Koningin Paolaprijs voor het Onderwijs

S tichting Koningin Paola Koningin Paolaprijs voor het Onderwijs 2013 – 2014 Basisonderwijs en secundair onderwijs

Voorwoord

‘‘

Op initiatief van H.M. Koningin Paola, zag de Koningin Paolaprijs voor het Onderwijs het licht in 1996, hetzij 18 jaar geleden. Sindsdien ontvingen 123 scholen en 345 leerkrachten een Prijs of een eervolle vermelding als beloning voor hun pedagogische inspanningen. Meer dan 100 scholen en bijna 350 leerkrachten in ons land werden dus opgemerkt door een kwaliteitsvolle jury bestaande uit vooraanstaande persoonlijkheden van onze drie gemeenschappen. De Prijs beloont hun inspanningen om kennis over te dragen, maar eveneens om de persoonlijkheid van hun leerlingen te ontplooien en hun talenten te doen ontluiken. Om zo voor de hen toevertrouwde jongeren een stimulans voor de toekomst te zijn. De Stichting Koningin Paola alsmede het hele land hebben een grote waardering voor de vele talentvolle, creatieve en toegewijde leerkrachten die ons land telt alsook voor diegenen die zich aan de buitenschoolse ondersteuning van onze jongeren wijden. Hun inzet is van kapitaal belang voor de kwaliteit van onze toekomst. De inzet van Hare Majesteit Koningin Paola en haar Stichting om deze jongeren te steunen zal daarom met enthousiasme blijven doorgaan in de komende jaren.

‘‘

GRAAF BERNARD DE TRAUX DE WARDIN Voorzitter van de Stichting Koningin Paola

3

Stichting Koningin Paola De Stichting Koningin Paola werd in 1992 opgericht op initiatief van H.M. Koningin Paola en heeft tot doel de integratie en de vorming van jongeren te bevorderen. Om haar doelstellingen te verwezenlijken beheer t de Stichting naast de Koningin Paolaprijs voor het Onderwijs nog andere projecten. Alle projecten hebben tot doel de levensomstandigheden van kinderen en jongeren te verbeteren en hen voor te bereiden op een mooiere toekomst. STEUN AAN MAATSCHAPPELIJKE PROJECTEN De Stichting verleent financiële steun aan organisaties die zich richten op de vorming en integratie van maatschappelijk kwetsbare jongeren. Vaak gaat het om jongeren die geconfronteerd worden met een problematische gezinssituatie, een gebrek aan opleiding, een moeilijke reclassering of een ander probleem dat hun maatschappelijke integratie belemmert. De Stichting wil optreden waar cruciale behoeften voelbaar zijn, opdat zoveel mogelijk jongeren zich begrepen en erkend zouden voelen. Zo kunnen zij nadien het beste van zichzelf geven. SCHOOL VAN DE HOOP Een initiatief om tot vijf jaar lang maatschappelijke projecten te steunen in scholen met kansarme leerlingen. Een financiële ondersteuning en begeleiding worden verleend voor de ontwikkeling van vernieuwende projecten die tot doel hebben de integratie van de leerlingen en hun gezin te bevorderen. FOCUS AARDE De Prijs Focus Aarde wil het technisch onderwijs, beroepsonderwijs en kunstonderwijs beter bekend maken. De Prijs bekroont jaarlijks de beste geïntegreerde proeven van laatstejaars uit het technisch onderwijs, beroepsonderwijs en kunstonderwijs. Centraal staan de aarde en de ruimte, gezien vanuit wetenschappelijke, technische, kunstzinnige, ecologische, sociaalgeografische, kosmologische en menselijke hoek. Focus Aarde wil de overgang tussen secundair en hoger onderwijs bevorderen en wil jongeren aanmoedigen om hun talenten te tonen. Wetenschappelijke vindingrijkheid, duurzaamheid en maatschappelijke zorg zijn immers blijvende prioriteiten voor de komende generaties en voor de toekomst van Europa.

www.sk-fr-paola.be

4

Raad van Bestuur

Voorzitter: Graaf Bernard de Traux de Wardin Vincent Coppieters, Secretaris-generaal Frank Arts, Penningmeester Bea Cantillon Graaf Eric Jacobs Barones Hilde Kieboom Yvon Knepper Fabienne Legrand Generaal Vincent Pardoen Michel-Etienne Van Neste Piet Van Speybroeck Prof. em. Dr Lode Walgrave

5

6

Serres van Laken

Koningin Paolaprijs voor het Onderwijs 2013-2014 Basisonderwijs en secundair onderwijs Natuurwetenschappen, Wiskunde en Technologie: een sleutel voor onze toekomst! Deze prijs richt zich naar leerkrachten van het gewoon basisonderwijs en gewoon secundair onderwijs die een pedagogisch project bedacht hebben dat bij de leerlingen interesse en bewondering wekt voor wetenschappelijke vakken en dat jongeren aanzet om in het hoger onderwijs te kiezen voor studiegebieden gericht op wetenschappelijk en technologisch onderzoek. De Prijs wordt georganiseerd in alle netten van de drie gemeenschappen. Buitenschoolse ondersteuning voor jongeren en hun school. Deze projectoproep is bestemd voor verenigingen en personen die buitenschoolse activiteiten organiseren gericht op de schoolse en maatschappelijke ontwikkeling van de jongeren. Het initiatief richt zich ook naar projecten die ouders betrekken bij het leer- en ontwikkelingsproces van hun kinderen. De Prijs beloont initiatieven die een toegevoegde waarde creëren op het vlak van talentenontwikkeling, de achterstand op school wegwerken en de integratie, solidariteit en maatschappelijke betrokkenheid bevorderen. De bekroonde projecten werden tenminste één maal gerealiseerd in de loop van de twee afgelopen schooljaren en zijn voor herhaling vatbaar. De eerste prijzen hebben, in elke gemeenschap, een waarde van 6.500€ en de eervolle vermeldingen worden beloond met respectievelijk 4.000€ en 2.500€. Elke prijs wordt persoonlijk aan de laureaten toegekend en wordt op woensdag 4 juni 2014 door H.M. Koningin Paola overhandigd in de Serres van Laken.

7

Jury’s VLAAMSE GEMEENSCHAP Voorzitter van de jury: Erik Jacquemyn Gedelegeerd bestuurder Technopolis Marina Droessaert Onderwijsinspecteur, Vlaams Ministerie Onderwijs en Vorming Prof. dr. Tine Lenaerts Hoogleraar Fysica, UGent Prof. dr. Paul Mahieu Hoogleraar, Instituut voor Onderwijs en Informatiewetenschappen, Universiteit Antwerpen Bie Melis Lector Maatschappelijk Werk, Karel de Grote Hogeschool, Antwerpen Dirk Piqueur Onderwijsinspecteur, Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Christian Potloot Onderwijsinspecteur, Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Ria Rector Onderwijzeres, pedagoge, filosofe Rita Van de Wiele Licentiate klassieke filologie Luc Van der Kelen Commentator, Het Laatste Nieuws Prof. dr. Mieke Van Haegendoren Ere vice-rector Universiteit Hasselt Saskia Van Uffelen CEO BULL Isabelle Vanhoonacker Departementshoofd Publiekswerking, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België

