FAMILIAAL VERMOGENSRECHT
Prof. Dr. Waker PINTENS Gewoon hoogleraar K.U.Leuven Honorarprofessor Universitat des Saarlandes Dr. Charlotte DECLERCK Doctor-assistent K.U.Leuven Advocaat
Prof. Dr. Johan Du MONGH Docent K.U.Leuven Advocaat Koen V A N W I N C K E L E N Attaché Provinciaal Gouvernement Limburg Medewerker K.U.Leuven
Tweede herwerkte druk
intersentia Antwerpen - Oxford
INHOUD
Voorwoord Afkortingen
V XLIX
INLEIDING Hfdst. I.
Voorwerp van het familiaal vermogensrecht
2
Hfdst. II. Kenmerken van het familiaal vermogensrecht Afd. I. Het familiaal vermogensrecht tussen partijautonomie en gebondenheid Afd. II. Het familiaal vermogensrecht tussen techniciteit en fundamentele beginselen Afd. III. Doorwerking van het familierecht Afd. IV. Invloed van het vermogensrecht Afd.V. Invloed van medische ontwikkelingen Afd. VI. Naar een europeanisatie van het familiaal vermogensrecht? Institutionele rechtseenmaking §1. §2. Harmonisatie
6
Hfdst. III. Ontwikkelingen in het familiaal vermogensrecht gedurende de laatste decennia Huwelij ksvermogensrecht Afd. I. Samenwoningsvermogensrecht Afd. II. Afd. III. Schenkingen Afd. IV. Erfrecht Erfrecht van de langstlevende echtgenoot §1. Erfrecht van het buiten het huwelijk geboren kind §2. Internationaal testament §3. Familiale schikkingen Afd.V. Internationaal privaatrecht Afd. VI. Algemeen §1. I. Internationale bevoegdheid II. Kwalificatie III. Renvoi IV. Uitzonderingsclausule Huwelij ksvermogensrecht §2.
6 7 8 12 13
13 13 18
25 25 27 28
29 29 30 31
31 32 33 33 33 34 34 35
VII
INHOUD
3.
4. § 5.
I. Internationale bevoegdheid II. Verwijzingsregels Samenwoningsvermogensrecht I. Internationale bevoegdheid II. Verwijzingsregels Schenkingen Erfrecht I. Internationale bevoegdheid II. Verwijzingsregels
Hfdst. IV. Algemene bibliografie Afd. I. Belgisch recht Werken § 1. Overzichten van rechtspraak § 2. Afd. II. Buitenlands recht Rechtsvergelijking § 1. 2. Duitsland § Frankrijk § 3. Griekenland § 4. Italië § 5. Nederland § 6. Noordse rechtsstelsels § 7. Oostenrijk 8. § Portugal § 9. Spanje § 10. Verenigd Koninkrijk 11. § Zwitserland § 12. Verenigde Staten van Amerika § 13. Islamrecht § 14. DEEL I.
HUWELIJKSVERMOGENSRECH
Hfdst. I. Afd. I. Afd. II.
Algemeen Begrip Enkele grondregels
Hfdst. II. Rechten en plichten van echtgenoten Algemeen Afd. I. Voorwerp § 1. Dwingend karakter § 2. Toepassingsgebied 3. §
VIII
35 35 37 38 38 38 39 39 39 43 43 43 46 49 49 50 50 51 51 51 51 52 52 52 53 53 53 53
56 56 57 59 59 59 60 62
INHOUD
§4.
Afd. II. Afd. III. §1. §2. §3.
Afd. IV §1. §2.
§3. §4.
§5. Afd.V. §1. §2. §3. §4.
§5. Afd. VI. §1. §2. §3.
Gemeenschappelijke bepalingen inzake de vorderingen van echtgenoten betreffende hun wederzijdse rechten en verplichtingen I. Algemeen II. Toepassingsgebied III. Bevoegdheid IV. Procedure Handelingsbekwaamheid van de echtgenoten Verplichting tot hulp en bijdrage in de lasten van het huwelijk Algemeen Vordering tot onderhoudsuitkering en ontvangstmachtiging Bevoegdheid en procedure Bescherming van de gezinswoning Algemeen Voorwerp van de bescherming I. Voornaamste gezinswoning II. Huisraad Duur van de bescherming Beschermingstechniek I. Gezinswoning waarop een echtgenoot een zakelijk recht heeft A. Beschikkingsverbod zonder instemming van de andere echtgenoot B. Instemming van de andere echtgenoot II. Gehuurde gezinswoning III. Huisraad Sancties Beroepsuitoefening Recht om een beroep uit te oefenen Verhaal door de mede-echtgenoot Bevoegdheid en procedure Vermogensrechtelijke gevolgen Sancties Inning, besteding en bestuur van inkomsten Algemeen Inning Besteding I. Bijdrage in de lasten van het huwelijk II. Aanschaf van verantwoorde beroepsgoederen III. Saldo
64 64 65
65 66 68
69 70
73 76 77 77 78 80 81 82
84 84 84 87 90 94 94 95 95 95 96 97 97 97 97 98 98 99 99 100
IX
INHOUD
§4. §5.
Bestuur Sancties Afd. VIL Opening van een bankrekening Recht om een bankrekening te openen §1. §2. Bestuur §3. Kennisgeving aan de echtgenoot §4. Sancties Afd. VIII. Lastgeving tussen echtgenoten Beginsel §1. §2. Voorwerp en vorm van de lastgeving §3. Herroepelijkheid Verantwoording §4. Afd. IX. Handhavingsregeling Rechterlijke machtiging SI. I. Toepassingsgebied II. Bevoegdheid en procedure III. Gevolgen §2. Gerechtelijke indeplaatsstelling I. Toepassingsgebied II. Bevoegdheid en procedure III. Gevolgen §3. Ontvangstmachtiging I. Toepassingsgebied II. Bevoegdheid en procedure III. Gevolgen Afd.X. Hoofdelijkheid inzake schulden voor de huishouding en de opvoeding van de kinderen Beginsel si. §2. Hoofdelijkheid voor huishoudelijke schulden Hoofdelijkheid voor schulden voor de opvoeding van §3. de kinderen §4. Buitensporige schulden Bevoegdheid en procedure §5. Dringende voorlopige maatregelen Afd. XI. Begrip en draagwijdte van de maatregelen si. §2. Toepassingsvoorwaarden Keuze van de maatregelen §3. I. Algemene regel: soevereine keuze II. Beperkingen A. Geen maatregelen die tot de bevoegdheid van een andere rechter behoren
X
100 100 100 101 101 103 103 104 104 104 105 106 106 106 106 108 108 108 108 110 111 111 111 112 112 112 113 113 115 116 116 117 117 121 122 122 123 123
INHOUD
§4.
§5. §6. Afd. XII.
si.
§2. §3. §4.
B. Geen maatregelen die strijdig zijn met het recht Soorten maatregelen I. Afzonderlijke verblijfplaats en erfrecht II. Roerende goederen A. Verbod tot vervreemden en verpanden B. Verplaatsingsverbod en toewijzing van het persoonlijk gebruik C. Blokkering van bankkoffer, rekeningen en waardepapieren. Consignatie van geldsommen D. Teruggave van vermogensbestanddelen E. Schuldvorderingen. Verbod aan derden tot uitbetaling F. Borgstelling G. Publiciteit H. Verzegeling I. Boedelbeschrijving J. Sekwester III. Onroerende goederen A. Verbod tot vervreemden en hypothekeren. Verkopingen onder voorwaarde en uitbetaling van de prijs B. Toewijzing van het gebruik C. Publiciteit IV. Beroepsuitoefening V. Schuldenregeling Bevoegdheid en procedure Sancties Nietigverklaring van rechtshandelingen Vernietigbare handelingen I. Handelingen strijdig met artikel 215 II. Handelingen strijdig met een verbod tot vervreemding of tot hypothekering III. Schenkingen die de gezinsbelangen in gevaar brengen IV. Persoonlijke zekerheden die de gezinsbelangen in gevaar brengen Aard van de nietigheid Schadevergoeding Bevoegdheid en procedure
Hfdst. III. Wettelijk stelsel Algemeen Afd. I. Aard en inwerkingtreding van het wettelijk stelsel si. S2. Keuze van het wettelijk stelsel
125 125 125 126 126 126 127 128 129 129 129 130 132 132 133 133 134 137 138 141 143 143 144 144 144 144 145 145 146 148 148 150 150 150 151
XI
INHOUD
Afd. II. Afd. III. §1.
