissarissen, totaal 702 voorstellen
189
Remuneratie bestuurders, totaal 155 voorstellen
60
4.2 Dialoog (Bezoek aandeelhoudersvergaderingen en engagement)
Met een drietal groepen ondernemingen wordt de dialoog gezocht. Het betreft enkele Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen (thuismarkt), ondernemingen die in ernstige mate in strijd handelen met de leidende beginselen (zogenaamde ‘non compliant’ ondernemingen) en een aantal toonaangevende ondernemingen met een hoog ESG-risico. Een deel van het dialoogprogramma is uitbesteed bij F&C, waarover via de website afzonderlijk wordt gerapporteerd. In de door uitvoerder Mn Services zelf uitgevoerde dialoog vonden het afgelopen kwartaal activiteiten plaats op de volgende ondernemingen en onderwerpen.
3/7
NL NL UK UK PH ES ES CN UK UK FR UK UK DK CN CH DE IT AU UK UK SG US MX TW UK CN ID CN KZ CN FR UK CH FI
F&C
No
●
F&C
No
F&C
No
●
● ●
● ●
●
MN
No
●
No
●
F&C
No
F&C
No
●
F&C Yes
●
● ●
●
●
●
No
●
No
●
MN
Yes
●
●
●
F&C
No
●
●
●
F&C
No
●
●
●
F&C
No
MN
No
●
F&C
No
●
●
F&C
No
●
●
F&C
No
MN
No
● ●
●
●
●
● ●
No
●
●
MN
Yes
●
●
F&C
No
●
F&C
No
●
F&C
No
F&C
No
F&C
No
F&C
No
●
●
●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
F&C
No
●
●
●
No
Yes
●
●
●
F&C Yes
MN
●
●
F&C
●
●
●
F&C
F&C
●
● ●
F&C
F&C
Climate Change
●
Eco system Services
No
Environmental Management
F&C
Public Health
No
●
Labour Standards
F&C
●
Human Rights
No
Business Ethics
No
Sustainability Management and Reporting
MN F&C
Corporate Governance
Global Compact Violator
Aegon Ahold Anglo American AstraZeneca Ayala Corporation Banco Bilbao-Vizcaya (BBVA) Banco Santander SA Bank of China Barclays BG Group BNP Paribas BP Cairn Energy PLC Carlsberg CNOOC Credit Suisse AG Deutsche Bank AG Eni Erste Bank Eurasian Natural Resources Corp GlaxoSmithKline Golden Agri Resources Goldman Sachs Grupo Mexico S.A.B. de C.V. Hon Hai Precision Industries HSBC Hutchison Whampoa Indofood Sukses Makmur Industrial & Commercial Bank of China (ICBC) Kazakhmys Kingboard Chemicals Lafarge Lloyds Banking Group Nestlé Nokia
Engagement leader
Company
Country
Tabel Dialoog (aandeelhoudersvergaderingen en engagement)
● ●
● ●
● ●
●
● ●
●
●
●
●
●
4/7
Nomura Novartis International AG Novo Nordisk Orkla ASA Petrofac Ltd Repsol Rio Tinto Rosneft Oil Co Royal Dutch Shell Sap Ag Societe Generale SA Standard Chartered Plc Tata Steel Tencent Tesco Total, S.A. Tullow Oil UBS AG Unilever NV USG People Vedanta Resources Vodafone Group PLC Walmart Xstrata Plc
JP CH DK NO UK ES UK RU NL DE FR UK IN CN UK FR UK CH NL NL UK UK US UK
MN
No
●
●
F&C
No
●
F&C
No
●
F&C
No
●
F&C
No
●
●
F&C
No
●
●
●
F&C
No
●
F&C
No
●
●
●
●
●
●
●
MN
No
●
F&C
No
●
●
F&C
No
●
●
F&C
No
●
●
F&C
No
MN
No
F&C
No
F&C
No
F&C
No
F&C
No
●
F&C
No
●
MN
No
●
●
●
●
●
●
● ●
● ●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●
● ●
● ●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●
F&C Yes
●
●
● ●
●
●
●
●
●
F&C
No
MN
Yes
●
●
F&C
No
●
●
●
●
● ●
4.3 Juridische procedures en schadeloosstelling in geval van (’vermeend’) frauduleus handelen
Onderdeel van actief aandeelhouderschap is het programma van class actions en overige legal actions gericht op ondernemingen die wettelijke overtredingen hebben begaan die oorzaak zijn van financiële schade. Een programma van ‘claim filing’ voor Amerikaanse class action settlements is volledig operationeel. In een enkel geval wordt actief deelgenomen aan een class action als (potentiële) lead plaintiff. In toenemende mate wordt deelgenomen aan vergelijkbare damage recovery activiteiten buiten de VS. Op dit moment is PMT actief betrokken bij de volgende rechtszaken:
Corinthian Colleges Fortis LeNature MGM Mirage Volkwagen/ Porsche Royal Bank of Scotland
Het afgelopen kwartaal zijn settlements afgerond met een aantal ondernemingen. Daarvoor werd in het afgelopen kwartaal schadevergoeding ontvangen. Het betreft de volgende ondernemingen: Naam Onderneming
