Afdeling Wetenschappelijk onderzoek en econometrie Inventaris van het Archief van mr. N.P. van den Berg (1831-1917) J.R. van Zwet Onderzoeksrapport WO&E nr. 645 December 2000
De Nederlandsche Bank
INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN MR. N.P. VAN DEN BERG (1831-1917) J.R. van Zwet
Onderzoeksrapport WO&E nr. 645/0040 December 2000
De Nederlandsche Bank NV Afdeling Wetenschappelijk onderzoek en econometrie Postbus 98 1000 AB AMSTERDAM
SAMENVATTING Inventaris van het Archief van mr. N.P. van den Berg (1831-1917) J.R. van Zwet
Trefwoorden: N.P. van den Berg, Archieven
ABSTRACT Inventory of the archive of dr. N.P. van den Berg J.R. van Zwet
Key words: N.P. van den Berg, Archives
-1-
INLEIDING De hieronder vermelde archiefstukken van mr. N.P. van den Berg, president van De Nederlandsche Bank van 1890 tot 1912, werden in september 2000 aan de Bank geschonken door zijn achterkleinzoon drs. N.P. van den Berg. Een deel van de stukken werd, op zijn verzoek, overgedragen door het Algemeen Rijksarchief. Het overige is afkomstig uit zijn particulier bezit (gemerkt *). Het geheel werd aangevuld met memorabilia die betrekking hebben op de loopbaan van president Van den Berg. Tenslotte werden enige stukken van familieleden toegevoegd, vanwege de meer algemene bank- en cultuurhistorische waarde.
INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN MR. N.P. VAN DEN BERG 1831-1917
1 1912 ‘Mijn levensloop aan mijne kinderen verteld’, memoires, met bijlagen handelende over de periode 1831-1890 en eindigende bij zijn afscheid van Nederlandsch-Indië. CHRONOLOGISCH GEORDENDE ARCHIVALIA, HOUDENDE STUKKEN BETREFFENDE ZIJN PERSOONLIJK EN OPENBAAR LEVEN 1831-1918
ROTTERDAM 1831-1855
2 *1792-1851 Briefwisseling met de familie de Bosson. 3 1831-1855 Dossier vóór zijn vertrek naar Nederlandsch-Indië 1831-1855. 4 *1842-1847 Dossier Lidmaatschap Schoolcommissie P.F. van den Berg (vader van mr. N.P.). 5 *1843 (omstr) Schoolschrift La Locomotive en Le bateau a vapeur met historische aantekeningen over Rotterdam beginnende met het Slot te IJsselmonde met tekeningen van zijn hand . 6 * 1846-1884 Omslag met gratiassen en souvenirs ter gelegenheid van de opening van het nieuwe schoolgebouw Erasmiaans Gymnasium te Rotterdam op 7 juli 1884. Mr. N.P. van den Berg die in Batavia was, kon daar niet aanwezig zijn, maar wel een van zijn broers (oom Piet?). Wel zijn deze herinneringen door hem bewaard.
-2-
7 *1848 Perkamenten omslag met opschrift N.P. v.d. Berg 18 26/12 48, later en met andere hand Juvenalia. Daarin alfabet met onbegrijpelijke woorden. Met zes schoolschriften o.a. over Tijdsbepaling en andere geschriften. 8 *1853 Fotocopie artikel Amsterdamsche Courant 20 oktober 1853 ‘De rijzing van den wisselkoers te Batavia’. 9 1855 Reisjournaal, bijgehouden tijdens zijn reis naar Nederlandsch-Indië. Netschrift in prachtband. 10 *1855 Eigentijdse kopie met inliggend uitrusting van Norbert, kopie NRC 31-7-1855 vermelding brief van A. Bauduin, N.P. van den Berg en P.I. Torley Duwel in flesch gevonden en brievenboekje P.F. van den Berg (vader mr. N.P.) over ontvangen en verzonden brieven, boeken, pakjes en portretten etc. t/m juli 1857.
