Inhoud • Korte samenvatting van de regelgeving • De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW • De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels • Concrete tips • De wetgevingen in de andere gewesten
1
Korte samenvatting van de regelgeving - Wat houd een onderhoud in? - 12 september werd het BVR aangepast? - Wat houd een keuring in? - Hoe moet men de verschillende metingen uitvoeren? - Hoe moet ik een correct attest of rapport invullen?
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW - Wie mag dit uitvoeren?
- Over welke toestellen hebben het hier? - Waar moet ik zeker op letten bij het uitvoeren van een audit? - Hoe moet ik de rekenlat perfect hanteren en hoe moet ik de resultaten interpreteren?
2
De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels
- Wie mag het uitvoeren? - Verschil met audit kleinere vermogens? - Software
Concrete tips - Wanneer een cv-installatie vervangen? - Wanneer is renovatie voldoende? - De modulerende kamerthermostaat - De regeling met buitenvoeler - Checklist
3
De wetgevingen in de andere gewesten - Hoe zit het nu met de wetgevingen in het Brussels gewest en in Wallonië?
Korte samenvatting van de regelgeving -Wat houd een onderhoud in? De schoorsteen vegen, De ketel inwendig poetsen, De brander in en uitwendig poetsen en de ventilator uitwassen, De verstuiver vervangen, Het filterelement van de voorfilter reinigen of vervangen, De filter van de pomp reinigen,
4
Korte samenvatting van de regelgeving - Wat houd een onderhoud in?
• • • • • • • •
Elektrische contacten controleren, De verluchtingsopening reinigen, Het afstellen van de brander, De kwaliteit van de verbranding optimaliseren, De resultaten beoordelen, De stookplaats zindelijk achterlaten, De verslagen invullen en door de gebruiker laten tekenen voor kennisname, De verwarming terug in “modus werking” zetten.
Korte samenvatting van de regelgeving - Wat houd een onderhoud in? • Bij gastoestellen, hou rekening met: - De schoorsteen op zijn ledigheid nazien, - De atmosferische brander met perslucht uitblazen of ontvetten, - Geen perslucht voor het poetsen van het ketellichaam, dichtheid ketelblok! - Thermokoppelspanning in mV controleren! - Werking van de TTB, indien aanwezig! - Altijd de gasdruk op de brander meten en vergelijken met de technische handleiding!
5
Korte samenvatting van de regelgeving 12 september werd het BVR aangepast? - Tot 1 juni 2010 geen verplichte keuring voor de gasvormige brandstoffen, - Installaties ouder dan 15 jaar op 1 juni 2008, audit voor 1 juni 2010, - Het nieuw geïnstalleerd vermogen moet bepaald worden aan de hand van een berekeningsmethodiek, - Verlenging van erkenning kan 12 maanden voor de vervaldatum gebeuren, datum eerste erkenning blijft van kracht,
Korte samenvatting van de regelgeving 12 september werd het BVR aangepast? - Verlenging tot erkenning moet minstens 15 dagen voor de vervaldatum bij LNE toekomen, - Bijscholingen kan enkel door een erkend opleidingscentrum georganiseerd worden, - Verkorte opleiding met 1 jaar verlengd, - Verplichte inschrijving tot 31/12/2008 met ontvangtsbewijs!!!
6
Korte samenvatting van de regelgeving Wat houd een keuring in? - Opstellen keuringsrapport met aandacht naar: -
De documentatie, De ketel en brander, De ventilatie van de stookplaats, De rookgasafvoer, De hydraulische installatie, De elektrische installatie, Opstellen verbrandingsattest, Een eindbeoordeling.
Een keuringsrapport
7
Hoe moet men de verschillende metingen uitvoeren?
- Hoe moet men de verschillende metingen uitvoeren?
8
Een onderhouds attest
Een verbrandingsattest
9
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW Wie mag dit uitvoeren? - Een erkend technicus G1, G2 en of G3, - Een erkend technicus mazoutbranders, - Een energiedeskundige type B (vroeger energiedeskundige EAP)
10
Hoe doet U bij een verwarmingsaudit?
Vermogen ≤ 100 kW:
Met behulp van het rekeninstrument, – Verslag met resultaten – Informatie steunmaatregelen bij vervanging ketel, – Advies aanpassing installatie met realiseerbare significante energiebesparingen.
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW Over welke toestellen hebben het hier? - Alle cv-ketels voor het verwarmen van gebouwen - Alle cv-ketels voor de aanmaak van sanitair warm water - GEEN warmelucht ketels!
