Kijkoperatie van de knie Artroscopie
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is een kijkoperatie?
3
Een gezonde knie
3
Waarom is een kijkoperatie nodig?
4
Voorbereiding op de operatie
5
De operatie
7
Na de operatie
8
Complicaties 9 Controle 9 Revalidatie en herstel
10
Uw vragen
13
Notities 15
Colofon Redactie:
afdeling orthopedie
afdeling communicatie
Fotografie:
beeldgroep MCA
Oplage:
400/2e druk
Druk: Ricoh Artikelnummer: 149765 / 2015.03 Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting 2
In overleg met uw orthopedisch chirurg krijgt u binnenkort in Medisch Centrum Alkmaar (MCA) een kijkoperatie van de knie (artroscopie). U wordt voor deze operatie 1 dag opgenomen. In deze folder vindt u uitleg over deze ingreep en het herstel na de operatie.
Wat is een kijkoperatie? Artroscopie betekent letterlijk kijken (scopie) in een gewricht (arthros). Met een kijkoperatie kan de orthopedisch chirurg nagaan wat de precieze oorzaak van uw knieklachten is. Vervolgens wordt uw knie al tijdens de kijkoperatie behandeld. In een enkel geval wordt er iets gevonden wat niet op hetzelfde moment behandeld kan worden. Dit zal de orthopedisch chirurg dan met u bespreken.
De rechterknie, zijaanzicht
Een gezonde knie De knie is een scharniergewricht dat het boven- en onderbeen met elkaar verbindt. Een knie bestaat uit drie delen: het scheenbeen, het bovenbeen en de knieschijf. De uiteinden van deze botdelen zijn bedekt met een laagje elastisch kraakbeen zodat de knie schokken kan opvangen en soepel kan bewegen. Tussen het bovenbeen en het scheenbeen zitten
De rechterknie, vooraanzicht 3 Artroscopie
Kijkoperatie van de knie
de binnenste en buitenste meniscus.
van de meniscus. De rest van de meniscus
Deze zorgen ervoor dat het ronde
blijft intact. Dit is belangrijk omdat anders
bovenbeen kan draaien op het platte
slijtage kan optreden. In een enkel geval -
scheenbeen. Middenin het kniegewricht
meestal bij jonge mensen - kan de scheur
liggen de kruisbanden. Samen met de
gehecht worden. De nabehandeling is
gewrichtsbanden rond de knie zorgen ze
dan anders. Uw orthopedisch chirurg
voor stabiliteit van het kniegewricht en
bespreekt dit dan met u.
vangen ze draai-en glijbewegingen op. Scheur in de voorste kruisband Middenin de knie zitten de voorste en de Waarom is een kijkoperatie nodig?
achterste kruisband. Het is meestal de voorste kruisband die door een verkeerde
Een kijkoperatie kan nodig zijn bij:
beweging scheurt: vaak door een
• een scheur in de meniscus
draaibeweging van de knie. De meeste
• een scheur in de voorste kruisband
kruisbandproblemen ontstaan tijdens
• OD-haard (Osteochondritis dissecans)
het sporten. Een scheur in de voorste kruisband kan niet tijdens de kijkoperatie
Als er een andere reden is voor de
worden behandeld. Het kan zijn dat
kijkoperatie, bespreekt uw orthopedisch
de klachten met fysiotherapie kunnen
chirurg dit met u.
worden verholpen. Het kan ook zijn dat er een aparte operatie nodig is. Als dat zo
Scheur in de meniscus
is, bespreekt uw orthopedisch chirurg dit
Een scheur in de meniscus kan ontstaan
uiteraard met u.
door: • een verkeerde beweging van de knie (dit komt veel voor bij voetballers) • door slijtage bij het ouder worden, eventueel in combinatie met artrose
Slijtage van de knie Soms kunnen er grotere (losse) delen van het kraakbeen en meniscus het gevoel van een blokkade geven of klikkend gevoel in de knie. De orthopedisch chirurg kan dit
Een scheur kan tijdens de kijkoperatie di-
dan verwijderen zodat u het gevoel niet
rect worden behandeld. De orthopedisch
meer heeft. Aan de slijtage zelf is tijdens
chirurg verwijdert het gescheurde deel
de kijkoperatie niets te doen.
