Nationaal congres over flexibel leren voor professionals

Nationaal congres over flexibel leren voor professionals

Donderdag 26 januari 2012 van 10.30 tot 16.30 uur in De Fabrique in Utrecht

Voorwoord Welkom op hbo4life! Twee jaar geleden kregen wij, zeven hogescholen, vanuit het Ministerie van OC&W de gelegenheid om te experimenteren met de aansluiting tussen hoger beroepsonderwijs en levenlang leren. De focus van hogescholen lag vooral op initieel onderwijs, aansluitend op het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Volwassenenonderwijs vraagt echter om een andere didactiek, organisatie van onderwijs en marketingstrategie. Dankzij de subsidie van het Ministerie konden wij onze expertise op dit gebied ontwikkelen en in de praktijk brengen. Vandaag presenteren wij met trots de resultaten van twee jaar ontwikkeling op het gebied van volwassenenonderwijs. Laat u inspireren en doe uw voordeel met onze ervaringen en opgedane kennis. Namens de zeven hogescholen, Alice Gorissen-Pisters - Zuyd Opleiding en Training Annie Munter - Hogeschool Zeeland

Parade van partners De 7 hogescholen die met levenlang leren aan de slag gingen, kozen allemaal voor een eigen aanpak met een eigen invalshoek. Op die manier is gedurende de afgelopen twee jaar op verschillende gebieden elkaar aanvullende expertise ontwikkeld. Deze verscheidenheid aan kennis en kunde komt naar voren in ons brede programma-aanbod van vandaag. We starten deze dag met een parade van invalshoeken en ontwikkeltrajecten. In vogelvlucht presenteren wij het complete ontwikkelpalet.

Flexibilisering van onderwijs Bep Ruting, Hogeschool van Amsterdam

Ondernemerschap in de school Zwannie Slagter, Hanzehogeschool

Strategie, commitment en borging Bettina Willemsen, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Docentprofessionalisering Vivian van der Wielen, Fontys Hogescholen

Onderzoek Annie Munter, Hogeschool Zeeland

Marketing en marktgerichtheid Wim Bovendeert, Windesheim

Strategische allianties Alice Gorissen, Zuyd

Presentatie publicatie ‘hbo4life: Flexibel leren voor professionals’ Exemplarische ervaringen van de Hogeschool van Amsterdam, Windesheim, Hogeschool Zeeland, Zuyd, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Fontys Hogescholen en de Hanzehogeschool zijn gebundeld in de uitgave ‘hbo4life: Flexibel leren voor professionals’. Daarin beschrijft elke hogeschool een van zijn ‘best practices’. Deze voorbeelden komen ook aan bod tijdens de workshops op dit congres. Aan het einde van de dag vindt de feestelijke presentatie plaats van de publicatie ‘hbo4life’. Mw. Marijke Dashorst, de voorzitter van de landelijke werkgroep Levenlang Leren, geeft een korte samenvatting van de afgelopen twee jaar en zal hierbij de publicatie ‘hbo4life’ overhandigen aan mw. drs. Geri Bonhof, waarnemend voorzitter van de HBO-Raad en voorzitter van het College van Bestuur van Hogeschool Utrecht.

Programma

Presentaties 11.45 uur

10:30 11:00 11:10 11:45 13:00 14:00 15:15 15:30 16:00

1.1

Ontvangst en postermarkt Welkom Parade Presentaties Lunch Presentaties Koffiepauze Plenaire afsluiting Borrel

Levenlang leren op de Kennisboulevard Locatie: Loods 7

1.2 Werken aan de structuur en cultuur voor levenlang leren Locatie: Loods 5 1.3 Werkgevers en hogescholen: een succesvolle samenwerking Locatie: Kalvermelk 1 1.4 Afstandsonderwijs voor deeltijdstudenten in samenwerking met de LOI Locatie: Kalvermelk 2a 1.5 Assessments bij werkend leren Locatie: Kalvermelk 2b 1.6 Levenlang leren doe je samen Locatie: Kalvermelk 2c 1.7 Flexibilisering: eerst denken, dan doen Locatie: Werkplaats 1.8 Associate degree als bouwsteen bij leren op maat Locatie: De Garage 1.9 Didactiek en docentprofessionalisering Locatie: Silo 61 1.10 Anders kijken naar deeltijd onderwijs Locatie: Het Ketelhuis

Presentaties 14.00 uur 2.1 Werken en leren combineren Locatie: Loods 7 2.2 Kwaliteiten van de deeltijddocent Locatie: Loods 5 2.3 De valkuilen bij publiek/private samenwerking Locatie: Kalvermelk 1 2.4 Flexibilisering Locatie: Kalvermelk 2a 2.5 Van marktsignaal naar doelgroepgerichte dienstverlening Locatie: Kalvermelk 2b 2.6 Bedrijfsvoering levenlang leren Locatie: Kalvermelk 2c 2.7 Flexibel opleiden: hoe werkt het in de praktijk Locatie: Werkplaats 2.8 Werkend leren Locatie: De Garage 2.9 Blended learning Locatie: Silo 61 2.10 Lang zullen ze (leven) leren Locatie: Het Ketelhuis 2.11 Van EVC naar instroomassessment Locatie: De Jutekelder

