KIRIKOU
en de mannen en de vrouwen
ok Bekijk o ale de digit e via filmfich es.be lmfich w w w.fi
KIRIKOU
Inhoudstafel Infofiche _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 2
en de mannen en de vrouwen
Regie en productie_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 3
Regisseur Michel Ocelot
Over de bijzondere animatie
Allemaal korte verhalen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 5 Personages _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 7 Na de film: eerste reacties_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 9
Film en educatie… ... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival MOOOV, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen met kant-en-klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.
www.jekino.be www.mooov.be www.lesseninhetdonker.be
Lager onderwijs
Kleuteronderwijs
Focus op de verhalen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 10
Doelgroep Kirikou 3: derde kleuterklas en eerste graad lager
Opdracht: verhalen doorvertellen
Diversiteit en anders-zijn
Samenwerken en vriendschap
Opdracht: de verteltafel
Opdracht kleuteronderwijs: de zandbak
De muziek_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 13
Filmfiche op het smartboard! www.filmfiches.be
Activiteiten
De Afrikaanse cultuur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 15
De digitale en visuele filmfiche bij KIRIKOU EN DE MANNEN EN DE VROUWEN is ideaal om de filmbespreking klassikaal via je smartboard te starten. Je vindt er de filmtrailer, interviews, beelden en interessante quotes. Een handige aanvulling op de lesmap - je vindt een fiche bij alle films uit het aanbod!
Enkele termen uit de film
Opdracht: schilderen met bister
Bijlagen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 17
Infofiche Kopieer de Infofiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
1
Infofiche
Wat vond de pers? “Een ruiker van kortfilms die weet te charmeren omwille van de eenvoud van de verhaaltjes en de zachte levenslessen waarrond nog steeds het sierlijke parfum van een wijze volksverteller hangt.” De Morgen “De verzorgde gestileerde tekening in klare lijn, de geraffineerde kleurencombinaties, de tegenlicht- en silhouettenbeelden, Ocelots handelsmerk! Ze zijn een lust voor het oog.” Filmmagie
Technische kaart Frankrijk, 2012, 88 min., Nederlands gesproken
“Ocelot heeft met zijn Kirikou-reeks een eigenzinnige, betoverende wereld geschapen.” De Volkskrant
Regie: Michel Ocelot Producer: Didier Brunner Montage: Patrick Ducruet Componist: Thibault Agyeman Distributie in België: Cineart
Vóór je naar de film gaat! Welkom in de fantasievolle wereld van Kirikou! Van de eerste prent, KIRIKOU EN DE HEKS (1998), weten we dat de jonge Afrikaanse Kirikou bij zijn geboorte zelf zijn navelstreng doorsneed, al meteen rondstapte en helemaal niet bang was van de boze heks Karaba. Deze film vertelt vijf nieuwe fascinerende verhalen over deze slimme, eigenwijze en onverschrokken held. En wees gerust, je hoeft zeker niet een vorige film over Kirikou gezien te hebben om helemaal mee te zijn met dit derde deel. Deze film staat, net als de twee vorige, helemaal op zichzelf.
Synopsis De opa van Kirikou verwelkomt ons in zijn blauwe grot voor vijf leuke verhaaltjes over zijn kleinzoon Kirikou. Hij vertelt ons hoe Kirikou, dankzij zijn moed en intelligentie, de sterke vrouw te hulp schoot van wie het dak volledig vernietigd is door de gemene heks Karaba. Of hoe een mopperende oude man, die verdwaald was in de savanne, door Kirikou gevonden en gered wordt. We ontdekken eveneens het geheim van een mysterieus blauw monster, de kracht van het verhalen vertellen, en de magie van de muziek.
En net als bij de andere Kirikou-films liet regisseur Michel Ocelot zich ook voor deze film inspireren door Afrikaanse sprookjes en folklore, en vertelt hij verhaaltjes vol heksen, magie, dieren en oude wijsheden. Met fraaie, kleurrijke landschappen en fantasievolle verhalen laat het de allerkleinsten kennis maken met de prachtige Afrikaanse cultuur.
