KorvelKiosk principeverzoek december 2010
Voorwoord
Als bewonerscomité Korvelseweg is in 2009 het idee naar voren gekomen om de muziekkiosk, die lang geleden het Korvelplein sierde, weer terug te brengen op het plein. Middels een deur-tot-deur poster actie is dit idee aan de omwonenden voorgelegd om te peilen hoe de opnie in de buurt is. Vele positieve reacties later heeft het plan meer vorm gekregen en is er bij de gemeenteraad een burgerinitatief ingediend en gepresenteerd. De uitkomst van deze presentatie is de vorming van een werkgroep waarin een aantal leden van de bewonerscomité Korvelseweg en betrokkenen van de gemeente hebben plaatsgenomen. Het principeverzoek dat voor u ligt, is de eerste uitkomst van dit overleg. december 2010 werkgroep KorvelKiosk
principeverzoek KorvelKiosk
Toelichting
Doelstelling
Het doel van onderhavig principeverzoek is om de mogelijkheden ten aanzien van het bouwen op het Korvelplein in beeld te krijgen. Uit gesprekken binnen de werkgroep blijkt dat het bestemmingsplan mogelijkheden biedt ten aanzien van het oprichten van bouwwerken op het plein. Van belang hierbij is vooral welke functie en hoedanigheid er aan het bouwwerk kan worden toegekend. Daartoe zetten we allereerst uiteen hoe de historie van het Korvelplein is. Daarna gaan we in op een aantal zaken ten aanzien van de realisatie, het beheer en de financiering van de kiosk. Hierbij is grotendeels gebruik gemaakt van het burgerinitiatief dat reeds voor de kiosk is ingediend. Vervolgens zijn de belangrijke zaken voor de stedenbouwkundige situatie uiteengezet en opgetekend. Voor de beeldvorming zijn tenslotte nog een aantal beelden van traditionele en hedendaagse muziekkiosken opgenomen. Historie van het Korvelplein
We weten niet exact hoe oud het Korvelplein is. Het plein is van oorsprong een herdgang. Dit waren driehoekige pleinen waar meestal enkele zandwegen op uit kwamen. Zo’n herdgang werd in vroeger tijden gebruikt als gemeenschappelijke weidegrond voor de schaapskuddes. In 1418 wordt de naam Corvel voor het eerst in een document genoemd. De oudste kaart waarop de naam Corvel prijkt is getekend door Diederik Zijnen in 1760. Wat niet precies is vast te stellen of de oorspronkelijke naam nu Corvel dan wel Coirvel moet zijn. (Bij de laatste zou dan de uitspraak Koorvel het geval zijn.) Waar de Molenweg (nu Paterstraat) en Molenstraat (Capucijnenstraat) bij elkaar kwamen stond de Korvelse Molen. De herdgang Corvel strekte zich uit van wat nu de Hesperenstraat is tot aan de Laarstraat. Verder liep de grens tot aan de Trouwlaan aan de ene kant van de Korvelseweg, en aan de andere kant tot aan het Achterompad. (Meelstraat, Jan Steenstraat, Rubensplein, van Dijckstraat, PC Hooftstraat, Alberdink Thijmstraat tot aan de Berkdijkse zijstraat.) Het gedeelte tussen de Hesperenstraat en de Korveldwarsstraat werd het Haringseind genoemd. Op het Korvelplein sloten de de Oerleseweg, de Laarseweg en Korvelseweg aan. De Laarseweg was de doorgang naar Goirle en tevens de doorgang naar Breda en ’s-Hertogenbosch. Op de Laarseweg kwam ook de Rielse Weg uit - de oude weg naar Riel, nu Generaal Winkelmanstraat geheten - en de Berkdijksestraat. De Berkdijksestraat was de weg naar Berkdijk en verderop naar Gilze. In een later stadium kwam daar ook de Korenbloemstraat bij, oftewel de weg naar de Hasselt en de Diepenstraat (genoemd naar fabrikant Diepen) en deze weg leidde naar Hagelkruis.(Hagelkruisplein).
principeverzoek KorvelKiosk
De oude gesloopte kiosk op het korvelplein.
