Koel- en vriesmeubelen en ecologie: de taboes vallen weg Door Noël Steen, manager Cool Products NV
E
nergieverbruik is een belangrijk thema geworden. Zo blijkt dat 54% van het energieverbruik in commerciële koeling in Europa voor rekening is van middenstandswinkels zoals bakkers, slagers, viswinkels, kruidenierszaken, tankstations en horeca, 32% komt van de supermarkten en de overige 14% van de hypermarkten. Samen komen ze aan 177 miljoen m2 aan oppervlakte voor food met een gemiddeld verbruik van 425kWh/m2 en een emissie van 40Mt CO2equivalent. Van het TEWI (Total Effective Warming Index) gaat 37% naar direct effect, dit is de GWP (global warming potential) van het koudemiddel en 63% naar indirect effect, dit is het energieverbruik van de installatie. Het energieverbruik van een gemiddelde supermarkt is verdeeld als volgt: 35% verlichting, 10% airconditioning /verwarming, 25% diepvriesinstallaties en 30% koelinstallaties. De totale kostprijs LCC (Life Cycle Cost) van een installatie over de ganse levensduur is slechts voor wat meer dan 1/3 kostprijs van de investering en voor iets minder dan 2/3 energieverbruik. Dit wil dan ook zeggen dat 10% minder verbruik een 20% hogere kostprijs direct compenseert (naast kwalitatieve voordelen zoals minder servicekost). Als tweede luik nemen we en wat minder bekend voorbeeld onder de loep: de compacte (inox) bewaarkast, backnorm voor de bakkerijen en gastronorm voor horeca, grootkeuken, catering, slagerij….
60 I cool& comfort
wInKELMEuBELEn: prESEntAtIEBEwA-
Na de eerste energiecrisis kwamen er nacht-
rInG OF MErChAndISInG?
gordijnen op de open wandkoelers, die zorg-
Bij het ontstaan van de winkels met zelfbe-
den al voor een zekere besparing. Sinds kort
diening, gemiddeld een 40 jaar tot zowat een
worden deuren ook meer en meer toegepast
halve eeuw geleden, was er nood aan rekken
voor positieve temperatuur. De milieu – en
hiervoor. Ging het om te koelen waren, dan
kostenbewuste consument ervaart een glas-
werden niet verpakte waren in de koeltoog
deur niet langer als een hindernis maar als
gelegd, voor de verpakte ontstonden (open)
een verstandige en verantwoorde besparing
wandkoelers.
van de winkel.
De eerste wandkoelers waren eigenlijk een
Voor diepvrieswaren, die in opmars zijn sinds
soort gekoelde muurrekken, vandaar de
de jaren ’90, zijn kistmeubelen de traditio-
namen ‘mural’ in het Frans, ‘Regal’ in het
nele oplossing, aanvankelijk waren nachtbe-
Duits en ‘multideck’ in het Engels.
dekkingen een energiebesparing, klapdeksels
Deze toestellen waren pure verkoopmeu-
waren de eerste oplossing voor kleinere toe-
belen, met het beheersen van de luchttech-
stellen, schuifdeksels werden minder en min-
niek, waren deze toestellen aan de voor-
der taboe bij de grotere eilanden.
kant volledig open, binnenin de laadruimte
Voor wie op meerverkoop mikt door betere
verkreeg men volgens test –klimaatklasse 3
presentatie (tussen heup- en ooghoogte van
(+25°C/60%RV als omgeving) temperaturen
de consument krijgt men de beste productro-
van -1 tot +5°C voor M1 – categorie (vleespro-
tatie), ontstonden grote vriesvitrines, wand-
ducten en dergelijke) en -1 tot +7°C voor M2
vriezers met glasdeuren.
– categorie (zuivel en dergelijke).
