Kinderveiligheid voor de buurt

Werkwijze kinderveiligheid voor de buurt

Kinderveiligheid voor de buurt 1

Inleiding

Deze werkwijze “Kinderveiligheid voor de buurt” van VeiligheidNL maakt onderdeel uit van de methode veiligheidsmanagement voor gemeenten beschikbaar op www.allesoverspelen.nl. De werkwijze “Kinderveiligheid in de buurt” is een werkwijze die de gemeente kan inzetten om samen met de buurt te werken aan de veiligheid van speelplekken in de wijk. Deze werkwijze is een handvat om burgers te betrekken bij de veiligheid van speelplekken in hun buurt. Er worden een viertal stappen doorlopen: ontdekken, beoordelen, overleggen en evalueren. De werkwijze is direct voor de buurtbewoners (wijkverenigingen, buurtplatforms, bewonerverenigingen) geschreven zodat zij er zelfstandig mee aan de slag kunnen. De gemeente en de buurt kunnen ook gezamenlijk de werkwijze doorlopen. Samen met de veiligheidsmanagementmethode op www.allesoverspelen.nl is het op deze manier mogelijk om op een integrale manier te werken aan de veiligheid van speelplekken. 1.1 Hoe werkt de werkwijze Door deze werkwijze te volgen kunt u als buurt namelijk de speelplekken beoordelen op veiligheid. Dit kunt u samen met uw buurtgenoten doen of via de bestaande buurtcommissie of wijkvereniging. Als u de werkwijze volgt, heeft u aan het einde ervan een overzicht van onveilige situaties op speelplekken waar volgens u en uw buurt iets aan moet veranderen. Samen met de gemeente kan er dan worden overlegd of er iets aan gedaan kan worden. In het    

eerste deel van deze handleiding gaan we in op de volgende onderwerpen: Kinderen en veiligheid De werkwijze Samenwerken en de rol van de gemeente Het ondersteuningspunt

Daarna volgt in hoofdstuk twee het stappenplan, waarin precies wordt beschreven welke stappen u kunt doorlopen om gevaarlijke situaties op speelplekken in uw buurt te herkennen, beoordelen en te benoemen. Dat laatste doet u door de checklijsten in te vullen, die als bijlagen bij deze handleiding toegevoegd zijn. 1.1 Kinderen en veiligheid Kinderen ontwikkelen zich in hun eigen tempo. Ze zijn nieuwsgierig en verkennen de wereld om zich heen. Dit doen ze thuis, op school maar ook in de buurt. Helaas kunnen kinderen gevaren nog niet goed inschatten. Alhoewel zij de kans moeten krijgen om dit te leren, willen we al te gevaarlijke situaties voorkomen. Daarom moet de kans op ongelukken en de ernst van ongelukken zo klein mogelijk zijn. Kinderen van de basisschoolleeftijd zijn zo zelfstandig dat ze niet meer continu in de gaten gehouden worden. Daarbij vertrouwen ouders erop dat de buurt veilig is voor hun kind. Helaas is dit niet altijd zo. Elk jaar komen er kinderen vanwege ongelukken

1

www.allesoverspelen.nl

Werkwijze kinderveiligheid voor de buurt in het ziekenhuis terecht of erger. In de buurt gaat het onder andere om ongelukken op de stoep, op de rijweg, op de speelplaatsen en bij het water. Niet alleen de veiligheid met betrekking tot het voorkomen van ongelukken is belangrijk, ook de sociale veiligheid is belangrijk. Kinderen moeten zich prettig in de buurt voelen zodat ze buiten kunnen spelen. Pesten, lastig gevallen worden en hangjongeren kunnen de buurt voor een kind sociaal onveilig maken. Hoe veilig een speeltoestel, speelplek of omgeving ook is, het gedrag van kinderen kan toch nog leiden tot onveilige situaties. Dit komt doordat kinderen toestellen en speelplekken niet altijd gebruiken op de manier zoals het bedoeld is. Het gedrag van kinderen en de omgeving staan dan ook centraal in deze werkwijze. 1.2 De werkwijze De werkwijze richt zich op het zelfstandig buiten spelen van kinderen in de basisschoolleeftijd. Kinderen van vier jaar spelen voor het eerst zelfstandig op een speelplek. Kinderen van twaalf jaar gebruiken de speelplek als hangplek en om vrienden te zien. Met de werkwijze kijkt u als bewoner van de buurt naar de veiligheid van de speelplekken. Met speelplek bedoelen wij een plaats waar kinderen spelen. Dit kan een plek zijn met of zonder speeltoestellen of doeltjes. De speelplek kan ook bij water zijn. Verder kijkt u naar de veiligheid van de directe omgeving van de speelplek; kinderen moeten de speelplek ook veilig kunnen bereiken. De werkwijze helpt u als bewoner bij het beoordelen van de eigen buurt op kinderveiligheid. Het wordt aangeraden om de werkwijze samen met anderen te gebruiken. U kunt dan denken aan een bestaande buurtcommissie of wijkraad. Natuurlijk is het ook mogelijk om met een aantal gemotiveerde buren de werkwijze te gebruiken. 1.3 Samenwerken en rol van de gemeente Om de werkwijze succesvol toe te passen, moet er samengewerkt worden. De samenwerking tussen gemeente en buurtbewoners is erg belangrijk. De gemeente weet alles van wetten en regels. Ook heeft de gemeente de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de openbare speelgelegenheden en speelvoorzieningen in uw buurt. U als bewoner bent van onschatbare waarde omdat u woont in de buurt en precies weet wat de problemen zijn. Er zijn dan ook twee werkwijzen ontwikkeld om de veiligheid in de buurt te verhogen. Een werkwijze voor buurtbewoners, deze ligt nu voor u. En een werkwijze voor de gemeente. Op deze manier kunnen zowel de gemeente als de buurtbewoners de speelplekken beoordelen op veiligheid.