§ 2.
XII
Kwalificatie van de vermogens Baten Baten van het eigen vermogen I. Goederen eigen door hun oorsprong A. Goederen verkregen vóór het huwelijk B. Goederen verkregen om niet tijdens het huwelijk C. Bewijs 1. Tussen echtgenoten 2. Ten aanzien van derden II. Goederen eigen door hun aard A. Accessoria 1. Toebehoren van eigen onroerende goederen of onroerende rechten 2. Toebehoren van eigen waardepapieren 3. Goederen aan een echtgenoot overgedragen door een bloedverwant in de opgaande lijn 4. Aandeel door een echtgenoot verkregen in een goed waarvan hij reeds mede-eigenaar is 5. Goederen door zaakvervanging, belegging of wederbelegging van eigen goederen verkregen a. Zaakvervanging b. Belegging en wederbelegging 6. Gereedschappen en werktuigen die dienen tot het uitoefenen van het beroep 7. Rechten verbonden aan een personenverzekering door de begunstigde zelf gesloten, die hij verkrijgt bij de dood van de echtgenoot of na de ontbinding van het stelsel a. Artikel 1400, nr. 7 b. Wet Landverzekeringsovereenkomst c. Arrest van het Arbitragehof van 26 mei 1999 B. Strikt persoonlijke goederen 1. Klederen en voorwerpen voor persoonlijk gebruik 2. Literaire, artistieke of industriële eigendomsrechten 3. Recht op herstel van persoonlijke, lichamelijke of morele schade 4. Recht op een pensioen, lijfrente of soortgelijke uitkering, dat één van de echtgenoten alleen bezit 5. Lidmaatschapsrechten Baten van het gemeenschappelijk vermogen
152 153 153 153 154 154 155 155 156 158 159 159 160 161 162 162 163 163 166
168 169 169 171 173 174 174 175 176 178 181
INHOUD
Afd. IV §1.
§2.
I. Specifieke gemeenschappelijke goederen A. Inkomsten uit beroepsbezigheden B. Vruchten, inkomsten en interesten van eigen goederen C. Schenkingen en legaten aan beide echtgenoten II. Restcategorie Lasten Definitief passief (bijdrage) I. Eigen schulden A. Schulden eigen door hun oorsprong B. Schulden eigen door hun aard 1. Schulden door een van de echtgenoten aangegaan in het uitsluitend belang van zijn eigen vermogen 2. Schulden ontstaan uit een persoonlijke of zakelijke zekerheid door een van de echtgenoten gesteld in een ander belang dan dat van het gemeenschappelijk vermogen 3. Schulden ingevolge verboden beroepen of verboden handelingen 4. Schulden ontstaan uit een strafrechtelijke veroordeling of uit een onrechtmatige daad door een van de echtgenoten begaan II. Gemeenschappelijke schulden A. Schulden aangegaan door beide echtgenoten, gezamenlijk of hoofdelijk B. Schulden aangegaan door een van de echtgenoten ten behoeve van de huishouding en de opvoeding van de kinderen C. Schulden door een van de echtgenoten aangegaan in het belang van het gemeenschappelijk vermogen D. Schulden ten laste van giften die aan het gemeenschappelijk vermogen toekomen E. Interesten van eigen schulden F. Onderhoudsschulden jegens bloedverwanten in de rechte lijn van een van de echtgenoten G. Schulden waarvan niet bewezen is dat ze aan één van de echtgenoten eigen zijn ingevolge enige wetsbepaling Voorlopig passief (verbintenis) I. Verhaalbaarheid van de eigen schulden A. Algemene regel B. Uitzondering: uitbreiding van het verhaalsrecht
181 181 182 183 183 184 185 186 186 188
188
189 190
190 191 191
192 193 193 194 194 197 197 197 197 199
XIII
INHOUD
§ 3. Afd. V. § 1. § 2.
XIV
1. Voorhuwelijkse schulden en lasten van giften en erfenissen 2. Schulden uit een verboden beroep of handeling 3. Schulden uit een strafrechtelijke veroordeling of uit een onrechtmatige daad 4. Schulden aangegaan door beide echtgenoten in verschillende hoedanigheid II. Verhaalbaarheid van de gemeenschappelijke schulden A. Algemene regel B. Uitzondering: beperking van de verhaalbaarheid 1. Schulden door een echtgenoot aangegaan ten behoeve van de huishouding en de opvoeding van de kinderen, wanneer zij lasten meebrengen die gelet op de bestaansmiddelen van het gezin buitensporig zijn 2. Interesten die een bijzaak vormen van de eigen schulden van een echtgenoot 3. Schulden door een echtgenoot aangegaan bij de uitoefening van zijn beroep 4. Onderhoudsschulden jegens bloedverwanten in de nederdalende lijn van een echtgenoot Schulden tussen echtgenoten Bestuur Algemeen Bestuur van het gemeenschappelijk vermogen I. Begrip en karakter van het bestuur II. Gelijktijdig bestuur als algemene regel A. Principe B. Toepassingsgebied C. Gevolgen III. Eerste uitzondering: alleenbestuur A. Principe B. Toepassingsgebied IV. Tweede uitzondering: gezamenlijk bestuur A. Principe B. Toepassingsgebied 1. Daden van beschikking in het kader van een gezamenlijke beroepsuitoefening 2. Bepaalde gewichtige handelingen a. Verkrijgen, vervreemden of met zakelijke rechten bezwaren van voor hypotheek vatbare goederen
200 201 201 203 203 203 204
204 205 205 208 208 209 209 212 212 213 213 213 215 216 216 218 219 219 221 221 222 222
INHOUD
§ 3. § 4.
Afd. VI.
b. Verkrijgen, overdragen of in pand geven van een handelszaak of een bedrijf c. Sluiten, vernieuwen of opzeggen van huurovereenkomsten van langer dan negen jaar en het toestaan van een handelshuur- of pachtovereenkomst d. Overdracht of inpandgeving van een hypothecaire schuldvordering e. Ontvangen van de prijs van een vervreemd onroerend goed of van de terugbetaling van een hypothecaire schuldvordering en verlenen van opheffing van een hypothecaire inschrijving f. Aanvaarding of verwerping van legaten en schenkingen onder beding dat ze gemeenschappelijk zullen zijn g. Aangaan van leningen h. Afsluiting van een kredietovereenkomst, bedoeld door de Wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet i. Schenking van gemeenschapsgoederen Bestuur van de eigen vermogens Handhavings- en sanctieregeling I. Rechterlijke machtiging A. Toepassingsgebied B. Bevoegdheid en procedure C. Gevolgen II. Rechterlijk verbod A. Toepassingsgebied B. Bevoegdheid en procedure III. Nietigverklaring en schadevergoeding A. Toepassingsgebied B. Aard van de nietigheid C. Rechten van derden te goeder trouw D. Schadevergoeding E. Bevoegdheid en procedure IV. Ontneming van bestuursbevoegdheden A. Toepassingsgebied B. Maatregel C. Bevoegdheid en procedure D. Publiciteit Ontbinding, vereffening en verdeling
224
224 226
226
227 227
228 228 229 230 231 231 232 232 232 232 233 233 233 235 235 235 236 236 236 237 238 239 239
XV
INHOUD
§ 1.
§ 2.