11
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW Waar moet ik zeker op letten bij het uitvoeren van een audit? - Type brandstof - Met of zonder ventilator - Met of zonder spaarklep - Ouderdom ketel - Sturing keteltemperatuur - Jaarlijks verbruik
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW • • • • • • • • • • • • •
Ketel: Gas met atmosferische brander, Merk: Dupont Type DG 120 Vermogen: Pn = 42 kW, Regeling: WAR op de brander, SWW: met boiler, Bouwjaar: 1996, Verbruik: G25, 9.771 m³/jaar, Label: HR+, Rookgasrendement: 92 %, Installatie met radiatoren. Aanbeveling voor de klant: plaatsing nieuwe condensatieketel inclusief regeling met buitenvoeler.
12
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW •
Stap 1: bepaal a [%] Gegevens: atmosferische gasketel van 1996, label HR+
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW •
Stap 2: bepaal b [%] Gegevens: ketel met sww, verbruik van 9.771 m³/jaar, OVW vermogen 42 kW
13
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW •
Stap 3: bepaal bcor [%] Gegevens: factor a [%] = 1,5 waarde b [%] = 24,5 regeling buitenvoeler op brander
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW •
stap 4: bepaal ηp,init [%] Gegevens: ηro [%] = 92 waarde b [%] = 24,5 waarde bcor [%] = 23,5
14
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW •
stap 5: bepaal de winst Gegevens: ηp,init [%] = 88 rendementsverhoging [%] : 102 – 88 = 14 energiefactuur [€] : 100.000 kWh x 0,05684 €/kWh = 5.684 Lees de jaarlijkse geschatte winst af
De verwarmingsaudit bij vermogens kleiner of gelijk aan 100 kW Hoe moet ik de resultaten interpreteren? - De belastingsgraad nooit kleiner dan 5%, - Bij een jaarendement kleiner 80 %, nieuwe ketel aanbevelen, - Bespreek met de klant de andere aanbevelingen: - Verluchting en rookgasafvoer evalueren, - De steunmaatregelen Federaal, Gewest, Provincie, Gemeente en netbeheerder.
Welk vermogen moet ik kiezen? - Hou rekening met een beslatingsgraad van 20%
15
De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels
- Wie mag het uitvoeren? - Verschil met audit kleinere vermogens? - Software
16
De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels Wie mag het uitvoeren? -Vandaag nog niet rond, met denkt aan: Specifieke opleidingen: - korte type voor de specialisten - lange type voor de starters
Wie is een specialist? - Erkende technicus met ervaring in grotere installaties - Graduaat, ingenieur HVAC, - Energiedeskundige
De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels Verschillen met audit kleinere vermogens? - Geen rekeninstrument, maar een web applicatie, - Rapport on line verwerken en onmiddelijk afprinten indien uitrusting beschikbaar is. - Meer info nodig over de werking van de installatie: - Cascade van ketels, - Regeling van de onderstation en alle kringen - Productie aan SWW, -Verwerking op basis van de graaddagen, -Vloeroppervlakte van het gebouw,
17
De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels
De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels
18
De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels
De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels
19
De verwarmingsaudit bij toestellen met een nominaal vermogen groter dan 100 kW of meerdere ketels
Concrete tips - Wanneer een cv-installatie vervangen? - Wanneer is renovatie voldoende? - De modulerende kamerthermostaat - De regeling met buitenvoeler - Checklist
20
Concrete tips Wanneer een cv-installatie vervangen? • • • •
Bij een te laag rookgasrendement, zie BVR Bij een productierendement < 80% Bij een uitbreiding van de installatie Wanneer er grote herstellingskosten zijn, toestel ouder dan 10 jaar en geen onderdelen meer beschikbaar
Concrete tips Wanneer een cv-installatie deels renoveren? • Recente installatie minder dan 10 jaar en toestellen in goede staat van werking: - Kamerthermostaat vervangen door een modulerende kamerthermostaat, - Plaatsen WAR - Programmatieklok voor de productie SWW, - Plaatsen van thermostatische kranen,
21
Hoelang moet ik de attesten bewaren? – Rapporten: – Keuringsrapport: – Onderhoudsattest(ten): minstens 1 jaar bewaren – Auditverslag – Elk jaar een lijst aan de overheid bezorgen met info in orde of niet, (binnen de twee maanden)
Checklist • • • • • • • •
Slib in de installatie, Verluchting stookplaats, Afvoer rookgassen, Regeling, Productie aan SWW, Veiligheidsgroep: verwarming en sanitair, Expansievaten: verwarming en sanitair, Verwijderen van oude toestellen.
