La
e g n
r
Zel
fstandig W on en
TROTS
Wat is er in een jaar bereikt? Ieder huishouden beschikt over een Zorgkaart waarop de belangrijkste instanties met telefoonnummer vermeld staan. Er zijn informatiemarkten gehouden over hoe je je huis en tuin aan kunt passen om er langer te kunnen blijven wonen. Er is een Stichting Klussendienst Ooij opgericht die bewoners kan helpen bij klussen, boodschappen, vervoer en advies over woningaanpassingen. Kortom, een heleboel beweging en veel resultaat!
Die trots zou kunnen leiden tot zelfgenoegzaamheid, maar dat is in Ooij beslist niet het geval. Iedereen kijkt kritisch naar mogelijkheden om wat bereikt is te laten groeien. Hoe houd je het vast en wat kan er nog meer? En hoe doen we dat samen?
Inspiratie
TROTS is wat doorklinkt in alle verhalen over het samenwerkingsproces ‘Langer zelfstandig wonen in Ooij’. Trots op wat bereikt is en hoe dit bereikt is! Namelijk in samenwerking met alle spelers: bewoners, vrijwilligersorganisaties, professionals en instanties. Op een gelijkwaardige basis, met respect voor verschillen in wensen, ideeën en aandeel.
Dit boekje is gemaakt om mensen binnen én buiten Ooij te inspireren en stimuleren om ook met elkaar aan de slag te gaan met ‘Langer zelfstandig wonen’. In deze brochure vindt u verhalen van direct betrokkenen: actieve bewoners, trekkers van werkgroepjes en ook professionals die hun best doen verbindingen te leggen omdat zij veel zien en horen.
Colofon
Wat ging vooraf? Een paar jaar geleden ontstond het idee… drie instanties besloten om hun krachten te gaan bundelen. Samen kun je meer dan alleen. Gemeente Ubbergen, Oosterpoort en ZZG zorggroep maakten zich zorgen om de toenemende vergrijzing, merkten dat de zorgkosten te hard groeiden en zagen dat er iets moest veranderen. De vraag was ‘hoe kun je als oudere langer zelfstandig blijven wonen?’ Voor het antwoord heb je alle betrokkenen nodig. De oudere bewoners zelf, maar ook de wijkverpleegkundige, de woonconsulent van de woningcorporatie en vooral ook het sociale netwerk dicht bij de bewoners. Er is een eerste bijeenkomst georganiseerd voor alle inwoners van Ooij van 55 jaar en ouder. De opkomst was groot en er kwamen veel ideeën en wensen op tafel. Prachtig! Samen is gekozen voor drie thema’s om in het eerste jaar op te pakken: de Zorgkaart, Tuin-en woningaanpassingen en de
Klussendienst. Bij elk thema is een werkgroep opgericht bestaande uit bewoners en professionals. Tegelijkertijd zijn professionals begonnen met een intervisiegroep om elkaar beter te leren kennen, maar vooral ook om van elkaar te leren. Met als centrale vraag: ‘hoe kunnen wij vanuit ons werk bijdragen aan langer zelfstandig wonen in Ooij?’ Het samenwerkingsproces vroeg een gedragsverandering en bewustwording van alle partijen. Dat dit goed gelukt is, blijkt uit de mooie voorbeelden in deze brochure. We wensen u veel inspiratie toe!
Deze brochure is tot stand gekomen dankzij de grote inzet en bijdrage van alle betrokkenen. Werkgroepleden Vrijwilligers Professionals Stuurgroep Procesgroep Teksten: Diana Bak (p2) Anneke van der Zwaart (p2) Joosje Bachman (p2) Anet Huisken Illustraties: Jan Selen Fotografie: Henk Baron Vormgeving: Arthur Palsenberg
Tuin- en Woningaanpassingen Mensen informeren over mogelijke tuin- en woningaanpassingen, dat is waar deze werkgroep mee aan de slag is gegaan. Op informatiemarkten kregen de inwoners van Ooij voorlichting over verbeteringen in huis en tuin die langer zelfstandig wonen mogelijk maken! de gemeente Ubbergen, ZZG zorggroep, Oosterpoort, een aannemer, doe-hetzelf winkel, gezondheidsmakelaar, hoveniersbedrijf, verpleegkundige, ergotherapeut, elektro-installateur en de brandweer. Het is belangrijk dat mensen weten waar ze in hun buurt terecht kunnen.’