Officiële site •
http://www.kirikouetleshommesetlesfemmes.com (in het Frans)
•
Surf voor de Nederlandstalige trailer naar http://www.lesseninhetdonker.be
Bereid je leerlingen voor op de film door eens samen de affiche te bekijken. (Je vindt een affiche in bijlage.) Wat staat er op? En welke verwachtingen schept die voor de film? Waar zal het verhaal zich afspelen? Waarom denk je dat? Wat weet je al over Afrika?
2
Regie en productie
Regisseur Michel Ocelot Michel Ocelot werd in 1943 geboren aan de Côte d’Azur. Voor hij zich in Parijs vestigde, bracht hij zijn kinderjaren door in het WestAfrikaanse Guinee. Hij wijdde zijn hele carrière aan animatie. Van de kortfilms die hij regisseerde vermelden we hier vooral LES TROIS INVENTEURS (1980 - Bafta voor de beste animatiefilm) en LA LÉGENDE DU PAUVRE BOSSU (1983 - César voor beste korte animatiefilm). In 1998 leerde het grote publiek hem kennen, dankzij zijn succesvolle langspeeldebuut KIRIKOU ET LA SOCIERE. Gevolgd door PRINCES ET PRINCESSES (2000) en KIRIKOU ET LES BETES SAUVAGES (2005, co-regie met Bénédicte Galup). Ook AZUR ET ASMAR (2006), zijn vierde speelfilm, is een Afrikaans sprookje. De film werd geselecteerd door het filmfestival van Cannes 2006 als onderdeel van de Quinzaine des realisateurs (wat heel uitzonderlijk is voor een animatiefilm). Ook van deze film is er een lesmap beschikbaar bij Lessen in het donker en MOOOV. LES CONTES DE LA NUIT (2011) was zijn eerste film in 3D, een film over schaduwtheater. Het was de enige Franse film in competitie tijdens de 61e editie van het prestigieuze Internationaal Filmfestival van Berlijn.
Over de bijzondere animatie Eén van de elementen die de Kirikoufilms zo bijzonder maken is de prachtige animatie. Met prachtige kleuren en oog voor details, scheppen de makers een ware ode aan het Afrikaans continent.
Michel Ocelot
3
Hoewel de Disneyfilms THE LION KING en TARZAN zich in een Afrikaans decor afspelen, draaien deze films niet om een verhaal over Afrika of Afrikanen. Michel Ocelot doet
meer dan enkel de exotische beelden van Afrika gebruiken; hij maakt films waarvan de ziel en het uitzicht op en top Afrikaans zijn. Ocelot toont zijn personages in hun natuurlijke omgeving. Alle planten en dieren die je te zien krijgt in de film, vind je ook echt in Afrika terug. Het in okertinten gepenseelde huttendorp is er een zoals hij er gezien heeft. Ook de natuurdecors (gele savanne, smaragdgroene woud, de groene rivier...) refereren aan zijn gelukkige kindertijd, die hij in Afrika doorbracht. Toch haalde hij zijn figuratieve inspiratie elders. Afrika heeft een eeuwenoude traditie in decoratieve kunst, maar staat minder sterk in het figuratieve. Ocelot opteerde er daarom voor westerse voorbeelden te kneden naar Afrikaanse vormen. De fetisjen zijn wél geïnspireerd op de Afrikaanse kunst, maar voor de achtergronden stonden de werken van Henri Rousseau als voorbeeld. Rousseau is één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de “naïeve kunst”. Voor de vormgeving van de (vaak halfnaakte) lichamen grepen de makers terug naar de stilering van de menselijke figuur in de Egyptische schilderkunst. Geen karikaturale schets dus, maar eerder echte individuen die onmiddellijk in het oog springen. Dit zelfgekozen primitivisme uit zich ook in de manier waarop de vrouwenfiguren getekend worden. De decors van Kirikou zijn heel kleurrijk. Je hebt de warme tonen van het dorp en de savanne (vurig rood en okergeel). Daarnaast komen de koude tinten: het kristalblauw van de grot van de heks en alle schakeringen grijs in haar koninkrijk. En dan zijn er nog de details. Elk plantje in de film, gemaakt naar het voorbeeld van bestaande tropische planten, werd afzonderlijk uitgewerkt in gouaches en aquarellen. Je vindt er dan ook geen gewone bloemen en bomen, maar gestileerde, sprookjesachtige planten.