22
Handboeken
Kent U de FAQ’s bij LNE?
Zijn er vragen?
Zie website www.mina.be/... stooktoestellen-faq... -particulier.html, of -technicus-1.html, of -technicus-2.html
23
Volledige Syllabus in PDF vanaf morgen te downloaden via www.bouwunie.be !!
De installateur als energie-adviseur: energie als verkoopsargument Mieke Bonnarens, Energieconsulent Bouwunie
24
De installateur als energie-adviseur • Regelgeving: EPB • Efficiënt energie sparen – adviseer uw klant • Stimulansen: energie als verkoopsargument Niks dan voordelen: comfortabel en gezond Goed voor de portemonnee Blijf niet achter
EPB: energiezuinig, comfortabel en gezond •
EnergiePrestaties en Binnenklimaatregelgeving
•
Doelstelling Energieverbruik beperken (EnergiePrestaties) Goede binnenluchtkwaliteit (Binnenklimaat) Comfortabel (Binnenklimaat)
•
Toepassingsgebied Alle gebouwen waarin verwarmd of gekoeld wordt tbv mensen Als stedenbouwkundige vergunning vereist is (met architect) => bij renovatie: eisen aan vernieuwde of nieuw toe te voegen delen
25
EPB: eisen afhankelijk van toepassing
•
Eisen afhankelijk van: aard – grootte – bestemming gebouw
EPB – eisen thermische isolatie •
Totaal gebouw: K-peil • Is het totale isolatiepeil van een gebouw • Houdt rekening met warmteverlies door buitenmuren, daken, vloeren, vensters,… en met de compactheid van het gebouw • Hoe lager, hoe beter • Max K45
• Aparte delen: U-waarde (W/m²K): = warmtedoorgangscoëfficiënt van een constructiedeel (opgebouwd uit verschillende materiaallagen, vb dak) Geeft aan hoeveel warmte er per uur en per vierkante meter verloren gaat Hoe lager, hoe beter (hoe minder warmte er verloren gaat)
• Aparte delen: Rd-waarde (m²K/W) = warmteweerstand van een materiaal dikte van het materiaal in meter, gedeeld door de λ -waarde (warmtegeleidingscoëfficiënt van een materiaal) hoe groter, hoe beter
26
EPB – eisen energieprestaties E-peil: maat voor energieverbruik van een woning • Hoe lager, hoe beter • berekend met EPB- software
EPB – eisen binnenklimaat • Ventilatie (goede binnenluchtkwaliteit) • Oververhitting vermijden (comfortabel binnenklimaat)
27
EPB – wat moet uw klant doen? Ontwerpfase: overleg met architect Ten laatste 8 dagen voor start werken: • EPB-verslaggever aanstellen • zie www.epb-verslaggever.be • = ingenieur of architect, erkend door VEA
• Startverklaring (eerst elektronisch, dan op papier), door architect, bouwheer, verslaggever
Tijdens de werken: • Verslaggever brengt verslag uit • architect checkt wijzigingen
Na de uitvoering • EPB-aangifte (eerst elektronisch, dan op papier), door bouwheer en verslaggever
EPB –wat moet u als installateur doen? Voer uit wat voorzien is Let op met wijzigingen van de werf Informeer uw klant Laat de EPB-verslaggever toe om zijn werk te doen
28
EPB straks •
In 2009: Premies voor nieuwbouw • vanaf E80 met 30 € per bijkomend E-punt lager dan E80 • ipv bestaande individuele premies • vb E70: 750 €
•
In 2010: verstrengen EPB-regelgeving vanaf 01 januari 2010 • Naar E-peil 80 • Naar penalisatie van koudebruggen
Vanaf 2011 nog strenger • onderzoeksproject van 3E, KUL en Prov Hogeschool Limburg iov Vlaamse overheid naar kostprijs van lager E-peil
Efficiënt energie sparen
29
Efficiënt energie sparen • Invloed van diverse maatregelen op E-peil SENVIVV-studie WTCB en WENK • Studie van de Energieaspecten van Nieuwbouwwoningen in Vlaanderen: Isolatie, Ventilatie en Verwarming • 200 woningen bestudeerd
