Kwantitatieve ervaringen uit een duurzame woonwijk Advies aan Minister Kamp
Robbert van Rijswijk – Merosch
Inhoud 1. 2. 3. 4.
Voorstellen RijswijkBuiten Kwantitatieve bevindingen Advies aan Minister Kamp
Enkele projecten
Energieneutrale school Kapelle
Energieneutrale MFA Veenendaal
Energieneutrale school Haarlem
Energieneutrale stadsdeelwerf
Energieneutrale DorusRijkers
CPO Ecowijk Houten
Energieneutrale woningen Best
Energieneutrale villa Den Haag
Energieneutrale woningen Rijswijk
RijswijkBuiten
Achtergrond Ambities gemeente Rijswijk (2009): Energieneutrale wijk
=> Projectplan energievoorziening (2010): Geen gas Minimaal 33% onder bouwbesl. Markt uitdagen EPC=0
Energieconcept (woningen EPC=0 en NOM)
Voorstel Dura Vermeer voor exploitant warmtepomp en zonnepanelen Voorwaarden RijswijkBuiten a. Transparant b. Garanties op prestaties c. Keuzevrijheid voor consument
Ventilatie unit Meter < 0 kWh
WP
Energieneutraal: verwarmen, koelen, ventileren en douchen
Kenmerken - Garantie voor 25 jaar op goed functioneren - Garantie op energiegebruik - “Energiekosten” stijgen niet harder dan inflatie - Afkoop mogelijk - Borging schone lucht
Energieconcept (Nul-op-de-meter) Gebruik [kWhe/j] Warmtepomp (1,1 kWe)
1.200
Ventilatie
125
Verlichting (LED)
125
Gebruiksgebonden (A+++ apparatuur, standby-killer, etc.)
2.000
PV-panelen (3,9 kWpe) Totaal
Opwekking [kWhe/j]
3.500 3.500
3.500
Grote beloften!!!
Maar de praktijk???
De bevindingen (1) 1. 2.
26 woningen opgeleverd in oktober 2013 Waarvan 5 woningen Nul-op-de-meter
De bevindingen (2)
1. 2. 3. 4.
Bouwfysische toets/inspectie op de bouw Blowerdoortest (steekproef) Inregelen luchtdebieten (alle) Geluidsmeting (steekproef)
De bevindingen (3) Bron: KlimaatGarant Energie WW
Energie koelen
Hulp en ventilatie
Temp instell ruimte
Tapwater stand
Totaal werkelijk verbruik
Eco Eco Comf Eco Comf Eco Eco Eco Eco Comf Comf Eco Eco Eco Eco Comf Eco Comf Eco Eco Comf Comf Comf Comf Eco Comf
1790 1741 1398 1460 1604 1447 1697 1471 1649 1309 1937 1260 1346 1440 1600 1503 1112 1420 2002 1442 1765 1907 2069 1722 1321 1695
2.316 2.684 2.389 2.657 2.355 2.318 2.898 2.425 2.845 2.983 2.720 2.645 2.553 2.372 2.647 3.737 3.947 3.784 3.630 3.763 2.998 2.923 2.945 2.936 1.151 2.024
-526 -943 -991 -1.197 -751 -871 -1.201 -954 -1.196 -1.674 -783 -1.385 -1.207 -932 -1.047 -2.234 -2.835 -2.364 -1.628 -2.321 -1.233 -1.016 -876 -1.214 170 -329
1.561
2.794
-1.233
Datum
Type
Energie CV
20-10-2014 21-10-2014 22-10-2014 23-10-2014 24-10-2014 25-10-2014 26-10-2014 27-10-2014 28-10-2014 29-10-2014 30-10-2014 31-10-2014 1-11-2014 2-11-2014 3-11-2014 4-11-2014 5-11-2014 6-11-2014 7-11-2014 8-11-2014 9-11-2014 10-11-2014 11-11-2014 12-11-2014 13-11-2014 14-11-2014
BH D D BH BH B B BH BH B B BH B BH AH A A A AH AH A A A A A AH
892 1132 756 603 891 282 640 611 809 264 468 634 515 782 927 576 417 560 1185 517 568 448 917 516 636 666
451 309 280 468 346 624 583 601 412 698 1051 271 501 311 365 566 349 512 367 430 763 977 713 763 325 527
70 23 98 99 115 134 101 129 132 132 115 114 40 77 95 120 133 82 22 130 67 44 76 131 103 105
294 277 264 289 288 287 285 284 297 297 297 284 285 282 274 273 279 275 278 279 273 276 279 279 276 279
20,5 20,5 18,0 20,3 20,7 18,9 20,0 19,5 19,5 19,9 20,4 20,0 20,0 20,3 20,4 19,1 18,7 19,9 23,5 19,2 20,7 20,7 21,3 19,2 20,3 19,6
662
522
96
282
20,0
Gemiddelde
