Financiering in het MKB anno 2015 Pieter van den Berg
9 december 2014
9 december 2014
Kredietverlening kleine kredieten sterk afgenomen
9 december 2014
0,00%
Kwartaalgroei kredietvolume MKB naar omvang lening 2013 K4 t.o.v. 2013 K3
-0,20% -0,40%
-0,65% -0,95%
-0,95%
-0,60% -0,80%
-1,63%
-1,00% -1,20% -1,40% -1,60% -1,80%
Totaal MKB kredietobligo < € 250.000 kredietobligo > € 250.000 en < € 1 miljoen Bron: DNB.
kredietobligo > € 1 miljoen
9 december 2014
Oplopende probleemleningen In procenten van totale leningvolume 8,00% 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00%
Grootzakelijk* 2009 K2
2010 K2
MKB 2011 K2
2012 K2
2013 K2
Gebaseerd op een steekproef van grote banken. Probleem-leningen betreffen leningen met een betalingsachterstand van minimaal 90 dagen. *Grootzakelijke portefeuille is inclusief uitzettingen in commercieel vastgoed. Bron: DNB.
9 december 2014
Afwijzingen en kredietaanvragen door het MKB
2011-11 2011-12 2012-01 2012-02 2012-03 2012-04 2012-05 2012-06 2012-07 2012-08 2012-09 2012-10 2012-11 2012-12 2013-01 2013-02 2013-03 2013-04 2013-05 2013-06 2013-07 2013-08 2013-09 2013-10 2013-11 2013-12 2014-01 2014-02 2014-03 2014-04 2014-05 2014-06 2014-07 2014-08 2014-09 2014-10
9 december 2014
Leningen verstrekt door MFI (in € mln) 255.000
250.000
245.000
240.000
235.000
230.000
225.000
2014-10
2014-09
2014-08
2014-07
2014-06
2014-05
2014-04
2014-03
2014-02
2014-01
2013-12
2013-11
2013-10
2013-09
2013-08
2013-07
2013-06
2013-05
2013-04
2013-03
2013-02
2013-01
2012-12
2012-11
2012-10
2012-09
2012-08
2012-07
2012-06
2012-05
2012-04
2012-03
2012-02
2012-01
2011-12
2011-11
9 december 2014
Leningen verstrekt door MFI in miljoenen euro’s
255.000
250.000
245.000
240.000
235.000
230.000
225.000
9 december 2014
Wat kunt u er zelf aan doen? •
Is externe financiering echt nodig?
•
Zo ja: – Goede voorbereiding – Professionele presentatie – Denk in termen van kansen, maar ook in risico (-beheersing) – Vertrouwen NOOIT beschamen
9 december 2014
Bronnen van financiers •
Risicodragend kapitaal – Eigen vermogen – 3 “F’s” – Externe investeerders: o o o
•
Family office Informal investors Participatiemaatschappijen
Kredietverlening – Banken – Overige partijen
9 december 2014
Een gedegen voorbereiding… Concreet en realistisch plan met daarbij aandacht voor: •
Commerciële aspecten – Product, dienst, assortiment | Klanten en leveranciers | Concurrentiepositie
• Operationele uitvoering – Juridische structuur en organogram | Personeel | Informatievoorziening en management control | Eigen rol en curriculum vitae •
Prognoses – Resultatenrekeningen – Balansen op maand/kwartaal/jaarbasis – Kasstromen – Verschillende scenario’s
9 december 2014
Waarom eigenlijk? •
Consistentie eigen plannen toetsen
•
Uiteindelijke financieringsbehoefte vaststellen
•
Rentabiliteitscalculatie voor u en eventuele investeerders
•
Risico-beoordeling voor u en geldverstrekker
9 december 2014
Ook voor u interessant…
9 december 2014
Een nieuw fenomeen: creditrating… •
Beoordeling van de kredietwaardigheid van een onderneming – De kans dat een onderneming haar verplichtingen niet nakomt binnen een bepaalde periode – Rating wordt vaak uitgedrukt in een PD-percentage (Probability of Default) of in een rangklasse, bijvoorbeeld AAA of 1 of zeer goed
•
Hoe komt een rating tot stand? – Uitkomst van verzameling van branche en specifieke bedrijfsinformatie – Kwantitatieve informatie (resultaten, balans, schuldratio, liquiditeit) – Kwalitatieve informatie (track record, management, marktpositie, rechtsvorm, concurrenten, afhankelijkheden, etc.)
9 december 2014
Met effecten op tarieven?
9 december 2014
Met effecten op tarieven?
