Koolstofdioxide
Max Filtenborg & Miles Brink, N&G, N&T. Fonsvitae Lyceum, 5HB. Metselaar
Pagina 1
Inhoudsopgave 1 - Voorkant 3 - Inleiding (2) Hoofdstuk 1 - Algemeen CO2
4 - Eigenschappen van CO2
5 - CO2 & Temperatuur op aarde
6 - Broeikas effect
7 t/m 9 - CO2 Concentratie in het bloed &Effecten van verschillende CO2 concentraties
Hoofdstuk 2 - 10 t/m 11 - CO2 in de school. Hoofdstuk 3 - 12 t/m 16 - Plant Proef (4) 17 - Conclusie 18 - Bronvermelding 19 t/m 26 - Het Logboek
Pagina 2
Inleiding Het onderwerp van ons profielwerkstuk is koolstofdioxide. Wij hadden dit onderwerp gekozen omdat wij vaak in de klas zitten en de lucht bijna altijd niet zo fris aanvoelt. Wij vroegen ons af hoe dat eigenlijk kwam, en via onderzoek op internet kwamen wij er achter dat dit te maken had met de CO2 concentratie in de lucht. Toen waren we op het idee gekomen om deze concentratie te meten in de klas en te kijken of dit dus wel een aanvaardbare concentratie zou zijn. Dit leek ons onwaarschijnlijk, omdat als er even geen ventilatie is, de klas snel muf ruikt en ademhalen ook meer moeite kost. Als de concentratie te hoog zou zijn dan hadden wij ook meteen een proef in gedachten. Dit is de plant in pot proef, waar je de resultaten etc. later kunt bekijken. Met deze plant proef zou je de CO2 concentratie in een ruimte hoger kunnen maken. Verder wordt er in de inleiding wat meer over koolstofdioxide zelf verteld. Koolstofdioxide is door een Schotse natuur- en scheikundige ontdekt, ongeveer in het jaar 1750. Deze man heette Joseph Black. CO2 is een kleurloos gas wat in de atmosfeer voorkomt. Andere namen zijn kooldioxide of koolzuurgas en de chemische formule is CO2 . Koolstofdioxide wordt gemeten in de vorm van concentratie, de maat van concentratie is parts per million (ppm). Op het moment is de concentratie op aarde 390 ppm en deze neemt nog steeds elk jaar toe. Wanneer CO2 oplost in water krijg je koolzuur (H2CO3), wat je vooral in frisdranken tegenkomt.
Pagina 3
Eigenschappen van CO2 CO2, is een kleurloos gas, dat van nature in de atmosfeer voorkomt, het is een gedeelte van wat wij lucht noemen(gem:0,039%). Ook wel koolstofdioxide of koolzuurgenoemd. Het is lineair opgebouwd (horizontaal O=C=O ). Als je het over koolzuur hebt, is het eigenlijk niet CO2 waar je dan overpraat, maar diwaterstofcarbonaat H2CO3 (CO2 opgelost in water). De concentratie van CO2 in de atmosfeer van de aarde is gemiddeld: 390ppm, dat staat gelijk aan 0,039%, deze concentratie neemt jaarlijks dan ook toe, dit resulteert (gedeeltelijk) in de opwarming van de aarde, het zorgelijke alleen van dit is dat het CO2 gehalte wat er per jaar bij komt snel groeit.(zie afbeelding) Wat wel belangrijk is, en dit weten veel mensen niet, CO2 zorgt niet direct voor de opwarming van de aarde, maar is een positieve buffer in het klimaat, het versterkt alle situaties dus. Een beetje geschiedenis – koolstofdioxide werd “uitgevonden” (ontdekt), in de 17e eeuw, door de vlaminger; Jan Baptista van Helmont. Koolstofdioxide word ook veel gebruikt in frisdrank, als je het in water oplost vormt er koolzuur. Het is een erg goedkope stof, word dus ook erg veel gebruikt. CO2 in de vaste vorm vormt „droogijs‟, dit word vaak gebruikt om dingen te koelen, het is 3x effectiever dan normaal ijs. Als het droogijs opwarmt, gaat het van vloeistof naar gas, wat zorgt voor een veel effectiever gebruik van de energie. In ons PWS gaat het ook vooral erom dat mensen zelf ongeveer 1 kilo CO2 produceren per dag. En aangezien het giftig wordt naarmate de concentratie toeneemt, kan dit een probleem zijn in verband met de slechte ventilatie in gesloten ruimtes (bv:een klaslokaal).
