Professionals leren niet uit een database

OPINIE — Evidence based werken

Evidence based

spook is, maar een nuttig instrument bij het zoeken naar werkzame

Evidence based werken is een hype die voorbijgaat aan de onmogelijkheid

methoden voor sociaal beleid. Daarom kun je beter werken aan de verfij-

om veel zaken die tussen mensen gebeuren te kwantificeren, betoogde

ning van het instrument dan aan de verdachtmaking ervan.

Rogier van Reekum (UvA) in TSS 9 / september 2008 (zie www.socia-

In dit nummer twee nieuwe reacties. Jeroen Gradener vreest dat

levraagstukken.nl). Het is volgens hem ‘een instrumentele opvatting van

projecten als Beter in meedoen waaraan MOVISIE meewerkt een mooie

beleid’ waarmee politici en bestuurders hun politieke verhaal proberen

database en glanzende brochures opleveren, maar dat de professional er

te legitimeren.

nauwelijks iets aan zal hebben. Deirdre Beneken genaamd Kolmer stelt

Astrid van der Kooij en Peter Rensen van MOVISIE betoogden daaren-

dat het belang van de context dreigt onder te sneeuwen bij effectstu-

tegen in het vorige nummer van TSS dat evidence based helemaal geen

dies. En niet alles hoeft onderzocht te worden.

Professionals leren niet uit een database Jeroen Gradener

Docent en cultuurpsycholoog

van onder andere het VWS-programma

altijd verbonden met de wens van omwo-

Jeroen Gradener volgt met

Beter in meedoen – dat beoogt gemeenten,

nenden dat de hoorbare overlast minder

ongeduld de discussie over

professionals en burgers te ondersteunen

wordt. Kortom: deze jongerenwerker, net

evidence based werken.

bij innovatie en meer kwaliteit bij de invoe-

als alle andere beroepskrachten in het

Hij vreest voor glanzende

ring van de Wmo – op hoe je de professio-

sociale domein, moeten zich voortdurend

nalisering in de sociale sector moet vorm-

verhouden tot maatschappelijke verwach-

geven. Ik zal dat hier nader toelichten.

tingen en hierop effectieve strategieën

Maar allereerst dit. Sociale beroeps-

ontwikkelen en deze toepassen.

praktijkbeschrijvingen die het goed doen op de koffietafel van het ministerie, maar die

krachten maken al handelend voordurend

Als opleider stem je daarom samen met

praktisch nauwelijks een bijdrage

geïnformeerde afwegingen tussen hun

studenten voortdurend af op het heden-

leveren aan de opleiding en

beroepsopvattingen en de politiek-norma-

daagse debat over ‘wat werkt’ in het

professionalisering van sociale

tieve doelstellingen van de overheid, die

sociale domein. Dat leidt vaak tot interes-

beroepskrachten.

weer zijn ontleend aan maatschappelijke

sante observaties: van epistemologische

wensen en opvattingen. Wanneer een

veenbrandjes (wat is de echte kennis in

jongerenwerker op het vaste verzamelpunt

ons vakgebied?), van eeuwigdurende

voor een snackbar in Amsterdam-Noord

debatten over middelen en doel van de

Als opleider van sociale professionals

een gesprekje voert met een groepje luid-

interventies (input en resultaat) en een

in de bachelor- en masterfase volg ik

ruchtige jongeren, realiseert hij zich dat

typisch soort professionele sentimentali-

geboeid, maar met toenemend ongeduld,

hij te maken heeft met pubers die in een

teit (waar is de discretionaire handelings-

de Nederlandse discussies over evidence

specifieke sociaal-emotionele ontwikke-

ruimte in hemelsnaam gebleven?). Ik leg

based practice, zowel in TSS als op andere

lingsfase zitten en daaraan overeenkom-

mijn studenten dan uit dat deze discussies

fora. Mijn ongeduld betreft het gebrek aan

stig (‘lastig’, ‘grillig’) gedrag vertonen.

kenmerkend zijn voor onze professie, waar

een genuanceerde visie van de aanjagers

Dat is nooit zomaar een gesprekje; het is

het nu eenmaal ontbreekt aan een duide-

22

Tijdschrift voor sociale vraagstukken

No. 3 / maart 2009

Evidence based werken — oPINIE

lijke kennisbasis, eigen onderzoeksmetho-

in de sociale sector. Zij schrijven: ‘Zowel

wikkeling: een eenduidig geformuleerde

dologie of structurele afbakening van het

de definitie van een maatschappelijk

probleemstelling, gefundeerd in vakspeci-

eigen handelingsdomein.

probleem als de daarmee samenhan-

fieke kennis dan wel een praktijkprobleem.

