Kruiden en etherische oliën
als
ondersteuning
Voor Lklwil7él door Mieke Véll7zol7hovel7
(berbonst)
Algemene reiniging van het lichaam: Drinken van : zuiver, niet koolzuurhoudend water, infuus van Goudsbloem Ondersteuning: lecithine(korrels) De laatste jaren is een stijgende belangstelling voor kruiden vast te stellen. Het gebruik van kruiden is nooit helemaal verdwenen, maar ze werden toch door de opkomst en de ontwikkeling van de farmaceutische industrie in de vergeethoek geduwd. Kruiden hebben van in de oudheid deel uitgemaakt van ons leven. Dat onze vroege voorouders leefden van de , jacht en visvangst' moet aangevuld worden met' ..... en planten'. Buiten het gebruik als voedsel hebben de planten en kruiden ook een belangrijke rol gespeeld als materiaalleverancier voor kleding en beschutting. De kruiden worden terug vaker gebruikt en dit vooral om spijzen te decoreren en te aromatiseren, maar ook bij 'het zich beter willen voelen, bij kwalen'. Plukken. drogen en bewaren Het plukken
Behandel kruiden met respect!!!! Kruiden verzamelen doe je best vroeg op de dag nadat de dauw is verdampt en de zon nog niet te hoog staat. Dat is de tijd dat de planten nog fris en droog zijn en alle nodige en nuttige stoffen bevatten. Een belangrijk detail is dat je ernaar kijkt dat de plant er gezond en fris uitziet en niet aangevreten is door allerhande insecten of schimmels vertoont. Pluk nooit overtollige kruiden om ze nadien weg te werpen. Pluk nooit planten naast drukke wegen en zeker nooit in de buurt van industrie en fabrieken. Ook opletten met kruiden langs velden en plantages, want zij zijn waarschijnlijk ook besproeid geweest met herbiciden, net als het veld. Indien je kruiden in het wild plukt, dan zorg je ervoor dat er nog genoeg kruiden van dezelfde soort overblijven, zodat de plant zich verder kan uitzaaien. Best is een kruidenschaar of scherp mesje bij de hand te hebben, zodat je de wortel steeds kan laten zitten. Het drogen van kruiden
Voor de meeste kruiden is drogen de meest interessante vorm. Het heeft voor doel het gehalte aan water in de weefsels drastisch te verminderen waardoor schimmelaantasting voorkomen wordt. Drogen is het best geschikt voor deze kruiden waarvan de oliën, die het aroma afgeven, het droogproces overleven. Dit zijn meestal de kruiden met een sterke smaak en deze met een houterige basis. Kruiden droog je warm, luchtig en donker. De zon is tijdens de groei de grote verrijkster van de werkzame stoffen, bij het drogen is zij echter de grote roofster ervan. Sommige kruiden kunnen in bosjes opgehangen worden, van andere kan je eerst de blaadjes plukken om deze in een dunne laag te drogen. Kruiden zijn goed droog als ook de stengeitjes breken bij het buigen. De belangrijkste punten zijn: licht weren, een droge ruimte, goede ventilatie van de ruimte. Heb je een oude zolder, dan is het probleem zo opgelost. Je plakt het zoldervenstertje dicht met donker papier. Je zet twee stoelen tegenover elkaar en je legt er een oud vliegenraam op. Strooi dan je kruiden goed uit elkaar op dat vliegenraam en laat ze drogen, in je goed geventileerde droge ruimte, liefst bij een constante temperatuur.