1.1 Loods 7 11.45 uur

Sonja Nossent Hogeschool Zeeland

Levenlang leren op de Kennisboulevard De Kennisboulevard van Hogeschool Zeeland is een webportal met toegang tot kennis, projecten, experts, tools, faciliteiten en relaties: een ‘Body of Knowledge’. Het is een innovatieve vorm ter ondersteuning van levenlang leren in de regio. Bedrijven en instellingen met leer- en innovatievragen zijn immers op zoek naar kennis, maar niet altijd in de vorm van cursussen of opleidingen. De Kennisboulevard is er voor medewerkers van Hogeschool Zeeland om leer-, innovatie-, onderzoeks- of drie-in-een maatwerktrajecten voor organisaties in te richten met een optimale mix van kenniselementen. Daarnaast kan de Kennisboulevard direct gebruikt worden door de aangesloten organisaties zelf. Zo is de Kennisboulevard een dynamisch regionaal platform voor het halen, brengen, delen, verrijken en ontwikkelen van praktijkgerichte kennis. In de workshop gaan we in op de achterliggende visie, de inzet in processen van levenlang leren en verdere ontwikkelstappen. En natuurlijk bezoeken we de Kennisboulevard!

1.2 Werken aan de structuur en cultuur voor levenlang leren Tijdens de projectperiode heeft de Hanzehogeschool de contractactiviteiten van een zelfstandig organisatieonderdeel teruggebracht naar de opleidingsinstituten. Het label ‘HanzeConnect’ blijft. Dit vraagt van de opleidingsinstituten een organisatorische aanpassing en aanpassing in het gedrag gericht op dienstverlening aan bedrijven en professionals. Zuyd is al langer met dezelfde organisatorische beweging bezig en werkte tijdens de projectperiode aan de cultuurverandering die nodig is om werkenden en bedrijven adequaat van dienst te kunnen zijn. In deze workshop vertellen Trui ten Kampe van Zuyd en Zwannie Slagter van de Hanzehogeschool over hun aanpak, de valkuilen, de geleerde lessen en de kritische succesfactoren die ze uit dit proces hebben gedestilleerd.

Loods 5 11.45 uur

Trui ten Kampe Zuyd

Zwannie Slagter Hanzehogeschool

1.3 Kalvermelk 1 11.45 uur

Giel Vaessen Zuyd Opleiding en Training

Angelique Rondagh Hogeschool van Amsterdam

Werkgevers en hogescholen: een succesvolle samenwerking Werknemers, werkgevers en hogescholen hebben elkaar nodig om bestaande en nieuwe vraagstukken in de beroepspraktijk op te lossen. Wat zijn succesfactoren voor een structurele samenwerking? Angelique Rondagh van het Kenniscentrum Maatschappij en Recht laat zien hoe zij vanuit haar visie op co-creatie samenwerkt met diverse instellingen in Amsterdam om beroepsgroepen verder te professionaliseren. Aan de hand van een voorbeeld wordt duidelijk dat door het verbinden van verschillende partijen, een manier van leren wordt bevorderd die inspirerend, creatief en innovatief is. Giel Vaessen van het kenniscentrum Gezondheidszorg vertelt hoe Zuyd in samenwerking met zorg- en welzijnsinstellingen postinitiële trajecten ontwikkelt en uitvoert.

1.4 Afstandsonderwijs in samenwerking met de LOI Het Instituut voor Engineering van de Hanzehogeschool Groningen heeft in samenwerking met de LOI een afstandsvariant van de Engineering-deeltijdopleidingen ontwikkeld. Inmiddels studeren ruim honderd studenten op afstand.

Kalvermelk 2a 11.45 uur

Annemieke ter Borg Hanzehogeschool

Loes Verboon LOI

Deze hbo-opleidingen via afstandsleren voorzien duidelijk in een behoefte aan flexibel leren. Studenten zijn vanwege hun werk dikwijls niet in staat de reguliere deeltijdopleiding te volgen, waarbij twee avonden in de week onderwijs verzorgd wordt. Sommige studenten werken in ploegendiensten, anderen op boorplatforms of internationaal. De afstandsstudenten komen na de startdag slechts twee keer per studiejaar naar school voor een contactdag. De tentamens worden zowel in Groningen als in Leiderdorp afgenomen. Ze studeren zelfstandig in eigen tijd en tempo via de leeromgeving van de LOI en worden online ondersteund door docenten van de Hanzehogeschool. De Hanzehogeschool is verantwoordelijk voor de accreditatie, toetsing en diplomering. De LOI ontwikkelt de online colleges van de docenten van de Hanzehogeschool. Deze colleges worden zeer gewaardeerd door de studenten. Tijdens deze workshop worden de opzet, ervaringen en uitdagingen voor de toekomst gepresenteerd.

