Kinderboerderij De Bijlmerweide
Jaarverslag 2015
Kinderboerderij De Bijlmerweide Provincialeweg 46A 1103 SB Amsterdam Zuidoost tel.nr. 020 – 695 11 49
[email protected] www.bijlmerweide.nl
Jaarverslag Kinderboerderij De Bijlmerweide 2015 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
Algemeen Bestuur Personeel / vrijwilligers / stagiairs Meldcode Subsidies Onderhoud kinderboerderij Activiteiten Natuur en Milieu Educatie Samenwerking Groenhorst College Bezoekers Donateurs Adoptie Sponsoring, giften e.d. Website en Facebook Dierenbestand
1. Algemeen De Stichting Kinderboerderij De Bijlmerweide heeft in 1984 de toenmalige gemeenteboerderij overgenomen. Deze werd in verband met bezuinigingen opgeheven. Het doel waar de stichting voor staat is: kind en volwassene zo dicht mogelijk bij dier en natuur te brengen. In de afgelopen 31 jaar heeft de stichting kans gezien om met behulp van o.a. een jaarlijkse exploitatiesubsidie van de deelraad Zuidoost, donateurs, sponsoring, giften en opbrengsten van oud papier, de kinderboerderij te maken zoals hij nu is. Om de werkdruk van de beheerders te verlichten is de kinderboerderij sinds 2003 ook een zorgboerderij geworden. Mensen met voornamelijk een verstandelijke beperking helpen bij de dagelijkse werkzaamheden. Sinds 2012 is hiervoor een samenwerkingsverband met de stichting Landzijde. 2. Bestuur Het bestuur van de stichting bestaat uit vier leden: - Edwin Rietkerk, voorzitter, in functie sinds 10 december 1991 - Rona Miriam Meyjes-Hofman, secretaris in functie sinds 10 december 1991 - Kees Verweij, penningmeester, in functie sinds 10 april 2004, bestuurslid sinds 1 juli 2002. - Angélique van Hout, algemeen bestuurslid in functie sinds 5 juli 2004 3. Personeel / vrijwilligers / stagiairs - Beheerders
Beheerder: Reynier Meyjes is al sinds 1984 beheerder van de kinderboerderij. De eerste jaren werkte hij op vrijwillige basis, later kon hij er een betaalde baan van maken via Bureau Maatwerk (banenpool). Van 1997 t/m december 2005 werd hij betaald via de Melkert-regeling, later een IDbaan genoemd. Sinds januari 2006 zijn de banen van de beheerders met behulp van subsidie (regeling motie Sargentini)van de centrale Stad en van Stadsdeel Zuidoost officieel reguliere banen geworden volgens de CAO Welzijn en in loondienst van de Stichting Kinderboerderij De Bijlmerweide.
Assistent-beheerder: Sinds maart 1997 is Ellen Verweij werkzaam op de kinderboerderij. Van 1997 t/m december 2005 werd zij betaald via de Melkert-regeling, later een ID-baan genoemd. Sinds januari 2006 zijn de banen van de beheerders met behulp van subsidie (regeling motie Sargentini) van de centrale Stad en van Stadsdeel Zuidoost officieel reguliere banen geworden volgens de CAO Welzijn en in loondienst van de Stichting Kinderboerderij De Bijlmerweide.
Naast het runnen van de kinderboerderij verzorgen de beheerders op professionele wijze de begeleiding van medewerkers, vrijwilligers (met en zonder afstand tot de arbeidsmarkt), stagiaires, taakgestraften (via de reclassering) en uiteindelijk ook nog de groep verstandelijk gehandicapten en hun begeleidsters.
1
- Medewerker kinderboerderij
Jennifer Wijfjes is sinds 1 augustus 2012 werkzaam op de kinderboerderij. Zij is allround medewerker op de kinderboerderij en doet o.a. dierverzorging, groenvoorziening en assisteert bij de educatie en kleine onderhoudswerkzaamheden. In 2014 is haar contract uitgebreid van 24 naar 32 uur omdat door het wegvallen van 2 gesubsidieerde banen in afgelopen jaren een grote werkdruk was ontstaan.