Droogijs dat opwarmt(Van vloeistof -> gas)
Pagina 4
CO2 & Temperatuur op aarde Het is algemeen bekend dat de oplosbaarheid van CO2 afneemt als er sprake is van een temperatuur stijging. Het CO2 gehalte reageert verder wel traag op een verandering in temperatuur, terwijl dat omgekeerd juist niet zo is. Wanneer er sprake is van een temperatuurstijging zal het CO2 gehalte pas na ongeveer 1000 jaar zichtbaar stijgen. Wanneer de CO2 concentratie echter stijgt zal de temperatuur al binnen 40 jaar omhoog gaan. De CO2 uitstoot neemt alsmaar toe, maar de CO2 opname lijkt juist af te nemen. Dit valt te verklaren omdat je te maken hebt met situaties als ontbossing, verzadiging & verdroging. Deze dingen ontstaan o.a. ook door de temperatuurstijging. Er valt nauwelijks een verklaring te geven tussen het verband van koolstofdioxide en de temperatuur op aarde, dit komt omdat het CO2 gehalte in de afgelopen 100 jaar met ongeveer 80 ppm is gestegen. In dezelfde tijd is de temperatuur slechts met 0,7 graden gestegen. Er is onderzocht dat dit eigenlijk tot een stijging van 14 ppm zou moeten leiden hierbij is gekeken naar o.a. invloeden van vroeger die nu pas effecten zouden kunnen hebben(overgang van ijstijden naar interglacialen). Dus is de stijging van de CO2 concentratie veels te hoog t.o.v. die van temperatuurstijging. CO2 is ook niet direct een oorzaak van het verwarmen van de aarde, alleen het werkt wel als een buffer; het versneld het.
Pagina 5
Broeikas effect Zonder de atmosfeer zou het gemiddeld op aarde rond de -15 graden celcius zijn. De atmosfeer wat bestaat uit een aantal belangrijke gassen, als koolstofdioxide, waterdamp en methaan. Dankzij deze gassen, ook wel broeikasgassen genoemd, ligt de gemiddelde temperatuur op aarde veel hoger, wat het leven op aarde dus ook meer mogelijk maakt. Deze enorme stijging van de CO2 uitstoot komt volgens velen door menselijke activiteit, (Onder menselijke activiteit verstaat men o.a. veel uitlaatgassen, verbranding van fossiele brandstoffen en verbranding van bossen.), wat vooral tot stand kwam na de industriële revolutie in 1850. In de industriële revolutie werd er een overgang gemaakt van handmatig naar machinaal, de ontdekking van de stoommachine en het ontstaan van fabrieken hebben natuurlijk een grote bijdrage aan de stijging van de CO2 uitstoot. Ook het kappen van bossen en oerwouden heeft een grote bijdrage, namelijk door fotosynthese. Planten en bomen hebben de mogelijkheid om CO2 om te zetten in O2 . Dit proces heet fotosynthese en dit wordt als een van de belangrijkste processen gezien op deze aarde. Dus het omzetten van CO2 naar O2 neemt ook af door het kappen van deze wouden, waardoor er dus meer CO2 achterblijft in de atmosfeer. Door de stijging van de CO2 uitstoot, wordt de concentratie CO2 in de atmosfeer natuurlijk ook hoger, dit zorgt er voor dat het teruggekaatste licht, wat van de zon af komt, niet door de ozonlaag komt. Dit resulteert in de opwarming van de aarde. De opwarming van de aarde heeft natuurlijk ook gevolgen voor het leven hier op aarde, veel ijskappen zullen bijvoorbeeld smelten, waardoor de zeespiegel zal stijgen. Wat weer resulteert in andere problemen.