8

Jury’s FRANSE GEMEENSCHAP Voorzitter van de jury: Philippe Bioul Chairman Marsh Prof. Antoinette d’Aspremont-Lynden Professor emeritus Jacques Bredael Voormalig journalist RTBF Prof. Catherine Dehon Vice-Rector ULB Philippe Delfosse Inspecteur, coördinator van het secundair onderwijs bij het Ministerie van de Franse Gemeenschap Stéphanie Demoulin Coördinator van de Fédération des Ecoles de Devoirs francophones Marie-Paule de Cordes Voorzitster vzw Les Enfants de Salus Sanguinis Prof. Jean-Marie de Ketele Professor emeritus, Université Catholique de Louvain & Unesco Chair Pedagogische Wetenschappen (CUSE, Dakar) Lise-Anne Hanse Algemeen directrice van de DGEO van het Ministerie van de Franse Gemeenschap Claire Kirschen Ere-ambassadeur Christian Laporte Journalist, La Libre Belgique Gérard Legrand Inspecteur, coördinator van het basisonderwijs bij het Ministerie van de Franse Gemeenschap Chantal Van Ackere Directie-assistente bij Total Petrochemicals & Refining 9

NATUURWETENSCHAPPEN,WISKUNDE EN TECHN

10

NOLOGIE: EEN SLEUTEL VOOR ONZE TOEKOMST!

De winnaars maakten veel indruk op de jury door hun drie E’s: Expertise, Energie en Engagement. Expertise omwille van de vakkundigheid en het vaak vakoverschrijdende karakter van de projecten. Energie omwille van de niet aflatende moeite en tijd die erin gestoken wordt. En engagement omwille van de wil om het blikveld van de leerlingen te verruimen. Daarmee zijn deze projecten een bron van inspiratie voor ons allemaal.

‘‘

‘‘

De geniale creativiteit, de onvoorwaardelijke inzet en de vooruitstrevende zin voor innovatie. Het zijn slechts drie van de eigenschappen die de leden van de jury zijn bijgebleven na de selectie van de projecten voor de Koningin Paolaprijs. Vele van de ingediende initiatieven zijn opgezet door mensen die verder kijken dan het schoolboek reikt. Passie om de leerlingen meer bij te brengen dan eigenlijk gevraagd wordt en creativiteit om nieuwe manieren te bedenken om kinderen en jongeren te boeien.Tal van initiatieven slagen erin om kinderen op een gepassioneerde wijze warm te maken voor bijvoorbeeld wetenschappen en technologie. De opdracht blijkt nog eens zo boeiend als de doelgroep leerlingen zijn uit een uitdagend schoolpubliek met diverse achtergronden.

ERIK JACQUEMYN Voorzitter van de Jury voor de Vlaamse Gemeenschap

In een geest van innovatie en openheid op de wereld streven de drie door de jury gekozen projecten ernaar om de verspreiding en de verankering van kennis te verbeteren of de ongelijkheden te verminderen, met als voornaamste doelstelling onze kinderen een betere toekomst te bieden. Of het doel erin bestaat leerlingen op een concrete manier te leren omgaan met natuurwetenschappen, een precieze diagnose te stellen van de leemten in de wiskundekennis met het oog op een gerichte en doeltreffende remediëring of de natuurwetenschappen ten dienste te stellen van de duurzame ontwikkeling, uit alle projecten die aan ons werden voorgelegd blijken de passie en de dynamiek van hun initiatiefnemers. Ook dit jaar wenst de jury zijn dank en zijn bewondering uit te spreken voor al die leerkrachten die op een intelligente en creatieve manier hun wijsheid doorgeven en bij de leerlingen de onontbeerlijke kennis ontwikkelen voor een duurzame sociale, culturele en economische verrijking.

‘‘

‘‘

PHILIPPE BIOUL Voorzitter van de Jury voor de Franse Gemeenschap

11

VLAAMSE GEMEENSCHAP EERSTE LAUREAAT Het leerkrachtenteam eerste graad WICO Campus TIO in Overpelt “T4Technics, de start van een toekomst in techniek” T4Technics opent voor technologisch talent de deur naar een toekomst. Het laat leerlingen van de kleuter- en de lagere school kennismaken met techniek. Op die manier kiezen kinderen in het middelbaar uit interesse voor een richting met een technisch karakter. Er wordt vastgesteld dat de roep naar goed opgeleide technici steeds luider klinkt. Anderzijds hebben veel scholen met een technisch aanbod de laatste jaren te kampen met dalende inschrijvingen. Om het tij te doen keren, werd het project “T4Technics” uitgewerkt, voor kleuters, leerlingen van de lagere school én hun leraren. Door leerlingen reeds vanaf de kleuterklas te laten kennismaken met de wondere wereld van techniek en de mogelijkheden van een studiekeuze in een technologisch – wetenschappelijke richting, kunnen zij de keuze bewust maken. Allereerst komen kleuters hun handjes uit de mouwen steken in een initiatieles rond het thema bouw. Er wordt gezocht naar de bestanddelen van mortel om er een heus muurtje mee te metselen. De leerlingen van de eerste en tweede graad van de lagere school maken eenvoudige werkstukjes in verschillende materialen en verschillende technische toepassingen om hun technisch talent te ontdekken. Dit wordt in de eigen school gemaakt, met de hulp van vrijwilligers, materiaal en didactische 12

hulpmiddelen die hun ter beschikking worden gesteld. De leerlingen van het zesde leerjaar komen hun oefening afwerken in de school. Die begeleiding wordt door de leerlingen van het eerste en het tweede jaar secundair onderwijs aangeboden. Daarnaast wordt er kennis gemaakt met cybernetica. Dat techniek niet alleen schuilgaat achter praktische werkstukken, wordt duidelijk in deze proef. De leerlingen moeten proefondervindelijk de sturing van een kleine computer zien te achterhalen. Werk voor echte bollebozen. Technisch talent en oog voor techniek worden hier aangescherpt. Deze uitdaging doet vele oogjes blinken om nog meer van dit te mogen ontdekken. Daarnaast ondersteunt de school lagere scholen bij de uitwerking van eigen initiatieven van hun techniek-component van het vak Wereldoriëntatie. De school geeft hen een opleiding, met als doel hen zelfverzekerder te maken. Tenslotte wil de school de ouders aantonen dat er vanaf de star t van het secundair onderwijs toekomst zit in een opleiding die technologische kennis ontwikkelt. Het project T4technics heeft al duidelijk zijn vr uchten afgewor pen. Door de opleidingen die de school aanbiedt, zijn er techniekwerkgroepjes en techniekcoaches ontstaan. De school merkt dat de visie van ouders op het technisch onderwijs aan het

NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN TECHNOLOGIE: EEN SLEUTEL VOOR ONZE TOEKOMST!

veranderen is en leerlingen hierdoor een positieve keuze maken voor techniek op basis van interesse en talent. In heel Vlaanderen is het aantal leerlingen dat voor een technische

opleiding kiest, sterk gedaald, maar toch merkt de school hier weinig van. De laatste jaren is het leerlingenaantal van de school niet gedaald, eerder gestegen. 13

