KWALITEITS JAAR VERSLAG PATHOLOGIE FRIESLAND 2013

KWALITEITS JAAR VERSLAG PATHOLOGIE FRIESLAND

2013

2013 FRIESLAND JAARVERSLAG PATHOLOGIE KWALITEITS 2011 FRIESLAND PATHOLOGIE JAARVERSLAG KWALITEITS

Inhoud 1.

Algemeen

6

1.1. 1.2.

Personeel Organisatiestructuur

6 8

1.2.1. 1.2.2.

Organogram Toelichting

8 8

1.3.

Overlegstructuren

9

2.

Investeringen

10

2.1. 2.2.

Aanschaf/vervangingsinvesteringen Boeken/tijdschriften

10 11

3.

Patiëntenzorg

12

3.1.

Algemeen

12

3.1.1. 3.1.2.

Productie-eenheden Aantal verrichtingen

12 13

3.2.

Histologie

24

3.2.1. 3.2.2. 3.2.3.

Aantallen vriescoupe onderzoek Aantallen haematopathologisch onderzoek Aantallen blokjes/aantal histologische kleuringen

24 24 24

3.3.

Cytologie

26

3.3.1. 3.3.2. 3.3.3.

Aantal verrichtingen speciële cytologie onderzoek Aantal verrichtingen cervixcytologie Cervix cytologie (BVO en medische indicatie apart)

26 32 33

3.4.

Obducties

41

3.4.1. 3.4.2.

Aantal obducties en obductiepercentage per specialisme Obductiepercentage per ziekenhuis

41 43

3.5.

Immunohistochemie

43

3.5.1.

Verdeling immunohistochemische onderzoeken over histologie en cytologie 43

2

Kwaliteitsindicatoren

44

4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6.

44 47 47 48 48

4.7. 4.8.

Doorloopsnelheden*1 (afwerktijd) histologie/cytologie/obducties Consulten extern (CTC) en Revisies extern (CTI) Vriescoupe onderzoek Punctiecytologie Cervixcytologie (indicatie en bevolkingsonderzoek) Lopende projecten met andere disciplines ter bevordering van de kwaliteit Aandachtsgebieden vakgroep Klinisch pathologische besprekingen

5. 6.

Klachten en afwijkingen Rondzendingen

55 57

6.1.

SKML

57

6.1.1.

Pathologische Oncologie

57

6.2.

Her2Neu

58

6.2.1. 6.2.2.

Moleculaire Pathologie Cytologie

58 58

6.3.

NordicQC

59

6.3.1. 6.3.2.

NordicQC IHC NordicQC MolecuIaire diagnostiek

59 60

7.

Lidmaatschappen

61

7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5.

Vakgroep Cytologie Histologie Administratie Overige

61 62 62 62 63

7.5.1.

Staffunctionaris beleidsadvisering en -ondersteuning

63

8.

Opleiding

63

8.1.

Intern

63

8.1.1. 8.1.2. 8.1.3.

Scholingsplan algemeen Intern met gastdocent AIOS

63 63 65

52 52 53

3

KWALITEITS JAARVERSLAG PATHOLOGIE FRIESLAND 2013

4.


8.1.4. 8.1.5. 8.1.6.

Co-assistent Opleiding KMBP Opleiding pathass

65 66 66

8.2.

Extern

66

8.2.1. 8.2.2. 8.2.3. 8.2.4. 8.2.5.

Vakgroep Cytologie Histologie Administratie Overige

66 68 69 69 69

9. 10.

Visitaties Commissies/bestuurswerk-zaamheden

70 71

10.1. 10.2.

Intern Extern

71 72

10.2.1. 10.2.2. 10.2.3.

Pathologen Cytologie Overige

72 73 73

11.

Wetenschappelijke activiteiten

74

11.1. 11.2. 11.3.

Onderzoeksprojecten Publicaties Voordrachten

74 74 75

4

2013 is voor Pathologie Friesland een overgangsjaar geweest. Er is gewerkt aan het opstellen van een meerjaren strategisch beleidsplan 2014-2016. Dit plan geeft de komende jaren richting aan de organisatie- en de dienstverlening van Pathologie Friesland. Inhoudelijke- en economische ontwikkelingen maken het noodzakelijk dat Pathologie Friesland zich beraadt op de beste wijze waarop zij op ontwikkelingen kan anticiperen om voor haar klanten ook in de toekomst een “state-of-the art” PA-diagnostiek te kunnen blijven bieden. Het wordt hierbij steeds duidelijker dat zaken als de opkomst van de moleculaire diagnostiek, de strengere eisen die worden gesteld aan aantoonbare kwaliteit en subspecialisatie alsmede de introductie van de “digitale pathologie” het werkveld van de klinische pathologie fors zullen veranderen. Een kwalitatief hoogwaardige PAdiagnostiek kan in de toekomst alleen nog maar word gerealiseerd door met andere pathologie-afdelingen samen te werken en af te stemmen. Dit vanuit de eigen kracht, betrokkenheid en kwaliteit. In dit kader is in 2013 door ons actief geparticipeerd in het opzetten van een pathologie-netwerk Noord Nederland waarbij wordt samengewerkt tussen de PA-laboratoria van het UMCG, het Martini Ziekenhuis/Ommelander Ziekenhuisgroep, Zorggroep Leveste-Middenveld (Bethesda Ziekenhuis) en Pathologie Friesland. In 2013 is het nieuwe bevolkingsonderzoek (BVO) Darmkanker landelijk en ook in de regio Friesland ingevoerd. Aan de PA-diagnostiek welke deel uit maakt van dit bevolkingsonderzoek zijn door het RIVM specifieke kwaliteitseisen gesteld. Pathologie Friesland is in dit kader met positief gevolg gevisiteerd/getoetst en

toegelaten als PA-laboratorium in het kader van het BVO Darmkanker. Speerpunt in 2013 is het verder ontwikkelen van het interne kwaliteitsmanagementsysteem geweest. Er zijn frequent interne audits gehouden, adviesbureau Kerteza is ingeschakeld om een systeem-audit uit te voeren en er is hard gewerkt om de uit de audits geconstateerde tekortkomingen op te pakken. Het kwaliteitshandboek is geactualiseerd en binnen Pathologie Friesland wordt hard gewerkt aan het actualiseren en (her-)schrijven van diverse voorschriften. In 2014 hopen wij onze inspanningen beloond te zien worden met een CCKL-accreditatie. In 2013 is door de Raad van Bestuur ook besloten extern organisatieadvies in te winnen waarbij gevraagd is om een analyse van de huidige organisatie-en managementstructuur te maken en om advies uit te brengen over mogelijke verbeteringen van de bestaande structuur. Eind 2013 is dit advies uitgebracht en dit zal leiden tot een aantal aanpassingen in de managementstructuur van Pathologie Friesland. De voorgestelde organisatiewijzigingen zullen in 2014 worden ingevoerd. Ondertussen is in 2013 door de medische staf ( vakgroep) en de medewerkers enorm hard gewerkt om het dagelijks werk binnen Pathologie Friesland gedaan te krijgen. Dit onder het motto: “tijdens de verbouwing gaat de verkoop gewoon door”. Eric Weernink Raad van Bestuur

5


Voorwoord


1. ALGEMEEN 1.1.

Personeel

Raad van Bestuur Drs. E.J. Weernink

Bestuurder

FTE 80,00

Vakgroep Dr. D. Berends R.A.C. Boorsma Mw. S.M.M. Dijkhuizen J.J. Doff Dr. H.F. Eggink Dr. M.C. van den Heuvel Dr. R.E. Kibbelaar Dr. E.M.J. van der Logt Mw. J.J.C. van der Meij Mw. Dr. J. Nieken Mw. Dr. R. Postma - de Roos Prof. Dr. E.M.S. Schuuring H.J.F. Semmelink B.E. van der Worp

Patholoog Patholoog Patholoog Patholoog (tot 1 juni 2013) Patholoog Patholoog (0,4 fte gedetacheerd aan UMCG) Patholoog Moleculair bioloog Patholoog Patholoog Patholoog Moleculair bioloog Patholoog Patholoog

FTE 80,00 100,00 60,00 80,00 100,00 100,00 100,00 62,22 70,00 80,00 80,00 00,00 100,00 80,00

Histologie Mw. N.J. Abbema - vd Tol Mw. A.E.J. ten Berge Mw. T.J. Bergsma Mw. A.Y.J. vd Bijl J.J. Conradie Mw. G.W. Dijkstra Mw. A. Greydanus Mw. R. Helmhout-Noordhuis Mw. R. Jelsma Deelstra Mw. R.C. de Jong -Ferwerda Mw. P. Keuning-Hoekstra Mw. A.M.R. Kooistra-Hassing Mw. D.A.J. Kuperus Mw. G. Nassette-Dijkstra Mw. G.D. Piso-Schrale Mw. M. Post S.M. Roeders Mw. M.E. van Rooijen - Sybrandy Mw. Y. Schouwstra J.W. van Setten Mw. W. Sitters Mw. M.Y. Teernstra Mw. J. Terpstra Mw. T. Titsing-Holwerda Mw. Y. Trap- Buurstra Mw. T. Tuinhof-Venema

6

Laboratoriummedewerker routinehistologie Analist IHC histologie Analist IHC histologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Analist IHC histologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Kernanalist IHC histologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Analist IHC histologie Pathass Pathass Laboratoriummedewerker routinehistologie Teammanager histologie Analist IHC histologie Laboratoriummedewerker routinehistologie (vanaf 1 augustus 2013) Analist IHC histologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie

FTE 50,00 100,00 55,56 100,00 50,00 88,89 100,00 72,22 77,78 55,56 100,00 85,56 25,00 75,00 72,22 100,00 100,00 100,00 100,00 25,00 88,89 100,00 50,00 75,00 66,67 55,56

FTE 86,66 75,00 66,67 75,00

M.A.J. Zon

Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Laboratoriummedewerker routinehistologie Pathass Laboratoriummedewerker routinehistologie/IHC histologie (tot 1 augustus 2013) Pathass

Cytologie Mw. S. Bijlsma G. de Boer Mw. S.M.A. Doeleman Mw. M. de Jong Mw. Y. Kooistra L.D. vd Meulen Mw. L.T. Rinkema-Prosje Mw. E.P. Sirisantana Mw. W.J. Stienstra Mw. B. Timmers J. Visser Mw. T Vlieger Mw. I.A. vd Wal Mw. J.R. Wedzinga Mw. A.K. Zuidema

Medewerker kleurvertrek (vanaf 1 maart 2013) Cytologisch analist Senior cytologisch analist Senior cytologisch analist Cytologisch analist Cytologisch analist (tot 1 augustus 2013) Cytologisch analist Cytologisch analist Medewerker kleurvertrek (tot 1 maart 2013) Cytologisch analist Cytologisch analist Laborant kleurvertrek Cytologisch basisanalist Teammanager cytologie Cytologisch analist

FTE 50,00 100,00 75,00 66,67 62,96 100,00 84,72 63,89 50,00 100,00 77,78 100,00 66,67 79,17 66,67

Moleculaire Diagnostiek J.J. Conradie Mw. D.A.J. Kuperus J.W. van Setten

Analist MD Analist MD Analist MD

FTE 50,00 50,00 50,00

Administratie Mw. T. vd Woude Mw. A.J. Dolder van-Folkertsma A. Durkstra Mw. J. Hoekstra Mw. S.H. Jonker-Postema Mw. A.A. Nawijn-Roelsma Mw. R. Postma Mw. J.E. Reinders-Verbeek Mw. W.J. Stienstra Mw. P. Terpstra Mw. A.A.J. Yntema

Medewerker administratie Medewerker administratie Algemeen medewerker Medewerker administratie Medewerker administratie Teammanager administratie Medewerker administratie Eerste medewerker administratie Medewerker administratie (tot 1 maart 2013) Medewerker administratie Medewerker administratie

FTE 83,33 38,89 69,44 63,33 58,33 34,00 66,67 66,67 16,67 83,33 91,67

Ondersteuning Mw. J.C. Herbig Mw. Y. Kooistra Mw. A.A. Nawijn-Roelsma Mw. I van Olst J. Visser

Stafmedewerker beleidsadvisering en -ondersteuning Opleidings- en stagecoördinator Adviseur P&O Directiesecretaresse Palga contactpersoon

FTE 63,89 11,11 66,00 52,78 11,11

100,00 100,00

7


Histologie Mw. A. Uitterdyk-Brouwer Mw. S. Westra Mw. E. Wijbenga-Hibma Mw. L.J. Wijngaarden van-Sterken A.P. Zabala Pasmino


1.2.

Organisatiestructuur

1.2.1. Organogram Raad van Toezicht Pathologie Friesland

Raad van Bestuur Pathologie Friesland vakgroep/medische staf

ondernemingsraad

medewerkers ondersteuning

teammanager administratie

teammmanager cytologie

teammanager histologie/IHC/moleculair

medewerkers administratie

medewerkers cytologie

medewerkers histologie/IHC/moleculair

1.2.2. Toelichting Het organogram is een feitelijke weergave van de hiërarchische verhoudingen. De eindverantwoordelijkheid binnen Pathologie Friesland wordt gedragen door de Raad van Bestuur. Verder zijn de verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie neergelegd. De teammanagers zijn primair verantwoordelijk voor de te leveren diensten en de beheersing van de kosten van eigen team. De teammanagers leggen verantwoording af aan de Raad van Bestuur. De pathologen en moleculair bioloog hebben een eigen professionele eindverantwoordelijkheid ten aanzien van het laboratoriumonderzoek. De professionele autonomie van de medisch specialist is beschreven in het ‘Professioneel statuut klinische pathologen’ welke deel uit maakt van de AMS-regeling. De pathologen en moleculair bioloog zijn verenigd in de vakgroep. De vakgroep heeft taken op het niveau van relatiebeheer, beleid- en organisatieontwikkeling, professionele ontwikkeling en opleiding. Deze taken zijn verder uitgewerkt in het ’Vakgroepreglement’. Vakgroepbesluiten en afspraken van de vakgroep met implicaties voor de afdelingen of externe relaties worden als advies of voorstel aan de bestuurder voorgelegd. Door middel van een ‘aanspreekpatholoog’ participeert de vakgroep in de vakinhoudelijke beleidsontwikkeling en uitvoering van de teams. Er zijn aanspreekpathologen voor de administratie, cytologie, histologie/-immunohistochemie, ICT en moleculaire diagnostiek. Ter voorbereiding van besluitvorming bestaat er een Management Team. Naast de bestuurder en de teammanagers participeren in dit MT-overleg de P&O adviseur, de controller en de voorzitter van de vakgroep.

8


Naast het managementteamoverleg is er een vakgroep overleg. De bestuurder is als toegevoegd lid bij dit overleg aanwezig. De bestuurder neemt 1x in de maand deel aan de vakgroepvergadering. Zie paragraaf 1.3 voor een overzicht van de overleggen. Er zijn een aantal commissies belast met specifieke taken: de kwaliteitscommissie, de ROGcommissie, de statistiek & informatie commissie en de ICT commissie. Ondersteunende diensten zoals: ICT, financieel en facilitaire diensten worden ingehuurd.

1.3.