Ontvangen bedrag (in USD)
Collins & Aikman
3411,81
Unum Group
8166,14
5/7
Merill Lynch
1076,62
TomoTherapy
1932,87
American Dental
12766,55
Healthways
10178,74
Royal Dutch Shell
458485,75
Totaal
496018,48
Daarnaast is de LeNature zaak (een groepsactie die wij samen met 72 andere eisers voerden tegen de begeleidende bank en de account van het inmiddels failliete LeNature) geschikt. Dit heeft geresulteerd in de volgende ontvangst: Ontvangen bedrag n.a.v. schikkingen: Voorgeschoten juridische kosten door MN: Voor PMT:
5
USD 915.964,87 USD 34.899,76 USD 881.065,11
Kwartaalrapportage gezamenlijke activiteiten met andere responsible investors
PMT’s pensioenuitvoerder Mn Services neemt mede namens PMT deel aan een aantal gezamenlijke initiatieven, veelal samen met andere ondertekenaars van de UN Principles for Responsible Investment. Het betreft:
Carbon Disclosure Project (gericht op stimuleren van CO2-reductie) Investor statement on climate change (scheppen van institutionele omgeving waarin investeringen bijdrage kunnen leveren aan terugdringen klimaatverandering) ESG-disclosure in emerging markets (meer transparantie in opkomende markten) Extractive Industries Transparency Initiative (EITI = anti corruptie programma) Sudan Engagement Group (terugdringen van directe of indirecte betrokkenheid van bedrijven bij schending van mensenrechten) Responsible Business in High Risk and Conflict Affected Areas (verantwoord ondernemen en investeren in conflictlanden, focus 2012, Congo) Biodiversity and Eco Services (beschermen essentiële natuurwaarden voor de toekomst) Sustainable Stock Exchanges (stimuleren aandacht voor duurzaamheid bij aandelenbeurzen wereldwijd, incl. opkomende landen) Public Policy Network (onderzoek naar mogelijkheden en initiëren internationale samenwerking responsible investors en overheden) Labour standards in the supply chain (verbeteren van de naleving van international arbeidsnormen in de toeleveranciersketen) SECVA (bevordering elektronische communicatie ondernemingen en aandeelhouders) ACGA (verbeteren corporate governance en gezamenlijke engagement Aziatische bedrijven)
Bijzonderheden uit het afgelopen kwartaal: ACGA China/Hong Kong Delegation China en Hong Kong - Begin november werd een reis gemaakt langs verschillende Chinese ondernemingen in de regio Shenzhen en Hongkong. Bij enkele van die ondernemingen hadden wij vraagtekens over hoe zij maatschappelijk verantwoord ondernemen. In de slipstream van een conferentie van de ACGA, waarin ook gesprekken werden gevoerd met beursautoriteiten in Shenzhen en Hongkong, konden verschillende bedrijven worden bezocht, zoals CNOOC, Kingboard Chemicals, Hutchison Whampoa, Tencent, Bank of China, Huawei, Mindray en China Wireless Technologies Ltd. Jammer genoeg lukte het niet ontmoetingen te krijgen met enkele andere ondernemingen in die regio, zoals Petrochina/CNPC, Sinopec (ondernemingen waarmee wel gesprekken lopen in het kader van de Sudan Engagement Group), China Oilfield Services,
6/7
Harbin Power en Zijin Mining. Bij alle ondernemingen werd aangedrongen op het openbaar maken van een CSR-beleid en werden enkele CSR-kwesties aan de orde gesteld.
6
Thematische beleggingen (Impact Investments)
Over het afgelopen kwartaal zijn geen bijzonderheden te melden.
7
Publieke rapportage
Na goedkeuring van de kwartaalrapportage worden deze op de website gepubliceerd. Daar staat voor geïnteresseerden ook:
een samenvatting van het verantwoord beleggingsbeleid van PMT de wijze waarop dat in de verschillende beleggingscategorieën wordt geïntegreerd het stembeleid van PMT inclusief een ‘comply or explain’ statement inzake de Nederlandse Corporate Governance code een volledige rapportage over het stemgedrag een overzicht van de gevoerde dialoog met ondernemingen waarin belegd wordt
7/7