- Zorgcliënten: Afgelopen jaar werkten tien cliënten met twee parttime begeleidsters op de kinderboerderij. Voor deze mensen is dit een plezierige vorm van dagbesteding. Om ze zoveel mogelijk bij het bedrijf te betrekken, betekent dit dat er niet alleen dierverzorging door ze wordt gedaan maar ook kantinewerk, educatie, groenvoorziening en helpen tijdens activiteitendagen. Aafje en Wim hadden een jubileumjaar; zij werkten 10 jaar op kinderboerderij de Bijlmerweide. Begeleidster Rachel de Jong begeleid 3 dagen per week de groep verstandelijk gehandicapten. Liesbet Bouterse begeleid de overige 2 dagen per week de cliënten. Dankzij de samenwerking met St. Landzijde worden beide begeleidsters betaald.
- Vrijwillig(st)ers Er zijn enkele “vaste” vrijwilligers voor dagelijkse werkzaamheden. Hieronder vallen een aantal mensen die een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Zij hebben door hun vrijwilligerswerk, ritme, regelmaat, sociale contacten en krijgen een stukje ruggensteun. Voor uitvoering van de grote evenementen zoals Paasfeest, Schaapscheerdersfeest e.d. kunnen we altijd op een grote groep vrijwilligers rekenen. Meestal zijn dit familieleden en vrienden van de vaste vrijwilligers en medewerkers. Voor de voorbereidingen van deze activiteiten hebben de beheerders hulp van vijf vrijwilligers. Er zijn vrijwilligers die helpen met diverse werkzaamheden: - bestuur - dierverzorging - kantinewerkzaamheden - activiteitencommissie - rondbrengen van de boerderij krantjes - donateurs administratie - adoptieadministratie - beheer website en facebook - kinderfeestjes - technische en/of bouwkundige klussen - Stagiaires Door de vele functies van de kinderboerderij solliciteren veel stagiaires van diverse opleidingen op een stagiairefunctie. Er zijn 8 stagiaires opgeleid voor MBO dierverzorging (niveau 2 t/m 4), 2 stagiaires voor Medewerker Maatschappelijke Zorg niveau 3 en één student van HBO SPH. - Reclassering De kinderboerderij werkt met licht gestraften die een variabel aantal uren dienstverlening moeten doen. Het hele jaar door zijn er regelmatig mensen via de reclassering aan het werk geweest. Zij doen nuttig werk, onder begeleiding van de beheerder van de kinderboerderij.
4. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Op de kinderboerderij wordt een meldcode gehanteerd welke is goedgekeurd door de Federatie Landbouw en Zorg. De beheerders en medewerkers die belast zijn met de begeleiding van zorgcliënten werken met deze meldcode. Scholings- en ondersteuningsactiviteiten worden verzorgd door de stichting Landzijde. Aantal acties per stap: in 2015 géén acties.
2
Korte beschrijving van de meldcode (zie bijlage voor volledige meldcode)
Stap 1. In kaart brengen van signalen - Zorgboer brengt signalen in kaart: feit, hypothese of veronderstelling - Zorgboer maakt een melding incidenten deelnemers (MID) Stap 2. Overleg met regio- en zorg coördinator (Landzijde) - Zorgboer informeert regio coördinator. - Indien oordeel positief: regio coördinator neemt contact op met zorg coördinator (bij diens afwezigheid bestuur van Landzijde). - In overleg tussen Zorg coördinator en Zorgboer wordt plan van aanpak gemaakt voor vervolgtraject en/of nader onderzoek en wie daarbij betrokken moeten worden. Indien nodig advies vragen bij Veilig Thuis of www.meldcode.nl - uitkomsten collegiale consultatie en/of gegeven advies worden vastgelegd in cliëntendossier
Stap 3. Signalen bespreken met cliënt - Zorgboer overlegt met zorg coördinator wie de signalen met cliënt gaat bespreken. De zorgboer kan hierin ondersteunt worden door zorg- of regio coördinator.
Stap 4. Aard en ernst afwegen - Zorgboer weegt in overleg met zorg coördinator het risico, aard en ernst van het huiselijk geweld en kindermishandeling - in geval van twijfel kan Veilig Thuis (opnieuw) geraadpleegd worden.
Stap 5. Zorgboer beslist: zelf hulp organiseren of melden - er is voldoende bescherming: zorgboer organiseert eventuele hulp en volgt effecten daarvan - er is onvoldoende bescherming: zorgboer meldt extern bij Veilig Thuis en bespreekt dit met cliënt.