Ook hier blijven tot op heden nog de tegen-
De luchttechniek bestond uit een geperfo-
stellingen tussen de aanhangers van de open,
reerde pulsiewand achteraan voor het berei-
respectievelijk gesloten eilanden, grabbelklare
ken van de producten op de schappen en
bakken en deze van de wandvriezers met glas-
luchtgordijn vooraan (via gerichte uitblaas-
deuren, met optimale zichtbaarheid.Om beiden
monden, van boven naar beneden, vaak in
met elkaar te verzoenen werden de (gesloten)
honingraatstructuur) voor het vermijden van
gecombineerde wand/kist - vriezer, bedacht, een
te veel koudeverlies naar buiten het meubel.
combinatie tussen een kist onderaan met een
Dat dit niet altijd ten volle lukte merkt(e) men
gedeelte bovenstructuur met glazen deuren.
als men tussen de koelrayons loopt, steeds lekker fris….
In kleinere shops zijn de open (gekoelde)
Een open structuur is ideaal vanuit verkoop-
winkelmeubelen, door marketeers ook mer-
soogpunt, de waren vallen bijna vanzelf in je
chandisers of displays genoemd, nog volop
winkelkarretje maar hoe meer open een bewa-
in gebruik. Deze points of sales (P.O.S.) of
ring is, hoe meer invloed van buitenaf.
impulsmeubelen (aan namen ontbreekt het
techniek
dus niet…), focussen meestal op 1 merk of product en stimuleren impulsverkoop, in tegenstelling tot de grotere winkelmeubelen van de supermarkt of buurtwinkel. Hierbij is men nog minder begaan met het verbruiksaspect. De goedkopere glasdeurkasten, in koeling of diepvries, zijn slechts 35mm geïsoleerd, voorbij de dauwpuntsgrens maar niet echt zuinig. De betere varianten zijn tot 60mm geïsoleerd, de besten onder hen hebben voor statische vriesvitrines bovenaan een koudebuffer zitten zodat minder snelle berijming van de verdamper optreedt, wat gun-
”
Er is een ecologische trend, waar in de eerste plaats topmerken, met hoge toegevoegde waarde, aan werken. Goedkopere merken, de “copy cats”, gaan dit maar in veel latere stadia, onder druk van de markt, overnemen.” Noël Steen, manager Cool Products NV-SA
stig is voor het verbruik. Ook besparend werkt een spiraalcondensor, die is minder vatbaar voor vervuiling, wat bij onderaan ingebouwde
koelers, bespaart men 56% aan energieverbruik, daarvan:
koelgroepen een belangrijk thema is. Bovendien zorgt de wat lagere
5% door LED -verlichting, 45% door gesloten glasdeuren, 6% door laag
condensatiedruk voor minder geluidsniveau. Voorbeelden hiervan zijn
verbruik ventilatoren;
ISA, IARP vitrines.
De nieuwste generatie meubels werkt niet met een klassieke omloopkoeling zoals de traditionele wandkoelers. Extra voordelen zijn:
VOOrBEELdEn uIt dE prAKtIjK: ArnEG, ECOLOGIE En ECOnOMIE
e schappen kunnen dichter tot bij de deur komen en dus dieper zijn, er
Arneg is, als een van de 5 grootste wereldspelers in de winkelmeubel-
is geen luchtgordijn (uitblaas -honingraat)
branche, erg bezig met energiethema! Een bij (Bee in het Engels) wordt
e betere benutting grondoppervlak door wegvallen achterste geperfo-
als symbool gebruikt:
reerde pulsiewand e betere koeling van de producten
BeenVironment: een reeks meubelen met hoge energie-efficiëntie en
e minder energieverbruik, beter rendement
met lage milieu-impact
e nachtgordijn overbodig
BeenerGy: technologieën en diensten om energieverbruik te reduce-
e bestaat in versie “clear vision”, glasdeuren zonder deurkader
ren en te optimaliseren BeenVironment: LoW enVironmentaL impaCt proDuCtion SiteS:
Voor het gebruiksgemak bestaan ook versies van deze wandkoelers, met
Productie-eenheden, die door modernisering minder CO2 uitstoten en
lading via achterdeuren op de rugzijde. Deze back loading kan dan via
minder belastend zijn voor het milieu.
een koelcel achter de wandkoeler gebeuren. Naast het gebruiksgemak is een FIFO (First in – First out) een belangrijk voordeel.