XVI
Ontbinding I. Oorzaken A. Ontbinding door overlijden B. Ontbinding door echtscheiding door onderlinge toestemming C. Ontbinding door echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting 1. Algemeen 2. Feitelijke scheiding D. Ontbinding door scheiding van tafel en bed E. Gerechtelijke scheiding van goederen 1. Begrip 2. Grondvereisten 3. Titularissen van de vordering 4. Bevoegdheid en procedure 5. Gevolgen F. Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel II. Postcommunautaire onverdeeldheid A. Algemeen B. Beheersrekening en aanrekening van onderhoudsgeld en woonstvergoeding 1. Beginselen 2. Aanrekening van onderhoudsgeld 3. Woonstvergoeding 4. Onderhoudsgeld en woonstvergoeding na echtscheiding III. Boedelbeschrijving A. Verplichting B. Termijn C. Vorm D. Inhoud E. Moeilijkheden bij het opstellen van de boedelbeschrijving F. Eedaflegging G. Sancties Vereffening-verdeling I. Algemeen A. Begrip en volgorde van de verrichtingen B. Toepassing van de regels van het Gerechtelijk Wetboek betreffende de verdeling en veiling en van de regels van het Burgerlijk Wetboek betreffende de verdeling van de nalatenschap
239 240 241 242 243 243 247 251 251 251 252 253 254 255 256 256 256 258 259 262 263 267 268 269 269 270 270 271 272 275 275 276 276
277
INHOUD
C. II. A.
B. C.
III. A. B.
C.
D.
1. Uitonverdeeldheidtreding 2. Vonnis van uitonverdeeldheidtreding 3. Aanstelling van de notarissen a. Aanstelling van de instrumenterende notaris(sen) b. Aanstelling van de notaris-vertegenwoordiger c. Aanstelling van de notaris-beheerder 4. Proces-verbaal van opening van werkzaamheden 5. Tussengeschillen 6. Staat van vereffening-verdeling 7. Proces-verbaal van beweringen en zwarigheden 8. Homologatie en afsluiting van de procedure Rechten van de erfgenamen en erfopvolgers Vereffening Vergoedingsrekeningen 1. Begrip 2. Vergoedingsgevallen 3. Bedrag van de vergoeding 4. Bewijs van de vergoeding 5. Compensatie van de vergoedingen 6. Interesten Verrekening van de gemeenschappelijke lasten Verrekening van de vergoedingen 1. Vergoeding aan een echtgenoot verschuldigd 2. Vergoeding door een echtgenoot verschuldigd 3. Het gemeenschappelijk vermogen is tezelfdertijd schuldenaar en schuldeiser Verdeling Algemeen Toewijzing van preferentiële goederen 1. Beginselen 2. Toewijzing bij overlijden 3. Toewijzing bij echtscheiding, scheiding van tafel en bed of gerechtelijke scheiding van goederen Heling 1. Begrip 2. Gevolgen Kosten van vereffening en verdeling
Hfdst. IV. Conventionele stelsels Afd. I. Algemeen Afd. II. Gemeenschapsstelsels
277 278 282 282 286 289 289 291 294 299 301 302 302 302 303 304 306 308 310 311 312 313 313 315 316 316 316 318 318 320 321 324 324 325 327 328 328 331
XVII
INHOUD
§ 1. § 2.
§3.
§ 4. § 5.
Afd. III. § 1. § 2.
XVIII
Algemene regels Bedingen tot uitbreiding van de gemeenschappelijke baten I. Inbreng A. Begrip en nut B. Voorwerp C. Kwalificatie D. Gevolgen II. Algehele gemeenschap A. Begrip en nut B. Samenstelling van de vermogens Bedingen van ongelijke verdeling I. Vooruitmaking A. Begrip en nut B. Voorwerp C. Kwalificatie D. Gevolgen II. Ongelijke verdeling en verblijving A. Begrip en nut B. Voorwerp C. Kwalificatie D. Gevolgen E. Bijzonder geval: de sterfhuisclausule Huwelijksvoordelen en stiefkinderen Huwelijksvoordelen en overlevingsrechten I. Begrip II. Lot van de huwelijksvoordelen en overlevingsrechten bij de ontbinding van het stelsel A. Overlijden B. Echtscheiding en scheiding van tafel en bed 1. Echtscheiding en scheiding van tafel en bed op grond van onherstelbare ontwrichting 2. Echtscheiding en scheiding van tafel en bed door onderlinge toestemming C. Gerechtelijke scheiding van goederen D. Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel E. Faillissement F. Erkenning van een overspelig kind Stelsels van scheiding van goederen Algemeen Zuivere scheiding van goederen
332 334 334 334 334 337 337 340 340 340 341 341 341 342 342 343 344 344 345 347 348 348 351 354 354 355 356 356 356 358 359 360 360 360 362 362 363
INHOUD
I. A. B. C.
§ 3.
HMst. V. Afd. I. Afd. II.
si. §2. §3. Afd. III.
si.
Activa Twee vermogens Onverdeeldheid Bewijs 1. Bewijs van eigendom van een goed a. Tussen echtgenoten b. Ten aanzien van derden c. Wettelijk vermoeden van onverdeelde eigendom 2. Bewijs van schuldvordering II. Passiva III. Bestuur A. Principe B. Beperkingen 1. Krachtens het primair stelsel 2. Krachtens andere wettelijke bepalingen 3. Krachtens overeenkomsten tussen echtgenoten IV. Ontbinding, uitonverdeeldheidtreding en verrekening A. Ontbinding B. Uitonverdeeldheidtreding C. Verrekening Afwijkingen aan de zuivere scheiding van goederen I. Algemeen II. Scheiding van goederen met vennootschap van aanwinsten III. Gemeenschap beperkt tot één goed IV. Verrekeningsbedingen A. Algemeen B. Kwalificatie V. Uitgestelde gemeenschap van goederen VI. Scheiding van goederen met onverdeeldmaking van de besparingen
364 364 365 368 368 368 369
Huwelijkscontract Begrip Kenmerken Statutair contract Bijkomend contract Plechtig contract Geldigheidsvereisten Algemene vereisten van overeenkomsten
397 397 397 397 398 398 399 399
370 371 373 375 375 375 375 377 377 378 378 378 381 383 383 385 387 387 387 389 394 394
XIX
INHOUD
I. II. A. B. C. D. E. F. G. H. I.
§2.
Afd. IV.
si. §2. §3.
Afd.V.
si. §2. §3. §4. §5. §6.
Afd. VI. Afd. VIL
si. §2. §3. §4.
Toestemming Bekwaamheid Algemeen Minderjarige Verlengd minderjarige Gerechtelijk onbekwaamverklaarde Toevoeging van een gerechtelijk raadsman Voorlopig bewind Geesteszieke onder W.P.G. Geïnterneerde Geesteszieke die aan geen enkele maatregel onderworpen is J. Gefailleerde K. Collectieve schuldenregeling III. Oorzaak IV. Voorwerp Vormvereisten I. Notariële akte II. Tijdstip III. Geen eenvoudige verwijzing naar opgeheven wetgeving Inwerkingtreding Principe Verval van het huwelijkscontract Huwelijksvermogensstelsel op termijn of onder voorwaarde Publiciteit van het huwelijkscontract Vermelding in de huwelijksakte Overschrijving in de registers van de hypotheekbewaarder Registratie in het register van testamenten Registratie in het centraal huwelijksovereenkomstenregister Vermelding in het bevolkingsregister en in het vreemdelingenregister Vermelding in het handelsregister Interpretatie van het huwelijkscontract Nietigheid van het huwelijkscontract Vormgebrek Onbekwaamheid Gebreken in de toestemming Gevolgen
Hfdst. VI. Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel Afd. I. Aleemeen
XX
400 400 400 401 404 404 404 405 408 408 409 409 410 410 410 412 412 413 413 414
414 414 415 417 417 418 419 420 420 421 423 424 424 425 426 426 428 428
INHOUD
Afd. II. Afd. III. § 1. § 2.
§ 3.
§ 4. § 5.
§ 6.
