Kunstgreep
Adoptie weesbeelden
In opdracht van Centrum Beeldende Kunst Rotterdam
27 januari 2015 | Robert Giesselbach en Monique van den Berg
Doelstelling Beelden waarvan de herkomst onduidelijk is noemen we weesbeelden. Rotterdam kent vele plekken in de stad waar deze verlaten juweeltjes staan te verpieteren, aangezien ze geen binding meer hebben met de stad en de omgeving. Het CBK wil deze weesbeelden een nieuw verhaal geven dat aansluit bij de stad zoals zij nu is. En wie kan dat beter dan de Rotterdammer zelf. Om er achter te komen of de Rotterdammer echt bereid is een rol hierin te vervullen gaan we dit testen. Door de Rotterdammer bekend te maken met de weesbeelden, hem/haar uit te nodigen deel te nemen aan de discussie, een stem te geven en daardoor te betrekken bij de ontwikkeling van zijn stad. Zo zal er een nieuwe band ontstaan met zijn directe omgeving. De verantwoordelijkheid en het meetellen krijgen zo weer een waarde die ook verder strekt dan zijn/haar straat. Het weesbeeld kan hierin een nieuwe trots creëren bij de Rotterdammer en zijn stad.
27 januari 2015 | Robert Giesselbach en Monique van den Berg
1
Uitgangspunt & concept Kunstgreep 1. Onze uitgangspunten zijn dat de gangbare ‘benadering van de burger’ averechts kan werken. De valkuilen van elitarisme en afstand willen we bewust omzeilen en ook niet noemen, omdat dat nou juist datgene is wat de burger ervan weerhoudt kunst te omarmen. Kringloop is tegenwoordig ‘hot’ vanwege de toegankelijkheid. Een dergelijk systeem zou ook kunnen werken als katalysator voor het benaderbaarder maken van de beeldende kunst. Een draagvlak creëren voor de burger om voor kunst te willen zorgen, een soort Nieuwe Rotterdamse Trots. Wij vereffenen het pad voor het CBK om de weesbeelden deel te laten zijn van de Rotterdammer – weesbeelden als sociale verbinder. Iedereen is kunstenaar. De Leeszaal in Rotterdam is een bekend fenomeen aan het worden. Op deze locatie is de burger toegestaan gratis boeken te verkrijgen. Om vast op de toekomst vooruit te lopen bedenken wij de volgende variant: de kunstgreep. Gratis kunst voor jong en oud. 2. We introduceren een eigen variant op de Kunstuitleen: de Kunstgreep. Analoog aan het fenomeen Leeszaal Rotterdam - West (gratis boeken meenemen, boeken brengen en wat je over hebt weer terugbrengen). Het concept van De Leeszaal werkt goed en is aan het uitgroeien tot een ontmoetingsplek. Waarop we kunnen aansluiten. 3. Als start beginnen we met handzame kunst (zowel 2D als 3D). Wat makkelijk te vervoeren is door de bezoeker. Een mogelijkheid is het inrichten van een testopstelling met medewerking van De Leeszaal, op hun locatie. Te denken valt aan kunst uit: – De reguliere kringloop – Een speciaal afgiftepunt – CBK depot (analoog aan beeldenclassificatie CBK) – De toevoerkanalen van De Leeszaal – Burgerkunst – Oude BKR-kunst, – Een online/ offline kunstmarktplaats (burger).