=> studie VEA • 3 voorbeeldwoningen met K40 en E88 à 89: rijwoning, HOB, OB
Efficiënt energie sparen 1. Warmteverliezen beperken Ketel binnen beschermd volume => E -2 Leidingen: • Kort vb 5 m ipv 19 m => E -2 • Volledig binnen beschermd volume => E -3
Radiatoren niet voor beglazing => E -6 Koudebruggen, kieren en spleten vermijden vb bij doorvoer kanalen, schouw,… Gecontroleerd ventileren • D met warmterecup, η=85% ipv A => E -12
…
30
Efficiënt energie sparen • 2. Zoveel mogelijk hernieuwbare energie: Zon: • Vb zonneboiler met 3 m² collectoren => E -5 • Vb zonneboiler met 6 m² collectoren => E -7 • Warmtepompboiler ipv doorstroom (met recup warmte ventilatieafvoer) => E -2 • Vb PV-installatie, 10 m² panelen => E -5 à -15
Grondwarmte: • Vb bodemwaterwarmtepomp met SPF 4,42 => E -34
Lucht: • Vb luchtwaterwarmtepomp met SPF 3,49 => E-25 (ipv condensatiegasketel met η = 1,04 bij 30% deellast, bij afgiftesysteem met vertrekT van 35°)
<-> Elektriciteit • Vb elektr accumulatieverwarming => E + 71 • Vb stralingstoestel => E +56
Efficiënt energie sparen • Elektrische verwarming
31
Efficiënt energie sparen • 3. Nodige energie zo efficiënt mogelijk aanwenden Maatregelen ketel • Condensatieketel ipv HR-ketel => E -7 • Modulerend ipv niet-modulerend => E -4 • Ketel enkel warm bij warmtevraag (dwz geen voorraadvat ingebouwd) => E -3 • Geen waakvlam => E -2 • Energiezuinige circulatiepomp (dwz regeling ipv continu draaien) => E -1 • …
Efficiënt energie sparen • Rendement ketel invloed op E-peil bij HOB > 1,0 => condensketel
32
Efficiënt energie sparen • 3. Nodige energie zo efficiënt mogelijk aanwenden Maatregelen regeling • Klokthermostaat => E -1 • Thermostatische kranen ipv afsluitkranen => E -1 • Weersafhankelijke regeling => E -4
Maatregelen warmte-afgiftesysteem • • • • •
Radiatoren retour 55°C ipv 70°C => E -2 Vloerverwarming retour 40°ipv radiator 70°=> E -4 Vloerverwarming retour 35°ipv 40°=> E -2 Vloerverwarming retour 30°ipv 35°=> E -2 …
Efficiënt energie sparen • 3. Nodige energie zo efficiënt mogelijk aanwenden Maatregelen sanitair • Doorstroom ipv voorraadvat in cv-ketel => E -1 • Doorstroom ipv elektrische boiler => E -12 • …
Maatregelen ventilatie • • • •
Vb DC-motor ipv AC bij C => E -1 Vb DC-motor ipv AC bij D => E -3 Vb C+ (regeling) ipv C => E -12 …
33
Efficiënt energie sparen
Energie als verkoopsargument Waarom energiezuinige installaties? • A. Niks dan voordelen • B. Goed voor de portemonnee • C. Blijf niet achter • DOE HET NU
34
A. Niks dan voordelen: comfortabel en gezond Energiezuinig = comfortabel en gezond Minder temperatuurschommelingen Minder temperatuurverschillen tussen verschillende ruimtes Minder tochtverschijnselen Goede relatieve vochtigheid (mits goede ventilatie!) Vb gesloten ketel – condensatieketel <-> COgevaar bij open toestellen …
B. Goed voor de portemonnee • Voorbeeld woning meer dan 25 jaar oud in Hasselt oude gasketel vervangen door condensketel ev ook zonneboiler plaatsen => Enkel cv: • Investering: 4046 E • Subsidies: 1895 E • Kost: 2150 E
=> Met zonneboiler: • Investering: 10617 E • Subsidies: 8643 E • Kost: 2028 E
35
B. Goed voor de portemonnee • •
www.energiesparen.be/subsidies Bouwunie-folders Dakisolatie Schrijnwerk Verwarming & sanitair
•
Nieuwigheden in 2008: korting op onroerende voorheffing, • 10 jaar lang • 20% voor E60, 40% voor E40
alternatieve premie voor nietbelastingbetalers