Tip Als je bij Google de zoekterm ‘Kirikou kleurplaten’ intikt, kom je vanzelf op enkele zeer mooie tekeningen die de kinderen kunnen inkleuren. Zo laat je ze zelf ontdekken hoe kleurrijk de wereld van Kirikou wel is.
4
Allemaal korte verhalen op een rij
De film bestaat uit vijf filmpjes die elk een afzonderlijk verhaal vertellen, maar wel gelijkaardige thema’s bevatten. Kirikou, de dorpsgenoten en Karaba spelen telkens een belangrijke rol. Het is interessant om na het bekijken van de filmpjes een klassikale nabespreking te houden. Mogelijke verwerking: Welk filmpje vonden ze mooi? Welke personages kwamen zoal voorbij? Om de volgorde van de film te reconstrueren kan je een afbeelding gebruiken uit ieder filmpje en de leerlingen vragen de afbeeldingen in de juiste volgorde te leggen. Kennen de leerlingen de volgorde van de filmpjes nog? Je vindt deze prenten terug in de bijlage. Je kan de leerlingen ook zelf een klein verhaaltje laten maken rond Kirikou en ze dit laten vertellen of laten tekenen.
Het dak van de klagende vrouw Het leven in het dorp van Kirikou wordt gecontroleerd door de toverheks Karaba en haar Fetisjen. De klagende vrouw van het dorp heeft Karaba tegengesproken en als traf wordt haar dak verwoest. Het regenseizoen komt eraan, maar de vrouw mag haar dak niet herbouwen. Kirikou heeft een idee, maar luisteren de volwassenen in het dorp ook naar hem?
Waar is de oude man? De oude man is vermist. Het dorp besluit eerst om even af te wachten of hij vanzelf terugkomt, maar als blijkt dat dit niet zo is, willen ze de volgende dag een zoektocht organiseren. Iedereen gaat vroeg slapen. Maar Kirikou kan niet slapen. Hij vindt de oude man niet altijd aardig, maar als iemand er even niet meer is, merk je hoezeer je die persoon mist. Daarom gaat Kirikou er alleen op uit om de oude man te zoeken.
5
De blauwe jongen De kinderen van het dorp spelen aan de waterbron. Plots zien zij een blauwe verschijning tussen de rotsen lopen. Ze worden nieuwsgierig en besluiten ‘het’ van dichterbij te bekijken. Het blijkt een blanke jongen te zijn die verdwaald is. De kinderen hebben nog nooit een blanke gezien en alleen Kirikou vertrouwt de nieuweling. Kan hij de kinderen, en het dorp ervan overtuigen om de jongen terug naar zijn ouders te brengen?
De onbekende vrouw Een vertelster komt in het dorp aan en stelt voor verhalen te vertellen in ruil voor eten. Hoewel de dorpelingen eerst nogal wantrouwig zijn, gaan ze uiteindelijk akkoord, en algauw raken ze in de ban van haar mooie verhaal. Ook Karaba wil het verhaal horen en ze ontvoert de vrouw. Maar hoe komen de dorpelingen het einde van het verhaal nu te weten? Gelukkig heeft Kirikou alweer een geweldig idee.
Het geheim van de moeder van Kirikou Er heerst een woeste windstorm in het dorp en de baby’s raken van slag. Alle inwoners van het dorp halen alles uit de kast om de baby’s te troosten, maar niets schijnt te werken. Tot Kirikou op zijn fluit begint te spelen. Er is maar één probleem: de heks Karaba kan het lawaai niet uitstaan. Als Karaba niet bijdraait en Kirikou niet deftig fluit leert spelen, komt het dorp in gevaar.