2


Werkwijze kinderveiligheid voor de buurt 2

Stappenplan

In dit hoofdstuk worden de vier stappen van de werkwijze beschreven namelijk: ontdekken, beoordelen, overleggen en evalueren. Samen met de checklist in de bijlage kunt u de werkwijze doorlopen. Succes! 2.1 Stap 1: Ontdekken In deze eerste stap gaat een groep van buurtbewoners in gesprek met elkaar om te achterhalen waar de kinderen in de buurt spelen. Deze groep bestaat uit ongeveer acht mensen. Bij voorkeur bestaat de groep uit vier kinderen in de basisschoolleeftijd en vier volwassen waaronder ouders. In het gesprek wordt aan de kinderen gevraagd op welke plekken in de buurt ze spelen. De volwassen vullen dit verder aan. Het gaat hier dan om plaatsen waar kinderen spelen, al dan niet met speeltoestellen of doeltjes. Denk ook aan speelplekken bij het water. Behalve de speelplekken moet de directe omgeving van de speelplek meegenomen worden. De directe omgeving kan begrensd worden door een stoep, een heg of een straat. Beschrijf de speelplek nauwkeurig zodat duidelijk is om welke plek het gaat. Tips: -

Betrek ook ouders van minder valide kinderen bij de groep, en als het kan de minder valide kinderen zelf. De groep kan bestaan uit leden van een buurtcommissie of wijkvereniging. Wanneer kinderen speelplekken noemen die niet tot uw buurt behoren, kunt u deze plekken doorgeven aan de desbetreffende buurt. Vraag aan de kinderen of er ook speelplekken in de buurt zijn waar ze niet willen spelen, bijvoorbeeld vanwege pestgedrag of hangjongeren.

2.2 Stap 2: Beoordelen In stap 2 beoordeelt u de speelplekken uit stap 1 op veiligheid. Dit doet u door met dezelfde groep de speelplekken te bezoeken. De tweede stap bestaat uit de volgende activiteiten: A) Het benoemen van de gevaarlijke situaties op de speelplek. Dit doet u als groep. B) Het beoordelen van de gevaarlijke situaties. Dit doen de volwassenen voor zichzelf. C) Het geven van een groepsoordeel. D) Het bedenken van oplossingen.

3


Werkwijze kinderveiligheid voor de buurt A

Het door de groep benoemen van de gevaarlijke situaties van de speelplek Bekijk met de groep wat de gevaarlijke punten van de speelplek zijn. De kinderen kunnen aangeven waar ongelukken en valpartijen gebeuren. Schrijf deze gevaarlijke situaties op in de checklist. U vindt deze in de bijlage. Tip: Laat de kinderen op de verschillende speelplekken aangeven wat volgens hen gevaarlijke situaties zijn. B Het beoordelen van de gevaarlijke situaties door de volwassenen Na het benoemen van de gevaarlijke situaties van de speelplek gaat ieder voor zich de situaties beoordelen. Dit doen alleen de volwassenen van de groep. U beoordeelt de situaties aan de hand van hoe groot u het gevaar inschat voor de specifieke situatie. Het gevaar voor de betreffende situatie kan groot of klein zijn, Wanneer u het gevaar moeilijk vind in te schatten dan kunt u het gevaar als neutraal inschatten. Vragen die u kunnen helpen om het gevaar van een specifieke situatie te beoordelen zijn:  Wat is de kans dat het ongeval gebeurt?  Hoe groot is de ernst van het letsel? Hoe groter de kans dat een ongeval zich voor kan doen, en hoe ernstiger het letsel dat het ongeval met zich mee kan brengen, hoe gevaarlijker u de situatie zal beoordelen. Tips: -