Wijziging vóór het huwelijk Wijziging tijdens het huwelijk Bestendigheid van de huwelijksvoorwaarden Grondvereisten I. Akkoord van de echtgenoten II. Geen strijdigheid met dwingende regels A. Principiële vrijheid tot wijziging B. Beperkte keuzevrijheid C. Wijziging in geval van feitelijke scheiding of echtscheidingsprocedure Vormvereisten en procedure I. Boedelbeschrijving II. Wijzigingsakte Publiciteit Belang van het gezin en de kinderen en de rechten van derden I. Vordering tot nietigverklaring van de wijzigingsakte II. Verzet tegen de verdeling III. Pauliaanse vordering Gevolgen
Hfdst. VII. Overgangsrecht Afd. I. Algemeen Afd. II. Rechten en plichten van echtgenoten Afd. III. Algemene bepalingen in verband met huwelijksvermogensstelsels Afd. IV. Secundair huwelijksvermogensstelsel § 1. Echtgenoten gehuwd vóór 28 september 1976 zonder huwelijkscontract of onder het toenmalige wettelijk stelsel van gemeenschap van roerende goederen en aanwinsten I. Principe II. Toepassingen A. Actief B. Passief 1. Definitief passief 2. Voorlopig passief C. Bestuur D. Vereffening-verdeling 1. Vergoedingsrekeningen 2. Recht van preferentiële toewijzing E. Huwelijksvoordelen en contractuele erfstellingen
430 430 430 432 432 432 432 433 433 434 435 436 439 441 443 443 444 445 447 447 449 450 450
451 451 452 452 453 453 453 453 454 454 455 455
XXI
INHOUD
§ 2.
§ 3. Afd. V.
Echtgenoten gehuwd vóór 28 september 1976 onder de algehele gemeenschap, de gemeenschap van aanwinsten, de scheiding van goederen met gemeenschap van aanwinsten of het dotaal stelsel met gemeenschap van aanwinsten 456 Echtgenoten gehuwd vóór 28 september 1976 onder het stelsel van zuivere scheiding van goederen 458 Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel 458
Hfdst. VIII. Europese rechtsstelsels Afd. I. Algemeen Afd. II. Wettelijk stelsel § 1. Gemeenschapsstelsels in de Romaanse rechtsfamilie en in de Centraal- en Oost-Europese rechtsstelsels I. Samenstelling van de vermogens II. Bestuur III. Verdeling § 2. Participariestelsels in de Noordse en Germaanse rechtsfamilie I. Uitgestelde gemeenschap A. Samenstelling van de vermogens B. Bestuur C. Verdeling II. Wettelijk verrekenbeding A. Samenstelling van de vermogens B. Bestuur C. Verrekeningen Scheidingsstelsels 3. 4. Naar een wettelijk stelsel in de common lawi § Afd. III. Conventionele stelsels Afd. rv. Rechtsvergelijkende evaluatie DEEL III.
SAMENWONINGSVERMOGENSRECHT
Hfdst. I Afd. i. Afd. IL § ï.
Wettelijke samenwoning Uitwerking van een vermogensrechtelijk statuut Rechten en plichten van wettelijk samenwonenden Algemeen Bescherming van de gezinswoning Bijdrage in de lasten van het samenleven Hoofdelijke aansprakelijkheid Dringende en voorlopige maatregelen
§ 2.
3. § 4. § 5.
XXII
460 460 462 462 463 464 464 465 466 466 466 466 468 468 469 469 471 471 474 477
482 483 487 487 489 491 493 493
INHOUD
Afd. 111.
si.
§2.
§3.
Secundair stelsel Gemeenrechtelijke regeling I. Aanvullend recht II. Scheiding van goederen III. Vereffening van de onverdeeldheid Conventionele regeling I. Algemeen II. Vorm III. Inhoud Bijzondere regelingen
Hfdst. II. Feitelijke samenwoning Begrip Afd. I. Vermogensrechtelijke gevolgen Afd. II. Algemeen Si. §2. Verhouding tussen de samenwonenden I. Zakenrechtelijke aspecten A. Goederen eigen aan een van de feitelijk samenwonenden 1. Principe 2. Bewijs van eigendom B. Goederen in onverdeeldheid tussen de feitelijk samenwonenden II. Verbintenisrechtelijke aspecten A. Natuurlijke verbintenis B. Lening versus schenking C. Natrekking en kostenleer D. Lastgeving E. Zaakwaarneming F. Onverschuldigde betaling G. Verrijking zonder oorzaak Verhouding ten opzichte van derden §3. I. Algemeen II. Lasten van de huishouding III. Huur van de gezinswoning A. Huur door beide partners B. Huur door één partner IV Beslag op de goederen van feitelijk samenwonenden Samenlevingsovereenkomsten §4. I. Algemeen II. Geldigheid
496 496 496 496 497 500 500 500 502 503 504 505 507 507 509 509 509 509 510 515 517 518 520 521 522 522 524 524 527 527 527 529 529 531 533
536 536 537 XXIII
INHOUD
A. Geen strijdigheid met de openbare orde en de goede zeden B. Geen strijdigheid met regels van dwingend recht III. Vorm IV. Publiciteit V. Inhoud A. Lasten van de huishouding B. Hoofdelijkheid ten opzichte van schulden C. Inkomsten D. Bevoegdheden E. Onverdeeldheid van eigendom F. Beëindiging van de relatie G. Langstlevende partner VI. Tegenwerpelijkheid Hfdst. III. Europese rechtsstelsels Afd. 1. Geregistreerd partnerschap Afd. 2. Feitelijke samenwoning
537 538 538 539 540 540 541 541 542 542 543 544 545 546 546 547
DEEL III. SCHENKINGEN Hfdst. I. Afd. I. Afd. II. S 1.
§ 2. Hfdst. II. Afd. I. Afd. II. § 1.
§ 2.
XXIV
Begrip en constitutieve bestanddelen Begrip Constitutieve bestanddelen Verarming en verrijking I. Algemeen II. Dadelijke verarming en verrijking III. Onherroepelijke verarming en verrijking Animus donandi
552 552 554 554 554 555 556 557
Grondvereisten Toestemming Bekwaamheid Algemeen I. Beginselen II. Tijdstip van bekwaamheid Bekwaamheid tot beschikken I. Minderjarige II. Verlengd minderjarige III. Gerechtelijk onbekwaamverklaarde IV. Toevoeging van een gerechtelijk raadsman
559 559 559 559 559 560 561 561 562 563 565
INHOUD
§3.
§4.
§5. Afd. III. Afd. IV.
si. §2.
V. Voorlopig bewind VI. Geesteszieke onder W.P.G. VII. Geïnterneerde VIII. Gefailleerde IX. Collectieve schuldenregeling X. Echtgenoot XI. Rechtspersoon Bekwaamheid tot ontvangen I. Bestaan op het ogenblik van de schenking II. Bepaald persoon III. Vertegenwoordiging A. Minderjarige onder ouderlijk gezag B. Minderjarige onder voogdij C. Ontvoogde minderjarige D. Aanvaarding door een ascendent E. Verlengd minderjarige F. Gerechtelijk onbekwaamverklaarde G. Bijstand van een gerechtelijk raadsman H. Voorlopig bewind I. Gefailleerde J. Echtgenoot Bijzondere onbekwaamheden om te schenken en schenkingen te ontvangen I. Onbekwaamheid van de pupil om aan zijn voogd te schenken II. Onbekwaamheid van geneeskundigen, beheerders en personeelsleden van rusthuizen en bedienaars van de eredienst III. Onbekwaamheid van de instrumenterende notaris en zijn naaste familie Technieken gebruikt om de onbekwaamheden tot ontvangen te omzeilen Voorwerp Oorzaak Algemeen Ongeoorloofde oorzaak I. Algemeen II. Giften tussen samenwonenden A. Gewone samenwoning B. Overspelige samenwoning C. Bewijslast
566 573 574 574 575 575 575 576 576 578 578 578 579 580 580 581 581 581 582 582 582 582 583
583 587 587 589 591 592 593 593 594 594 597 599
XXV
INHOUD
§3.
§4.
Afd.V.
si. §2.
§3.
Afd. VI.
si. §2. §3.
§4. §5. §6.