6
personages
Kirikou Kirikou is een heel klein, maar dapper en gul jongetje dat weet wat hij wil. Hij is de enige die niet bang is van de gevreesde heks Karaba en die zich niet laat imponeren door de dorpelingen. Als er zich een probleem voordoet in het dorp, staat hij altijd klaar met een oplossing. Kirikou houdt als het ware de mannen en de vrouwen samen in het dorp. Net omdat Kirikou zo klein is, kan hij heel snel lopen en op plaatsen komen waar grote mensen niet tussen in, tussen of door kunnen.
Karaba Karaba is de machtige en boze heks die over het dorp heerst en met haar tovenarij iedereen in bedwang houdt. In de eerste film over Kirikou (KIRIKOU EN DE HEKS) wordt duidelijk dat de mensen haar vroeger hebben doen lijden, en dat zij nu wraak neemt. Ze leeft geïsoleerd, enkel omringd door haar fetisjen, in een kolossale hut aan de rand van het dorp. Vergeleken met de dorpelingen is Karaba rijkelijk beladen met juwelen en straalt ze een duidelijke machtspositie uit.
De fetisjen Dit zijn Karaba’s gevreesde slaven en dienaars. Zij wonen bij haar en geven blindelings gevolg aan haar bevelen. Voor deze figuren heeft de regisseur zich laten inspireren door de Afrikaanse beeldhouwkunst.
7
De moeder van Kirikou
De karavaanjongen Deze jongen komt oorspronkelijk van ‘de Toeareg’, een Berbervolk van nomadische veetelers in de Sahara en Sahel. Hij spreekt een andere taal, namelijk Tamashek, waardoor de dorpelingen hem niet meteen begrijpen. Hij draagt ook andere kledij: een broek, een hemd en blauwe doeken als bescherming tegen de zon.
Moeder is een waardige vrouw die, net als haar zoon, door de andere dorpsbewoners een beetje links gelaten wordt. Net zoals hij is zij onafhankelijk en open van geest. Ze heeft niet het minste probleem met de vroegtijdige autonomie van haar zoon. Maar ze is ook een moeder. Op een discrete manier is ze altijd in de nabijheid wanneer Kirikou haar nodig heeft.
De vertelster Een vrouw die rondreist en verhalen verzamelt. Ze trekt van dorp naar dorp om verhalen aan te bieden in ruil voor eten. Ze vertelt ook enkel wanneer iedereen luistert.
De oude man Een onophoudelijk raaskallende man die al heel lang in het dorp woont. Niemand vindt hem echt aardig, maar als hij er een keertje niet is, missen de dorpelingen hem wel. Hij stuurt de beslissingen binnen het dorp en geeft iedereen goede raad.
De klagende vrouw Dit is de vrouw uit het dorp die over alles een ongezouten mening klaar heeft. Ze geeft op alles commentaar, werkt hard en vindt dat kinderen moeten zwijgen als volwassenen spreken.
8
Na de film: eerste reacties
Lager onderwijs Vlak na de vertoning willen de jonge toeschouwers vaak hun eerste indrukken kwijt; iedereen heeft nood aan een ontladingsmoment. Het is niet aangewezen om nu al diep in te gaan op de bedenkingen van het publiek. Maar misschien kan je hun belangrijkste bemerkingen noteren en er later klassikaal dieper op in gaan. Enkele eenvoudige vragen kunnen helpen om ‘stoom af te laten’: ◊ Wat vond je van de film?
◊ Was het verhaal grappig / droevig / saai / spannend / stom / ontroerend / griezelig / sprookjesachtig / .... ? Waarom? ◊ Heb je het verhaal goed begrepen?
◊ Welk verhaaltje vond je het leukste? Waarom? ◊ Zijn er zaken die je niet begreep?