Ga naar buiten voor het beoordelen van de situaties Betrek de kinderen niet in de discussie over hoe gevaarlijk de situatie is. Beoordeelt u meerdere speelplekken? Gebruik voor iedere speelplek een aparte beoordelingslijst.

C Het geven van een groepsoordeel Nadat ieder voor zich de situaties heeft beoordeeld, worden de uitkomsten naast elkaar gelegd. Bekijk of iedereen de situatie gelijk beoordeelt. Bij verschillende beoordelingen vraagt u vervolgens waarom het gevaar van verschillende situaties anders zijn ingeschat. Kom tijdens deze discussie tot een eindbeoordeling van elke situatie, en schrijf deze beoordeling op de checklist (zie de bijlage). Bovenaan de lijst zet u de situaties waar snel iets aan moet gebeuren, onderaan komen dan de situaties waar later iets aan moet gebeuren. D Het bedenken van oplossingen Mel elkaar kan vervolgens worden nagedacht over mogelijke oplossingen. Houd daarbij wel in gedachte dat de gemeente zich moet houden aan wettelijke regels. Bovendien is uw gemeente gebonden aan financiële middelen. Daarom kan het zijn dat de oplossingen die door uw buurt worden bedacht, niet uitgevoerd kunnen worden. De gemeente kan ook oplossingen aandragen waar u als buurt niet aan heeft gedacht. Tijdens het gesprek met uw gemeente moet dit duidelijk worden. Dit is de volgende stap.

4


Werkwijze kinderveiligheid voor de buurt

2.3 Stap 3: Overleggen In stap drie legt u de probleemsituaties van de speelplekken voor aan uw gemeente. Maak hiervoor een verslag met een beschrijving van de situaties, de acties en ideeën voor oplossingen. De ingevulde checklist vormt een goede basis om de gemeente te overtuigen om samen met de buurt in actie te komen. U kunt zo nagaan of de gemeente de situaties die de buurt als onveilig ziet, ook door de gemeente als onveilig worden gezien. Als er met de gemeente overeenstemming is over welke situaties als urgent worden beoordeeld, kan nagedacht worden over oplossingen. In de eerste plaats is het handig om met de gemeente afspraken te maken over de situaties die bovenaan de lijst staan. Dit zijn de urgente situaties. Daarna kan worden nagedacht over de noodzakelijke en wenselijke situaties. Maak met uw gemeente afspraken over wat er wanneer wordt gedaan. Tip: Stuur het verslag met de checklist naar de ambtenaar en bel een week later voor een afspraak. 2.4 Stap 4: Evalueren In deze laatste stap houdt u in de gaten of alle afspraken worden nagekomen. Vragen die u zich hierbij kunt stellen zijn:   

Wat is wel en wat is niet gedaan? Wat zijn de redenen wanneer iets niet is gedaan? Is het uitgevoerd zoals was afgesproken?

Het is belangrijk dat u contact houdt met de gemeenten over de gemaakte afspraken en de uitvoering hiervan. U moet hierbij ook in de gaten houden of er situaties zijn die later kunnen worden aangepakt.

5


Checklist kinderveiligheid in de wijk 1

Spelen

Situering toestellen Elk speeltoestel heeft een vrije ruimte nodig. Dit is de ruimte die nodig is voor het spelen op of met een toestel. Als kinderen van draaimolens, schommels, klimrekken en glijbanen springen, kunnen ze verder komen dan u op het eerste gezicht zou denken. Bij het bepalen van de vrije ruimte dient u ook rekening te houden met het uitlopen van een toestel (bijvoorbeeld bij de glijbaan), het er omheen rennen en de benodigde ruimte voor begeleiders. De positionering van speeltoestellen ten opzichte van de zon is belangrijk, met name metalen glijgoten kunnen bij warm weer brandwonden veroorzaken. Het is handig als de bankjes op het speelterrein zo staan dat met name de kleine kinderen goed in de gaten gehouden kunnen worden. Bekijk alle speeltoestellen en bedenk of de plaatsing ervan kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

