De groepsbegeleider als werkvorm Proeverij 16-10-2015 Johan Snellinckx
Wat roept deze titel bij je op ?
• • • • • •
Wat als … Onze rugzak Authentiek in je rol staan In je kracht staan vanuit je talent Tips om om te gaan met belemmeringen Welk vorm-werk aan onze werkvorm ?
Wat als… … er geen flipover, Powerpoint, whiteboard, icebreakers, post its,
energizers en andere werkvormen zouden bestaan…
dan … … kom je uit bij de kracht van jezelf als werkvorm
“De trainer, facilitator, groepsbegeleider … beschikt over een toolbox aan werkvormen. Hij/zij is op zichzelf ook een tool/werkvorm. Wellicht de belangrijkste.”
Even buzzen met z’n tweeën ….
Wat maakt jou tot een werkvorm ?
Jij-als-werkvorm: een rijke rugzak Je bagage & stijl … • • • • • • • • • •
Kennis en ervaring Je communicatie- en interactiestijl Lichaamshouding Positie in ruimte Gelaatsuitdrukking oogcontact Stem Humor … ?
Ik-als-werkvorm: een rijke rugzak Je bagage & stijl … • • • • • • • • •
Kennis en ervaring Je communicatie- en interactiestijl Open, challengende vragen Lichaamshouding Positie in ruimte Gelaatsuitdrukking Stem Humor …
“Werkvorm” Inzetbaar voor/als … • • • • • • • • • • • •
Kennisoverdracht Prikkelen tot nieuwe inzichten Vraagbaak Klankbord om vragen/bezorgdheden te toetsen (normaliseren) Spiegel voor patronen bij deelnemers/de groep (meta) Oefen- en simulatiemateriaal Voorbeeldrol (slecht/goed voorbeeld spelen) Uitdagen van referentiekaders Spiegel (feedback, confronteren, …) Motiveren & inspireren Over drempels helpen …
Over lichaamshouding, positie, …
… een voorbeeld
Lichaamshouding, positie, oogcontact … als werkvorm •
Rechtstaan, zitten, … – Andere effecten – Flexibel + functioneel inzetten
•
Voor, in, tussen … de groep – Achter tafel (foto school) – Bewegen in de U
•
Oogcontact
•
Inzetbaar om – Interacties in de groep te reguleren – Groepsproces te sturen – Veiligheid/gelijkwaardigheid te creëren – Te wisselen in dynamiek
Voorbeeldgedrag als werkvorm • • • •
BMT (Behavior Modeling Training) Slecht voorbeeld Goede voorbeeld Oefenen met eigen cases
In je kracht staan “als werkvorm”
Over een rol spelen/opnemen, en authentiek zijn
“Speel” ik als opleider, trainer, facilitator … een rol ?!
“Rol” • Opleider, facilitator, … = rol • Oorspronkelijke betekenis van een rol = op een rol geschreven tekst die men op het toneel zegt; personage dat men op het toneel voorstelt • In deze context kennis, vaardigheden en gedrag … die horen bij een bepaalde activiteit bvb. opleiden, faciliteren, …
Authentiek in je rol staan een rol opnemen - met alle aspecten die erbij horen op een manier die bij je past
Ingrediënten voor authenticiteit
Bewust zijn van – je talenten – de kracht (én de valkuil) van je naturel – je belemmeringen & triggers
Mijn krachtenveld
Waar liggen mijn talenten ? Wat is mijn naturel ? Wat remt mij ? Wat zijn onzekerheden ?
Waar liggen mijn talenten ? Wat is mijn naturel ?
Even uitwisselen …
Even uitwisselen …
Wat remt mij ? Wat zijn onzekerheden ?
Over angst…
(saboterende) gedachten … • Gedachten = bril waarmee we naar een situatie kijken
Saboterende gedachten = rampgedachten die ons onderuit halen = negatieve interpretaties
(saboterende) gedachten … • Gedachten = bril waarmee we naar een situatie kijken
Saboterende gedachten = rampgedachten die ons onderuit kunnen halen = negatieve interpretaties Cfr. Füller
Stages of concern (Füller) Self concerned Task concerned Impact concerned
… ofte groeien in je rol
Typische saboterende gedachten … • • • • • • • • •
Ik ga afgaan als een gieter … Oei, wat als ik het antwoord niet weet … Ik ga blokkeren als die in mijn training zit … Zie je wel, ze zijn niet akkoord … Ik doe dit hier niet goed … Verdorie, ik loop hier rood aan … Ik ben hier fameus in de knoop aan het slaan … …? …?
Wat zijn jouw saboteurs ?