◊ Wie waren de belangrijkste personages? Ken je hun naam nog? Hoe zagen ze er uit? ◊ Wie vond jij het leukste personage uit de film? ◊ Weet je waar de film zich afspeelt?
◊ Weet je wanneer de film zich afspeelt? Nu of lang geleden?
Kleuteronderwijs Voor de kleutertjes is het soms beter om ja of nee-vragen te gebruiken en pas verder te vragen nadat ze hun antwoord hebben gegeven. Enkele voorbeelden: ◊ Vond je de filmpjes leuk? Waarom wel/niet? ◊ Vond je de verhaaltjes soms spannend? Wanneer vond je het spannend? ◊ Gebeurt er soms iets droevigs? Wat vond je droevig? ◊ Zou je graag een vriendje hebben zoals Kirikou? Wat vond je leuk aan hem? Wat niet zo leuk? ◊ Zou je graag in dat dorp wonen? Wat vond je het leukste aan het dorp? Wat het minst leuk?
9
Focus op: de verhalen
Kirikou is gebaseerd op een West-Afrikaans sprookje. In de film wordt er ook verwezen naar bakersprookjes, wat vooral duidelijk is in het filmpje ‘de onbekende vrouw’. Een bakersprookje is een sprookje dat aanvankelijk niet werd opgeschreven, maar gewoon doorverteld, van het ene dorp naar het andere, van de ene generatie op de andere. Dit stamt nog uit de tijd toen men nog geen boeken had. In een wereld waarin we zo gewend zijn om boeken te hebben, kunnen kinderen zich een mondeling verhaal nog moeilijk voorstellen.
Opdracht: verhaal doorvertellen Plaats de leerlingen in een kring. Geef als leerkracht een heel klein verhaaltje door van een paar zinnetjes lang. Vertel dit door in het oor van de leerling die naast je zit. Deze leerling vertelt dit door aan diegene die naast hem zit. Zo gaat het verhaal door. De laatste leerling vertelt het verhaal luidop. Hoeveel is er van het oorspronkelijk verhaal veranderd?
Diversiteit en anders-zijn De meeste verhalen hebben een thema: iets waarover het verhaal gaat. In het verhaal over ‘de blauwe jongen’ ontmoet Kirikou een jongen uit een nomadenstam. In dit verhaal gaat het over hoe het is om anders te zijn. Dat is het thema van dit verhaal. Datzelfde thema zie je ook terugkomen in andere Kirikouverhalen. In het verhaal over de verdwaalde oude man bijvoorbeeld. De oude man en Kirikou zijn anders, de één oud, de ander jong, de één wijs en gerespecteerd, de ander impulsief en onervaren. En toch leren ze
10
Samenwerken en vriendschap De hele film lang zetten bepaalde situaties de dorpelingen ertoe aan om samen te werken, ook al is samenleven in een gemeenschap niet altijd zo makkelijk. Maar uiteindelijk zien zij hier ook de voordelen van in. Uit onze fouten kunnen we immers leren van elkaar.
elkaar respecteren en slagen ze er in om samen te werken. Ook de relatie tussen de dorpelingen en de heks Karaba is er een van angst voor het onbekende.
In welke verhalen moesten de dorpeling proberen samen te werken? En hoe lukte die samenwerking (niet)? Waarom helpen de dorpelingen bijvoorbeeld om het dak van de buurvrouw te herstellen? Welk voordeel hebben ze daarbij? Waarom helpen Kirikou en de oude man elkaar om uit het lianenbos te komen? Ze vinden elkaar toch helemaal niet aardig?
Verwerking in de klas: Bij dit onderwerp kun je met leerlingen nagaan wat er allemaal ‘anders’ was in de wereld van Kirikou. Kunnen de leerlingen ook bedenken waarom deze verschillen er zijn? En kunnen ze zelf ook bevriend zijn met iemand die een ander soort leven en uiterlijk heeft dan zijzelf?