BATAVIA 1855-1889
11 1855-1873 Dossier tijdens zijn dienstverband met de Factorij van de Nederlandsche HandelMaatschappij te Batavia en met de Nederlandsch-Indische Handelsbank. 12 1855-1867 Ingekomen brieven van zijn vader Petrus Franciscus van den Berg, agent van de Nederlandsche Handel-Maatschappij te Rotterdam. *Door mr. F.W. van den Berg (kleinzoon mr. N.P.) overgetypt 1977-1980, 242 vel folio. 13 *1855-1861 Zes door mr. F.W. van den Berg (kleinzoon mr. N.P.) overgetypte brieven van N.P. van den Berg geschreven naar familie te Rotterdam: a. 13 juli, augustus einde 8 september 1855, eerste indrukken van een tokok te Batavia, b. 20 september 1855 bezoek aan Buitenzorg en den Megamendoeng met Vriesendorp en Schiff, c. 13 mei 1856 bezoek aan Buitenzorg en Tjogrek met Schiff en von Ofen, d. november 1857 bezoek aan Parakan Salak met Van der Pant, e. april 1858, bezoek aan Depok en tocht naar den Pangerango met Van Haeften, Kolff, Pryce en H.H. Holle, e. juni 1861, huwelijksreis 18 mei- 11 juni Bandoeng en omstreken, f. 27 december 1861 tocht naar de kraters van de Salak met oom Van der Hucht, diens zwagers David en Thom Pryce en Levyssohn Norman. (in doorslag bewaard).
-3-
14
*1860- 1867 28 brieven van Caroline van den Berg-Holle (echtgenote mr. N.P.) aan haar
schoonmoeder Van den Berg-van Kerckhoff te Rotterdam. Kopieën over getypt door mr. F.W. van den Berg (kleinzoon mr. N.P.). 15 *1863- 1864 13 brieven van N.P. van den Berg aan zijn vrouw te Batavia; kopieën overgetypt door mr. F.W. van den Berg (kleinzoon mr. N.P.). 16 *1860-1870 baboe Heintje, de baboe gezin Van den Berg-Holle, aantekening drs. N.P. van den Berg over droom van zijn grootmoeder C.L. van den Berg-van den Berg omstreeks 1965.
17 1877-1909 Briefwisseling met: Z.F.B. Baert (1898-1908), C.F. van den Berg-Holle (1890-1891), M.J. van Bosse (1909), P. van den Broek d’Obrenan (1890-1891), E.D. van Delden (7 juli 1877), M.L. van Deventer (z.j.), I.D. Franssen van de Putte (5 november 1886), Van der Loeff (1886), A. Mac Col (z.j. ca.1898), J. de Molinari (20 oktober 1887), P.N. Muller (6 november 1901), De Roo de la Faille (4 november 1906), F. Schas (17 augustus 1909). 18 1855-1861 Reisjournalen en als reisverslagen bewaarde brieven over tochten naar districten op Java. 19 *1860-1889 Dossier particuliere aangelegenheden bevattende: a. 1860-1867 brieven C.F. van den Berg-Holle aan haar schoonouders te Rotterdam.; b. 1863, 10 september Bandoeng,Pauline Hoogeveen Holle: c. 1863, 22 augustus Garoet (?) brief K.F. Holle; d. 1863-1864, 13 originele brieven van N.P. van den Berg aan C.F. van den Berg-Holle tijdens verblijf in Nederland voor NIH en uit 1882 (overgetypt door mr. F.W. van den Berg); e. 1863/64, 10 originele brieven van C.F. van den BergHolle tijdens afwezigheid van N.P. van den Berg in Nederland; f. 1868, historia morbi 15 originele brieven over bijna fatale ziekte in dat jaar. Brieven van de artsen Steenstra Toussaint en anderen plus Almanak 1868 met agenda aantekeningen over dat jaar tijdens ziekte N.P. van den Berg; g. 13 december 1868 brief niet aan N.P. van den Berg wel over hem van vermoedelijk J.(Schröder) Visser, die ook eerst werkte NHM later ook NIH; h. 1889, Briefje C.F. van den Berg-Holle Sinagar 12 mei bij ontvangst telegram bij benoeming directeur van de Nederlandsche Bank; i. 1883, 6 brieven van N.P. van den Berg aan C.F. van den Berg-Holle in toen C.F. voor gezondheid en opvoeding meisjes in Nederland achterbleef. 20 1873-1889 Dossier tijdens zijn dienstverband met de Javasche Bank 1873-1889. 21 1878-1918 Verzamelde stukken onder de titel ‘Javasche Bank Diversen’.