Leestip
Tips •
Binnenkant - buitenkant Aan de binnenkant voel je je angst, onzekerheid, zenuwachtigheid, … meestal vele malen sterker dan dat hij aan de buitenkant te zien is
•
Zenuwachtigheid Acute zenuwachtigheid is meestal slechts de eerste minuten zichtbaar. Nadien vermindert ze behoorlijk (alleszins aan de buitenkant)
•
Veel doen is de boodschap door blootstelling vermindert/verdwijnt angst
•
Waardeer jezelf Kijk niet alleen naar wat minder goed is gelopen, maar ook naar wat goed is gegaan, en wat in je aanpak er voor gezorgd heeft dat het goed is gelopen.
•
Laat die hamer achterwege Als iets niet goed is gelopen, haal jezelf dan niet neer. Leer uit fouten, die horen er nu eenmaal bij.
Tips •
Vraag feedback Door regelmatig feedback te vragen, krijg je een beter zicht op je sterktes en waar je kan bijsturen. Bewustzijn van eigen sterktes geeft zelfvertrouwen
•
Leren uit kritiek Luister met een open geest naar feedback en kritiek. Vraag naar voorbeelden en suggesties
•
Zelfrelativering Lach om jezelf en je gekheden
•
Bereid je voldoende voor Wie een goed voorbereid draaiboek heeft kan er ook van afwijken
•
Bereid niet eindeloos voor Dit leidt tot krampachtig vasthouden aan je voorbereiding … jump !
Tips • Ik weet het niet Je kan niet het pasklare antwoord hebben op alle vragen. Het is helemaal OK om dit aan te geven of het antwoord op te zoeken en nadien te laten weten. • Vertrouw op je buikgevoel Ingrijpen of niet ? Hoe reageren ? Durf vertrouwen op je buikgevoel. • “Blijven ademen” is de boodschap Diep in- en uitademen als ontspanningstechniek • Mindfulnesstechnieken – Accepteer je angst: die hoort er nu eenmaal bij (“amaj, ik voel mij behoorlijk gespannen” “hoe is dat nu toch mogelijk hé dat ik mij weer zo zenuwachtig voel”) – Ademfocus (zie boven) – 3-minuten-techniek: ademfocus – wat denk ik ? – wat voel ik ?
Tips • Kader je rol vooraf (of laat hem kaderen) Een duidelijke rolkadering, maakt het makkelijker om in je rol te stappen • Deelnemers verwachten iets vanuit je rol – Bvb. durven expertise tonen – Bvb. ingrijpen in groepsproces • Vanuit je rol heb je een mandaat – Bvb. ingrijpen tgo hiërarchie in een groepsproces – Bvb. sturen op aanpak/groepsproces
En waar hebben deelnemers zoal schrik van ?
Angst als “didactische tool” •
Angst is menselijk en dus normaal net zoals jij bepaalde angsten hebt, hebben deelnemers ook hun angsten bvb. – Angst om niet mee te kunnen – Angst voor een onbekende situatie – Angst om geen plaats te vinden in de groep – Angst om af te gaan, het gezicht te verliezen – Angst om …
•
Dit helpt om je in te leven in deelnemers bvb. – bij de opstart van een opleiding/groepsproces (forming) – bij het instappen in een oefening, praktijksimulatie, …
Angst als “didactische tool” • Wat je kan doen als groepsbegeleider ? – Bij de opstart van een groepsproces voldoende ruimte geven voor kennismaking met jou, het programma, de aanpak, de andere deelnemers, … (forming) – Veilig leerklimaat creëren bvb. afspraken over vertrouwelijkheid – Veilige sfeer creëren bvb. door in te grijpen als deelnemers aan iemand aanvallende kritiek geven – Angst normaliseren bvb. “het is normaal dat het wat onwennig voelt om in deze opdracht te stappen …” – Authentiek je eigen angst benoemen om op die manier te normaliseren bij anderen bvb. “ik vind het best wel spannend om met jullie aan de slag te gaan rond dit gevoelig onderwerp. Hoe is het voor jullie ?” – …
Tips voor een werkvorm-in-kracht • Doe dingen die in je talent liggen – Laat je uitdagen – Durf tegelijk keuzes maken • Valkuilen zeggen iets over natuurlijke sterktes – Doseer ze – Gooi ze niet weg • (h)Erken angst – Wegduwen = groter maken – Exploreer je saboteurs – Slijp je brilletje
Over wie/wat gaat het in opleiding ?
Trainer centered Leerinhoud Inputgericht Sturing controle
Learner/group centered Leereffect
Faciliterend
Ruimte geven/laten
De 3 velden van de opleider
Doel/inhoud
Werkvorm
Interactie
Vorm-werk aan mijn werkvorm
?
? ?
?
[email protected]