4
OD-haard
Het herstel van een kijkoperatie voor een
Een OD-haard ontstaat omdat het
OD-haard duurt aanzienlijk langer dan
bovenbeen tijdelijk minder doorbloed
na een normale kijkoperatie. Luister dus
is. Hierdoor kan een stukje bot met
goed naar de instructies die u van de
kraakbeen loslaten. Deze zeldzame
orthopeed krijgt na de operatie.
aandoening kan op verschillende manieren behandeld worden: • Het stukje bot met kraakbeen is alleen
Voorbereiding op de operatie
aan de randen losgeraakt, maar zit nog wel aan het bot vast. In dit geval
Anesthesie
maakt de orthopedisch chirurg meestal
Als tot een operatie is besloten, brengt u
gaatjes in het bot. Hierdoor verbetert de
aansluitend op uw afspraak met de ortho-
doorbloeding en groeit het kraakbeen
pedisch chirurg een bezoek aan het in-
naar verwachting weer vast
loopspreekuur van de polikliniek anesthe-
• het stukje bot met kraakbeen laat op
gesprek met een anesthesioloog. Dit is
een soort krater in het stukje bot met
een medisch specialist op het gebied van
kraakbeen.
verdoving en narcose. De anesthesioloog
- zweeft het stukje bot met kraakbeen
bespreekt met u:
los in de knie, dan plaatst de
• uw gezondheidstoestand;
orthopedisch chirurg deze met 2
• welke anesthesie u krijgt: algehele
kleine schroefjes terug. Ook maakt hij gaatjes om de doorbloeding te verbeteren en het vastgroeien te bevorderen
siologie. U heeft daar een voorbereidend
een plek helemaal los. Er ontstaat
- is het stukje bot met kraakbeen verdwenen, dan maakt de
anesthesie (narcose) of regionale anesthesie (ruggenprik); • eventuele aanpassing van uw medicijnen rond de operatie; • informatie over niet eten en drinken (nuchter zijn).
orthopedisch chirurg in de krater gaatjes. Hierdoor ontstaat een soort
Als u met een ruggenprik plaatselijk
littekenkraakbeen, waardoor de
wordt verdoofd, kunt u tijdens de operatie
krater wordt opgevuld
meekijken op een beeldscherm.
5 Artroscopie
Kijkoperatie van de knie
hartklachten, nierfunctiestoornissen, Meer informatie over anesthesie
maagklachten en/of gebruikt u
vindt u in de brochure ‘Goed
bloedverdunnende medicijnen? Dan
voorbereid op uw operatie’. U krijgt
mag u alleen Paracetamol gebruiken. Als
deze brochure op de polikliniek
dit onvoldoende helpt, kunt u contact
anesthesiologie.
opnemen met uw orthopedisch chirurg. Wat neemt u mee naar het ziekenhuis?
Afdeling opname
U neemt het volgende mee naar het
Aansluitend op het bezoek aan de
ziekenhuis:
anesthesioloog gaat u naar de afdeling
• opnameformulieren
opname. U wordt ingepland voor de
• legitimatiebewijs
operatie en op een wachtlijst geplaatst.
• afsprakenkaart met een actuele
U krijgt een indicatie van de wachttijd. Als bekend is wanneer u geopereerd wordt, krijgt u telefonisch bericht van de afdeling opname. U hoort dan de definitieve datum, het tijdstip van opname, het tijdstip van de operatie, waar
registratie-etiket • verzekeringsbewijs van uw zorgverzekering • alle medicijnen (met verpakking) die u thuis gebruikt • elleboogkrukken (of uw rollator als u
u zich kunt melden en tot hoe laat u mag
gewend bent om die te gebruiken),
eten en drinken. Ook krijgt u een afspraak
elleboogkrukken kunt u huren bij een
voor een telefonisch opnamegesprek
thuiszorgwinkel bij u in de buurt
met een verpleegkundige, die o.a. uw
• een badjas en slippers of pantoffels
thuissituatie in kaart brengt.
• comfortabele stevig aansluitende schoenen waar u goed op kunt lopen
Haal pijnstillers in huis
(geen hakken)
Het kan zijn dat u na de operatie nog pijn
• makkelijk zittende kleding
heeft. Wij raden u daarom aan om voor
• extra ondergoed
de operatie de pijnstillers Paracetamol
• iets om te lezen; tijdschrift of boek
(500 mg) en Ibuprofen (400 mg) in huis te halen. Deze zijn verkrijgbaar
Wij adviseren u om kostbaarheden als
bij uw drogist of apotheek. Heeft u
sieraden thuis te laten. Het ziekenhuis
6
is bij verlies of diefstal namelijk niet
Waar en door wie wordt u geopereerd?
aansprakelijk.