15
9 december 2014
Kun je de rating beïnvloeden? 1. Financiële analyse historie. Benoem en verklaar incidentele kosten, oorzaken en trends. 2. Hoe wordt gestuurd met werkkapitaal, tijdelijke tekorten, overschotten, liquiditeits- en renterisico’s? 3. Is de onderneming in control? (kwaliteit AO/IC, maandelijkse rapportages) 1. Bewaking debiteuren, crediteuren, voorraadpositie, etc. 2. Kostprijscalculaties, budgettering, prognoses, benchmarking, realiteitsgehalte. 4. Bestaan er risico’s doordat sprake is van omzetconcentraties op een beperkt aantal producten? 5. Bestaan er risico’s doordat sprake is van omzetconcentraties bij een beperkt aantal klanten? 6. Wat is de positie van de belangrijkste concurrenten?
9 december 2014
Combineren van (alternatieve) financieringsvormen
9 december 2014
Crowdfunding Crowdfunding groeit in miljoenen euro 25
20
15
10
5
0
K1 + K2 2011
K3 + K4 2011
Bron: J. Doornekamp (Participaties.nl)
K1 + K2 2012
K3 + K4 2012
K1 + K2 2013
K3 + K4 2013
K1 + K2 2014
9 december 2014
Wanneer een beroep doen op Crowdfunding? •
(Lagere) financieringsbehoeften – Hoe groter de financieringsbehoefte, hoe minder geschikt voor crowdfunding. Want steeds meer investeerders en dus minder het gevoel dat ze écht hebben bijgedragen.
•
Relatief hoog risicoprofiel – Crowdfunding is geschikt voor startende bedrijven of innovatieve ideeën.
•
Aantrekkelijk doel – Het product en/of de activiteit is maatschappelijk verantwoord, vernieuwend, hoog rendement, etc.
9 december 2014
Voordelen van Crowdfunding • • •
Vaak gemakkelijk én sneller dan bancaire financiering Een indicator voor de economische haalbaarheid van ideeën Marketingtool – Online gericht, bedrijfspresentatie aan brede doelgroep – Community building: investeerders zijn gelijk ambassadeurs
9 december 2014
9 december 2014
9 december 2014
Voordelen van Crowdfunding • • •
• • •
Vaak gemakkelijk én sneller dan bancaire financiering Een indicator voor de economische haalbaarheid van ideeën Marketingtool – Online gericht, bedrijfspresentatie aan brede doelgroep – Community building: investeerders zijn gelijk ambassadeurs (Deels) zelf bepalen van rente en looptijd van de lening Niet in alle gevallen zekerheden te verstrekken Toegezegde financiering vergroot direct financieringskans bij een bank
9 december 2014
Wie is de contractpartij? •
Het crowdfunding platform c.q. stichting derdengelden:
•
De onderneming die de lening aangaat:
9 december 2014
Tarieven •
•
•
Inschrijf- en plaatsingskosten – Inschrijfkosten: € 0 - € 350 – Plaatsingskosten: € 349 – 1% van de hoofdsom van de lening – Administratiekosten: € 0 tot 0,05% van de oorspronkelijke hoofdsom van de lening per maand Succesfee – Vanaf 1,9% van de hoofdsom van de lening (vreemd vermogen) tot 7% van de hoofdsom bij eigen vermogen Rente – Vanaf ca. 6% tot ca. 11%
9 december 2014
Informal investors •
Investeerders die eigen vermogen investeren in andere ondernemingen – Succesvolle (ex-)ondernemer
•
Motieven om te investeren – Rendement – Plezier in ondernemerschap – Jonge ondernemers coachen en kennis overdragen
•
Financiering is maatwerk – Zeggenschap – Informatievoorziening – Condities
9 december 2014
Wanneer een beroep doen op Informal investors? •
Gemiddelde financieringsbehoefte – Investeringen tussen de € 50.000 en € 500.000
•
Onderneming bevindt zich in de ontwikkelfase in een groeimarkt – Binnen een aantal jaar uitgroeien naar een omzet van € 5 miljoen
•
Innovatief, duidelijk onderscheidend product
•
Coach/Klankbord – Ondernemerservaring, branchekennis en een netwerk
9 december 2014
Kredietunie •
Financieringsvorm overgewaaid vanuit Amerika
•
Ondernemers verstrekken kredieten aan bedrijven uit de eigen branche en/of regio – Veelal kleinere kredieten tot € 250.000 – Uitgifte van beperkt aantal certificaten aan (oud-/collega-) ondernemers
•
Coaching van de ondernemerskwaliteiten en ontwikkeling van de onderneming naast de financiering
•
Naast KBO (bakkers), KMO (garages) en KMN (Midden-Nederland) ook de Kredietunie Nederland
