Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den H aag
Veilingen emissierechten 2014
1 maart 2015
Samenvatting
Veilingopbrengst Nederland Aantal rechten
Opbrengst (€)
1e kwartaal
8.098.500
47.891.805
2e kwartaal
4.532.500
23.802.100
3e kwartaal
4.400.000
26.434.895
4.246.000
27.503.000
21.277.000
125.631.800
1e kwartaal
---
---
2e kwartaal
---
---
3e kwartaal
228.000
1.299.600
683.000
4.170.060
911.000
5.469.660
Gemiddelde veilingprijs (€)
EUA
e
4 kwartaal
5,91
AEUA
e
4 kwartaal
Totaal 2014
NEa - Veilingen emissierechten 2014
6,01
131.101.460
2
|9
Inhoudsopgave
1
Inleiding
4
2
Verloop veilingen
5
3
Ontwikkeling rond veilingen
7
NEa - Veilingen emissierechten 2014
3
|9
1 Inleiding
Dit is het tweede NEa-jaarverslag over de veiling van emissierechten. Eind 2012 heeft de EU een start gemaakt met het veilen van emissierechten op het gezamenlijke handelsplatform voor een consortium van 24 EU-Lidstaten. Het veilen is de standaardmethode van allocatie van emissierechten met ingang van de derde handelsperiode (2013-2020). Het aandeel van geveilde rechten is meer dan 40 % van het totale aanbod in de EU en dit aandeel zal tot 2020 stijgen. De EU heeft de energiebeurs European Energy Exchange (EEX) in Leipzig aangewezen als het gezamenlijk veilingplatform voor de deelnemende Lidstaten. In november 2012 is EEX begonnen met ‘early auctions’ voor de derde handelsperiode en sinds januari 2013 vinden per week drie veilingen plaats: op maandag, dinsdag en donderdag in de ochtend. Met ingang van 2014 worden ook luchtvaartrechten geveild. Deze veilingen worden gehouden op geselecteerde woensdagen. Het juridisch kader voor de veilingen is bepaald in de zgn. veilingverordening van de EU1. Nederland is een van de Lidstaten die zijn rechten laat veilen op het gezamenlijke platform. De NEa heeft daarin de functie van veiler en volgt het verloop van de veilingen en de realisatie en ontvangst van de veilingopbrengsten voor Nederland. In dit jaarverslag geeft de NEa een evaluatie van de veilingen. In 2014 zijn voor het eerst luchtvaartrechten, zgn. AEUA’s, geveild. In de derde handelsperiode zal 15 % van de rechten voor luchtvaart in het ETS via veiling worden aangeboden. Omdat het om een relatief klein deel van de veilingen gaat geeft dit verslag de uitkomsten alleen voor de EUA-veilingen, tenzij anders aangegeven. Bij het opstellen van het jaarverslag is gebruik gemaakt van openbare bronnen, zoals rapportages van EEX, de Europese Commissie en nieuwsberichten van Point Carbon.
1
Commissieverordening 1031/2010.
NEa - Veilingen emissierechten 2014
4
|9
2 Verloop veilingen
In 2014 hebben 148 veilingen plaatsgevonden. Voor de 24 EU-Lidstaten2 zijn in totaal 321.717.000 rechten geveild. De opbrengst van deze rechten bedroeg €1.899.702.370. Alle veilingen zijn succesvol verlopen. De opbrengsten zijn voor de deelnemende Lidstaten gerealiseerd. Daarbij zijn geen onregelmatigheden of fraude geconstateerd. Een belangrijke ontwikkeling was het besluit om in de jaren 2014-2016 minder rechten te veilen en die later op de markt te brengen (‘backloading’). Dit besluit had gevolgen voor het veilingvolume vanaf het tweede kwartaal. De EU heeft het volume van 2014 met 400 mln rechten verlaagd.
Mln, afgerond
Geveilde NL emissierechten per kwartaal 9 8
8,0
8,1
8,0 7,2
7,4
7 6 4,5
5
4,4
4,2
4 3 2 1 0 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal 2013 2013 2013 2013 2014 2014 2014 2014
2
Uitgezonderd zijn het VK, Duitsland en Polen die gekozen hebben voor separate veiling van hun emissierechten. Veilingen voor Kroatië hebben in 2014 nog niet plaatsgehad; zie verderop in dit rapport.
NEa - Veilingen emissierechten 2014
5
|9
De grafiek laat zien dat het volume van rechten voor Nederland met ingang van het tweede kwartaal van 2014 is verlaagd. Voor Nederland zijn vorig jaar ruim 21 mln emissierechten geveild. Dat is het geplande volume, rekening houdend met het backloading-besluit. Daarnaast zijn in 2014 voor Nederland ruim 900.000 luchtvaartrechten geveild.
