PROEF 3
INHOUD
VOORWOORD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v DEEL I.
KRONIEK FAMILIAAL VERMOGENSRECHT Prof. Dr. Charlotte Declerck en Sven Mosselmans . . . . 1
Hfdst. I.
Primair huwelijksvermogensstelsel Elise Goossens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 I. II. III. IV. V.
Hfdst. II.
Secundair huwelijksvermogensstelsel Prof. Dr. Charlotte Declerck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 I. II. III. IV. V.
Hfdst. III.
Bescherming van de gezinswoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Hoofdelijkheid inzake schulden voor de huishouding . . 5 Dringende voorlopige maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Nietigverklaring van rechtshandelingen . . . . . . . . . . . . 10 Primair stelsel en internationaal privaatrecht . . . . . . . . 11
Wettelijk stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Conventionele stelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel . . . . . . . . 60 Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Huwelijksvermogensrecht en internationaal privaatrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Samenwoningsvermogensrecht Elise Goossens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 I.
II. III. IV.
Verschillende juridische behandeling van de diverse samenlevingsvormen: schending van het gelijkheidsbeginsel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Wettelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Feitelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Familiaalvermogensrechtelijke overeenkomsten . . . . . 80
vii
PROEF 3
Inhoud
Hfdst. IV.
Schenkingen Guillaume Deknudt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 I. II. III. IV. V. VI. VII.
Hfdst. V.
Grondvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Handgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Vermomde schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Onrechtstreekse schenking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Schenking tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Erfrecht Prof. Dr. Charlotte Declerck en Guillaume Deknudt. 107 I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX.
Openvallen van de nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Voorwaarden vereist om te erven . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Wettelijke devolutie van de nalatenschap . . . . . . . . . . . 109 Testamentaire devolutie van de nalatenschap . . . . . . . 110 Reserve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Erfovergang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Vereffening en verdeling van de nalatenschap . . . . . . . 131 Familiale schikkingen – Ouderlijke boedelverdeling . 135 Erfrecht en internationaal privaatrecht . . . . . . . . . . . . 136
DEEL II.
NIEUWE WETGEVING EN WETSVOORSTELLEN . . . . . 139
Hfdst. I.
Nieuwe wetgeving Steven Seyns en Bart Verdickt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 I. II. III.
IV. viii
Wet houdende hervorming van de procedure van gerechtelijke vereffening – Verdeling . . . . . . . . . . . . . . Wet van 29 december 2010 houdende diverse bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Koninklijk besluit van 21 juni 2011 houdende het beheer van de centrale registers van testamenten en huwelijkscontracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wet van 14 april 2011 houdende diverse bepalingen .
141 141
143 145
PROEF 3
Inhoud
V.
VI.
VII.
Hfdst. II.
Vlaams decreet van 9 juli 2010 houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 Ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 26 augustus 2010 tot wijziging van het Wetboek der Successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 Waals programmadecreet van 22 juli 2010 . . . . . . . . . 152
Wetsvoorstellen Steven Seyns en Bart Verdickt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 I. II.
Burgerlijk recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Fiscaal recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
DEEL III.
VRAAGPUNTEN UIT DE PRAKTIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Hfdst. I.
Encore et toujours… l’indemnité d’occupation ? Prof. Dr. Jean-Louis Renchon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 I. II. III.
Hfdst. II.
Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Les enseignements de l’arrêt de la Cour de cassation du 18 mai 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Les incidences de la mise en œuvre de la loi du 27 avril 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Leidt het terugbetalen van een eigen (hypothecaire) lening met gemeenschappelijke gelden tot een nominale of een geherwaardeerde vergoeding? Steven Seyns . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 I. II. III. IV. V. VI.
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Vergoedingsrekeningen – algemeen . . . . . . . . . . . . . . . 195 Grondwettelijk Hof – 16 september 2010 . . . . . . . . . . . 198 Hof van Cassatie – 24 februari 2011 . . . . . . . . . . . . . . . 204 Hof van Cassatie – 18 maart 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
ix
PROEF 3
Inhoud
Hfdst. III.
Huwelijksvoordelen en niet-gemeenschappelijke kinderen, een moeilijk huwelijk? Stefan Vangoetsenhoven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 I. II. III. IV. V. VI. VII.
Hfdst. IV.