De lokale omgeving betrekken bij langer zelfstandig wonen, dat is wat Alex Derksen belangrijk vindt. ‘Op de informatiemarkten die we als werkgroep georganiseerd hebben, kregen mensen voorlichting over het aanpassen van hun woning en tuin. De informatiestandjes waren allemaal afkomstig uit de regio;
Ook de rolverdeling binnen de werkgroep hield Alex goed in het oog: ‘Vaak zie je dat bestuursleden van andere organisaties ook een trekkersrol in een werkgroep op zich nemen. Door dat met elkaar te bespreken, zorg je ervoor dat iedereen actief blijft meedoen.’
De informatiemarkten waren zo’n succes dat uit andere dorpen de vraag kwam hoe je dat nou organiseert. Door gebruik te maken van de ervaring in Ooij waren de informatiemarkten daar ook een succes!
Wat droeg bij aan het succes? • • • • •
Regie bij de burger. Het principe: maak mensen niet afhankelijk. Samenwerken met lokale partners Bewoners zijn ook zelf. verantwoordelijk voor hun woongenot Wonen en welzijn hebben veel met elkaar te maken.
Boodschappendienst Samen met mensen boodschappen doen, dat is wat de boodschappendienst inwoners aanbiedt.
komen ouderen of minder-validen buiten, ze maken zelf hun keuzes in de winkel en ontmoeten ook andere mensen. Ze blijven daarmee langer actief onderdeel van de gemeenschap.
Riet Lucassen heeft zich aangemeld voor de boodschappendienst omdat ze het fijn vindt om andere mensen te helpen. Riet: ‘Het leuke is dat de boodschappen samen worden gedaan. Dus niet een paar extra boodschapjes meenemen als je zelf al naar de winkel gaat, maar echt samen naar de winkel.’ Op die manier
Riet vindt het vooral ook heel gezellig, ze heeft zo zelf ook aanspraak: ‘Anderen verwonderen zich er soms over dat ik belangeloos help. Maar waarom is dat gek? Ik vind het heel erg fijn om anderen te kunnen helpen. Kleine moeite groot plezier toch? En met de glimlach van de ander is mijn dag ook weer gemaakt. Een ander helpen maakt me blij!’
wat maakt de boodschap links een succes? • • •
Aan de slag gaan met onderwerpen die mensen zelf noemen. Gezamenlijk de schouders eronder zetten. Zelf boodschappen doen, met hulp, geeft mensen eigen regie en eigen keuze.
Zorg op de kaart gezet! De werkgroep Zorgkaart heeft ervoor gezorgd dat elk huishouden in Ooij een kaart heeft gekregen met alle belangrijke telefoonnummers; van de huisarts tot de regiotaxi. Ook de gegevens van de klussen-, vervoers- en boodschappendienst zijn op de kaart te vinden!
Dat er grote behoefte was aan een Zorgkaart vermoedde Ton Kamps wel. Als ouderenadviseur helpt hij mensen in Ooij bij allerlei vragen rond belasting, toeslagen et cetera. Hiervoor komt hij bij mensen thuis: ‘Ik hoorde dan vaak dat het zo fijn zou zijn om een overzicht van belangrijke telefoonnummers
te hebben. Gewoon iets wat naast de telefoon kan liggen in plaats van een uitgebreide gemeentegids. De Zorgkaart is bewust verspreid onder alle huishoudens in Ooij. Dat is goed. Want niet alleen ouderen hebben behoefte aan deze informatie, iedereen is er eigenlijk mee geholpen.’ We hebben hem trouwens van te voren laten testen op leesbaarheid door een instantie die adviseert over leesbaarheid van formulieren voor slechtzienden. Door ook de logo’s erop te zetten, is het een goed bruikbare kaart geworden. Ton vertelt verder: ‘Het heeft heel goed gewerkt om met een groepje na te denken over wat er precies nodig
is in ons dorp als het gaat om langer zelfstandig wonen. In Ooij waren heel veel mensen betrokken en er kwamen tientallen ideeën op tafel. Samen kom je gewoon tot meer! Er wordt al best veel gedaan wat betreft burenhulp en het is mooi om daar op deze manier verder aan te werken.’