5. Subsidies De kinderboerderij ontvangt sinds 1984 een structurele exploitatiesubsidie en sinds 2005 structureel budgetsubsidie ten behoeve van educatie van het stadsdeel Amsterdam Zuidoost. Sinds 2012 ontvangt de kinderboerderij budgetsubsidie. In 2015 werd in totaal € 65.263,= budgetsubsidie toegekend De kinderboerderij ontvangt sinds januari 2006 subsidie vanuit de regeling motie Sargentini van de Dienst Werk en Inkomen (Centrale Stad) voor de twee beheerders banen. Subsidiebedrag € 53.998,96 6. Onderhoud kinderboerderij Onderhoud 2015 Ook dit jaar liepen we tegen het feit aan dat we geen onderhoudsmedewerkers meer hebben. Er zijn wel een aantal projecten aangepakt maar graag hadden we meer belangrijk onderhoud gedaan. De volgende projecten zijn afgelopen jaar gerealiseerd: - nieuw hekwerk op het achterste land rondom de verharding - nieuw hekwerk tussen de weide en de buren van nr. 50 - nieuw hekwerk aan de dijkzijde van de ezelbak - vijver en sloten zijn uitgebaggerd door het stadsdeel - ezelbak is opgehoogd met zand - de kippenrennen zijn opgehoogd met zand - de zandbak is voorzien van nieuw zand - het caviahok is gerenoveerd - in de speeltuin zijn rubberen tegels geplaatst rondom de speeltoestellen Het overige onderhoud is voornamelijk klein onderhoud geweest in de vorm van herstelwerkzaamheden. 7. Activiteiten Er is dit jaar gekozen voor de volgende activiteitendagen. Het weer bepaalde duidelijk weer de opkomst van de bezoekers. vrijdag 20 maart
> NLdoet van 13.00 tot 16.00 uur. 20 deelnemers hebben de vrijwilligers van NL Doet met vereende krachten de speeltuin, de ezelbak en kippenrennen voorzien van nieuw zand en met wilgentakken een composthoop afgezet. 3
zondag 5 april
> Paasfeest van 12.00 tot 16.00 uur, 692 bezoekers eieren zoeken, limonade, grabbelhaas, knutselen, ballenfontein, huifkar met speurtocht en de sjoelkip, loterij en pannenkoekenverkoop. dinsdag 5 mei > Lammetjesdag van 13.30 tot 15.00 uur, 81 bezoekers (slecht weer) huifkar, wolschaapje maken, croquetspel, knuffelhoek met lammeren, konijnen en cavia’s, memorie en een narcis knutselen zondag 31 mei > Schaapscheerdersdag van 13.30 tot 15.00 uur, 185 bezoekers Visjes vangen, limonade, huifkar, springkussen, muffin versieren, gatenkaas zandschilderij maken voor de kinderen. Schapen scheren, verkoopstand met taarten, biologische aardbeien en sappen, workshop marsepeinfiguren maken, kaarsen en papier maken, loterij en pannenkoeken verkoop dinsdag 14 t/m > Kees en Koos kindertheater, 2 voorstellingen per dag, 536 bezoekers. zaterdag 18 juli diverse voorstellingen voor jong tot oud vanaf 2+, waarvan één met een orkest en een gesponsorde buurtlunch door restaurant Langerlust. zaterdag 26 september> Burendag van 13.30 tot 15.00 uur, ca 98 bezoekers najaarbloeiers planten en de nieuwe picknicktafels beitsen. zondag 1 november > Halloweenfeest van 13.00 tot 16.00 uur, 398 bezoekers Spinnenwebdoolhof, griezeltocht, pompoenspel, ogen rollen, speurtocht, limonade, spookparcours, heksen vliegen limonade en suikerspinnen Overige activiteiten Knuffelhoek Speurtochten Totaal
aantal 32 5 37
voorbereidingsuren 4 1,5 5,5
uitvoeringsmanuren 16 4 20
Kinderverjaardag feestjes Dit jaar zijn er geen georganiseerde kinderfeestjes aangeboden. Er waren zelfstandige kinderfeestjes die gebruik maakten van de dierenspeurtocht, huifkar en consumpties in de kantine.