6

Gevaar Neutraal


Ideeën voor oplossingen Klein

Toestellen en looproutes Kinderen rennen graag in hun spel en letten daarbij minder op andere kinderen, die bijvoorbeeld rustig in het zand spelen. Drukke of bewegende toestellen (zoals glijbanen en schommels) kunnen daarom het beste achteraan de speelplek of langs de zijkanten staan. Dit vermindert de kans dat kinderen tegen elkaar botsen. Kleine kinderen hebben geen idee over de baan die een schommel aflegt. Als een kind aan het schommelen is, dan kan het gewicht van het kind in zijn zwaai een forse klap geven aan een ander kind. Ook voor balspelen en fietsen zijn aparte (afgeschermde) ruimtes nodig. De toestellen voor jonge kinderen kunnen het beste in een apart deel vooraan op het speelterrein staan. Bekijk alle toestellen en looproutes bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

Gevaar Neutraal


Terrein Vallen, struikelen en uitglijden zijn ongevallen die veel voorkomen. Door hun spel letten kinderen minder goed op oneffenheden in het terrein. Kinderen die bijvoorbeeld van een glijbaan afkomen, rennen meestal gelijk weer naar de trap om nogmaals te glijden. Natuurlijk zijn heuvels, muurtjes, bomen en obstakels ook aanleiding voor spel, maar ze moeten wel goed zichtbaar zijn. Denk bij deze scenario’s aan de verschillende weersomstandigheden van de seizoenen. Bekijk het terrein goed en bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

7

Gevaar Neutraal



Straatmeubilair Naast een strategische plaatsing op het speelterrein, moeten bankjes, fietsenrekken en prullenbakken veilig zijn. Kinderen zijn geneigd om alles op en om een speelterrein als speeltoestel te gebruiken. Bekijk daarom of fietsenrekken en prullenbakken niet uitnodigen om te beklimmen en kijk of er glasbakken en huisvuilverzamelpunten in de buurt van het speelterrein aanwezig zijn. Fietsen moeten buiten het speelterrein gestald kunnen worden. Bekijk al het straatmeubilair en bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

Gevaar Neutraal


Omheining Kinderen zijn tijdens het spelen vaak zo enthousiast dat ze ook omheiningen in hun spel betrekken. Denk dus na over waarom een hek geplaatst is en waarom een kind er overheen zou willen klimmen (bal ophalen, verstoppertje, op weg naar huis). Het kan aanleiding zijn om een doorgang of een andere opstelling te maken. Bekijk de omheining en bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

8

Gevaar Neutraal



Planten Kleine kinderen steken vaak van alles in hun mond. Planten met rode, giftige besjes zouden dus niet op een speelplek horen te staan. Ook prikkende of snijdende struiken zijn niet prettig op speelterreinen. Als dit soort struiken als afscheiding wordt gebruikt, kijk dan of er aan de speelzijde van de afscheiding iets anders is gebruikt. Anders kunnen kinderen zich er lelijk aan bezeren. Bekijk de planten op en om het speeltoestel en bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

9

Gevaar Neutraal



2

Verkeer

Op straat Kinderen zijn nog geen ervaren deelnemers aan het verkeer. Het letten op de eigen fiets is al een hele opgave, daarbij is op het overige verkeer letten moeilijk. Kinderen botsen bijvoorbeeld regelmatig tegen stilstaande auto’s op. Dicht bij speelplekken zijn kinderen extra snel afgeleid. Zorg daarom dat de ruimte rondom een speelplek zo rustig en overzichtelijk mogelijk is voor kinderen. Bekijk de straat en de ingang van het speelterrein en bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

Gevaar Neutraal


Op de stoep De stoep is een belangrijk speelgebied voor kinderen. Brede stoepen zijn goed bespeelbaar en voorbijgangers hebben hierbij de mogelijkheid kinderen te passeren. Bekijk de stoep en de overgang naar de straat en bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

10

Gevaar Neutraal



Oversteken Veel ongevallen bij oversteken komen voor als bestuurders de kinderen niet goed kunnen zien aankomen. Vrij uitzicht op de straat en de stoep is een belangrijke voorwaarde om te kunnen constateren of er wel of niet kinderen spelen. Kinderen tot een jaar of 12 hebben tijd nodig om de situatie te kunnen overzien. Ze kunnen moeilijk meerdere voertuigen tegelijk waarnemen, de snelheid inschatten en de beslissing te nemen om over te steken. Een overzichtelijke oversteekplaats helpt hen hierbij. Bekijk oversteekplaatsen bij het speelterrein en bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

