16-10-2014
Kringloopmanagement ‣ Waarom!
KRINGLOOPMANAGEMENT VAB-expeditie: Aan de slag met de Kringloopwijzer 16 oktober 2014 Jaap Gielen
Waarom Kringloopmanagement Kabinetsreactie op toekomstig mestbeleid (12-12-2013)
‣ Management informatie - Benchmark ‣ Kringloopwijzer • Rekenmodel • Balansen • Achtergronden
Waarom Kringloopmanagement Ontwikkelingsperspectief melkveehouders
- Ontwikkeling melkveehouderij mogelijk, omdat * Melkvee- en zuivelketen neemt maatregelen - Early warning systeem
Dierrechten
Kringloopwijzer
- Voerspoor - Kringloopwijzer verplicht bij een fosfaatoverschot
Ministerie EZ : Evenwicht op de mestmarkt Sector: Ontwikkeling binnen milieuruimte
Waarom Kringloopmanagement
Waarom Kringloopmanagement
Derogatie gekoppeld aan maximale fosfaatproductie
Ontwikkeling mestproductie
Groei veehouderij NL
Groei melkveehouderij
1
16-10-2014
Waarom kringloopmanagement
Waarom kringloopmanagement
Verantwoorde groei melkvee (Melkveewet)
Grondgebonden melkveehouderij • • • • • •
Flinke bijdrage zuivelsector aan verdiencapaciteit NL Groeiende wereldvraag zuivel biedt kansen Grondgebonden karakter van oudsher Sector heeft eigen duurzaamheidsdoelen (DZK) Weidegang Stelsel van verantwoorde groei in de melkveehouderij
-
Melkveefosfaatreferentie 2013
-
Melkveefosfaatoverschot, groei toegestaan t.o.v. 2013 mits: a) Grondgebonden b) 100% verwerking c) Voermaatregelen (gebruik BEX) d) Optimalisatie gewasproductie (gebruik BEP) e) Combinatie van maatregelen
Waarom Kringloopmanagement
Waarom Kringloopmanagement
Overheid
Foodindustrie
-
Inzicht in de verliezen en benutting melkveehouderij
-
Duurzaam inkopen (‘groene’kwaliteit)
-
Verantwoorde productie (certificering)
- Inzet 5e Actieprogramma Nitraatrichtlijn (2014 – 2017) * Stabiele gebruiksnormen * Vergaande differentiatie en maatwerk in beleid * Nieuwe derogatie? * Bevorderen van innovatie
Waarom Kringloopmanagement
Waarom Kringloopmanagement
Melkveehouder
Bedrijfsspecifieke fosfaat gebruiksnorm (2014)
• Inzicht in het functioneren van het bedrijf MANAGEMENTTOOL • Belonen van vakmanschap - Afwijken van generieke normen? - Ruimte voor ondernemer op verantwoorde manier
BEP-norm (kg fosfaat/ha)
130 120 110 100 90
2013
80
2015
70 60 9.000
10.000
11.000
12.000
13.000
14.000
15.000
16.000
17.000
18.000
Droge stof productie bedrijf / ha
2
16-10-2014
Waarom Kringloopmanagement
Waarom Kringloopmanagement
Melkveehouder
Melkveefosfaatreferentie (voorbeeld)
•
Bedrijfsgegevens (2013):
Belonen van vakmanschap: - Pilot – Bedrijfsspecifieke Fosfaat Norm (BEP - gestart 2014) - Pilot – Bedrijfsspecifieke Stikstof Norm (BEN - gestart 2014)
•86 melkkoeien, 9.500 kg melk / koe •49 hectare grond: 40 ha grasland, fosfaattoestand neutraal 9 ha maïs, fosfaattoestand neutraal