8. Natuur en Milieu Educatie Educatieve lessen: Basisschoollessen/nso Peuterlessen Ouderen-gehandicapten activering Totaal
aantal lessen
voorbereidingsuren
uitvoeringsmanuren
aantal kinderen
56 65 11
28 32,5 11
84 uur 97,5 uur 16,5 uur
1762 1076 123
132
71,5
198 uur
2961
De lessen worden voldoende tot goed gewaardeerd. De lessen zijn afwisselend en op niveau gegeven. Ook dit jaar zijn het kabouterpad en de pannenkoekles de meest gekozen lessen. Zoals ieder jaar hebben de scholen uit ons stadsdeel voorrang op inschrijving, zij ontvangen hiervoor twee maal per jaar een inschrijfbrief. Daarnaast staat uiteraard dit educatief programma op onze website. Het aangeboden educatief programma om de kinderen bij de boerderij te betrekken, komt steeds meer terug in alle educatieve doe-dingen die de kinderen kunnen doen op de kinderboerderij. Naast de spelletjes en de kennis en quizcomputer in het bijenhuis, staan in de bezoekersruimte themagerichte vitrinekasten en het educatief slootaquarium. Het slootaquarium heeft onderin kijkdoosjes met de kikkerstadia en onderwaterdiertjes. In het riet erboven zitten de vliegende insecten. Deze kunnen worden opgezocht op de determinatiebladen. Hiervan liggen nog vele ideeën in de kast. Het aangeboden educatief programma om de kinderen te betrekken bij het milieu en de bewustwording ervan is vormgegeven via het educatief programma voor de scholen met de kerndoelen 39 t/m 43. We zijn bezig om alle lessen, behalve de pannenkoekles, tot doe-het-zelf-lessen om te vormen. In de toekomst kunnen we daardoor makkelijker scholen ontvangen op dagen dat er weinig personeel aanwezig is. We hadden dit jaar een NME subsidie aangevraagd voor een educatief project bij het NMEcentrum. Deze is gehonoreerd. Hiervoor ontwikkelen we vraag- en antwoordborden bij de kippen, een insectentuin, composthoop, ecologisch bospad, informatieborden over ons voedsel. 4
9. Samenwerking Groenhorst College Door de grote verscheidenheid aan verblijven, diersoorten en rassen is de boerderij zeer geschikt als opleidingscentrum. Sinds september 2011 wordt een deel van de praktijklessen van Het Groenhorst Almere (MBO dierverzorging) op het terrein van de kinderboerderij verzorgd. De leerlingen worden 1 á 2 dagen per week door leraren van de school opgeleid. De tweedejaars niveau 2 leggen aan het eind van het schooljaar hun eind Proeve Van Bekwaamheid op de kinderboerderij af. Het aantal lesdagen waarop de leerlingen les krijgen is ten opzichte van het vorig jaar gestegen. 10. Bezoekers Op jaarbasis ontvangt de kinderboerderij gemiddeld 29000 bezoekers. De bezoekers komen merendeels uit Amsterdam Zuidoost. Door de weeks wordt de boerderij vrijblijvend bezocht door de basisscholen, peuterspeelzalen en naschoolse opvang en veelal in het weekend komen de ouders met kinderen en hun familie. Tijdens de wintermaanden is het qua bezoekers rustig op de boerderij, met uitzondering van zonnige weekenden. Vanaf maart tot aan de herfst komt iedereen naar de jonge dieren kijken en gezellig tussen de dieren in de weiden lopen. Na het bezoek aan de dieren gaat men vaak op het terras zitten of met de kinderen de speeltuin in. Enkele dagen per jaar wordt aan de bezoekers gevraagd om aan te geven wat hun woonplaats is. 15 feb
8 mrt
15 apr
7 mei
21 mei
12 juni
1 juli
12 aug
13 sept
Amsterdam
98
187
205
183
199
174
135
94
165
27 okt 127
Totaal gemiddeld 1567
75%
Regio
22
23
91
64
71
45
15
10
45
55
441
21%
Overig Totaal
9 129
3 213
19 315
7 254
11 281
6 225
0 150
0 104
8 218
10 192
73 2081
4% 100,00%
5
11. Donateurs De donateurs van de kinderboerderij doneren jaarlijks een bedrag van minimaal € 10, =. De donateurs krijgen 2x per jaar een kinderboerderij krantje of nieuwsbrief en aan het einde van het jaar een leuke kinderboerderij kalender. Nieuwe donateurs worden geworven met een aardige attentie: zelf getimmerde vogelhuisjes. Het krantje wordt bekostigd door bedrijven die in het blaadje adverteren, wordt gedrukt door drukkerij Kroonland in Hoogezand en grotendeels rondgebracht door vrijwilligers. De adressen die buiten de regio vallen gaan via de post. Eind 2015 had de kinderboerderij 370 donateurs. Deze hebben gezamenlijk € 8.672,= bijeengebracht. Het geld wordt besteed aan de verzorging van de dieren.