VLAAMSE GEMEENSCHAP TWEEDE LAUREAAT Scholengroep Onze-Lieve-Vrouw, Campus Sint-Aloysius in Zepperen Geïntegreerde proef in 6ASO Leerlingen voeren in groep een wetenschappelijk onderzoek uit volgens de OVUR-methode. De onderzoeksvraag situeert zich binnen hun interesseveld en sluit bij voorkeur aan bij hun studiekeuzetraject. Deze vorm van zelfsturend leren wordt vakoverschrijdend uitgewerkt. De leerlingen worden gestimuleerd om hun interessegebied te linken aan hun studiekeuze. Een meerwaarde is dat de samenhorigheid tussen de leerlingen groot is aangezien alle leerlingen van de school (ASO,TSO, BSO) een GIP beleven. Leerlingen met aanleg en interesse voor wetenschappen komen via het project “GIP ASO” echt aan hun trekken, maar vaak werken ook leerlingen vanuit een nietwetenschappelijke invalshoek mee aan een (natuur)wetenschappelijk project. Geregeld is de uitwerking van deze “GIP ASO” de motiverende of beslissende factor voor een wetenschappelijk georiënteerde studiekeuze. In alle GIP-projecten zit een wetenschappelijke component; een wetenschappelijk onderzoek (vaak een enquête), materiaalkennis (vb. hout of steen voor een bank, warmtegeleiding), enz. Op die manier stimuleren we bij alle leerlingen het enthousiasme voor wetenschappen. Een goede studiehouding, keuzebekwaamheid, communicatieve vaardigheid en voldoende zelfredzaamheid zijn sleutels om het huidig hoger onderwijs met succes aan te vangen. In het project “GIP ASO” wordt duidelijk dat leerlingen al deze vaardigheden echt wel verworven hebben. 14

Het uitwerken van de proef is over het hele schooljaar gespreid. De proef vraagt heel wat tijd en energie; een constante inzet is onontbeerlijk. Heel wat leervakken worden betrokken in de concrete uitwerking. Elk onderzoek heeft een theoretische, praktische, wetenschappelijke en anderstalige component. De leerlingen treden naar buiten, ze nemen bijvoorbeeld een interview af, zoeken sponsors voor hun project, vragen raad aan exper ten en nemen contact op met bedrijven. Leerlingen maken een eindrapport dat ze in mei presenteren aan een jury. Er wordt doorheen het schooljaar gebruik gemaakt van proces-, zelf-, peer- en productevaluatie. De leerlingen worden begeleid door twee coaches die het project coördineren alsook door één of meerdere mentoren. Dit zijn leerkrachten die vanuit het betreffende vakgebied als taak hebben deze leerlingen inhoudelijk te begeleiden en te stimuleren. Leerlingen worden aangemoedigd ook externen te betrekken bij het oplossen van hun onderzoeksvraag. Hierbij enkele gerealiseerde projecten: ‘Aeronautics’: vakgebied: fysica, wiskunde en technologie. Leerlingen bouwen zelf een modelvliegtuig - en het vloog. ‘Dronken motoren’: vakgebied: technologie, fysica en chemie. Leerlingen ‘ver’-bouwen de motor van een bromfiets zodat hij functioneert met biodiesel - en hij reed. ‘The Solver’: vakgebied: fysica en technologie. Leerlingen bouwen een miniatuurvaartuig dat


drijvend vuilnis van oppervlaktewater verzamelt. Dit project won op de wetenschapsexpo Sciences in Brussel de eerste prijs, de juryprijs en de prijs van de Eerste Minister. Ze namen ook deel aan Expo Sciences International in Abu Dhabi in september 2013.

‘Catomatic’ en ‘Reducibels’ in ontwikkeling. Een geautomatiseerde én geïndividualiseerde voederbak voor katten en een project om de akoestiek in één van de schooleetzalen te optimaliseren. 15

VLAAMSE GEMEENSCHAP DERDE LAUREAAT Michael Verbeeck, leerkracht aan het Stedelijk Lyceum Meir in Antwerpen LeerSLAM LeerSLAM daagt jongeren van de 2e graad TSO uit om de leerstof fysica op een originele manier voor te stellen aan leerlingen van het zesde studiejaar en van de eerste graad secundair onderwijs. De leerkracht reikt hiervoor actieve en zelfregulerende werkvormen aan. Een positief zelfbeeld en een positieve keuze staan centraal. Mike Verbeeck, leerkracht wetenschappenaardrijkskunde, ontwikkelde een concept dat leerlingen individueel stimuleert om hun talenten te ontwikkelen bij de verwerking van de leerstof. De Leerslam is geïnspireerd op een Poetry Slam. Verbeeck daagt de leerlingen uit om een bepaalde leerstof zelf te doorgronden en om actief (online) op zoek te gaan naar informatie. De leerlingen TSO maken in groepjes hun presentatie (PowerPoint, prezi, filmpje, maquette, game,…) en leggen in een battle de leerstof uit aan de zesdejaars van de lagere school en aan de tweedejaars middelbaar. Ze proberen dit om ter “coolst” te doen. De toeschouwers zijn de jury en selecteren de beste presentatie. Met de LeerSLAM wordt de interesse van leerlingen uit het laatste jaar basisonderwijs en uit de eerste graad secundair onderwijs gewekt om vanuit een positieve keuze voor een STEM-richting (Science/Technology/ Engineering /Mathematics) TSO te kiezen. De leerlingen die hun presentatie brengen, 16

tonen aan de leerlingen die voor een studiekeuze staan, competente rolmodellen, ongeacht culturele achtergrond of gender, die mogelijk inspireren om bewust de stap naar TSO te zetten. Mike Verbeeck staat als leerkracht dus niet ex cathedra voor de klas, maar reikt actieve en zelfregulerende werkvormen aan op maat van elke individuele leerling. Door de leerlingen onder te dompelen in het onderzoekend denken (empirische cirkel) en hen zo meer handelingsbekwaam en bewuster te maken van hun competenties, wil de leerkracht zijn leerlingen extra bagage geven om verder te studeren in een voortgezette STEM-opleiding in het hoger of universitair onderwijs. Hij bekrachtigt hun positieve zelfbeeld en stoomt hen nog beter klaar voor de arbeidsmarkt. Dit pedagogisch concept kreeg als werktitel Leerqueeste. Dankzij een Baobab-subsidie en in samenwerking met een IT-specialist, werd ook een online-opvolgsysteem gemaakt om deze onderwijsvorm te evalueren (zie masterytracking.weebly.com). Dankzij de Koningin Paolaprijs voor het Onderwijs krijgt Mike Verbeeck de kans het concept uit te breiden naar andere scholen die ook willen star ten met deze talentontwikkelende onderwijsvormen. Zijn leerlingen van de 2e graad TSO dagen dan ook anderen (ASO,TSO, BSO, KSO, ongeacht welk onderwijsnet) uit om te “battlen”over


de leerstof “de wet van Archimedes”. “Ze moeten wel tegen hun verlies kunnen,”