Verdwenen oorzaak I. Cassatie 16 november 1989 II. Cassatie 21 januari 2000 III. Cassatie 12 december 2008 Valse oorzaak Modaliteiten Termijn Voorwaarde I. Opschortende en ontbindende voorwaarde II. Bedongen recht van terugkeer III. Onmogelijke of ongeoorloofde voorwaarde A. Onmogelijke voorwaarde B. Voorwaarde strijdig met de wet C. Voorwaarde strijdig met de goede zeden IV. Potestatieve voorwaarde Last Schenking aan rechtspersonen Algemeen Kwalificatie van het overheidstoezicht Toepassingsgebied I. Ten opzichte van de begiftigde II. Ten opzichte van de schenking Rechtspositie van de overheid Rechtspositie van de begiftigde Sanctie
Hfdst. III. Schenkingsvormen Afd.I. Notariële schenking Algemene regel si. §2. Toepassingsgebied Overzicht van de vormvereisten §3. I. Notariële akte II. Aanbod III. Aanvaarding en betekening IV. Schenking van roerende goederen Sanctie §4. I. Absolute nietigheid tijdens het leven van de schenker II. Relatieve nietigheid na het overlijden van de schenker III. Gevolgen Handgift Afd. II. Begrip si. XXVI
600 600 601 602 605 605 606 607 607 608 610 611 612 616 616 617 620 620 621 623 623
624 625 626 628 629 629 629 631 632 632 635 635 638 639 639 640 642 643 643
INHOUD
§2.
§3. §4.
Afd. III.
si. §2.
§3. §4. Afd. IV.
si. §2.
§3. §4.
Geldigheidsvereisten I. Traditio A. Begrip B. Voorwerp II. Animus donandi III. Aanvaarding IV. Traditio en aanvaarding tijdens het leven van beide partijen Modaliteiten Bewijs I. Algemeen A. Bewijs door derden B. Bewijs door de begiftigde C. Bewijs door de schenker II. Vordering tot teruggave A. Persoonlijke vordering tot teruggave op basis van een overeenkomst B. Persoonlijke vordering tot teruggave op basis van een misdrijf C. Zakelijke vordering tot revindicatie Vermomde schenking Begrip Geldigheidsvereisten I. Noodzaak van veinzing II. Vorm- en grondvereisten van de geveinsde handeling III. Vorm- en grondvereisten van schenkingen Bewijs Sanctie Onrechtstreekse schenking Begrip Geldigheidsvereisten I. Rechtshandeling met een abstract en definitief karakter II. Rechtshandeling met een autonoom karakter III. Vorm- en grondvereisten van schenkingen Bewijs Toepassingen I. Afstand van een recht II. Kwijtschelding van een schuld III. Betaling van andermans schuld IV. Beding ten behoeve van een derde V. Overschrijving van rekening naar rekening
644 645 645 647 650 651 651 652 656 656 656 656 658 658 659 659 660 660 660 661 661 662 662 663 665 665 665 666 666 666 666 667 667 667 668 668 669 671
XXVII
INHOUD
Hfdst. IV. Gevolgen Afd. I. Overdracht van eigendom Tussen partijen Si. §2. Tegenover derden Afd. II. Plichten van de schenker Levering si. §2. Vrijwaring Afd. III. Plichten van de begiftigde Algemeen si. §2. Dankbaarheid Contractkosten §3. §4. Uitvoering van de aan de schenking verbonden lasten
673 673 673 674 675 675 675 676 676 677 677 677
Hfdst. V. Afd.I. Afd. II.
678 678 679 679 680 682 683 686 686 689 691 692 692 694
si. §2. §3. §4.
Afd. III.
si. §2. §3.
§4.
Ontbinding van de schenking Algemeen Ontbinding wegens het niet-vervullen van een voorwaarde Begrip Vordering tot ontbinding Procedure. Rol van de rechter Gevolgen Ontbinding wegens ondankbaarheid Begrip Vordering tot ontbinding Procedure. Rol van de rechter Gevolgen I. Tussen partijen II. Tegenover derden
Hfdst. VI. Schenking tussen echtgenoten Algemene beginselen Afd.I. Begrip Si. §2. Verbod van wederkerige schenkingen bij één en dezelfde akte Herroepelijkheid adnutum §3. I. Beginsel II. Uitoefening III. Gevolgen Schenking van tegenwoordige goederen Afd. II. Schenking van toekomstige goederen Afd. III. Contractuele erfstelling si. I. Begrip
XXVIII
695 695 695 696 698 698 698 700 701 705 705 705
INHOUD
§ 2.
II. Vorm- en grondvereisten III. Beschikkingsrecht van de insteller en positie van de ingestelde erfgenaam A. Handelingen om niet B. Handelingen te bezwarenden titel IV. Verval Schenking met alternatief voorwerp I. Begrip II. Vorm- en grondvereisten III. Beschikkingsrecht van de schenker en positie van de begiftigde
Hfdst. VIL Europese rechtsstelsels
705 705 706 707 708 708 708 709 710 712
DEEL IV. ERFRECHT Hfdst. I.
Algemene situering van het erfrecht
Afd. I. Afd. II. Afd. III.
Definitie, grondslag en functie van het erfrecht Voorwerp Wijzen van erfopvolging
716 716 718 722
Hfdst. II. Openvallen van de nalatenschap Afd.I. Oorzaken Algemeen §1. §2. Biologische dood Vermisten §3. §4. Afwezigen I. Vermoeden van afwezigheid II. Verklaring van afwezigheid Afd. II. Tijdstip Afd. III. Plaats Afd. IV. Formaliteiten Regeling van de lijkbezorging §1. Regeling van het overlijden en bankpraktijk §2. Regeling van de zaken van de nalatenschap §3. Aangifte van nalatenschap §4.
723 723 723 723 725 726 727 728 729 730 732 732 733 736 739
Hfdst. III. Voorwaarden vereist om te erven Afd. I. Bestaan bij het openvallen van de nalatenschap § 1. De erfgenaam moet in leven zijn I. Levend en levensvatbaar
740 740 740 741 XXIX
INHOUD
§2.
Afd. II.
si.
§2.
Afd. III.
II. Tenminste verwekt De erfgenaam mag nog niet overleden zijn I. Vermisten II. Afwezigen III. Commoriënten Niet onwaardig zijn Algemene gronden van onwaardigheid I. Limitatieve opsomming A. Veroordeling wegens doding of poging tot doding van de erflater B. Lasterlijk geoordeelde aangifte ten laste van de erflater van een feit waarop levenslange opsluiting of levenslange hechtenis is gesteld C. Verzuim van aangifte door een meerderjarige erfgenaam van de doodslag op de erflater II. Sanctie III. Gevolgen Bijzondere gronden van onwaardigheid I. Artikel 33, 5° Jeugdbeschermingswet II. Artikel 745septies III. Artikel 745octies Erfrecht en vreemdelingen
Hfdst. IV. Devolutie van de nalatenschap Wettelijke devolutie Afd.I. Algemeen SI. §2. Erfrecht van de langstlevende echtgenoot I. Erfrechtelijke roeping II. Voorwaarden III. Erfrechtelijk aandeel A. De langstlevende echtgenoot komt op samen met afstammelingen van de decuius B. De langstlevende echtgenoot komt op samen met andere bloedverwanten van de decuius C. De langstlevende echtgenoot komt op zonder erfgerechtigde bloedverwanten van de decuius IV. Omzetting van het vruchtgebruik en afkoop van de blote eigendom A. Begrip en modaliteiten B. Kenmerken van het omzettingsrecht 1. Persoonlijk recht
XXX
741 744 744 744 746 748 750 750 750
752 752 753 754 756 756 757 759 760 761 761 761 763 764 768 768 769 771 773 773 774 777 777
INHOUD
§3.
§4.