Tussen de Korenbloemstraat en de Diepenstraat kwam ook nog de Quinten Matsysstraat erbij. De naam Korvelplein werd in 1941 ingevoerd. De Korvelseweg ging over in St. Annaplein, het Lieve Vrouwenplein en de Zomerstraat die de toegangspoort vormde tot het centrum van Tilburg. Het zal dan ook niemand verbazen hoe druk het op deze route geweest moest zijn en de Korvelseweg annex Zomerstraat werd dan ook een gezellige winkelstraat. Met de aanleg van de Schouwburgring werd de functie van verkeersader naar het centrum abrupt onderbroken. De Korvelse kerk stond oorspronkelijk midden op het plein. Daarnaast liep er een tramlijn vanaf het Korvelplein over de Korvelseweg, Zomerstraat Bisschop Zwijsenstraat en Broekhovenseweg naar Hilvarenbeek, Goirle en kwam via de Laarseweg terug. Markante gebouwen op het Korvelplein zijn het Kopshuis (nr. 207). “L ‘echo des Montagnes” , de fabrikantenwoning van de familie Diepen, de kantoorgebouwen van Van Dooren en Dams en de Huidige Kerk Anthonius van Padua die nu aan de rand van het plein staat, en het oude politiebureau. Oorspronkelijk was “L’echo des montagne” eigendom van Kees van Arendonk. Doch in 1878 werd dit pand onderkomen van het harmoniekorps L’echo de Montagnes. Dit had als taak door middel van de toonkunst door leden met name uit de wijk Korvel. Dit gezelschap was in op 8 september 1867 door 5 personen als liedertafel. Na de tweede wereldoorlog werd Jo Verbunt eigenaar van dit cafe. In 1906 werd de fanfare een harmoniekorps. Nadat de kerk was verwenen midden op het plein, werd het plein verrijkt met een kiosk, zodat dit gezelschap er uitvoeringen kon geven. Tot 1992 werd de huurder (eigenaar) van dit cafe verplicht om accoord te gaan om de oefenruimte voor de harmonie open te houden. De harmonie werd rijkelijk voorzien van het gerstenat dat gebrouwen werd in de Nieuwe Posthoorn. (In dit pand huist nu de Tourist als snackbar.) Ondanks dat dit korps lange tijd bekend heeft gestaan als het Zuiphermenieke van Korvel is dit uitgegroeid tot een van de beste harmonieen van onze stad. Ondanks het feit dat het plein door alle verkeerstechnische redenen niet meer de toegangspoort is voor het centrum van Tilburg vanaf Breda, ’s-Hertogenbosch, Gilze, Berkdijk, de Hasselt en Riel heeft het plein nog altijd allure. De huidige kerk is in 1923/1924 gebouwd en verving de kerk midden op het plein. Daarna werd een nieuwe grotere kiosk gebouwd.
Een postkaart uit 1905 waarop de oude Korvelse Kerk (sloop 1924) en de kiosk te zien is principeverzoek KorvelKiosk
Draagvlak
Ter voorbereiding van onze plannen een kiosk te realiseren op het Korvelplein heeft het Bewonerscomité een peiling gehouden onder de direct omwonenden van het Korvelplein. Deze peiling had de vorm van een papieren brief die wij van deur tot deur hebben verstuurd. In deze brief stond ons plan omschreven en de oproep aan de mensen om te reageren. Hierop hebben diverse positieve reacties mogen ontvangen, zowel schriftelijk als mondeling. Dit laatste gebeurde via telefoon of contact op straat. Omdat wij ruim voldoende draagvlak wilden creëren is het Bewonerscomité enige tijd later van deur tot deur gegaan om de mensen warm te maken voor een mogelijke kiosk. Wij hebben de mensen tijdens dit gesprek aan de deur eveneens gevraagd een poster ) op te hangen voor het raam. Hierop stond de tekst: “Een kiosk op dit plein? Een goed plan!”