zeggen de leerlingen uit Antwerpen er zelf lachend bij. 17

FRANSE GEMEENSCHAP EERSTE LAUREAAT Het leerkrachtenteam van Ecole Communale d’Awan-Aywaille, vertegenwoordigd door Isabelle Farine en de vzw Hypothèse Wetenschappen die worden beleefd door te onderzoeken, te handelen, te creëren, … Al sinds 4 jaar gaan wij de uitdaging aan die door de vzw Hypothèse werd voorgesteld om de leerlingen bij de opbouw van wetenschappelijke kennis te betrekken door van hen onderzoekers te maken. De leerlingen zin geven in wetenschappen, hen ertoe aanzetten om voor wetenschappelijke richtingen te kiezen in het secundair onderwijs, de technische activiteiten opwaarderen: dit zijn slechts enkele van de algemene voornemens waardoor het werk in de klas tijdens het schooljaar wordt gestuurd. Om dit project te illustreren, hebben we het thema gezichtsvermogen gekozen. Het onderzoek werd opgebouwd rond drie centrale thema’s: het oog en zijn werking, de optische instrumenten en de eigenschappen van het licht. “Wat hebben wij nodig om te zien?” Dit was de uitgangsvraag die aan de leerlingen werd gesteld. De meeste leerlingen gaven als antwoord “ogen”, alleen maar ogen, anderen antwoordden “ogen en een bril”, sommigen “enkel maar een bril”, maar voor geen enkele leerling sprong de factor licht “in het oog”. En nochtans, kan men in het donker lezen of kleuren onderscheiden? En als ik de bril van mijn vriend gebruik, zie ik dan beter? Kan men altijd alles zien? … Hier volgen enkele doelstellingen waaraan dit project heeft kunnen voldoen. 18

- Wetenschappen om de wereld rondom ons te begrijpen. De werking van het oog en van een vergrootglas begrijpen, gezichtsstoornissen begrijpen, het principe van de breking van licht. - Wetenschappen om te beleven, dingen uit te denken door de kinderen in contact te brengen met onderzoeksbenaderingen: experimenten die de kinderen moeten bedenken, proefondervindelijke onderzoeken, modelvormingen van reële situaties. - Wetenschappen die zin geven aan andere vakken. Voor het vak Frans: opstellen van verslagen van experimenten, van vragenlijsten…; voor wiskunde: toepassing van het evenredigheidsbeginsel, meting van de grootte van hoeken, berekening van gemiddelden. -W etenschappen als differentiëringsinstrument voor kinderen met leermoeilijkheden, door uit te gaan van de mentale voorstellingen van eenieder, door in eerste instantie individuele onderzoeken te laten uitvoeren, die daarna in heterogene groepen worden onderverdeeld, waarbij dankzij groepswerk persoonlijke mislukkingen worden vermeden. - Wetenschappen die interesse wekken voor technische en wetenschappelijke beroepen door het ontmoeten van gemotiveerde mensen. Zo heeft een vader, die optieker is, de klas bezocht met een aantal uiteenlopende instrumenten en heeft een moeder, die biologielerares is, een kalfsoog ontleed.


- Wetenschappen in contact met de sociale realiteit. In de sloppenwijken van de Filippijnen kan de enige ruimte zonder venster tot in de kleinste hoekjes worden verlicht met een simpele waterfles die in het dak wordt aangebracht en waardoor de zonnestralen binnendringen. “Liters licht” is de naam die aan die geniale toepassing van het principe van de breking van licht werd gegeven.

Bovendien heeft de deelname aan de verschillende projecten van de vzw Hypothèse, die in het 6de jaar werd opgestart, al snel navolging gevonden. Dankzij de betrokkenheid van de directie hebben initiatieven in de andere klassen, van de kleuterklas tot de lagere school, aan de wetenschappen een centrale plaats toegekend wat betreft het leerproces op school. 19

FRANSE GEMEENSCHAP TWEEDE LAUREAAT Laurent Fourny, leerkracht aan het Instituut Bischoffsheim in Brussel Individuele diagnose van de vaardigheden en de leemten voor wiskunde met het oog op een gerichte remediëring. In het begin van het schooljaar vertonen sommige leerlingen van het 6de jaar TSO leemten in hun wiskundekennis die het volgen van de nieuwe cursus kunnen bemoeilijken. Nadat ze een grondige test hebben ondergaan, krijgen alle leerlingen een individuele evaluatie van hun vaardigheidsniveau, waardoor ze gerichte remediëring kunnen krijgen. Het idee werd opgevat om de diverse vaardigheden – en de verbanden ertussen – vast te stellen die de leerlingen moeten beheersen om de lessen van het 6de jaar vlot te kunnen volgen en om een individuele diagnose op te stellen van de vaardigheden en de leemten van elke leerling. De werkwijze bestaat uit drie stappen: 1) Alle vaardigheden in kaart brengen die de wiskundelessen in het basis- en het secundair onderwijs geacht zijn te ontwikkelen. Bij dit project ging het om het wiskundeprogramma in het TSO, dat twee lestijden per week omvat. Nadat alle vaardigheden waren geïnventariseerd, werden de verbanden ertussen bepaald. Bij wijze van voorbeeld, er kan redelijkerwijs worden verwacht dat de vaardigheid “natuurlijke getallen tot 100 opsommen” noodzakelijk is voor (en bijgevolg voorafgaand aan) de vaardigheden “decimale getallen tot op een duizendste opsommen” en “natuurlijke getallen tot 100 sorteren en ordenen”. 20

Indien wordt vastgesteld dat de leerling minstens één van de twee laatste vaardigheden beheerst, heeft het geen enkel nut om de voorafgaande vaardigheid “natuurlijke getallen tot 100 opsommen” te testen. Dit zorgt voor tijdwinst bij het opstellen van de diagnose. 2) Een beknopt en relevant geheel van taken opstellen die bedoeld zijn om het beheersingsniveau van de vaardigheden te testen. In eerste instantie moesten taken worden uitgedacht die representatief waren voor alle vaardigheden die moesten worden getest. De test, bestaande uit een geheel van oefeningen, werd zodanig ontworpen dat hij aangepast is aan de vaardigheden van de leerling. Indien de leerling een vraag juist beantwoordt, krijgt hij toegang tot complexere vragen. Indien hij echter fout antwoordt, dan worden hem gemakkelijkere vragen gegeven. 3) De diagnose opmaken. Op basis van de resultaten wordt voor elke leerling met de computer een evaluatie van de vaardigheden opgemaakt. Die evaluatie, die ter beschikking wordt gesteld van zowel de leerling als de leerkracht die met de remediëringslessen is belast, onderscheidt de verworven vaardigheden, de leemten en de niet-geteste vaardigheden. Het gaat om een gedeeltelijke diagnose, die beperkt is tot de vooraf vereiste vaardigheden om over te gaan naar het schooljaar dat begint. Het leek niet


nuttig om de voorafgaande vaardigheden te testen, indien deze in de nabije toekomst niet aan bod zouden komen in de lessen. Het voordeel van dit instrument is dat het grafische informatie bezorgt die tegelijk synthetisch en nauwkeurig is. Zowel de leerling als de leerkracht die instaat voor de remediëringssessies hebben onmiddellijk een

overzicht van het algemene niveau van de vaardigheden, de mate van “achterstand” ten opzichte van de verwachtingen bij het begin van het jaar en alle leemten die bij voorrang moeten worden verholpen. Daarnaast kunnen ze ook de gemaakte vooruitgang beschrijven door opmerkingen en kleuren aan te brengen op de geprinte evaluatie, die daardoor een opvolgingsinstrument wordt. 21

