Werkvorm Algemene Kinderveiligheid Groepsgesprek – Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Groepsvoorlichting kinderveiligheid 0 tot 4 jaar ‘Veilig groot worden’
Uitgegeven door VeiligheidNL Postbus 75169 1070 AD Amsterdam april 2014
Groepsgesprek - Hoe heeft dit kunnen gebeuren? (5.4.2 Handleiding) Thema: Algemene Kinderveiligheid Werkvorm:
Groepsgesprek aan de hand van cases (zie de toelichting verderop).
Doel:
Deelnemers meer inzicht geven in de oorzaken van kinderongevallen. Deelnemers duidelijk maken wat ze zelf kunnen doen om gevaarlijke situaties te voorkomen.
Tijdsduur:
20 tot 40 minuten.
Groepsgrootte:
Maximaal 25 personen.
Benodigdheden:
• Toelichting op deze werkvorm (zie de toolkit op www.veiligheid.nl/toolkit). • Cases op papier (zie de toolkit op www.veiligheid.nl/toolkit). • Flap-over of bord of laptop en beamer.
Achtergrondinformatie:
Deze werkvorm is geschikt om dieper op kinderveiligheid in te gaan. De cases zijn voorbeeldverhalen van ongevallen in huis. Deze waargebeurde verhalen maken het onderwerp concreet en tastbaar.
Voorbereiding:
• Toelichting op de werkvorm en de cases doorlezen. • Vragen voor het bespreken van de cases op papier, bord, flap-over of projecteer op een beamer.
Werkwijze:
Het kind, de omgeving en de ouders zijn de drie factoren die bij het ontstaan van een ongeval veelal een rol spelen. Het is de wisselwerking tussen deze drie factoren die ervoor zorgt dat het fout gaat. Mogelijkheden om ongevallen te voorkomen: • de omgeving veiliger maken; • het kind een stap voor zijn door goed op de hoogte te zijn van de ontwikkelingsfasen; • toezicht houden en het kind opvoeden (leren omgaan met gevaar). De deelnemers gaan in kleine groepen met de cases aan de slag. Zij maken een keuze en bespreken de cases aan de hand van een aantal vragen. Zie de toelichting verderop.
Tip:
Je kunt ook krantenknipsels over ongevallen gebruiken.
Groepsgesprek - Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Thema: algemene kinderveiligheid Toelichting voor begeleiders 1
· · · · · · · · 2
Vraag de deelnemers om in kleine groepjes (bijvoorbeeld van vier personen) een keuze te maken uit de cases (zie verderop). Laat ze daarna de cases bespreken aan de hand van de volgende vragen: Hoe is het ongeval ontstaan? Welke factor heeft (of welke factoren hebben) hierbij de meeste invloed gehad? Wat kun je doen om zoiets te voorkomen? Welke maatregelen zou je zelf willen/kunnen nemen? Wat lijkt je de meest bruikbare manier? Zijn de maatregelen afdoende als we rekening houden met wat een kind kan op die leeftijd? Had het ongeval ook kunnen gebeuren met een kind van 8 jaar? Wat heb je zelf gedaan om een ongeval als dit te voorkomen? Vat de door de deelnemers geopperde mogelijkheden samen en categoriseer ze: wat hoort bij ’omgeving’, wat bij ’kind’ en wat bij toezicht houden/opvoeding (’ouder’)?
Eén voorbeeld wordt hier uitgewerkt. Op een middag - je twee kinderen zitten te spelen - voel je je niet lekker. Je hebt behoorlijk last van hoofdpijn en besluit een aspirine in te nemen. Je legt de medicijnen op een van de boekenplanken en gaat nog terug naar de keuken om op te ruimen. Even later kom je terug in de kamer en zie je de jongste, van ruim 2 jaar, driftig kauwend met het potje medicijnen in een hoek van de kamer zitten. Hij is op zijn stoeltje geklommen en kon zo bij de plank met de medicijnen komen. Oorzaken zijn bijvoorbeeld: · ’Kind’: het kind is nieuwsgierig, doet zijn moeder na, denkt misschien dat het snoepjes zijn. · ’Omgeving’: medicijnen stonden op een voor het kind bereikbare plaats. · ’Ouder’: de ouder dacht niet dat het kind bij de medicijnen zou (kunnen) komen en onderschatte dus wat het kind al kon. De ouder was met andere dingen bezig in de keuken en kon de kinderen op dat moment niet in de gaten houden. 3 Benadruk dat ouders om een ongeval te voorkomen nooit kunnen volstaan met één oorzaak aanpakken (óf ’omgeving’ óf ’kind’ óf ’ouder’) maar dat zij deze drie factoren moeten combineren. Besteed aandacht aan de relatie tussen de ontwikkeling van het kind en de risico’s die het loopt. Bij heel kleine kinderen die nog niet zo veel begrijpen en kunnen onthouden, moeten ouders met name zorgen voor een veilige omgeving. Bij oudere kinderen is die omgevingsveiligheid minder belangrijk en zullen ouders met name aandacht moeten besteden aan het leren omgaan met gevaar. Bespreek de voor- en nadelen van de verschillende methoden. 4
Vat ter afronding hetgeen ter sprake is gekomen kort samen.