. Verder stonden er twee illustraties op van voorbeelden van een mogelijke kios. Ruim boven verwachting reageerden vrijwel iedereen erg enthousiast op onze plannen. Deze hebben wij bij het gesprek aan de deur globaal toegelicht. De meeste mensen hebben direct onze poster voor het raam gehangen. Daags na het ophangen van de poster heeft een delegatie van raadsleden van verschillende politieke partijen rondom het Korvelplein een rondleiding gekregen van het comité. Deze raadsleden hebben tijdens de rondleiding de poster zien hangen. Maar nog daarvoor reageerden de meeste partijen positief op het plan. Tijdens de rondleiding bleek bovendien dat binnen de Tilburgse politiek op beperkte schaal er al animo is om laagdrempelige, openbare bouwwerken voor evenementen weer op de Tilburgse kaart te plaatsen. Het plan voor het Korvelplein sluit hier dus prima op aan. Inmiddels hebben wij kunnen constateren dat een meerderheid van de omwonenden van het Korvelplein achter onze plannen staan om een kiosk te realiseren op het plein. Redenen die hierbij werden aangedragen waren onder andere dat het de leefbaarheid van dit plein ten goede zou komen omdat het Korvelplein nu vrij somber is en als het ware ‘stilstaat’. Er gebeurt vrij weinig tot niets. Mensen willen gezelligheid; dat er iets te doen is op het plein zoals exposities, optredens, muziek, dans, theater... Bang voor overlast zijn de meeste mensen niet. Los van de gedachte van enkele hangjongeren, die overigens nu ook al aanwezig zijn bij de Albert Heijn, hebben de meeste bewoners de gedachte dat het niet zo’n vaart zal lopen. Bovendien leert projecten in andere steden dat hier oplossing voor te vinden zijn zoals automatisch aanspringende verlichting zodra de kiosk betreden wordt. Onder de geënquêteerden waren zowel bewoners (ouderen en studenten), winkeliers en andere ondernemers.
principeverzoek KorvelKiosk
Realisatie
Het Bewonerscomité Korvelseweg heeft in de aanloop tot het burgerinitiatief nagedacht over hoe de kiosk op het Korvelplein gerealiseerd en vervolgens onderhouden en beheerd kan worden. Het Bewonerscomité Korvelseweg is zich er van bewust dat, gezien de economische crisis, de kosten zoveel mogelijk beperkt moeten blijven. Juist daarom en mede gezien het versomberde arbeidsmarktperspectief zou de bouw van de kiosk een goede impuls zijn om de crisis en met name het aspect van jeugdwerkloosheid, aan te pakken. Dit, door het creëren van leerwerkplekken ten behoeve van jongeren die een opleiding aan het ROC volgen, bijvoorbeeld in de bouwsector. Vooral in tijden waarin het vinden van een leerwerk- of stageplek in bedrijven of instellingen steeds moeilijker wordt, kan deze opzet een mooie uitkomst bieden. Er zijn inmiddels contacten gelegd met diverse bouwopleidingen, waaronder 100% BOUW, het regionale opleidingscentrum voor de bouw in Tilburg en omstreken. Beheer
Het beheer van de kiosk is tweeledig. Praktisch gezien zal iemand de kiosk in de gaten moeten houden en melding maken van eventuele beschadigingen. Daarnaast zal een aanspreekpunt voor het organiseren van activiteiten moeten worden gevonden. Voor het onderhoud van de kiosk denken we aan stichtingen als de Diamantgroep of La Poubelle. Iemand die als een soort conciërge de kiosk in de gaten houdt, eventueel kleine reparaties kan uitvoeren en op deze wijze (opnieuw) betrokken kan worden bij de maatschappij. Een andere optie voor het beheer van de kiosk is om te werven onder werkzoekenden die zijn aangemeld bij reïntegratiebedrijven. Genoemde opties zijn niet alleen kostenbesparend, maar geven ook blijk van sociale betrokkenheid. Het organiseren van de evenementen zou bij studies op het ROC (bijvoorbeeld de richting Medewerker Evenementen Organisatie, MBO Horeca en Toerisme en Leisure), of de Fontys (bijvoorbeeld de richting IMES, Rock-Academie, Hoge School Muziek) kunnen worden ondergebracht. Dit kleine podium biedt voldoende mogelijkheden om, onder begeleiding, een jaarprogramma samen te stellen en om zelfs eigen evenementen te organiseren. Ook met deze instanties zijn de eerste contacten en de reacties zijn positief. Financiering
Het plan van aanpak voor het financieren van het ontwikkelen van een kiosk verkeert nog zeer in de beginfase. Momenteel voorzien we met name sponsoring door maatschappelijk betrokken organisaties en bedrijven. Het Korvelplein ligt aan de rand van een zoge