Waarom is de Zorgkaart zo’n succes geworden? • • • • •
Inwoners vonden het belangrijk hiermee aan de slag te gaan. Iedereen die betrokken was, wist dat samenwerken tot iets extra’s zou leiden. Er was respect voor elkaars mening, inbreng én belang. Samen iets moois (en nuttigs) maken, geeft een gevoel van trots. Zeker als je er anderen mee helpt. Hij hangt in elk huishouden in Ooij naast de telefoon.
Klussendienst Mensen helpen met kleine klusjes in en rond het huis. Dat maakt zelfstandig blijven wonen weer een stukje makkelijker.
Joep Arnts glimlacht als hij terugdenkt aan de eerste bijeenkomst in Ooij. ‘Fantastisch om te zien hoeveel mensen dan komen en hoe enthousiast iedereen meedenkt over wat er beter kan. Echt mooi.’
Als coördinator van de klussendienst heeft Joep de ideeën zien groeien en heeft hij geholpen om ze uit te voeren. ‘We werden als klussendienst op de Zorgkaart genoemd en toen ging het balletje rollen. We kregen steeds meer aanvragen voor klusjes. Het maakt niet uit wat voor klusje, maar het moet wel beperkt zijn in tijd. We willen natuurlijk geen concurrent zijn van professionele klussers. Heel af en toe merk je dat mensen proberen om voor (te) grote klussen gebruik te maken van onze service, maar dat houden we goed in te gaten. Het gaat echt om van die kleine klusjes van maximaal twee uur waarvan je gewoon weet en merkt dat iemand dat zelf niet meer zo makkelijk kan.
‘Een voorbeeld van een klusje? Een mevrouw belde op om te vertellen dat ze haar rollator niet meer kon remmen en bergafwaarts is dat niet zo handig. Ik zei: Dan gaat u maar even niet meer naar buiten totdat we zijn geweest! Meteen ‘t zelfde uur zijn we erheen gegaan en is het opgelost.’
Het geheim achter het succes van de klussendienst? • • • •
Inwoners zelf aan zet. Belang van samenwerking direct duidelijk voor iedereen. Prettig wonen heeft direct invloed op welzijn/welbevinden. Denken in mogelijkheden.
Vrijwillige Woonadviseurs De inwoners van Ooij kunnen de Vrijwillige Woonadviseurs om advies vragen over aanpassingen van hun woning of tuin die langer zelfstandig wonen makkelijker maken. Deze adviseurs zijn vrijwilligers die speciaal hiervoor zijn opgeleid. Zij komen op aanvraag bij mensen thuis, en bekijken samen met hen welke aanpassingen nuttig kunnen zijn.
Valpreventie Er zijn veel preventieve maatregelen die langer zelfstandig wonen mogelijk maken. Daar is valpreventie één van. Samen met partners als de fysiotherapeut en ouderenorganisaties zijn verschillende voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd en cursussen valpreventie aangeboden aan ouderen.
Vervoersdienst Korte ritjes, die brengen mensen soms het verst. De werkgroep vervoersdienst maakt mensen weer mobiel.
Waarom werkt het in Ooij? er vanuit de klussendienst als vanzelf toch iets met vervoer is gedaan, namelijk een vervoersdienst voor alle inwoners van Ooij. Uiteraard alleen als er geen alternatieven zijn.’
Sjaak Verriet: ‘Op de drukbezochte bewonersavond in 2012 kwam ook het thema Openbaar Vervoer op tafel. Maar, hoe pak je dat aan? Hoeveel invloed heb je daar als inwoner op? Misschien moeten we het nog maar even laten liggen was de gedachte op dat moment. Leuk om te vertellen dat
De vervoersdienst kan echter nog wel wat reclame gebruiken, vertelt Sjaak.‘ Er zijn meerdere chauffeurs die klaar staan om de inwoners van Ooij te helpen bij eventuele vervoersvragen. Er zijn enkele verzoekjes binnengekomen. Waarschijnlijk heeft het nog wat meer tijd nodig en komen er in de toekomst meer vragen.’
• • • •
Het bestaande openbaar vervoer voldoet niet voor iedereen. De werkgroep klussendienst heeft dit onderwerp zelf opgepakt. Mobiel zijn en blijven, geeft een gevoel van vrijheid en zelfstandigheid. Je houdt zelf de regie over je leven. Het is leuk om iets voor anderen te kunnen doen.