-4-
22
1885-1901 Dossier ‘Britsch Indische Zaken’, krantenartikelen en brochures over financieel-
economische aangelegenheden in Brits Indië, met aantekeningen. 23
1885-1901 Dossier ‘Muntquaesties in Britsch-Indië’, houdende ingekomen rapporten,
krantenartikelen en aantekeningen. 24 1875 Doctorsbul, uitgereikt bij de verlening van een een eredoctoraat door de Rijksuniversiteit Leiden. 25 *1875, artikel mr. F.W. van den Berg, gedateerd 14 april 1975, over de brieven die zijn grootvader mr. N.P. van den Berg ter gelegenheid van zijn Leidse eredoctoraat in 1875 kreeg in Batavia. 26 1885 Ingekomen gelukstelegrammen wegens zijn dertigjarig verblijf in Nederlandsch-Indië. 27 *1886 Lijst van eenige vrienden die een kist tafelzilver met 15 stuks schepwerk in fraaie kist met zilveren plaat en handvaten cadeau deden; met biografische aantekeningen drs. N.P. van den Berg over de schenkers. 28 *1887 Kopie bijvoegsel Java-bode 26 april 1887, ‘De lezing van Mr. N.P. van den Berg’. 29 1881-1889 Diploma’s van het erelidmaatschap van de Handelsvereniging Batavia 1881; uitgereikt door het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen 1889; Collegium Oecumenicum Statisticum te Londen 1886; Japaraasche Vereeniging van Suikerfabrikanten 1885; Maatschappij ter Bevordering van het Natuurkundig Onderzoek in Nederlandsch Indië 1890; Nederlandsch-Indische Maatschappij van Nijverheid en Landbouw, 1888. 30 1925 Overdruk van een artikel uit de Encyclopaedie van Nederlandsch Oost Indië, houdende een levensbeschrijving van mr. N.P. van den Berg. 31 Lijst van publicaties van mr. N.P. van den Berg, getiteld ‘Opera omnia viri clarissimi …’ door mr. J.A. van der Chijs, z.j.
-5-
AMSTERDAM 1889-1917
32 1890-1900 Dossier tijdens zijn dienstverband met De Nederlandsche Bank (N.B. met tabel door mr. F.W. van den Berg (kleinzoon mr. N.P.) en correspondentie over de overneming van aldaar door mr. N.P. van den Berg achtergelaten stukken). 33 *1899 februari collectie condoleance brieven naar aanleiding van overlijden broer H. P. J. van den Berg, benoemd President van de Javasche Bank, op 9 februari 1899 te Nice.
34 1900-1918 Dossier tijdens en na zijn dienstverband met De Nederlandsche Bank. 35 *1901 Brief Den Haag 17 november, van Fransen van de Putte, ook verjaardag en reactie op artikel in Encyclopaedie van Nederl.-Indië. 36 1912 Afscheid van De Nederlandsche Bank. 37 *1912 5 oktober Eigen Haard met op pag. 632-635 artikel over mr. N.P. van den Berg 38 *1912 Lijst van boeken achtergelaten in de Presidentskamer, geschonken aan de Nederlandsche Bank. Dankbrief d.d. 12 september 1912. 39 *1912 30 september en 10 december dankbrieven van het Leesmuseum te Amsterdam voor geschonken boeken. 40 *1913-1916 Brieven van mr. N. P. van den Berg aan zijn zoon K.F. van den Berg te Batavia waar hij directeur secretaris van de Javasche Bank was. 41 *1913-1915 Lijst der geschonken boekwerken aan de vereeniging ‘Koloniaal Instituut’. Dankbrief 23 december 1913. 11 oktober 1915, aanbieding van de zilveren medaille van de Vereeniging ‘Koloniaal Instituut’. 42 *1914 Herinnering aan het 100 Jarig bestaan op 4 april van de Nederlandsche Bank gericht aan de oud-president met sluitzegel.