Je kunt kruiden ook drogen in een kartonnen deksel. Bijvoorbeeld een kartonnen platte doos. leg een stuk keukenrolpapier in de doos, leg je kruiden er losjes in, niet te veel op elkaar, en zet de doos dan op de verwarming of in je warme veranda. Vergeet niet een keukenhanddoek over de kruiden te leggen. Dan kunnen er geen vliegen bij en kunnen de kruiden donker drogen. Op die manier blijft de kleur mooi en blijven er voldoende waardevolle stoffen bewaard. Tevens kan je je kruiden ook drogen in de oven van je elektrisch fornuis, waarvan je de temperatuur juist kan instellen ( max. 40°). Je laat de deur van je oven op een kier openstaan ( bv. door een kurken stop tussen ovenwand- en deur te steken). En dan zijn er ook nog de kruidendroogkasten die je in de handel kunt kopen. Die kun je op de gewenste temperatuur instellen en zijn wel erg handig indien je echt geen goede droogruimte hebt. Een pluspunt is dat het droogproces sneller gebeurt. Opgelet: Gedroogde kruiden hebben dikwijls een sterke re, maar minder verfijnde smaak dan verse kruiden. Attentie: Sommige kruiden of bessen MOETje eerst drogen voor gebruik. In dat geval zitten er giftige stoffen in de kruiden of bessen, en die moeten dan door het droogproces verdwijnen. Zo heb je bijvoorbeeld de lijsterbessen. Die zijn echt giftig. Maar als je ze laat drogen, verdwijnen de giftige bestanddelen en kun je de bes tegen heesheid gebruiken. Bewaren van gedroogde tuinkruiden. Als de kruiden droog aanvoelen, kan je ze het best in een donkere papieren zak op een droge plaats bewaren of in afgesloten aarden of donkere potten. Bij het verpakken van de kruiden er steeds op letten dat de doosjes of zakjes goed afgesloten worden, want kruiden geven hun smaak en geur gemakkelijk af. Vergeet niet de naam van het kruid en de plukdatum op de zak te schrijven of een klever op je pot te plakken. De meeste kruiden blijven een jaar goed. Daarna verliezen ze van hun waarde. Tip: Ook bij aankoop van je kruiden moet je goed kijken naar de verpakking. Best in kleine, van licht afgesloten zakjes. Van kruiden die je los koopt, weet je immers niet hoe lang ze reeds in de winkel staan. Dus kijken naar verpakkingswijze en datum! Wat is een - infuus - en decoct
linfuus (kruidenthee, tisane, waterig aftreksel) Wat is een infuus en hoe bereid je het? Je kunt ook thee zetten, als je last hebt van een bepaalde kwaal. Dan moet je even opzoeken welke kruiden voor welk ongemak goed zijn en ga je ook meer aandacht moeten geven aan de bereiding er van, zo'n aftreksel of kruidenthee noemt men dan meestal een infuus. Een infuus is de oudste en eenvoudigste toepassing van kruiden. Het is een aftreksel van alle zachte plantendelen als bladeren, bloemen en zaden en van kruiden met etherische oliën. Gebruik je zaden die etherische oliën bevatten, dan is het best deze vooraf in de vijzel te kneuzen, net voor toevoeging aan het infuus. Een infuus bevat de in wateroplosbare bestanddelen van het gebruikte kruid. In een tas, doe je 2 theelepels van het gedroogde kruid (2 à 3 gram) . Deze overgiet je met net gekookt water. Dit laat je 5-10 minuten afgedekt trekken, om te vermijden dat de eventueel aanwezige etherische oliën te snel verdampen. De etherische olie zal hooguit bovenop drijven en zich tussen aftreksel en deksel in de lucht bevinden. Snel even ruiken aan het drankje, om ook van deze vluchtige bestanddelen wat binnen te krijgen. Een infuus wordt vooral warm of koud gedronken met kleine teugen.