Arneg werkt op beide vlakken: goede, lekdichte installaties, minder koudemiddel in de installaties (indirecte systemen) en meer en meer natuurlijke koudemiddelen voor GWP en optimalisatie van componenten en werking, geïntegreerd design en afsluiten koude gedeelten voor de indirecte impact. De combinatie Arneg met Dorin HCI centrale slaagt erin de LCC, Life Cycle Cost, te verminderen via 3 luiken: e verbetering van de efficiëntie bij koelmeubelen e optimalisering van de COP (coefficient of performance) en EPC (energie prestatie coëfficiënt) van de koel/vries -systemen e remote control en monitoring Met Arneg hou je rekening met het type en formaat van de winkel en met zijn geografische en klimatologische ligging, alsook met het beoogde ROI (return on investment). Volgende vernieuwingen vindt u bij de Arneg winkelmeubelen: WanDkoeLerS: gesloten wandkoeler (vb. Arneg, types Panama, Osaka,
Santiago, Praga...). Door een aantal maatregelen, in de eerste plaats door het invoeren van wandkoelers met glasdeuren, in plaats van de traditionele open wand-
co o l &co m f o r t I 61
eiLanDen: gesloten eiland (vb. Arneg, types
Deze combinatiemeubelen, onderaan een
compressor met groot regelbereik dan kan men
Toronto, Arka, Colonia of Oscartielle, type
horizontale kistvriezer en erboven een verti-
feilloos de kleinere koudevraag aan, zonder pen-
Urano…).
cale glasdeurvriezer, waren al ontwikkeld van-
delen van de koelinstallatie. Voor een lager ver-
Ook hier verdringen de koel -en diepvrieseilan-
uit een compromis tussen merchandising: tus-
bruik selecteert men best zijn condensor vol-
den met deksels de traditionele open meubels
sen heup- en ooghoogte van de consument
doende ruim zodat de meerinvestering snel door
van vroeger waardoor al gauw 47% minder
opvallend presenteren, en koeltechnisch en
lagere condensatiedruk wordt terugverdiend.
energie verbruikt wordt, daarvan: 44% door
fysisch energie besparen. Met nog een stap
gesloten glazen schuifdeksels, 3% door laag
verder te gaan kan 43% aan energieverbruik
Wat de kleurenweergave van vleeswaren
verbruik ventilatoren;
worden bespaard, daarvan:
betreft, staat LED -verlichting nog niet volle-
Voordelen:
6% door LED -verlichting, 18% door onver-
dig op punt. Vaak behelpt men zich met afwis-
e dubbele kuip, met glazen boven- en zijkan-
warmde “Ever clear” glasdeuren in PVC frame,
selend roodachtige kleur met witte kleur in de
ten: optimale zichtbaarheid en bereikbaarheid
14% door gesloten glazen schuifdeksels, 5%
armatuur te verwerken, wat in een rozige kleur
van de producten;
door laag verbruik ventilatoren;
resulteert. Daarnaast blijft ook het hogere prijs-
e nieuw dimensioneren koelelementen: min-
Voordelen:
kaartje een belangrijk struikelpunt. Daartegen-
der ontdooiingen en hogere verdampingstem-
e net zoals vroegere vriezers PERTH laag ver-
over staat echter het lage verbruik en de langere
peratuur: minder verbruik
bruik, gekoppeld aan optimale verticale en
levensduur van LED -verlichting. Van zodra de
e glazen deksels die de producten afschermen
horizontale zichtbaarheid door gesloten glas-
kleurenweergave op punt staat, verwacht men
van het effect van lichtstraling
deuren;
dan ook een stijgend succes van ecologische
e geen verwarmingselementen in het boven-
e gepatenteerde “Everclear” glas: door spe-
LED -verlichting in slagerij -en traiteuromgeving.
ste van het glas: minder verbruik
ciaal procedé in glas, geen verwarmingsele-
e door zichtbaarheid rondom vermindert de
menten meer nodig om het glas dampvrij te
koeLtoonBanken Voor ViS of VLeeS: (VB.