Overlegstructuren

Overleg DB Vakgroep DB Vakgroep en RvB overleg Functioneel beheer Glims ICT-commissie Kwaliteitscommissie Managementteam vergadering Moleculaire Diagnostiek UMCG/PF Ochtendrapport pathologen P&O en teammanager Pathassen overleg Preparaatbespreking Cytologie Refereren ROG-commissie RvB en adviseur P&O RvB en controller RvB en staffunctionaris beleidsadvisering RvB en teammanager SMT bijeenkomst Statistiek en informatie commissie Teammanager en medewerker Cytologie Teammanager en senior analisten Cytologie Teammanagersoverleg Vakgroepvergadering Werkbespreking Cytologie Werkbespreking Histologie Werkbespreking IHC + aanspreekpatholoog Werkbespreking moleculaire diagnostiek Werkoverleg Administratie Werkoverleg Cytologie Werkoverleg Histologie Werkoverleg MD (alternerend + aanspreekpatholoog)

Frequentie wekelijks wekelijks 2 x per maand 1 x per maand 1 x 2 wekelijks 1x per 2 weken 1 x in de maand Iedere ochtend 1 x in de maand maandelijks 1 x per week 1 x per maand 1 x per maand 1 x per 3 weken 1 x in de maand 1 x per 2 weken 1 x in de maand 1 x per maand 1 x 2 wekelijks 1 x per maand 1 x per week 1 x per week 2 x per maand 1 x per 2 weken Iedere ochtend 1 x per 6 weken wekelijks 1 x per 6 weken 1 x per 6 weken 1 x per 6 weken 1 x per 6 weken

9


2. INVESTERINGEN 2.1.

Aanschaf/vervangingsinvesteringen

Datum 24-01-2013 26-04-2013 25-02-2013 01-04-2013 01-04-2013 05-04-2013 01-05-2013 31-05-2013 05-07-2013 16-09-2013 03-12-2013 20-02-2013 01-03-2013 21-05-2013 17-10-2013 01-01-2013 01-01-2013 01-01-2013 27-03-2013 31-05-2013

10

Omschrijving Computers staf Meubilair staf Preparaatkasten 8 x Printmatie – 6Hopper (3 stuks) Slidematie printer (7 stuks) Scanners (24 stuks) Computers + beeldschermen Histologie Kleurmachine Forma -80 vriezers 2 x Ultra low vriezer - 80 Exact saw HP dual port 5 x Zebraprinters Licenties: PDF + Glims package + driver Beeldschermen + armen Administratie Keukeninrichting Kantoormeublilair Lenovo thinkpad laptop Netwerk aansluiting Terrein-inrichting

Kostenplaats Vakgroep Vakgroep Histologie Histologie Histologie Histologie Histologie Histologie Histologie Histologie Histologie Administratie Administratie Administratie Administratie Organisatie breed Organisatie breed Organisatie breed Organisatie breed Organisatie breed

Bedrag 8.638,53 6.459,34 10.069,62 58.080,00 50.820,00 5.406,28 4.131,03 18.154,34 4.694,80 8.233,79 22.691,67 1.663,75 1.301,14 20.423,59 13.693,97 34.822,59 30.463,01 2.205,88 8.310,35 186.543,72


2.2.

Boeken/tijdschriften

Omschrijving

Kostenplaats

A DIAGNOSTIC APPROACH ABONNEMENT CHEMIEKAARTEN ONLINE ABONNEMENT HR DOMEIN ABONNEMENT KENNISBANK KWAL.MAGAGEMENT AFIP ABONNEMENT 2013 AMIRSYS ANNUAL SUBSCRIPTION PATH IQ IMMUNOQUERY BIOPSY INTERPRETATION LUNG BIOPSY INTERPRETATION OF THE BREAST BLADDER PATHOLOGY BOEK DE LEIDER BOEK TEAMSPEL BOEKEN STUDIEMATERIAAL CLAS. FOMOURS/GLEASON GRADING SYSTEM CONTRIBUTIE NVVH 2013 CORE VALUE HANDBOOK DE COMPL ATLAS VH MENSELIJK LICHAAM DIAGN IMMUNOHIST DIAGN INTERPRETATION MUCOSA DIAGNOSTIC PATHOLOGY: BONE DISSECTION EXCEL 2007 STEP BY STEP GASTRO INTESTINAL PATH/EXPERT CONSULT HEAD AND NECK PATHOLOGY HEMAPATHOLOGY HONDSDOLHEID INFLAMMATORY BOWEL DISEASE INFLAMMATORY DERMATHOPATHOLOGY KLEEFSTOF VD MENSELIJKE MAAT KWALITEIT IN ZORG LABORATORIA 5E DRUK LIVER TRANSPLATATION MUMMIES ETC NECROPHILIA NEOPLASTIC HEMATOPAHOLOGY PATH & GEN TUMOURS SOFT TISSUE BONE PATH AND GEN OF TUMOURS 4TH EDITION PATH BASIS DISEASE PATH OF THE LUNG 2 PATHOLOGY & GENETICS OF TUMOURS OF END PATHOLOGY OF THE HUMAN PLACENTA PR.BOEK VAN TALENT NAAR PERF/ARBONORMENBOEK 2013/1 PRACTICAL DERMATOPATHOLOGY PW DE GIDS 2013 SJORGEN'S SYNDROME SKIN PATHOLOGY SKULLS AND SKELETONS SURGICAL PATHOLOGY 3RD EDITION TUMORS OF THE CYSTS OF THE JAWS TUMORS TESTIS ADJACENT TUMORS UPPER AERODIGESTIVE WEEDON'S SKIN PATH ESSENTIALS WHO CLASS. OF TUMOURS

Vakgroep Directie Directie Directie Directie Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Directie Directie Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Histologie Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Directie Directie Directie Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Directie Vakgroep Directie Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep Vakgroep

11


3. PATIËNTENZORG 3.1.

Algemeen

3.1.1. Productie-eenheden Totaal aantal productie-eenheden (naar NZa-factor) per ziekenhuis/instelling/huisarts t.o.v. voorgaande jaren Instelling Medisch Centrum Leeuwarden Antonius Ziekenhuis Sneek Nij Smellinge Drachten Tjongerschans Heerenveen De Sionsberg Dokkum Eerste lijn Overig Totaal

2013 28.991 15.220 14.046 12.601 3.763 21.786 180

2012 29.283 15.825 14.106 11.419 4.578 21.318 352

96.588

96.881

Toelichting NZa-eenheden: Histologie / Cytologie Indicatie cytologie Bevolkingsonderzoek Immunopathologie Obductie Obductie foetus Moleculair onderzoek (EBER en HPV)

1 onderzoek is 1 eenheid 1 onderzoek is 0,4 eenheden 1 onderzoek is 0,25 eenheden 1 onderzoek is 2 eenheden 1 onderzoek is 10 eenheden 1 onderzoek is 15 eenheden 1 onderzoek is 7 eenheden

Vanaf 2013 worden de K-RAS, BRAF en FISH onderzoeken direct in het LIMS geregistreerd. Aan deze onderzoeken zijn geen eenheden gekoppeld. Ze worden wel vermeld in de tabellen ‘aantal verrichtingen’ over 2013.

12

Cervixcytologie MI

Immunohisto -chemie

Obductie volwassenen

Obductie foetus

HPV

EBER

Her2Neu

Cervixcytologie BVO

MD complex

MD simpel

Anaesthesist

2

1

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

Cardio-chirurg

55

-

-

2

1

-

-

-

-

-

-

-

Histologie

Speciële cytologie

Medisch Centrum Leeuwarden 2013

Specialisme

Cardioloog

19

20

-

-

14

-

-

-

-

-

-

-

Chirurg

3.442

320

-

785

5

-

-

6

329

-

10

74

Dermatoloog

4.206

2

-

323

-

-

-

1

-

-

1

-

Gastro-enteroloog (MDL)

2.399

104

-

297

-

-

-

1

2

-

-

-

Gynaecoloog

1.671

78

1.475

99

-

17

24

-

1

40

-

-

Intensivist

21

28

-

5

7

-

-

-

-

-

-

-

1.376

231

-

464

9

-

-

7

10

-

24

2

Kaakchirurg

589

77

-

97

-

-

-

4

-

-

2

-

Kinderarts

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Internist

Klinisch geriater

12

13

-

3

2

-

-

-

-

-

-

-

KNO-arts

522

108

-

74

-

-

-

9

-

-

-

-

Longarts

995

1.114

-

238

2

-

-

-

3

-

32

-

175

-

3

4

-

-

-

-

-

2

-

Neuroloog

6

Oogarts

112

3

-

9

-

-

-

-

-

-

-

-

Orthopeed

104

1

-

9

1

-

-

-

1

-

-

-

Plastisch chirurg

1.461

2

-

69

-

-

-

-

-

-

-

-

Radioloog

57

51

-

22

-

-

-

-

4

-

-

-

Reumatoloog

18

8

-

3

-

-

-

-

-

-

-

-

Seksuoloog

-

Uroloog

872

Totaal

17.939

-

1

-

-

-

-

-

-

1

-

-

859

1

240

-

-

-

-

-

-

-

-

3.196

1.477

2.743

45

17

24

28

350

41

71

76

BRAF: B-raf oncogen BVO: Bevolkingsonderzoek EBER: Epstein-Barr Virus, in situ hybridisatie Her2Neu: Her2Neu, immunohistochemische bepaling HPV: Humaan papillomavirus (uitbesteed onderzoek afdeling pathologie UMCG) K-RAS: K-ras oncogen MD: moleculaire diagnostiek MD complex: K-RAS, BRAF, EGFR etc. MD simpel: FISH ALK, FISH Her2, FISH Myc etc.

13


3.1.2. Aantal verrichtingen Aantal verrichtingen, per inzendend specialisme, per ziekenhuisaanstelling t.o.v. voorgaande jaren

Cervixcytologie BVO

Her2Neu

EBER

HPV

Obductie foetus


Immunohistochemie

Cervixcytologie MI

Speciële cytologie

Histologie


Medisch Centrum Leeuwarden 2012

Specialisme Cardio-chirurg Cardioloog

53

1

-

6

3

-

-

-

-

-

20

20

-

5

9

-

-

-

-

-

Chirurg

3.292

299

-

775

4

-

-

12

180

-

Dermatoloog

4.241

4

-

309

-

-

-

-

2

-


2.528

114

-

243

-

-

-

-

-

-

Gynaecoloog

1.789

119

1.482

114

-

18

18

-

-

49

Intensivist Internist Kaakchirurg Kinderarts Klinisch geriater

11

19

-

-

6

-

-

-

-

-

1.730

239

-

512

10

-

-

6

8

-

576

70

-

97

-

-

-

2

-

-

2

1

-

-

-

-

-

-

-

-

14

2

-

4

6

-

-

-

-

-

KNO-arts

542

118

-

71

-

-

-

12

-

-

Longarts

697

1.101

-

218

3

-

-

1

-

-

Neuroloog Oogarts Orthopeed Plastisch chirurg Radioloog Reumatoloog Seksuoloog Uroloog Totaal

14

11

170

-

7

-

-

-

-

-

-

127

2

-

13

-

-

-

-

-

-

171

4

-

12

-

-

-

-

2

-

1.617

8

-

68

-

-

-

-

1

-

40

39

-

15

-

-

-

1

2

-

9

4

-

3

-

-

-

-

-

-

-

-

3

-

-

-

-

-

-

1

933

890

-

256

-

-

-

1

-

-

18.403

3.224

1.485

2.728

41

18

18

35

195

50

Obductie foetus

-

-

5

-

-

-

1

-

-

-

4

-

2

1

-

-

-

-

-

-

-

Chirurg

1.845

248

7

398

2

-

1

12

171

-

-

41

Dermatoloog

3.151

-

-

213

-

-

-

-

-

-

-

-

EBER

HPV

MD simpel


K-RAS en BRAF

Immunohisto -chemie

Cervixcytologie BVO

Cervixcytologie MI

1

4

Her2Neu

Speciële cytologie -

Cardioloog

Histologie Anaesthesist

Specialisme


466

4

-

44

-

-

-

1

-

-

-

-

Gynaecoloog

1.085

34

776

63

-

9

78

-

-

32

-

-

Internist

1.680

93

-

302

1

-

-

2

6

-

14

4

Kaakchirurg

68

8

-

10

-

-

-

-

-

-

-

-

Kinderarts

1

-

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

KNO-arts

157

17

-

8

-

-

-

-

-

-

-

-

Longarts

273

320

-

86

-

-

-

-

1

-

17

-

Neuroloog

2

16

-

2

1

-

-

-

-

-

-

-

Oogarts

34

-

-

5

-

-

-

-

-

-

-

-

Orthopeed

69

15

-

3

-

-

-

-

-

-

-

-

Psychiater

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Radioloog

126

77

-

48

-

-

-

-

11

-

-

6

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Reumatoloog SEH Uroloog Totaal