Zeker, er is urgentie voor een duidelijker

gende voorkeuren voor methoden worden

Op de website van Effectieve interven-

soort sociale professionaliteit. Dat merken

mede bepaald door de bril waarmee we

ties5 zijn de onderzoeksdomeinen echter

we in het hbo aan het ontstaan van stede-

naar de maatschappelijke werkelijkheid

ontleend aan de invoeringsagenda Wmo

lijke

specifieke

kijken.’3 Met andere woorden: we moeten

van het ministerie van VWS. Van Reekum

sociale interventies en een toenemende

volgens hen gewoon accepteren dat die

wees er terecht op dat zulke politieke en

vraag van instellingen naar methodiekbe-

verstrengeling tussen ‘maatschappelijke’

beleidsmatige

schrijving en effectmeting. Het is logisch:

(en uiteindelijk dus politieke) voorkeuren

schappelijke basis hebben. De vraag naar

een beroep als dat van de sociale profes-

en methodisch handelen er nu eenmaal

wat grondig handelen is – in een politieke

sional dat zichzelf serieus wil noemen, en

is.

omgeving die hybride en onvoorspelbaar

werkplaatsen

rondom

serieus wil worden genomen, zal openheid van zaken moeten geven over wat cliënt en samenleving kan verwachten. En het is uitdagend: praktijkgericht onderzoek in

agenda’s

geen

weten-

is – kan dus nooit harde evidence opleveren, hooguit tijdelijke, want aan poli-

Ik mis een doordachte professionaliseringsstrategie

tieke agenda’s gerelateerde kennis. Methodieken?

alledaagse situaties, waarbij studenten en professionals onder leiding van lectoren

In het ideaal van evidence based prac-

gezamenlijk nieuwe invalshoeken ontwik-

Dus gaan we door met het streven om

tice wordt gewerkt met random control

kelen voor vaak hardnekkige problemen

beleidsmakers

modellen

designs, waarbij het effect van een sociale

van kwetsbare groepen in de maat-

aan te reiken waarbinnen social workers

interventie wordt gemeten door die te

schappij.

hun werk goed doen, terwijl er allerwegen

vergelijken met een controlegroep die

werk aan de winkel is om de verkleving

de interventie niet ondergaat. Kenmer-

tussen de roep om verantwoording naar

kend is dat je zo’n onderzoek alleen kunt

Beter in meedoen, waarin MOVISIE deel-

opdrachtgevers los te weken van de

toepassen

neemt met het project Effectieve interven-

broodnodige, en door professionals als

omgevingen. In het WRR-rapport Bewijzen

ties in de sociale sector, zou een zegen

urgent ervaren nood aan door theorie

van goede dienstverlening (2004) werd al

kunnen zijn in de slipstream van de invoe-

geschraagd handelen. Ik vrees dat als

gesignaleerd dat een van de belemme-

ring van de Wet maatschappelijke onder-

we die verkleving niet losweken, dat er

rende factoren van de professionalisering

steuning (Wmo). Maar ik mis een aantal

uiteindelijk mooie, glanzende praktijkbe-

in de sociale sector de overschaduwing is

essentiële kenmerken van een doordachte

schrijvingen liggen die het goed doen op

van de primaire doelstelling van dienst-

professionaliseringsstrategie.

Internatio-

de koffietafel van het ministerie, maar die

verlening door tertiaire doelstellingen – de

naal wordt er genuanceerd gediscussieerd

praktisch nauwelijks een bijdrage leveren

overheidsagenda.

over evidence based practice en wordt de

aan de opleiding en professionalisering

Een tweede eis van wetenschappelijk

druk op effectiviteit geproblematiseerd en

van sociale beroepskrachten. Dit, terwijl

gefundeerde kennisontwikkeling is een

de rol van de professional geaccentueerd.

bestuurskundige

4

adequate koppeling tussen onderzoeks-

In Nederland moet Van Reekum er terecht

al eerder suggesties heeft gedaan om al

design en praktijkprobleem. Met andere

op wijzen dat kritische reflectie op de

lerende om te gaan met de kloof tussen

woorden: voor een best practice is een

verstrengeling tussen de beleidsagenda

professionals, managers en politiek.

