KWALITEITSZORG REGIO RANDSTAD VAN BERSEBA Doelen 1. Met deze werkwijze geven we inhoud aan het kader uit het ondersteuningsplan van Berseba, dat in elke regio een bepaalde vorm van kwaliteitszorg moet wordt gerealiseerd, en voldoet mede hierdoor aan kwaliteitsaspect 3 van het toezichtkader voor de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs (“Het samenwerkingsverband heeft zorg voor kwaliteit door systematische zelfevaluatie, planmatige kwaliteitsverbetering, jaarlijkse verantwoording van gerealiseerde kwaliteit en borging van gerealiseerde verbeteringen”).
2. De gekozen werkwijze en de uitwerking van de indicatoren moet bevorderen dat scholen en samenwerkingsverband er allebei beter van worden. We doen dit door middels een professionele dialoog tussen school en de externe(n). [Wat we dus niet bedoelen: Invullen van checklistjes, onnodige bureaucratie, een afrekencultuur, een werkwijze die de school ondergaat als een verplicht nummer]
Principes 1. 2. 3. 4. 5.
Elke school voert zelf een actief kwaliteitsbeleid. Dit dient minimaal dekkend te zijn voor de basisondersteuning van ons OSP. Het kwaliteitsbeleid van de school bestaat uit: zelfevaluatie, personeelstevredenheid, oudertevredenheid. Leerling tevredenheid is facultatief. Er wordt gewerkt met een 4-jarige cyclus, of met een kortere als daar behoefte aan is vanuit de school. Naast het eigen kwaliteitsbeleid is er een vorm van externe ‘toetsing’ vanuit het SWV. We hanteren ook bij de kwaliteitszorg de principes van de professionele cultuur: a. Eigenaarschap, ruimte en verantwoordelijkheid b. Een lerende houding. c. Zowel een focus op de minder goede dingen, als ook op de parels van een school. d. We streven niet naar uniformiteit, pluriformiteit en erkende ongelijkheid maken een SWV alleen maar rijker.
Werkwijze De inhoud van de kwaliteitszorg (hiermee wordt bedoeld wat in het OSP van Berseba staat genoemd als audit) is gebaseerd op de kernkaders primair onderwijs van de inspectie. Tevens is er een verbinding met de “basisondersteuning” van het schoolondersteuningsprofiel van het reformatorisch samenwerkingsverband passend onderwijs. In de kwaliteitszorg worden minimaal de volgende kernkaders betrokken Opbrengsten Onderwijsleerproces Zorg en begeleiding Bij het uitvoeren van de kwaliteitsbezoeken stemmen we af op de school: a. Relevante gegevens van voldoende recente datum worden serieus genomen, we vermijden onnodige dubbeling. Dit geldt bijvoorbeeld als recent een inspectiebeoordeling heeft plaatsgevonden, maar ook andere bronnen kunnen benut worden.
b. De school kan zelf specifieke vragen indienen die bij de kwaliteitsbezoeken meegenomen worden. Dit kan betekenen dat de school graag wil dat er op bepaalde aspecten dieper wordt ingegaan, dat ook met anderen gesproken wordt dan de medewerkers van de school, of dat extra indicatoren worden meegenomen. NB. Het onderdeel “opbrengsten” is bewust opgenomen. Dit vormt immers het belangrijkste beslispunt bij onderzoeken van de inspectie. Deze geven ook een goed beeld van de verschillende onderwijsbehoeften in de groepen. Hierin nemen we mee op welke wijze de lerende houding van een team, en de afspraken rond het didactisch handelen (bijv het instructiemodel) als goed gereedschap worden ingezet naarmate de onderwijsbehoeften van de leerlingen daarom vragen. Geven de opbrengsten reden tot zorg dan kan bijvoorbeeld een verdere verdieping van het onderdeel “onderwijsleerproces” worden opgenomen.