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

775

280

-

197

-

-

-

-

-

-

-

-

9.737

1.117

783

1.381

11

9

79

15

190

32

31

51

15


Antonius Ziekenhuis Sneek 2013

Cervixcytologie BVO

Her2Neu

EBER

HPV

Obductie foetus


Immunohistochemie

Cervixcytologie MI

Speciële cytologie

Histologie


Antonius Ziekenhuis Sneek 2012

Specialisme Anaesthesist Cardioloog

-

-

-

-

3

-

-

-

-

-

2

3

-

1

4

-

-

-

-

-

Chirurg

1.858

291

1

457

2

-

-

7

150

-

Dermatoloog

3.108

-

-

190

-

-

-

-

-

-

708

-

-

74

-

-

-

-

-

-

Gynaecoloog

1.209

53

859

76

-

14

79

-

1

29

Internist

1.461

60

-

256

3

-

-

-

1

-

84

4

-

10

-

-

-

-

-

-


Kaakchirurg Kinderarts

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

KNO-arts

199

20

-

14

1

-

-

-

-

-

Longarts

161

303

-

92

2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Neurochirurg Neuroloog

3

26

-

2

1

-

-

-

-

-

Oogarts

39

-

-

3

-

-

-

-

-

-

Orthopeed

46

5

-

3

-

-

-

-

-

-

Psychiater

2

-

-

1

-

-

-

-

-

-

Radioloog

147

101

-

72

-

-

-

-

10

-

Reumatoloog

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

SEH

-

-

-

-

1

-

-

-

-

-

Uroloog Totaal

16

926

312

-

178

-

-

-

-

-

-

9.954

1.178

860

1.429

17

14

79

7

162

29

HPV

MD simpel

-

MD complex

-

Cervixcytologie BVO

-

Her2Neu

Obductie foetus

-

EBER


Cervixcytologie MI -

Immunohisto -chemie

Speciële cytologie

Histologie

-


-

-

-

-

-

-

1

1

-

-

4

-

-

-

-

-

-

-

Chirurg

1.587

148

-

398

1

-

-

3

187

-

-

39

Dermatoloog

2.301

-

-

216

-

-

-

-

1

-

1

-


1.691

22

-

170

-

-

-

-

1

-

-

-

Gynaecoloog

1.149

52

950

51

-

7

52

-

1

29

-

-

3

3

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

Internist

844

37

-

224

3

-

-

2

4

-

12

4

Kaakchirurg

Intensivist

228

9

-

16

-

-

-

-

-

-

-

-

Kinderarts

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

KNO-arts

144

19

-

15

-

-

-

2

-

-

-

-

Longarts

167

153

-

58

2

-

-

-

1

-

9

1

Neurochirurg

2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Neuroloog

2

4

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

Oogarts

14

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Orthopeed

59

1

-

10

-

-

-

-

-

-

-

-

Plastisch chirurg

300

1

-

10

-

-

-

-

-

-

-

-

Radioloog

107

43

-

43

-

-

-

1

3

-

-

1

Reumatoloog Uroloog Totaal

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

456

433

-

110

1

-

-

-

-

-

-

-

9.056

926

950

1.323

11

7

52

8

198

29

22

45

17


Nij Smellinghe Drachten 2013

Cervixcytologie BVO

Her2Neu

EBER

HPV

Obductie foetus


Immunohistochemie

Cervixcytologie MI

Speciële cytologie

Histologie


Nij Smellinghe Drachten 2012


-

-

-

-

1

-

-

-

-

-

2

2

-

1

5

-

-

-

-

-

Chirurg

1.561

130

-

451

-

-

-

6

134

-

Dermatoloog

2.356

-

-

238

-

-

-

-

-

-


1.966

31

-

178

1

-

-

-

-

-

Gynaecoloog

1.004

30

1.061

65

-

4

12

-

-

21

2

-

-

2

-

-

-

-

-

-

Internist

697

46

-

183

7

-

-

1

4

-

Kaakchirurg

160

3

-

11

-

-

-

-

-

-

Kinderarts

2

4

-

2

-

-

-

1

-

-

KNO-arts

122

18

-

12

-

-

-

3

-

-

Longarts

130

150

-

65

1

-

-

1

-

-

Intensivist

Neurochirurg

4

-

-

1

-

-

-

-

-

-

Neuroloog

2

8

-

-

-

-

-

-

-

-

Oogarts

21

-

-

2

-

-

-

-

-

-

Orthopeed

51

-

-

5

-

-

-

-

-

-

Plastisch chirurg

358

1

-

11

-

-

-

-

1

-

Radioloog

109

61

-

53

-

-

-

-

2

-

Uroloog

474

460

-

128

-

-

-

-

-

-

21

1

-

1

-

-

-

-

-

-

9.042

945

1.061

1.409

15

4

12

12

141

21

Geen Totaal

18

-

HPV

MD simpel

-

K-RAS en BRAF

Obductie foetus

2

Cervixcytologie BVO


-

Her2Neu

Immunohisto -chemie

-

EBER

Cervixcytologie MI

Speciële cytologie

Histologie

1


2

-

-

-

-

-

3

5

-

1

2

-

-

-

-

-

-

-

Chirurg

1.812

185

-

435

2

-

-

6

154

-

1

26

Dermatoloog

1.985

1

-

157

-

-

-

-

-

-

-

-


1.412

44

-

92

3

-

-

-

1

-

-

-

Gynaecoloog

798

33

664

33

-

7

25

-

-

40

-

-

Internist

327

147

-

112

3

-

-

3

9

-

14

4

Kaakchirurg

117

6

-

39

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

10

4

-

2

-

-

-

-

1

-

-

-

KNO-arts

308

44

-

21

-

-

-

-

-

-

-

-

Longarts

527

716

-

83

-

-

-

-

1

-

15

-

Neurochirurg

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Neuroloog

5

8

-

1

3

-

-

-

-

-

-

-

Oogarts

29

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

Orthopeed

47

3

-

10

-

-

-

-

-

-

-

-

Radioloog

9

12

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

Kinderarts Klinisch geriater

Reumatoloog Uroloog Totaal

1

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

452

206

-

127

1

-

-

-

-

-

-

-

7.844

1.416

664

1.115

16

7

25

9

166

40

30

30

19


De Tjongerschans Heerenveen 2013

Cervixcytologie BVO

Her2Neu

EBER

HPV

Obductie foetus


Immunohistochemie

Cervixcytologie MI

Speciële cytologie

Histologie


De Tjongerschans Heerenveen 2012

Specialisme Anaesthesist

2

5

-

-

4

-

-

-

-

-

Cardioloog

2

11

-

2

6

-

-

-

-

-

Chirurg

1.858

176

-

434

1

-

-

13

102

-

Dermatoloog

1.759

-

-

146

-

-

-

1

-

-


1.035

27

-

88

-

-

-

-

-

-

Gynaecoloog

741

42

594

45

-

4

10

-

-

35

Internist

343

134

-

108

-

-

-

-

3

-

Kaakchirurg

122

4

-

30

-

-

-

1

-

-

Kinderarts

1

-

-

1

1

-

-

-

-

-

Klinisch geriater

6

4

-

5

-

-

-

-

-

-

KNO-arts

300

40

-

23

-

-

-

3

-

-

Longarts

196

699

-

63

-

-

-

-

1

-

Neurochirurg

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Neuroloog

5

7

-

-

-

-

-

-

-

-

Oogarts

35

1

-

3

-

-

-

-

-

-

Orthopeed

63

5

-

5

-

-

-

-

1

-

Radioloog

16

20

-

6

-

-

-

-

-

-

462

186

-

110

-

-

-

-

-

-

6.945

1.361

594

1.069

8

4

10

18

107

35

Uroloog Totaal

20

MD complex

Cervixcytologie BVO

89

-

-

-

1

27

-

-

10

-

48

-

-

-

-

1

-

-

-

Gynaecoloog

195

7

441

6

-

-

41

-

-

16

-

-

Internist

624

34

-

118

-

-

-

-

2

-

3

1

Kaakchirurg

5

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Kinderarts

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

KNO-arts

61

11

-

2

-

-

-

-

-

-

-

-

Longarts

16

18

-

6

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

14

-

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

8

2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

EBER

HPV

MD simpel

Obductie foetus

-

-

Her2Neu


Immunohisto -chemie

Cervixcytologie MI

29

570

Speciële cytologie

639

Dermatoloog

Histologie Chirurg

Specialisme

Neuroloog Oogarts Orthopeed Plastisch chirurg

73

1

-

2

-

-

-

-

-

-

-

-

Radioloog

13

24

-

5

-

-

-

-

2

-

-

-

Tandarts

6

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Uroloog

105

129

-

43

-

-

-

-

-

-

-

-

2.329

256

441

320

-

-

41

1

32

16

3

11

Totaal

21


De Sionsberg Dokkum 2013

Cervixcytologie BVO

Her2Neu

EBER

HPV

Obductie foetus


Immunohistochemie

Cervixcytologie MI

Speciële cytologie

Histologie


De Sionsberg Dokkum 2012

Specialisme Cardioloog

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Chirurg

674

44

-

116

-

-

-

3

24

-

Dermatoloog

686

-

-

65

-

-

-

-

1

-

Gynaecoloog

341

30

472

16

-

1

60

1

-

33

Internist

708

32

-

119

-

-

-

-

1

-

Kinderarts

-

-

-

-

-

1

-

-

-

-

KNO-arts

66

8

-

7

-

-

-

-

-

-

8

23

-

4

-

-

-

-

-

-

Longarts Neuroloog Oogarts Orthopeed Plastisch chirurg

-

1

-

-

-

-

-

-

-

-

13

-

-

1

-

-

-

-

-

-

7

-

-

-

-

-

-

-

-

-

150

-

-

6

-

-

-

-

-

-

Radioloog

21

22

-

11

-

-

-

-

-

-

Uroloog

78

120

-

35

-

-

-

-

-

-

2.752

280

472

380

-

2

60

4

26

33

Totaal

22

Obductie volwassenen Obductie foetus

35 4250 308 26 0 773 0

103 20 25 6 0 0 2 0

Totaal 8623 55 4275 314 26 0 775 0

Huisarts 7.666 36 4.190

Cervixcytologie MI

289 17 -

1

Cervixcytologie BVO

Her2Neu

EBER

HPV

Obductie foetus


Immunohistochemie

8520

Overig

870 -

MD simpel

MD complex

Cervixcytologie BVO

Her2Neu

EBER

HPV

Immunohisto -chemie

Cervixcytologie MI

Speciële cytologie

Histologie

Huisarts

Speciële cytologie

Histologie

Specialisme

20969 0 0

83 0 0

1 21052 0 0

Eerste lijn en overige 2012

Specialisme

20.406

Overig 138 9 23 9 1 3 37

Totaal 7.804 45 4.213 298 18 873 20.443

23


Eerste lijn en overige 2013


3.2.

Histologie

3.2.1. Aantallen vriescoupe onderzoek Ziekenhuis Antonius Ziekenhuis Sneek Medisch Centrum Leeuwarden Nij Smellinghe Drachten Tjongerschans Heerenveen Huisarts Totaal

2013 41 337 135 68 581

2012 102 341 128 60 2 633

2013 94 93 11 8 2 326 47 581

2012 2 85 102 22 2 3 34 9 279 95 633

Verdeling per specialisme Specialisme Cardio-chirurg Chirurg Dermatoloog Gynaecoloog Huisarts Internist Kaakchirurg KNO-arts Oogarts Plastisch chirurg Uroloog Totaal

3.2.2. Aantallen haematopathologisch onderzoek Haematopathologie Maligne lymfoom Beenmerg

2013 311 589

2012 296 557

3.2.3. Aantallen blokjes/aantal histologische kleuringen

Aantal cassettes Aantal cassettes per onderzoek Aantal coupes Aantal coupes per onderzoek

24

2013 152.547 2,90 194.982 3,71

2012 153.736 2,90 191.618 3,62

Schildwachtklier onderzoeken: i.v.m. mammacarcinoom i.v.m. melanoom

2013 131 160 117 100 184 47 268 423 919 19 5 4.801 21 136 172.958 13 1 96 173 608 9.531 10 1.056 609 130 18 165 3 1.380 534 366 194.982

2012 94 203 201 144 138 47 261 395 895 13 6 5.810 38 163 166.650 4 240 593 1 11.565 11 960 577 127 32 122 11 1.550 472 291 4 191.618

2013 1.413 219

2012 1.299 151


Kleuring AlcianBlue Auramine rhodamine AZAN BosmaSteiner CongoRood Cu Dun Giemsa Dun HE Fe Fontana Fouchet Giemsa Gram Grocotte HE kleuring Kossa Leder Masson Methenamine May-Grunwald Giemsa kleuring Mucikarmijn PAS kleuring PCR Pdias Ret+ Reticul Schmorl Thioflavine Tolueen blauw VriescoupeHE Verhoeff zAlcianBlue zAlcianBlueHyla Totaal

Schildwachtklier onderzoek i.v.m. mammacarcinoom: parallelle coupes HE en cytokeratine 18 op 3 niveaus. Schildwachtklier onderzoek i.v.m. melanoom: parallelle coupes HE, HMB45, Melan-A en S100 op 3 niveaus.

25


Moleculair onderzoek in eigen beheer Her2Neu+ FISH Moleculair onderzoek uitbesteed Her2Neu+ FISH hr-HPV cervixcytologie K-RAS / EGFR BRAF DNA algemeen MIPA MSI Mammaprint

2013

2012

213

53

2013 14 996 141 28 30 1 89 34

2012 57 1.057 154 4 25 78 3

Bovenstaande moleculaire onderzoeken zijn door de afdeling pathologie van het UMCG uitgevoerd. De FISH ® Her2Neu is vanaf eind oktober 2012 in eigen beheer uitgevoerd. Mammaprint is uitbesteed aan Agendia .

3.3.

Cytologie

3.3.1. Aantal verrichtingen speciële cytologie onderzoek Speciële cytologie onderzoek 2013 A

Specialisme Anaesthesist Cardioloog Chirurg Dermatoloog Gastro-enteroloog (MDL) Gynaecoloog Huisarts Intensivist Internist Kaakchirurg Kinderarts Klinisch geriater KNO-arts Longarts Neuroloog Oogarts Orthopeed Plastisch chirurg Radioloog Reumatoloog Uroloog Totaal

Medisch Centrum Leeuwarden punctie overig 1 1 219 2 50 5 3 140 64 1 98 271 2 2 1 1 50 2 8 921

19 101 54 73 25 90 13 1 12 10 844 172 1 1 1 6 853 2.276

Overig: pleura, ascites, liquor, peritoneum of pericard.

26

Antonius Ziekenhuis Sneek punctie overig 1 220 2 5 63 8 17 18 15 73 6 428

1 3 28 2 29 29 303 16 4 274 689

Nij Smellinge Drachten punctie overig 125 1 12 25 9 19 15 1 1 42 1 251

1 23 21 40 3 12 138 4 1 432 675


Speciële cytologie onderzoek 2013 B

Specialisme Anaesthesist Cardioloog Chirurg Dermatoloog Gastro-enteroloog (MDL) Gynaecoloog Huisarts Intensivist Internist Kaakchirurg Kinderarts Klinisch geriater KNO-arts Longarts Neuroloog Oogarts Orthopeed Plastisch chirurg Radioloog Reumatoloog Uroloog Overige Totaal

Tjongerschans Heerenveen punctie overig 148 1 21 9 125 6 1 43 13 2 3 11 1 4 388

1 5 37 23 24 22 3 1 702 6 1 202 1.027

De Sionsberg Dokkum punctie overig 14 2 3 11 2 1 23 56

15 5 31 18 1 1 129 200

Niet ziekenhuizen punctie 11 1 10 22

overig 26 7 33

27


Speciële cytologie onderzoek 2012 A

Specialisme Anaesthesist Cardio-chirurg Cardioloog Chirurg Dermatoloog Gastro-enteroloog (MDL) Gynaecoloog Huisarts Intensivist Internist Kaakchirurg Kinderarts Klinisch geriater KNO-arts Longarts Neuroloog Oogarts Orthopeed Plastisch chirurg Radioloog Reumatoloog Uroloog Totaal

Medisch Centrum Leeuwarden punctie overig

1 223 4 59 9

125 59

115 240 3 2 3 7 37 4 4 895

Overig: pleura, ascites, liquor, peritoneum of pericard.