random control design ongepast, omdat de

en de professionaliseringskwestie nodig

De vermenging van beleidsdoelstellingen

werkzame bestanddelen eerst via recon-

is. Daarin wordt hij eigenlijk nog een keer

en onderzoek naar professionele inter-

structie door professionals en gebruikers

bevestigd door de tegenreactie van Peter

venties zoals bij Beter in meedoen staat

in kaart moeten worden gebracht.6 Enkel

Rensen en Astrid van der Kooij, MOVISIE-

dan ook haaks op een van de eisen aan

voor interventies waarbij de omgevings- of

projectleiders van Effectieve interventies

gedegen

contextvariabelen onder controle zijn, is

Verstrengeling

1

2

overtuigende

Mirko

Noordergraaf

wetenschappelijke

kennisont-

No. 3 / maart 2009

in

volledig

gecontroleerde


23


We moeten volgens Rensen en Van der Kooij maar gewoon accepteren dat er een verstrengeling is tussen politieke voorkeuren en methodisch handelen

prevaleert boven bewust professioneel

Noten

handelen. Bijscholing? Nogmaals: wat

1 Zie o.a. Qureshi, H., Evidence in policy and practice:

moet er met die effectieve interventies

what kinds of research designs? Journal of Social

gebeuren?

Work, 4, 7, p. 7-23, 2004 2 www.socialevraagstukken.nl – Archief – TSS 9,

random control design verantwoord. Van

Beter in meedoen lijkt al met al een

der Kooij en Rensen temperen weliswaar

operatie waarbij er een database van

in hun TSS-bijdrage de hooggespannen

effectieve interventies komt te liggen die

verwachtingen van effectonderzoek. En in

waardevol is zolang de beleidsagenda

het masterplan van MOVISIE voor Effec-

stabiel blijft. En die ervan uitgaat dat we

tieve interventies is er ook wel ruimte voor

professionals kunnen opleiden vanuit een

van straten, spreekkamers en schoolklassen.

debat over wat evidence based practice

database. Maar interventies, zo wordt

Meurs, P.L., E.K. Schrijvers en G.H. de Vries, Leren

precies inhoudt, maar uiteindelijk is het

zowel door tegenstanders als voorvech-

van de praktijk. Gebruik van lokale kennis en ervaring

doel glashelder: ‘We werken daarbij goed-

ters van evidence based practice erkend,

voor beleid, p. 215-239. Amsterdam: Amsterdam

deels volgens de principes van evidence

worden alleen effectief in de relatie tussen

University Press, 2006

based practice. Dat betekent dat we een

cliënten en professionals, met concepten

5 Zie www.movisie.nl/effectieve_interventies

rangorde aanbrengen in het wetenschap-

en theorieën die zijn ontleend aan hun

6 Qureshi, H., Evidence in policy and practice: what

pelijke materiaal dat beschikbaar is over

handelen, niet door het papier waarop ze

kinds of research designs? Journal of Social Work, 4,

de effectiviteit van een methode. Niet alle

beschreven zijn.

7, p. 7-23, 2004

onderzoeken wegen even zwaar.’ Random 7

Jeroen Gradener is cultuurpsycholoog,

degelijk superieur. En wat gebeurt er dan

docent en onderzoeker op het vlak van

met vernieuwende praktijken die vanwege

community development / samenlevings-

wegvallende financiering niet herhaald

opbouw, en hoofdopleider bij de master

kunnen worden?

Social Work van de Hogeschool van

En stel dat je nu de effectieve interventies

Amsterdam. Hij werkt momenteel aan de

hebt beschreven en onderbouwd door

voorbereiding van een proefschrift over de

wetenschappelijke theorie. Hoe ga je die

effectiviteit van opbouwwerkinterventies.

kennis dan benutten? Door het formuleren van handelingsrichtlijnen? Professionals leren nooit effectief interveniëren in de leefwereld van burgers door het tot zich nemen van beschrijvingen van methodieken. Daarvoor is vooral een stimulerende leeromgeving nodig. Permanente reflectie, ruimte voor experiment, vallen en opstaan. Praktijk die theorie tegenspreekt. Ervaren beroepskrachten die ik in de masteropleiding tref, erkennen dat de leer- en ontwikkelingsruimte nauwelijks vaststaat, en dat ze na een vierjarige beroepsopleiding de fundamenten van hun handelen uit het zicht verliezen, omdat uitvoering van instellingsbeleid


3 www.socialevraagstukken.nl – TSS 1-2, februari 2009, Evidence based is geen spook 4 Noordegraaf, M., Tussen politiek en praktijk. Leren