B Goed voor de portemonnee Alternatieve premie voor niet-belastingbetalers • Voor wie? • eigenaars en huurders van woningen en appartementen in Vl • gezamenlijke gecorrigeerde basisbelasting in 2005 < 2650 E • tenzij andere situatie nu
• Welke werken? • Dakisolatie bestaande woning: R min = 3 m²K/W • Condensatieketel ipv een of meer verwarmingstoestellen: CE • HR-glas ipv enkel glas: Uglas, max = 1,3 W/m²K • Door geregistreerd aannemer • Betaald in 2008
36
B. Goed voor de portemonnee Alternatieve premie voor niet-belastingbetalers • Premiebedragen • Ongeïsoleerd dak: 8 E/m² (9,6 E/m² voor beschermde klant) • Bijkomende dakisolatie: 4 E/m² (4,8 E/m² voor beschermde klant) • Ketel: 1500 E (1800 E voor beschermde klant) • HR-glas 150 E/m² (180 E/m² voor beschermde klant) • Totaal premiebedrag max 2650 E (3180 voor beschermde klant) • Niet cumuleerbaar met belastingvermindering • Aanvraag: • Aanvraagformulier + meer info op www.energiesparen.be/2020 • Uiterlijk 28 februari 2009 • factuur geregistreerd aannemer + betalingsbewijs + aanslagbiljet 2005 uw klant + partner
B. Goed voor de portemonnee • www.energiesparen.be/energiewinst Vb oude ketel (ŋ=65%) vervangen dr condensketel (ŋ=95%) • E-besparing ~9475 kWh/jaar à 6,54 Ec/kWh (gas aug 2008) =>9475 kWh/jaar x 0,0654 E/kWh = 620 E/jaar
37
B. Goed voor de portemonnee • Rekening houdend met premies Vb oude ketel vervangen dr condensketel • Investering: • • • •
Kostprijs 3600 E excl btw, 3816 E incl 6% btw Belastingvermindering 1526,4 E+ 114,48 E = 1640, 88 E Premie netbeheerder 125 E => 3816 E - 1765,88 E = 2050,12 E te betalen
• 620 E/jaar energiebesparing • => 3 jaar en 4 maand terugverdientijd
C. Blijf niet achter • Energierenovatieprogramma 2020 Plan Vl overheid (Peeters – Crevits) doel: géén energieverslindende woningen meer in 2020 Topprioriteiten: in iedere woning • Dakisolatie • Minstens verbeterd dubbel glas • Energiezuinige verwarmingsinstallatie
Prioriteiten op middellange termijn • • • •
Buitenmuurisolatie, spouwisolatie en vloerisolatie Vervangen elektrische verwarming Ontmoedigen elektrische weerstandsverwarming Ontmoedigen airco
38
C. Blijf niet achter • Energierenovatieprogramma 2020 (2) Acties om doelstellingen te bereiken • • • • •
Premies Communicatiecampagne (energiesparen.be, Batibouw,…) Energieprestatiecertificaat Energierenovatiekrediet …
Gevolgen: gemiddeld in Vl JAARLIJKS: • 50 tot 100.000 daken te isoleren • In 75.000 woningen beglazing vervangen • 60.000 verwarmingsketels vervangen
C. Blijf niet achter • Energieprestatiecertificaat voor woningen Vanaf 01/11 verplicht bij verkoop Vanaf 01/01/09 verplicht bij verhuur 10 jaar geldig Door energiedeskundige type A • => opleiding bij Syntra • => erkenning door VEA
www.energiesparen.be/node/1015 • Meer info • Lijst erkende deskundigen
39
C. Blijf niet achter: uw buur doet het ook • Cijfers premies huishoudelijke klanten netbeheerders Condensatieketels (NB + renovatie): • 2006: 13.116 premies • 2007: 26.394 premies • 2008: geschat op 52.000 premies
• EPB 2006: E89 gemiddeld 2007: E85 gemiddeld (Limburg: E84; A’pen en O-Vl: E87; Vl-Brabant: E88; W-Vl: E89)
• LEW => PH => 0 E => E-productie!
Doe het nu! Voor het te laat is… Nu nog de wortel, later de stok
40
Wat doet Bouwunie hierrond? •
Informeren leden • • • • •
• •
Cursus Laagenergiewoningen met klassieke bouwmaterialen Werfbezoeken Artikels in nieuwsbrieven, magazines,… Checklist Folders en posters …
=> vragen?
[email protected] - 02/238.06.06 www.bouwunie-duurzaambouwen.be
41