28

Antonius Ziekenhuis Sneek punctie overig 1 19 76

1 247

55 110

8

45

19 114 11 1 2 3 861 167

41 4

19

20 14

Nij Smellinge Drachten punctie overig

2 44 117

2 13

2 7

29 23

30 4 4

16

289 26

17 14

1 136 8

4

1 56

5

2 254

458 691

5 1 1 2

97

886 2.329

5 442

307 736

Specialisme Anaesthesist Cardioloog Chirurg Gastro-enteroloog (MDL) Gynaecoloog Huisarts Intensivist Internist Kaakchirurg Klinisch geriater KNO-arts Longarts Neuroloog Oogarts Orthopeed Radioloog Uroloog Overige Totaal

Tjongerschans Heerenveen punctie overig 1 4 11 139 39 8 19 10 32

116 4 2 39 15 3 4 19

360

De Sionsberg Dokkum punctie overig

18

28

16

7

23

11

2 1 682 4 1 1 1 186

Niet ziekenhuizen punctie overig

2

33

7 9

2 35

21

8 23 1

1.001

18

4 120

72

208

Percentage gevallen te weinig materiaal/te slechte kwaliteit voor diagnose Totaal aantal puncties Te weinig materiaal / te slechte kwaliteit

2013 2.066 506

24%

2012 2.032 358

18%

29


Speciële cytologie onderzoek 2012 B

30

7 436 79 13 8 1 4 2 107 42 1 7 9 12 1 32 57 38 25 24 2 1 1 2 1 14 926

21 199 275 3 12 7 3 169 55 2 11 7 8 4 37 156 105 30 266 13 4 8 3 6 12 1.416

2 135 7 1 23 7 1 3 2 20 19 6 6 1 9 1 8 5 256

11 8 2 2 2 1 1 1 4 2 1 20 55

Totaal

Niet ziekenhuizen

Tjongerschans Heerenveen

21 1 272 200 5 3 18 3 182 90 6 11 5 1 3 41 84 81 19 4 24 16 13 3 11 1.117

Nij Smellinghe Drachten

86 14 874 546 23 34 172 7 571 70 9 37 4 32 10 110 279 132 72 4 22 4 40 2 19 1 22 3.196

De Sionsberg Dokkum

Materiaal BAL Bijnier Blaas Bronchus Cavumdougl Dchol Lever Liquor Long Lymfklier Mamma Nier Oesofagus Onbekend materiaal Ovarium Pancreas Pericard Peritoneum Pleura Schildklier Speekselklier Sputum Subcutis Synovia/ bursa Tepel Trachea Ureter Urethra Vagina Totaal

Antonius Ziekenhuis Sneek

2013 Medisch Centrum Leeuwarden


Verdeling naar aard materiaal

137 15 1.927 1.107 44 54 4 202 15 1.060 266 19 7 73 32 42 17 240 596 363 153 275 96 29 71 6 30 2 84 6.966



De Sionsberg Dokkum

13 1 304 206 4 1 1 26 4 176 120 4 23 8 1 2 54 66 72 11 6 31 8 14 3 19 1.178

1 465 80 2 14 9 6 117 55 2 6 9 7 1 2 31 62 40 12 10 2 1 11 945

3 188 236 1 2 3 5 5 150 67 12 10 4 3 43 131 92 26 339 14 5 2 1 3 16 1.361

1 130 18 3 1 1 41 13 1 7 23 9 5 4 6 8 9 280

16 2 1 3 1 1 1 1 1 18 45

Totaal


97 8 895 584 7 27 41 5 169 5 538 77 2 2 41 4 38 16 123 241 112 66 4 43 3 25 8 16 2 25 3.224

Niet ziekenhuizen

Medisch Centrum Leeuwarden Materiaal BAL Bijnier Blaas Bronchus Carina Cavumdougl Dchol Lever Liquor Long Lymfklier Mamma Nier Oesofagus Onbekend materiaal Ovarium Pancreas Pericard Peritoneum Pleura Schildklier Speekselklier Sputum Subcutis Synovia/ bursa Tepel Trachea Ureter Urethra Vagina Totaal

115 9 1.998 1.124 7 37 58 10 210 20 1.024 333 8 8 86 39 44 23 274 509 322 119 350 105 19 51 9 22 2 98 7.033

31


2012


3.3.2. Aantal verrichtingen cervixcytologie Cervixcytologie waaronder indicatie cytologie en bevolkingsonderzoek 2013 Specialisme Chirurg Gynaecoloog Seksuoloog Uroloog Totaal

Specialisme Gynaecoloog Huisarts Overige Totaal

Medisch Centrum Leeuwarden BVO MI 40 1 41

1.475 1 1 1.477

Tjongerschans Heerenveen BVO MI 40 664 40

664

Antonius Ziekenhuis Sneek BVO MI 7 32 776 32

De Sionsberg Dokkum BVO 16 16

783

Nij Smellinge Drachten BVO

MI

29

950

29

950

Niet ziekenhuizen MI 441 441

BVO 6 20.969 77 21.052

MI 7 4.250 18 4.275

Cervixcytologie waaronder indicatie cytologie en bevolkingsonderzoek 2012 Specialisme Chirurg Gynaecoloog Seksuoloog Totaal

Specialisme Gynaecoloog Huisarts Overige Totaal

32

Medisch Centrum Leeuwarden BVO MI 49 1 50

1.482 3 1.485

Tjongerschans Heerenveen BVO MI 35 594 35

594

Antonius Ziekenhuis Sneek BVO MI 1 29 859 29

De Sionsberg Dokkum BVO 33 33

860

Nij Smellinge Drachten BVO

MI

21

1.061

21

1.061

Niet ziekenhuizen MI 472 472

BVO

MI

20.406 37 20.443

4.190 23 4.213

Totaal aantal uitstrijken medische indicatie en BVO met vermelding percentage uitstrijken zonder endocervicale cellen en percentage niet beoordeelbare uitstrijken. Medische Indicatie Aantal (%)

2013

Geen endocervicale cellen

1.041

(12,21%)

1.044

(12,02%)

241

(2,81%)

195

(2,25%)

Niet beoordeelbare strijken

2012

Bevolkingsonderzoek Aantal (%)

2013

Geen endocervicale cellen

3.452

(16,28%)

3.213

(15,59%)

482

(2,27%)

398

(1,93%)

Niet beoordeelbare strijken

2012

33


3.3.3. Cervix cytologie (BVO en medische indicatie apart)


KOPAC verdeling De resultaten van cytologisch baarmoeder onderzoek worden gegeven als een beschrijvende cytologische diagnose, gecodeerd naar de te verwachte histologische afwijking, volgens KOPAC-B (zie hieronder). K

O

P

A

C

0 1

Onvoldoende Onvoldoende

n.v.t. Virusinfectie

n.v.t. Geen afwijkende plaveiselepitheelcellen

n.v.t. Geen andere afwijkingen

n.v.t. Geen afwijkingen endocervicale cylindercellen aangetroffen

2

Endocervicale (ec) cellen aangetroffen

Trichomonas vaginalis

Abnormale epitheelcellen

Epitheelatrofie

Geen endocervicale cylindercellen aangetroffen

3

Squameus metaplastische (sm) cellen aangetroffen

Bacteriele infectie

Atypische squameuze metaplasie

Atypische regeneratie reactie

Atypie endocervicale cylindercellen

4

ec + sm cellen aangetroffen

Candida (monilia) albicans

Geringe dysplasie

Geringe atypie endometrium

Geringe atypie van endocervicaal cylindrisch epitheel

5

ec + em cellen

Gardnerella (haemophilus) vaginalis

Matige dysplasie

matige atypie endometrium

Matige atypie van endocervicaal cylindrisch epitheel

6

sm + em aangetroffen

Geen tekenen van ontsteking

Ernstige dysplasie

Ernstige atypie endometrium

Ernstige atypie van endocervicaal cylindrisch epitheel

7

ec + sm + em aangetroffen

Actinomyces

Carcinoma in situ

Endometrium adenocarcinoom

adenocarcinoma in situ van endocervicaal cylinderepitheel

8

uitsluitend plaveiselcellen

Chlamydia

Micro-invasief carcinoom

Metastase maligne tumor

invasief adenocarcinoom van de endocervix

9

n.v.t.

niet-specifieke ontsteking

Invasief plaveiselcelcarcinoom

Andere maligne tumor

n.v.t.

Het KOPAC-B systeem bevat 5 assen van ieder 9-10 beschrijvingen. Deze assen zijn:  Kompositie; de cellulaire samenstelling van het preparaat.  Ontstekingsverschijnselen; de aanwezigheid van ontstekingsveranderingen en zo mogelijk het oorzakelijk micro-organisme.  Plaveiselepitheel; de te verwachte histopathologische verandering in het plaveiselcellige of squameus metaplastische slijmvlies.  Andere afwijkingen; epitheliale atrofie of reparatieve of regeneratieve processen, afwijking van het endometrium en metastasen van maligniteiten.  Cylinderepitheel; veranderingen in het cylindrisch epitheel van de endocervicale mucosa.

34

De toevoeging B in KOPAC-B is voor de beoordeelbaarheid van het preparaat. Een goed beoordeelbaar preparaat wordt geclassificeerd als ‘B1’. Beoordeelbaarheid 1 goed beoordeelbaar 2 voldoende beoordeelbaar, maar beperkt door: (probleem typering) 3 niet beoordeelbaar door: (probleem typering) Probleem typering a = veel bloed b = veel leukocyten c = (te) weinig epitheelcellen d = slechte fixatie e = mechanische beschadiging f = cytolyse g = (te) dikke uitstrijk h = (te) weinig plaveiselepitheel cellen bij veel endocervicale cilinder cellen KOPAC- score BVO 2013 Uitslag

K

O

P

A

C

0

482

482

482

482

482

1

1.874

155

19.837

18.353

17.248

2

421

25

608

2.374

3.452

3

25

716

46

-

25

4

15.144

594

100

-

3

5

11

-

82

-

-

6

12

16.903

39

-

-

7

249

102

15

-

-

8

2.992

-

-

1

-

9

-

2.233

1

-

-

21.210

21.210

21.210

21.210

21.210

O 398 153 21 581 733 16.382 59 2.284 20.611

P 398 19.369 520 30 153 75 48 18 20.611

A 398 17.891 2.311 2 6 1 1 1 20.611

C 398 16.965 3.213 30 4 1 20.611

Totaal

BVO 2012 Uitslag 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Totaal

K 398 1.586 227 46 15.043 6 3 364 2.938 20.611

35


Het KOPAC-B systeem maakt een uniform (microscopisch) verslag, conclusie en advies in het rapport van het cytologisch onderzoek mogelijk.


KOPAC-score Medische indicatie 2013 Uitslag

K

O

P

A

C

0

241

241

241

241

241

1

645

359

7.059

7.611

7.243

2

173

12

727

699

1.041

3

44

530

58

-

36

4

6.276

268

327

11

8

5

8

-

114

4

9

6

7

5.826

47

15

5

7

383

55

11

6

2

8

813

-

-

3

-

9

-

1.299

6

-

5

8.590

8.590

8.590

8.590

8.590

Totaal

Medische indicatie 2012 Uitslag 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Totaal

36

K 195 559 121 43 6.471 5 6 413 872 -

O 195 353 22 536 317 5.820 43 1.399

P 195 7.201 710 50 345 119 46 12 7

A 195 7.650 773 2 35 1 16 11 2 -

C 195 7.383 1.044 47 5 6 1 3 1

8.685

8.685

8.685

8.685

8.685

BVO Waarde Nvt Virusinfectie trichomonas vaginalis bacteriële infectie Candida albicans geen tekenen van ontsteking Actinomyces aspecifieke ontsteking Totaal

Medische indicatie Waarde Nvt Virusinfectie trichomonas vaginalis bacteriële infectie Candida albicans geen tekenen van ontsteking Actinomyces aspecifieke ontsteking Totaal

Aantal 2013 482 155 25 716 594 16.903 102 2.233 21.210

Aantal 2013 241 359 12 530 268 5.826 55 1.299 8.590

Percentage 2012 397 153 21 581 733 16.383 59 2.284 20.611

2012 195 353 22 536 317 5.820 43 1.399 8.685

2013 2% 1% 0% 3% 3% 80% 0% 11% 100%

2012 2% 1% 0% 3% 4% 79% 0% 11% 100%

Percentage 2013 2012 3% 2% 4% 4% 0% 0% 6% 6% 3% 4% 68% 67% 1% 0% 15% 16% 100% 100%

37


Frequentietabel ontstekingen


Frequentietabel procentuele verdeling van de PAP klassen per leeftijdsgroep BVO 2013 Leeftijd tot 35 jaar 35 - 40 jaar 40 - 45 jaar 45 - 50 jaar 50 - 55 jaar 55 - 60 jaar > 60 Jaar Totaal

PAP 0 48 53 64 70 90 81 76 482

PAP 1 2.087 2.272 3.020 3.377 3.364 3.074 2.626 19.820

PAP 0 38 41 51 69 77 60 62 398

PAP 1 2.126 2.227 3.082 3.208 3.212 3.004 2.480 19.339

PAP 2 115 88 134 142 92 65 33 669

PAP 3a 27 14 18 14 13 12 3 101

PAP 3am 31 19 12 8 8 2 2 82

PAP 3b 13 5 10 3 6 2 39

PAP 4 5 3 4 2 1 15

PAP 5 1 1 2

Totaal 2.326 2.455 3.262 3.616 3.573 3.237 2.741 21.210

PAP 5 1 1 2

Totaal 2.329 2.417 3.288 3.438 3.409 3.148 2.582 20.611

PAP 5 1 1 1 16 19

Totaal 2.125 902 1.242 1.214 1.037 778 1.292 8.590

BVO 2012 Leeftijd tot 35 jaar 35 - 40 jaar 40 - 45 jaar 45 - 50 jaar 50 - 55 jaar 55 - 60 jaar > 60 Jaar Totaal

PAP 2 82 89 108 119 90 54 29 571

PAP 3a 38 26 22 29 16 15 7 153

PAP 3am 26 15 14 7 7 9 2 80

PAP 3b 16 15 8 4 3 3 1 50

PAP 4 3 4 3 2 3 3 18

Medische indicatie 2013 Leeftijd tot 35 jaar 35 - 40 jaar 40 - 45 jaar 45 - 50 jaar 50 - 55 jaar 55 - 60 jaar > 60 Jaar Totaal

PAP 0 41 12 29 24 20 28 87 241

PAP 1 1.671 725 995 989 865 662 1.091 6.998

PAP 2 234 102 140 126 92 56 46 796

PAP 3a 116 35 48 51 44 25 14 333

PAP 3am 50 17 15 14 12 2 17 127

PAP 3b 9 8 12 9 2 5 18 63

PAP 4 4 2 2 2 3 13

Medische indicatie 2012 Leeftijd

PAP 0

PAP 1

PAP 2

PAP 3a

PAP 3am

PAP 3b

PAP 4

PAP 5

Totaal

tot 35 jaar 35 - 40 jaar 40 - 45jaar

35 7 21

1.630 789 1.041

232 101 156

143 40 59

59 15 18

17 5 8

4 4 -

-

2.120 961 1.303

45 - 50 jaar 50 - 55 jaar 55 - 60 jaar > 60 Jaar Totaal

22 20 21 69 195

997 873 679 1.096 7.105

119 76 56 42 782

51 29 15 13 350

8 14 10 31 155

4 4 6 18 62

2 1 4 15

1 5 4 11 21

1.204 1.022 791 1.284 8.685

38

2013

Medische indicatie Aantal Percentage

BVO Aantal

Percentage

PAP 0

241

2,81

482

2,27

PAP 1

6.998

81,47

19.820

93,45

PAP 2

796

9,27

669

3,15

PAP 3a

333

3,88

101

0,48

PAP 3am

127

1,48

82

0,39

PAP 3b

63

0,73

39

0,18

PAP 4

13

0,15

15

0,07

PAP 5

19

0,22

2

0,01

8.590

100

21.210

100

Totaal

2012 PAP 0 PAP 1 PAP 2 PAP 3a PAP 3am PAP 3b PAP 4 PAP 5 Totaal

Medische indicatie Aantal Percentage 195 2,25 7.105 81,81 782 9,00 4,03 350 1,78 155 62 0,71 15 0,17 21 0,24 8.685 100

BVO Aantal 398 19.339 571 153 80 50 18 2 20.611

Percentage 1,93 93,83 2,77 0,74 0,39 0,24 0,09 0,01 100

39


Verdeling van de cervixcytologie in PAP-klassen, gesplitst in medische indicatie (MI) en bevolkingsonderzoek (BVO)


Interne revisie cervix cytologie Interne revisie is een onderdeel van de Praktijkrichtlijn Cervixcytologie. De revisie beoogt vast te stellen of er sprake is van een veranderde laesie en of de eerder afgegeven classificatie al dan niet correct is geweest. Indien een uitstrijk discrepant is met de vorige uitstrijk, worden alle eerdere uitstrijken gereviseerd. Het terugkijken gaat tot maximaal 6 jaar terug. Bij deze herbeoordeling is een zekere bias onvermijdelijk, aangezien de follow-up (de huidige uitstrijk) bekend is. BVO

Concordant Discrepant

147 52

MI

Concordant Discrepant

171 49

Verklaring van bovenstaande gegevens: In het kader van het BVO is 199 keer een revisie uitgevoerd. In 147 gevallen werd de eerder afgegeven classificatie bevestigd (74%). In 52 gevallen (26%) werd met de inzichten van nu een andere classificatie afgegeven. Dit had in 5 gevallen wel consequenties. Van de uitstrijken op medische indicatie werden er 220 gereviseerd. In 171 gevallen werd de eerder afgegeven classificatie bevestigd (78%). In 49 gevallen (22%) werd met de inzichten van nu een andere classificatie afgegeven. Dit had in 1 van deze gevallen wel consequenties.