openingstijd van het bovendeksel door de
krijgen/houden na deuropening, voor het ver-
CoLumBia kLimat)
consument
ticale gedeelte;
combinatiekoeling: statische verdamper +
e betere temperatuurhandhaving door geslo-
e glazen deksels die de producten afschermen
lichte ventilatie
ten deksels en door kortere openingstijden van
van het effect van lichtstraling bij het horizon-
De meeste slagers/traiteurs kiezen voor de
deze deksels;
tale gedeelte;
combinatie van een plaatkoeling (= statisch)
e heetgasontdooiing bij bepaalde statische
e door zichtbaarheid rondom vermindert de
en een licht geventileerde (=dynamisch) steun-
types: vermijden overvloedige ijsvorming op
openingstijd van het bovendeksel door de
verdamper. Bij plaatkoeling geeft de onderlig-
de wanden, die een hoger verbruik en slech-
consument
gende plaat, via een serpentin van koperen
tere temperatuurhandhaving veroorzaken;
e betere temperatuurhandhaving door geslo-
buisjes, rechtstreeks koelte af aan de boven-
ten deksels en door kortere openingstijden van
liggende waren. De steunverdamper, die zich
deze deksels;
op de achterzijde onder het bedieningspaneel
WanDVriezerS: gesloten wandvriezer (vb.
Arneg, type Brema Green…).
bevindt, zorgt ervoor dat de koude lucht gelijk-
Hier waren de verticale vrieswanden al uit-
We zien dus dat na een generatie open koel-
matig over het ganse toogoppervlak wordt
gevoerd met deuren, technisch bekeken was
meubelen ter pure stimulering van de verkoop,
verspreidt. Op die manier bereikt men over de
een open koeling niet zinvol. Hier haalt men
er meer en meer zuiniger alternatieven opdui-
ganse presentatieruimte de gewenste tempe-
nu een besparing van 44% aan energiever-
ken en dat zelfs bestaande meubelen “gere-
ratuur. Omdat er sprake is van een zeer geringe
bruik, daarvan:
trofit” worden met deuren c.q. deksels.
ventilatie (ook wel ‘pulsatie’ genoemd), is er
6% door LED -verlichting, 33% door onver-
bovendien geen risico op uitdroging.
warmde “Ever clear” glasdeuren in PVC frame,
koeLtoonBanken:
(vb Arneg Belgrado,
5% door laag verbruik ventilatoren;
Arneg Namur, Dorin HCI…..)
Voordelen:
Een merkwaardige tendens is de revival van de
e net zoals vroegere wandvriezers Brema
retro stijl waarbij recht verticaal glas gecom-
laag verbruik, gekoppeld aan optimale verti-
bineerd wordt met een breed boventablet.
cale zichtbaarheid door gesloten glasdeuren;
Deze L-vormige modellen zijn immers meer
e gepatenteerde “Everclear” glas: door speci-
open dan een afgebogen model, waardoor
aal procedé in glas, geen verwarmingselemen-
ze in strijd zijn met bovengenoemde ecologi-
ten meer nodig om het glas dampvrij te krij-
sche trend. Men probeert dit dan wat te com-
gen/houden na deuropening;
penseren door laag verbruik EC – ventilatoren en door LED – verlichting.
WanDVriezerS-kiStVriezerS: gesloten
Bij grotere winkels combineert men de verschil-
gecombineerde wand/kist-vriezer (vb. Arneg
lende meubelen op ecologische koelcentrales.
Pelican…).
Zijn deze centrales uitgerust met een inverter
62 I cool& comfort
techniek
Goedkopere varianten bestaan uit enkel een geventileerde verdamper
matig verbruik) is een essentieel onderdeel van de HACCP – wetgeving.
met een kanaalstructuur (labyrint) in de RVS bodemplaat zodat een
Uit verslagen van het FAVV (Federaal Agentschap voor Veiligheid van de
“plaatkoeling light version” ontstaat.
Voedselketen) blijkt dat meer dan 20% van de gecontroleerde (groot) keukens en ateliers iets niet in orde hebben bij temperatuur, stockeer –
Compacte (RVS) bewaarkasten, backnorm of gastronorm: (vb. Friginox
en distributievoorwaarden.