Vormgevingen van de toetsing vanuit het SWV. 1. Er zijn scholen die reeds als beleid hebben om hun school door een extern bureau uitgebreid te laten doorlichten (visiteren, auditeren). Dan is het onnodig om dit ook als SWV nog te doen. Voorwaarde is wel, dat de externe toetsing minimaal de kernindicatoren en de basisondersteuning van het ondersteuningsplan van Berseba dekt. Een school die hiervoor kiest stelt de rapportage beschikbaar aan de regiomanagers. Een regiomanager zal hierover dan met de schoolleiding in gesprek gaan. De regiomanager kan in deze vorm gevraagde en ongevraagde adviezen uitbrengen, aanvullend op de opgestelde rapportage. De scholen dragen zelf de kosten van zo’n externe audit. 2. a. Scholen die kiezen voor de lijn die het SWV ontwikkeld heeft, zijn 1 keer in de vier jaar aan de beurt voor een kwaliteitsbezoek. Bij voorkeur doen zij dit in een cluster van 3 of 4 scholen, onder leiding van de regiomanager. Elke school doet dan ook mee in de kwaliteitsbezoeken van de andere scholen uit het cluster. b. Een variant op deze werkwijze is, dat het kwaliteitsbezoek alleen door de regiomanager wordt uitgevoerd, omdat de school niet de investering wil of kan maken om ook mee te doen in de kwaliteitsbezoeken bij andere scholen. Aan deze vormen zijn geen kosten verbonden. De regiomanager doet dit binnen zijn functie. Bij variant 2.a. pleegt iedere school dezelfde investering.
Het programma voor de kwaliteitsbezoeken. Voorafgaand aan het kwaliteitsbezoek Minstens 4 weken voor het kwaliteitsbezoek zorgt de school voor toezending van de volgende documenten: • De meest recente versie van het schoolondersteuningsprofiel van de school. Zelfevaluatie op de kernindicatoren van de inspectie (met behulp van de kernkaders zoals die verderop zijn opgenomen) • Meest recente kwaliteitsonderzoeken door de school zelf (zelfevaluatie, personeelstevredenheid, oudertevredenheid, leerlingtevredenheid (dit is facultatief) Rapportages van eerdere kwaliteitsbezoeken en de follow-up daarvan (indien voorhanden). Schoolplan en schoolgids • Jaarplan • Jaarverslag
• • • • •
Interne kwaliteitsafspraken over de kwaliteit van het lesgeven in de groep (bijv kijkwijzer directe instructiemodel, enz) Interne kwaliteitsafspraken over de leerlingondersteuning Managementrapportage(s) Neerslagen van OGW gesprekken (als de school dat gewend is) Vragen die de school wil voorleggen aan de regiomanager Rapportages uit ParnasSys. Dit betreft: De actuele Groepsanalyse, een Schoolanalyse over het huidige schooljaar en de 4 schooljaren daarvoor (voor alle vakgebieden en ook de kleutertoetsen) en een inspectiekaart voor het huidige schooljaar en de 2 schooljaren hiervoor. De Groepsanalyse en de Schoolanalyse worden aangeleverd als Tabellen (en niet de grafiek-vorm).