Totaal verbruik (na correctie graaddagen) Totaal opwekking (na correctie zoninstraling) Saldo (na correcties)
Opgewekt
Saldo
= 1.600 kWh = 2.550 kWh = -950 kWh
De bevindingen (4) Bron: KlimaatGarant
Energieverbruik warmtepomp
De bevindingen (5) Bron: KlimaatGarant
COP warmtepomp
Constateringen 1. Gemiddelde COP ruimteverwarming 7 (in theorie COP van 6) 2. Gemiddelde COP tapwater 3,8 (in theorie COP van 3,2)
De bevindingen (6) Bron: KlimaatGarant
Opbrengst PV-panelen 4.500 4.000
Energieopbrengst (kWh)
3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
Constateringen 1. Gemiddelde opbrengst 224 kWh/paneel (5% lager dan optimum) 2. Luchtafvoerpijpen hebben negatieve invloed 3. Oost/West/Zuid oriëntatie gunstig voor wijk
De bevindingen (7) Bron: KlimaatGarant
Energieverbruik NOM-woningen Meterstanden
Gemiddelde
Verbruik woning
Verbruik huishoudelijk
Totaal verbruik
Opgewekt door PV
Saldo
1600
1357
2957
3737
-780
1503
1693
3196
3947
-751
1112
978
2090
3784
-1694
1420
1219
2639
3630
-991
2002
1885
3887
3763
124
1527
1426
2954
3772
-818
Constateringen 1. 2. 3. 4.
Veel beter dan vooraf gewacht Gemiddeld verbruik ca. 2.950 kWh (berekend verbruik 3.500 kWh) Waarvan ca. 1.425 kWh huishoudelijk!! Saldo na correctie graaddagen en zoninstraling => 300 kWh
De bevindingen (8) Bron: KlimaatGarant
PV opbrengst NOM-woningen Eigen verbruik van opgewekte stroom
Gemiddelde
Opgewekt door PV
Teruglevering
Eigen gebruik
3737
3122
615
3947
3079
868
3784
3333
451
3630
2975
655
3763
3011
752
3772
3104
668
Constateringen 1. Minder dan 20% van opbrengst direct zelf verbruikt 2. Meer dan 3.000 kWh teruggeleverd!!
De bevindingen (9) Energieverbruik (zomer)
De bevindingen (10) Energieverbruik (winter)
De bevindingen (11) Energieverbruik (jaar)
De bevindingen (12) Salderingsregeling 1. Salderen: teruglevering aan het elektriciteitsnet op jaarbasis verrekenen met elektriciteitsafname zonder energiebelasting te betalen - Elektriciteitstarief (incl. energiebelasting) 23 ct. €/kWh - Elektriciteitstarief (excl. energiebelasting) 5-6 ct. €/kWh 2. Nu onbeperkt 3. Vanaf 2020 aanpassing (tot 1.000 kWh): - Voorkomen onbalans (inefficiënties) in elektriciteitsnet - Mislopen energiebelasting
Gevolg NOM-woningen in huidige vorm niet meer rendabel te realiseren (meer dan 3.000 kWh teruglevering)
De bevindingen (13) Reactie markt 1. Nog meer vraagbeperking 2. Meer afstemmen vraag en aanbod (bij optimalisatie WP en witgoed => 1.500 tot 2.000 kWh salderen) 3. Minder PV-panelen
=> Enorm remmende werking op relatief eenvoudig en goedkoop energieneutraal maken van wijken!!
Advies aan Minister Kamp Salderen op wijk-/gebiedsniveau
WP
WP
WP
Energieleverancier
(Energie)coöperatie/netbeheerder
Advies aan Minister Kamp Salderen op wijk-/gebiedsniveau 1. Zelfvoorzienend op wijk-/gebiedsniveau zonder dat tekort/overschot elders wordt neergelegd 2. Energie-uitwisseling tussen bewoners 3. Maximale inzet decentrale duurzame energie
Rol overheid 1. Voorkomen onbalans (inefficiënties) elektriciteitsnet 2. Stimuleren energiebesparing en duurzame energie
Salderen op wijk-/gebiedsniveau
Energiebesparing = inkomstenderving Rijk => Zoek alternatieven
Bedankt voor de aandacht Zie voor publicaties RijswijkBuiten en themabrochure ‘Duurzame ambities waarmaken’ www.merosch.nl Merosch BV Robbert van Rijswijk
[email protected] 06-44 66 87 38