Pagina 6
CO2 Concentratie in het bloed Koolstofdioxide heeft ook invloed op de pH waarde van het bloed. Het menselijk lichaam probeert de pH waarde altijd tussen de 7,35 en 7,45 te houden, de ideale pH waarde wordt gezien als 7,41. Je kunt deze pH waarde in theorie zelf ook beïnvloeden. Als je namelijk snel ademhaalt (hyperventileert) dan raak je CO2 kwijt en dit betekent dat de pH waarde van het bloed stijgt. Dit werkt ook omgedraaid, dus als je minder snel ademhaalt komt er meer CO2 in het bloed en de pH waarde daalt dan ook automatisch. Enzymen zijn in ons lichaam heel belangrijk, de activiteit van deze enzymen kan het evenwicht in het lichaam verstoren. Bepaalde enzymen zijn heel actief en sommige helemaal niet. De pH waarde zegt iets over zuurgraad in ons lichaam, een dalende pH waarde betekent een stijgende zuurgraad, wanneer dit het geval is dan ontstaat er een acidose. Je spreekt van een acidose als de pH waarde lager is als 7,35 wat eigenlijk de ondergrens is. Zo een zure toestand van het bloed komt meestal door ophoping van zuren of het verlies van base (alkali). Een alkalose is het tegenovergestelde van een acidose, de pH waarde wordt hoger als 7,45 en dit betekent dat het bloed meer naar de basische kant toegaat. Een oorzaak van dit verschijnsel is o.a. hyperventilatie en het ontstaat ook als er veel alkali wordt opgenomen in het bloed Ook in het bloed zijn er bepaalde buffers die dingen moeten regelen in dit geval regelen de buffers dat de pH waarde in evenwicht moet worden gehouden. De ongeveer belangrijkste buffer is de CO2/bicarbonaat (HCO3) buffer, een kloppende reactievergelijking van deze buffer volgt:
H + HCO3 ←→ CO2 + H2O Deze reactie kan constant heen en weer gaan, voor het constant houden van de pH waarde van je bloed.
Pagina 7
Effecten van verschillende CO2 concentraties in de lucht. CO2 Concentratie Eigenschappen van desbetreffende concentratie. 0,39% Koolstofdioxide gehalte in de atmosfeer op zeeniveau. 0,15% Binnenlucht Waarde: MAC-C (ceiling) waarde gedeeld door de 0,3% MIC veiligheidsfactor (100) 0,5% 1% 1,5% 2% 4-5% 8% 20%
MAC-waarde. Slecht geventileerde drukke (werk) ruimte. Sufheid bij langere blootstelling. Diepere ademhaling gepaard met de versnelling van de ademhaling. Licht narcotisch effect, toename van bloeddruk en polssnelheid, afname van het gehoor. De concentratie die een mens uitademt. Hoofdpijn, zweten, verlies van gezichtsvermogen en krampen. Bewusteloosheid na 5 tot 10 minuten, gevolgd door de dood na 30 minuten tot een uur. Hoger en gelijk aan 20%: Bewusteloosheid na enkele seconden(ademhalingen), snel gevolgd door ademstilstand. Dood na enkele minuten.
(Hierbij staat 1000ppm, gelijk aan 0,1% dus staat de MAC waarde gelijk aan 5000ppm.) Door de gezondheidsrisico‟s die gepaard komen met een hoge koolstofdioxide concentratie in de lucht, zijn er bepaalde metingen gedaan en heeft de Amerikaanse instelling, „Occupational Safety and Health Administration‟, regels gemaakt voor de gemiddelde maximale waarde van de CO2 concentratie in een werk omgeving. Volwassenen mogen niet langer dan 8 uur gemiddeld per werkdag in een concentratie van 5000ppm (0,5%) of meer werken. Dit is dan ook de maximale waarde en is alsnog zeer schadelijk voor je. Het maximale niveau voor kinderen, oudere mensen, of mensen met cardio problemen is dan ook aanzienlijk minder. Echter voor een korte tijd is een concentratie tot 25.000ppm te verdragen, echter wordt de ppm veel hoger dan 25.000, dan word dit direct schadelijk voor de gezondheid. Fysiologische onderzoeken tonen wel aan dat je deze waardes voor een korte tijd kan „tolereren‟. De mensen kunnen zich wel over langere periodes aanpassen aan verhoogde CO2 concentraties. Volwassenen kunnen tot 3% voor een maand inademen voordat er ernstige gevolgen optreden, bij 4% is dit verkort tot een week, de mate waarin de
Pagina 8
mens tegen te hoge CO2 concentraties kan word heel snel korter naarmate de concentratie hoger wordt. Het wordt gezegt dat vaste concentraties tot 2% laag genoeg zijn in gesloten ruimtes, (bijvoorbeeld onderzeeërs) echter hebben deze wel koolstofdioxide wassers, dit is erg dure apparatuur die met behulp van energie en water de CO2 concentraties in de onderzeeër kan verlagen. Dit is dan ook een van de belangrijkste apparaten in een onderzeeër, zonder zou de koolstofdioxide concentratie veel te hoog worden. Directe koolstofdioxide vergiftiging heeft ook verschillende namen gekregen door mijnwerkers. „stik damp‟, ook wel „stythe‟ en „black damp‟, deze dampen bestonden vooral uit koolstofdioxide en stikstof, deze waren vooral schadelijk omdat de concentratie O2, zuurstof te laag werd. Om vergiftiging te verkomen namen ze kanaries de grotten in, deze zijn gevoeliger voor deze dampen, en als deze dan stil werden(bewusteloos op de grond vielen door een te lage O2 concentratie in de lucht), wisten ze dat ze gevaarlijk bezig waren. Ook gebruikten ze „Davy lampen‟, deze moest je dicht bij de grond houden waar de dampen zich verzamelen, die zouden dan minder vel branden.