2. Niet van openbare orde 3. Deelbaar recht wat de goederen betreft C. Titularissen van het omzettingsrecht 1. Samenloop van de langstlevende echtgenoot met afstammelingen 2. Samenloop van de langstlevende echtgenoot met andere erfgenamen dan afstammelingen 3. Eerste bijzonder geval: de preferentiële goederen 4. Tweede bijzonder geval: de anomale nalatenschap D. Voorwerp van het omzettingsrecht E. Evaluatie van het vruchtgebruik 1. Uitgangspunt 2. Criteria 3. Berekening F. Procedure 1. Minnelijke omzetting a. Begrip en voorwerp b. Bekwaamheid c. Vormvereisten 2. Gerechtelijke omzetting a. Inleiding van de procedure b. Beslissingsbevoegdheid van de rechter c. Afwikkeling van de omzetting G. Gevolgen Erfrecht van de langstlevende wettelijk samenwonende I. Erfrechtelijke roeping II. Toepassingsvereisten III. Erfrechtelijk aandeel A. Algemeen B. Waarborgen voor de blote eigenaars C. Compensatiemaatregelen voor kinderen en ascendenten van de erflater IV. Omzetting van het vruchtgebruik Rechten van de erfgerechtigde bloedverwanten I. Bloedverwantschap II. Basisbegrippen A. Orde B. Graad C. Lijn III. Toebedelinescriteria tussen de bloedverwanten
777 779 780 780 781 782 783 784 786 786 787 791 793 793 793 793 794 794 794 795 798 798 799 800 803 804 804 807 807 808 810 810 810 811 811 812 812
XXXI
INHOUD
§5.
§6.
§7.
XXXII
A. Vier erforden 1. Orde van de descendenten 2. Orde van de bevoorrechte verwanten in de opgaande lijn en in de zijlijn 3. Orde van de ascendenten 4. Orde van de zijverwanten B. Kloving 1. Begrip 2. Techniek a. Grote kloving b. Kleine kloving 3. Kritiek C. Plaatsvervulling 1. Begrip 2. Techniek IV. Toebedeling binnen de erforden A. Binnen de orde van de descendenten B. Binnen de orde van de bevoorrechte ascendenten en zijverwanten van de decuius C. Binnen de orde van de ascendenten D. Binnen de orde van de zijverwanten Adoptie en erfrecht I. Algemeen II. Volle adoptie A. Erfaanspraken van het ten volle geadopteerde kind en van zijn afstammelingen B. Erfaanspraken in de nalatenschap van het ten volle geadopteerde kind III. Gewone adoptie A. Erfaanspraken van het geadopteerde kind en van zijn afstammelingen B. Erfaanspraken in de nalatenschap van het geadopteerde kind Wettelijke terugkeer I. Begrip II. Voorwaarden III. Wettelijke terugkeer en erfrecht van de langstlevende Rechten van de Staat I. Beginsel II. Kwalificatie van het recht van de Staat III. Inbezitstelling
812 812 813 813 813 814 814 814 814 816 817 817 817 818 821 821 822 824 824 825 825 825 825 826 827 827 828 829 829 830 832 832 832 833 836
INHOUD
Afd. II.
Si.
§2.
§3.
IV. Erfloze nalatenschap en ocmw Testamentaire toewijzing van de nalatenschap Erfrecht, reserve en testeervrijheid I. De rol van de testeervrijheid II. De testamenten sociologisch en psychologisch bekeken A. Het corrigerende testament B. Het persoonsbestendigende testament C. Het caritatieve testament D. Het stabiliserende testament E. Het bestraffende testament Definitie en kenmerken I. Akte II. Waarbij de erflater III. Voor de tijd dat hij niet meer in leven zal zijn IV Beschikt V. Over het geheel of een deel van zijn goederen VI. Die hij steeds kan herroepen Grondvereisten I. Toestemming A. Gezondheid van geest 1. Begrip 2. Bewijs a. Algemeen b. Bewijsmiddelen B. Klassieke wilsgebreken 1. Bedrog 2. Geweld 3. Dwaling C. Sanctie II. Bekwaamheid A. Algemeen 1. Beginselen 2. Tijdstip van bekwaamheid B. Bekwaamheid tot beschikken 1. Minderjarige 2. Verlengd minderjarige 3. Gerechtelijk onbekwaamverklaarde 4. Toevoeging van een gerechtelijk raadsman 5. Voorlopig bewind 6. Geesteszieke onder W.P.G. 7. Geïnterneerde
837 838 838 838 840 840 841 841 842 842 842
843 843 844 845 845 846 847 847 847 847 849 849 851 859 859 860 861 862 862 863 863 863 864 864 865 865 866 866 869 869
XXXIII
INHOUD
§4.
XXXIV
8. Gefailleerde 9. Collectieve schuldenregeling 10. Echtgenoot C. Bekwaamheid tot ontvangen 1. Bestaan 2. Bepaalbaar 3. Vertegenwoordiging III. Voorwerp A. Patrimoniale beschikkingen 1. Algemeen 2. Legaten a. Indeling b. Gevolgen c. Voorwerp 3. Onterving a. Begrip b. Kwalificatie c. Gevallen en hun gevolgen d. Positie van de onterfde erfgenaam B. Extrapatrimoniale beschikkingen 1. Algemeen 2. Testamentuitvoerder a. Begrip b. Benoeming van de testamentuitvoerder c. Bezitsrecht van de testamentuitvoerder d. Opdracht van de testamentuitvoerder e. Einde van de testamentuitvoering f. Vergoeding van de testamentuitvoerder IV. Oorzaak V. Modaliteiten A. Termijn B. Voorwaarde C. Last VI. Legaten aan rechtspersonen A. Goedkeuring door de overheid en haar toepassingsgebied B. Rechtspositie van de legataris Testamentsvormen I. Algemeen II. Openbaar testament A. Begrip. Voor- en nadelen
869 869 869 870 870 870 870 871 871 871 872 872
877 880 884 884 885 885 886 886 886 887 887 888 890 891 893 893 894 896 897 897 900 901 901 902
903 903 904 904
INHOUD
§5.
B. Actoren 1. Testator 2. Notaris a. Territoriale bevoegdheid b. Onverenigbaarheden 3. Getuigen C. Bewerkingen 1. Vormvereisten van het Burgerlijk Wetboek a. Dictee door de erflater b. Neerschrift van het dictee c. Voorlezing van het testament in tegenwoordigheid van de getuigen d. Ondertekening in tegenwoordigheid van de getuigen e. Melding van de verrichte formaliteiten 2. Vormvereisten van de Organieke Wet Notariaat a. Plaats b. Datum c. Identificatie d. Renvooien e. Voorlezing f. Ondertekening D. Bewijskracht III. Eigenhandig testament A. Begrip. Voor- en nadelen B. Vormvereisten 1. Geheel met de hand door de testator geschreven 2. Gedagtekend door de testator 3. Door de testator ondertekend C. Bewijskracht IV. Internationaal testament A. Begrip. Voor- en nadelen B. Bewerkingen 1. Onderhands geschrift 2. Aanbieding aan de notaris 3. Notariële verklaring 4. Bewaring C. Bewijskracht V. Bevoorrechte testamenten Publiciteit
905 905 906 906 907 908 910 910 910 911
913 914 915 917 917 917 918 918 919 919 919 920 920 921 921
924 927 930 932 932 933 933 934 936 937 937 938 939
XXXV
INHOUD
§6.
§7.
§8.
Afd. III.
si. XXXVI
Interpretatie van testamenten I. Algemeen A. Vereiste van onduidelijkheid B. Bewijskracht van de akte II. Algemene interpretatieregels van het verbintenissenrecht A. Artikel 1156 B. Artikel 1157 C. Artikel 1162 D. Artikel 1158 en 1161 III. Specifieke interpretatieregels Nietigheid, herroeping en verval I. Begrippen II. Nietigheid A. Nietigheidsgevallen B. Aard van de nietigheid en haar gevolgen III. Herroeping A. Herroeping door de testator 1. Uitdrukkelijke herroeping 2. Stilzwijgende herroeping B. Gerechtelijke herroeping 1. Niet-vervulling van de lasten 2. Onwaardigheid IV. Verval A. Vooroverlijden van de legataris B. Vooroverlijden van de legataris vóór de vervulling van de voorwaarde C. Tenietgaan van de gelegateerde zaak D. Verwerping door de legataris E. Onbekwaamheid van de legataris F. Verdwijning van de oorzaak V. Gevolgen Formaliteiten bij de uitvoering I. Algemeen II. Aanbieding van het testament aan een notaris III. Opening van het testament IV. Proces-verbaal van opening en staat van het testament V. Bewaring van het testament VI. Depot Erfovereenkomsten Begrip en verbod
940 940 941 942 943 943 944 945 945 945 945 945 946 946 947 948 948 948 949 952 953 953 955 955 955 956 956 957 957 957 957 958 958 961 961 961 962 962 963
INHOUD
I.