Veilingprijs 2013-2014 8 7
Prijs in euro's
6 5 4 3 2 1 0
De opbrengsten beliepen in totaal € 131.101.460. De opbrengsten stromen in de Nederlandse begroting. Alle opbrengsten zijn op Nederlandse rekening ontvangen. Zoals blijkt uit de grafiek blijkt is het volume in 2014 aanzienlijk lager dan het jaar ervoor. Het lagere volume als gevolg van backloading is echter gecompenseerd door een hogere veilingprijs. Daardoor is, ondanks de volumedaling van 27 %, de opbrengst nagenoeg gelijk aan die van 2013. De opbrengst ligt iets hoger dan de bij begroting geraamde opbrengst van € 127 mln (Najaarsnota 2014). Opwaartse prijstrend De veilingen laten over 2014 een gemengd beeld zien. Enerzijds is sprake van een
NEa - Veilingen emissierechten 2014
6
|9
stijgende vraag naar emissierechten en een hogere veilingprijs dan het gemiddelde een jaar eerder. In 2013 was de gemiddelde prijs € 4,39 per recht, vorig jaar was dat gemiddelde opgelopen tot € 5,91. In het vierde kwartaal was het gemiddelde gestegen tot € 6,48. Na een scherpe neerwaartse correctie in maart is de veilingprijs gestaag gestegen; de laatste veiling van 2014 noteerde € 6,93. Anderzijds is dit structureel hogere prijsniveau ook in 2014 gepaard gegaan met flinke schommelingen. De eerste maanden laten eerst een stijging zien van 26 % (gemiddelde, kwartaal op kwartaal) om begin april weer op niveaus van januari terug te vallen. Ook in het derde kwartaal steeg de prijs met 22 %. Toch lijkt in de loop van 2014 de volatiliteit rond de trend te zijn afgenomen. …tegen een achtergrond van politieke discussies De veilingprijs en de prijs op de secundaire markt worden gezien als belangrijke graadmeters voor het functioneren van het ETS. Ook vorig jaar speelde de beleidsdiscussie over de toekomst en de versterking van het ETS een rol. Centraal in de discussie stond de politieke besluitvorming over de CO 2-doelstellingen tot 2030 (Klimaat- en Energiepakket) en de introductie van een marktstabiliteitsreserve (MSR). Het voorstel van een MSR heeft als doel het overschot van emissierechten te beperken en zo het ETS beter te laten functioneren door een prijsprikkel te geven voor investeringen. De implementatie van de MSR zal verlopen via aanpassingen in het veilingvolume en de veilingkalender 3. Naast politieke discussies kan ook de publicatie van emissiecijfers impact hebben op de marktprijs. Marktpartijen zien drie belangrijke factoren die de marktprijs en de veilingprijs in 2014 beïnvloedden: de discussie rond ‘backloading’, de discussie over versterking van het ETS, in het bijzonder de introductie van een marktstabiliteitsreserve, en de publicatie van cijfers zoals het emissiecijfer 2013. Veiling van luchtvaartrechten In september is EEX begonnen met het veilen van luchtvaartrechten voor de jaren 2012 en verder. Deze veilingen waren aanvankelijk opgeschort in verband met de ‘stopping the clock’-regeling van de EU. De veilingen zijn succesvol verlopen en de prijs van een luchtvaartrecht wijkt nauwelijks af van de EUA-prijs.
3
Voor een toelichting op het MSR-voorstel en de effecten op veilingen zie het onderzoek dat de NEa en het PBL hebben uitgevoerd naar de MSR: Markstabiliteitsreserve in het EU ETS, oktober 2014, www.emissieautoriteit.nl .
NEa - Veilingen emissierechten 2014
7
|9
Deelnemers en toegankelijkheid Het aantal bieders op de veilingen is in 2014 iets verder gestegen tot 65. Het grootste deel hiervan zijn bedrijven die verplicht deelnemen aan emissiehandel. Financiële instellingen zijn ook actief als bieder (9 beleggingsinstellingen en 6 banken). De NEa heeft geen signalen ontvangen dat Nederlandse partijen onvoldoende toegang zouden hebben tot de veilingen. Vragen die de NEa via de helpdesk ontving zijn beantwoord. EEX heeft als taak om de toegankelijkheid van de veilingen voor bieders te bevorderen.
NEa - Veilingen emissierechten 2014
8
|9
3 Ontwikkelingen rond veilingen
Kroatië EEX heeft de procedure voor het veilen van de rechten voor Kroatië afgerond. Begin 2015 zal EEX dus ook voor Kroatië gaan veilen. Met de komst van Kroatië zijn de veilingen nu voor alle 25 in TCAP deelnemende Lidstaten operationeel. Auction monitor De veilingverordening bepaalt dat een veilingtoezichthouder moet worden aangewezen die toeziet houdt op het verloop van de veilingen. Het toezicht ziet op de naleving van de richtlijn emissiehandel, de veilingverordening en concurrentie en marktmisbruik. Het toezicht bestrijkt niet alleen de EEX-veilingen maar ook de veilingen door ICE voor het VK. Nadat in 2014 in een openbare aanbesteding van de EU geen contract kon worden gegund, wordt nu gewerkt aan een alternatieve regeling. Een transparante verantwoording over de uitkomsten van de veilingen en een onafhankelijke analyse op EU-niveau van de werking van de veiling als allocatie-instrument zijn van belang. Gezamenlijk veilingplatform vanaf 2016 Het bestaande contract met EEX loopt uiterlijk medio 2016 af. De Europese Commissie heeft in 2014 een tender uitgeschreven voor de selectie van het gezamenlijke platform vanaf 2016. Samenwerking in Nederland In Nederland zijn diverse bedrijven en overheidsinstanties betrokken bij de veiling van emissierechten. Om de informatievoorziening over de EU-veilingen in Nederland te verzorgen brengt de NEa dit jaarverslag uit en heeft ze ook in 2014 periodiek de ministeries van IenM en EZ en andere overheidsorganisaties geïnformeerd over de uitkomst van de veiling. Met AFM vindt samenwerking plaats om informatie te geven over vergunningen om als bieder op te treden.
NEa - Veilingen emissierechten 2014
9
|9