naamde impulswijk waardoor diverse geldbronnen beschikbaar kunnen zijn. Daarnaast zijn landelijke fondsen die aangesproken kunnen worden. Ook zijn er plannen om bijdragen van winkeliers en projectontwikkelaars aan de Korvelse Weg te benaderen en zijn er inmiddels contacten gelegd met de Tilburgse woningbouwverenigingen. Gebruik
De kiosk zal een laagdrempelige, openbaar karakter hebben en geschikt zijn voor een veelheid aan kleinschalige evenementen die gratis toegankelijk zijn. Evenementen die een podium zoeken. Zangkoren, Tilburg zingt tenslotte, theatervoorstellingen voor klein en groot , een fanfareoptreden, Sinterklaas op Korvel zijn zaken die het leven in Korvel meer aangenaam kunnen maken en een plek krijgen in de kiosk. Maar ook de stadsdichter kan hier zijn voordracht houden en beginnende studenten van de rock academie kunnen hier a-capella ondervinden wat optreden voor een publiek inhoudt. Daarnaast is het belangrijk dat de kiosk ook zijn waarde op het Korvelplein behoudt, wanneer deze evenementen niet gaande zijn. Als herkenningspunt en rustplaats in de fietssterroutee en als buurtontmoetingsplek zal de kiosk een nuttige bijdragen leveren aan Korvel functioneren. Extra aandacht gaat natuurlijk uit naar de functie als ontmoetingsplek voor hangjongeren hetgeen mogelijk overlast voor de buurt kan betekenen. Het is niet de bedoeling de kiosk afsluitbaar te maken of te voorzien van wanden. Laagdrempeligheid, herkenbaarheid en doorzicht over het Korvelplein blijven belangrijke kenmerken van deze kiosk. Het opnemen van een horeca functie in de kiosk is niet gewenst. Een effect van een evenement in een Kiosk op het Korvelplein zal een beperkte verhoging van de parkeerdruk kunnen opleveren. Het Korvelplein heeft hiertoe nauwelijks mogelijkheden, maar in de omliggende straten is hiervoor wel degelijk ruimte. Daarnaast zijn semi private parkeerterreinen aan de Laarstraat en Korvelseweg die mogelijkheden voor kort parkeren kunnen bieden. Overigens zullen de evenementen in de kiosk doorgaans een kleinschalig en informeel karakter hebben, waarbij ook bijbehorend klein publiek aanwezig zal zijn. Voor grootschalige langdurige evenementen leent de locatie maar ook een kiosk zelf zich niet. Een tweede neveneffect is de mogelijk geluidsbelasting van een evenement op de omgeving. Belangrijk is dat het Korvelplein vanwege het aanwezige verkeer al een zekere geluidsbelasting op zijn omgeving heeft. De bijdrage van (muzikaal) evenement in de kiosk zal hierin beperkt zijn. Bij een evenement zal daarbij zorg gedragen moeten worden dat de geluidsbronnen zoveel mogelijk gericht worden naar een richting waarin weinig overlst principeverzoek KorvelKiosk
wordt veroorzaakt. Ook het achterwege laten van vaste wanden in de kiosk is belangrijk om hinderlijke echo’s en geluidsreflecties te voorkomen. Daarbij zal het programmeren van evenementen in de kiosk in hoge mate bepalend zijn voor de de impact van de de kiosk als geluidsbron. De verwachte frequentie van evenementen in de kiosk is nog niet bekend; in de periode maart tot november is het streven om eens per drie tot vier weken een evenement in de kiosk te herbergen. In de winter periode zal deze frequentie lager liggen. Ontwerp
Het voorstel is om voor het ontwerp van de kiosk een prijsvraag uit te schrijven onder jonge architecten of architecten in opleiding in de regio Tilburg. Doel hiervan is enerzijds de kosten voor een ontwerp laag te houden en anderzijds de betrokkenheid binnen Tilburg te vergroten. Dit houdt tevens in dat er in dit principeverzoek geen gereed ontwerp wordt gepresenteerd, maar wel een ruimtelijk ’bouwenvelop’ wordt gepresenteerd, waarbinnen het ontwerp van een kiosk een plek kan krijgen. Een enquete onder de toekomstige gebruikers van de kiosk heeft wel een aantal gegevens opgeleverd die randvoorwaarden vormen voor de kiosk. In hierondergenoemd plan van eisen worden deze eisen nader toegelicht. Globaal programma van eisen - - - - - - -