Wanneer er een gestabiliseerde CO2 concentratie is, word deze ook wel gebruikt met de gezondheid van de bewoners, deze concentratie is zo belangrijk dat de gezondheid van mensen hier gebasseerd op wordt. De CO2 concentratie binnen mag ongeveer 2.100 ppm hoger liggen dan het buiten is. Vaak gaat het dan over 0,4% - 2,5%, maar na nader onderzoek blijkt vaak dat het hoger binnen is. Dit is vaak het geval als er slechte ventilatie is en veel mensen in kleine ruimtes zich begeven, dit kan oplopen van 30.000ppm tot 40.000ppm. Zoals eerder gezegt in het blok „bloed & ademhalen‟, produceert de mens ongeveer 1 kilo koolstofdioxide per dag, dit getal varieert wel heel erg aan de hand van wat de activiteiten van een bepaald persoon is, bij sport word er veel meer koolstofdioxide geproduceerd omdat er heftige verbranding plaatsvindt. Als er dus veel personen zich bevinden in een gesloten ruimte dag in dag uit, en deze ruimte geen goede ventilatie heeft, komt er al snel een veels te hoge CO2 concentratie. Een hoge CO2 concentratie is niet alleen schadelijk voor de mens, maar ook voor veel insecten beesten of micro organismen. Een ppm van 10.000 of hoger (1%), kan gedurende een paar uur een plaag van spintmijten of witte vlieg (white flies) uitroeien.
Pagina 9
Hoofdstuk 2 - CO2 in de school Wij hebben een onderzoek uitgevoerd, de „concentratie CO2 in het lokaal proef‟. Bij dit onderzoek zochten we uit of onze eerder genoemde waarnemingen wel klopten. Wij vonden namelijk dat het al snel muf ruikt en warm is in de klas, dit zou aangeven dat er slechte ventilatie is, en snel een hoge CO2 concentratie ontstaat. Wat erg slecht is voor de concentratie en een optimale leer omgeving. Wij hebben ons onderzoek uitgevoerd in het scheikunde lokaal B21, hier startten wij de CO2 meter om 11 uur (dat uur daarvoor was er geen les in dit lokaal). We sloten alle ramen en een nieuwe klas zou nu les gaan krijgen in het lokaal. Om 12 uur was deze les voorbij en nu namen wij weer een meting met de CO2 meter. 3000 2900 2800 2700 Lokaal na les.
2600
Lokaal voor les
2500 2400 2300 2200 1
2
3
4
5
6
7
Hier zie je de koolstofdioxide concentratie gedurende 5 seconden, vertikaal de ppm koolstofdioxide, en horizontaal de seconden. De blauwe lijn is om 12 uur, en de rode 11 uur. Dit laat het verschil zien in koolstofdioxide concentratie na en voor een les. Hier zie je dat het CO2 gehalte al heel dicht bij de 0,3% licht, dit is al best wel hoog na 1 les. Als dit met 0,2% zou stijgen is dit al erg schadelijk voor de leerlingen en leraar. De oorzaak van dit resultaat zal dan aan de ventilatie liggen van het lokaal of zelfs het gebouw. Wanneer het een te hoge concentratie aangeeft, betekent dat, dat de ventilatie niet goed is. Dit heeft allemaal nare gevolgen.