1.5 Kalvermelk 2b 11.45 uur

Netty Winters Paulien Langedijk Hogeschool van Amsterdam

Hans van der Linden Atlas College

Assessments bij werkend leren

•

Intakes bij werkend leren. Werken en leren combineren blijkt voor veel studenten een behoorlijke opgave. Daarom is het belangrijk dat de verwachtingen van de student, de opleiding en de werkgever op elkaar zijn afgestemd. De ontwikkeling van de student is bij werkend leren trajecten immers een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Bij aanvang van een werkend leren traject is duidelijkheid nodig over wat dit vraagt van de student, de werkplek en de opleiding. Het Domein Onderwijs en Opvoeding heeft samen met werkgevers een nieuw intake-instrument ontwikkeld voor zij-instromers in beroep, de ‘indicatieve intake’ genoemd. Deze moet antwoord geven op de vraag of een student kansrijk is om een hboopleiding te combineren met het werken als leraar in een school. Momenteel zijn 15 intakes uitgevoerd met steeds één assessor van de opleiding en één van de schoolorganisatie (werkgever). Paulien Langedijk vertelt vanuit het perspectief van de lerarenopleiding over nut en noodzaak van deze intake en deelt hun eerste ervaringen. Hans van der Linden, werkzaam bij het Atlascollege, belicht het werkgeversperspectief. Deelnemers gaan ook zelf met deze indicatieve intake aan de slag en in gesprek over vragen zoals: Zijn de rollen en verantwoordelijkheden van de werkgever en de opleiding helder in deze intake? Verdienen deze aanscherping en zo ja, welke? Wat zijn suggesties voor verbetering? In welke andere situaties kan deze vorm van intake worden ingezet?

• Assessment in co-creatie als HRM tool. Toetsen stuurt het leren. Omgekeerd, wil je het leerproces aanpassen, dient ook de toetsing te veranderen. In het kader van EVC en levenlang leren is binnen Zuyd expertise opgebouwd in het ontwerpen van trainingen en assessments op maat, niet alleen voor studenten, opleiders op school en docenten, maar ook op vraag van externe samenwerkingspartners. Het maatwerk ontstaat in samenwerking met de opdrachtgever. Zo zocht Hewlett Packard (HP) contact met de Pabo met de vraag een Train de Trainerscursus voor het trainingscentrum in Barcelona te ontwikkelen voor trainers uit verschillende landen. Deze training werd door Karin Sillen in co-creatie met HP ontworpen. Dit klantgerichte proces bleek voor HP een interessante samenwerkingsvorm die een vervolg kreeg in een volgende opdracht. De grootste klant van HP Scitex, namelijk Gardner’s in Cardiff UK , diende bij HP een verzoek in om in hun bedrijf operators die met HP-machines werken, te toetsen op hun werkniveau. HP legde deze vraag als opdracht neer bij Zuyd, die de uitdaging graag oppakte om een procedure en assessment te ontwerpen voor een internationale klant. Er volgde een proces, waarbij zowel HP, de opdrachtgever Gardner’s en Zuyd samen een assessmentprocedure en instrumenten ontwikkelden. In de UK werden de assessments door Karin Sillen samen met twee HP assessoren afgenomen. Brigitte Wassenaer van HP en Karin Sillen gaan graag met u in gesprek om hun ervaringen te delen en samen te kijken naar nieuwe mogelijkheden om EVC en assessment succesvol in te zetten in co-creatie tussen hogescholen en (internationale) bedrijven. Dit alles als stimulans voor levenlang leren.

Karin Sillen Zuyd

Brigitte Wassenaer Hewlett Packard

1.6 Kalvermelk 2c 11.45 uur

Jos Maas Harry Vaessen Zuyd Opleiding en Training

Levenlang leren doe je samen Bij Zuyd is levenlang leren niet alleen op corporate niveau opgepakt. Parallel aan interne activiteiten is samenwerking gezocht met andere relevante regionale onderwijsinstellingen (Open Universiteit, ROC’s Arcus en Leeuwenborgh). Daarvoor is het Servicecentrum levenlang leren Limburg in het leven geroepen. Zuyd is er van overtuigd dat het bedrijfsleven in de komende jaren sterk verandert. Het Servicecentrum biedt dan ook advies en ondersteuning aan bedrijven en instellingen in de regio, die hun medewerkers loopbaanperspectief wensen te bieden. Zo kunnen zij, met behulp van instrumenten zoals EVC en e-portfolio, talenten van (potentiële) medewerkers erkennen en de ontwikkeling daarvan bevorderen. Het Servicecentrum speelt daar op in, stimuleert en creëert kansen. Expertise wordt gebundeld en er wordt ruimte gegeven voor bewustwording, inspiratie en talentbenutting. Door het verbinden van opleidingsorganisaties aan relevante externe partijen en initiatieven wenst het Servicecentrum een bijdrage te leveren aan de arbeidsmigratie en arbeidsmarktmobiliteit in Limburg.