Verwerking in de klas: Leg het concept samenwerken uit via hun eigen klassituatie. Een klas komt eigenlijk een beetje overeen met het dorp waarin Kirikou leeft, waarin de leerkracht de rol heeft van de oude man, die zegt wat wel en niet kan. Terwijl de kinderen eerder de inwoners zijn die moeten samenwerken. Kirikou luistert naar de oude man omdat hij veel weet, ook al hebben ze soms ruzie. Noteer het woord samenwerken op het bord. Welke dagdagelijkse dingen kan je alleen doen en waarvoor moet je samenwerken? Verstoppertje kan je bijvoorbeeld niet alleen spelen, maar een boek lezen wel.
Leuk aan het verhaal met de blauwe jongen, is dat de jongen vreemd bekeken wordt omdat hij blank is. Hij is dus anders, maar eigenlijk lijkt hij veel meer op ons dan Kirikou zelf. Hoe hebben de leerlingen dat ervaren? Op YouTube vind je Frans gesproken fragmenten van deze film (zoek op ‘Kirikou et les hommes et les femmes’). Als je dit aan je leerlingen laat zien, beseffen ze hoe moeilijk het is om een andere taal te begrijpen. Verstaan de leerlingen bijvoorbeeld wel waarover het verhaal gaat? Laat de leerlingen een taal ontwikkelen alleen via tekeningen, zoals de karavaanjongen iets probeerde duidelijk te maken aan Kirikou.
11
Kirikou en de oude man moeten vriendschap sluiten om te kunnen ontsnappen aan de gevaarlijke jakhals. Is vriendschap een noodzakelijk gegeven om te kunnen samenwerken? Als de leerlingen zelf een robotvriend zouden kunnen maken, welke kwaliteiten zou die vriend dan allemaal hebben? En welke zeker niet?’
Opdracht: de verteltafel De verteltafel is een plaats waar kinderen met behulp van poppetjes, attributen en stukjes decor de wereld uit de film namaken en het verhaal spelend navertellen. Die plek kan overal zijn. Dat kan letterlijk op een tafel, maar in ook bijvoorbeeld in de zandbak. Enkele twijgjes worden het bos, een kleine schoenendoos wordt een huisje… Bekijk samen met de kinderen de trailer van de film (te vinden op http://lesseninhetdonker.be – op de filmpagina van KIRIKOU EN DE MANNEN EN DE VROUWEN). Laat de kinderen daarbij heel gericht kijken. Hoe ziet het decor eruit? Waren er huisjes? Hoe zagen die eruit? Maak een goede taakverdeling over wie wat meebrengt (deeltjes van het decor, de poppenpersonages, kleine attributen…) en ga aan de slag.
Opdracht kleuteronderwijs: de zandbak Met kleuters kan je ook een Afrikaans dorp nabouwen in de zandbak. Je bakent een stuk af van de zandbak buiten, of je werkt in een zandtafel in de klas. De kinderen krijgen takjes, stukjes stof in verschillende vormen, stro of raffia, rieten matjes… ter beschikking en maken hiermee hutjes. Met de takjes kan je een ronde maken en daarop plaats je dan stro of raffia. Binnen in de hut kan je stofjes plaatsen of je laat de fantasie helemaal bij de kinderen. Als het dorp af is kan je eventueel popjes maken uit klei die dan in het dorp kunnen wonen. Dan kunnen ze het leven in het dorp van Kirikou naspelen.
12
de muziek
De muziek in de film is heel typerend voor de Afrikaanse cultuur. In de Afrikaanse muziek wordt er vaak gebruik gemaakt van trommels, schudinstrumenten, snaarinstrumenten zoals een boog met een touw ertussen gespannen, maar ook raspinstrumenten of blaasinstrumenten, zoals de fluit die Kirikou bespeelt. De muziek is gecomponeerd door de jonge componist Thibault Agyeman. Agyeman: “Ik heb heel wat traditionele Afrikaanse instrumenten gebruikt, zoals de kora, balafoon, Fulani fluit, en af en toe eens een akoestische gitaar en percussie.”