2
Infusen zijn maximaal 24 uur (afgedekt) te bewaren. Je kan enkelvoudige of samengestelde ( met verschillende kruiden) infusen maken. Infusen worden koud gedronken wanneer zij een warmtewerend effect moeten bereiken, en warm gedronken wanneer ze een zweet- en pijnstillende effect moeten bereiken. Decoct (afkooksel) Wat is een decoct of afkooksel en hoe bereid je het? Deze bereidingswijze wordt vooral toegepast bij de wat taaiere, stevige plantendelen zoals wortels, bast, gedroogde bessen, waardoor de werkzame bestanddelen kunnen vrijkomen die via infuus niet of onvoldoende geëxtraheerd kunnen worden. Zorg ervoor dat je de plantendelen eerst zo klein mogelijk maakt, zodat zoveel mogelijk stoffen door het water kunnen opgenomen worden. Doe de fijngesneden deeltjes in een pan met koud water. De kruiden worden aan de kook gebracht in de aangegeven hoeveelheid water en men laat dit mengsel ten minste10 min. zachtjes, afgedekt koken. Vervolgens zeven ( zoveel mogelijk vloeistof uit de deeltjes persen) en warm of koud opdrinken. Een decoct kan ook in een afgesloten kan bewaard worden. Afkooksels kunnen door het kookproces langer worden bewaard. Combinatie van een decoct en infuus Wanneer je verschillende delen van kruiden wilt combineren, bijvoorbeeld een wortel met een blad, dan bereid je eerst je decoct. Van het vuur af, voeg je meteen je blad toe en laat dit mengsel nog 10 minuten afgedekt 'trekken'. Vervolgens zeven en opdrinken. Hoe vaak mag je een infuus of decoct drinken? Een infuus of decoct drink je drie keer per dag. Doordat je lichaam zou gewend raken aan de kruiden, is het beter na zes weken 14 dagen te onderbreken. Je kunt dan kiezen voor een andere kruiden en indien nodig,na die 14 dagen de oude draad weer oppakken. Vergeet niet naar een dokter te gaan als het gaat om een ziekte. Trouwens je kunt pas echt een goede kruidentheekeuze maken, als je de oorzaak van je probleem kent, en daar moet dan meestal wel een dokter bij te pas komen. Zeker niet overdrijven!!! Drie kopjes thee per dag:'s morgens,'s middags en eentje's avonds, is meer dan genoeg. Best is deze ook te drinken, los van inname van medicatie, mineralen, vitaminen, ..... ( sommige kruiden kunnen de absorptie ervan, negatief beïnvloeden). Mag ik mijn infuus zoeten? Doe liefst geen suiker in je infuus. Suiker is niet zo gezond. Als je toch wilt zoeten, doe er dan een koffielepeltje honing in, als je thee drinkbaar is. Boven de 40°C breek je waardevolle stoffen in de honing af, en dat is jammer natuurlijk. Eventueel kan je je infuus ook een betere smaak geven en de werking verrijken door er bijvoorbeeld wat lavendel of Kamille aan toe te voegen.( rustgevend, ontspannend). Etherische oliën Dan heb je ook nog het distilleren van planten tot het verkrijgen van etherische oliën. Deze oliën worden meestal uitwendig, heel soms, onder begeleiding, ook inwendig gebruikt.
3
Bij zware, vermoeide
benen en spataderen:
Bij deze kwaal zijn volgende vaatwanden,
bevordering
kruiden en etherische
oliën zeker van toepassing als versteviging
van haarvaten,
van bloedsomloop:
Kruiden: Wijnstok-blad
(Vitis vinifera),Blauwe
(Harnamells virginiana),
bosbes-bes (Vaccinium
Witte paardekastanje
-zaden
myrtillus),Amerikaanse
toverhazelaar
-blad,
( Aesculus Hippocastanum)
Inwendig: Afkooksel van Witte paardekastanje: 50 g gedroogd zaad per liter kokend water. 2 tassen daags Enkele voorbeelden
van afkooksel
met gemengde
infusen:
•
Witte paardekastanje
(zaden) (afkooksel)
en Wijnstok
(blad).
•
Witte paardekastanje
(zaden) (afkooksel),
Amerikaanse
toverhazelaar
•
Stekelige
muizedoorn
(wortel)
(afkooksel)
en Wijnstok
(blad)
en Wijnstok (blad).
(blad).
