KLIMOS-workshop Brussel, 12 februari 2014
De energietoekomst in het zuiden in het kader van duurzame ontwikkeling Aviel Verbruggen Gewoon hoogleraar UAntwerpen IPCC 1997-2014 www.avielverbruggen.be
©Aviel Verbruggen
1
Menselijk leven hangt af van een gezonde natuur
NATUUR
ATMOSFEER STORT
Draagvlak KLIMAAT
Consumptie
Draagvlak
MENSELIJK LEVEN
Water Planten Dieren
Productie
BRON
FOSSIELE BRANDSTOFFEN 2
#1 Klimaatcrisis: planeet met koorts
+0,7°C nu [ stijging veroorzaakt door de mens] +1,6°C bijna zeker [gassen al in de lucht] +2°C maximum: Kopenhagen Akkoord (2009) . . . +5°C… bij “Gewoon Voortdoen"
3
#2 Klimaatcrisis: de atmosfeer stikt
Stijgende broeikasgas concentraties (ppm = parts per million) 280 ppm: voor het jaar 1750 [gebruik steenkolen, later + aardolie, + aardgas] In het jaar 2011: 390 ppm CO2 / 440 ppm CO2e … + ≈2 ppm: ieder jaar zonder verandering
Voor een ¾ kans op ‘koorts lager dan +2°C’, moet CO2e onder 400 ppm 4
#3 Klimaatcrisis: sluikstorten broeikasgassen
0
Gt CO2 per jaar
Gigaton (Gt) /jaar
Gedumpt Tussen 1970 en 2010
Ca.50 Gt in 2011
25
1850
TAAK
Jaar
1890
1930
1970
2010
2050
5
#4 Politiek in crisis
Kyoto 1997 – Kopenhagen 2009 – Warschau 2013 internationaal klimaatbeleid zit vast Intenties & beloften van rijke landen: emissie reducties, miljarden $ steun aan arme landen Belangen wegen door, zero-som spel, wantrouwen Handel in emissierechten Zwendel: globale emissies stijgen, bureaucratie, fraude, handel in aflaten, … Rijke landen wentelen eigen verantwoordelijkheid af: Geen nieuwe koers; geen radicale innovaties Media circus (Kopenhagen) trekt andere agenda’s aan: Overwoekert feitelijk klimaatbeleid
6
#5 Politiek in crisis: zwendel in aflaten
Ernstig over +2°C = PLAFOND op de gemiddelde broeikasgasemissies/persoon voor alle landen
7
ENERGIE: kern van het probleem
1. Mensen ≈ 7 miljard
2. Welvaart ≈ 60-70,000 miljard $US /jaar
3. Fossiele brandstof ≈ 10 miljard toe /jaar steenkolen, aardolie, gas
4. Atoombrandstof ≈ 2% eindgebruik energie
Gasvormig zwerfvuil ≈ 50 miljard ton/jaar broeikasgassen
Afval voor eeuwig Accidenten Atoomwapens 8
Welke energie voor welke ontwikkeling?
Heden
Toekomst Mondiale Duurzame Ontwikkeling
$ rijk $$ rijker $$$ rijkst
American Dream
Fossiele energie & Atoomenergie
Hernieuwbare Energie
Energie efficiëntie
9
Misfits energiesysteem ⌘ ontwikkeling
Mondiale Duurzame Ontwikkeling $ rijk $$ rijker $$$ rijkst American Dream
Fossiele energie & Atoomenergie
Herniewbare Energie
Energie efficiëntie
10
Duurzame energie afgeknot
DOMPER: ONDUURZAME, FRAUDULEUS GEPRIJSDE, WELKE energie is Duurzaam? FOSSIELE & ATOOM BRANDSTOFFEN
Menselijke Warmte & Kracht
Vrije Energie in de omgeving Warmte & Kracht Licht & Lucht
Oogsten van Energiestromen in de omgeving Warmte & Kracht
11
De noodzakelijke ommekeer
RADICAAL = Duurzame Ontwikkeling = Dringend & Drastisch Anders
REDELIJK Verbouw de energiewereld ⌘ de beschaving volgt Geen energie “Pantheon”: alleen efficiëntie & zon
Maak onduurzame energieconcerns irrelevant Verbouw de welvaart: wat+hoeveel tegen welke prijs? Geen ‘nieuwe mens’ experimenten; eigenbelang ≈ zwaartekracht (houdt de dingen op hun plaats)
Stop de huidige oplossingen, gidsen, taal, …
12
Wat is duurzame ontwikkeling?