Agenda voor het kwaliteitsbezoek (tijden in overleg met de school bepalen) 1. 8.30 uur Ontvangt en startgesprek (20 min) 2. 9.00 uur Gesprekken met directie/IB/MT(45 min). • OGW en cultuur in de school. Waar ze tegenaan lopen. Hoe de leerkrachten het oppakken. Stand van zaken passend onderwijs, HGW, leerlingzorg. 3. 09.40 uur 2 gesprekken met een leerkracht over (2 x 40 min): • resultaten, ontwikkeling daarvan • plan lopende periode • hoe ze het aanpakken om goede resultaten met de kinderen te bereiken • hoe de zorg voor kinderen met risico verloopt (waarbij ook ParnasSys openstaat) • hoe de eigen kwaliteitsafspraken van de school daarbij functioneren 4. 11.00 uur pauze 5. 11.15 uur Gesprek met de IB-ers: • de kwaliteit van de leerlingzorg, minimaal afgezet tegen de normindicatoren • de resultaten/opbrengsten van de leerlingzorg • de gerealiseerde kwaliteitsverbetering, mede in het licht van de uitkomsten van de eigen kwaliteitszorg (en eerdere kwaliteitsbezoeken als deze reeds hebben plaatsgevonden) Hierbij zal ook ParnasSys openstaan, en wordt naar concrete leerlingen enz. gekeken. 6. 12.15 uur lunch 7. 13.00 uur Gesprek directie over: Beleid. Schoolplan. Leerlingzorg. Resultaten. Trends. Maraps. Rol bestuur. Zelfevaluatie met 1234 in kolom indicatoren. (45 min) 8. 13.45 uur Uitwerken, eerste terugkoppeling voorbereiden (60 min) 9. 14.45 uur Terugkoppeling naar directie en MT (30 min) 10. 15.15 uur Afsluiting Na De
het kwaliteitsbezoek regiomanager stelt een verslag op (waarvan de eerste terugkoppeling dus reeds gegeven is tijdens het kwaliteitsbezoek): De inhoud van de gesprekken Een waardering op de onderstaande indicatoren, waarbij een eventuele afwijking van zelfevaluatie van de school wordt gemotiveerd. Een overzicht van sterke punten en van aanbevelingen/adviezen.
Vervolgens mailt de regiomanager dit naar de directeur van de school. Het verslag dient uiterlijk 3 weken na het kwaliteitsbezoek te zijn gemaild aan de school. Als de school van mening is dat bepaalde zaken onjuist weergegeven zijn, dan wordt dit teruggekoppeld. Tenslotte geeft de school binnen 2 maanden een beleidsreactie op het rapportage van het kwaliteitsbezoek. Deze reactie wordt toegevoegd aan het rapport, waarna dit definitief is. Als gekozen is voor vorm 2.b. legt de regiomanager de rapportage eerst voor aan de collega`s voordat hij de rapportage aan de school voorlegt.
Kernkaders voor het primair onderwijs
Normindicatoren: Alle normindicatoren van de inspectie zijn opgenomen. De regel van de inspectie zijn daarbij als volgt: 1. bij onvoldoende Eindopbrengsten over een aaneengesloten periode van 3 jaar wordt de school aangemerkt als ZWAK; 2. zijn de eindopbrengsten over een periode van 3 jaar onvoldoende en zijn bovendien 2 of meer normindicatoren onvoldoende, dan is de school ZEER ZWAK 3. Indien de eindopbrengsten niet te beoordelen zijn, wordt een school altijd als zeer zwak gekwalificeerd als tenminste 50% van de indicatoren over kwaliteitszorg (kwaliteitsaspect 9) onvoldoende is EN twee of meer normindicatoren van het onderwijsleerproces onvoldoende zijn. Aan de normindicatoren van de inspectie zijn toegevoegd: 4.1 en 4.2 (omdat het welbevinden van ouders en leerlingen een sterk bepalende factor is) 7.1 en 8.1 en 8.2 en 8.4 (omdat we de hele leerlingzorg meenemen) (7.2 en 8.3 zijn normindicator) 9.1 – 9.7 (omdat dit nu juist over kwaliteitszorg gaat).