-6-
43 *1916 25 april Dankbrief Rotterdamsch Leeskabinet voor schenking van boeken. Zie ook Tiddo Folmer, Rariora en curiosa aanwezig in de bibliotheek van het Rotterdamsch Leeskabinet 2 e honderdtal reizen naar en in Oost- en West- Indië Geschenk van mr. N. P. van den Berg, 1916. 44* 1925 Overdruk Lemma mr. N. P. van den Berg, uit de Encyclopedie van Ned. Oost-Indië (vier maal). 45*
1940 Correspondentie over schenking aan het Rotterdamsch Leeskabinet na verwoesting
bombardement mei 1940. Taxatierapport zeldzaamheden Rotterdamsch Leeskabinet met enkele boeken van mr. N.P. van den Berg. Zie artikel J.W. de Jong, ‘Mr N. P. van den Berg en zijn boeken’ in idemn, Leeskabinet: Grepen uit de geschiedenis en de boekerij van het Rotterdamsch Leeskabinet 1859- 1984, Leiden, 1984 . 46 *1965-1966 Correspondentie Centrale Commissie voor de Statistiek. 47 *1966 6 juni Brief Academisch Historisch Museum der Rijksuniversiteit Leiden dank voor penning mr. N.P. van den Berg 48 *1968 Kopieën van div. kranten en tijdschriftenartikelen naar aanleiding van het overlijden van mr. N.P. van den Berg in 1917. (aan mr. F.W. van Soetens, archivaris NB). 49
*Map Opera Omnia viri clarissimi N. P. van den Berg, met getypte lijst van 17 pag. met
publicaties op jaartal, idem kopie met aantekeningen verwijzend naar de gebonden publicaties in mijn bezit; handgeschreven lijst tot en met 1894 (Van der Chijs?); handgeschreven lijst in groepen banden ? ; lijst handgeschreven kopie nog ontbreken; lijst handgeschreven op postpier H.P.J. van den Berg ‘geschriften Mr N. P. van den Berg’ in twaalf groepen; Excerpten genummerd I t /m XXXI (1e exemplaar- compleet); Excerpten genummerd I t /m XXXI (3e exemplaar- hieraan ontbreken de nummers XVII t /m XXII); kopie van de inhoud bundels artikelen mr. N. P. van den Berg -volgens aantekening in potlood mr. F.W. van den Berg- verzameld door W. E. van Charante, plv. directeur en later commissaris Javasche Bank, die in het bezit van Vissering zijn gekomen volgens diens artikel Amsterdammer 13 januari 1917; kopie van die lijst in omslag overzicht van de verzameling archiefstukken welke zich bevinden in het archief van mr. G. Vissering, waarin brief 2 december 1925 van mr. Vissering aan K.F. van den Berg en diens kopie antwoord d.d.9 december 1925; inventaris Archief stukken en boeken van de president mappen met het particulier archief mr. N. P. van den Berg 1890-1899, later teruggegeven; inventaris van twaalf portefeuilles en lijst van drie pagina’s boeken. Brief Brill met aanbod van ‘eene collectie van brochures enz. van Uw hand tellende 190 (éénhonderd
-7-
en negentig) stuks’; met rekening f.125,- ter inzage; brief Alb. Fred. Insinger d.d. 7 februari 1908; brief Javasche Bank, kantoor Amsterdam 11 december 1907 om ‘een lijst van door u gepubliceerde werken. De heer Vissering zou er prijs op stellen dusdanige lyst te bezitten, teneinde tot de wetenschap te komen wat nog aan zijn verzameling van uwe werken ontbreekt’. (handgeschreven toegevoegd) ‘De Heer Vissering heeft mij gisteren aan het Centraal Station nog speciaal verzocht U en mevrouw van den Berg zijn beleefde groeten over te brengen.’