1.7 Flexibilisering: eerst denken, dan doen De landelijke werkgroep ‘Flexibele trajecten’ heeft een model ontwikkeld voor het bouwen van een flexibel curriculum. Binnen de Hanzehogeschool wordt ervaring opgedaan met het toepassen van dit model. De werkgroep flexibilisering Hogeschool Zeeland heeft dit model omarmd als basis voor een stappenplan dat maatwerkontwikkelaars helpt om een opleidingsprogramma te ontwikkelen dat flexibel, toekomstbestendig en duurzaam is. Deze stappen, met inspirerende voorbeelden, zijn op de website https://sites.google.com/site/flexibeliseringcurriculum/ voor iedereen beschikbaar. Het stappenplan bestaat uit een aantal fases waarbij het doorlopen van de eerste fases cruciaal is voor het uiteindelijke resultaat. Het gaat in deze fases om stilstaan bij de opdrachtformulering en de visievorming op o.a. levenlang leren, werkplekleren, EVC, flexibilisering, deeltijd, modularisering en leren van volwassenen. Het motto van de workshop is ‘eerst denken, dan doen’. In de workshop worden twee cases gepresenteerd waarna de workshopdeelnemers met behulp van het model gaan nadenken over mogelijke flexibilisering van het curriculum. Na een korte presentatie van het model belichten beide hogescholen een aantal aspecten van het model zoals leerwegonafhankelijk competenties toetsen, competentiematrix en belangrijke voorwaarden.

Werkplaats 11.45 uur

Kathinka Geling Luuk Hogeboom Hanzehogeschool

Ellen Vercouteren Hogeschool Zeeland

1.8 De Garage 11.45 uur

Ad Vermeulen Henk Loeffen Fontys Hogescholen

Associate degree als bouwsteen bij leren op maat

•

Small Business and Retailmanagement, als vliegwiel voor flexibilisering. Deze recentelijk gestarte associate degree is ontwikkeld bij de Fontys Hogeschool Marketing Management. Delen van deze associate degree en van de bacheloropleidingen Commerciële Economie en International Business worden, op basis van marktonderzoek, aangeboden voor de professionalmarkt. Belicht wordt de bijdrage die de associate degree kan leveren aan het vraaggericht inspelen op (collectieve) behoeften van de professionalmarkt.

•

Technische Bedrijfskunde, belangrijke bouwsteen in levenlang leren op hbo-niveau. De Fontys Hogeschool Bedrijfsmanagement en Techniek kent een breed palet aan opleidingen voor de professionalmarkt, ook als individueel maatwerk. Zo is er een associate degree Technische Bedrijfskunde ontwikkeld en worden enkele masters op bedrijfskundig gebied aangeboden, in samenwerking met de OU. Tijdens de workshop wordt het brede aanbod van opleidings- en maatwerktrajecten belicht. Brancheorganisaties spelen een belangrijke rol. De presentaties worden afgerond met een brainstorm, waarin de volgende punten aan de orde kunnen komen: uitdagingen bij het vermarkten van modules, de fase van ‘nabije ontwikkeling’, collectief gemodulariseerd maatwerk en/of individueel maatwerk, en “wat zien we als perspectief voor levenlang leren?”.

1.9 Didactiek en docentprofessionalisering

•

Didactiek van werkend lerenden. Vereist het verzorgen van onderwijs aan werkend lerenden een andere didactiek dan onderwijs aan adolescenten? Een antwoord op die vraag is niet zo makkelijk te vinden. We zijn misschien geneigd te zeggen dat didactische competenties overeenkomen voor alle groepen studerenden. Er wordt namelijk van docenten verwacht dat ze kunnen motiveren, enthousiasmeren, in kunnen spelen op leerstijlen, goed kunnen uitleggen, onderwijsleergesprekken kunnen voeren etc. Tegelijkertijd is de vraag wat de verschillen in leren zijn tussen adolescenten en volwassenen. In deze workshop wordt op zoek gegaan naar aanvullende of wellicht totaal andere competenties voor het lesgeven aan volwassenen. Als workshopleider beschrijft Lia de Bruyn een kader van waaruit er gezamenlijk verkend wordt wat nodig en gewenst is.