27 januari 2015 | Robert Giesselbach en Monique van den Berg
2
De stap naar de weesbeelden 4. De stap naar de weesbeelden. Wat goed kan werken is het creëren van een community. Een happening met continuïteit; bijvoorbeeld in de zomermaanden, iedere eerste zondag van de maand. Op het plein van De Leeszaal (Rijnhoutplein), als pilot van wijkkunst. Een wijkfeestje waar de Opzoomermee-keet van de gemeente kan staan. Waar iemand een praatje kan houden en waar een lokaal bandje staat. En waar enkele afgeschreven weesbeelden vermaakt kunnen worden tot De Trots van Rotterdam/ Nieuwe Rotterdamse Trots. Ze dragen zorg voor een ontmoetingsplek. De wijkbewoner is dan al gewend aan het meenemen van mobiele kunst; de Kunstgreep. Dus de stap naar het meenemen of willen zorgen voor een weesbeeld zou dan onderzocht kunnen worden. Onze weesbeelden krijgen een kaartje met hun verhaal en uitleg over wat je er mee kan. Ondertussen worden deze feestjes gemonitord kwa groepswerking; mensen die zich opwerpen als natuurlijke leiders (die heb je namelijk altijd) zouden gepolst kunnen worden als regelaars/voormannen. Als een lopend vuurtje zal dit overslaan naar andere wijken, deze waardevolle rol van kunst willen anderen ook. Essentieel is: Zorgen dat de weesbeelden een nieuwe natuurlijke weg inslaan en daardoor ook een nieuwe betekenis krijgen. 5. Ondertussen is het september, na 8 feesten. Er is op de achtergrond al een nieuwe semipermanente locatie geregeld waar de beelden naar binnen kunnen. Te denken valt aan het oude, leegstaande pand van RTV Rijnmond/Schoevers aan de Mathenesserlaan (heeft ook een binnenplaats voor eventuele grote weesbeelden). Het populaire feestje kan daar gelukkig blijven doorgaan, maar krijgt een ander karakter. De Kunstgreep verhuist dan mee. De Leeszaal wordt weer gewoon Leeszaal. Locatie van klein naar groot; beelden van klein naar groot.
27 januari 2015 | Robert Giesselbach en Monique van den Berg
3
De trots van Rotterdam - Heel Rotterdam Beeldt 6. De weesbeelden verhuizen vanuit het grotere pand naar een nieuwe plek. Kunst mag ook stoer worden (het domein en fenomeen van hangjongeren). Er wordt een beroep gedaan op het moreel besef van de burger. We willen doorgronden hoe manifestaties werken: waarom stroomt bijvoorbeeld de omgeving van een Glazen Huis (3FM) vol en weten de meeste aanwezigen niet eens precies waarom ze daar staan? We vragen de burger om hulp door een TVserie in het leven te roepen i.s.m. RTV Rijnmond: Heel Rotterdam Beeldt. Burgers maken een nieuw beeld van de afgeschreven weesbeelden. Ondertussen worden een paar weesbeelden opnieuw verdeeld over diverse pleintjes. Deze weesbeelden gaan streken uithalen. Guerrilla-beelden (in opstand, beetje plagen). Te denken valt aan een actie als die van de beschilderde neergeplempte auto’s van een paar jaar geleden, waarbij pas later duidelijk werd wie er achter zat. Pleintjes van wijken krijgen een collectieve betekenis door de weesbeelden. Er ontstaan langzaam communities. Het Gala van het Rotterdamse Weesbeeld. Een jaar is voorbij, bij de Regionale Televisie zender is het nieuwe programma Heel Rotterdam Beeldt in volle gang. En dit is niet zomaar een Televisieprogramma, neen, iedere Rotterdammer van hoog tot laag, van jong tot oud, voelt zich geroepen bij te dragen aan De Trots van Rotterdam. 7. Inmiddels zijn we een jaar verder; het fenomeen is bekender; er zijn uit de leiders beheerders ontstaan. Maatschappelijk wordt steeds duidelijker dat er op termijn minder werk overblijft door automatisering. Wat gaat de burger doen? We gaan langzaam naar een nieuwe verdeling van werk en vrije tijd; wat voorheen een beroep was wordt nu een bezigheid. Zo zien wij de burger zorgdragen voor zijn openbare ruimte middels de weesbeelden. Ons doel is dan bereikt; voor de weesbeelden wordt gezorgd. De kringloop heeft maatschappelijk zo’n betekenis gekregen dat het wenselijk is dat deze gecontinueerd wordt. Een bijkomend voordeel is de mogelijkheid tot ontsluiting van het zogeheten Granieten Bestand. Dit is een probleemdossier van de sociale dienst. Moeilijk bemiddelbare uitkeringsgerechtigden zitten hier al lang in; zij staan verder dan gemiddeld van de maatschappij, hun kansen om betekenis te geven aan hun eigen leven zijn inmiddels minimaal.