50 *1989 20 april Bibliografie mr. N. P. van den Berg, door drs. N. P. van den Berg, 257 artikelen, publicaties etc. met de verschillende tijdschriften, kranten etc. waarin gepubliceerd. Map met fotokopieën van publicaties, die niet aanwezig zijn. OVERIGE ARCHIVALIA
51 *Dossier onderzoek teraarde bestelling overgrootouders mr. F.W. van den Berg (kleinzoon mr. N.P.). 52 *Map stukken P.F. van den Berg (vader mr. N.P.) en famillie. 53 *Map stukken F.J. van den Berg (broer mr. N.P.). 54 *Map stukken P.J.W. van den Berg (broer mr. N.P.). 55 *Map ‘Ter nagedachtenis van C.P.J. van den Berg, overl. 17 october 1881’(broer mr. N.P.), n.a.v. zijn zelfmoord. 56 *Mappen H.P.J. van den Berg (broer mr. N.P.). 57 *Map stukken H.P.J. van den Berg – F.W. van den Berg-Schas (broer en schoonzuster mr. N.P.). MEMORABILIA
58 *1883-84 Bronzen Penning Calcutta international exhibition, awarded.
-8-
59 *1884 Zilveren penning the Earl of Dufferin, Viceroy of India. Presented by his Excellency the Governor General (op rand) to Mr N. P. van den Berg. 60 *1886 Fotoalbum van de Javasche Bank, aangeboden door mr. A.A. Buyskes. 61 *1886 Handschrift ‘Marci, compositie voor orkest, gearrangeerd door J. Brudigam, opgedragen aan de heer en mevrouw mr. N. P. van den Berg- Holle 1861-1886’ door de componist H.R. du Mosche. 62 *1886 Een in zijden en zilver uitgevoerde programma 1881-1886 ‘En souvenir de la soirée du 18 mai Programma. La joie fait peur comedie en un acte en prose par mme Emile Girardin’ in fluwelen doos. 63 *1889 Cassette met gouden, zilveren en bronzen penning ‘Aan den kundigen, onvermoeiden edelen strijder voor de belangen van Nederlandsch Indië. Zijne vrienden en vereerders 1889.’ 64 *1901 Brief Rijsenburg 7 november, van W.J. Geertsema, die mr. N.P. van den Berg feliciteert met zijn zeventigste verjaardag met het verzoek het artikel in Het Nieuws van den dag als pillegift te schenken aan zijn jong geboren kleinzoon en naamgenoot, achterkleinzoon van de schrijver van de brief. Bewaard in de leren bureauportefeuille van mr. N.P. van den Berg met zilveren monogram. 65 *1906 Bronzen penning Koloniaal Museum, Lid der jury. 66 *1911 Koperen plaatje ‘Aan Mr. N. P. van den Berg 1831 -5 november- 1911. De Directie van de Nederlandsche Bank’. Zou afkomstig zijn van het bronzen beeld de Pensero van Michelangelo, dat hij ontving als cadeau voor zijn tachtigste verjaardag. 67 *1912 Album (ontw. en uitv. A.M. Oosterbaan) met opgave der aan de Nederlandsche Bank verbonden personen uit wier naam op den 24en September 1912, bij monde van den Heer J.H. Veder, President van het bestuur der Bijbank Rotterdam aan mr. N. P. van den Berg bij zijn aftreden als President der Nederlandsche Bank als blijk van bijzondere waardering zijner persoonlijkheid een door J.C. Wienecke ontworpen en door ‘s Rijks-munt geslagen medaille in goud zilver en brons is aangeboden. 68 *1912 Cassette met gouden, zilveren en bronzen penning. door J.C. Wienecke ontworpen en door ‘s Rijks-munt geslagen.