•

Volwassenproof. Meestal kunnen docenten feilloos aangeven wat lesgeven aan volwassenen interessant en moeilijk maakt. Binnen hun basismodule gebruiken Lenie Oziël en Vincent Hopmans vier ‘big ideas’: voorkennis, motivatie, zelfregulatie en self-efficacy. Daarnaast zetten ze kennis over breinleren in om lessen te analyseren en vorm te geven. Zo worden leerkenmerken van volwassenen gekoppeld aan leernetwerken en worden docenten gestimuleerd tot ‘volwassenproof’ lesgeven.

Silo 61 11.45 uur

Lia de Bruyn Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Lenie Oziël Vincent Hopmans Hanzehogeschool

1.10 Het Ketelhuis 11.45 uur

Margot Tempelman Marjolein Hassink Niels Schieman Jan de Smet Hogeschool Zeeland

Anders kijken naar deeltijdonderwijs Binnen de Scaldis Academy is het onderwijs modulair opgebouwd. Uitgangspunt was om onderwijs ook aan te kunnen bieden aan de toeristisch recreatieve branche. Vanuit de watersportsector kwam intussen de vraag voor professionalisering van de watersportsector, niet zijnde de jachtenbouw en andere technologie. De toeristische kant van de watersport kent een sterk seizoensverloop. Dit heeft geleid tot de winterschool. Bedoeld om mensen in de periode van november tot en met maart op te leiden. Aantrekkelijk voor individuele cursisten, maar ook voor ondernemers. Binnen de academie voor Economie en Management van Hogeschool Zeeland is er gezocht naar een manier waarop het deeltijdonderwijs flexibeler en meer beroepsgericht kan worden vormgegeven. Hieruit is het concept voor een Business School voortgekomen die het formeel gesubsidieerd deeltijdonderwijs zodanig inricht dat het ook aantrekkelijk wordt voor individuele cursisten met een beperkte en gerichte leervraag. Het didactisch concept gaat daarmee substantieel afwijken van dat van het voltijd onderwijs. Tijdens deze workshop maakt u kennis met deze concepten, maar wordt u ook uitgedaagd kritische vragen te stellen en uw ideeën te delen.

2.1 Werken en leren combineren

Loods 7 14.00 uur

Eén van de mogelijkheden om deeltijdstudenten en duale studenten beter te ondersteunen is het toepassen van e-learning met behulp van een digitale leer- en werkomgeving.

Bas Bakker

Zowel Zuyd als de Hogeschool van Amsterdam hebben ervaring opgedaan in verschillende leeromgevingen waarin blended learning een prominente rol speelt. Denk aan weblectures, webconferenties, tools voor online samenwerken en content in de vorm van webbased taaltrainingsprogramma’s en trainingsmodules.

Eliane Boileau

In deze workshop delen Bas Bakker en Eliane Boileau hun ervaringen en wordt er gediscussieerd over de omgeving en tools in ‘blended learning’. Waarom is een goede opzet van e-learning in blended learning zo belangrijk? Wat kan er wel en wat niet op afstand? Welke leeromgeving werkt wel en welke niet? Kan iedereen ‘blended’ leren en onderwijzen of heb je daar bepaalde competenties voor nodig? Hoe maak je een cursus ‘blended’? Er wordt eerst een kleine inventarisatie van de informatiebehoefte gemaakt, hierop wordt vervolgens de interactieve workshop afgestemd.

Hogeschool van Amsterdam Zuyd

2.2 Loods 5 14.00 uur

Margreet Schriemer Hogeschool van Amsterdam

Kwaliteiten van de deeltijddocent Hbo-docenten hebben een bijzondere taak: werk maken van talent. Zij dragen ertoe bij dat studenten zich ontwikkelen tot zelfstandige, hoogopgeleide beroepsbeoefenaren. Het betreft niet alleen voltijd- maar ook deeltijdstudenten. Deze studenten zijn ouder dan voltijders en hebben verschillende achtergronden, levens- en praktijkervaringen. Ze combineren opleiding, werk en privé en dat stelt hoge eisen aan hen. En dan is het niet vreemd dat ze hooggespannen verwachtingen hebben van de deeltijddocent. Deze ziet zich voor grote uitdagingen geplaatst: hoe prikkelt hij de werkend lerende die op zoveel borden tegelijk schaakt? Hoe betrekt hij de praktijkervaringen van deze mensen in zijn onderwijs, zodat onderzoek en theorie direct in de dagelijkse praktijk kunnen worden toegepast? Welke specifieke ervaring, kennis en vaardigheden heeft hij nodig om het ‘leren’ van deze doelgroep te stimuleren? Hoe onderscheiden deze kwaliteiten zich van die van de voltijd docent? En hoe ondersteunt de hogeschool deze docenten bij het vormgeven en begeleiden van leertrajecten voor deze doelgroep? Deze vragen vormden het uitgangspunt voor een verkennend onderzoek naar de kwaliteiten van deeltijddocenten. Als projectmanager P&O heeft Margreet Schriemer hieraan meegewerkt. Tevens was ze betrokken bij de ontwikkeling van het ‘profiel basiskwalificatie onderwijs voor docenten’ van de Hogeschool van Amsterdam. In deze workshop presenteert zij de resultaten van beide trajecten en praat hierover met de deelnemers. Het doel is om de professionaliseringsvragen en -wensen van deeltijddocenten en de beschikbare instrumenten en middelen van de hogeschool optimaal op elkaar af te stemmen.