9 december 2014
Crowdfunding
Informal investors
Kredietunie
Financieringsbehoefte
Laag
Gemiddeld
Middel
Toegankelijkheid
Hoog
Gemiddeld
Hoog (Branche)
Complexiteit
Laag
Laag
Laag
Snelheid
Hoog
Hoog
Hoog
Rapportage aan investeerder
Laag
Gemiddeld
Laag
Kosten van financiering
Laag
Nee
Laag
Zekerheden
Ja/Nee
Ja/Nee
Ja/Nee
Vrijheid
Hoog
Gemiddeld
Hoog
Persoonlijk
Hoog
Hoog
Hoog
Flexibiliteit
Hoog
Gemiddeld
Laag
9 december 2014
Garantieregelingen vanuit de overheid
9 december 2014
Overzicht regelingen
9 december 2014
Borgstelling MKB Kredieten (BMKB) Borgstelling voor MKB ondernemingen met substantiële activiteiten in Nederland (ook voor ondernemers in Bonaire, Sint Eustatius of Saba) • Maximaal 250 werknemers • Maximaal € 50 mln omzet of een balanstotaal tot € 43 mln – Maximale borgstelling: • Regulier: • Starter: • Innovatie:
45% met een maximumbedrag van € 1.500.000 67,5% met een maximumbedrag van € 180.000 60% met een maximumbedrag van € 900.000
– Maximale looptijd 6 jaar (12 jaar bij investering in gebouw/schip of voor innovatie)
9 december 2014
Garantie Ondernemingsfinanciering (GO) Garantieregeling voor (middel)grote ondernemingen met substantiële activiteiten in Nederland (ook voor ondernemers in Bonaire, Sint Eustatius of Saba) • Alleen leningen met een variabele rente gebaseerd op Euribor tarieven • Ondergrens voor zowel bankleningen als de bankgarantiefaciliteit van € 1,5 mln – Maximale garantie: • 50% van € 150 mln aan bankleningen en bankgaranties • Garantie Staat € 75 mln
– Minimum looptijd 6 maanden – Maximum looptijd 8 jaar
9 december 2014
En hoe ontwikkelt de rente de komende tijd? 3-maands Euribor Stand per 1 december 0,08%
0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0
Rabobank ABN Amro Bank ING Bank
+1M
+3M
+6M
9 december 2014
En hoe ontwikkelt de rente de komende tijd? Verwachting kapitaalmarkt (10-jr swap) Stand 8 december 1,01%
1,40% 1,20% 1,00%
Rabobank
0,80%
ING Bank
0,60%
ABN Amro Bank
0,40% 0,20% 0,00% +1M
+3M
+6M
9 december 2014
Conclusies - 1 • • • •
•
Is er externe financiering noodzakelijk? Banken objectiveren kredietverlening, nog steeds prima basis Combinaties van financieringsconstructies is trend Goede voorbereiding essentieel, met aandacht voor – Realisme – Risicobeheersing – Management en control Alternatieve financieringsvormen maken ondernemen mogelijk maar accepteer de condities
9 december 2014
Conclusies - 2 •
•
Het moet voor de financier PAKken, d.w.z. de ondernemer heeft: – Passie om te bouwen – Aktiegerichtheid om doelen te realiseren – Kennis van zaken van de markt en eigen producten Sophista heeft netwerk en ervaring
9 december 2014
Onze dienstverlening 1
Transactie begeleiding
5
2
(Des)
Bedrijfs
Investeringen
waardering
Sophista
4
3 Development & Recovery
Financiering
•
Opgericht in 2000
•
Onafhankelijk
•
Nationaal en internationaal
•
Focus MKB+ sector breed
•
Gemiddeld 20-30 opdrachten per jaar
•
Gemiddeld 5-10 deals per jaar
•
Transactie omvang € 1 - € 20.000.000
•
Dedicated team van professionals
9 december 2014
Onze toegevoegde waarde Waarom Sophista •
Doelgerichte totaalaanpak
De beste deal en resultaat
•
Betrokken, alle zorgen uit handen
•
Integer en betrouwbaar
•
Korte lijnen
•
Onafhankelijk
•
Concurrerende tarieven
•
Ervaren en deskundig
•
Cliënten over Sophista •
“Klankborden, fine-tunen van ons bedrijfsconcept, begrotingen opstellen, zoeken naar partners en kapitaal: Sophista heeft ons nagenoeg overal bij geholpen. Dat heb ik als bijzonder positief ervaren.”
•
“Pieter van den Berg is een charismatisch en scherp onderhandelaar en heeft voor ons het onderste uit de kan weten te halen. Prima!”
•
“Vergeleken met de ‘grote jongens’ op het gebied van corporate finance kent Sophista normale tarieven. Oók belangrijk!"
•
“Ik wil niet nalaten hierbij uiting te geven aan onze grote waardering voor de rol van Sophista in deze, met name ook de heldere uitwerking van de financials op de door ons gestelde vragen.”