•Per 10 melkkoeien, 6 stuks jongvee Fosfaatproductie en – ruimte
KG FOSFAAT
Fosfaatproductie 2013 Fosfaatruimte 2013 2014 (BEN)
Kg ds
KVEM
RE
Kg N
Kg P2O5
5 snedes
18.400
17.200
2985
477
184
Melkveefosfaatreferentie
Waarom Kringloopmanagement Melkveefosfaatreferentie (voorbeeld) •
4.680 4.385
Waarom Kringloopmanagement Melkveefosfaatreferentie (voorbeeld) Fosfaatruimte en - productie Fosfaatproductie Benutting BEX-voordeel Bedrijfsspecifieke fosfaatproductie
Groei melkveebedrijf (2015):
• + 14 melkkoeien, 9.500 kg melk / koe
295
KG FOSFAAT 5.435 5.435
• Per 10 melkkoeien 6 stuks jongvee: Fosfaatruimte 2015 Benutting BEP-voordeel Bedrijfseigen fosfaatplaatsingsruimte
• BEX-voordeel 5% (P2O5) • BEP-voordeel 5% (P2O5)
4.140 4.140
• Grondpositie blijft gelijk
Waarom Kringloopmanagement Melkveefosfaatreferentie (voorbeeld) Fosfaatruimte en - productie Fosfaatproductie Benutting BEX-voordeel
KG FOSFAAT 5.435 272
Bedrijfsspecifieke fosfaatproductie
5.163
Fosfaatruimte 2015
4.140
Benutting BEP-voordeel
Bedrijfseigen fosfaatplaatsingsruimte
Melkveefosfaatreferentie
295
Melkveefosfaatoverschot
1.000
Waarom Kringloopmanagement Melkveefosfaatreferentie (voorbeeld)
• Melkveefosfaatoverschot forfaitair: 1.000 • Melkveefosfaatoverschot specifiek: 521 • Verschil 479 kg fosfaat =
207
4.347
Melkveefosfaatreferentie
295
Melkveefosfaatoverschot (inclusief ‘vrije bewijsleer’)
521
• 5,3 hectare grasland (neutraal) • of • 10,6 melkkoeien (9.500 kg melk)
3
16-10-2014
Waarom Kringloopmanagement
Waarom Kringloopmanagement
Haalbare bedrijfsontwikkeling
Verbeteren economisch resultaat Vee afvoer
aanvoer Kunstmest € 1/kg N Krachtvoer € 4/kg N Ruwvoer Klaver Depositie
N benutting Gewas Mest 27% Bodem
Melk €50/kg N Vlees Mest
uitspoeling emissie denitrificatie
verlies
Waarom Kringloopmanagement
Waarom Kringloopmanagement
Eigen voer = nieuwe quotum
Verbeteren economisch resultaat
22
€ per 100 kg melk
20 18 16 14 12 Leasekosten 10 Voerkosten (100% aankoop) 8 2009
2010
2011
2012
2013
Waarom Kringloopmanagement Belonen van goed vakmanschap = werkplezier
Waarom Kringloopmanagement Samenvattend:
‣ Moeten ? • •
Wetgeving Leveringsvoorwaarde van NZO
‣ Willen ! •
Inzicht in functioneren bedrijf
•
BEX/BEP uit Kringloopwijzer verzilverbaar - Verplichte mestverwerking - Melkveewet? - Bodemvruchtbaarheid
•
Continueren derogatie
4
16-10-2014
Managementinformatie Benchmark
Managementinformatie Integraal bedrijfsadvies > continuïteit en rendement
Accountancy Controller
Advies (extern) managementteam fiscaal/juridisch optimalisatie strategie bedrijfsontwikkeling financieel GLB wet- en regelgeving Horizontaal toezicht / Borging ??