U wordt geopereerd op de operatie afdeling. Vlak voor de operatie brengt
Belangrijk: ontharen gebeurt zo nodig in
de verpleegkundige u naar de holding.
het ziekenhuis
Dit is een ontvangstruimte waar u verder
Wij vragen u dringend om niet zelf van
op de operatie wordt voorbereid. Uw
tevoren thuis te ontharen. Als ontharen
persoonlijke en medische gegevens wor-
nodig is, wordt dit vlak voor de operatie
den gecontroleerd en u krijgt een deken.
in het ziekenhuis gedaan. Dit is belangrijk
De medewerkers van de operatiekamer
om eventuele infecties te voorkomen.
komen u vanuit deze ruimte ophalen. U wordt geopereerd door een orthopedisch chirurg of een orthopedisch chirurg in
De operatie
opleiding die in het laatste jaar van de opleiding zit. Als u wordt geopereerd door
Waar kunt u zich melden?
een orthopedisch chirurg in opleiding
U meldt zich op de dag van de operatie
wordt u hier vooraf over ingelicht.
op de afgesproken tijd bij de portier, huisnummer 070. Hij/zij vertelt u op welke
De kijkoperatie
afdeling u zich mag melden.
De orthopedisch chirurg maakt twee sneetjes van ongeveer 1 centimeter aan
Een verpleegkundige bereidt u voor
de voorkant van uw knie. Soms is nog
De verpleegkundige bereidt u voor op
een derde sneetje nodig, net boven de
de operatie:
knieschijf. De instrumenten worden door
• de verpleegkundige wijst u uw bed
deze sneetjes in de knie gebracht. De knie
• u krijgt een operatiehemd aan
wordt tijdens de ingreep voortdurend
• ze tekent de knie af die geopereerd
gespoeld met een zoutwateroplossing.
wordt • u krijgt een injectie om trombose te voorkomen • u krijgt premedicatie: dit bestaat uit een
Dit is nodig voor goed zicht in de knie. Na de ingreep worden de wondjes afgedekt met een gaasje en in een enkel geval zo nodig gehecht. U krijgt vervolgens een
capsule waar u wat slaperig van wordt en
drukverband om uw knie. Al met al duurt
2 tabletten Paracetamol tegen de pijn.
de kijkoperatie ongeveer twintig minuten. 7 Artroscopie
Kijkoperatie van de knie
Na de operatie
krukken, daarna nog 3 dagen met 1 kruk (aan de niet-geopereerde kant). Deze
Als alles goed gaat, mag u na de operatie
periode is een gemiddelde. Afhankelijk
nog op dezelfde dag naar huis. Alleen
van uw klachten kan het noodzakelijk
als dat nodig is, blijft u een nacht in het ziekenhuis. Bijvoorbeeld als er een
zijn om langer met krukken te lopen • als er geen vocht meer uit de wondjes
complicatie optreedt. U mag 48 uur na
komt - meestal na zo’n 2 dagen - mag u
de operatie zelf het drukverband eraf
weer douchen
halen en gewone pleisters op de wondjes plakken. U draagt vanaf dit moment tot uw
Eventuele klachten na de kijkoperatie
controleafspraak, 2 weken na de ingreep,
Het kan zijn dat:
overdag een elastische kous.
• u nog (veel) pijn heeft: u kunt daarvoor
U krijgt deze kous van het ziekenhuis.
de pijnstillers Paracetamol 500 mg
‘s Nachts moet u deze afdoen, omdat
(maximaal viermaal twee tabletten per
de kous anders gaat knellen. Ervaart u
dag) en eventueel Ibuprofen 400 mg
overdag meer klachten met de kous? Dan
(maximaal driemaal één tablet per dag)
mag u deze overdag ook af.
gebruiken • de wondjes nog dik zijn: dit wordt
Leefregels voor thuis
veroorzaakt door littekenweefsel en is
Voor goed herstel van uw knie is het
onschuldig. Het verdwijnt meestal na 3
belangrijk dat u zich thuis aan de volgende leefregels houdt: • u mag uw knie de eerste week niet
bovenbeen: dit komt door de strakke
verder dan 90 graden buigen:
band die tijdens de operatie om
zo voorkomt u dat de wondjes
uw bovenbeen heeft gezeten (deze
openspringen
zogenoemde bloedleegteband zorgt
• u mag wel lopen, tenzij u van de
er tijdens de operatie voor dat er geen
orthopeed andere instructies heeft
bloed in de knie komt). Hierdoor kunt
gekregen. Het is belangrijk dat u niets
u een (grote) blauwe plek krijgen. Deze
forceert. Als u (veel) pijn krijgt moet u
zakt naar beneden, waardoor soms ook
het rustiger aan doen
de kuit of enkel ineens blauw (en soms
• u loopt de eerste 3 dagen met 2 8
tot 4 weken. • u een wat beurs gevoel heeft in uw
dik) zijn
• de knie dik is. Dit is normaal en wordt
met de spoedeisende hulp.