Vormen wederzijdse schenkingen tussen echtgenoten een nuttig instrument van vermogensplanning? Dominique Pignolet en Stefan Vangoetsenhoven . . . . 225 I. II. III. IV.
Hfdst. V.
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 Civielrechtelijke aspecten van schenkingen tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 Fiscaalrechtelijke aspecten van schenkingen tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
Op welk ogenblik komt een onrechtstreekse schenking via derdenbeding tot stand? Prof. Dr. Nicolas Carette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 I. II. III. IV.
x
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Het begrip huwelijksvoordelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Ontstaansgeschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 Niet-gemeenschappelijke kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . 214 Inbreng en/of inkorting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 Naar meer rechtszekere oplossingen? . . . . . . . . . . . . . . 219 Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 Drie strekkingen i.v.m. tijdstip van schenking . . . . . . 242 Eigen standpunt: schenking vanaf beding t.b.v. betrokken begunstigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
PROEF 3
Inhoud
Hfdst. VI.
De schenking van gemeenschapsgoederen. Hoe gebeurt de erfrechtelijke verrekening? Prof. Dr. Renate Barbaix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 I. II. III. IV.
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 De schenking is gebeurd door beide echtgenoten . . . . 252 De schenking is gebeurd door één echtgenoot . . . . . . 264 Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
Hfdst. VII. De bewindsclausule in schenkingen en testamenten. Geldig of niet? Bénédicte Meesters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 I. II. III. IV. V. VI.
Inleiding: wat is een bewindsclausule? . . . . . . . . . . . . . 273 Rechtsgeldig? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 Biedt de toevoeging van een strafclausule of alternatieve beschikking een uitweg? . . . . . . . . . . . . . . 283 Mogelijke alternatieven en omzeilingsmechanismen . 286 Een bijzonder vraagstuk: de bewindsclausule en Nederbelgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
Hfdst. VIII. Hoe dient de nietigheidssanctie ingevolge de overschrijding van de handelingsbekwaamheid door een onder voorlopig bewind gestelde te worden ingevuld? Wouter Janssens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 I. II. III. IV.
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 Handelingsbekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 Nietigheidssanctie ingevolge de overschrijding van de handelingsbekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
xi
PROEF 3
Inhoud
Hfdst. IX.
Hoe ver reikt de informatie- en raadgevingsplicht van de notaris bij een Valkeniersbeding? Bert Van Den Houte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 I. II. III. IV. V.
Hfdst. X.
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 De mogelijkheden van de wet Valkeniers . . . . . . . . . . . 310 Wat is de informatie- en raadgevingsplicht van de notaris? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 Hoe ver reikt deze informatie- en raadgevingsplicht bij een Valkeniersbeding? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
Onroerend goed en vermogensplanning. Een onverzoenbaar duo? Ann Maelfait en Wim Vermeulen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 I. II. III. IV.
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 Vermogensplanning van nog te verwerven onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329 Vermogensplanning van reeds gehouden onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334 Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
DEEL IV.
EEN BLIK OVER DE GRENZEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Hfdst. I.
Report on the development of German family property law Prof. Dr. Tobias Helms . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 I. II.
xii
Half-hearted reform of the rules concerning compulsory shares . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 Donations made by parents-in-law . . . . . . . . . . . . . . . . 348
PROEF 3
Inhoud
Hfdst. II.
The financial consequences of divorce in England and Wales Dr. Jens M. Scherpe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 I. II.
Ancillary relief in the absence of a marital agreement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 Ancillary relief where there is a marital agreement . . 354
Hfdst. III.
Redelijkheid en billijkheid in het vermogensrecht van echtgenoten en samenlevers: moeten maatregelen worden genomen bij koude uitsluiting? Prof. Dr. Katharina Boele-Woelki . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
Hfdst. IV.
Succession, gifts and matrimonial property: Recent developments in Spain Prof. Dr. Miriam Anderson. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 I. II. III. IV.
Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 Succession . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362 Gifts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 Matrimonial property . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
EPILOOG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 Naar een Europees internationaal familiaal vermogensrecht Prof. Dr. Walter Pintens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 I. II.
III.
Verordeningsvoorstel betreffende het huwelijksvermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 Verordeningsvoorstel betreffende de vermogensrechtelijke gevolgen van het geregistreerd partnerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
xiii