§2.
Hfdst. V. Afd.I. Afd. II. §1. §2. §3. Afd. III. §1. §2. §3.
Afd. IV. §1. §2.
Beding houdende verbintenis ten aanzien van een toekomstige nalatenschap II. Afwijking van de wettelijke regeling III. Rechten in een nalatenschap IV. Nog niet opengevallen nalatenschap V. Toekenning, wijziging of afstand van louter eventuele rechten Wettelijke uitzonderingen I. Algemeen II. Een belangrijke toepassing: art. 1388, tweede lid
968 969 969 970 970 972 972
973
Reserve Begrip Kenmerken De reserve is een pars hereditatis De reserve is van openbare orde De reserve is een eigen en individueel recht Titularissen van de reserve en voorbehouden delen Afstammelingen Ascendenten Langstlevende echtgenoot I. Abstracte reserve II. Concrete reserve III. Onterving bij feitelijke scheiding A. Onterving op initiatief van de erflater 1. Periode van meer dan zes maanden feitelijke scheiding 2. Vordering van een afzonderlijke verblijfplaats 3. Testament 4. Geen samenwoning na de vordering van een afzonderlijk verblijf 5. Vereiste van gelijktijdigheid van de voorwaarden B. Onterving bij vonnis IV. Onterving bij echtscheidingsprocedure door onderlinge toestemming V. Onterving wegens vaststelling van een overspelige afstamming Bescherming van de reserve Algemeen Samenstelling van de fictieve massa I. Bestaande goederen
976 976 977 977 978 980 980 981 982
985 986 989 992 992 992 994 995 996 996 997 998 1001 1002 1002 1003 1004
XXXVII
INHOUD
II. Schenkingen A. Omschrijving 1. Algemeen 2. Bijzonder geval: de begunstiging bij levensverzekering B. Waardering 1. Waarde bij het openvallen van de nalatenschap 2. Staat ten tijde van de schenking 3. Schenking van goederen met toepassing van
art. l40teW.Reg.
§3.
§4.
XXXVIII
C. Huwelijksvoordelen D. Wettelijke samenwoning III. Schulden A. Omschrijving B. Lasten C. Waardering D. Volgorde van aanrekening Aanrekening van schenkingen en legaten op het beschikbaar deel I. Principe II. Volgorde van aanrekening Inkorting I. Vordering tot inkorting A. Principe B. Kenmerken van de vordering tot inkorting 1. Persoonlijke vordering eigen aan de reservatairen 2. De reservatair kan na het overlijden aan de vordering verzaken 3- De vordering tot inkorting is individueel en deelbaar 4. De vordering tot inkorting is een zakelijke vordering II. Volgorde van inkorting A. Legaten B. Schenkingen III. Wijze van inkorting A. In natura 1. Regel 2. Uitzonderingen a. Artikel 866
1006 1006 1006 1007 1012 1012 1012 1014 1016 1017 1017 1017 1018 1018 1018 1020 1020 1021 1022 1022 1022 1024 1024 1026 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1031 1031 1032 1033
INHOUD
b. Artikel 917 c. Artikel 918 d. Artikel 922, tweede lid e. Artikel 924 f. Artikel 930 g. Artikel 2279 B. Met terugwerkende kracht IV. Insolvabiliteit van de begiftigde Hfdst. VI. Erfovergang Afd.L Saisine Begrip Si. §2. Kenmerken I. Van openbare orde II. Individueel III. Ondeelbaar Titularissen §3. Gevolgen §4. I. Bezitsrecht II. Voorlopig beheer III. Vertegenwoordiging van de nalatenschap in rechte Bezitsrecht, inbezitstelling en afgifte bij testament §5. I. Algemene legataris II. Legataris onder algemene of bijzondere titel Bezitsrecht, inbezitstelling en afgifte bij erfovereenkomst §6. Eigendomsovergang Afd. II. Eigendomsovergang ab intestato si. I. Kenmerken van het optierecht II. Titularissen van het optierecht III. Uitoefening van het optierecht A. Grondvereisten 1. Toestemming 2. Bekwaamheid 3. Voorwerp 4. Oorzaak B. Termijn IV. Zuivere aanvaarding A. Begrip B. Uitdrukkelijke aanvaarding 1. Aanname van de hoedanigheid van erfgenaam 2. In een authentieke of onderhandse akte
1035 1035 1036 1036 1037 1037 1038 1039 1040 1040 1040 1041 1041 1042 1042 1043 1044 1044 1044 1045 1045 1046 1048 1048 1049 1049 1051 1052 1054 1054 1054 1055 1058 1058 1058 1059 1059 1059 1060 1060
XXXIX
INHOUD
§2. §3.
C. Stilzwijgende aanvaarding 1. Voorwaarden a. Daad die noodzakelijk de bedoeling tot aanvaarden insluit b. In de hoedanigheid van erfgenaam 2. Voorbeelden a. Daden van beschikking b. Daden van gewoon beheer c. Daden van toe-eigening en genot d. Rechtsvorderingen D. Gevolgen V. Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving A. Begrip B. Vormvereisten C. Gevolgen 1. Afscheiding van de boedels 2. Beheer en vereffening van de beneficiaire nalatenschap D. Verval van het voorrecht 1. Vrijwillige afstand 2. Verval van het voorrecht 3. Gevolgen VI. Verwerping A. Begrip B. Vormvereisten C. Gevolgen D. Herroeping van de verwerping 1. Begrip 2. Voorwaarden Eigendomsovergang bij testament Eigendomsovergang bij erfovereenkomst
Hfdst. VII. Vereffening-verdeling van de nalatenschap Afd.L Vordering tot verdeling Afd. II. Samenstelling van de massa's § 1. Actief I. Bestaande goederen II. Inbreng A. Algemeen 1. Begrip
XL
1061 1062 1062 1063 1064 1064 1065 1066 1066 1067 1068 1068 1068 1071 1071 1072 1074 1074 1075 1076 1076 1076 1076 1077 1078 1078 1079 1080 1081 1083 1083 1087 1087 1087 1087 1088 1088
INHOUD
§2.
Afd. III.
si.
2. Aard B. Inbreng van giften 1. Personen die tot inbreng gehouden zijn a. Erfgenaam ab intestato zijn b. Begiftigde zijn 2. Personen die de inbreng kunnen vorderen 3. Aan inbreng onderworpen giften a. Giften als voorschot op erfdeel b. Vrijstelling van inbreng 4. Inbreng van onroerende goederen a. Inbreng in natura b. Inbreng door minderneming c. Vrijstelling van inbreng in natura 5. Inbreng van roerende goederen 6. Schenking van meer dan het erfdeel 7. Het geschonken goed kreeg een meerwaarde 8. Het geschonken goed kreeg een minwaarde 9. Goederen geschonken bij toepassing van art. HOtóW.Reg. 10. Inbreng in de verhouding tussen de langstlevende echtgenoot en andere erfgenamen a. Inbreng door de erfgenamen b. Inbreng door de langstlevende echtgenoot 11. Inbreng door de langstlevende wettelijk samenwonende C. Inbreng van schulden 1. Principe 2. Toepassingsgebied 3. Gevolgen Passief I. Schulden van de erflater II. Schulden ontstaan na het openvallen van de nalatenschap A. Onderhoudsvorderingen ten laste van de nalatenschap B. Uitgesteld loon in land- en tuinbouw Verdeling Actief I. Verdeling in natura A. Algemeen B. Erfuitkoop
1088 1089 1089 1089 1090 1091 1093 1093 1095 1097 1097 1098 1099 1101 1102 1104 1107 1108 1109 1109 1111 1112 1113 1113 1115 1115 1116 1116 1117 1117 1117 1120 1120 1120 1120 1122
XLI
INHOUD
§2. §3.
§4.