Etherische oliën: Uitwendig: Massage-olie Gebruik: Recept:
op basis van SUansolie
Ter bevordering
met toevoeging
van de bloedsomloop
van etherische
bij pijnlijke,
gezwollen
oliën benen, spataderen.
50 mi St. Jansolie waaraan we 15 dr. Cypres 15 dr. Ceder 8 dr. Munt 6 dr. Lavendel of Echte kamille
4
Bij oogklachten
Kruiden: Blauwe bosbes -bes (Vaccinium myrtillus), Stijve ogentroost -kruid ( Euphrasia stricta), Wijnstok-blad (Vitis vinifera) Inwendig Enkele voorbeelden van infusen: • Enkelvoudig infuus: o 2 theelepels of 2 à 3 g Stijve ogentroost (gedroogd kruid) op één tas kokend water (150 mi) • Samengesteld decoct en infuus: o Blauwe bosbes (bes) met Wijnstok (blad) o Blauwe bosbes (bes) met Stijve ogentroost Twee theelepels of 2 à 3 gr. gedroogd kruid op een tas ( 150 mi) kokend water. Eentas meerder malen per dag ( tot 3 tassen) Uitwendig Oogbaden met Stijve ogentroost en in combinatie met andere kruiden, moet je telkens vers bereiden: 3 à 5 eetlepels op een ]I, liter water, 10 minuten laten koken. Zeef deze bereiding door filterpapier om er zeker van te zijn dat ze volkomen zuiver is. Dit afkooksel in oogbadje doen en hiermee de ogen spoelen gedurende 2 à 3 minuten per oog en intussen de oogpupil heen en weer bewegen in de vloeistof en dit 2-3 maal daags.
In handel: er zijn oogdruppels op basis van Euphrasia te verkrijgen bij de apotheker. Volg de raadgevingen. Opmerking: Stijve ogentroost niet gebruiken tijdens de zwangerschap!
5
Bij slaapproblemen De slaap is een natuurlijk gegeven van de mens. Deze slaap zou ongeveer 8 uur moeten duren, ongeveer 1/3 van 24 uur. Sommigen hebben echter minder rust nodig, anderen willen nog langer slapen. Slaap brengt geest en lichaam tot rust. Kruiden die kunnen bijdragen tot een betere slaap: Passiebloem- kruid ( Passiflora incarnata, Valeriaan -wortel ( Valeriana officinalis), Citroenmelisse -blad en of kruid ( Melissa officinalis), Hop - hopbellen(Humulus lupul us) Inwendig: • Enkelvoudig infuus: o Passiebloem (kruid) : 2 à 3 g per tas of 30 à 45 g per liter, bijna kokend water. ( trekken, zeven).; 2 tot 3 tassen overdag, één à twee tassen een half uur voor het slapengaan. o Hop ( hopbellen): 1 eetlepel of 1 à 2 theelepels of 0,5 g gekneusde hopbellen per tas. 5 minuten trekken. Te drinken voor het slapengaan. •
..(.~-~ ....~ ~_c
Combinatie ~en infuus: o Echte valeriaan-wortel o Echte valeriaan-wortel o Echte valeriaan-wortel o Echte valeriaan-wortel
l'
c .• __
~
/:t ~&.4."",,,,"--)
( afl
Drink deze infusen steeds warm en met teugjes, net voor het slapengaan. Eventueel kan je een thermos met infuus naast je op het nachtkastje zetten om 's nachts nog een kopje te drinken.
