Knorhaan 43 Nieuwsbrief Strandwerkgroep KNNV afd. Regio Alkmaar

Tiende jaargang december 2014

Knorhaan 43

Nieuwsbrief Strandwerkgroep KNNV afd. Regio Alkmaar

Inhoud Excursieprogramma Verslag excursie Zuidpier IJmuiden, 13 december 2014 Strandvondsten Eikapsels aan de Hollandse kust Foto's voor zover niet bij het artikel vermeld: Pieter Korstanje, Wilbert Kerkhof en Henk Witte. Coördinator: Henk Witte, tel. 072-5895170. e-mail: [email protected]

Excursieprogramma Tenzij anders vermeld: aanmelden bij Henk Witte [email protected] en verzamelen bij station Alkmaar-Noord, ingang oostzijde. Let op: Het strand van Petten is de komende tijd afgesloten vanwege de zandsuppletie. De excursie van 24 januari gaat nu naar Hargen aan Zee. Zaterdag 24 januari Hargen aan Zee, 14.00 – 16.00 uur. Verzamelen bij de strandopgang. Aanmelden niet nodig. Zaterdag 21 februari Wijk aan Zee, Noordpier. 13.00 – 15.00 uur. Vertrek Alkmaar 12.30 uur. Zondag 22 maart Strand Tweede Maasvlakte, 10.00 – 13.00 uur. Vertrek Alkmaar 8.30 uur.

1


Verslag excursie Zuidpier IJmuiden, 3 december 2014 Tijd: 14.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 9 Weersomstandigheden: W 3, 8º C Ondanks de flinke storm van de vorige dag hadden de meeuwen maar weinig schelpen met vleesresten tot hun beschikking. Wilbert vond de volgende dag bij de Noordpier grote aantallen. Wel lagen er meer dan gemiddelde aantallen doubletten, o.a. van het zaagje en het nonnetje. Enkele stukken zacht hout met boorgaten bevatten kleppen van de Amerikaanse en de witte boormossel. Er was heel weinig gruis om mee naar huis te nemen. Op de soortenlijst zien we o.a.: 2x vliezig drijfhorentje, 2x gewone wenteltrap, 3x muiltje, 2x ovaal zeeklitschelpje (waarvan 1 doublet), 4x tweetandschelpje, een los eikapsel en een bos met 14 eikapsels van de hondshaai. Bruinwieren Japans bessenwier (Sargassum muticum). Enkele takken. Blaaswier (Fucus vesiculosus). Enkele takken. Kleine zee-eik (Fucus spiralis). Vrij algemeen op pier. Neteldieren hydroidpoliepen Zeerasp (Hydractinia echinata). Vrij algemeen op tepelhoren, fuikhoren en gewone alikruik. Ringwormen borstelwormen Schelpkokerworm (Lanice conchilega). Zeer algemeen. Geleedpotigen kreeftachtigen Noordzeekrab (Cancer pagurus). Enkele delen. Gewone strandkrab (Carcinus maenas). Enkele delen. Gewone zwemkrab (Liocarcinus holsatus). Delen vrij algemeen. Breedpootkrab (Portumnus latipes). Enkele delen.

2


Weekdieren buikpotigen Gewone alikruik (Littorina littorea). Vrij algemeen. Wadslakje (Hydrobia ulvae). 7x Vliezig drijfhorentje (Rissoa membranacea). 2x Gewone wenteltrap (Epitonium clathrus). 2x Gewone tepelhoren (Euspira catena). Vrij algemeen. Glanzende tepelhoren (Euspira nitida). Algemeen. Muiltje (Crepidula fornicata). 3x otterschelp Wulk (Buccinum undatum). Vrij algemeen. Gevlochten fuikhoren (Nassarius reticulatus). Algemeen. Grof geribde fuikhoren (Nassarius nitidus). Enkele. tweekleppigen Gewone mossel (Mytilus edulis). Algemeen, ook doubletten. Japanse oester (Crassostrea gigas). Enkele. Ovaal zeeklitschelpje (Tellimya ferruginosa). 2x, waarvan 1x doublet. Tweetandschelpje (Mysella bidentata). 4x Gewone kokkel (Cerastoderma edule). Algemeen. Brakwaterkokkel (Cerastoderma lamarcki). Aanwezig. Halfgeknotte strandschelp (Spisula subtruncata). Zeer algemeen, ook doubletten. Ovale strandschelp (Spisula elliptica). Vrij algemeen. Stevige strandschelp (Spisula solida). 1x Grote strandschelp (Mactra corallina cinerea). Algemeen. Gewone otterschelp (Lutraria lutraria). Zeer algemeen, ook doubletten en met vleesresten. Amerikaanse zwaardschede (Ensis directus). Zeer algemeen, ook doubletten en met vleesresten. Tere platschelp (Tellina tenuis). Enkele. Rechtsgestreepte platschelp (Tellina fabula). Vrij algemeen,ook doubletten. Nonnetje (Macoma balthica). Vrij algemeen,ook doubletten. Zaagje (Donax vittatus). Vrij algemeen,ook doubletten. Platte slijkgaper (Scrobicularia plana). Vrij algemeen. Witte dunschaal (Abra alba). Vrij algemeen, ook doubletten. Gewone Venusschelp (Chamelea striatula). Vrij algemeen.