FRANSE GEMEENSCHAP DERDE LAUREAAT Nora Ben Ayad, leerkracht aan het College Saint-François in Brussel Wetenschappen ten dienste van de Duurzame Ontwikkeling. De thematiek van de duurzame ontwikkeling op een praktische manier uitwerken in de lessen wetenschappen door een zonnepaneel te installeren, een tentoonstelling over energie en een vulgariserende wetenschappelijke voorstelling te organiseren en milieuvriendelijke onderhoudsproducten te maken. Dit project is gegroeid uit de wens om de leerlingen een universeler begrip van respect bij te brengen voor de aarde, door hen te leren om de energie- en voedselbronnen rationeel te gebruiken, de leerlingen als toekomstige beroepsbeoefenaars voor te bereiden op de steeds toenemende eisen van de energiesector en bij hen een actief ecoburgerschap te ontwikkelen. Daar toe hebben de leerlingen van het 5 de en 6 de jaar secundair onderwijs het initiatief genomen om deel te nemen aan een campagne “Effet de jeunes contre effet de serre” (Effect van jongeren tegen broeikaseffect). Ze hebben een energieaudit uitgevoerd in de school met behulp van de “energiekoffer” die door de vzw COREN ter beschikking werd gesteld. Op basis van een auditrapport kon een subsidieaanvraag worden ingediend bij Leefmilieu Brussel om de energie-efficiëntie in de school te verbeteren. Het project werd aanvaard en met de toegekende subsidies hebben de leerlingen onder andere in februari 2013 reflecterende folie aangebracht achter de radiatoren om het energieverbruik te verminderen. In de school werd ook een 22

water fontein in gebruik genomen om drankafval te verminderen. De leerlingen van het 6 de jaar hebben in het kader van hun eindejaarswerk een tentoonstelling over hernieuwbare energiebronnen opgezet, die aan de hele school werd voorgesteld. De cel Inforsciences van de ULB heeft haar medewerking verleend voor de uitvoering van de panelen, de vzw COREN, die gespecialiseerd is in energieeducatie, heeft de leerlingen informatie verschaft en het fietsatelier Voot heeft gereedschap ter beschikking gesteld. Voor dit project werd de school in 2012 bekroond met de Belgische Energie- en Milieuprijs in de categorie Education Eco-Award. Daarnaast hebben de leerlingen van het 6de jaar, in samenwerking met de ecologische drogisterij van het Rode Kruis van België (lokale afdeling van Oudergem), natuurlijke onderhoudsproducten gemaakt, die worden gebruikt om in de school en bij hen thuis te poetsen. Met die activiteit, in combinatie met een artistiek en reclameproject van de leerlingen van het 1ste jaar, was de school finalist tijdens de Europese Week van de Afvalvermindering in juni 2013. Door de leerlingen van het 6 de jaar werd eveneens een vulgar iser ende wetenschappelijke voorstelling uitgewerkt, die voor het volledige onderwijsteam, de ouders en alle leerlingen van de school werd opgevoerd. De leerlingen hebben onder leiding van een regisseur geleerd om in het openbaar te spreken, actief te luisteren en


het podium te delen. De activiteit werd gesubsidieerd door het project “La culture a de la classe”. In alle deelprojecten hebben de leerlingen de wetenschappelijke benadering gehanteerd om milieuprojecten te ontwikkelen en ze begrijpen nu het belang van de wetenschappelijke beroepen om de ecologische problemen van de toekomst op te lossen. Door de positieve invloed van dit initiatief op het zelfvertrouwen, hebben de jongeren geleerd hoe ze een project van het begin tot

het einde kunnen uitwerken, ondanks de problemen waarmee ze onderweg worden geconfronteerd. Door zijn multidisciplinaire en transversale karakter is het dankzij dit project mogelijk geweest om diverse vaardigheden die verband houden met een aantal verschillende vakken te verbeteren en naar nauwkeurige doelstellingen toe te werken en tegelijk de communicatie tussen de leerlingen en de leerkrachten van de verschillende graden te bevorderen. 23

BUITENSCHOOLSE ONDERSTEUNING V

24

VOOR JONGEREN EN HUN SCHOOL

‘‘

Het onderwijssysteem in ons land is er één om trots op te zijn. Onderwijs helpt de ontwikkeling van kinderen en voorziet hen van bagage om iets op te bouwen in hun verdere leven. Duizenden leerkrachten vol energie en vakkennis staan dagelijks paraat om hun leerlingen dingen bij te brengen. Eens de schooluren afgelopen zijn, is de situatie echter vaak minder positief. Nogal wat kinderen vallen terug in een levenssituatie die weinig rooskleurige toekomstperspectieven biedt. Gelukkig ondervond de jury dat er heel wat mensen zijn die zich willen inzetten voor deze kinderen en de brug proberen slaan tussen de schoolbanken en de thuissituatie van kinderen. De rode draad doorheen deze initiatieven is dat een kind ondanks tegenslagen of een minder gelukkige levenssituatie nog steeds alle kansen moet krijgen om zich te ontplooien. Niet elk kind groeit spijtig genoeg op met dezelfde kansen, maar dat mag het niet tegenhouden om zich maximaal te ontwikkelen en ook dromen te hebben. De winnende projecten zijn stuk voor stuk prachtige voorbeelden van initiatieven die kinderen die in moeilijke omstandigheden leven, helpen. Ze motiveren hen om van hun dromen realiteit te maken en steunen hen om zich ten volle te ontwikkelen. Daarom verdienen de projecten onze grootste bewondering en steun.

‘‘

ERIK JACQUEMYN Voorzitter van de Jury voor de Vlaamse Gemeenschap

Alle leerlingen begeleiden die met problemen op school te maken hebben, ongeacht het feit of die van voorbijgaande of terugkerende aard zijn, de uitsluiting of het psychologische leed van de kinderen bestrijden, de slaagcijfers en het zelfrespect bevorderen, dat zijn de doelstellingen op basis waarvan de laureaten van de buitenschoolse ondersteuning hun projecten hebben opgebouwd. De drie projecten bieden een doeltreffend antwoord om uitsluiting te bestrijden, hetzij door onderlinge hulp te organiseren om succes te behalen, adolescenten te begeleiden om weer aan te sluiten op school of oplossingen aan te reiken en toe te passen voor dyslectische leerlingen en hun onderwijsomgeving. Wij bedanken de laureaten omdat ze onderlinge hulpnetwerken hebben opgezet om de slaagkansen van iedereen te vergroten, die een groter aantal kinderen de kans zullen bieden om te leren en op te groeien net als alle anderen.