Etherische olie: Uitwendig: Verstuiven Verstuiven ( kwartier voor het slapengaan) in slaapkamer van lavendel eventueel vermengd met Marjolein en Petitgrain ( e.o. van de jonge twijgen met bladeren en onrijpe vruchten van de Bittere sinaasappel) (2 druppels van elk) of gewoon lavendel alleen. Ook kan je de e.o. van lavendel vermengen met Echte kamille. Een slaapmengsel voor je aromaverstuiver kan bestaan uit lavendel, Neroli, Roos, Melisse (vrij duur) Een paar druppels etherische olie van Echte kamille op je oorkussen is bij sommige mensen een ware hulp. Inmasseren Eventueel kan je een druppel etherische olie van deze mengeling ( lavendel, Marjolein en Petitgrain op de hartchakra aanbrengen en zachtjes inmasseren. Baden Ook mag men de therapeutische werking van een bad niet onderschatten: Een lauwwarm ligbad (35-3rq maakt slaperig. Eventueel kan je hierbij vooraf 100 à 200 g gedroogde lavendel- of Kamillebloemen overgieten met 3 liter kokend water, 30' afgedekt laten trekken, zeven en bij het badwater voegen Maar wist je dat baden met essentiële oliën twee keer genieten is? Essentiële oliën strelen niet alleen je huid en neus, maar zuiveren eveneens je lichaam en geest. Ze kunnen tevens bij lichamelijke klachten heel wat verlichting brengen.
6
Bij het gebruik ervan, is het nodig de oliën eerst te vermengen met een emulgator zodat de etherische olie zich beter in het badwater verspreidt. Een goede en goedkope methode is de 10 tot 15 dr. e.o. vooraf te vermengen met 1 soeplepel geconcentreerde melk of room of in een theelepel honing en dit mengsel op het allerlaatste moment aan het stromend water toe voegen. Natuurlijk is het moment na het baden ook heel belangrijk en is het best je oppervlakkig af te drogen en minimum 5 minuten in je kamerjas te relaxen en ... wil je echt ten volle genieten van je aromatisch bad, dan kan je er zelf een ritueel rond bouwen, wat zachte muziek op de achtergrond, wat theelichtjes rond je bad, .... Recept lekker slaapbad: • 10 à 15 dr. lavendel • 10 dr lavendel, 5 dr Marjolein, 1 dr Petitgrain Tips voor een betere slaap: • Zorg voor een steeds goed verluchte kamer. • Eindig de dag in rust en schoonheid met een kopje rustgevend infuus ( geen tv of computer voor het slapengaan). • Een rustgevende kamer en goed slaapcomfort zijn ook erg van belang. • Plaats je bed zo, dat je met je hoofd naar het noorden ligt. Je lichaam zou dan in het magnetisch veld van de aarde liggen waardoor je eigen energie in harmonie is met de energie van de aarde. • Niet eten net voor het slapengaan. • Alcohol voor het slapen gaan lijkt een lekker slaapmiddel, maar eigenlijk is dit niet. Alcohol verstoort het normale slaappatroon.
7
Bereiding van ontspannende
massageolie
Enkele tips bij een lichaamsmassage: • Zorg voor een warm vertrek. • zorg voor gedempt licht. • zorg, naar wens, voor rustgevende achtergrondmuziek. • aromatiseer eventueel de ruimte vooraf. • zorg voor warme handdoeken en een deken om het lichaam te bedekken en warm te houden.
Recept ontspannende massageolie: • Basisolie is 30 mi St. Jansolle Hieraan worden volgende etherische oliën toegevoegd: • 3 dr. Laurier: bij pijnen en krampen, werkt ontstekingsremmend • 3 dr. Berk: werkt zuiverend, bloedsomloopstimulerend, reuma, jicht, gewrichtspijnen • 3 dr. Wintergreen: pijnstillend, vaatverwijdend, krampstillend, reuma • 4 dr. Eucalyptus citriodora : pijnstillend, ontstekingsremmend, bloedcirculatiebevorderend • 2 dr. Strobloem: kalmerend, rustgevend, krampstillend, aderontsteking, bloeduitstortingen • 2 dr. Khella: erg spierontspannend • 1 dr. Ylang ylang: algemeen relaxerend, krampopheffend, geurverhogend
Opmerking: Doordat deze massageolie op basis van St. Janskruid is, mag men na een behandeling zich niet aan de zon blootstellen! St. Janskruid maakt de huid lichtgevoelig, het lichaam kan hierbij huidvlekken vertonen.
8