Managementinformatie Kringloopwijzer
Inzicht in factor vee = enorm
Managementinformatie Stikstofkringloop
Managementinformatie Kringloopwijzer
Inzicht in factor grond = zeer beperkt
Managementinformatie Kringloopwijzer - Bedrijfsoptimalisatie
5
16-10-2014
Managementinformatie
Managementinformatie
Kringloopwijzer - Bedrijfsoptimalisatie
Benchmark: Bodem- en Vee-ëfficientie Intensiteit
2012
(kg meetmelk ×1.000 per ha)
Voerkosten per 100 kg meetmelk
<15
25% hoogste
€ 11,40
€ 12,98
€ 14,68
25% laagste
€ 7,72
€ 9,04
€ 10,39
Verschil
€ 3,68
€ 3,94
€ 4,29
Gemiddeld
€ 9,46
€ 10,75
€ 12,04
15-20
>20
Managementinformatie
Managementinformatie
Maximale melkproductie zonder mestafzet bij gebruik BEX
Rantsoensamenstelling
Maximale melkproductie zonder mestafzet bij gebruik BEX
Samenstelling rantsoen 30.000
krac htvoer
overig ruwvoer + bijproduc ten
maïskuil
graskuil
weidegras
100%
26.000
stikstof
90%
24.000
fosfaat
80%
22.000
70%
20.000
60%
18.000
50%
16.000
40%
14.000
30% 20%
12.000
3
4
5
6
Managementinformatie
Managementinformatie
Milieuprestaties stikstof
Inzicht in de bedrijfsoverschotten Bedrijfsoverschot
MELK
MEST
ammoniak
118 - 96
bodem
300
Groepsgemiddelde G ro ep s g em id d e ld e
2
V a n G o rp
1
V an D o rs t
0%
Van B ee s t
V an D o rst
Groepsgemiddelde
G e m en g d O o s t e lijk F le v o la n d
6
G ro ep s g em id d eld e
5
Van G o rp
4 Van B eest
3 G em en g d O o stelijk F levo lan d
M elkvee Z u id elijk F levo lan d
2 Eg g in k
1
M elkv e e Z u id e lijk F lev o lan d
10%
10.000
E g g in k
k g m e lk /ha
28.000
KUNSTMEST
250
13 164
VEE
BEDRIJFSBENUTTING
38 %
200
150
53 RUWVOER
100
11 50
6
Groepsgemiddelde Groeps gemid delde
5
Van Gorp
4
Van Dorst
3
Van Beest
2
Gem engd Oostelijk Flevoland
1
Melkvee Zuidelijk Flevoland
0
KLAVER Eggink
(kg N / ha)
189 KRACHTVOER 34 % OVERSCHOT
24 214
DEPOSITIE
226 LEI: 2010 t/m 2012 > 16.000 kg
6
16-10-2014
Kringloopwijzer Ontwikkeling
Van Minas naar Kringloopwijzer
Kringloopwijzer Bedrijfsspecifieke normen!
Kringloopwijzer Achtergronden – BEX-systematiek Vastlegging
Stap 5: Gasvormige verliezen
Stap 3: Vastlegging Vervluchtiging
2 kg N /jaar
17 kg N /jaar
Vee (BEX) Berekent vanuit de voeropname de excretie
Mest (BEA) Berekent vanuit de excretie en de bemesting de stikstofverliezen
Uitscheiding Opname 180 kg N / jaar
180-2-41 =
Veestapel (melkkoe)
Bodem/gewas (BEP/BEN) Berekent vanuit de voeropname de productie van fosfaat (BEP) en stikstof (BEN)
Stap 1: VEM-behoefte Stap 2: N- en P- opname
Melk 41 kg N / jaar
Stap 3: Vastlegging
Koolstof (BEC)
137 kg N /jaar Stap 4: Bruto excretie N-excretie mest (137-17) x 1,0 =
120 kg N /jaar Stap 6: Netto excretie
Kringloopwijzer Achtergronden – BEP-systematiek
Kringloopwijzer Achtergronden – BEP-systematiek (fosfor)
Evenwichtsbemesting P aanvoer bodem = P-onttrekking P aanvoer = P dierlijke mest + P kunstmest + depositie P dierlijke mest = P excretie
melk vlees
P Excretie Minus P aanvoer krachtvoer en bijproducten Minus P aanvoer ruwvoer Plus P afvoer (melk/vlees)
mest
Veestapel
R Mais Eigen teelt a Gras n Eigen teelt t s RV o aankoop e BP n KV
Voer Areaal Ha’s
Voorraad Mutaties
= P uit eigen ruwvoer * 2,29 = onttrokken fosfaat
7
16-10-2014
Kringloopwijzer
Kringloopwijzer
Achtergronden – BEA-systematiek
Opstellen
TAN = Totaal Ammonikaal Stikstof
• Bemestingsplan klaar? • BEX deelnemer • Met een aantal aanvullende gegevens heeft u een Kringloopwijzer!