7 www.movisie.nl/effectieve_interventies – waarderen

control designs zijn dus uiteindelijk wel

24

september 2008, De hype van wetenschappelijk gefundeerd beleid

No. 3 / maart 2009

methoden


Wat werkt wordt bepaald door de context Deirdre Beneken genaamd Kolmer

Evidence based werken

zaken tot minder stress leidt (Vuyk 1998).

kans om patronen in de sociale sector weer

in de sociale sector biedt

Dat is een bekend patroon en beide opvat-

zichtbaar te maken en de kennis daarover

wetenschappers, beleidsmakers

tingen onderkennen niet expliciet genoeg

met anderen te delen.

en praktijkmensen een kans om patronen in de sociale sector zichtbaar te maken en de kennis

dat het bij evidence based werken draait om het ontdekken van patronen die voor

Effectstudies niet altijd nodig

een grote groep mensen geldig zijn en

De

zoektocht

naar

patronen

wordt

daardoor dus een ‘wetmatigheid’ worden.

gestuurd door theoretische, beleidsma-

daarover te delen. Door samen te

Het ‘ontdekken’ van zulke patronen doen

tige en/of praktische inzichten. Als er één

werken, ontdekken zij het belang

we door op zoek te gaan naar wat juist is

manier is waarbij we daadwerkelijk een

van de context voor succesvolle

en naar wat werkt. We kennen allemaal de

brug kunnen slaan tussen wetenschap,

interventies en wordt ook

wet van de zwaartekracht, daar twijfelen

beleid en praktijk, dan is dat wel onder

zichtbaar dat dure effectstudies

we niet aan. Maar ook aan de uitspraak

de noemer ‘evidence based werken’. Maar

dat open communicatie tot minder stress

dan moeten we wel gemotiveerd zijn om

leidt, hoeven we niet te twijfelen. En toch

die brug te slaan, en die motivatie voelen

doen we dat. We stellen vragen als: ‘Is dat

we pas als het werk iets oplevert. Laat dat

wel echt zo?’, ‘Geldt dat ook wanneer een

nu precies de reden zijn waarom we graag

familielid dement is geworden?’ Bij sociale

effectstudies doen. Daar hebben Van der

vraagstukken

vraagtekens,

Kooij en Rensen gelijk in. Een effectstudie

Of je het nu wel of niet eens bent met de

misschien omdat het ons persoonlijk raakt

is het op basis van wetenschappelijk

uitspraak dat evidence based werken

of omdat het dichtbij komt. We nemen niet

onderzoek aantonen van een causaal

een hype is (Rogier van Reekum, TSS 9 /

zomaar wat aan.

verband tussen een interventie en een

september 2008) of met de opvatting dat

Evidence based werken is de naam die

daaruit volgend resultaat (Choy 2009).

evidence based werken een vertaling is

we hebben gegeven aan onze menselijke

Houdt dit in dat iedere interventie in ons

van de intentie van Sackett om professio-

capaciteit om vragen te stellen bij de dingen

huidige werk onderworpen moet worden

nals ten dienste te staan in hun dagelijkse

die we ervaren, op onderzoek uit te gaan,

aan een effectstudie? Nee, dat hoeft niet.

werk met cliënten (Peter Rensen en Astrid

tot een geldige uitspraak te komen, en de

Sommige interventies zijn gebaseerd op

van der Kooij, TSS 1-2 / februari 2009), is

resultaten te implementeren in het maat-

wetmatigheden die allang zijn onderzocht,

wellicht niet het belangrijkste. Beide opvat-

schappelijke veld. We zijn nieuwsgierig

maar die we niet kennen of zijn vergeten.

tingen doen goed, want er wordt tenminste

en we willen weten wat werkt en wat niet

Een voorbeeld: Enige weken geleden kwam

gesproken over ‘evidence based’, zowel

werkt. We willen dus patronen ontdekken,

de oprichter van Wensstichting SHAMAJO,

op beleidsniveau (Van Reekum) als op

expliciteren en implementeren. Ons leven

de heer J. Kregting, naar me toe. Hij

het niveau van de praktijk (Rensen en Van

zit vol met patronen en wetmatigheden die

vertelde me over zijn prachtige activiteiten

der Kooij). En als er iets evidence based

we amper nog opmerken. Evidence based

voor meervoudig gehandicapte kinderen.