veroorzaakt door de irritatie van het slijmvlies na de kijkoperatie
Klachten binnen 2 weken na de operatie Krijgt u na de 1e 24 uur na de operatie (een van) deze klachten? Neem dan
Complicaties
contact op met de polikliniek orthopedie. Dat kan op werkdagen van 8.30 tot
De kans op complicaties is niet groot,
16.30 uur. Buiten kantooruren en in het
maar het kan zijn dat:
weekend kunt u contact opnemen met de
• de knie langdurig dik wordt en blijft
spoedeisende hulp.
• er een bloeding optreedt • het kniegewricht ontsteekt
Telefoonnummers • polikliniek orthopedie: 072 - 548 25 00
Er is verder een hele kleine kans op trombose. Bij trombose ontstaat een klein
• afdeling spoedeisende hulp: via het algemene nummer 072 - 548 44 44
bloedstolseltje dat een ader in het been verstopt. Om dit te voorkomen, krijgt u voor de operatie een prikje in uw buik met
Controle
een bloedverdunnend middel. U komt 2 weken na de operatie voor Wanneer waarschuwt u het ziekenhuis?
controle op de polikliniek orthopedie.
Waarschuw het ziekenhuis als:
Uw knie wordt gecontroleerd door
• uw knie dikker wordt en/of meer pijn
een verpleegkundig specialist (VS) of een
gaat doen • u niet meer op het been kunt staan, terwijl u dit eerder wel kon
physician assistant (PA). Dit zijn speciaal opgeleide verpleegkundigen of andere zorgverleners die onder supervisie van
• uw knie rood wordt
de medisch specialist ook medische zorg
• als u meer dan 38,5 ºC koorts krijgt
mogen verlenen. Tijdens deze controle bekijkt de VS of
Klachten binnen 24 uur
de PA of u fysiotherapie nodig heeft en
Krijgt u binnen 24 uur na de operatie (een
worden eventuele hechtingen verwijderd.
van) deze klachten? Neem dan contact op
Als alles goed gaat, is verdere controle 9 Artroscopie
Kijkoperatie van de knie
niet nodig. Alleen als uw knie nog niet
Is uw knie 3 dagen na de operatie nog dik
helemaal goed geneest, komt u nog een
en/of pijnlijk? Leg dan 5 keer per dag - 10
keer voor controle.
minuten per keer - ijs op uw knie. Het is belangrijk dat u tussen de ijspakking of een ingevroren nat washandje een droge
Revalidatie en herstel
doek legt, een theedoek bijvoorbeeld.
Afhankelijk van de diagnose nemen reva
Instructies voor lopen met krukken en
lidatie en herstel gemiddeld 2-6 weken in
oefeningen
beslag. Als alles goed gaat mag u:
Na de kijkoperatie moet u een aantal
• na 2 weken weer fietsen
dagen met elleboogkrukken lopen. Voor
• afhankelijk van de ingreep zo’n 1-2
goed herstel van uw knie doet u verder
weken na de operatie weer zittend werk
oefeningen.
doen, na 3 weken zwaarder werk
Op onze website www.mca.nl/
• na een maand beginnen met sporten:
kijkoperatieknie vindt u een fotoverhaal
als uw knie na het sporten dik wordt,
met een uitleg over het lopen met
moet u het iets rustiger aan gaan doen
krukken en de oefeningen. Raadpleeg dit
• vanaf het moment dat u de krukken
fotoverhaal.
niet meer nodig heeft weer autorijden (het is raadzaam om uw verzekering te
Afstellen elleboogkrukken
raadplegen over het autorijden na een
In deze brochure vindt u ook een
operatie)
uitleg over het afstellen van uw elleboogkrukken, het (trap)lopen met
Nabehandeling OD-haard
elleboogkrukken en de oefeningen voor
Als u bent behandeld voor een
thuis. Als u meer begeleiding nodig heeft
OD-haard, dan geldt voor u een
bij het lopen met krukken, kunt u een
andere nabehandeling. Meestal loopt
afspraak maken met een fysiotherapeut bij
u 6 weken met 2 krukken en mag
u in de buurt.
u, afhankelijk van de ernst van de aandoening, tot 50% belasten.
Voor het afstellen van de elleboogkrukken op de juiste hoogte, kunt u het volgende doen:
10
• doe uw schoenen aan, ga rechtop
dan 50% belast. Dit geldt als u zonder
staan, zet de voeten iets uit elkaar, strek
krukken op uw beide voeten staat én als u
de knieën en steun op beide benen
loopt met de krukken.