Kringloopwijzer
Kringloopwijzer
Opstellen – extra informatie
Verantwoording
* * * * * * * * * * *
Bouwplan + fosfaattoestand grond (BEX, BEP) Aan- en afvoer organische mest (BEP, BEA) Aan- en afvoer kunstmest (BEA) Aan- en afvoer vee (BEN en BEP) Voorraden org.- en kunstmest (BEP, BEN, BEA) Grasland met klaver (BEN, BEA) Mestaanwendingssysteem (BEA) Stalsysteem (BEA) RAS kuilen / voersoorten (BEA) Grondsoort (BEA) Organische- en kunstmest verdeling over de gewassen (BEN en BEP)
De bewijslast ligt bij uzelf! Wat moet u bewaren?
Dieraantallen (veesaldo kaart) Voerjaaroverzicht Jaaroverzicht melkleveringen Aan- en verkoop voer (afleverbewijzen) Begin- en eindvoorraad registraties Partijmetingen en voederwaarde Beweidinggegevens
Kringloopwijzer
Kringloopwijzer
Inzicht in benutting op bedrijfsniveau
BEX
Bedrijfsspecifieke normen!
Omzetting van aanvoer voer en meststoffen in afvoer van melk en vlees. Verschil is het overschot op de bedrijfsbalans.
Aanvoer bedrijf:
Afvoer bedrijf:
• Krachtvoer • Ruwvoer • Kunstmest • Dierlijke mest • Vee • Vlinderbloemigen • Depositie
• Melk • Vee • Ruwvoer • Dierlijke mest
BEA
BEA
BEP BEN
BEA BEA BEA
8
16-10-2014
Kringloopwijzer
Kringloopwijzer
Benutting veestapel = BEX
Benutting veestapel = BEX
Omzetting van opgenomen voer in melk en vlees. Verschil is de (bruto) excretie.
• Bemesten op maat - RE gehalten
• Optimaliseren rantsoen Input veebalans:
Output veebalans:
• Krachtvoer • Weidegras • Graskuil • Maïskuil • Overige producten
• Melk • Vee
-
Lage verhouding RE/kVEM en P/kVEM Laag RE-gehalte totaal rantsoen Laag P- gehalte Melkureum OEB Voerefficiëntie
• Aantal en voeding jongvee
Kringloopwijzer
Kringloopwijzer
Benutting veestapel = BEX
Benutting veestapel = BEX
• Kringloopwijzer kengetal
• Kringloopwijzer kengetal
- Voerefficiëntie veestapel * kg melk / kg ds voeropname veestapel * stel van 1 naar 1,2
- RE per kg ds * stel van 160 naar 155 * voerefficiëntie = 1,1 - Jaarproductie 800.000 kg melk - 800.000 / 1,1 = 727.272 kg ds - 727.272 kg ds . 5 gr RE = 3.636 kg RE - 3636 kg RE / (0,490 RE / kg soja) = 7.400 kg soya - sojaprijs 40 ct / kg – voederwaarde eiwit = 60% - 60% . 40 ct . 7400 = € 1.770
- Jaarproductie 800.000 kg melk - 800.000 / 1 = 800.000 kg ds - 800.000 / 1.2 = 666.666 kg ds - verschil = 133.333 kg ds á 16 ct kg ds = € 21.300
- BEX – voordeel toename
Kringloopwijzer
Kringloopwijzer
Benutting veestapel = BEX
Benutting mest R2 = 0,9076
RE per KVEM / % voordeel
Omzetting van excretie in benutbare meststof voor het gewas. Verschil zijn de ammoniakverliezen tijdens opslag en toediening.