2.3 De valkuilen bij publiek-private samenwerking Een levenlang leren doet de gemiddelde volwassene in de regel anders dan een 17-jarige havist of mbo’er die met zijn hbo-studie gaat beginnen. Ondanks de noodzaak van een levenlang leren ligt de focus van hbo-instellingen vaak bij die groep 17-jarigen. En ook de Wet op het Hoger Onderwijs kijkt vooral naar deze groep. Dat maakt dat publiek-private samenwerking, die juist zo geschikt kan zijn voor de lerende werknemer, een aantal wettelijke valkuilen kent. In de workshop zullen we deze verkennen.

Kalvermelk 1 Tijd 14.00 uur

Wim Snippe Windesheim

2.4 Kalvermelk 2a 14.00 uur

Marjan Olthof Heleen Groenevelt Windesheim

Maria van Deutekom Fontys Hogescholen

Flexibilisering

•

Herontwerp deeltijdopleiding Personeel en Arbeid: van idealen naar concrete resultaten. In 2010 ging de werkgroep levenlang leren van Windesheim aan de slag met de volgende idealen voor het herontwerpen van de deeltijdopleiding: • volwassen studenten als professionals benaderen; • recht doen aan werk-, leer- en levenservaringen van volwassenen; • praktijkgerichtheid en wisselwerking stimuleren tussen leren en werken; • duidelijk, transparant en werkbaar voor studenten en docenten zijn. Tijdens het project kregen ze te maken met ontwikkelingen als: interne herstructurering van schools naar domeinen, herontwerp van de blauwdruk voltijd die leidend is voor de deeltijdopleiding en stoppen met EVC. Om nog maar niet te spreken van de overheidsmaatregelen als de langstudeermaatregel en de beperking van de rijksbekostiging. In 2011 zijn de eerste resultaten behaald: het werken met praktijkportfolio’s, een standaard studeerbare dag- en blokindeling ‘Arc de Triomph’ en de adoptie van onze uitgangspunten door andere deeltijdopleidingen. Tijdens de workshop wordt ingegaan op de idealen, de aanpak en concrete resultaten die tot nu toe zijn bereikt.

•

Maatwerk bij de Kunsten. Maria van Deutekom presenteert de ontwikkeling en uitvoering van twee verkorte flexibele deeltijdopleidingen: de dansopleiding en het conservatorium. Er wordt ingegaan op hoe Fontys Hogeschool voor de Kunsten inspeelt op bewegingen in de markt van 23-plussers. De opzet van maatwerk wordt belicht. Daarnaast komt de veranderende wijze van interacteren met de omgeving aan de orde: verschuivende panelen in de kunstsector.

2.5 Van marktsignaal naar doelgroepgerichte dienstverlening Tijdens deze workshop wordt ingezoomd op de levenlang lerenmarkt en de voor hogescholen relevante ontwikkelingen. In de workshop wordt een bijdrage geleverd aan het ontwikkelen van kennis en inzichten ten aanzien van een duurzame marktoriëntatiestrategie van hogescholen. Centraal staat de vraag: “Hoe wordt een hogeschool, een (meer) marktgerichte organisatie?” Van daaruit zal aan de hand van drie cases geïllustreerd worden hoe marktsignalen te vertalen zijn naar een effectieve doelgroepbenadering. Na het storten van het fundament (de marktoriëntatie) zullen, in een interactief proces met de deelnemers, de volgende cases aan de orde komen: • Van marktsignaal tot collegezaal door Trendwatch Teams. Trendwatch Teams bestaan uit ondernemende professionals met praktijkervaring en oog en oor voor externe ontwikkelingen en klantbehoeften. De leden van het team verkennen hun branche continu en hebben kennis van markt en klant. De belangrijkste gesignaleerde trends worden besproken en geanalyseerd. Op basis hiervan worden keuzes gemaakt. Na het exploreren van de markten worden, in co-creatie met representatieve organisaties, nieuwe ontwikkeltrajecten opgezet: ideeën worden omgezet in op doelgroep afgestemde, relevante diensten/concepten. • Naar een duurzaam partnership met de ouderenbranche door een gezamenlijke benadering van hogescholen. De brancheorganisatie voor de ouderenzorg maakt een transitie door naar een andere manier van werken: transmuraal, wijkgericht en vraaggericht. Daarbij hoort een andere manier van leren; meer afstandsleren, meer korte functieopleidingen. Daarnaast is er behoefte aan aansluiting