EINDDOEL: Voorzien in de behoeften van de huidige en toekomstige aardbewoners
GROEI AFREMMEN • Bevolkingen • Accumulatie rijkdom
MEER GELIJKHEID • Welvaartsgroei voor armen • Eerlijke verdeling van de natuurlijke rijkdommen
RADICALE OMMEKEER in: • Gebruik natuurlijke rijkdommen • Bestemming investeringen • Technologische ontwikkeling • Instellingen en Regels
13
Duurzame ontwikkeling PLANEET Zorg voor natuur & milieu (klimaat prioritair) Gebruik energie efficiënt Zon, wind, water, bio
POLITIEK goed bestuur Betrokkenheid, participatie, zeggenschap Nieuwe instellingen & regels
WELVAART Begrens rijkdom tot uitbreidbaar voor allen
Voorkeur investeringen & technologie
MENSEN SAMENLEVEN Beperk bevolkingsgroei. Economische groei voor de arme landen
14
Energie uit zon, wind, water, bio Meer welvaart met minder brandstof
Doorbreek patstelling in klimaatbeleid = Ieder land verbetert continu op drie vlakken
Energie/koolstof Prijszetting
Enige duurzame optie, indien betaalbaar voor iedereen
Efficiënte energiesystemen zijn betaalbaar
Afslanken “geval per geval” met gedoseerde heffingen Stuwkracht nodig 15
Financiële stuwkracht via budgetombouw
“Klimaat-goede” dingen Heffingen, toeslagen, taksen
Subsidies, steun,
“Klimaat-slechte” dingen
B1- B2+ B3+ B4-
Per land jaarlijks meetbaar = (B2+B3) – (B1+B4)
16
Elektriciteit: verband tussen prijs en intensiteit
Gemiddelde Elektriciteitsprijs [US$/kWh]
2003
0,180
0,160
Italië Denemarken
0,140
Intensiteit x Prijs = constant % van BBP
Japan
0,120 Ierland 0,100
Zw itserland
0,080
VK
Duitsland Spanje
Finland
Frankrijk
Nieuw Zeeland VSA
0,060
Korea
Noorw egen Canada
0,040
0,020
-
100
200
300
400
500 600 700 800 Elektricitei Intensiteit [Wh/2000US$BBP]
17
Prijsverhogingen trekken innovatie
End-use price
3
$/kWh
2
P3
1
P2
P1
I3
I2*
I2
I1*
I1
Intensiteit Wh/$GDP
18
De betekenis van prijzen & facturen
Wegwijzers Mensen voelen & verstaan prijzen, facturen, geld
Aansporingen Prijzen sturen beslissingen en gedrag van mensen, via Euros facturen/budgetten (‘onzichtbare handen’), beter dan gebieden & verbieden
Realiteit van energie prijzen Steenkolen, olie, gas: ‘goedkoop’ of ‘laag geprijsd’? Atoomcentrales: onbetaalde risico’s & eeuwige zorg Zon, wind, water, bio energie: volle kostprijs betaald
Wie zet de prijzen? Wie int het geld? Energieconcerns overheden? Cruciale rol van goed bestuur (juiste prijs & besteding)
19
1980: gemiste kans op duurzaamheid
0
Gt CO2 per jaar
Gemiste kans in 1980: de zachte weg
Gestort
25
1850
Jaar
1890
1930
1970
2010
2050
20
Verkeken kans (1979-1984):: fatwa tegen energieheffingen Groei scenarios
Mio TOE
Energie gebruik
Overcapaciteit
Efficiëntie scenario
1960
1973
1979
Jaar
2000
21
De laatste kans op duurzame ontwikkeling
0
Gt CO2 per jaar
Gemiste kans in 1980
Gestort
Laatste Kans
25
1850
Jaar
1890
1930
1970
Rampen Paniek 2010
2050
22
Meer weten? Boek (Nl.)
Website (English) www.avielverbruggen.be
€ 10,00 23
Oil peak – Global warming of +2°C, +3°C, and +4°C Supply Peak +3°C
Oil Gb/yr Use
Supply Peak +4°C
Demand Peak +2°C
Past Oil Sales
2013
Time
Years
24