water aan- en afvoer; 2 x stroomvoorziening 380V/63 A / minimaal 3x 32A voor licht en geluid / straat- en noodverlichting; geen zichtbeperkende wanden; vloeroppervlak van minimaal 12 m2 tot maximaal 50 m2; hoogte maximaal 8 meter; fundering nader te bepalen, zo slank mogelijk; een opslagruimte, bv voor opslag van eventueel belichtingset, spandoek en stroomkabels
Een belangrijk element van de hierbovengenoemde ruimtelijke ‘bouwenvelop’ is de hoogte van een podium en de hoogte van een dak als bescherming tegen het hemelwater. De sfeer van het Korvelplein zal zoveel mogelijk in stand moeten blijven en daarbij is de sociale veiligheid een belangrijke waarde. Zodoende wordt als nadere voorwaarde voor
het ontwerp een maximale podiumhoogte van e e n meter gehanteerd. Op deze wijze is er altijd een zicht mogelijk over het Korvelplein door voetgangers en fietsers. Daarnaast is er de voorwaarde dat de zone daarboven een maximaal transparantie heeft tot minimaal 3.5 meter boven het podium. Geen structureel gesloten wanden dus, maar een zoveel mogelijk puntvormige draagstructuur. Wel moet het mogelijk zijn om voor evenementen de kiosk af te sluiten middels mobiele wanden of vlakken. Stedenbouwkundig
Zoals reeds aangegeven, middels dit principeverzoek willen we de mogelijkheden onderzoeken voor een bebouwing op het Korvelplein. Uit gesprekken met betrokkenen van de gemeente is gebleken dat er een aantal zaken van belang zaken bij het bouwen op het Korvelplein. Belangrijkste gegeven is dat het Korvelplein bestemd is voor de hoofdfunctie VerkeerHoofdwegen en er in principe niet gebouwd mag worden. Er zijn echter mogelijkheden om toch een bouwwerk op te richten, maar daarvoor is altijd een akkoord van de stedenbouwkundige dienst van de gemeente noodzakelijk. Daarbij valt het Korvelplein binnen een Verwachtingsvol Archeologisch Waardevol gebied, hetgeen bepaalde beperkingen aan het roeren van de grond stelt. Voor de fundering zal dit met name van belang zijn; er zal zo slank mogelijk gefundeerd moeten worden waarbij de grond zo min mogelijk geroerd behoeft te worden.
een KLICmelding worden bepaald waar deze voorziening en bijbehorende leidingtrace gesitueerd worden. + De verharding rondom de kiosk. Streven is om de kiosk als een solitair op het gras van het Korvelplein te plaatsen. Een beperkte strook verharding rondom de kiosk zal zorg dragen dat de kiosk bereikbaar blijft en aan een klein publiek ruimte biedt. Mogelijk zal er vanaf de bestaande kruisende looppaden eveneens een aansluiting naar de kiosk worden gerealiseerd. Hierbij is steeds de insteek om met een zogenaamde halfverharder te werken, die zo min mogelijk roering van de grond (en daarmee aantasting van de wortels) vergt.
Bomen
Op het Korvelplein staan nogal wat zogenaamde beeldbepalende en monumentale bomen Het streven bij het ontwikkelen van een kiosk is om de deze bestaande bomen zoveel mogelijk te ontzien: + Bij de bepaling van een locatie van de kiosk zijn de regels uit de vigerende wetgeving zoveel mogelijk in acht genomen. Hierbij is een afstand van 15 m vereist tot een monumentale boom en een afstand van 8m tot een beeldbepalende boom. Deze zogenaamde kroonprojecties vormen de randvoorwaarde waarbinnen de het ontwerp gestalte krijgt; + Met de fundering wordt rekening gehouden met de bestaande wortels. Daarbij zal zowel de plaats als het type de fundering in ogenschouw worden genomen. Hierbij is te denken aan een paalfundering in plaats van een stroken fundering. + De aansluitingen op de nutsvoorzieningen zullen zoveel zo gesitueerd worden dat ook hier het roeren van de grond en de bestaand boomwortels wordt beperkt. In een later stadioum zal middels een gemeentekaart met de ondergondse nutsvoorzienigen en principeverzoek KorvelKiosk
Huidige situatie
De huidige situatie in boven aanzicht, 1/ 1000. De grootte van de bomen in bovenaanzicht is ter indicatie ingetekend.