27 januari 2015 | Robert Giesselbach en Monique van den Berg
4
Uitvoer en financiering Bij daadwerkelijke uitvoer en financiering zou je kunnen denken aan: Stap 1 (startsubsidie) Kunstgreep: Leeszaal: De Leeszaal bestaat uit een doorsnede van de bevolking van de wijk. Een van de doelstellingen van de Leeszaal is: Door de Leeszaal delen we iets met elkaar: de wil om een plek te maken waarvan we allemaal vinden dat die in onze wijk, onze stad nodig is. Een plek waar je boeken leent, informatie opzoekt, studeert, de krant leest of kunst meeneemt. En een plek waar je mensen uit de buurt ontmoet. Er zijn taallessen, een kinderprogramma, het programma Puntkomma Muziek, literaire maaltijden, dichtersavonden, ZZP-ontbijten, boekpresentaties en boekpreviews, debatten over laaggeletterheid, burgerparticipatie, en sociaal ondernemerschap, filmavonden en nog veel meer. Hierop kunnen wij naadloos aansluiten, een dergelijke doorsnede beogen wij ook. Het idee om kunst mee te laten doen in deze kringloop is maar een kleine stap, maar wel een goed begin om uiteindelijk de weesbeelden bij de burger te krijgen. Stap 2 (vervolgsubsidie) RRKC (Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur): Citaat uit werkprogramma 2013 – 2016 RRKC: Rotterdam verjongt. Kunst en cultuur speelt zich steeds meer af in de digitale wereld. Forse bezuinigingen op cultuur. Vervagende grenzen in een internationale wereld. Mediahypes in een mediawerkelijkheid. De democratie staat onder druk. We hebben met zijn allen ‘steeds minder tijd’. Aanhoudende economische crisis. Rotterdam ontwikkelt een culturele middenklasse. Onze samenleving is hybride. Kunst op je mobiel, en in je broekzak. Studenten zijn de toekomst. Iedereen is cultuurproducent. Wij zien dat de RRKC Rotterdam min of meer dezelfde maatschappelijke trends signaleert als wij aangeven. Aangezien RRKC de Gemeente Rotterdam informeert over kunst en cultuur zou het een logische stap zijn krachten te bundelen. Boymans van Beuningen: In een brief aan de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur stelde de gemeenteraad dat er inmiddels een stadsbrede discussie is ontstaan over het Collectiegebouw. Daarin lijkt de culturele component vooralsnog te ontbreken. De RRKC vindt een onderzoek naar de noodzaak van een publiek depot in de vorm van een (private) collectiegebouw, de wijze waarop dit zich verhoudt tot de depotbehoefte bij andere Rotterdamse gemeentelijke musea én de (financiële) implicaties voor het Cultuurplan en het culturele veld dan ook belangrijk. Raad voor Cultuur (wettelijk adviesorgaan van de regering en het parlement op het terrein van kunst, cultuur en media): Juist in het leggen van nieuwe relaties in het publieke domein en het bespreken van andere noties van kwaliteit en relevantie spelen kunst en vormgeving een belangrijke maatschappelijke rol. ‘Het leggen van nieuwe relaties in het publieke domein en andere noties van kwaliteit’ vormen een van onze uitgangspunten. Publiciteit: Integratie met CBK-website openbarekunst.nl; toevoegen van verhalen waarin de weesbeelden op weg naar hun nieuwe plek worden gevolgd.
27 januari 2015 | Robert Giesselbach en Monique van den Berg
5
Kunstgreep
Weesbeelden & burgerkunst
startsubsidie Leeszaal
Gemeente Rotterdam Musea Kringloop
vervolgsubsidie RRKC Raad voor Cultuur
Heel Rotterdam Beeldt
De Trots van Rotterdam
27 januari 2015 | Robert Giesselbach en Monique van den Berg
6