Groepsgesprek - Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Thema: algemene kinderveiligheid Cases Verbrand aan hete koffie ”Op een avond zitten we rustig met z’n tweeën voor de televisie met een kopje koffie. De kinderen liggen op bed. Plotseling begint de jongste van 8 maanden te huilen. Ik haal hem uit bed en laat hem beneden wat rondkruipen. Op ’n gegeven moment, we zien het gebeuren, probeert hij houvast te zoeken. Trekt aan het kleedje op tafel waar juist de hete koffie staat en je weet al wat er gebeurt. Oh, wat een paniek. Ik heb hem toen vlug met z’n arm onder lauw water gehouden en mijn man belde het ziekenhuis. Meteen zijn we naar de EHBO-post van het ziekenhuis gereden. Ze hebben hem daar onderzocht en verbonden. Gelukkig is het goed afgelopen; er is geen litteken meer te zien. Toch zal ik nu voortaan met de kinderen in de buurt met hete dranken en vuur erg goed oppassen. Gelukkig was mijn man thuis. Ik had anders niet geweten wat ik had moeten doen.” Besjes van de taxushaag gegeten ”Mijn zoontje Max van 2 en zijn buurjongetje Bo waren ontzettend lief in de tuin aan het spelen. Ze waren zo stil dat ik maar eens naar ze ging kijken. Aan hun lippen hingen de velletjes van de besjes van onze taxushaag. Deze besjes staan erom bekend dat ze giftig zijn. Ik pakte er dus meteen de Gifwijzer bij. Water drinken en laten braken, stond daar. Inmiddels had de buurman de dokter gebeld, die zei dat we meteen naar het ziekenhuis moesten. Bij de EHBO vertelde een dokter ons wat ze gingen doen: ze zouden de magen leegpompen en de kinderen moesten een nachtje blijven. Gelukkig mochten mijn buurvrouw en ik ’s nachts bij ze blijven en mochten we Max en Bo bij het leegpompen vasthouden. ’s Nachts werden hun bloeddruk en temperatuur steeds bekeken en ’s morgens kregen ze vla om te kijken hoe hun maag reageerde. Daarna mochten ze weer naar huis. De taxushaag, heel jammer zo mooi als die was, hebben wij die middag meteen verwijderd.” Staalpillen geslikt ”Onze zoon was 15 maanden oud toen ik een paar weken lang staalpillen moest slikken. Gewoonlijk zette ik het potje hoog weg, ook al wist ik zeker dat hij het deksel nooit los zou kunnen krijgen. Op een ochtend was het daar om een of andere reden niet van gekomen; het potje stond nog aan het hoofdeinde van ons bed. Toen ik me had gedoucht en de slaapkamer binnenkwam om me aan te kleden, trof ik daar mijn zoon aan met een schuldbewuste blik in zijn ogen en een 3-jarig logeetje. Ik stond er verder niet bij stil, maar ’s avonds wilde mijn zoon niets eten en nog een uurtje later kroop hij kreunend over de vloer. Ik dacht ineens aan die staalpillen, waarop we onmiddellijk naar het ziekenhuis zijn gegaan. Daar werd mijn vermoeden bevestigd; hij bleek 8 tot 10 pilletjes te hebben ingeslikt, en die gingen nu ’opspelen’. Gebonden aan een andere stof, die hij moest opdrinken, konden de pillen zijn lichaam langs de natuurlijke weg verlaten. Wel bleef hij drie dagen ter observatie in het ziekenhuis. Later hoorden we dat het logeetje het doosje had opengemaakt en mijn zoon de pilletjes had gevoerd: een leuk spelletje! Gelukkig is het allemaal uiteindelijk nog goed afgelopen.” Uit het raam gevallen ”Maandag 12 augustus. Ik zat in de tuin een tijdschrift te lezen terwijl mijn kinderen buiten in de tuin met hun vriendjes speelden. Even later liep onze dochter van 2½ naar binnen. Niets aan de hand, zo leek het. Een paar minuten later hoorde ik vanuit het slaapkamerraam boven ”mama”. Het klonk alsof ze me gedag wilde zeggen. Ik keek en tegelijk zag ik haar uit het raam tuimelen. Ze maakte met gestrekt lichaam een salto en schoot langs het wasrek