is, is het wel dat open communiceren over

werken in de sociale sector biedt ons een

Ik raakte ontroerd door zijn verhaal over

lang niet altijd nodig zijn. Dat wordt nu nog wel eens over het hoofd gezien.

zetten

we

No. 3 / maart 2009


25


een meervoudig gehandicapte jongen die

prosociale gedrag zichtbaar. Maar wat

concludeerde dat delinquent gedrag bij

voor het eerst van zijn leven op een paard

gebeurt er als de jongeren terugvallen of

jongeren afneemt wanneer het gezin en

mocht zitten, zich na twee rondjes lichame-

niet worden geaccepteerd in de samenle-

de jongere gezamenlijk intensief worden

lijk ontspande en bij het derde rondje een

ving? Wat gebeurt er in de oude contacten

begeleid. Van Acker heeft niet alleen

lach op zijn gezicht liet zien. ‘Hoe kan ik

met familie en vrienden? Is het effect van

onderzoek gedaan, maar laat ook zien

bewijzen dat onze activiteiten echt helpen

de interventie dan nog steeds zichtbaar

hoe de behandeling werkt met de daarbij

en de kinderen gelukkiger maken?’ vroeg

of verdwijnt het prosociale gedrag als

behorende praktijkvoorbeelden. Waarom

hij me. ‘Want als ik kan bewijzen dat het

sneeuw voor de zon? Andere patronen

hebben we ooit voor de benadering van

werkt, dan willen meer organisaties ons

kunnen een rol gaan spelen: het socialisa-

Glen Mills gekozen en niet voor de gezins-

steunen. Ze vragen tegenwoordig overal

tieproces, de oude situatie en de druk van

projecten van Van Acker? Die vraag is

om evidence based.’ Op dat moment werd

leeftijdsgenoten wanneer de jongere weer

interessant. Helder is dat effectmetingen

ik een beetje verdrietig. Moeten we nu echt

in de samenleving terug is (Dodge 1993).

zonder daarbij rekening te houden met de

dure effectstudies uitvoeren om te bewijzen

Gelukkig zijn we inmiddels op de hoogte

context niet het gewenste resultaat ople-

dat ontspannende lichamelijke activiteiten

van die andere patronen en voeren we

veren. Het resultaat moet zijn: deze inter-

leiden tot een gelukkiger gevoel? Dat is

een debat over de toekomst van de Glen

ventie werkt in deze context en draagt bij

niet alleen tijd- en geldverspilling – de tijd

Mills School (De toekomst van de Glen

aan het maatschappelijke doel van wat wij

en het geld kunnen beter worden gebruikt

Mills School, 4 november 2008). De metho-

voor ogen hebben. Wat is het doel in dit

voor activiteiten voor deze kinderen – maar

diek moet worden aangepast aan de

geval? Structurele afname van delinquent

het is ook een beetje dom, zoals prinses

wensen van het jeugd- en gezinsbeleid

gedrag van jongeren? Rehabilitatie in de

Máxima dat zegt, om bij dit soort activi-

van minister Rouvoet. De oorspronkelijk

samenleving? Een probleemloze parti-

teiten om effectstudies te vragen alvorens

gefaseerde methodiek wordt omgezet

cipatie van jongeren en diens familie in

subsidie te geven. Het werk van deze stich-

in een trajectbenadering waarbij het

de maatschappij? Pas als het doel helder

ting is namelijk gebaseerd op een patroon

zorgaanbod zich zal richten op de jongere

en de context duidelijk is, kan er worden

van wat eerder is onderzocht en bewezen.

zelf, het gezin, andere nauw betrokkenen,

gekozen voor een geschikte aanpak die

Die kennis bestaat al, waarom zit die niet

het onderwijs en de arbeidstoeleiding. De

werkt. Beleidsmakers spelen bij die doel-

tussen onze oren?

aanpak is dus verbreed. Bovendien zijn de

bepaling een cruciale rol en inzichten

voorheen verplichte 18 maanden verblijf

uit de wetenschap en ervaringen uit de

niet meer verplicht. De methodiek wordt

praktijk zijn daarbij onontbeerlijk. Dat is

Is een effectmeting eigenlijk altijd geschikt

dus wezenlijk anders, met als gevolg

evidence based ‘samen’ werken.

om te onderzoeken of de interventie

dat de minister opdracht heeft gegeven

evidence based is? Helaas niet. Sommige

om een nieuwe effectmeting te doen (De

interventies kunnen namelijk een effect

toekomst van de Glen Mills School, 17 juni

En dan zijn we er nog niet. Evidence based

hebben in een bepaalde context, maar

2008). Is die effectmeting nu wel zinvol, of

werken staat of valt met de implementatie.