principeverzoek KorvelKiosk
Situatie
De huidige situatie op maaiveld niveau 1/ 1000.
principeverzoek KorvelKiosk
Situatie
De huidige situatie op maaiveld niveau 1/ 1000. De bebouwingsgrens rondom de bestaande bomen is aangeven. Rondom de relevante monumentale boom is een radius van 15 meter aangehouden, rondom de overige relevante bomen is een afstand van 8 meter aangehouden. Deze afstanden komen voort uit het bestemmingsplan Gemeente Tilburg.
principeverzoek KorvelKiosk
10
Situatie
Situatie op maaiveld niveau 1/ 1000. Op basis van de aangegeven boomgrenzen is een resterend bebouwingsvlak aangemerkt. Voor een muziekkiosk zijn de vorm en afmetingen van dit oppervlak nauwelijks geschikt. Het aangeven bebouwingsvlak heeft een oppervlakte van 99.0m2.
principeverzoek KorvelKiosk
11
Situatie
Situatie op maaiveld niveau 1/ 1000. Aangegeven is het bebouwingsvlak dat passend is voor oprichting van een muziekkiosk met een maximaal grondoppervlak van 50m2. De oppervlak van het gearceerde bouwvlak is 140m2. De eerder genoemde voorschriften voor de bebouwing in de nabijheid van bomen is waar mogelijk gerespecteerd. Het streven blijft uiteraard om de bestaande bomen zoveel als mogelijk te ontzien en binnen de ingetekende kroonprojecties de kiosk te realiseren. > Het voorstel is binnen het gearceerde vlak een muziekkiosk op te richten met een maximale hoogte van 8m en een maximale oppervlakte 50m2 <
principeverzoek KorvelKiosk
12
Doorsneden
Doorsneden Korveplein 1/ 1000. Aangegeven is het bebouwingsvlak in verticale zin. Hierbij is het eerder aangegeven oppervlak van 140m2, uitgezet met een maximale hoogte van 8m. Weergegeven is dus de totale ‘bouwenvelop’ waarbinnen de kiosk gestalte krijgt, NIET het totale volume van kiosk zelf.
doorsnede 1 1/ 1000
doorsnede 2 1/ 1000 principeverzoek KorvelKiosk
13
Doorsneden
Principe doorsnede kiosk 1/ 200 Aangegeven is de principe opbouw van een kiosk in relatie tot het plein. De aangegeven minimale en maximale maten gelden als randvoorwaarden voor het ontwerp. De vorm van de kiosk is louter ter indicatie.
doorsnede 2 1/ 1000 principeverzoek KorvelKiosk
14
Beeld huidige situatie vanaf noordelijke zijde
principeverzoek KorvelKiosk
15
Beeld bestaande situatie vanaf oostelijke zijde
principeverzoek KorvelKiosk
16
Beeld bestaande situatie vanaf het Korvelplein richting oostelijke zijde / Oerle
principeverzoek KorvelKiosk
17
Beeld bestaande kunstwerken op het Korvelplein
principeverzoek KorvelKiosk
18
Beeld bestaande kunstwerken op het Korvelplein
principeverzoek KorvelKiosk
19
Beeldvorming Hierna volgen een aantal beelden van muziekkiosken uit binnen- en buitenland. Deze beelden zijn uitsluitend om aan te geven welke diversiteit er in de vormgeving van een muziekkiosk mogelijk is.
principeverzoek KorvelKiosk
East Sussex, Groot Brittanie Roermond, Nederland 20
principeverzoek KorvelKiosk
Oosterhout, Nederland Maidstone, Engeland 21
principeverzoek KorvelKiosk
Viborg, Denemarken (de gesloten wanden zijn niet illustratief voor de KorvelKiosk) Haarlem, Nederland 22
principeverzoek KorvelKiosk
Belo Horizonte, Brazilie Caratinga, Brazilie 23
principeverzoek KorvelKiosk
Kongsberg, Noorwegen (tijdelijke muziek paviljoen) Puyallop, Verenigde Staten 24