II. Uitzonderingen op de verdeling in natura A. Erfgenamen wier banden met de overledene niet zijn vastgesteld en die hun rechten niet tijdig hebben opgeëist B. Kleine nalatenschappen en erfregeling van landbouwbedrijven III. Heling van erfgoederen A. Begrip B. Sanctie Passief Gevolgen I. Declaratief karakter II. Vrijwaring van de kavels Vernietiging
Hfdst. VIII . Kleine nalatenschappen en landbouwbedrijven Afd. I. Kleine nalatenschappen Doelstelling si. §2. Toepassingsgebied I. Onverdeelde nalatenschap II. Onroerend goed III. Beperkt kadastraal inkomen Overnamerecht §3. I. Beginsel II. Kenmerken van het overnamerecht III. Titularissen van het overnamerecht IV. Voorwerp van het overnamerecht A. Woning benevens de stoffering B. Landbouwbedrijf C. Handels-, ambachts- of nijverheidsbedrijf §4. Procedure Gevolgen §5. Afd. II. Landbouwbedrijven Doelstelling si. §2. Toepassingsgebied Overnamerecht §3. I. Beginsel II. Titularissen van het overnamerecht III. Voorwerp van het overnamerecht Procedure §4. Gevolgen §5.
XLII
1124
1124 1126 1126 1127 1131 1132 1136 1136 1138 1139 1142 1142 1142 1143 1143 1143 1144 1144 1144 1146 1147 1149 1149 1150 1152 1152 1153 1155 1156 1156 1158 1158 1158 1159 1160 1160
INHOUD
Hfdst. IX. Europese rechtsstelsels Afd. I. Het erfrecht van de langstlevende § 1. De horizontale evolutie: een sterk erfrecht voor de langstlevende echtgenoot §2. Naar een erfrecht voor de langstlevende samenwonende? Afd. II. Het erfrecht van het buiten het huwelijk geboren kind Afd. III. De reserve van afstammelingen Afd. IV. De testamentsvormen § I. Het eigenhandig of holografisch testament § 2. Het aan getuigen aangeboden onderhands of allografisch testament § 3. Het besloten of mystiek testament en het internationaal testament § 4. Het openbaar testament Afd. V. De overgang van de nalatenschap § 1. Ipso /«re-overdracht § 2. Overdracht door aditio §3. Overdracht door aanvaarding en rechterlijke tussenkomst § 4. Overdracht met tussenpersoonstelling DEEL V.
FAMILIALE SCHIKKINGEN
Hfdst. I.
Algemeen
Hfdst. II. Civielrechtelijke technieken Afd.I. Ouderlijke boedelverdeling Begrip §1. §2. Geldigheidsvereisten I. Alleen tussen ascendenten en descendenten II. Werkelijke verdeling III. Goederen die het voorwerp van de ouderlijke boedelverdeling vormen Vormvereisten §3. Gevolgen §4. Betwistingsgronden §5. I. Vernietiging wegens overslaan van een kind II. Vernietiging wegens benadeling III. Bijzondere vordering tot inkorting IV. Remedies Dubbele akte Afd. II. Begrip §1.
1162 1162 1162 1171 1172 1173 1177 1177 1178 1179 1179 1180 1181 1182 1183 1183
1186 1189 1189 1189 1190 1190 1191 1192 1194 1195 1196 1196 1197 1199 1200 1202 1203
XLIII
INHOUD
§2. Afd. III.
si. §2.
§3.
§4.
Afd. IV.
si.
§2.
Voor- en nadelen in vergelijking met de ouderlijke boedelverdeling Artikel 918 Inhoud en nut Toepassingsgebied I. Inzake de verkrijger II. Inzake de vervreemding Dubbel vermoeden I. Vermoeden van vermomde schenking A. Begrip B. Titularissen van de vordering C. Aard II. Vermoeden van schenking buiten erfdeel A. Begrip B. Titularissen van de vordering C. Aard Instemming van de niet-begunstigde reservataire erfgenamen I. Draagwijdte II. Formaliteiten Erfstelling over de hand enfideicommisde residuo Erfstelling over de hand I. Begrip II. Verboden erfstellingen III. Toegelaten erfstellingen over de hand A. Begrip en nut B. Toepassingsvereisten C. Vorm D. Gevolgen Fideicommis de residuo
1215 1215 1218 1221 1222 1222 1223 1225 1225 1226 1227 1227 1229
I.
Afd.V
si.
§2. §3. Afd. VI. Afd. VIL
XLIV
Begrip en nut. Verschil met de erfstelling over de hand II. Toepassingsvereisten III. Vorm IV. Gevolgen Mandaat post mortem Begrip Kennisname en herroeping van het mandaat Evaluatie Duolegaat Stichting
1204 1204 1205 1206 1206 1207 1211 1211 1211 1212 1213 1213 1213 1214 1214
1229 1231 1232 1233 1236 1237 1238 1239 1239 1243
INHOUD
Afd. VIII. Trust Begrip Si. §2. Geldigheid Afd. IX. Tontine- en aanwasbedingen Situering si. §2. Tontine in volle eigendom (clausule naar Savatier en Defrénois) Tontine van vruchtgebruik (clausule-Raucent) §3. §4. Tontine van het recht van bewoning Beding van aanwas §5. I.
§6. §7.
Afd.X. Si. §2. §3. §4.
Begrip
II. Onverdeeldheid III. Beding van aanwas met optie Gekruist vruchtgebruik (clausule-Istas) Beding van tontine of aanwas tussen echtgenoten? Andere constructies Aankoop van blote eigendom door de ene partner en van vruchtgebruik door de andere Aankoop op naam van één partner Aankoopoptie Levenslange huur
Hfdst. III. Vennootschapsrechtelijke technieken Inbreng in vennootschap Begrip en nut Si. §2. Nietigheid van de inbreng Gevolgen §3. I. Algemeen II. Inbreng in vennootschap en huwelijksvermogensrecht A. Deelname aan vennootschap 1. Gemeenschapsstelsel a. Inbreng van eigen goederen b. Inbreng van gemeenschappelijke goederen 2. Scheiding van goederen 3. Afwijkende regeling in het huwelijkscontract 4. Beperkingen vanuit het primair en secundair stelsel B. Bestuur van de ingebrachte goederen 1. Algemeen 2. Vervreemding van de ingebrachte gezinswoning 3. Manipulatie of blokkering van beslissingen. Winstreservering
Afd.I.
1247 1247 1248 1250 1251 1255 1256 1257 1257 1257 1259 1262 1263 1263 1264 1264 1265 1266 1266 1269 1269 1269 1271 1271 1271 1272 1272 1272 1272 1272 1274 1276 1276 1277 1277 1277 1281
XLV
INHOUD
1284 1284 1286 1288 1288
Afd. VII.
C. Daden van beschikking inzake de aandelen 1. Algemeen 2. Principieel vrije overdracht van aandelen D. Ontbinding van het huwelijk door echtscheiding 1. Algemeen 2. Gevaar voor verdwijning van aandelen aan toonder 3. Vereffening-verdeling a. Gemeenschapsstelsel b. Scheiding van goederen c. Afwijkende regeling in het huwelijkscontract III. Inbreng in vennootschap en erfrecht A. Erfrecht ab intestato 1. Algemeen 2. Erfrechtelijk vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot 3. Vereffening-verdeling B. Successieplanning 1. Algemeen 2. Technieken a. Testament b. Schenking c. Dubbele akte d. Verkoop Patrimoniumvennootschap Maatschap Holding Splitsing Certificering van aandelen Begrip en nut Techniek I. Gereglementeerde certificering II. Niet-gereglementeerde certificering Certificering en reserve Commanditaire vennootschap op aandelen
Hfdst. IV. Afd. I. Afd. II. Afd. III.
Europese rechtsstelsels Naar een renaissance van het burgerlijk recht Preferentiële toewijzing Erfovereenkomsten
1332 1332 1332 1333
Afd. II. Afd. IIL
Afd. rv. Afd.V. Afd. VI.
si. §2.
§3.
XLVI
1288 1290 1290 1295 1295 1296 1296 1296 1297 1302 1303 1303 1305 1305 1306 1309 1309 1310 1313 1316 1319 1321 1321 1324 1324 1328 1328 1329
INHOUD
Afd. IV. Afd.V. Zaakregister
Gemeenschappelijke testamenten Substituties
1335 1336 1339
XLVII