en de tuintafel op de tegels van het terras. Een enorme klap en daar lag ze. Ik liep meteen naar haar toe. Pakte haar op om haar te troosten. Ze was buiten bewustzijn. Er schoot van alles door me heen. Ik ben meteen naar de buren gelopen en de buurman heeft ons onmiddellijk naar de polikliniek van het ziekenhuis gebracht. We waren er binnen vijf minuten. Daar werd ik direct binnengelaten en in een mum van tijd kwamen er een neuroloog, een kinderarts en een chirurg om haar te onderzoeken. Mijn dochter was inmiddels bijgekomen en huilde heel hard. Het leek alsof ik me nu pas realiseerde hoe ernstig het hele voorval was en wat er had kunnen gebeuren. Ze had na
een val van drieëneenhalve meter wel dood kunnen zijn. Ik viel flauw, waarschijnlijk door alle spanning. Toen ik bijkwam leek het één grote nachtmerrie. Na de eerste vluchtige onderzoeken werd mijn dochter in een bedje naar de kinderafdeling gereden. Pas toen kon ik mijn man waarschuwen. Die middag werden er foto’s van haar hals en hoofd gemaakt en werd een e.e.g. afgenomen. Het zag ernaar uit dat ze alleen een hersenschudding en enkele scheurtjes in haar schedel had. Ze heeft die nacht op de intensive care doorgebracht, maar haar toestand was al snel stabiel. Eén week heeft ze uiteindelijk in het ziekenhuis gelegen en nu hebben we haar kerngezond en zonder blijvend letsel weer thuis. Achteraf weet ik dat ze op de hoogslaper en de tafel bij het raam geklommen is. Ze heeft op de lat van een halfhoog gordijntje geleund. Het raam stond te wijd open en door het losschieten van de lat viel ze uit het raam.” Gevallen op een speelgoedje ”Opa en oma kwamen aanzetten met een poppenhuis van vroeger voor onze 2-jarige dochter. Wij hebben er meteen meubeltjes bij gekocht; heel onverstandig bleek later, omdat ze er nog te klein voor was. Bij die meubeltjes zat een leuk miniatuurpianootje met drie pootjes en die piano moest mee naar bed. Terwijl ze richting trap loopt, roept haar vader vanuit de kamer dat ze hem nog een kus moet geven. Ze rent richting kamer en valt over de drempel met haar gezicht op de drie pootjes van de piano. We schrokken enorm bij het zien van het bloed dat uit haar oogjes, wang en voorhoofd kwam. Achteraf gezien heeft ze er gelukkig niets aan overgehouden en het poppenhuis staat nu veilig op zolder. Maar een hele tijd later gebeurde er weer iets. Ik had een fluitketel met water op het gas gezet. Toen het water kookte, vloog de dop van de fluitketel op de keukenvloer. In een ommezien had onze dochter hem in de hand met als gevolg een hand met blaren. Heel pijnlijk.” Hand in de hometrainer ”Mijn zoontje Joost van 2½ was samen met mijn neefje aan het spelen. Op een gegeven moment klom mijn neefje op de hometrainer, en stak Joost op een onbewaakt moment z’n hand tussen de ketting. Gevolg: een deels afgerukte pink. Na een spoedoperatie heeft hij nu nog maar een stompje over. Voor mij is het nog steeds moeilijk om te vertellen. Ik voel me zo schuldig dat ik niet goed heb opgelet.” Duim tussen de deur ”Toen mijn zoontje Martijn net 2 jaar was, ging ik op een dag even vlug boodschappen doen. Mijn ouders pasten op. Toen ik terugkwam, moesten we meteen naar de dokter. Martijn had net zijn duim tussen de deur gehad. Het leek erop dat het topje van zijn duim eraf was. Maar het was gelukkig niet het hele topje, al was er wel een stukje van af. Na een paar weken is het toch nog een heel mooi duimpje geworden. Z’n nagel groeit ook weer gewoon. Een paar weken later kreeg Martijn zijn voet tussen de spaken van de fiets. Dat is nu acht weken geleden gebeurd en het is nu weer bijna geheeld.” Gebrand aan verwarmingsleiding ”Onze