FriSpace, Eurocool Slim-Line)
Een bewaartoestel leeg en onbelast testen, zoals vaak wordt gedaan, is
Deze meubelen waren tot voor kort standaard 60mm geïsoleerd, werk-
dan ook weinig zeggend.
ten met traditionele ventilatoren met slecht rendement en veel merken hadden een minder gunstige ventilatie. De isolatiedensiteit van
De betere gastronormkasten hebben over het algemeen volgende ken-
PUR – isolatie is idealiter dichtbij 40kg/m3, dan is er een optimaal aan-
merken (zie ook tabel 1):
tal gesloten cellen die het isolerend gas stilhouden en vasthouden. Te
1. prestatie (HACCP): koeling verzekerd, ook bij hogere omgevingstem-
hoge densiteit (>45) is zeer robuust maar isoleert minder goed, dit zal
peratuur en bij intensief gebruik qua deuropeningen en qua belading
bij bewaarmeubelen nooit voorkomen wegens het prijskaartje dat hier-
met producten: goede dimensionering: langere bewaarduur
aan vast hangt.
2. luchtstroom rondom het product tegen uitdroging en tegen luchtblok-
Te lage densiteit (<35) komt helaas wel voor: lichtere en dus goedko-
kering door stapeling: langere bewaarduur
pere kasten met te veel open cellen in de isolatiestructuur. Dit is van bui-
3. hygiënische (HACCP) afwerking binnenhoeken, dichtingen, demonta-
tenaf niet zomaar zichtbaar tenzij de waarneming van hoge draaitijden
bel binnenwerk, hoogwaardige RVS,.....: gemakkelijk te reinigen
en hoog energieverbruik en vaak ook problemen met de ontdooiing.
4. behandelde verdamper voor langere storingsvrije levensduur
Sommige compacte meubelen, zoals bijvoorbeeld saladettes, hebben
5. robuuste constructie, goede isolatiedensiteit: lange levensduur
hierdoor extra verdamperoppervlak of zwaardere ventilatie nodig, met
6. gebruiksgemak: deur die blokkeert bij volle opening, speciale anti –
condensatie in de gastronormbakken en overmatige waterevacuatie
kantel niveaus,…..: tijdswinst
over de bodem, tot gevolg.
7. lager verbruik door keuzes in isolatie, koelingsystemen, verlichting,…..
Bij de gastronormkasten zijn een aantal kwaliteitsmerken begonnen
Een fabrikant die ten volle aan deze kenmerken beantwoordt, is Friginox
met energiezuiniger toestellen te produceren, met handhaving van de
met de nieuwe bewaarkast FriSpace. Deze één-deurs en twee-deurs kas-
goede koeleigenschappen.
ten in positieve en negatieve temperatuur, in backnorm 60x40 of gas-
Er bestaat immers geen internationaal erkende norm, waarbij derge-
tronorm en in uitvoering met speciale visladen (met dubbele bodem en
lijke toestellen moeten worden getest. Dit zou kunnen zijn: draaitijden
speciale smeltwaterevacuatie), zijn net als alle Friginox bewaartoestel-
bij bepaalde temperatuur/ relatieve vochtigheid omgeving, bij bepaalde
len gedimensioneerd voor omgevingstemperaturen van +43°C, hebben
belading aan bepaalde temperatuur van de goederen, bepaalde afkoel-
steeds een indirecte luchtcirculatie, zijdelings rondom het product heen,
snelheid en – hoeveelheid, bepaald aantal deuropeningen, bepaalde
hebben een cataforese behandelde verdamper en dergelijke meer…
comfortparameters, en dergelijke meer…
Wat energiebesparing betreft: de FriSpace is zeer economisch en eco-
Bij de bepaling van de huishoudelijke labels bestaat dit wel, bij airco-
logisch:
toestellen, compressoren is er Cecomaf, bij supermarktmeubelen is er
e 75mm dikke PUR -isolatie
een Europese Norm met klimaatklassen, bij snelkoelers de Franse en
e LED -verlichting
Amerikaanse Normen en UK Guidelines,… bij bewaarmeubelen is er
e EC-LC ventilatoren
in het beste geval iets, in een paar landen zeer vaag geregeld, nooit
e Deurdichting geïntegreerd in de binnendeur
gedetailleerd.
e Automatische deursluiting
Dit is jammer want een goede temperatuurbeheersing (liefst dus met
e Persgasontdooiing in plaats van weerstanden
co o l &co m f o r t I 63
te c h n i e k
scheelt dit een slok op de borrel op de elektri-
verscheidene types en merken koelmeubelen,
citeitsfactuur! (zie tabellen, energieprijzen nog
die in ons land de weg naar het veld vinden.