Ook hebben wij een onderzoek gedaan naar het verschil in bepaalde hoogtes. De CO2 in de school proef. We deden kleine verschillende testjes met de meter en al snel vroegen wij ons af, of er ook verschil zou zitten in hoogte. Dus eerst deden we
Pagina 10
de test in het klein. Eerst hielden we de CO2 meter op de grond, daarna hielden we hem bij het plafond. Dit gaf al een klein verschil, dus toen dachten we dat we dit ook groter konden uitvoeren. Het onderzoek in het groot ging als volgt te werk. Wij deden metingen op de begane grond van de school, de eerste verdieping, de tweede verdieping en de derde verdieping. Met het resultaat van dit onderzoek kun je dus aantonen of er in dezelfde ruimte dus verschil is in de CO2 concentratie op verschillende hoogtes. In theorie is CO2 zwaarder dan “lucht”, CO2 heeft een grotere massa. Dit zou betekenen dat de CO2 vanzelf naar de grond toe zou gaan. In de praktijk is dit toch niet zo omdat je als mens warme lucht uitademt zit daar de CO2 in, doordat deze lucht warm is gaat het omhoog en neemt de koolstofdioxide mee, wat de CO2 concentratie hoger maakt hoe hoger je in een gebouw komt. Hoge plafonds zouden dus heel veel helpen in verband met ventilatie van een klaslokaal. 3000 2500 2000 Bovenste verdieping 1500
2de verdieping Begane grond
1000 500 0 1
2
3
4
5
6
7
Uit deze grafiek zie je ook duidelijk dat de klaslokalen op de bovenste verdieping dus ook het meeste aandacht zouden moeten krijgen in ver band met ventilatie. Het koolstofdioxide gehalte is hier al snel automatisch hoger dan in de klaslokalen op de begane grond.
Pagina 11
Hoofdstuk 3 - De Plant proef Met deze proef, zoeken we naar een manier om de CO2 concentratie in de lucht te verminderen. We verwachtten dat de CO2 concentratie gedurende een bepaalde tijd omlaag gaat. We plaatsen een plant in een afgesloten ruimte, in dit geval een grote glazen pot. De plant die we gebruiken moet aan bepaalde eisen voldoen, hij moet snel groeien en onder niet optimale omstandigheden kunnen leven. Ook moet de plant bladgroen (fotosynthese) hebben. Nadat we naar deze eisen hebben gekeken hebben we gekozen voor een bieslook plantje.
We hebben de plant in pot afgesloten met folie , zodat er geen lucht van buiten af bij kan komen en we de CO2 concentratie kunnen meten zonder invloeden van buiten af. Vervolgens hebben we de plant in het raamkozijn gezet, zodat er genoeg zonlicht op de plant valt, want zonder zonlicht kan er geen fotosynthese plaatsvinden, en zonder fotosynthese zal de plant geen CO2 opnemen. Verder zit er wel een buis in de pot, zodat het plantje voldoende vocht kan krijgen via een spuitfles met gewoon kraanwater. Omdat er wat water in de buis achter blijft, ontstaat er een waterslot en kan ook via de buis geen lucht van buitenaf in de pot komen. (wel hadden we de buis ook afgesloten) Er zit een CO2 meter in de pot, deze is verbonden met een computer waar het programma Coach 6 opstaat die de metingen die je doet weergeeft in een grafiek.(In dit geval het ppm op tijd T)
Benodigdheden: Glazen pot Plant (in dit geval een bieslook plant) Plastic folie Kraanwater (in spuitfles) Plastic buis CO2 Meter Computer met het programma Coachlab. Tape
Pagina 12
De proefopstelling(pot voor het raam) Resultaten: Hier zie je de metingen van de proef, eerst een overzicht, en dan een vergroting van het belangrijkste gedeelte.(0 – 12000 seconden) We hebben hier een periode van 86400 seconden – 8,64x10^4, dit is een dag. De meting begon om 1 uur s‟ middags 27 oktober.
Pagina 13
Hierboven zie je dat de ppm boven de 5000 komt, als deze maximale waarde is berijkt die de meter kan meten, is dit niet meer precies.
Bespreking van de resultaten: Je ziet hier eerst de stijging van de ppm=parts per million. (in andere woorden: een eenheid om de CO2 concentratie in de lucht uit te drukken), Deze stijgt tot de 2000, waarna fotosynthese plaatsvindt, en het ppm daardoor dus daalt. Als je het plaatje hieronder bekijkt, zie je dat er eerst overdag fotosynthese (EQUATION1) plaats vindt.
6 CO2 + 6 H2O C6H12O6 + 6O2.
De plant haalt koolstofdioxide uit de lucht, gebruikt water, en licht en zet dit om naar suiker en zuurstof. De plant vermindert hierbij dus de CO2 concentratie in de lucht. Echter nadat dit heeft plaatsgevonden en het s‟ nachts word, is er geen licht meer en vind er dissimilatie plaats hierbij stoot de plant koolstofdioxide uit, daardoor komt het dus ook dat de ppm net voor de avond (~5 s‟middags) uur naar de 5000 gaat.