40

Obducties

3.4.1. Aantal obducties en obductiepercentage per specialisme

Nij Smellinge Drachten


De Sionsberg Dokkum

Niet ziekenhuizen

Totaal

Anaesthesist Cardio-chirurg Cardioloog Chirurg Gastro-enteroloog (MDL) Gynaecoloog Huisarts Intensivist Internist Kinderarts Klinisch geriater Longarts Neuroloog Orthopeed Uroloog Totaal


Specialisme

Medisch Centrum Leeuwarden

2013

1 14 5 17 7 9 2 2 4 1 62

5 1 2 9 1 1 1 20

4 1 7 3 2 1 18

2 2 2 3 7 3 3 1 23

0

26 26

7 1 21 10 3 40 26 7 16 1 2 4 8 1 2 149

41


3.4.

Anaesthesist Cardio-chirurg Cardioloog Chirurg Gastro-enteroloog (MDL) Gynaecoloog Huisarts Intensivist Internist Kinderarts Klinisch geriater KNO-arts Longarts Neuroloog SEH Geen Totaal

42

3 10 6 1 20

3

1

5

5 2

5

6 1

14

1 5

3

Totaal

Niet ziekenhuizen

De Sionsberg Dokkum


Nij Smellinge Drachten


Specialisme



2012

2 16

7 11

4

7 1

1

7 3

68

1 2 1 1 33

1

20

16

3

3 19

9 3 26 9 2 44 16 7 22 2 7 1 6 1 1 3 159

Instelling

aantal obducties

% obducties t.o.v. het aantal overledenen

2013

2012

2013

2012

20

33

8%

12%

0

3

0%

6%


62

68

11%

12%


18

20

8%

7%


23

16

10%

6%

Antonius Ziekenhuis Sneek De Sionsberg Dokkum

3.5.

Immunohistochemie

3.5.1. Verdeling immunohistochemische onderzoeken over histologie en cytologie Aantal / % Histologie Cytologie

2013 6.921 336

96% 4%

2012 6.958 305

96% 4%

43


3.4.2. Obductiepercentage per ziekenhuis


4. KWALITEITSINDICATOREN 4.1.

Doorloopsnelheden*1 (afwerktijd) histologie/cytologie/obducties

Histologie Doorlooptijd in dagen 1 dag 2 dagen 3 dagen 4 dagen 5 dagen 5 - 10 dagen > 10 dagen

aantal rapporten 2013 2012 17.627 14.605 8.784 4.070 2.442 4.272 1.106

26.789 12.656 5.084 2.656 1.878 3.071 1.273

aantal cumulatief 2013 2012 17.627 32.232 41.016 45.086 47.528 51.800 52.906

26.789 39.445 44.529 47.185 49.063 52.134 53.407

% cumulatief 2013 2012 33% 61% 78% 85% 90% 98% 100%

50% 74% 83% 88% 92% 98% 100%

Voor biopten is het streven om binnen 5 werkdagen en voor excisies is het doel om binnen 7 werkdagen - na het in behandeling nemen van het onderzoeksmateriaal - een geautoriseerd verslag te versturen. Voor een aantal specifieke materialen of inzendingen zijn aparte streefof resultaatnormen afgesproken; bijvoorbeeld mammanaaldbiopten binnen 3 werkdagen, mammaexcisies binnen 5 werkdagen inclusief hormoonreceptorbepaling, en aanvullende Her2Neu immunohistochemie binnen 7 werkdagen. In 2013 is voor 90% van alle histologie inzendingen een geautoriseerd verslag binnen 5 werkdagen verstuurd (2012 92%). Speciële cytologie Doorlooptijd in dagen 1 dag 2 dagen 3 dagen 4 dagen 5 dagen 5 - 10 dagen > 10 dagen

aantal rapporten 2013 2012 4.671 4.614 1.151 1.195 505 519 222 209 127 178 215 245 75 73

aantal cumulatief % cumulatief 2013 2012 2013 2012 4.671 4.614 67% 66% 5.822 5.809 84% 83% 6.327 6.328 91% 90% 6.549 6.537 94% 93% 6.676 6.715 96% 95% 6.891 6.960 99% 99% 6.966 7.033 100% 100%

Voor speciële cytologie inzendingen is het streven binnen 3 werkdagen een geautoriseerd verslag te versturen. In 2013 voldeed 91% van de speciële cytologie hieraan (2012 90%). N.B. in geval van extra technieken (Immunologie) is de doorlooptijd hoger.

Definitie doorlooptijd*1: Aantal dagen van in behandeling nemen onderzoeksmateriaal tot dag van eerste autorisatie.

44

Doorlooptijd in dagen

aantal rapporten 2013 2012

aantal cumulatief

% cumulatief

2013

2012

2013

2012

1 - ≤ 7 dagen

15

13

15

13

14%

11%

7- ≤ 14 dagen

13

18

28

31

26%

27%

14 - ≤ 21 dagen

12

17

40

48

37%

42%

21 - ≤ 28 dagen

5

12

45

60

41%

53%

28 - ≤ 35 dagen

10

9

55

69

50%

61%

> 35 dagen

54

45

109

114

100%

100%

Obductie foetus Doorlooptijd in dagen

aantal rapporten 2013 2012

aantal cumulatief

% cumulatief

2013

2012

2013

2012

1 - ≤ 7 dagen

4

5

4

5

10%

11%

7- ≤ 14 dagen

1

4

5

9

13%

20%

14 - ≤ 21 dagen

5

3

10

12

25%

27%

21 - ≤ 28 dagen

3

9

13

21

33%

47%

28 - ≤ 35 dagen

2

2

15

23

38%

51%

25

22

40

45

100%

100%

> 35 dagen

Voor obducties is het streven de diagnose binnen 21 werkdagen te stellen. In 2013 is bij 34% van alle obducties de diagnose binnen 21 werkdagen gesteld. (2012 38%)

45


Obductie


Cervixcytologie BVO Doorlooptijd in dagen 1 dag 2 dagen 3 dagen 4 dagen 5 dagen 5 - 10 dagen > 10 dagen

aantal rapporten

aantal cumulatief

2013

2012

2013

10.355 7.384 2.555 595 82 193 46

2.898 3.278 2.367 2.081 1.347 4.341 4.299

10.355 17.739 20.294 20.889 20.971 21.164 21.210

2012

% cumulatief 2013

2012

2.898 49% 6.176 84% 8.543 96% 10.624 98% 11.971 99% 16.312 100% 20.611 100%

14% 30% 41% 52% 58% 79% 100%

Voor cervixcytologie BVO inzendingen is het streven om binnen 5 werkdagen een geautoriseerd verslag te versturen. In 2013 is dit bij 99% van de cervixcytologie BVO gerealiseerd. (2012 58%) Cervixcytologie Medische indicatie Doorlooptijd in dagen 1 dag 2 dagen 3 dagen 4 dagen 5 dagen 5 - 10 dagen > 10 dagen

aantal rapporten

aantal cumulatief

2013

2012

2013

2012

6.866 1.159 248 78 61 92 86

5.652 1.218 231 163 45 161 1.216

6.866 8.025 8.273 8.351 8.412 8.504 8.590

5.652 6.870 7.101 7.264 7.309 7.470 8.686

% cumulatief 2013

2012

80% 65% 93% 79% 96% 82% 97% 84% 98% 84% 99% 86% 100% 100%

Voor medische indicatie cervixcytologie inzendingen is het doel om binnen 3 werkdagen een geautoriseerd verslag te versturen. In 2013 is bij 96% van het aantal cervixcytologie MI de diagnose binnen 3 werkdagen gesteld. (2012 82%). Voor een aantal specifieke materialen, zoals de hrHPV is een langere doorlooptijd van toepassing (16- > 20 dagen).

46


4.2.

Consulten extern (CTC) en Revisies extern (CTI)

CTC SOORT onderzoek

Waarde

2013

% 2013

Cytologie: Niet gynaecologische cytologie

Concordant

5

100%

Niet gynaecologische cytologie

Discordant

0

-

264

92%

6

2%

2

1%

15

5%

Histologie: Histologie

Concordant

Histologie

Discordant klein

Histologie

Discordant groot

Histologie

Discordant

CTI SOORT onderzoek

Waarde

2013

% 2013

Cytologie: Niet gynaecologische cytologie

Concordant

39

95%

Niet gynaecologische cytologie

Discordant

2

5%

Histologie: Histologie

Concordant

349

92%

Histologie

Discordant klein

10

3%

Histologie

Discordant groot

1

0%

Histologie

Discordant

19

5%

4.3.

Vriescoupe onderzoek

Percentage discrepanties definitieve diagnose Aantal / % Definitieve diagnose conform

2013

2012

443

99%

450

98%

Discrepantie definitieve diagnose

3

1%

8

2%

Diagnose uitgesteld

1

0%

2

0%

Totaal

447

460

47

Punctiecytologie

Totaal

Te weinig materiaal

Geen diagnose

Reactief

Punctie

Atypie

Histologie

Benigne

Voor de follow up analyse van punctiecytologie (tabel 3.3.1) is de volgende benadering gekozen. De follow up van de puncties uit 2012 zijn ingedeeld in categorieën maligne, benigne, atypie, reactief, geen diagnose, te weinig materiaal en gecorreleerd met vervolghistologie tot begin 2014. Maligne


4.4.

Maligne

204

86

21

29

19

74

433

Benigne

86

275

15

68

64

137

645

Atypie

-

2

2

1

2

7

-

Reactief

7

26

7

14

3

17

74

Geen diagnose

8

10

1

4

3

10

36

Geen Histologie

133

426

14

64

54

146

837

Totaal

438

825

60

180

143

386

2.032

4.5.

Cervixcytologie (indicatie en bevolkingsonderzoek)

Follow-up cervixcytologie Bij de diverse Pap-klassen worden herhalingsadviezen gegeven. Bij een Pap 3A (matige dysplasie) of hoger wordt histologisch onderzoek geadviseerd. Bij een Pap 2 of Pap 3A (lichte dysplasie) wordt geadviseerd om na een half jaar de uitstrijk te herhalen. Dit laatste is dan ook de reden dat de follow-up van de uitstrijken van 2012 pas in dit jaarverslag kunnen worden gepresenteerd. In onderstaande tabellen worden de histologische data van de follow-up getoond. Indien geen histologisch onderzoek werd verricht, wordt volstaan met de cytologische follow-up. Percentage van geadviseerde cytologische en/of histologische follow-up

Medische indicatie BVO

48

2013 70% 7%

2012 30% 6%

BVO Endocervicale cylinderafwijkingen

Cytologische diagnose over 2012

CYTOLOGIE tot begin 2014 GEEN Pap Pap Pap Pap follow- 1 2 3a 3b up

Totaal

Follow-up 

HISTOLOGIE tot begin 2014 CIN CIN CIN CIN carcinoom Geen 0 I II III diagnose

Licht atypisch cylinderepitheel (C 4) Matig atypisch cylinderepitheel (C 5)

4

Sterk atypisch cylinderepitheel (C 6)

1

1

1

1

1

1

Adenocarcinoom (C 7) Adenocarcinoom (C 9) Totaal

5

1

1

0

0

0

1

1

0

1

0

0

Andere afwijkingen (endometriumafwijkingen/metastasen)


CYTOLOGIE tot begin 2014 Pap Pap Pap GEEN Pap 2 3a 3b follow- 1 up

Totaal

Follow-up 

Licht /matig atypisch endometrium (A 4-5)

6

1

Vedacht voor endometriumcarcinoom (A 6)

1

1

Endometriumcarcinoom (A 7)

1

Metastase / andere maligniteit (A 8-9)

1

1

Totaal

9

3


1

1

1

2

1

2

1

1

0

0

0

2

0

0

0

49


Histologische en/of cytologische follow-up resultaten

Squameuze afwijkingen

Cytologische diagnose over 2012 Abnormale plaveiselcellen Atypische metaplasie (P2 + P3)

CYTOLOGIE tot begin 2014 Pap Pap Pap Pap CIN GEEN Pap 2 3a 3b 4 0 follow- 1 up

Totaal

Follow-up 

550

38

400

75

19

Lichte dysplasie (P 4)

153

6

75

31

Matige dysplasie (P 5)

75

7

24

1

Sterke dysplasie (P 6)

48

Carcinoma in situ (P 7) Plaveiselcelcarcinoom (P 9) Totaal

1

1

HISTOLOGIE tot begin 2014 CIN CIN CIN carcinoom Geen I II III diagnose

5

5

1

5

26

2

1

4

8

8

2

5

11

17

1

3

26

18

18

3

3

844

54

520

2

107

53

1

1

10

11

12

19

66

0

0

Medische indicatie Endocervicale cylinderafwijkingen Follow-up  Cytologische diagnose over 2012

CYTOLOGIE tot begin 2014 GEEN Pap Pap Pap Pap follow- 1 2 3a 3b up

Totaal


BVO

Licht atypisch cylinderepitheel (C 4)

5

1

Matig atypisch cylinderepitheel (C 5)

6

1

Sterk atypisch cylinderepitheel (C 6)

1

Adenocarcinoom (C 7)

3

Adenocarcinoom (C 9)

1

Totaal

50

16


1

3

2

1

1

1

1 1

2 1

2

1

1

0

0

2

2

0

4

3

1

Andere afwijkingen (endometriumafwijkingen/metastasen) CYTOLOGIE tot begin 2014 HISTOLOGIE tot begin 2014 Pap CIN CIN CIN CIN carcinoom Geen GEEN Pap Pap Pap 2 3a 3b 0 I II III diagnose follow- 1 up

Totaal

Follow-up 

Cytologische diagnose over 2012 Licht /matig atypisch endometrium (A 4-5)

36

18

6

Vedacht voor endometriumcarcinoom (A 6)

16

12

1

Endometriumcarcinoom (A 7)

11

9

2

2

65

41

Metastase / andere maligniteit (A 8-9) Totaal

7

1

1

0

0

5

3

3

1

1

1

1

1

7

0

0

0

5

4

Squameuze afwijkingen


CYTOLOGIE tot begin 2014 HISTOLOGIE tot begin 2014 GEEN Pap1 Pap 2 Pap3a Pap 3b Pap CIN CIN CIN CIN carcinoom Geen follow4 0 I II III diagnose up

Totaal

Follow-up 

Abnormale plaveiselcellen Atypische metaplasie (P2 + P3)

760

86

334

81

27

1

1

88

85

38

13

Lichte dysplasie (P 4)

345

20

71

32

22

2

1

36

98

43

12

1

7

Matige dysplasie (P 5)

119

6

11

2

1

1

7

22

41

25

1

2

Sterke dysplasie (P 6)

46

4

13

7

4

3

10

4

Carcinoma in situ (P 7)

12

2

2

1

4

Plaveiselcelcarcinoom (P 9) Totaal

1 1

2

7 1.289

6

7 118

431

116

51

4

4 138 209 126

64

13

15

51


Medische indicatie


4.6.