-9-
69 *1915 Zilveren medaille van de Vereeniging “Koloniaal Instituut”. 70 *1924 Fotoalbum De Javasche Bank in ‘Indische’ doos aangeboden aan K.F. van den Berg (zoon mr. N.P.).
BOEKEN
71 *Schets eener Geschiedenis van den Oud-Nederlandschen Staat door M. Siegenbeek met opdracht: ob singularem in Languae Latinae, Belgicae nec non in Historia Patriae (prijs 1846). 72 *Overzigt der Oude Geschiedenis door mr. A.W. Engelen, met opdracht: ten blijke hunner tevredenheid over zijne gemaakte vorderingen in de Latijnsche taal en de Aardrijkskunde (prijs 1847). 73
*Essais de Montaigne, met opdracht: ten blijke hunner tevredenheid over zijne gemaakte
vorderingen in de meetkunde de natuurkunde en de Fransche en Hoogduitsche talen (prijs 1848). 74 *1918 Almanak voor beambten van de Nederlandsche Bank met op pag. 79: Portretten uit den kring van de Nederlandsche Bank, mr. N.P. van den Berg, van de hand van mr. L.F.A.M. van Ogtrop (overdruk uit Eigen Haard). Aansluitend beschrijving aanbieding penning ‘Aan den kundigen, onvermoeiden edelen strijder voor de belangen van Nederlandsch Indië. Zijne vrienden en vereerders 1889’. 75 *Negen in blauw leer gebonden banden met mr. N.P. van den Berg geschriften en overdrukken. 76 *N.P. van den Berg, Diversen over de Muntquaestie 1873-1893 (gebundelde artikelen). 77 *N.P. van den Berg, Munt-, Crediet-, en Bankwezen, Handel en Sleepvaart in Nederlandsch Indië , ’s Gravenhage 1907. 78 Tiddo Folmer, Rariora en curiosa aanwezig in de bibliotheek van het Rotterdamsch Leeskabinet 2e honderdtal reizen naar en in Oost- en West- Indië Geschenk van mr. N. P. van den Berg, 1916
- 10 -
BOEKEN H.P.J. VAN DEN BERG (BROER MR. N.P.)
79 *Wealth of Nations van Adam Smith met opdracht ten blijke hunner tevredenheid over zijne gemaakte vorderingen in de Wiskunde, Natuurkunde, de Latijnsche, Nederduitsche, Fransche, Engelsche en Hoogduitsche talen de algemeene Geschiedenis en die des Vaderlands, met de Nederlandse gratias (prijs H.P.J. van den Berg 1895). 80 *H.P.J. van den Berg, Brieven aan een Suikerfabrikant over de muntkwestie in verband tot de landbouw-nijverheid, Batavia 1888. 81 *H.P.J. van den Berg, Brieven aan een Suikerfabrikant (gebundelde brochures). 82 *H.P.J. van den Berg, Verkoop van Gouvernements Producten in Nederlandsch-Indië (overdruk Indische Gids Deel II, juli 1888) 2 exempl. 83
*H.P.J. van den Berg, Javasche Bank: Cijfers getrokken uit de Jaarverslagen[1828-1898],
opgeteekend met enkele aanteekeningen voorzien, Batavia 1898.
OVERIGE BOEKEN
84 *Twee brochures van mr. Blommenstein plus een reactie. 85 *Willem de Clerq naar zijn dagboek 1811-1824, Haarlem z.j. 86 *The Java Bank (De Javasche Bank): a short description of its organisation, operations and general policy: supplemented by some notes on the monetary system of Netherlands India, z.p. z.j. (Batavia 1918). 87 *Jaarverslag De Javasche Bank 101 (1929), 113 (1941). 88 *G.M. Boissevain, De Muntconferentie te Brussel (overgedrukt uit de Economist januari 1893). 89 *Sir Henry Meysey-Thompson (MP), Letter (with appendix) addressed to the members of the International Monetary Conference, York 1892 (met opdracht van de schrijver).