Pagina 14
Nulmeting: Nadat we deze proef hebben uitgevoerd, voeren we nog een keer dezelfde proef uit, maar dan de nulmeting. Dus zonder plant in de glazen pot, verder wel in dezelfde omstandigheden. In deze
Nulmeting proefopstelling. Pagina 15
Conclusie: Planten hebben dus duidelijk invloed op de koolstofdioxide concentratie in de lucht, echter is dit alleen ten goede als er zonlicht is, en fotosynthese plaatsvindt. Anders zal de CO2 concentratie alleen maar toenemen. Dat komt omdat de plant dan gaat verbranden, bij dit proces stoot de plant juist veel CO2 uit. Daardoor worden altijd de planten op de slaapkamers in ziekenhuizen weggehaald als het nacht wordt. Het zou wel een goedkope en effectieve oplossing zijn om de hoge koolstofdioxide gehaltes in de school te verlagen, de planten zouden de overmaat aan CO2 uit de lucht kunnen halen en die vervolgens gebruiken. Maar dan zouden de planten wel goed onderhouden moeten worden, ze moeten in het licht staan, ze moeten genoeg water krijgen, etc. Als dit niet gebeurt werkt het eigenlijk nadelig omdat de plant met licht tekort bijna geen tot niets aan CO2 zal opnemen. Dit zou dus niet altijd voordelig zijn door relatief weinig zonlicht in Nederland. Ook zouden de planten dan elke dag na school verplaatst moeten worden naar een ruimte met goede ventilatie, of de lokalen zouden elke ochtend van te voren uitgelucht moeten worden. Niet erg optimaal allemaal, omdat er niet altijd zon is, en niet alle leraren zullen genoeg tijd besteden aan de plantjes. Ze mogen niet vergeten worden anders is het te vergeefs.
Bladgroenkorrels voor de fotosynthese
Pagina 16
De conclusie & na bespreking Wij zijn met al onze proeven en het verslag zelf, natuurlijk ook tot een conclusie gekomen. CO2 , is een erg belangrijke stof op de aarde, het komt overal voor, en soms ook in te grote mate. Zonder CO2 zouden we dan ook niet kunnen leven, echter als er teveel van komt is dat ook een probleem, het gaat om het balans. Je ziet dan ook bij onze metingen dat het PPM koolstofdioxide erg hoog komt, dit toont aan dat er nog veel werk in de ventilatie gestopt kan worden, een fenomeen dat steeds belangrijker word, en steeds meer mensen zich druk over maken. Dit is ook terecht, in onze 'nieuwe' levensomstandigheden, waar wij ons 80% van onze tijd binnen bevinden is het erg belangrijk dat er goeie ventilatie is. Wij hadden een apart onderwerp wat niet veel leerlingen ooit hebben gedaan, onze begeleider was zelfs verbaasd en enthousiast dat we voor dit onderwerp hebben gekozen. Dit is natuurlijk interessant om iets te doen wat nog niet vaak gedaan is, en daarom zijn we dan ook blij dat we dit onderwerp hebben gekozen, we erg veel geleerdt over koolstofdioxide. Het was verder wel een best moeilijk onderwerp, we hadden eerst ook alleen CO2 concentratie, maar hier viel te weinig over te vertellen dus veranderde we dit naar een breder onderwerp, namelijk CO2. Dit is achteraf gezien een van de beste beslissingen geweest. Ons profielwerkstuk verliep zoals bij de meesten leerlingen niet soepel, er waren veel valkuilen en dan hebben we het vooral over de tijd die je moet steken in dit verslag, namelijk 80 uur. Het inleverpunt van het verslag leek dan ook steeds ver weg, en uiteindelijk bleek dat dit punt al snel was aangebroken. Daarom moesten wij veel vrije tijd opofferen om nog aan voldoende uren te komen. Aan het theorie gedeelte dus het verslag zelf, hadden we minder moeite. Het was ingewikkelt maar we kwamen er snel uit. Het praktijk deel wat moest worden uitgevoerd kostte ook niet veel moeite, dit konden wij steeds tussendoor uitvoeren in bijvoorbeeld tussenuren. Het kostte meer tijd om te beslissen hoe we het gingen aanpakken dan het uitvoeren zelf. we moesten veel voorbereiden en voordat we uberhoud dit onderwerp konden kiezen moesten we zeker weten of de CO2 meters het wel goed deden. Achteraf hadden we beter eerder kunnen beginnen. Onze samenwerking ging erg goed, we werkten goed samen en waren dan ook erg productief als we eenmaal bezig waren. We vinden dat we een mooi resultaat hebben uit al het werk wat we hebben verricht, we zijn erg blij met ons eindresultaat.