‘‘

‘‘

PHILIPPE BIOUL Voorzitter van de Jury voor de Franse Gemeenschap

25

VLAAMSE GEMEENSCHAP EERSTE LAUREAAT ToekomstATELIERdelAvenir vzw in Brussel, vertegenwoordigd door Sofie Foets Uitbreiding ToekomstATELIERdelAvenir vzw ToekomstATELIERdelAvenir (TADA) doet Brusselse jonge koppen de wereld buiten de eigen woon- en leeromgeving ontdekken via aanvullend zaterdagonderwijs. TADA biedt aanvullend, vrijwillig en motivatiegericht onderwijs aan kinderen van 10 tot 14 jaar afkomstig uit Brusselse aandachtswijken. Via praktijklessen door vrijwilligers die gepassioneerd zijn door hun beroep, wil de vzw de perspectieven verruimen. In een omgeving die zelfvertrouwen voedt, wil het kinderen inspireren. Elke zaterdag opnieuw, gedurende 3 schooljaren. Naar school gaan, huiswerk maken, een diploma behalen…: kinderen krijgen voortdurend te horen “dat het belangrijk is om goed je best te doen op school voor later”. Dat advies gaat evenwel vaak het ene oor in, het andere uit. Dat is logisch: kinderen weten immers niet wat “later” voor hen in petto heeft. Dat is vooral het geval bij kinderen uit kansarme wijken, met weinig mensen om zich heen die kunnen fungeren als voorbeeld of rolmodel op professioneel vlak. Sinds 2013 biedt de organisatie aan deze kinderen een stimulerende plek waar ze met hun vragen “over later” terecht kunnen. De leerlingen krijgen elke zaterdag van het schooljaar praktijkles van bevlogen vakmensen uit allerlei domeinen: bijvoorbeeld van verplegers, grafisch ontwerpers, onderne26

mers, ingenieurs of journalisten. Al doende leren de kinderen de samenleving kennen en ontdekken ze ook zichzelf: ze ondervinden waar ze goed in zijn of wat ze interessant vinden. Door hun honger naar kennis te voeden, door in te zetten op brede perspectieven, zelfvertrouwen en zelfkennis, worden jonge leerlingen gewapend tegen demotivatie, somberheid of verlies van perspectieven en alle negatieve gevolgen van dien. Ook wil de organisatie de horizontale vaardigheden van haar leerlingen vergroten. Sofie Foets haalde de mosterd voor TADA in Nederland, waar “IMC Weekendschool’ al sinds 1998 “weekendschool-onderwijs” aanbiedt, ondertussen aan circa 1000 kinderen per weekend. De vzw werd in het schooljaar 2012-2013 gelanceerd in Brussel - meer bepaald in SintJoost-ten-Node - omdat de schooluitval- en jeugdwerkloosheidscijfers er alarmerend hoog zijn. Circa 100 kinderen uit Sint-Joost krijgen ondertussen elke zaterdag - van het vijfde leerjaar in de basisschool tot het einde van het eerste middelbaar - praktijkles van bevlogen vakmensen in een ongedwongen, motiverende omgeving zonder prestatiedruk of evaluatiesysteem. Ze zijn verdeeld over 4 klassen: twee Frans- en twee Nederlandstalige klassen.

BUITENSCHOOLSE ONDERSTEUNING VOOR JONGEREN EN HUN SCHOOL

In de toekomst wil TADA uitbreiden, ook naar andere gemeentes. In dit kader wordt er gezocht naar nieuwe financiële partners.

De vzw bestaat thans dankzij steun uit de privésector, in de eerste plaats dankzij CVC Capital Partners. 27

VLAAMSE GEMEENSCHAP TWEEDE LAUREAAT Het team van Bednet vzw in Leuven, vertegenwoordigd door Els Janssens Langdurig ziek en toch naar school via Bednet Bednet vzw verbindt langdurig en chronisch zieke kinderen tussen 6 en 18 jaar in Vlaanderen via internet met hun eigen klas. Zo kunnen ze tijdens hun afwezigheid zoveel mogelijk de lessen volgen en blijven ze in contact met hun leerkrachten en klasgenoten. Het systeem is voor de deelnemende kinderen en scholen gratis en wordt geleidelijk uitgebouwd voor alle langdurig zieke kinderen in Vlaanderen. Bednet vzw verbindt langdurig en chronisch zieke kinderen in het lager en secundair onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap via internet met hun eigen klas. De zieke leerling kan zo live en synchroon met de klasgenoten de lessen blijven volgen. Al het benodigde technische materiaal wordt gratis ter beschikking gesteld en geïnstalleerd, zowel thuis als in de klas. Elk Bednetproject wordt ondersteund door een permanente ICT-helpdesk zodat de klas en de leerling minimaal belast worden met technische problemen. Daarnaast worden het zieke kind en de school nog begeleid door een regionaal begeleider die zorgt voor een vlotte communicatie, netwerking en opvolging van het hele proces. Sy nchr oon inter netonder wijs bied t langdurig of chronisch zieke kinderen de mogelijkheid om de leerachterstand te beperken en de sociale contacten met de klasgenoten, de leerkrachten en de 28

volledige leeromgeving te behouden als ze door hun ziekte niet aanwezig kunnen zijn op school. Via internet kunnen kinderen in verbinding komen met hun klas, zodat ze van op afstand live kunnen deelnemen aan de lessen, samen met hun klasgenoten. Bednet ontstond in 2004 en heeft ondertussen al 1000 kinderen kunnen helpen in Vlaanderen en Brussel, in alle netten en alle onderwijsrichtingen. De vzw zorgt voor het ICT-platform en de hardware (webcam, scanner/printer, computer, …) alsook de begeleiding van het hele project. Ongeveer 9 op 10 kinderen die het systeem gebruiken kunnen samen met hun vrienden overgaan naar het volgend leerjaar. Dit unieke project is volledig gratis voor zowel het kind als de betrokken persoon dankzij de steun van bedrijven en particulieren. Het project heeft als doel meer kinderen te bereiken. Geschat wordt dat dit aantal kan groeien tot 500 kinderen per jaar. Schaalvergroting is nu meer dan ooit de uitdaging. Op termijn moeten alle langdurig zieke kinderen die dit wensen en voor wie dit technisch mogelijk is, het recht hebben op begeleiding door Bednet.


29

VLAAMSE GEMEENSCHAP DERDE LAUREAAT De Katrol vzw in Oostende De Katrol Oostende, studie-en opvoedingsondersteuning aan huis bij kwetsbare gezinnen. De ondersteuning gebeurt door Hogeschoolstudenten uit pedagogische opleidingen.Tijdens de ondersteuningsmomenten voor de kinderen wordt vooral getracht een studieklimaat te introduceren en de ouders handvaten aan te reiken om zelfstandig aan de slag te kunnen. De Katrol Oostende is ontstaan vanuit hulpvragen van kwetsbare ouders die zeggen:“Wij willen dat onze kinderen het beter stellen dan wijzelf en een diploma kan hen daarbij helpen” en “Leer ons kennen”. De werking werd opgebouwd met 3 centrale doelstellingen aan de basis. Kansarme kinderen kansrijker maken, de zelfredzaamheid van ouders verhogen en de onderwijscultuur in het gezin installeren en tot slot toekomstige leerkrachten/hulpverleners de kans bieden om zicht te krijgen op gezinnen die in (kans)armoede leven. Dit alles gebeurt met een eclectisch integratieve visie waarbij verschillende methodieken als leidraad gelden. Daarnaast is de preventieve werking van het project één van de belangrijkste pijlers. Er wordt getracht zo vroeg mogelijk ondersteuning te bieden (vanaf kleuterleeftijd). Dit alles gebeurt steeds met de empowermentsgedachte als uitgangspunt. Kinderen maken op een aangename manier kennis met schoolse taken, ze maken succeservaringen mee, ze worden beloond, er wordt een leuke, aangename, motiverende sfeer gerecreëerd rond de schoolse opdrachten en alles wat met school te maken heeft waardoor hun motivatie stijgt. Ouders worden handvaten gereikt om hun kinderen 30