• neem de krukken in uw handen: 1 links en 1 rechts en plaats ze iets naar voren • laat de armen ontspannen langs het lichaam hangen • stel de krukken zó in dat de
Lopen met 2 krukken U gaat met de voeten naast elkaar staan met de krukken naast uw voeten. U zet eerst beide krukken tegelijk vooruit. Zet
handsteunen ter hoogte van de polsen
dan uw geopereerde been naar voren
zijn
tussen de krukken. Zet vervolgens een
• stel de hoogte van de manchet (deel
stap met het niet-geopereerde been tot
kruk om de onderarm) zó in dat de
voorbij het geopereerde been. Maak niet
bovenrand van de manchet ongeveer 5
al te grote stappen en let erop dat ze even
cm onder de elleboog zit
groot zijn (zie afbeelding).
(Trap)lopen met elleboogkrukken U loopt de eerste 3 dagen met 2 krukken, daarna nog 3 dagen met 1 kruk (aan de niet-geopereerde kant). Het is belangrijk dat u het geopereerde been niet meer
Lopen met 1 kruk Houd de elleboogkruk vast aan uw niet-geopereerde kant. Zet de kruk en het geopereerde been tegelijkertijd 11 Artroscopie
Kijkoperatie van de knie
naar voren. Zet vervolgens een stap met
aan de buitenkant vast in de hand met de
het niet-geopereerde been tot voorbij
elleboogkruk (zie afbeelding) of geef de
het geopereerde been (zie afbeelding).
2e kruk aan degene die eventueel met u meeloopt. Zet eerst uw gezonde been een trede omhoog. Zet uw geopereerde been en de kruk er vervolgens naast (zie afbeelding). Traplopen met elleboogkrukken - trap af U houdt met uw ene hand de leuning vast, met uw andere hand houdt u de elleboogkruk vast. De tweede elleboogkruk houdt u aan de buitenkant vast in de hand met de elleboogkruk (of geef de tweede kruk aan degene die
Traplopen met elleboogkrukken - trap op
met u meeloopt). U zet de elleboogkruk
U houdt met de ene hand de leuning vast,
een trede lager. U plaatst de voet van
met uw andere hand de elleboogkruk.
het geopereerde been ernaast. Zet
U houdt de 2e elleboogkruk horizontaal
vervolgens uw gezonde been ernaast (zie afbeelding).
12
Oefeningen voor thuis
Uw vragen
Voor goed herstel van uw knie is het belangrijk dat u thuis oefeningen doet.
Vragen over de kijkoperatie
U begint de eerste dag na de operatie,
Heeft u nog vragen over de kijkoperatie?
het is raadzaam deze oefeningen te
Stel ze dan gerust aan uw orthopedisch
blijven doen tot u op controle komt. Voor
chirurg of een medewerker van de
zover het verband dit toelaat doet u 3
polikliniek orthopedie. Dat kan op
maal daags de volgende buigoefeningen.
werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur via de
Herhaal elke oefening 10 keer.
polikliniek orthopedie, telefoonnummer 072 - 548 25 00. Heeft u vragen over de planning, dan kunt u deze stellen bij de afdeling opname. Dat kan op werkdagen van 08.00 tot 17.30 uur, telefoonnummer 072 - 548 29 40.
Been gestrekt heffen Been gestrekt heffen
Knie Knie strekken strekken
Vragen over de krukken en oefeningen Met vragen over het lopen met krukken en de oefeningen voor thuis kunt u contact opnemen met de afdeling fysiotherapie Buigen tot de pijngrens Buigen tot de pijngrens
Buigen tot de pijngrens Buigen tot de pijngrens
van MCA. Dat kan op werkdagen van 8.00 tot 9.00 uur via telefoonnummer 072 - 548 36 00. Bron illustraties: folder ‘Zorg voor beweging - De kijkoperatie (artroscopie)’
De 10 keer optrekken Devoet voet tien keer optrekken
van de Nederlandse Orthopaedische Vereniging
13 Artroscopie
Kijkoperatie van de knie
Vragen op de dag van de opname Het kan zo zijn dat uw familielid of naaste tijdens de opname telefonisch contact zou willen hebben met de afdeling waar u geopereerd wordt. Dit kan op één van de volgende telefoonnummers: bij opname op dagbehandeling chirurgie 072 - 548 42 00 bij opname op de verpleegafdeling orthopedie 072 - 548 25 40
14
Notities ..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
15 Artroscopie
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T (072) 548 44 44 mca.nl/orthopedie
mca.nl