Pagina 17
Bronvermelding Enkele links:
http://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/
http://www.byspy.nl/scholen/10%20-%20Onderzoek%20TNO%20CO2.pdf
http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=7740
Pagina 18
Het logboek Miles brink: 13 Oktober opstartdag 1 9.00 – 11.00 Gewerkt aan de plan van aanpak opdracht. / oriëntatie 11.00 – 12.00 Oriëntatie en informatie zoeken over het onderwerp. 12.00 – 13.00 Nadenken over mogelijke proefjes en dingen die we kunnen doen voor PWS. 13.00 – 15.30 Overleg in het scheikunde lokaal, met de leraren.
14 Oktober opstartdag2 8.30 – 9.30 Plan van aanpak wijzigen. 9.30 – 10.30 Informatie gezocht. 11.00 – 15.30 Scheikunde lokaal, kleine practica‟s uitvoeren en werkwijze bedenken, co2 meters ijken.
25 oktober 1 uur gewerkt aan de Plant in pot proef, we hebben de opstelling van deze proef gemaakt, en de theorie erachter bedacht, verder hebben we ook een poging gemaakt om deze uit te voeren, maar dat was nog niet helemaal gelukt.
27 oktober 2 uur weer gewerkt aan dezelfde Plant in pot proef, deze keer is het wel succesvol uitgevoerd.
29 oktober 3 uur gewerkt aan het verwerken van de Plan in pot proef, het verslag van deze proef .
Pagina 19
30 oktober 1 uur informatie gezocht over het onderwerp, eigenschappen van CO2. 2 uur de informatie verwerkt in het verslag. 1 uur gezocht naar verbeterpunten voor het verslag.
31 oktober 2 uur deze verbeterpunten aangepast, en alvast gezorgd voor een overzicht van het werkstuk.
5 november 2 uur informatie gezocht over het onderwerp.
1 december 0,5 uur informatie opgezocht over het onderwerp (in dit geval het stukje broeikaseffect). 1,5 uur de informatie verwerkt in het verslag.
19 December afsluitdag 1 8.30 – 11.00 Een plan gemaakt voor de aankomende afsluitdagen, informatie gezocht. 11.00 – 13.00 Gewerkt aan het verslag. 13.00 – 15.30 informatie opgezocht en die informatie verwerkt in het verslag.
20 December afsluitdag 2 8.30 – 11.00 Gewerkt aan het verslag, in dit geval de inleiding. 11.00 – 13.00 Gewerkt aan het verslag
Pagina 20
13.00 – 14.00 Poging gedaan om de concentratie te meten met de CO2 meter in een lokaal. 14.00 – 14.30 Erachter komen hoe we de proef beter kunnen uitvoeren, voor een beter resultaat.
21 December afsluitdag3 8.30 – 11.00 Informatie gezocht over het onderwerp de temperatuur op aarde. 11.00 – 13.30 Gewerkt aan het verslag, in dit geval de temperatuur op aarde. 13.30 – 14.00 De CO2 proef opnieuw uitgevoerd, nu met een beter resultaat. 14.00 – 15.30 De gegevens uit de proef omgezet in grafieken, en deze grafieken mooi verwerkt.
11 januari 1 uur informatie gezocht over de eigenschappen van CO2 2 uur deze informatie verwerkt in het verslag.
12 januari 3 uur gewerkt aan het verslag van de CO2 proef, de gegevens omgezet etc.
15 januari 1 uur informatie opgezocht over de effecten van CO2 2 uur de informatie verwerkt in het verslag. 1 uur informatie gezocht over de CO2 concentratie in het bloed 2 uur de informatie verwerkt in het verslag.
17 januari 1 uur nagedacht over presentatie
Pagina 21
2 uur belangrijkste informatie voor de presentatie gezocht
18 januari 1 uur taakverdeling voor de presentatie. 2 uur powerpoint gemaakt voor de presentatie. 1 uur oefenen presentatie.
19 januari 2 uur presentatie afronden en oefenen. 1 uur, gewerkt aan logboek .
4 februari 2 uur gewerkt aan het verslag, afronden, verbeteren etc.
5 februari 2 uur gewerkt aan het verslag, afronden, verbeteren etc. 1 uur gewerkt aan de opmaak van het verslag.
6 februari 1 uur besprekingen uitgevoerd over het werkstuk, kleine aanpassingen uitgevoerd etc. 1 uur gewerkt aan het logboek. 2 uur definitieve versie doorgelezen en voor het laatst besproken en aangepast.