Lopende projecten met andere disciplines ter bevordering van de kwaliteit

In 2013 is i.o.m. het Dagelijks Bestuur van de MCL Oncologiecommissie een plan uitgewerkt om de participatie van de klinisch patholoog in het medisch behandelteam te vergroten. Hiertoe zal in een pilotproject dagelijks een patholoog in het MCL aanwezig zijn van 8.30 tot 11.30 in de hiervoor ingerichte pathologenkamer. De pathologenkamer heeft alle faciliteiten voor microscopie en verslaglegging en is aangesloten op het laboratoriumnetwerk. Naast de reeds bestaande dienstverlening voor vriescoupes en obducties verricht de patholoog ter plaatse diagnostiek die met een bodedienst wordt aangeleverd. Ook is de patholoog beschikbaar voor intercollegiaal overleg en consultatie. De logistieke ondersteuning is in december getest en de pilot zal plaatsvinden in het eerste kwartaal van 2014. In 2013 is gestart met een overleg met de radiologen en internisten van het MCL en De Tjongerschans over ondersteuning bij cytologische puncties. Het is de bedoeling te komen tot een “punctiespreekuur” waarbij analisten direct na de punctie het materiaal op representativiteit beoordelen. Indien nodig kan aansluitend opnieuw worden gepuncteerd. Deze procedure verhoogt de kwaliteit van de diagnostiek en voorkomt extra kosten aangezien de patiënt bij een niet-representatieve punctie direct opnieuw geprikt kan worden en geen nieuwe afspraak hoeft te maken. Het is de bedoeling dat deze plannen in 2014 worden gerealiseerd. 4.7. Aandachtsgebieden vakgroep De aandachtsgebied patholoog fungeert als intern consulent en draagt zorg voor protocollen betreffende het aandachtsgebied. Patholoog D. Berends R.A.C. Boorsma S.M.M. Dijkhuizen J.J. Doff M.C. van den Heuvel R.E. Kibbelaar J.J.C. van der Meij J. Nieken R. Postma-de Roos H.J.F. Semmelink B.E. van der Worp

Aandachtsgebied Hematopathologie, longpathologie Obductiepathologie, perinatale pathologie* Cytologie*, hematopathologie* Gynaecopathologie, leverpathologie*, nierpathologie* Cytologie*, leverpathologie*, mammapathologie, nefropathologie*, weke delen tumoren, uropathologie Cytologie*, hematopathologie*, mammapathologie Cytologie*, dermatopathologie, longpathologie Cytologie*, GE-pathologie, obductiepathologie, weke delen tumoren, hoofd-hals pathologie GE-pathologie, uropathologie Dermatopathologie, mammapathologie Perinatale pathologie*

*Differentiatie gebieden: diagnostiek wordt alleen door de betreffende pathologen gedaan.

52


4.8.

Klinisch pathologische besprekingen

Klinicopathologische patiëntbesprekingen Ziekenhuis MCL

Bespreking Hoofd-Hals (MCL, Antonius) Gastro-enterologie (oncologie en algemeen) Mamma (oncologie) Algemene oncologie Oncogenetica Hematologie Long oncologie Perinatale audit Thorax centrum complicatie bespreking

Frequentie 1 x per week 1 x per week 1 x per week 1 x per week 1 x per maand 1 x per maand 2 x per maand 1 x per week 1 x per 3 maanden ad hoc

A7 Teleconf. (Antonius, Nij Smellinghe, Tjongerschans)

Mamma

1 x per week


Gastro-enterologie

2 x per maand


Long

1 x per week

Antonius

Interne Intensive care incidenten bespr.

4 x per jaar 2 x per jaar

Nij Smellinghe

Hematologie Perinatale audit

1 x per maand 1 x per 3 maanden

Tjongerschans

Perinatale audit

1 x per 3 maanden

De Sionsberg

Perinatale audit

1 x per 3 maanden

Necrologie (obductie) besprekingen Ziekenhuis MCL Antonius Tjongerschans

Vakgroepen ziekenhuis ziekenhuis ziekenhuis

Frequentie 1 x per week en ad hoc 5 x per jaar 4 x per jaar

Vakgroepen Interne, IC, Long Interne Gynaecologie Longziekten ILD Reumatologie + orthopedie Dermatologie

Frequentie 1 x per maand 1 x per maand 1 x per maand 1 x per 2 maanden 1 x per maand 1 x per maand

Opleidingsbesprekingen Ziekenhuis MCL

53


Regionale Klinicopathologische patiëntbesprekingen Naam Gynaecologie Urologie Dermatologie

Locatie RIF MCL Pathologie Friesland

Frequentie 2 x per maand 1 x per maand 1 x per maand

Regionale pathologiepanels of –besprekingen Naam Hematopathologie Mamma Melanoom Weke delen Noordelijke pathologen

Locatie UMCG UMCG UMCG UMCG UMCG

Frequentie 1 x per maand 1 x per maand ad hoc 1 x per maand ad hoc

Locale en Regionale Werkgroepen Werkgroep Werkgroep Hematologie Friesland Werkgroep mamma tumoren Werkgroep GE-tumoren

Locatie roulerend MCL MCL

Dag / Tijd 1-2 x per jaar 6 x per jaar ad hoc

Ziekenhuis- en stafcommissies Ziekenhuis MCL

Commissie Necrologie cie Oncologie cie Opleidings cie Co-ass. overleg

Dag / Tijd 1 x per maand 4 x per jaar 4-6x per jaar

Antonius

Oncologie cie

6 x per jaar

Nij Smellinghe

Oncologie cie Necrologie cie

4 x per jaar 4 x per jaar

Tjongerschans

Oncologie cie Necrologie cie Vertrouwensarts medische staf

6 x per jaar 1 x per maand Op afroep

Stafvergaderingen ziekenhuizen Ziekenhuis MCL

Vergadering Rompstaf

Frequentie 1 x per maand

Antonius

Rompstaf

1 x per maand

Nij Smellinghe

Kernstaf Kernstaf – Directie ALV Thema bijeenkomst

1 x per maand 1 x per maand 4 x per jaar 8 x per jaar

Tjongerschans

Kernstaf

2 x per maand

De Sionsberg

Algemeen

1 x per 2 maanden

54

Afwijkingen en klachten (ongewenste gebeurtenissen) worden binnen Pathologie Friesland geregistreerd en geanalyseerd. Dit om beter inzicht in klachten en tekortkomingen van Pathologie Friesland te krijgen en om daarmee de kwaliteit van de dienstverlening van de organisatie te verbeteren. Onderstaande informatie is een samenvatting van de geregistreerde ongewenste gebeurtenissen en de genomen verbeteracties over 2013. Uitgebreide informatie is opgenomen in het rapport ‘analyse afwijkingen en klachten 2013’. Inzendfouten In 2013 zijn 2560 ongewenste gebeurtenissen gemeld die door het niet op de juiste wijze inzenden van de aanvraag door inzender zijn veroorzaakt. Een groot aantal van deze 2560 ongewenste gebeurtenissen wordt door de medewerkers van Pathologie Friesland geregistreerd zodat altijd achterhaald kan worden wat afwijkend is geweest. Dit omdat bijv. de aanvrager navraag kan doen of omdat later nog sprake kan zijn van fouten, verwisseling en/of problemen bij de beoordeling. Ten opzichte van 2012 is het totaal aantal inzendfouten met 6,3 % gedaald. Interne ongewenste gebeurtenissen Onder de interne ongewenste gebeurtenissen vallen:  door medewerkers gemelde afwijkingen in het proces (met uitzondering van de inzendfouten)  kritiek en suggesties voor verbetering door aanvragers. In 2013 zijn in totaal 606 interne ongewenste gebeurtenissen geregistreerd. Ten opzichte van 2012 is het aantal geregistreerde interne ongewenste gebeurtenissen met 7,6% gestegen. Het overgrote deel van deze ongewenste gebeurtenissen is tijdig gecorrigeerd. Waar nodig en mogelijk zijn preventieve maatregelen genomen. Een aantal keren had dit een positief resultaat, echter in een aantal gevallen bleek de genomen maatregel toch niet afdoende te zijn. De meeste ongewenste gebeurtenissen zijn gemeld over:  incomplete coupes: Eind 2012 is onderzoek gedaan naar de mogelijk oorzaken, in 2013 zijn enkele verbeteracties in gang gezet.  dubbele registratie van patiënten in het laboratoriuminformatiesysteem: In 2013 is ook bij deze ongewenste gebeurtenis een oorzaak-gevolg analyse uitgevoerd. In 2014 zullen een plan van aanpak ter verbetering worden opgesteld en preventieve maatregelen worden genomen. 52 x is melding gemaakt van een verwisseling. 49 x is de verwisseling tijdig ontdekt –voordat rapportage had plaatsgevonden- en hersteld. 3 x is de verwisseling ontdekt nadat rapportage had plaats gevonden. De verwisselingen (incidenten) hebben niet geleid tot een calamiteit.

55


5. KLACHTEN EN AFWIJKINGEN


Regeling klachtenbehandeling Pathologie Friesland In het kader van de Wet klachtrecht cliënten zorginstellingen is een klachtencommissie ingesteld die zowel voor Izore als Pathologie Friesland werkzaam is. In 2013 zijn geen klachten over Pathologie Friesland ontvangen. Verbeteracties In 2013 zijn meerdere acties in gang gezet om ongewenste gebeurtenissen te voorkomen en het huidige ROG-systeem (Registratie Ongewenste Gebeurtenissen) te verbeteren. Zoals:  Verbeteren oorzaak-gevolg analyses.  Borgen van een correcte werkwijze indien verwisseling of verlies van materiaal plaatsvindt.  Goed doorlopen van het ROG-proces (PDCA-cyclus).  Het verder vormgeven van de ROG-commissie.  Verbeteren van de terugkoppeling van inzendfouten naar aanvragers.  Verbeteren van het registratiesysteem voor inzendfouten.  Verbeteren van het registratiesysteem voor interne ongewenste gebeurtenissen.

56

Pathologie Friesland neemt deel aan externe kwaliteitsrondzendingen met als doel de eigen kwaliteit te toetsen aan de algemene nationale en internationale standaarden. In landelijk verband wordt deelgenomen aan rondzendingen van de SKML (Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek). De teams Immunohistochemie en Moleculair nemen daarnaast deel aan de rondzendingen van de internationale organisatie NordiQC. In 2013 heeft Pathologie Friesland aan onderstaande kwaliteitsrondzendingen deelgenomen. 6.1.

SKML

6.1.1. Pathologische Oncologie 2013.1 SMA, CD117, DOG1, CD34 Resultaat: Conclusievragen sore 38 van de 40, gerapporteerd 100% SMA CD117 DOG1 CD34

optimaal goed, aankleuring zwakker doordat wij geen HIER epitoop retrieval hebben, resultaten wel optimaal. goed goed tot optimaal, monster C zwak, rest optimaal.

2013.2 Calretinine, Ber-EP4, D2-40, EMA Resultaat: Conclusievragen score 16 van de 20, gerapporteerd 90% Calretinine Ber-EP4 D2-40 EMA

goed tot optimaal optimaal goed tot optimaal goed, sommige monsters zwakker

2013.3 CK7, CK20, TTF-1, CDX2 Resultaat: Conclusievragen score 38 van de 40, gerapporteerd 100% CK7 optimaal CK20 optimaal TTF-1 optimaal CDX2 optimaal 2013.5 P53, P16, Ki-67 Resultaat: Conclusievragen p53 p16 6 Ki-67

score 12 van de 14, gerapporteerd 100% optimaal monsters optimaal, 2 zwak optimaal

57


6. RONDZENDINGEN


6.2.

Her2Neu

2013.1 Her2Neu (IHC) Resultaat: Her2 Foute uitslag monster 1F beoordeelt 0 i.p.v. 1 + á 2 + (was geamplificeerd) Te zwakke uitslag monster 1 G Rest monsters goed. Naar aanleiding van de resultaten wordt het voortraject (aflevertijd operatie tot PF) in ziekenhuizen geëvalueerd.

6.2.1. Moleculaire Pathologie 2013.2 ISH HER2 mammaweefsel Resultaat: SKML Monster A = lever Monster B = mamma 1 => Monster C = mamma 1 => Monster D = mamma 3 => Monster E = mamma 4 => Monster F = mamma 5 => Monster G = mamma 6 => Monster H = mamma 7 => *

Her2neu IHC/ISH NVT 0 negatief 1+ negatief 2+ negatief 2+ positief 2+ positief 3+ positief 3+ positief

MD PF NVT* negatief negatief negatief positief positief positief positief

Telt niet mee bij score conclusievragen

Score conclusievragen: 14 en 100% gerapporteerd. MAP (maximaal aantal punten) conclusievragen: 14 Performance Dual-FISH Leica: maximaal aantal punten gehaald (100%).

6.2.2. Cytologie 2012.1 Urinecytologie; PAP Resultaat: score conclusie vragen 100% 2012.2 Sereus vocht (ascites); MGG kleuring Resultaat: score conclusie vragen 100%

58


6.3.

NordicQC

6.3.1. NordicQC IHC Run37 Resultaat: CD3 CD45 CD56 CEA Syp

goed optimaal optimaal optimaal goed

RunB15 Resultaat: Her2 ER

goed; veel cytoplasmatische aankleuring optimaal

Run 38 Resultaat: CD31 CDX2 HMW-CK; CK5,6 LMW-CK; CK19 P53

goed, iets te zwak optimaal borderline, veel achtergrond, protocol lijkt goed; herhalen paste niet in de rondzending optimaal

Naar aanleiding van de resultaten zijn onderstaande verbetermaatregelen genomen:  CD31: titer verandert van 1 : 200 naar 1: 50; antigeen retrieval aangepast van H1 naar H2. Nieuwe coupes aangevraagd → Run39  HMW-CK; CK5,6 nieuwe coupes opgevraagd →Run 39  LMW-CK: CK19; nieuwe coupes opgevraagd; nu CK18 →run 39 Herhalingen run 38 Resultaat: CD31 HMW-CK; CK5,6 LMW-CK; CK18

optimaal zelfde resultaat; zwak, vals positief. Lijkt op 34BE12. optimaal

Na herhaling: HMW-CK; CK5,6 is de titer aangepast van 1 :80 naar 1 : 20, via WIHC werkgroep Noord Nederland wordt nu CK5 uitgetest. B16 Resultaat: Her2 ECad

optimaal optimaal

Run 39 Resultaat: ALK CD10 IgM NapsinA TTF-1

borderline; andere antilichaam aangeraden door NordiQC. optimaal optimaal goed, iets te zwak optimaal

Naar aanleiding van de resultaten is via de NordiQC site een goed antilichaam uit gekozen. Dit antilichaam wordt nu uitgetest.