12. Adoptie Sinds 1992 kunnen dieren financieel geadopteerd worden door particulieren en bedrijven. In de bezoekersruimte wordt een digitale presentatie getoond met foto’s van de geadopteerde dieren waarbij vermeld wordt door wie zij geadopteerd zijn. Tevens hangen er bordjes, voor zover dat mogelijk is, bij de hokken van de dieren. Ook de ‘adopteurs’ krijgen 3x per jaar het kinderboerderij krantje of nieuwsbrief en de boerderijkalender. Daarnaast krijgen zij nog een adoptiecertificaat met daarop een foto van het door hen geadopteerde dier en informatie over de betreffende diersoort. Eind 2015 waren er 56 dieren geadopteerd door 36 particulieren en 4 bedrijven. Opbrengst € 3.460,= Het geld wordt besteed aan de verzorging van de dieren.
13. Sponsoring, giften e.d Cartridges en inkttoners. In 2004 zijn we begonnen met het inzamelen van lege cartridges en inkttoners. Diverse actieve spaarders, waaronder ook bedrijven, steunen ons op deze manier. De prijzen die wij hiervoor ontvangen liggen tussen de 10 cent en 3 euro per stuk. In 2015 bracht dit € 256,25 op. Vrienden Loterij Sinds mei 2004 staat de kinderboerderij bij de Vrienden Loterij (voorheen Sponsorloterij) geregistreerd als “goed doel”. Deelnemers van de Vrienden Loterij kunnen op die manier de kinderboerderij steunen. De helft van elke lotprijs gaat naar de kinderboerderij. Tijdens de grote kinderboerderijactiviteiten, in het kinderboerderij krantje en op de website wordt de Vrienden Loterij actief gepromoot. Dit bracht in 2015 € 3.691,25 op. Verkoop 2e hands boeken De verkoop van 2e hands boeken is een succes. Er worden regelmatig ‘oude’ boeken door bezoekers gedoneerd aan de kinderboerderij. Deze worden dan weer voor € 1, - verkocht. In 2015 brachten deze boeken € 430,= op.
Giftenbus De giftenbussen op het terrein brachten € 621,= op. Sponsors. Giften en vrijwilligersacties: - De grootste vrijwilligersactie van Nederland, van het Oranjefonds: NL Doet vond dit jaar plaats op 20 maart. De klussen op deze dag waren het ophogen van de kippenrennen en de ezeluitloop met zand en een wilgenhaag maken als afzetting van de composthoop. Tevens werd er € 400,- gedoneerd. - Amsterdam Cares verzorgde een klusmiddag: een groep mensen heeft geholpen met het beitsen van picknicktafels, plantenbakken vullen met zomerbloeiers, vogelhuisjes voor nieuwe donateurs timmeren en de buitenbak van de ezels voor de helft van nieuw zand te voorzien. Tevens werd een bedrag van € 1.002,73 gedoneerd. - Leaurence education is geweest en zij hebben de andere helft van de buitenbak van de ezels voorzien van nieuw zand. Ook hebben ze het oude hek van de ezelbak gesloopt. - 5 mensen van Cisco hebben op een middag in november een deel van de knotwilgen geknot. De rest is door de hulpboeren geknot. - Diverse adverteerders sponsorden het donateursblad en boerderijkalender. - Een gedeelte van de opbrengst van de muntenactie van ‘t Brinkie: € 260,= 6
-
DWI Herstelling repareert en knapt materieel, hekken, speeltoestellen e.d. op. Hiervoor wordt geen arbeidsloon berekend. Winkeliers uit de omgeving stellen kleine prijsjes beschikbaar voor de loterij
14. Website en Facebook De kinderboerderij heeft sinds 2001 een eigen website. Hierop is alle informatie te vinden over de kinderboerderij. Algemene informatie, maar ook informatie over kinderparty’s, beschikbare lessen, adoptie van dieren, donateurschap e.d. Op de nieuwspagina zijn alle nieuwe wetenswaardigheden over het wel en wee op de kinderboerderij te vinden. Op de activiteiten pagina is te vinden wanneer er activiteiten worden gehouden en de verslagen hiervan. De diverse rubrieken worden regelmatig vernieuwd. In 2015 hebben 8.496 mensen de website bezocht. Er is in 2012 een facebookpagina aangemaakt. Eind 2015 waren er 490 ‘vind-ik-leuks’.