Activiteiten Leren kennen en vergelijken Heb jij al van de instrumenten gehoord die de componist hierboven opsomt? Zoek naar afbeeldingen en geluidsopnames van de voor jou onbekende instrumenten. Maar muziek op zich speelt ook een belangrijke rol in de verhalen zelf. Denk maar aan de baby’s die Kirikou wou sussen met zijn muziek en de reactie van Karaba hierop. In de savanne vieren ze ook het regenseizoen met een regendans, op heel ritmische en dansbare muziek. Je kan fragmenten van de soundtrack herbeluisteren via http:// www.amazon.co.uk/exec/obidos/ASIN/B009HAGAT4/filmmusicsite-21 Laat de leerlingen deze muziek vergelijken met de muziek waar zij meestal naar luisteren. Laat hen de verschillen opnoemen en vraag waar hun voorkeur naar uitgaat.
13
Muziek maken Verzamel een heleboel instrumentjes. Je kan ook zelf instrumentjes maken zoals een trommel uit een smeerkaasdoosje, een schudflesje, of net als in de film een pollepel op een houten kom of schudden met kettingen. We kunnen ook – net als in de film - met ons lichaam heel wat geluiden maken, bv. klappen in de handen, stampen met de voeten... Kleuterorkest:
Verdeel de leerlingen in groepen en geef hen elk een instrument of muzikale taak (bv. klappen in de handen). Zorg ervoor dat je van elk instrument of van elke taak een afbeelding hebt. Als leerkracht ben je nu de dirigent. Steek een afbeelding in de lucht, bv. van de trommels. Nu mogen enkel de trommels spelen. Als de afbeelding niet meer zichtbaar is, moet het orkest stoppen met spelen. Differentieer door meerdere prenten tegelijk op te steken of door de leerlingen zelf dirigent te laten spelen. Ritmische oefening:
Neem een instrument, bv. een djembé (Afrikaanse trommel), maar je kan ook een emmer omdraaien en hierop trommelen. Je kan de kinderen eens laten trommelen om te ervaren hoe dat gaat. Als je nu eenmaal op de djembé slaat moeten de leerlingen hun handen in de lucht steken, bij tweemaal hun tong en bij driemaal met de heupen zwiepen. Als leerkracht sla je nu het ritme aan en de leerlingen moeten correct reageren. Zo kan je de leerlingen ook zelf een dansje laten maken. Voor het lager onderwijs
Voor het lager onderwijs kan je hier een activiteit aan toevoegen. Op het eind van ieder filmpje bezingen ze nog eens een korte samenvatting van het verhaal. Hierbij zingt de ene een zin en zingt de groep die na. Laat de kinderen een zin opschrijven die ze vervolgens zingen, waarbij de groep hen nazingt. De leerlingen kunnen hun zelfgemaakt instrumentje gebruiken als begeleiding.
14
De Afrikaanse cultuur
In de film zijn heel wat elementen van de Afrikaanse cultuur verwerkt. De kledij, het landschap, het feit dat ze een regenseizoen verwachten of slapen op rieten matjes in een hut… Dingen waar we in België niet altijd even vertrouwd mee zijn. Voor kinderen roept de film waarschijnlijk heel wat vragen op. Een kaart van Afrika vind je in de bijlage. Altijd leuk om in de klas te hangen. Tip: Om de Afrikaanse cultuur echt te beleven is het inleefatelier ‘Studio Globo’ een echte aanrader. Er is een aanbod voor zowel kleuteronderwijs als lager onderwijs. Samen met enkele medewerkers worden de kinderen meegenomen op reis naar een ruimte die volledig is ingericht als een Afrikaans land. Ook hebben zij uitleenkoffers en fotosets over Afrika ter beschikking. Neem een kijkje op: http://www.studioglobo.be
Enkele termen uit de film Het dorp van Kirikou