3


Gewone tapijtschelp (Venerupis senegalensis). Enkele, ook doubletten. Strandgaper (Mya arenaria). 3x Afgeknotte gaper (Mya truncata). 3x Amerikaanse boormossel (Petricola pholadiformis). Vrij algemeen, ook doubletten. Witte boormossel (Barnea candida). Enkele, ook doubletten. Ruwe boormossel (Zirfaea crispata). 3x koppotigen Gewone zeekat (Sepia officinalis). Vrij algemeen rugschilden. Stekelhuidigen Zeeklit (Echinicardium cordatum). Vrij algemeen. Zeeboontje (Echinocyamus pusillus). Zeer algemeen. Gewone zeester (Asterias rubens). 2x Gewone slangster (Ophiura ophiura). 1x Vissen Hondshaai (Scyliorhinus canicula). 2x los eikapsel en 1x bos van 14 eikapsels.

Strandvondsten Jannie Nijman, Hargen aan Zee, 28 november. Wat het gruis/strandmateriaal van Hargen betreft (zie vorige Knorhaan): daar keek ik nog even goed naar en verkeek ik mij zowaar op een sabelschede - bijna gaaf. En voor de goede orde: de “Ronde zandkom” is een Ronde zandschelp (Mysia undata). Henk Witte, Hargen aan Zee, 3 december. De volgende actie na mijn vorige mail is dus Knorhaan 42 geworden. Maar, zo snel mogelijk daarna was ik met nul graden Celcius toch weer bij Hargen aan Zee.

dichtgestreepte artemisschelp 4


Er lagen wat minder schelpenbanken dan op 21 november maar er was toch genoeg te vinden. Geen duidelijke geruite tapijtschelpen, wel kleine stukjes schelp waarvan ik niet zou weten welke soort het anders zou moeten zijn. Uit het zakje gruis kwamen: 2x vliezige drijfhoren, 60x muizenkeutel spec., 2x melkwitte arkschelp, 8x tweetandschelp, 1x ovale zeeklitschelp, 2x wijde mantel juveniel, 6x sabelschede slotfragment, 1x prismatische dunschaal, 8x kleine platschelp, 3x scheve hartschelp), 22x papierschelp fragment, 1x acc. schelpstuk witte boormossel en een mooie glimmende dichtgestreepte artemisschelp. noorse hartschelp met ruitjesstructuur aan de top Wilbert Kerkhof, Hargen aan Zee, 6 december. Op zaterdag ben ik met Marianne ook weer een uurtje bij Hargen aan Zee geweest. Toen was het heerlijk zonnig weer. We vonden 1x wijde mantel (2cm), 1x bonte mantel, ruim 100 tapijtschelpen, 2 geruite tapijtschelpen, 12 noorse hartschelpen en veel brakwater kokkels. Verder hebben we vooral naar schelpen met een tepelhorengaatje gezocht voor een project met groep 4 van de basisschool .Daarbij zaten heel veel stevige strandschelpen.

5


Ria en Herman Walvis, Hargen aan Zee, 6 december. Inderdaad heel mooi weer, zonnig, geen wind, enz. Veel grijze tapijtschelpen in allerlei vormen, Noorse hartschelp 15 st. veel stevige strandschelpen, oesters, tepelhorens 3, wulk 4, gevl. fuihorens 3, veel zaagjes, otterschelpen (fragment) 4, 10- tallen brakwaterkokkels, platte slijkgapers 4, amerikaanse zwaardschedes, venusschelpen en een mossel met poliepen, over de hele schelp (soort kant werkje). Wilbert Kerkhof, Noordpier, 14 december. Op zondag ben ik nog in mijn eentje naar de Noordpier gegaan. Hier lag wel een pakket stormaanspoelsels. Lang niet zo veel als vorig jaar met wel met indrukwekkende aantallen van sommige organismen. •1000den amerikaanse boormossels (leeg) •1000den otterschelpen met vlees •100den slangsterren •100den gewone zeesterren •10tallen heremietkreeften •veel zwemkrabben, noordzeekrabben en strandkrabben •een tapijtje van 1000den slibanemonen (slechts op één plaats over een afstand van ongeveer 20 meter) Ik was er vóór het lage tij. Afgaand op de enorme horde meeuwen vlak voor het strand zal er langs de vooroever ook nog wel veel eetbaars gelegen hebben. Twee zilvermeeuwen betrapt bij het binnenschrokken van een zeester.