Samenwerken met professionals In Ooij wordt samengewerkt; bewoners en professionals organiseren samen wat nodig is om zelfstandig te wonen. Professionals sluiten aan bij de werkgroepen en ondersteunen waar dat gevraagd wordt. Ook vormen professionals samen een intervisiegroep. wat tot nu toe bereikt is, is volledig toe te schrijven aan de kracht van de inwoners. Dat mag er wat ons betreft met hoofdletters in!’ Monique is direct betrokken geweest bij de Zorgkaart en Mariska heeft vanuit een helikopterview gezien wat er allemaal opgepakt werd.
Vraag Monique Arends (wijkverpleegkundige in opleiding) en Mariska van Ruiswijk (wijkverpleegkundige) naar hun ervaring met het samenwerkingsproces ‘Langer zelfstandig wonen’ en ze zijn vol lof over de inwoners van Ooij. Monique: ‘Het succes van alles
Mariska ziet vooral ook de wisselwerking tussen bewoners en professionals. Monique en Mariska wijzen de ouderen waar zij komen op de mogelijkheden die er in het dorp zijn, zoals de klussendienst of boodschappendienst. Mariska: ‘Andersom kan het zijn dat vrijwilligers van de klussendienst soms in een situatie komen waar professionele
hulp gewenst is. Voor advies bellen vrijwilligers ons dan op en vervolgens kunnen zij bewoners een zetje geven om hulp te gaan zoeken. Uiteraard moet je daarbij voorzichtig zijn en wil je iemand niet betuttelen of zijn privacy schenden. Alles gaat uit van het principe dat je elkaar helpt. Noaberschap!’
Succesfactoren: • • • • •
Samenwerking op gelijkwaardige basis. Luisteren naar en leren van elkaar Kijken waar je verbindingen kunt leggen. Uitgaan van wat mensen zelf kunnen en helpen waar nodig. Het netwerk van professionals is vergroot en er zijn kortere lijnen.
SAMEN bereik je meer dan alleen Wat kunt u zelf doen om langer zelfstandig te blijven wonen en waar kunt u ondersteuning bij gebruiken? Deze vraag is ruim twee jaar geleden aan de inwoners van Ooij gesteld.
De antwoorden leidden als snel tot het ontstaan van een aantal werkgroepen met één gemeenschappelijk doel: eraan bijdragen dat ouderen die dat willen, op een prettige manier langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Sleutelwoorden: uitgaan van de behoeften én van de mogelijkheden van mensen en hier samen mee aan de slag gaan.
Hopelijk heeft u met deze brochure een beeld gekregen van het samenwerkingsproces ‘Langer zelfstandig wonen’ en inspireert het u om een soortgelijk initiatief ook in uw eigen gemeente, dorp of wijk te beginnen. Wilt u meer informatie over de manier waarop u dat aan kunt pakken? Kijk dan op www.digitaaldorpspleinubbergen.nl
De veranderingen in de zorg en de maatschappij vragen om een nieuwe kijk op ‘samen leven’. Ieder dorp en iedere wijk is uniek, en overal worden andere antwoorden gegeven op de vraag wat mensen nodig hebben om zelfstandig te wonen en wat ze hieraan kunnen bijdragen. Wat niet verandert en wat overal geldig blijft, is dat je samen veel meer bereikt dan alleen.
Bent u inwoner van Ooij en wilt u een beroep doen op de vervoersdienst, klussendienst, boodschappendienst of de vrijwillige woonadviseurs? Of wilt u zelf uw steentje bijdragen? Kijk dan op www.digitaaldorpspleinubbergen.nl
“Samen zorgen we ervoor dat het prettig wonen is in Ooij. Als dorpsbewoners organiseren en regelen we wat nodig is, soms met hulp van organisaties. Zo kan iedereen zelfstandig blijven wonen. SAMEN Ooij!”
Vanuit samenwerkingsverband SAMEN starten en ondersteunen de Gemeente Ubbergen, ZZG zorggroep en Oosterpoort activiteiten op het gebied van zelfstandig wonen. Bewoners, professionals en vrijwilligers organiseren en ondersteunen samen wat nodig is, zodat iedereen prettig zelfstandig kan blijven wonen.