Kalvermelk 2b 14.00 uur

Annemiek Beersma Ron Journée Wim Bovendeert Windesheim

met een groter deel van de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld specifieke doelgroepen als allochtonen en 40-plussers. Door een gezamenlijke benadering van de hogescholen liggen er kansen voor een duurzame samenwerking waarbij het hbo een geïntegreerd aanbod kan bieden dat aansluit op de behoeften van de ouderenbranche. • Ondernemende doelgroepbenadering bij lerarenopleidingen. Lerarenopleidingen hebben relatief veel volwassen studenten, zij hebben het roer omgegooid en zijn overgestapt naar het onderwijs. Deze carrière switchers zijn gebaat bij een goede voorlichting, omdat het onderwijs zoals zij dat ‘van vroeger’ kennen veranderd is. Daarnaast is ook informatie over de opleiding van groot belang, want de studieduur wordt regelmatig onderschat. Goede voorlichting en oriëntatie voor de poort, draagt bij aan een weloverwogen keuze. Deze carrière switchers kiezen niet alleen voor een nieuw beroep maar ook voor de daarbij behorende opleiding. Tijdens deze interactieve workshop maakt u kennis met een aantal initiatieven die Windesheim, i.s.m. andere hogescholen en relevante stakeholders, heeft ontwikkeld als het gaat om het signaleren van trends en ontwikkelingen en het vertalen daarvan naar concrete op de doelgroep afgestemde dienstverlening.

2.6 Bedrijfsvoering levenlang leren Hogeschool Zeeland heeft de implementatie van levenlang leren opgevat als een paradigmashift. De bestaande onderwijsprocessen, gericht op de reguliere instroom in voltijd en deeltijd blijven in de kern bestaan, maar de vraag naar flexibilisering, maatwerk en non-formele varianten heeft ingrijpende consequenties. Bestaande processen moeten voor een deel worden geflexibiliseerd, compleet nieuwe processen moeten worden toegevoegd om de bredere marktvraag adequaat en duurzaam te kunnen beantwoorden. Aan de hand van het 7-S model van McKinsey zullen de consequenties voor de organisatie en bedrijfsvoering bij Hogeschool Zeeland worden toegelicht.

Kalvermelk 2c 14.00 uur

Wim Brouwer Hogeschool Zeeland

2.7 Werkplaats 14.00 uur

Iraj Khaksar Lucie te Lintelo Hogeschool van Amsterdam

Flexibel opleiden: hoe het werkt in de praktijk Hoe sluit een opleiding goed aan op de verschillen tussen studenten in kennis, ervaring en ambities? Wanneer noem je onderwijs flexibel? Hoe ver ga je daarin? Wat is organiseerbaar, betaalbaar en conform de Wet op het Hoger en Wetenschappelijk Onderwijs? Onderzoek naar diverse praktijken leverde vier basismodellen van flexibilisering op. Lucie te Lintelo (EVC-Centrum) presenteert deze modellen en gaat in op wat haalbare keuzes zijn. Iraj Khaksar, opleidingsmanager van de opleiding Informatica, laat vervolgens zien hoe hij invulling heeft gegeven aan flexibilisering in de deeltijdopleiding. Dit heeft geleid tot een transparant business- en onderwijsmodel voor deeltijd dat vele studenten aanspreekt. En dat voldoet aan alle juridische, financiële en organisatorische randvoorwaarden. Samen met de deelnemers wordt gekeken naar de belangrijkste randvoorwaarden om het onderwijs flexibel en rendabel aan te bieden.

2.8 Werkend leren

De Garage 14.00 uur

•

Jetty de Groot Greta de Wit

Werkend leren: Make it PROOF en de werkplekscan. Op welke wijze kan de kwaliteit van werkend leren worden versterkt? Werkend leren in deeltijd en duale opleidingen vraagt om een nauwe samenwerking tussen opleiding en werkveld. Tijdens deze workshop gaan Jetty de Groot en Greta de Wit dieper in op de didactiek van werkend leren en de randvoorwaarden om deze vorm van leren te laten slagen. Het principe van PROOF (Praktijk, Reflectie, Onderzoeken, Ontwikkelen, Flexibel) geeft houvast om volwassen studenten in hun leerproces te begeleiden. Het geeft studenten een beeld van de manier waarop het leren gestuurd wordt en docenten een houvast voor de ontwikkeling van lessen die aansluiten bij student-werknemers. De door Windesheim ontwikkelde werkplekscan geeft een duidelijk beeld van de verwachtingen die de hogeschool heeft van de werkplek van de student en vooral de mogelijkheid om relevante en uitdagende beroepstaken uit te voeren, passend bij het ontwikkelingsniveau en de opleidingseisen. De werkplekscan geeft richting aan de samenwerkingsrelatie tussen werkveld en opleiding en garandeert daarmee een optimaal leerklimaat.