Eikapsels aan de Hollandse kust Op 21 en 22 oktober was de eerste herfststorm van 2014. Een zware noordwestenwind stond een aantal uren langs de Nederlandse kust. Bij deze windrichting worden veel in zee drijvende voorwerpen naar de stranden gestuwd. Al snel na de storm werden een aantal eikapsels van de stekelrog (Raja clavata) gevonden op het strand bij Castricum en Bergen. Na een volgende tocht op het strand waarbij grote aantallen eikapsels van de hondshaai (Scyliorhinus canicula) gevonden werden ontstond het plan om de vastelandskust van de provincie verder af te zoeken naar eikapsels. In bijgaande tabel staat het overzicht van de plaatsen en de aantallen van de gevonden eikapsels en die van de kleine zeenaalden (Sygnatus rostellatus) die we ook met enige regelmaat aantroffen langs de laagwaterlijn.

6


Haaien en roggen behoren tot de kraakbeenvissen. Ze onderscheiden zich onder meer van de “echte” vissen door een skelet dat uit kraakbeen is opgebouwd en het ontbreken van vinstralen. Veel van de kraakbeenvissen leggen niet de gewone eitjes maar zijn eierlevendbarend. De vrouwtjes zetten embryo’s af in doosvormige omhulsels die met draden of haken aan allerlei voorwerpen op de zeebodem vastgemaakt kunnen worden. De ontwikkelingstijd van het embryo na het afzetten van het eikapsel is nogal variabel per soort, bij de stekelrog 4 tot 5 maanden en bij de hondshaai 6 tot 9 maanden, afhankelijk van de watertemperatuur. De meeste eikapsels spoelen aan in het winterhalfjaar. De eikapsels van de roggen werden allemaal per stuk gevonden. Op het eerste deel van het traject van de Kerf naar Camperduin lagen ze echter wel dicht bij elkaar. Hier werd ook het ene exemplaar van de gladde rog (Raja montagui) gevonden. De eikapsels van de hondshaai werden vaak met meerdere tegelijk gevonden. Ook hierbij was het strand bij de Kerf het stekelroggen en een gladde rog (rechts) rijkste met zelfs een bos van 35 stuks. De kleine zeenaalden werden vooral gevonden langs de laagwaterlijn en in drie staande netten die in de muien op het strand tussen Castricum en Egmond stonden. De overige zeenaalden werden door Marianne voor de snavels van meeuwen, steenlopers of drieteenstrandlopers opgeraapt. In teruglopende golven op het strand zullen zich waarschijnlijk veel vaker zeenaalden bevinden dan wij bemerken, die leveren dan wel een smakelijk hapje voor deze vogels op. Naast de gegevens van de beide auteurs zijn ook vondsten van Linda Keesman, Ria Walvis, Pieter Korstanje en Ruud Maarschall in de tabel verwerkt. In de kolom van de hondshaai staat achter het totale aantal per traject aangegeven uit hoeveel kapsels de gevonden bosjes bestaan. Datum plaats hondshaai stekelrog gladde kleine zeenaald rog 22/10 Castricum 2 22/10 Bergen 2 26/10 Castricum - Egmond 8 (1,2,2,3) (3 loc. 4 (in netten) aan Zee in netten) 30/10 Petten 19 2/11 Kerf - Camperduin 86 7 1 1 (1,2,11,16,21,35) 6/11 Egmond - Bergen 3 (1,2) 3 8/11 Wijk aan Zee 2 1 1 Castricum 9/11 Hargen aan Zee 1 1

7


13/11 Bloemendaal 23/11 Castricum 2/12 Petten - St. Maartenszee 13/12 IJmuiden totaal

1

2 1 2

16 (1,1,14) 136

21

1

6

Uit de gegevens blijkt dat er met gericht zoeken nog weken na een storm eikapsels van roggen en haaien gevonden kunnen worden. Die van de hondshaai zijn het meest talrijk en worden vaak als bos met meerdere exemplaren gevonden. Bij de eikapsels van roggen worden alleen losse exemplaren gevonden. Naast eikapsels van de stekelrog is er ook een kleine kans op een vondst van een kapsel van de gladde rog. Kleine zeenaalden komen langs de kust verspreid voor en zijn in het najaar regelmatig te vinden. Van ons mag het iedere twee maanden een keer flink stormen, het houdt je lekker buiten bezig. Wilbert Kerkhof Marianne Ottervanger

8

Knorhaan 43 Nieuwsbrief Strandwerkgroep KNNV afd. Regio Alkmaar

Recommend Documents