daarmee dragen zij niet altijd ook bij aan

bestaan er al resultaten van een derge-

Dit wordt mijns inziens onderschat, door

een

Wat is het doel?

doel.

lijke brede aanpak en gaan we ‘dubbel’

zowel de wetenschap, beleidsmakers als

Een voorbeeld: Het aanleren van proso-

werk doen? Is er niet uitgebreid onder-

de praktijkmensen. Ik herinner me discus-

ciaal gedrag aan sociaal delinquente

zoek gedaan naar de mogelijkheden

sies bij opleidingen over wie er voor wat

jongeren, zoals op de Glen Mills School.

om patronen van delinquent gedrag bij

verantwoordelijk is. ‘Wij leren de cursisten

De Amerikaanse methodiek heeft gewerkt

jongeren te doorbreken door middel van

vaardigheden aan op basis van effectieve

op scholen. Na een interne behande-

een brede aanpak? Ik herinner me de

methoden en technieken. Of ze daar dan

ling van 18 maanden is het gewenste

gezinsprojecten van Van Acker (1995). Hij

in de praktijk ook dagelijks mee werken, is

26

maatschappelijk

‘wezenlijk’

Implementatie onderschat


No. 3 / maart 2009


niet aan ons.’ Ook in de wetenschap hoor

Bronnen

ik de woorden: ‘Tja, ik ben wetenschapper,

• Acker, J. van, Gedrags- en opvoedingsproblemen.

ik kan me niet bezighouden met al die lijnen en processen in de samenleving, een implementatieproces heeft zo veel haken en ogen.’ Dit zijn gemiste kansen. Willen we onze tijd en ons geld verantwoord besteden, investeer dan ook in implementatieprocessen van instrumenten en

Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 1995 • Choy, T., Kwaliteitplus evaluatie. Hilversum: Fluent Zorgadvies, 2009 • De toekomst van de Glen Mills School. Kamerstuk Jeugd en Gezin, 4 november 2008 • De toekomst van de Glen Mills School. Kamerstuk Jeugd en Gezin, 17 juni 2008

methodieken die zijn ontwikkeld op basis

• Dodge, K.A., The future of research on the treatment

van de patronen die we hebben ontdekt

of conduct disorder. Development and Psychopatho-

en zijn onderzocht. Het houdt voor een

logy, 5, nr. 1-2, p. 311-319, 1993

wetenschapper niet op als zijn onderzoek

• Reekum, Rogier van, Wetenschappelijk gefundeerd

is gepubliceerd, voor een beleidsmaker

beleid is een hype. TSS, jrg. 62, nr. 9, p. 24-27, 2008

niet wanneer beleid is geformuleerd, en

• Rensen, Peter en Astrid van der Kooij, Evidence

voor een beroepsoefenaar niet wanneer

based spook bestaat niet. TSS, jrg. 63, nr. 1-2,

de methodieken zijn geleerd en toegepast.

p. 22-25, 2009

De borging van de kennis door kennis-

• Vuyk, R., Opgroeien onder moeilijke gezinsomstandig-

dragers, de evaluaties, de intervisies en

heden. (2e dr.). Maarssen: Elsevier / De Tijdstroom,

werkbegeleidingstrajecten zijn leidraad

1998

in een dergelijk proces. Dit proces is een voorwaarde voor een zogenoemde klik,

• Wensstichting SHAMAJO, Postbus 51, 5330 AB Kerkdriel, tel. (0418) 63 55 27, e-mail [email protected]

een klik tussen denken en doen, tussen theorie en praktijk. Het is een constant werkproces. In evidence based werken ‘werken’ wetenschappers, beleidsmakers en beroepsoefenaars gezamenlijk aan het ontdekken van een patroon waarover ze gefundeerd kunnen zeggen: dit werkt! Wanneer we ons gezamenlijk verantwoordelijk voelen om evidence based te werken, dan kan deze ‘ménage à trois’ daadwerkelijk een succes zijn. Deirdre Beneken genaamd Kolmer is senior onderzoeker in de familiezorg aan de Universiteit van Tilburg (Tranzo). Daarnaast werkt zij als senior adviseur en gezinstherapeut in de gezondheidszorg voor het Expertisecentrum Familiezorg.

No. 3 / maart 2009


27

Professionals leren niet uit een database

Recommend Documents