•

Individueel maatwerkonderwijs. Fontys Hogeschool Engineering kent reeds tien jaar flexibel individueel maatwerk binnen een duale onderwijsvorm i.s.m. bedrijven. De opzet van best practise ‘Werktuigbouwkundig Ingenieur’ wordt op interactieve wijze verduidelijkt door de projectleider van dit traject. Ook de regelgeving rond flexibele trajecten en rollen van bedrijven kunnen, mede aan de hand van vragen van deelnemers, via praktijkcases verduidelijkt worden. Wat is de praktijk van individueel flexibel maatwerk, hoe werkt het, wat zijn de uitdagingen?

Windesheim

Onno Manche Fontys Hogescholen

2.9 Silo 61 14.00 uur

Maartje Loncke André Kloosterman Maarten van Gestel Nolly Toenders Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Blended learning

•

De juiste blend voor de werkende student. Om de doelgroep van de werkende student beter te kunnen bedienen worden vaak ‘blended learning’ trajecten ontwikkeld. Ook bij de faculteit Economie en Management zijn docenten de afgelopen jaren bezig geweest om hun deeltijdonderwijs ‘blended’ te maken. Leermateriaal wordt aangeboden op internet, bijvoorbeeld in de vorm van PowerPoint, forumdiscussies en video-onderwijs. In deze workshop vertellen twee docenten die ‘blended learning’ ontwikkeld hebben, hoe hun onderwijs eruit ziet en hoe er in het onderwijs rekening is gehouden met de werkende student. Ook wordt er ingegaan op algemene principes van het ontwikkelen voor werkende studenten en hoe het ontwikkeltraject binnen de faculteit Economie en Management eruit gezien heeft.

•

Online education deeltijd. De bachelor opleiding Management in Zorg en Dienstverlening, heeft als doelgroep werkende volwassenen. Met de inzet van meer ‘blended learning’ arrangementen vergroten we het tijd- en plaatsonafhankelijk leren: de student bepaalt wanneer, hoe en waar hij wil studeren. De digitale leeromgeving HAN-Scholar ondersteunt het onderwijs- en leerproces: het aanbieden van kennisbronnen, het doorlopen van leeractiviteiten, feedback ontvangen, interactie tussen studenten onderling behoren tot de mogelijkheden. In deze workshop wordt ingegaan op de (didactische) uitgangspunten die er ingenomen zijn voor het ontwikkel- en ontwerptraject van online leren.

2.10 Lang zullen ze (leven) leren Paul Zijlstra schetst in deze workshop de kansen voor het opleiden van werkende volwassenen naar officiële hbo-diploma’s. Hierbij zal hij putten uit zijn opgedane kennis en ervaring bij Built Environment. Verder komt aan de orde: vraaggestuurd denken, het opzetten van een curriculum en het juridisch en financieel kader. Hoe bouw je een curriculum dat tegemoet komt aan individuele leermogelijkheden van mensen? Jan Smits geeft op basis van zijn kennis en ervaring bij het Instituut voor Leraar en School antwoord op deze vraag. In de workshop komt aan bod: de kenmerken van de deeltijdstudent, de plaats van opleiding en werkplek, de keten van instroomassessment naar curriculum naar toetsing, een model voor curriculumopbouw en het onderwijskundige programma.

Het Ketelhuis 14.00 uur

Paul Zijlstra Jan Smits Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

2.11 De Jutekelder 14.00 uur

Betsy Edens Jeltje Talen Hanzehogeschool

Mea Verbunt Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Van EVC naar instroomassessment Wanneer de hogescholen zich verder willen profileren als instellingen voor levenlang leren, d.w.z. als onderwijsinstellingen voor professionals, dan is het belangrijk dat zij ook zo goed als mogelijk aansluiten op wat (aankomende) studenten al weten en kunnen. Professionals willen zo efficiënt en effectief mogelijk leren en hun diploma behalen. Het onderwijs voor professionals vraagt om het zorgvuldig wegen en erkennen van hun competenties, zowel uit formeel als informeel leren. De ervaring, instrumenten en deskundigheid die in het kader van EVC opgedaan en ontwikkeld zijn, zijn inzetbaar voor het optimaliseren van de instroomassessments. In deze interactieve workshop wordt besproken hoe een instroomassessment er uit zou kunnen zien en welke dilemma’s hier bij komen kijken en welke kwaliteitseisen aan de instroomassesments gesteld worden.

hbo4life nationaal congres over flexibel leren voor professionals www.hbo4life.nl [email protected]

vormgeving hbo4life: Lucker Design