te ondersteunen bij het maken van hun schoolwerk, een rustig studieklimaat te leren creëren, hun kinderen te leren belonen, om te gaan met “moeilijk” gedrag,… Spanningen of moeilijkheden binnen een gezin worden op deze manier vroegtijdig gedetecteerd en door preventief handelen kunnen grotere problemen vaak worden vermeden. Hoe gaat dit praktisch in zijn werk? Gezinnen worden aangemeld bij de ankerfiguren. Dit kan via school, eigen initiatief, welzijnsorganisaties, … steeds met toestemming van de ouders. De ankerfiguur gaat op gesprek om af te toetsen wat de hulpvraag precies inhoudt en of het gezin aansluit bij de doelgroep. Indien niet, dan ondersteunt de ankerfiguur het gezin bij het zoeken naar een gepast hulpaanbod. Indien wel, kan er ondersteuning worden opgestart. Studenten uit diverse richtingen (mw, ortho, toegepaste psychologie, ergo, pedagogie van het jonge kind, gezinswetenschappen,…) bieden 2x1u per week studie-en opvoedingsondersteuning voor de kinderen en 1x2u voor de ouders. Dit gedurende een periode van minstens 8 weken. De student gaat vraag gestuurd te werk en speelt in op de hulpvraag ouder/ kind, steeds in overleg met de ankerfiguur/ stagebegeleider. De ankerfiguren zijn de vertrouwenspersoon van het gezin en coachen de studenten doorheen de ganse stageperiode, zij volgen beide partijen nauw op. De Katrol Oostende


wil een mogelijkheid bieden om de vicieuze cirkel van kansarmoede, over generaties heen, te doorbreken. Studenten krijgen de

mogelijkheid om gezinnen, culturen, te leren kennen en nemen deze ervaring mee naar hun carrière als hulpverlener/leerkracht. 31

FRANSE GEMEENSCHAP EERSTE LAUREAAT De vzw Entr’aide in Jemappes Elkaar helpen voor succes! Het project beoogt elke leerling tijdens zijn leerproces te begeleiden om zijn slaagkansen en zelfrespect te vergroten. Door zich aan te sluiten bij de verschillende voorzieningen die door de Franse gemeenschap werden opgezet, stelt de vzw Entr’aide zich tot doel om schooluitval zo efficiënt mogelijk te bestrijden door middel van verschillende begeleidingsstrategieën. Om uiteenlopende en talrijke redenen ondervinden sommige leerlingen leermoeilijkheden. Wanneer ze met een mogelijke mislukking worden geconfronteerd, verliezen ze hun zelfvertrouwen, wat onvermijdelijk tot demotivering leidt. Om die leerlingen te begeleiden, werd in september 2003 de vzw Entr’aide opgericht, onder impuls van een handvol gemotiveerde en dynamische leerkrachten, die op zoek waren naar een manier om leerlingen pedagogisch en disciplinair te ondersteunen. Het is een vzw, aangezien de toegankelijkheid voor iedereen vanaf het begin een absolute prioriteit was. In de loop der maanden is het beekje begeleide leerlingen al snel uitgegroeid tot een stroom. Het eerste keerpunt voor de vereniging was de oproep van een directeur: “Ik heb vernomen dat leerlingen van mijn school met de trein naar Bergen reizen om er ondersteuningsworkshops te volgen. Het is een schitterend project! Wat indien we die workshops in onze school zouden organiseren?” Vanaf dat moment heeft het project Entr’aide zich steeds verder ontwikkeld. Talrijke leerkrachten, directeurs, 32

ouders en deskundigen hebben dit project geïnspireerd en mee gevormd. De leerlingen herinneren er ons elke dag opnieuw aan hoe ingewikkeld de overdracht van een leerproces wel is. Zonder de solidariteit die rond het project is ontstaan waren we nooit zo ver gekomen. Aan de kern van de workshops is er sinds hun ontstaan maar weinig veranderd. Ze worden op woensdagnamiddag en op zaterdagmorgen georganiseerd. Het principe is eenvoudig: elke leerling zet zijn eigen vragen uiteen en de leerkracht licht de onduidelijkheden nader toe. Aan elke workshop nemen maximum 6 leerlingen deel. Het aantal deelnemers wordt strikt beperkt om de problemen van iedereen individueel te kunnen bekijken en een samenwerking tussen de leerlingen tot stand te brengen. De ondersteuningsworkshops worden het hele schooljaar door georganiseerd (er zijn nooit workshops tijdens examen- en vakantieperiodes). Dit beantwoordt perfect aan onze filosofie: het heeft geen zin om te lopen, het volstaat om op tijd te vertrekken. Het is de bedoeling om leerlingen met leermoeilijkheden een tijdlang te begeleiden en hen autonoom … en gelukkig te maken.Want hoewel doeltreffendheid de voornaamste zorg van onze vereniging is, is die begeleiding volgens ons onlosmakelijk verbonden met een gezellige sfeer. Er is een goede reden voor waarom onze vereniging Entr’aide heet.


11 jaar later worden de workshops van Entr’aide dankzij de samenwerking met de scholen in alle Franstalige provincies van het land georganiseerd. Tegenwoordig schenken meer dan 2.000 ouders ons elk jaar hun vertrouwen. Het team van voortrekkers werd uitgebreid: nu zetten bijna 200 vrijwillige leerkrachten uit de verschillende netten van de Franse gemeenschap zich elke week in voor het initiatief. Leiden van workshops, opstellen van pedagogische fiches, brainstormen over

didactische hulpmiddelen, aan projecten ontbreekt het zeker niet. We zijn tot op vandaag fier dat we de eersten zijn geweest om te re-ageren en om op een professionele manier tijdens het hele schooljaar een gezellige en doeltreffende begeleiding in een ongedwongen sfeer aan te bieden aan alle leerlingen die nood hadden aan een duwtje in de rug. 33

FRANSE GEMEENSCHAP TWEEDE LAUREAAT Het team van de vzw Odyssée in Brussel Van vroegtijdig schoolverlaten naar inschakeling in een project: afgehaakte jongeren begeleiden om “opnieuw aan te sluiten” De vzw Odyssée bindt de strijd aan tegen het vroegtijdig schoolverlaten en de risico’s van sociale uitsluiting van jongeren in secundaire scholen. De jongeren worden begeleid en gemotiveerd om opnieuw aan een project deel te nemen en zich weer op de school toe te leggen. Het voorkomen van vroegtijdig schoolverlaten wordt aangepakt door middel van groepsworkshops voor de jongeren en opleidingen voor de leerkrachten en opvoeders. De vzw Odyssée strijdt tegen het vroegtijdig schoolverlaten door de jongere, zijn gezin en zijn school ter hulp te komen. De organisatie werkt met jongeren tussen 12 en 18 jaar, hun gezinsomgeving (om hen te begeleiden bij de optimale begeleiding van hun jongeren), de leerkrachten en de opvoeders van de scholen (om hen sleutels voor de communicatie met de adolescenten aan te reiken en hen bewust te maken van discriminatie en uitsluiting). De vzw Odyssée werkt volgens drie krachtlijnen: • de individuele opvolging van de jongere en de begeleiding tijdens zijn leven, • groepsworkshops voor de jongeren om sociale cohesie, solidariteit en integratie tot stand te brengen, • opleidingen voor de opvoeders en de leerkrachten, waarin ze de juiste woorden kunnen leren vinden om het ontwikkelingspotentieel van de jongeren te verbeteren. De jongeren hebben de mogelijkheid om 34