A. Opbrengsten Kwaliteitsaspect 1 De resultaten van de leerlingen liggen ten minste op het niveau dat mag worden verwacht 1.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht; 1.2 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen tenminste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht;
Z1
M/Z
M/S
S
Vragen die bij opbrengsten in het gesprek met de directie aan de orde kunnen komen: 1. Toon aan dat de eindopbrengsten over de laatste 3 jaar op het goede niveau liggen (manrap) 2. Toon aan dat de verdelingen van het lvs profiel door de hele schoolperiode voor de vakken ned. taal en rekenen normaal verdeeld zijn (ParnasSys), tenminste vanaf groep 3. 3. Laat zien welke acties zijn ondernomen als 1 of 2 niet in orde zijn (geweest) en welke resultaten dat heeft opgeleverd. (schoolplan/jaarplan) 4. Toon aan dat er opbrengstgesprekken worden gevoerd met individuele leraren en wat met de uitkomsten is gedaan (personeelsmap / bekwaamheidsdossiers) Vragen die bij opbrengsten in het gesprek met de leraren aan de orde kunnen komen: 1. Ben je op de hoogte van de eindopbrengsten van de laatste 3 jaar? 2. Wordt er aan het team een overzicht gegeven over de lvs scores voor taal en rekenen en wordt er gediscussieerd over een opbrengstgerichte werkwijze? 3. Zijn er met jou opbrengstgesprekken gevoerd en hoe heb je die ervaren? 1
We gebruiken bij de zelfanalyse de indeling van de inspectie: Z = zwak, M/Z = meer zwak dan sterk, M/S = meer sterk dan zwak, S = Sterk
4. Wat was de conclusie en het vervolg? Kun je iets laten zien van jouw acties? 5. Werk je zelf ook gericht aan een opbrengstgerichte werksfeer in je groep? En hoe doe je dat? 6. Hoe verloopt de overdracht van leerlingen en wordt daarbij ook gekeken naar opbrengsten van het afgelopen jaar? B. Onderwijsleerproces Leerstofinhouden Kwaliteitsaspect 2 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving. 2.1 Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.4 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand;
Z
M/Z
M/S
S
Vragen die bij leerstofinhoud in het gesprek met de directie aan de orde kunnen komen: 1. Is er beleid voor de waarborg van een doorgaande lijn bij rekenen en taal? Is dat alleen maar de methode of zijn er ook andere elementen die een rol spelen? (klassencons. e.d. met behulp van kijkwijzers door?) (Jaarplan) 2. Zijn er speciale aanpakken bij leerlingen met taalachterstand? 3. Wat is het beleid t.a.v. differentiatie? Controle daarop? 4. Zijn leraren vrij en in staat om hun eigen onderwijsaanbod te arrangeren naar gelang dat de leerlingpopulatie dat nodig heeft? Vragen die bij leerstofinhoud in het gesprek met de leraren aan de orde kunnen komen: 1. Hoe zorg je dat de doorgaande lijn van rekenen en taal gehandhaafd blijft? 2. Welke aanpak van differentiatie hanteer je? 3. Hoe arrangeer je je lessen? 4. Worden er met jou gesprekken gevoerd over het aanbieden van de leerstof? Door wie? Schoolklimaat Kwaliteitsaspect 4
Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen
Z
4.1 De ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school
Vragen die bij schoolklimaat in het gesprek met de directie aan de orde kunnen komen: 1. Welk beleid hanteert de school om ouders bij de school, en in het bijzonder bij de leerlingzorg, te betrekken? 2. Is bekend wat de ouders hiervan vinden? Hoe vinden oudergesprekken plaats?
M/Z
M/S
S
3. Is er zicht op het welbevinden van de leerlingen? Wordt er gewerkt met een pedagogisch LVS om dit te bepalen? 4. Worden er systematisch gesprekken met kinderen gevoerd? Vragen die bij leerstofinhoud in het gesprek met de leraren aan de orde kunnen komen: 1. Hoe ervaar je de relatie met ouders? Hoe betrek jij als leraar ouders bij het onderwijs en (waar dat speelt) bij de zorg voor hun kind? 2. Werk je met een pedagogisch LVS? Wat heb jij daaraan voor jezelf en je handelen als leerkracht? 3. Voer je (systematisch) gesprekken met leerlingen? 4. Mag elk kind er zijn, ondanks hoe veel talenten het heeft? Hoe werkt dit binnen het groepsklimaat? Didactisch handelen Kwaliteitsaspect 5 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteit efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken. 5.1 De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten.