15. Dierenbestand eind 2015 diersoort: Varkens: Pietrain Hampshire Landvarken Rundvee: Lakenvelder Florien Ankie Witrik Nynke Ezels: ezelin Jitske Jolien ezelruin Jordi Geiten: Wallische: Heidi Femke Sietske Fien Floor Bok Toggenburger: Lisa Nubische: Colinda Eefje Jill Nellie Julia Nora bok Bonky Angora: Curly Bok Dwerg: Bles Bente Schapen: Zwartbles ooien Ram Ouessant ooien Ouessant ram Katten: Zwarte poes Fretten: wildkleur Watervogels: Zwarte zwaan Indische streepgans Brandgans
aantal 7 4 2 1 5 4 1 3
18 6
Geboren in 2015
Verkocht in 2015 Varkens + big
Koe Elise Koekalf Fenna Stierkalf Thijs
1 boklam 1 bok 2 geitenlammeren (Floor en Fien)
1 7 2 bok- en geitenlam 2 bok- en geitenlam 1 geitenlam (Nora)
Lammeren Lammeren
2 2 25 18 1 5 1 1
Geit Minie en Renske 9 lammeren 17 lammeren 5 lammeren
3 51 2 1 4
Mannetjes zwaan
7
Knobelgans Canadese gans Casarca eend Bergeend Kaneeltaling Muskuseend Krooneend Europese pijlstaart Europese smient Wintertaling Slobeend Witwangfluiteend Nonnetje Mandarijneend Carolinaeend Witborsteend Krombekeend Kwaker Hoenders: Barnevelder N-H Blauwe Engels vechthoen Hollands hoen groot Hollands hoen kriel Uilebaarden Ned. Sabelpootkriel Kraaikop Lakenvelder Hollands kuifhoen Brahma Zijdehoen Kalkoenen Parelhoen helm helm wild Blauwe pauw Fazanten: Goud Zilver Koning Lady Amherst Kwartels: Chinese Japanse Harlekijn Europese Duiven: Hyacinth King overig volierevogels: grasparkiet valkparkiet Konijnen: Ned. hangoor Rijnlander Kleurdwerg chinchilla Tan Thrianta Japanner Rex Hollander Lotharinger Knaagdieren: Cavia's: Langharige Borstelharige Kortharig Hollander 8
1 1 3 4 2 4 5 4 2 1 2 3 2 2 4 2 2 4 125 4 14 2 5 3 5 5 3 4 6 3 4 3 4 1 6 2 2 2 2 1 3 2 2 11 6 4 4 12 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 28 3 2 7 1
12 jongen
11 jongen
24 jongen 5 jongen 4 jongen
22 jongen 4 jongen 4 jongen
4 jongen 8 jongen 2 jongen 2 jongen
2 jongen 4 jongen
legkippen
Rex Tan Engels gekruind Tamme ratten Degoes Gerbils Shawi Insecten: Bijenvolkeren: Wandelende takken: PSG 1 PSG 9 PSG 195
1 3 3 3 4 2 1
21 jongen
jongen
3 42 21 13 8
Diergeneeskundige aspecten: Zoönose keurmerk aanwezig. verplichte entingen: koeien - 1x per jaar Brucelose, IBR en melkerskoorts (leptospirose) schapen en geiten - 1x per jaar Q-koorts vrijwillige entingen en behandelingen: Ezels 2x per jaar ontwormen, 1x per jaar enting influenza + tetanus, 4x per jaar worden de hoeven bekapt door de hoefsmid. Schapen en geiten geënt tegen Q-koorts, 4x per jaar ontwormen, 3x per jaar klauwtjes bekappen en controle op rotkreupel. Pluimvee en watervogels 4x per jaar ontwormen. Fretten worden 1x per jaar geënt tegen hondenziekte en Parvo
9