Gevaar Neutraal


Spelen Kinderen gaan helemaal op in hun spel. Ze hebben veel fantasie en tijdens het spelen vergeten ze vaak hun hele omgeving. Wanneer kinderen spelen op plekken waar ook verkeer komt, kan dit leiden tot gevaarlijke situaties. Bekijk de speelplek en de situering ten opzichte van het verkeer en bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

11

Gevaar Neutraal



3

Water

Een vijver of sloot werkt op kinderen als een magneet. Ze vinden het prachtig en daarin schuilt nu juist het gevaar. Ze zijn enthousiast, maar zijn zich niet bewust van de risico's. Als kinderen tot 4 jaar in het water terecht komen kunnen zij niet zelfstandig uit het water komen, ze hebben geen idee wat ze moeten doen en ondernemen vaak geen actie. Over het algemeen moet er voorkomen worden dat kinderen jonger dan 4 jaar onbedoeld in het water terecht komen. Kinderen vanaf een jaar of vier zijn geneigd om weer op te staan hun hoofd boven water te steken en (zelfstandig) uit het water te komen. Bij het beveiligen van oppervlaktewater hoeft de nadruk niet te liggen op het voorkomen dat ze bij de waterkant kunnen komen. Als kinderen graag bij het water willen komen, zal hen dat uiteindelijk altijd lukken. Er moet vooral voorkomen worden dat ze ongewild in het water terechtkomen. Bekijk voor welke leeftijd de speeltuin bedoeld is en kijk of er water in de buurt is dat kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

Gevaar Neutraal


Land Is er water in de wijk, dan is het belangrijk dat de kade en de directe omgeving van het water zó worden ingericht dat de kans om in het water te vallen zo klein mogelijk is. Bekijk de kade en bedenk of er redenen zijn waarom iemand per ongeluk in het water kan vallen: Situatie Groot

12

Gevaar Neutraal



Land–water overgang Kinderen willen altijd zo dicht mogelijk bij het water komen. Ze zullen dan ook precies op het randje van de oever willen staan. Als deze niet stevig is, kunnen kinderen in het water vallen. Dat kan ook gebeuren als er planten naast of in het water groeien, die het voor kinderen moeilijk maken om het onderscheid te zien tussen land en water. Bekijk de land-water overgang en bedenk of dit kan leiden tot per ongeluk te water raken: Situatie Groot

Gevaar Neutraal


Water Kinderen hebben meestal veel moeite uit het water te komen, omdat ze hiervoor te weinig kracht en motorische vaardigheden hebben. Daarom is het belangrijk om het water aan de kant ondiep te houden. Een bodem waar kinderen in wegzakken, maakt het extra moeilijk voor kinderen om uit het water te komen. Grof vuil of puin op de bodem maakt het op de kant komen nog lastiger en geeft kans op verwondingen. Bekijk het water en de bodem en bedenk of dit kan leiden tot (ernstige) ongevallen: Situatie Groot

13

Gevaar Neutraal



4

Sociale veiligheid

Als kinderen zich op een speelplek onveilig voelen of er niet graag komen omdat ze worden lastiggevallen, is het tijd om actie te ondernemen. Daartoe kunt u de speelplek op de volgende situaties controleren:     

Zijn er tekenen dat er hangjongeren gebruik maken van de speelplek? Liggen er lege drankflessen, glas, blikjes of zijn er andere tekenen van alcoholgebruik op of rondom de speelplek? Liggen er gebruikte naalden, joints of zijn er andere tekenen van drugsgebruik op of rondom de speelplek? Is de speelplek verloederd (graffiti, wildplassen, condooms, hondenpoep, vuilnis, enz.)? Zijn er tekenen van vandalisme (vernielingen, brandplekken, enz.) op of om de speelplek?

Naast het ter plekke kijken kan het zeer informatief zijn om andere buurtbewoners, gebruikers van de speelplek, de plaatselijke reinigingsmedewerker en buurthuismedewerkers vragen te stellen over de volgende onderwerpen:    

Wordt in de buurt gesproken over agressie of geweld op of bij de speelplek? Wordt de speelplek door kinderen en ouders als onveilig of eng beschouwd? Wordt in de buurt gesproken over pesten of discriminatie op of bij de speelplek? Is er onvoldoende zicht op de speelplek (vanuit woningen, straat, enz.)?

Situatie Groot

14

Gevaar Neutraal



Kinderveiligheid voor de buurt

Recommend Documents