Max Filtenborg:
Pagina 22
13 Oktober opstartdag 1 9.00 – 11.00 Gewerkt aan de plan van aanpak opdracht. / oriëntatie 11.00 – 12.00 Oriëntatie en informatie zoeken over het onderwerp. 12.00 – 13.00 Nadenken over mogelijke proefjes en dingen die we kunnen doen voor PWS. 13.00 – 15.30 Overleg in het scheikunde lokaal, met de leraren.
14 Oktober opstartdag2 8.30 – 9.30 Plan van aanpak wijzigen. 9.30 – 10.30 Informatie gezocht. 11.00 – 15.30 Scheikunde lokaal, kleine practica‟s uitvoeren en werkwijze bedenken, co2 meters ijken. 25 oktober 1 uur gewerkt aan de Plant in pot proef, we hebben de opstelling van deze proef gemaakt, en de theorie erachter bedacht, verder hebben we ook een poging gemaakt om deze uit te voeren, maar dat was nog niet helemaal gelukt.
27 oktober 2 uur weer gewerkt aan dezelfde Plant in pot proef, deze keer is het wel succesvol uitgevoerd.
29 oktober 3 uur gewerkt aan het verwerken van de Plan in pot proef, het verslag van deze proef .
30 oktober 1 uur informatie gezocht over het onderwerp, Broeikas effect invb met CO2 ook over de algemene eigenschappen van CO2
Pagina 23
2 uur de informatie verwerkt in het verslag. 1 uur gezocht naar verbeterpunten voor het verslag.
31 oktober 2 uur deze verbeterpunten aangepast, de inhoudsopgave gemaakt en besloten welke hoofdstukken we allemaal wouden hebben.
5 november 2 uur informatie gezocht over koolstofdioxide. 1 december 2 uur gewerkt aan het verslag, veel uitgetypt.
19 December afsluitdag 1 8.30 – 11.00 Een plan gemaakt voor de aankomende afsluitdagen, informatie gezocht. 11.00 – 13.00 Gewerkt aan het verslag. 13.00 – 15.30 informatie opgezocht en die informatie verwerkt in het verslag. 20 December afsluitdag 2 8.30 – 11.00 Gewerkt aan het verslag, in dit geval de inleiding. 11.00 – 13.00 Gewerkt aan het verslag 13.00 – 14.00 Poging gedaan om de concentratie te meten met de CO2 meter in een lokaal. 14.00 – 14.30 Erachter komen hoe we de proef beter kunnen uitvoeren, voor een beter resultaat.
21 December afsluitdag3 8.30 – 11.00 Informatie gezocht over het onderwerp de temperatuur op aarde.
Pagina 24
11.00 – 13.30 Gewerkt aan het verslag, in dit geval de temperatuur op aarde. 13.30 – 14.00 De CO2 proef opnieuw uitgevoerd, nu met een beter resultaat. 14.00 – 15.30 De gegevens uit de proef omgezet in grafieken, en deze grafieken mooi verwerkt.
11 januari 1 uur informatie gezocht over de eigenschappen van CO2 2 uur deze informatie verwerkt in het verslag.
12 januari 3 uur gewerkt aan het verslag van de CO2 proef, de gegevens omgezet etc.
15 januari 2 uur de informatie verwerkt in het verslag. 1 uur informatie gezocht over de CO2 concentratie in het bloed 2 uur de informatie verwerkt in het verslag.
17 januari 1 uur nagedacht over presentatie, gebraine stormed samen met miles hoe we de presentatie zouden aanpakken. 2 uur belangrijkste informatie voor de presentatie opgezocht, een verloop van ons verhaal gemaakt en bepaalt wie wat zou doen.
18 januari 1 uur aan de presentatie gewerkt, grotendeels afgeschreven. 1 uur oefenen presentatie.
Pagina 25
19 januari 2 uur presentatie afronden en oefenen. 1 uur, gewerkt aan logboek .
4 februari 2 uur gewerkt aan het verslag, afronden, verbeteren etc.
5 februari 2 uur gewerkt aan het verslag, afronden, verbeteren etc. 1 uur gewerkt aan de opmaak van het verslag.
6 februari 1 uur besprekingen uitgevoerd over het werkstuk, kleine aanpassingen uitgevoerd etc. 1 uur gewerkt aan het logboek. 2 uur definitieve versie doorgelezen en voor het laatst besproken en aangepast. 1 uur nog de laatste puntjes op de I gezet, en het een en ander er bij geschreven of andere dingen weggehaalt.
Pagina 26