Z
M/Z
M/S
S
Vragen die bij didactisch handelen in het gesprek met de directie aan de orde kunnen komen: 1. Welke didactische aanpakken zijn standaard binnen de school? Waar en hoe kan er van afgeweken worden? 2. Is er voldoende tijd en afwisseling bij de didactische aanpakken? Welke controle is hierop? 3. Hoe worden nieuwe collega’s ingewerkt? 4. Hoe houd je als directie zicht op het realiseren van een taakgerichte werksfeer? Hoe geef je daar leiding aan? 5. Op welke manier levert het pedagogisch klimaat daar een bijdrage aan? 6. Wat zijn de mogelijkheden en grenzen voor de leerlingen om actief betrokken te zijn bij onderwijsactiviteiten? Vragen die bij didactisch handelen in het gesprek met leraren aan de orde kunnen komen: 1. Welke didactische aanpakken hanteer je over het algemeen? Worden doelen per les genoemd en wordt iedere les geëvalueerd? 2. Hoe worden de competenties van de kinderen aangesproken? 3. Hoe wordt extra hulp aan zwakkere leerlingen georganiseerd? 4. Hoe wordt de zelfstandigheid van de kinderen bevorderd? 5. Hoe is de verdeling van uitleg / interactie met zelfstandig werken? 6. Hoe worden kwaliteiten van leerlingen benut bij het onderwijs? (HB leerlingen, dag- en weektaken e.d.) C. Zorg en begeleiding Kwaliteitsaspect 7a De leraren volgen systematisch de vorderingen van de leerlingen 7.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen;
Z
M/Z
M/S
S
7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen Kwaliteitsaspect 7b, specifiek voor het sbo De school begeleidt de leerlingen zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen S7.3 De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. S7.4 De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes.
Z
M/Z
M/S
S
Kwaliteitsaspect 8 De leerlingen die dat nodig blijken te hebben, krijgen extra zorg. 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen 8.3 De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg.
Z
M/Z
M/S
S
Vragen die bij zorg en begeleiding in het gesprek met de directie en de IB-ers aan de orde kunnen komen: 1. Hoe is de controle op het systeem van zorg? 2. En de evaluatie van de opbrengsten van het systeem? 3. Hoe worden zorgleerlingen geïndiceerd? 4. Worden er analyses gemaakt als de resultaten op de ingezette zorg uitblijven? 5. Op welke manier zijn leraren verantwoordelijk voor begeleiding van zorgleerlingen? 6. Welke ontwikkelingen zijn in gang gezet? HGW? Ontwikkelingsperspectief e.d. Vragen die bij opbrengsten in het gesprek met de leraren aan de orde kunnen komen: 1. Leg kort uit hoe het systeem van zorg hier op school werkt 2. Wat zijn voor jou zorgleerlingen? 3. Hoe ben je als leraar verantwoordelijk voor begeleiding van zorgleerlingen? 4. Hoe word je ondersteund en wat is lastig? 5. Welke ontwikkelingen zijn in gang gezet? HGW? Ontwikkelingsperspectief e.d. Hoe gaat dat? 6. Hoe en wanneer komen er aanpassingen in begeleiding, b.v. bij het indelen in niveaus? D. kwaliteitszorg (is niet direct meer norm-indator maar wel belangrijk als eindopbrengsten niet zijn te beoordelen) Kwaliteitsaspect 9 De school heeft een systeem van kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten.
Z
M/Z
M/S
S
9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving.
Vragen die bij kwaliteitszorg in het gesprek met de directie aan de orde kunnen komen: 1. Hoe maak je met het team het schoolplan? Wat is de onderliggende sterkte/ zwakte analyse. 2. Hoe wordt het jaarplan opgesteld? Laat dit eens zien. 3. Wanneer zijn er controles over de voortgang van de plannen? Welke sturingsmechanismes zitten daarbij? 4. Hoe wordt aan het bestuur gerapporteerd? (marap’s en jaarverslag) en aan ouders (jaarverslag en schoolgids)?