Je zou het misschien niet zeggen als je deze film ziet, maar in Afrika hebben ze ook steden. Het leven in de stad lijkt sterk op het westerse leven: drukke straten met auto’s, brommers, winkels… De kinderen gaan rolschaatsen of fietsen en spelen met computerspelletjes; jongeren gaan naar discotheken en de bioscoop. In de dorpen daarentegen is er veel minder luxe. De mensen beschikken er slechts over een beperkte hoeveelheid water en ze hebben geen elektriciteit. Het is dit gedeelte van westelijk Afrika dat in de film wordt getoond. Van het leven in de stad is er niets merkbaar. Daardoor geeft de film dus zeker geen volledig beeld van de West-Afrikaanse cultuur. Toon de kinderen foto’s van verschillende landschappen die in de film aan bod komen. Die kan je gemakkelijk terugvinden op google afbeeldingen. Lianenbos
Lianen zijn houtige klimplanten, die in de natuur normaal bomen als steun nodig hebben. Onze vriend Kirikou leeft in de savanne,
15
Karavaan
Een karavaan is een groep mensen die achter elkaar aan rijden om zo van de ene plaats naar de andere te komen. Het vervoer kan per dier (kameel, paard) of per voertuig gaan. Door in een grote groep te reizen, is elk individu beschermd tegen overvallen en natuurrampen, in elk geval beter dan wanneer ze alleen zouden reizen. In Afrika kan een karavaan uit meer dan 1000 kamelen als transportmiddel bestaan.
Opdracht : schilderen met Bister Het is leuk om samen met kinderen met bister te schilderen. Bister is een geelbruin kleurpigment, vervaardigd uit het roet en teer van verbrand hout, schellak, of de gemalen bast van walnoten, en Arabische gom. Het is dus geen Afrikaans product, maar je kunt er tijdens het schilderen wel die aardekleuren mee bereiken, wat heel mooie resultaten geeft.
waar je veel grassenbegroeiing, verspreide bomen en doornstruiken tegenkomt. In droge gebieden gaan de savannen over in boomloze steppen en woestijngebieden. Fetisj
De helpers van Karaba waren fetisjen. Oorspronkelijk is dat een voorwerp dat verondersteld wordt bovennatuurlijke krachten te hebben. In Afrika worden heel wat fetisjen gemaakt, maar of ze ook werkelijk macht hebben over mensen, is nog nooit bewezen. Hagedis of gekko
Je kan bister zelf maken (met bisterkorrels die je vervolgens aanlengt met water, ook leuk om met de oudste kinderen te doen) of je koopt bisterinkt in een flesje. Dit alles vind je in winkels voor teken- en schilderbenodigdheden. Laat de kinderen eerst eens experimenteren met bister voor je ermee aan de slag gaat.
De hagedis die Kirikou als huisdier heeft is eigenlijk een gekko. Gekko’s zijn kleine reptielen met een schubachtige huid. Ze eten vooral insecten die ze vangen met hun lange tong. Ze lopen met gemak op muren naar boven met hun diepe groeven onder hun vingers en tenen (hechtlamellen, heet dit). Net als mensen hebben gekko’s aan elke hand en voet vijf vingers en tenen. Gekko’s laten zich vooral zien als het donker is. Ze zijn niet gevaarlijk voor mensen.
Je toont de kinderen de prenten van de Afrikaanse landschappen en laat hen er eentje uit kiezen. Daarna mogen ze dit landschap met bister naschilderen. Of je laat ze een eigen landschap creëren door een combinatie te maken van de verschillende prenten. Nadien vertellen de kinderen wat er zich allemaal in hun landschap afspeelt of vertellen ze een avontuur dat Kirikou in hun landschap meemaakt.
Jakhals
Een jakhals is een soort wolf met lange poten, die in Afrika leeft. Met zijn goed ontwikkelde gehoor en reukzin kan hij van op grote afstand voedsel vinden. Hij woont in Afrika en voedt zich met hazen, vogels, reptielen, vruchten en insecten. Hij is voornamelijk actief in de schemering en de nacht.
16
Bijlagen
Bijlagen
Bijlagen
Bijlagen
Bijlagen
Bijlagen
Bijlagen