59


6.3.2. NordicQC MolecuIaire diagnostiek NordiQC 2013 RunH3 ISH Her2 mammaweefsel Resultaat: NordiQC FISH (referentie ratio) Core1: 1.1-1.3 (geen amplificatie) Core2: 4.3-7.7 (amplificatie) Core3 1.3-1.7 (geen amplificatie) Core4: 1.4-1.9 (geen amplificatie/equivocal) Core5: 1.3-1.5 (geen amplificatie)

MD PF FISH 1.0 3.4 1.1 1.6 1.3

Optimaal; scoring consensus: ja. Performance Dual-FISH Leica 5/5 (100%) komen overeen. NordiQC 2013 RunH4 ISH Her2 mammaweefsel Resultaat: NordiQC FISH (referentie ratio) Core1: 1.1-1.3 (geen amplificatie) Core2: 4.3-7.7 (amplificatie) Core3 1.3-1.7 (geen amplificatie) Core4: 1.4-1.9 (geen amplificatie/equivocal) Core5: 1.3-1.5 (geen amplificatie)

MD PF FISH 1.4 (geen amplificatie) 5.1 (amplificatie) 1.2 (geen amplificatie) 1.9 (equivocal)* 1.5 (geen amplificatie)

*Comment NordiQC Core 4: scattered tumour cells showed low level of amplification but the overall estimation of the Her-2 amplification was dertermined to be < 1.9 in the NordiQC reference laboratories and subsequently categorized as non-amplified or equivocal using the ASCO/CAP guidelines, 2007. The vast majority (88%) of the participating laboratiew were in agreement.

Scoring consensus: ja. Performance Dual-FISH Leica 5/5 (100%) komen overeen.

60


7. LIDMAATSCHAPPEN 7.1.

Vakgroep

D. Berends:  NVVP  International Academy of Pathology (IAP)  European Association for Hematopathology (EAHP) R.A.C. Boorsma:  Staflid Antonius  Staflid De Sionsberg  NVVP S.M.M. Dijkhuizen:  Staflid MCL  NVVP  European Association for Hematopathology (EAHP)  European Society of Pathology (ESP) H.F. Eggink:  Staflid MCL  Staflid De Tjongerschans  NVVP  Werkgroep Cervix Uteri M. van den Heuvel:  Staflid MCL  Patholoog UMCG  NVVP  BDIAP  NVH R.E. Kibbelaar:  Staflid MCL  NVVP  European Association for Hematopathology (EAHP)  Nederlandse Vereniging voor Hematologie (NVVH)  Vereniging Filosofie en Geneeskunde (VFG) E.M.J. van der Logt:  NVVP J.J.C. van der Meij:  Staflid Nij Smellinghe  NVVP  Vereniging Analisten Pathologie J. Nieken:  Staflid MCL  NVVP  European Crohn’s and Colitis Organisation (ECCO)  European Network of Gastrointestinal Pathology (ENGIP)

61


R. Postma-de Roos:  Staflid MCL  NVVP  British division International Academy of Pathology (IAP)  European Network of Uropathology (ENUP)  European Network of Gastrointestinal Pathology (ENGIP)  European Society of Pathology (ESP) H.J.F. Semmelink:  Staflid Antonius  NVVP  European Society of Pathology (ESP) B.E. van der Worp:  Staflid De Tjongerschans  NVVP

7.2.

Cytologie

VAP-lid: G. de Boer, M. de Jong, Y. Kooistra, S. Pekguc, B. Rinkema, E. Sirisantana, B. Timmers, C. Visser, J. Wedzinga, A. Zuidema. J. Wedzinga:  NVML

7.3.

Histologie

VAP-lid: N. van Abbema, A. ten Berge, T. Bergsma, A. Greydanus, P. Keuning-Hoekstra, M. Kooistra-Hassing, D. Kuperus, G. Piso-Schrale, M. Post, R. Jelsma-Deelstra, M. Teernstra, T. Titsing-Holwerda, J. v. Setten, S. Westra. M.Kooistra-Hasing:  Werkgroep WIHC Noord Nederland G. Dijkstra:  Vesalius M. Post:  Vesalius S. Roeders:  Vesalius S. Westra:  Vesalius M. Zon:  Vesalius

7.4.

Administratie

A. Nawijn:  VAP  NVML

62

Overige

A. Nawijn (P&O adviseur):  NVP (Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement en Organisatieontwikkeling)

7.5.1. Staffunctionaris beleidsadvisering en -ondersteuning J. Herbig (staffunctionaris beleidsadvisering- en ondersteuning):  VAP  NVML

8. OPLEIDING 8.1.

Intern

8.1.1. Scholingsplan algemeen In 2013 zijn verschillende interne opleidingen gegeven op het gebied van moleculaire diagnostiek, obductie assistent, pathologist assistant en op cytologisch gebied waarbij, zowel theoretisch als praktisch, ondersteuning is gegeven door pathologen/ ervaren medewerkers. van Pathologie Friesland. Daarnaast is in 2013 een eerste concept voor het opleidingsbeleid geformuleerd en is de scholingsopzet meer geüniformeerd en gestructureerd. 8.1.2. Intern met gastdocent N.van Abbema:  Cursus histologische kleurtechnieken  Cursus immuunhistochemische kleuringen A. ten Berge:  Cursus histologische kleurtechnieken  Cursus MD/immunokleuringen T. Bergsma:  Cursus immuunhistochemische kleuringen  Cursus MD/immunokleuringen J. v/d Bijl:  Cursus histologische kleurtechnieken J. Conradi:  Cursus routine kleuringen  Cursus MD/immunokleuringen

63


7.5.


G. Dijkstra:  Cursus routine kleuringen A. Greydanus:  Cursus histologische kleurtechnieken R. Helmhoudt:  Cursus histologische kleurtechnieken R. Jelsma-Deelstra:  Cursus routine kleuringen  Cursus MD/immunokleuringen R. de Jong-Ferwerda:  Instapcursus routine kleuringen  Cursus routine kleuringen S. Jonker-Postema:  Cursus histologische kleurtechnieken M. Kooistra-Hassing:  Cursus routine kleuringen  Cursus MD/immunokleuringen P. Keuning-Hoekstra:  Cursus histologische kleurtechnieken  Cursus immuunhistochemische kleuringen  Cursus MD/immunokleuringen D. Kuperus:  Cursus MD/immunokleuringen G. Nassette-Dijkstra:  Pathass opleiding G. Piso-Schrale:  Cursus histologische kleurtechnieken  Cursus immuunhistochemische kleuringen  Cursus MD/immunokleuringen M. van Rooijen-Sybrandy  Cursus histologische kleurtechnieken  Cursus immuunhistochemische kleuringen M. Teernstra:  Cursus histologische kleurtechnieken  Cursus immuunhistochemische kleuringen  Cursus MD/immunokleuringen J. Terpstra:  Cursus histologische kleurtechnieken T. Titsing-Holwerda:  Cursus histologische kleurtechnieken  Cursus immuunhistochemische kleuringen  Cursus MD/immunokleuringe

64

T. Tuinhof-Venema:  Cursus histologische kleurtechnieken  Cursus immuunhistochemische kleuringen  Cursus MD/immunokleuringe A. Uitterdijk-Brouwer:  Cursus histologische kleurtechnieken E. Wijbenga-Hibma:  Instapcurus routine kleuringen  Cursus routine kleuringen

8.1.3. AIOS In januari 2013 is het opleidingsjaar 2012 geëvalueerd en een jaarplan voor 2013 opgesteld. Diverse verbeteringen van het lokale opleidingsplan zijn aangebracht. Volgens het nieuwe stage rooster van de opleidingsregio Pathologie Noord zullen er per 2013 steeds voor een periode van 3 mnd. 2 AIOS hun stage bij Pathologie Friesland volgen. Hiervoor zijn de ruimtelijke voorzieningen zoals bureaus, microscopen en computer werkplekken aangepast. Van oktober t/m december 2013 waren er 2 AIOS werkzaam en dit is goed verlopen. In 2013 is de elektronische portfolio e-PASS in gebruik genomen door de opleidingsgroep. Aan de stage hematopathologie is een entree- en eindtoets opgenomen. De registratie van de opleidingsactiviteiten in een weekrooster is gerealiseerd. De opleidingscie. Pathologie Noord heeft 2x vergaderd in 2013, in maart is het regionale opleidingsplan vastgesteld. 8.1.4. Co-assistent In 2013 hebben 4 co-assistenten een 4-weekse stage gevolgd. Het stage programma is samengesteld i.o.m. het Auletius Instituut (MCL Academie) en bestaat uit kennismaking met en zelf uitvoeren van histo- en cytotechnische bewerkingen, aanwezig bij ochtendrapport en refereer bijeenkomsten, assisteren met vriescoupes, obducties en uitsnijden, meekijken met microscopie en het zelfstudie m.b.v. leersets en deze hierna bespreken met de mentor of consulent patholoog. In 2013 is samen met de co-assistent stagiairs 2x een klinico-wetenschappelijke conferentie verzorgd voor de Friese co-assistenten (E. van der Worp). In 2013 is 3x onderwijs verzorgd voor een co-assistent dermatologie d.m.v. uitleg over dermatopathologie en het bekijken van preparaten van door de co-assistent geziene patiënten (H. Semmelink).

65


Y. Trap-Buurstra:  Cursus histologische kleurtechnieken


8.1.5. Opleiding KMBP In 2013 is de opleiding Klinisch Moleculair Bioloog Pathologie door de NVVP goedgekeurd en de officiële reglement-, registratie-, curriculum- en portfolio ontwikkeling gestart. Een aantal laboratoria hebben erkenning gekregen voor het opleiden van een KMBP. De samenwerking met de afd. Pathologie van het UMCG inzake moleculaire diagnostiek omvat ook het verzorgen van de opleiding KMBP waarbij Pathologie Friesland fungeert als stage plaats. Opleider is Prof. dr. E.M. Schuuring en dr. R.E. Kibbelaar heeft in de praktijk de rol van mede-opleider. Er waren in 2013 2 KMBP i.o., 1 van de KMBP i.o. is gedetacheerd bij Pathologie Friesland en functioneert als moleculair bioloog Klinische Pathologie van Pathologie Friesland. In 2013 heeft het lokale curriculum opleiding KMBP (UMCG en Pathologie Friesland) in analogie aan het AIOS Pathologie curriculum verder vorm gekregen. Individuele onderwijs momenten zijn georganiseerd op locatie UMCG en Pathologie Friesland voor beide KMPB i.o. KPB’s, stage evaluaties en voortgangsgesprekken vonden plaats volgens rooster. 8.1.6. Opleiding pathass Begin 2013 is een 5e analist, mw. G. Nassette, gestart met de opleiding tot ‘pathology assistant’ (pathass). Deze opleiding is een samenwerkingsverband van Symbiant en de Hogeschool Leiden waarbij de analist cursorisch onderwijs extern volgt en praktijkonderwijs intern. In 2013 is gestart met een vast format voor bij- en nascholing van de pathass. Dit bestaat uit theorie, terugkoppeling van uitsnijden en verslagen, en uit praktijkonderwijs. 8.2.

Extern

8.2.1. Vakgroep D. Berends:  Moleculaire dag NVVP, 25 januari 2013  EACR Amsterdam Joint training course. Molecular Pathology Approach to cancer, Amsterdam, 6-8 mei 2013  Lymfomenpanel pathologen Noord-Nederland, 3x  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Friesland, 2x R.A.C. Boorsma:  Gastro-intestinale pathologie, 30 november 2013  Acute hartdood in de Klinische Pathologie, 7 en 8 november 2013  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Friesland, 7x S.M.M. Dijkhuizen:  International Cytology Congres ( ICC), 4 en 5 april 2013  NvvP, 17 april 2013  EAHP : 11th International Workshop on Bone Marrow Pathology, 10 september 2013  ESP: practical approach to the cytopathology of breast, thyroid and lymph nodes, 1 december 2013

66

M. van den Heuvel:  Noordelijk Weke Delen Panel, 7x  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Friesland, 5x  Regioavond Noordelijke Pathologen, 12 november 2013  Buitenlandscholing binnen eigen vakgebied International congress of cytology 2013, 30 mei 2013  NVVP Pathologendagen 2013, 17 april 2013  Wenckebach cursus Cytologie UMCG, schildklier en pancreas, 9 en 10 februari 2012 R.E. Kibbelaar:  Lymfomenpanel pathologen Noord-Nederland, 3x  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Friesland, 6x  NVVP landelijke bijeenkomst WMDP, 25 januari 2013  NVVP beleidsdag LVC, 31 januari 2013  NVVP pathologendagen, april 2013  MMV workshop “Structuur en logistiek in opleiden”, 18 april 2013  Symposium “Maatwerk van de moleculaire pathologie”, 14 mei 2013  Symposium “Geklier met klieren”, 9 september 2013 (presentatie)  Symposium “Kwaliteit in de pathologie”, 22 november  Regioavond Noordelijke Pathologen, 12 november 2013  MMV congres “Opleiden is maatwerk, 11 december 2013  COC MCL workshop “Kwaliteitscyclus in de opleiding”, 12 december 2013 Dr. E.M.J. van der Logt:  7de Bijeenkomst van de Werkgroep “Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie” onderdeel van NVVP, 25 januari 2013  Werkgroep Hematologie Friesland: CLL – what is new?, 11 april 2013  1e symposium Maatwerk van de moleculaire pathologie: Moleculaire pathologie voor therapie respons. Wat u moet weten…”, 14 mei 2013  Gastcollege Ed Schuuring aan Hanze Hogeschool: HPV en kanker, 17 mei 2013  SKML congres: De juiste score, 11 juni 2013.  Droplet Digital PCR road show (Bio-Rad Life Sciences), 21 juni 2013  ECP 2013, Lissabon, 31 augustus t/m 4 september (1 september oral presentation: Fully automated FISH staining and digital analysis of HER2 in breast cancer: a validation study. Van der Logt EMJ, Kuperus D, van Setten J, van den Heuvel MC, Boers JE, Schuuring E and Kibbelaar RE).  15e Papendal symposium Baarmoederhalskanker Bevolkingsonderzoek Oost, 28 oktober 2013  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Friesland, 6x J.J.C van der Meij:  WCD dag cytologie, 3 april 2013  Advanced Teaching Course in Clinical Cytology (Edmund Cibas), 4 en 5 april 2013  Longkanker, let’s tALK now, 16 mei 2013  ASCO TeleReview 2013, 5 juni 2013  Nascholing Longpathologie 2013, 6 juni 2013  Geklier met klieren, 3 september 2013  Masterclass in Diagnostics, 18 september 2013  Regioavond Noordelijke Pathologen, 12 november 2013  BD-IAP Intestinal Pathology, 30 november- 1 december 2013  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Friesland, 5x

67


H.F. Eggink:  NVVP Pathologen dagen, april 2013  Regioavond noordelijke pathologen, 12 november 2013  Refereer bijeenkomsten Pathologie Friesland, 7x  Diagnostic histopathology, gastrointestinal tract, soft tissue and skin, Florence, 16 mei 2013  Diagnostic histopathology of soft tissue tumors, Treviso, 11 mei 2013  Weke delen , bot en GIST tumoren. 10 jaar sarcomen centrum UMCG, 15 januari 2013