zich opnieuw in een project te engageren en hun toekomst op te bouwen indien ze in staat zijn om nieuwe toekomstmogelijkheden te ontdekken. Ze kunnen nieuwe en beter aangepaste gedragingen ontwikkelen, maar wanneer ze zich van het onderwijssysteem uitsluiten, sluiten ze zich tegelijk ook uit van de bestaande hulpstructuren voor jongeren waarop ze geen beroep doen. Men moet op hen toestappen! Dat is precies wat de vzw Odyssée doet. De begeleiding van jongeren die hebben afgehaakt, vereist communicatie alsook een aanpak en een specifieke methode die 0dyssée nader toelicht in haar boek dat is uitgegeven bij de Uitgeverij De Boeck :“Accompagner des ados en rupture scolaire” (Begeleiding van met schooluitval bedreigde jongeren). De voornaamste doelstelling bestaat erin de jongeren die afhaken op school te begeleiden, zodat ze “opnieuw aansluiten”, hen voorstellen om de balans op te maken van hun situatie, hen begeleiden om hun motivatie te herwinnen, opnieuw controle te krijgen over hun leven, opnieuw een plan uit te stippelen en een toekomst voor zichzelf op te bouwen in onze maatschappij. Dankzij die begeleiding ontdekken de jongeren hun sterke en hun zwakke punten, ze leren zichzelf beter kennen en ontwikkelen op die manier zelfvertrouwen. Daardoor zullen ze


de bestendigheid van hun inspanningen en de investering in hun schoolcarrière beter kunnen beheren en zelfstandiger worden. De vzw Odyssée streeft niet alleen naar een impact op de inschakeling en de integratie van de jongeren, maar wil in de toekomst eveneens een maatschappelijke impact hebben: door

naar school te blijven gaan, zullen de jongeren beter opgeleid zijn en in staat zijn om niet alleen beslissingen te nemen voor hun eigen leven, maar ook voor de samenleving en voor de wereld die ze helpen opbouwen. De vzw Odyssée bestaat meer dan 10 jaar en heeft tot op vandaag meer dan 2.000 jongeren ontmoet. 35

FRANSE GEMEENSCHAP DERDE LAUREAAT Fondation Dyslexie in Brussel Ambition Lecture: een hulpprogramma voor de leerlingen van het eerste jaar secundair onderwijs en hun leerkrachten. Het programma Ambition Lecture heeft tot doel om de leerlingen en hun leerkrachten te helpen door een opleiding voor de leerkrachten te voorzien, kennis uit te wisselen in kleine groepjes, op de school afgestemde onderwijskundige aanpassingen uit te werken, te bepalen welke leerlingen minder goed kunnen lezen en potentieel dyslectisch zijn, een collectieve opvolging te verzorgen van de leerlingen met problemen en met klasgroepen te werken om de kinderen (opnieuw) zin te geven om te lezen. Dyslexie is een sluipend kwaad dat in Europa nagenoeg 50 miljoen mensen treft. Volgens de WHO hadden in 2010 bijna 5% van de kinderen op schoolleeftijd te kampen met dyslexie, een stoornis met een neurobiologische oorzaak waardoor ze moeite hebben met lezen en schrijven. Die stoornissen bij kinderen en jongeren zijn, nog steeds volgens de WHO, “een verwaarloosd aspect van de geestelijke gezondheid”. Dyslexie is een blijvend probleem bij het leren lezen en de verwerving van het leesautomatisme bij intelligente kinderen die gewoon onderwijs volgen en geen zintuiglijke beperkingen hebben. De oorzaken zijn zowel neurologisch als genetisch bepaald. Dyslexie wordt zeer vaak niet herkend en verkeerd behandeld, waardoor de aandoening tot isolement, uitsluiting en psychologisch leed leidt, terwijl de betrokken kinderen normale intellectuele vaardigheden hebben. 36

De Fondation Dyslexie wil alle kinderen de mogelijkheid bieden om te leren en op te groeien net zoals de anderen. Het project Ambition Lecture is een hulpprogramma voor leerlingen van het eerste jaar secundair onderwijs en voor hun leerkrachten dat tot doel heeft mensen bewust te helpen maken van het feit dat dyslexie bestaat, dat de stoornis een zeer ernstige handicap kan betekenen, in het bijzonder in een schoolomgeving, maar ook in de arbeidswereld en dat ze ernstig leed kan veroorzaken. Het project probeert tevens de dialoog en de samenwerking tussen de leerkrachten, de logopedisten en de gezinnen te bevorderen.Tot slot wil het aan tonen dat veel dyslectische kinderen er ondanks of soms net dankzij die dyslexie in slagen om zich ten volle te ontplooien tot stralende volwassenen. De begunstigden zijn de leerlingen die moeten blijven zitten of leerproblemen hebben en die zich minderwaardig voelen, alsook de radeloze gezinnen die crisissituaties, mislukkingen op school en spanningen meemaken, zonder dat ze een oplossing kunnen vinden. De vzw richt zich ook naar de onderwijsinstellingen die die leerlingen begeleiden en ervoor zorgen dat ze zich ontwikkelen, veeleer dan te mislukken. Het betreft de brede samenleving waarin de kinderen worden ingeschakeld en die hen de kans biedt om hun talenten te ontwikkelen.


Concreet volgen de leerkrachten die zich voor het project wensen in te zetten vier opleidingsmomenten die worden verzorgd door de deskundigen van de Fondation Dyslexie. In een volgende stap worden

gedurende het hele schooljaar sessies georganiseerd in samenwerking met de leerkrachten en de therapeutische en pedagogische deskundigen van de Fondation Dyslexie. 37

Beschermcomité Baron Jean-Pierre Berghmans Chairman Lhoist Group Ridder Alfred Bourseaux Voorzitter – Afgevaardigd-Bestuurder Kabelfabriek Eupen Baron Roland D’Ieteren Voorzitter D’Ieteren Mark De Haes Chief Executive Officer Mercedes-Benz Belgium Luxembourg Roch Doliveux Chief Executive Officer UCB Baron Marc du Bois Gedelegeerd Bestuurder Spadel Jean Eylenbosch Vice-President European Government Relations Coca Cola Enterprises Belgium & Luxemburg Gérald Frère Voorzitter Vast Comité Groep Brussel Lambert Regnier Haegelsteen Voorzitter directiecomité Bank Degroof Graaf Nicolas Boël Voorzitter Raad van Bestuur Solvay Baron Aldo Vastapane Voorzitter ALVA Christian Van Thillo CEO De Persgroep

Illustraties: © Lisbeth Renardy

38

Uitgave 2013-2014 Stichting Koningin Paola A.J. Slegerslaan 356 bus 17 1200 Brussel Tel: 02 762 92 51 E-mail: [email protected] Verantwoordelijke uitgever : B. de Traux de Wardin © Stichting Koningin Paola www.sk-fr-paola.be

Koningin Paolaprijs voor het Onderwijs

Recommend Documents