te bescheiden gebaseerd op de Franse thuis-
Zaak is van de eindgebruiker een waardevolle
markt van Friginox, in België zijn deze mer-
investering aan te bieden en geen wegwerp-
kelijk hoger).
kast, want dit is een pure kost en een pure last,
Een wat duurder toestel verdient men op rela-
in alle betekenissen van het woord.
tief korte termijn terug, louter met deze besparing, de betere houdbaarheid van de produc-
We kunnen dit artikel over energiezuinige
ten, de betere hygiëne van het toestel krijgt
koelmeubelen in bewaring en in winkelpresen-
men er gratis bij. De langere levensduur ten-
tatie besluiten met een vaststelling dat er een
slotte maken het toestel veel goedkoper in
ecologische trend is, waar in de eerste plaats
TCO (total cost of ownership) of de kost in
topmerken, met hoge toegevoegde waarde,
afschrijving, onderhoud, verbruik en gebruik.
aan werken. Goedkopere merken, de “copy
Verder biedt de FriSpace ook nog een weg-
cats”, gaan dit maar in veel latere stadia, onder
neembaar frontpaneel, zodat condensoron-
druk van de markt, overnemen.
derhoud een makkie wordt en een eventu-
Deze ecologische trend is ook vooral een
e Kunststof profiel als deurkader: geen deur-
ele interventie kort en eenvoudig kan. Voor
economische trend want naast het redden
weerstanden nodig voor positieve tempe-
de modellen zonder groep kan men zo bij de
van onze planeet is geld besparen een grote
ratuur
regelaar en alle aansluitingen.
motivatie!
Al deze maatregelen samen zorgen voor een
Er is automatische herverdamping van het
gemiddelde besparing, over alle modellen,
dooiwater, bovenaan de kast en wat reini-
van meer dan 30%, ten opzichte van zijn voor-
gingswater kan binnenin via een handig inox
ganger, de Fristar, die nochtans ook al bij de
bodemklepje naar een afvoersysteem.
beteren op de markt hoorde. Rekening hou-
Zeer hygiënisch dus.
dend met de hoge Belgische energieprijzen,
Er zijn dus wel degelijk verschillen tussen de
CrItErIuM
FrIGInOx FrISpACE
u www.cool-products.be
AndErE “ECOLOGISChE MErKEn”
IntErprEtAtIE
isolatiedikte
75mm
60mm
lager verbruik
koudemiddel
R404A
R290
wat hoger verbruik door hogere drukken en lagere enthalpie/kg maar betere servicewaarborg (kennis bij koeltechnieker aanwezig) ;
verdamper-koelunit
traditioneel, ofwel tegen plafond,
Monoblock;
tunneleffect, geen uitdroging producten,
met tunneleffect, ofwel in toegan-
ventilatie van voor naar achter;
geen blokkeren luchtstroom door producten
kelijke tunnel; steeds indirecte
soms ook via tunnel
luchtcirculatie rondom product luchtcirculatie
Indirect zijdelings
(in)direct voor naar achter,
Betere bewaring producten, lager verbruik,
soms via tunnel
vooral bij veel deuropening
afwerking
netjes
netjes
gemakkelijke reiniging voor beiden
deurhandgreep
eigentijdse handgreep in carbon
RVS handgreep
over smaak en kleur…
voeten
kunststof poten (RvS op vraag)
RVS poten
ongevoelig voor sterke middelen reiniging/ontsmetting
slot
deurslot
deurslot
veiligheid
mogelijkheid aansluiting afvoer
ja, afvoer + RVS klepje in bodem
geen (ook geen afvoerklepje)
gemakkelijke, discrete reiniging
voor reinigingswater? herverdampen dooiwater
automatisch
automatisch
toestel verplaatsbaar, flexibel (beiden)
regeling koeling
standaard
eigen regeling
betere servicewaarborg
verlichting
laag verbruik LED
klassiek
lager verbruik
verdamperventilator
EC-LC laag verbruik ventilatoren
klassiek
lager verbruik
ventilatiestop bij deuropen
ja
ja
lager verbruik voor beiden
64 I cool& comfort