250 RE per KVEM
200 150 100 50 0 -20
-10
0
10
20
% N voordee l BEX
Bedrijven
30
40
Input mestbalans:
Output mestbalans:
• Geproduceerde mest • Geproduceerde weidemest • Aanvoer dierlijke mest
• Drijfmest • Weidemest • Afvoer dierlijke mest
Lineair (Bedrijven)
9
16-10-2014
Kringloopwijzer
Kringloopwijzer
Benutting mest
Benutting bodem
• • • • • • •
Voldoende mestopslag Mest bemonsteren en analyseren Gebruik bodemanalyses Gebruik bemestingsadvies Aanwendingsmethode (rijenbemesting) Mestscheiding Mestraffinage
GE4
Omzetting van alle meststoffen in bruto gewas. Verschil is het overschot op de bodem.
Input bodembalans:
Output bodembalans:
• Drijfmest • Weidemest • Kunstmest • Vlinderbloemigen • Depositie
• Weidegras • Graskuil • Maïskuil • Overige gewassen
Kringloopwijzer
Kringloopwijzer
Benutting bodem
Benutting bodem
•
Juiste gewas op de juiste grond
•
Organische stof
•
PH
•
Blijvend bouwland of vruchtwisseling
•
Gebruik klaver en groenbemesters
•
Bewerkingen en schade van berijden
•
Goede en gerichte rassenkeuze
•
Verzorging
•
3 ton ds á 16 ct/kg ds = € 480/ha
Hogere benutting geeft hogere opbrengst, lagere input en lagere kosten
Kringloopwijzer
Kringloopwijzer
Benutting bodem + veestapel Melkveehouderij Countus 2012 Totale bedrijfsoppervlakte (ha’s) Forfaitaire plaatsingsruimte Geleverde kg’s melk Kg melk / ha Aantal melkkoeien Aantal jongvee Productie Forfaitaire fosfaatproductie (normen 2014) Forfaitair overschot Overschot Kringloopwijzer: BEX 5% / BEP 5%
Benutting gewas Gem. 50 4300
Omzetting van bruto gewas in benutbare opgenomen voer. Verschil zijn verliezen tijdens maaien, oogsten, conservering en beweiding.
806.000 16.120 96 71 8.400
1100 * 30% = 330 kg á €2/kg fosfaat = € 660 (VVO) afzet: 730 ton á €10 = € 7.300 Totaal: € 7.960
5400 1100
615 * 30% = 185 kg á €2/kg fosfaat = € 370 (VVO) afzet: 410 ton á €10 = € 4.100 Totaal: € 4.470
615
Input gewasbalans: • Geproduceerde: weidegras graskuil maïskuil overige producten • Aankoop ruwvoer
Output gewasbalans: • Opname: weidegras graskuil maïskuil overige producten • Verkoop ruwvoer
10
Dia 55 GE4 Aanwendniveau en -moment bepalen door de vraag van het gewas en niet door de ruimte in de mestkelder!! Geke Enting; 23-1-2014
16-10-2014
Kringloopwijzer Benutting gewas • • • • • •
Veldverliezen Oogstverliezen Inkuiltechniek Broei Beweidingssysteem Rantsoensamenstelling
Waarom Kringloopmanagement Samenvattend:
‣ Ondernemersvrijheid • •
Afrekenen op werkelijke productie en benutting Hoe efficiënter u werkt, hoe meer ruimte voor bedrijfsontwikkeling
‣ Economisch voordeel •
Hogere gewasopbrengsten meer zelfvoorzienend
•
Betere benutting van mineralen in het rantsoen
•
Minder verlies van mineralen (vee, rantsoen en grond)
Waarom Kringloopmanagement Samenvattend:
‣ Kringloopwijzer: Efficiënte katalysator ‣ Kringloopmanagement > aandacht voerproductie! ‣ Werk in uitvoering
11