J. Nieken:  8th Congress of ECCO, 16 februari 2013  Cytology by Edmund Cebas, UMCG, 4-5 april 2013  Compagnonscursus Vlieland, 10 t/m 12 april 2013  Pathologendagen, 18 april 2013  MMV-workshop: Structuur en logistiek in opleiden, 18 april 2013  Geklier met klieren, Izore / MCL, 3 september 2013  Regioavond Noordelijke Pathologen, 25 november 2013  Acute Hartdood in de Klinische Pathologie, AMC, 7-8 november 2013  MMV-congres: Opleiden is maatwerk, 11 december 2013  Noordelijk Weke Delen Panel, 9 x  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Friesland, 7x R. Postma-de Roos:  BDIAP symposium on intestinal pathology, 30 november 2013  Regionaal Symposium ’Melanoom Actueel’, 10 december 2013  2e Cursus Leverpathologie, Histologische interpretatie van leverbiopten, een praktische benadering, 15 november 2013  Algemene scholing cluster 1 en 2 Het mammacarcinoom, multidisciplinaire zorg en presentatie, 5 november 2013  Acute Hartdood in de Klinische Pathologie, 7 en 8 november 2013  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Friesland, 3x  Diagnostic Histopathology Florence, Dermatopathologie, GE-pathologie en weke delen laesies in de huid, 16 mei 2013  NVVP Pathologendagen 2013, 19 april 2013  Training intern auditor RvA/CCKL, januari 2013 H.J.F. Semmelink:  Noordelijk Melanomenpanel, 8x  NVVP Pathologendagen april 2013  Diagnostic Histopathology Florence, Dermatopathologie, GE-pathologie en weke delen laesies in de huid, 16 mei 2013  25th European Congres of Pathology Lisbon (Portugal) 31 augustus t/m 4 september 2013  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Frieslandm, 6x B.E. van der Worp:  Symposium perinatale audit MCL spreker, 12 september 2013  Regionale bijeenkomst mammacarcinoom, 5 november 2013  Regioavond Noordelijke Pathologen, 12 november 2013  BDIAP, 29 en 30 november 2013  Refereer bijeenkomsten opleiding Pathologie Friesland, 7x

8.2.2. Cytologie G. de Boer:  Wenckenbach UMCG M. de Jong:  15de Papendalsymposium  NVML; effectief communiceren  Excel cursus Y. Kooistra:  Hologic Post Masterclass in Diagnostics  Veldhuizencursus; long

68


S. Pekguc:  1-dag diagnostiek; Themadag  15de Papendalsymposium B. Rinkema:  Wenckenbach UMCG; schildklier  Veldhuizencursus; long  Training intern auditor RvA/CCKL, januari 2013 B. Timmers:  nascholing stagebegeleiding. Tbv PVB’s maken. C. Visser:  Wenckenbach UMCG  15de Papendalsymposium  WCD congres I. v.d. Wal:  WCD congres J. Wedzinga:  Voorjaarscongres VAP  WCD congres  15de Papendalsymposium  Hologic Post Masterclass in Diagnostics  NVML; effectief communicere

8.2.3. Histologie T. Bergsma:  Training intern auditor RvA/CCKL, januari 2013 M. Post:  Training intern auditor RvA/CCKL, januari 2013 S. Roeders:  TIGA-Conference Fee: 3rd European Conference on Whole Slide Imaging and Analysis. J. v. Setten:  Training intern auditor RvA/CCKL, januari 2013 M. Zon:  TIGA-Conference Fee: 3rd European Conference on Whole Slide Imaging and Analysis.

8.2.4. Administratie R. Postma:  Training intern auditor RvA/CCKL, januari 2013

8.2.5. Overige J. Herbig:  Training intern auditor RvA/CCKL, januari 2013

69


9. VISITATIES De vakgroep van Pathologie Friesland is 30 juni 2011 gevisiteerd door de Landelijke Visitatie Commissie van de NVVP in het kader van de 5 jaarlijkse kwaliteitsvisitaties van de wetenschappelijke verenigingen. De praktijk werd ten aanzien van de beroepsuitoefening met een termijn van 2 jaar gewaardeerd en met een rapportage omtrent een drietal zwaarwegende adviezen na 1 jaar. In 2012 zijn de zwaarwegende adviezen adequaat opgevolgd, in augustus 2012 is de erkenning voor 5 jaar ontvangen. In 2013 zijn de nog openstaande verbeterpunten ten aanzien van de aanbevelingen uitgevoerd. De vakgroep, opleidingsgroep, is 4 april 2012 gevisiteerd door de opleidingsvisitatie commissie. Erkenning is verkregen voor de reguliere termijn van 5 jaar. Op 24 mei 2012 is de vakgroep gevisiteerd door het bureau medische Staf MCL. Het doel van deze visitatie is het verstevigen van de relatie tussen BMS en de vakgroep door middel van informatie-uitwisseling. Door de visitatiecommissie zijn een vijftal aanbevelingen gedaan om aan de streefnormen van het MCL te voldoen. In 2013 heeft de vakgroep de verbeterpunten gerealiseerd. Op 17 maart 2012 heeft de ‘Labvisitatie Baarmoederhalskanker’, bestaande uit de Regionaal Coördinerend Patholoog en een vertegenwoordiger van het Bevolkingsonderzoek Noord plaats gevonden. De visitatie is naar tevredenheid verlopen. Het certificaat is voor de duur van 3 jaar toegekend. Augustus 2013 is de organisatie beoordeeld door de Regionaal Coördinerend Patholoog om de PA-diagnostiek ten behoeve van het BVO Darmkanker te mogen uitvoeren. Dit met positief resultaat; Pathologie Friesland voldoet aan de landelijk gestelde toelatingseisen. In 2013 is de implementatie van het kwaliteitssysteem volgens de CCKL-praktijkrichtlijn, dat eind 2011 een herstart heeft gekregen, onder regie van de kwaliteitscommissie voortvarend voortgezet. Juni 2013 heeft Pathologie Friesland zich laten registreren voor CCKL/RvA accreditatie. Augustus 2014 zal de initiële beoordeling worden uitgevoerd en het streven is om begin 2015 CCKL geaccrediteerd te zijn.

70


10. COMMISSIES/BESTUURSWERKZAAMHEDEN 10.1.

Intern

ICT commissie E. Weernink, voorzitter J. Meijer, coördinator H. Zandleven, teammanager ICT G. Kraak, informatie analist M. van den Heuvel, aanspreekpatholoog IFMS commissie J.J.C. van der Meij R. Postma-de Roos Klachtencommissie G. Botke, voorzitter A.M.W. van Elsacker-Niele, lid op voordracht van Izore Mw. R. Postma-de Roos, lid op voordracht van Pathologie Friesland J. Peenstra, secretaresse Kwaliteitscommissie E. Weernink, voorzitter J. Herbig, coördinator en secretaris R. Postma- de Roos, vertegenwoordiger vakgroep R. Kibbelaar, vertegenwoordiger vakgroep Ondernemingsraad C. Visser, voorzitter G. van Dolder, secretaris J. Hoekstra R. Jelsma-Deelstra (tot 17 juni 2013) J.J.C. van der Meij (m.i.v. 17 juni 2013) A. Uitterdijk (m.i.v. 17 juni 2013) M. Zon (tot 17 juni 2013) ROG-commissie J. Herbig, coördinator en secretaris R. Kibbelaar, vertegenwoordiger vakgroep J. Wedzinga, teammanager Cytologie Y. Schouwstra, teammanager Histologie A. Nawijn, teammanager Administratie Statistiek & Informatie commissie J. Reinders, coördinator G. Kraak, informatie analist R.E. Kibbelaar, aanspreekpatholoog

71


VGW-commissie A. Uitterdijk (m.i.v. 17 juni 2013) J. Hoekstra (m.i.v. 17 juni 2013) G. van Dolder (tot 17 juni 2013) Werknemersklachtencommissie J. van Setten, voorzitter B. Rinkema - Prosje, secretaris T. Bergsma, plaatsvervangend secretaris

10.2.

Extern

10.2.1. Pathologen D. Berends:  Lid lymfomenpanel IKNO-gebied  Lid Werkgroep Hematologie Friesland R.A.C. Boorsma:  Lid Werkgroep Kinder Pathologie Lage Landen (WKPLL) S.M.M. Dijkhuizen:  Lid Werkgroep Hematologie Friesland H.F. Eggink:  Voorzitter Necrologiecommissie Heerenveen  Vertrouwenspersoon voor leden Medische staf Heerenveen  Lid werkgroep hoofd-hals tumoren UMCG-MCL  Voorzitter overleg Hoofd-Hals MCL  Voorzitter Arend-Haddersstichting Pathologie UMCG M. van den Heuvel:  Lid werkgroep mammatumoren MCL  Lid Werkgroep weke delentumoren Noord-Nederland  Lid werkgroep Urologie MCL R.E. Kibbelaar:  Opleider  Lid MCL rompstaf  Voorzitter Werkgroep Hematologie Friesland  Secretaris Landelijke Visitatie Commissie E.M.J. van der Logt:  Lid Werkgroep Hematologie Friesland J.J.C van der Meij:  Lid necrologiecommissie Drachten  Lid oncologiecommissie Drachten  Lid Landelijk Longpanel voor Interstitiële Longziekten  Lid Werkgroep Kinder Pathologie Lage Landen  Lid melanomenpanel Noord Nederland UMCG  Provinciebrede commissie Long Oncologie  Nascholing Friese Huisartsen

72


J. Nieken:  Plv. opleider  Lid oncologiecommissie  Lid werkgroep GE-tumoren MCL  Lid Werkgroep weke delentumoren Noord-Nederland R. Postma-de Roos:  Lid necrologiecommissie MCL  Lid werkgroep Urologie MCL H.J.F. Semmelink:  Lid melanomenpanel Noord Nederland UMCG  Lid Oncologiecommissie Antoniusziekenhuis Sneek  Lid Nederlandse Werkgroep Dermatopathologie  Lid Melanomenwerkgroep MCL B.E. van der Worp:  Lid oncologie cie. Tjongerschans  Lid kernteam perinatale audit MCL  Lid perinataal audit team De Tjongerschans  Lid International workinggroup paleopathology  Lid affiliatie commissie MCL (opleiding co-assistenten)  Lid Werkgroep Kinder Pathologie Lage Landen  Lid Tumorenwerkgroep gynaecologie MCL

10.2.2. Cytologie Y. Kooistra  Landelijke docenten commissie histologie/cytologie J.R. Wedzinga  Lid werkgroep BMHK, regio Noord  WHAPA (Werkgroep hoofdanalisten Pathologie)

10.2.3. Overige J. Herbig  Lid Werkgroep Kwaliteitszorg Regio Noord  Lid werkgroep kwaliteitsfunctionarissen pathologie laboratoria regio noord

73


11. WETENSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN 11.1.

Onderzoeksprojecten

Validation of the Oracle IHC and Leica FISH technique for breast cancer Her2Neu expression by digital image scanning and analysis. E. van der Logt, M. van den Heuvel, E.M.S. Schuuring, R.E. Kibbelaar Onderzoeksproject i.s.m. UMCG en Pathologie Isala klinieken; gestart eind 2011 en eind 2013 afgerond; paper in voorbereiding voor publicatie. Validation of the D-Sight digital image scanning and analysis for MYC, BCL2 and BCL6 FISH translocation analysis. E. van der Logt, D. de Jong, Ph. Kluin, E.M.S. Schuuring, R.E. Kibbelaar. Onderzoeksproject i.h.k.v. een HOVON trial i.s.m. VUMC en UMCG. HemoBase – population based registry project. R.E. Kibbelaar, M. Hoogendoorn, H. Storm, P. Joosten, i.s.m. Werkgroep Hematologie Friesland, MCL Academie, Hematologie UMCG en Farmaco-economie RUG; diverse hemato-oncologische onderzoeksprojecten gericht op epidemiologie en doelmatigheidsonderzoek. Genetic analysis of transforming and non-transforming follicular lymphoma using deep sequence techniques. D. de Jong, R.E. Kibbelaar et al. Onderzoeksproject i.s.m. AvL/NKI en VUMC; gestart eind 2011. J. Nieken, begeleider PhD-project van Bao Tung Pham, MSc: Novel treatment of intestinal fibrosis in inflammatory bowel disease. UMCG; gestart eind 2010. J. Nieken, begeleider PhD-project van drs. Inge Westra: Prevalidation of human and rat precision-cut liver slices as model for liver fibrosis and for testing of anti-fibrotic drugs. UMCG; gestart eind 2011. J. Nieken, begeleider Master-researchproject van Tobias van Haaften (medisch student): The pathway(s) of intestinal fibrosis in Crohn’s disease. UMCG; gestart eind 2011. M van den Heuvel, begeleider Msc project van S. Hoeks: Portal and sinusdoidal fibrosis in pediatric liver grafts: the significance of ductular cells and myofibroblasts. M. van den Heuvel, begeleider PhD project van drs. J. Han: levercel adenomen (o.a. The hepatic microenvironment of inflammatory type hepatocellular adenomas, in prep.).

11.2.

Publicaties

Een vrouw met een pigmentatie van het palatum durum. Erik H. van der Meij, Judith Nieken en Jan G.A.M. de Visscher. Ned Tijdschr Geneesk. 2013;157;A6226 Transparante zorg J. Schouten, S. Jaber, H. Ablij, R. Kibbelaar, H. Storm, P. Joosten, M. Hoogendoorn. Interne Geneeskunde 2013, 1: 8-11. Infectieziekten in beeld. Uw diagnose? Nienhuis WA, Hoogendoorn M, Koopmans JW, Kibbelaar RE, Bart A, van Vonderen MG. Tijdschrift voor Infectie ziekten; 2013, 1: 99

74

Comorbidity is an Independent Prognostic Factor in Patients with Advanced-Stage Diffuse Large B-Cell Lymphoma (DLBCL) treated with R-CHOP: a Population-Based Cohort. A. Wieringa/K. Boslooper, M. Hoogendoorn, P. Joosten, T. Beerden, H. Storm, R. Kibbelaar, G.J. Veldhuis, H. van Kamp, B. van Rees, H. C. Kluin-Nelemans, N.J.G.M. Veeger and E. N. van Roon. Br. J. of Hematology, In Press

11.3.

Voordrachten

Dr. E.M.J. van der Logt:  Oral presentation: Fully automated FISH staining and digital analysis of HER2 in breast cancer: a validation study Lissabon, 1 september 2013 J.J.M. van der Meij:  Discrepanties uitstrijken MCL, 21 maart 2013  Maligne tumoren MCL, 27 juni 2013  Asthma en COPD MCL, 8 oktober 2013  Oncologiescholing Nij Smellinghe Drachten, 26 augustus 2013  Pathologie, een levend vak, Compagnonscursus Ameland, 11 oktober 2013 B.E. van der Worp:  Symposium perinatale audit MCL, 12 september 2013

75


Treatment with rituximab, cyclophosphamide, doxorubicin, vincristine and prednisolone is beneficial but toxic in the very elderly patients with diffuse large B-cell lymphoma: a population-based cohort study on treatment, toxicity and outcome. Karin Boslooper, Robby Kibbelaar, Huib Storm, Nic J.G.M. Veeger, Sjoerd Hovenga, Gerhard Woolthuis, Bas van Rees, Elly de Graaf, Eric van Roon , Hanneke C. Kluin-Nelemans, Peter Joosten, Mels Hoogendoorn. Leukemia&Lymphoma, 2013; Early Online: 1-7.


Dit kwaliteitsjaarverslag is een uitgave van Pathologie Friesland.

Pathologie Friesland Jelsumerstraat 6a Postbus 3305 8901 DH Leeuwarden T 058 293 93 93 www.pathologiefriesland.nl

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van Pathologie Friesland.

Redactie: E. J. Weernink, Raad van Bestuur G. Kraak, informatie analistapplicatiebeheerder Glims J. C. Herbig, staffunctionaris beleidsadvisering en –ondersteuning J. Nieken, secretaris vakgroep Concept en ontwerp: BootsmaDesign Fotografie: Henri Vos Uitgifte: Juli 2014

76

KWALITEITS JAAR VERSLAG PATHOLOGIE FRIESLAND 2013

Recommend Documents