zoon Achmed van net 1 jaar kon al een paar maanden goed gaan staan maar had daar nog wel steun bij nodig van bijvoorbeeld een tafel. Nu hadden wij hem al steeds gewaarschuwd voor de erg warme verwarmingsleidingen. Maar dat ze soms héét zouden zijn - als de verwarmingsketel aanslaat - hadden we niet verwacht. Dit bleek toen Achmed weer wilde gaan staan om uit het raam te kijken (de leidingen lopen vlak langs het raam). Hij gebruikte de horizontale leidingen als steun. Hierdoor verbrandde zijn linkerhand, tweedegraads, mede doordat hij zijn hand om de leiding heen hield en niet direct losliet. Hierna hebben we isolatiemateriaal om de leidingen gewikkeld.” Verbrand aan hete koffie ”Onze dochter Nouzha was 1½ toen ik in de keuken bezig was koffie in te schenken. Op een gegeven moment stond ze plotseling naast me en opeens trok ze een kopje koffie aan het schoteltje naar beneden. De warme koffie, zo uit het apparaat, kwam helemaal over haar heen. Wij hebben haar direct de kleren uitgetrokken, onder de koude douche gezet en de dokter gebeld. Ze had vreselijke pijn. De ergste plekken zaten op de rechterschouder en rechts onder de kin. We moesten elke dag naar de dokter voor een schoon verband en ze kreeg penicilline tegen eventuele infecties. Het is nu viereneneenhalf jaar geleden, maar ze heeft op de
schouder en onder de kin nog littekens zitten en die gaan ook nooit meer weg. Ik voel me als ouder vreselijk schuldig. Maar het gebeurt gewoon en je kunt er niks aan doen.” Hulstbessen gegeten ”Gelukkig alweer meer dan een jaar geleden maakten wij een hachelijk avontuur mee met onze dochter. Nienke, die nu 2½ jaar is, speelde buiten op een trap. Ik lette niet zo goed op, want die trap was niet gevaarlijk. Maar het was wel erg stil, dus ging ik kijken. En jawel, daar stond mevrouw hulstbessen te eten. Mond vol, hand vol, eten maar. Naast de trap stond een hulststruik waar ze normaal niet bij kon, omdat het een bolvormige struik op stam was. Ik wist dat bessen van hulststruiken giftig zijn, dus haalde ik haar mond snel leeg en belde meteen de huisarts. Die zei dat tien bessen dodelijk waren voor een volwassene, waarop ik onmiddellijk met mijn dochter naar het ziekenhuis vloog. Daar werd direct haar maag leeggepompt. Vreselijk! Met vingers in onze oren hebben we het af gewacht. Ze vonden zes bessen in haar maag. Daarna moest ze aan de hartbewaking en ademhalingsapparatuur. Gelukkig mocht ik erbij blijven. Om middernacht zakten de ademhaling en hartslag onder de gewone grens: ze had een hartslag van 60 en 6 ademhalingen per minuut. Dit duurde een half uur en toen was de crisis voorbij. De volgende ochtend mochten we naar huis. Mijn man had inmiddels de gewraakte struik gerooid en alles opgeruimd. Wat stak Nienke bij thuiskomst meteen in haar mond? Juist, nog één overgebleven bes. Trillend van ellende hebben we die verwijderd. Het duurde nog weken voor we van de schrik bekomen waren.” Van keukenstoel gevallen ”Ik ben moeder van vier kinderen, drie jongens van 11, 9 en 5 en een meisje van 7. Mischa, de oudste zoon, heeft eens zijn duim gebroken door te vallen met zijn fiets in het paadje achter ons huis. Yvo, de tweede zoon, is met 1½ jaar van een stoel afgegleden en met zijn hoofd tegen de zijkant van de verwarming terechtgekomen, waardoor hij een sneetje van bijna twee centimeter opliep, dat in het ziekenhuis werd geplakt. David, de jongste, was bijna 3 jaar toen hij op een keukenstoel ging staan en uitgleed omdat hij geen slofjes aanhad. Hij had een flinke wond waar vier hechtingen voor nodig waren. Nu heeft hij tussen zijn ogen een horizontaal litteken. Alleen ons meisje is nog heel.”
