Ketenanalyse PVC in project Rioolvervanging en herinrichting Westereng te Bussum
INHOUDSOPGAVE
1
Inleiding………………………………………………………………………………………………………………………… 1.1 Wat is een ketenanalyse…….………………………………………………………………………………….. 1.2 Activiteiten…………………………………………………………………………………………………………….. 1.3 Opbouw…………………………………………………………………………………………………………………… Stap 1: Dominantieanalyse en keuze ketenanalyse…………………………………………………………………. Stap 2: Identificeren van schakels in de keten…………………………………………………………………………. Stap 3: CO₂-uitstoot per schakel in de keten…………………………………………………………………………… Stap 4: Reductiemaatregelen……………………………………………………..…………………………………………… Totalen…………………………………………………………………………………………………………………………… Reductiemaatregelen…………………………………………………………………………………………………….. 2 Doelstellingen inclusief plan van aanpak……………………………………………………………………….. Bijlage 1: Berekeningen bij ketenanalyse PVC
3 3 3 4 5 6 7 11 11 12 13
2
1. INLEIDING In het kader van het behalen van niveau 5 op de CO₂-Prestatieladder voert Reimert twee analyses uit van een GHG (Green House Gas) genererende keten. Dit document beschrijft de ketenanalyse van het PVC in het project Rioolvervanging en herinrichting Westereng te Bussum. Deze ketenanalyse is opgesteld door Reimert onder begeleiding van CO₂seminar.nl.
1.1 Wat is een ketenanalyse Een ketenanalyse houdt in dat van een bepaald product of dienst de CO₂-uitstoot wordt berekend van de gehele keten. Met de gehele keten wordt de gehele levenscyclus van het product bedoeld: van inwinning van de grondstof tot en met verwerking van afval (of recycling).
1.2 Activiteiten Reimert heeft 140 werknemers, waarvan 30 medewerkers op het bedrijfsbureau en de administratie. Van de 110 bouwplaatsmedewerkers, uitvoerders en hoofduitvoerders zijn er 25 mensen in de bouw en betonbouw actief. 85 mensen realiseren de overige infrastructurele werken. Buiten de vaste medewerkers zijn er gemiddeld nog 100 specialisten rechtstreeks of via onderaanneming werkzaam voor het bedrijf. Ontwerp, calculatie en werkvoorbereiding voor Reimert Bouw en Infrastructuur en haar dochterondernemingen De Wilde en Beugel infrastructuur worden centraal georganiseerd vanuit Almere. Het werkgebied beslaat de provincies Utrecht, Flevoland, Overijssel, Drenthe, Gelderland, Groningen, Friesland en Noord-Holland. Bouwkundig gezien is Almere het kerngebied. Ubink beschikt over bouwkundig en constructief onderlegde medewerkers en houdt kantoor op de centrale vestiging van Reimert. Door maatwerk en perfecte begeleiding zijn wij voor architecten, particulieren, bedrijven en overheden een goede bouwpartner.
3
1.3 Opbouw In dit rapport presenteert Reimert Bouw en Infrastructuur de ketenanalyse van PVC in het project "Rioolvervanging en herinrichting Westereng" te Bussum. De opbouw van het rapport is als volgt: Stap 1: Dominantieanalyse en keuze ketenanalyse Stap 2: Identificeren van schakels in de keten Stap 3: CO₂-uitstoot per schakel in de keten Stap 4: Reductiemaatregelen
4
STAP 1: DOMINANTIEANALYSE EN KEUZE KETENANALYSE Voordat wordt bepaald welke ketenanalyse uitgevoerd wordt, maakt een berekening overzichtelijk wat de meest significante scope 3 emissiebronnen zijn. Deze dominantieanalyse is separaat aan de ketenanalyse opgesteld en terug te vinden in het CO₂-handboek van Reimert. Reimert heeft conform de voorschriften van de CO₂-Prestatieladder 2.2 één ketenanalyse uit de top 2 en één ketenanalyse uit de top 6 moeten kiezen. Door Reimert wordt er voor gekozen om de ketenanalyses te kiezen uit de categorie “Ingekochte goederen en diensten”. De invloed op de inkoop is beperkt maar de impact van de projecten op het milieu is groot. Binnen deze categorie is gekozen voor de inkoop van gebakken stenen en PVC. Dit is gedaan omdat beide stromen voor Reimert een grote en constante inkoopstroom zijn. In dit rapport wordt de ketenanalyse van PVC in het project Rioolvervanging en herinrichting Westereng te Bussum behandeld.
5
STAP 2: IDENTIFICEREN VAN SCHAKELS IN DE KETEN In dit hoofdstuk worden de schakels in de keten in kaart gebracht. Onderstaand schema presenteert de schakels in de keten van het PVC
.
Figuur 1 PVC in project "Rioolvervanging en herinrichting Westereng" te Bussum.
Per schakel zal in onderstaande tabel de partner worden gepresenteerd. Categorie Grondstof Transport Productie Transport Montage (uitvoeren projecten) Gebruik en onderhoud Demontage Transport Recylcling / hergebruik
Partner(s) Onbekend Onbekend Wavin N.V. Onbekend Reimert Gemeente Bussum Nog onbekend Nog onbekend Nog onbekend
6
STAP 3: CO₂-UITSTOOT PER SCHAKEL IN DE KETEN In dit hoofdstuk wordt per schakel uit de keten (zie figuur 1) de CO₂-uitstoot berekend. Het gaat hierbij om de totale CO₂-uitstoot over de gehele keten van het door Reimert gebruikte PVC ten behoeve van het project Rioolvervanging en herinrichting Westereng te Bussum. De uitgebreide berekening is te vinden in bijlage 1. Grondstoffen De eerste schakel van de keten is het inkopen van de grondstoffen door de leverancier Wavin N.V. Voor het project te Bussum worden drie typen PVC buizen toegepast. Deze buizen zijn ook in diverse lengten in het project toegepast.
Ø 200 Ø 250 Ø 400 Totaal
Aantallen 325 m1 95 m1 2366 m1 2.786 m1
4,4 kg / m1 6,76 kg / m1 14,65 kg / m1
1.430 kg 642 kg 34.662 kg 36.734 kg
Voor de productie van PVC is zout, olie en water noodzakelijk. Per kilogram PVC is er 0,7 kg olie nodig, 1 kg zout en 3,8 liter water. Er is een aanname gedaan dat de olie wordt verkregen in het Midden Oosten en het zout uit Duitsland. Het water wordt ter plaatse verkregen. CO2-uitstoot transport grondstoffen Olie (herkomst: Midden Oosten) 0,7 kg Olie / 1 kg PVC 36,734 kg PVC 25,71 ton Olie Vervoer per vrachtschip 5.000 km 13 gCO2 / tonkm* Zout (herkomst Duitsland) 1 kg zout / 1 kg PVC Treinvervoer
36,734 kg PVC 500 km
36,73 ton Zout 30 gCO2 / tonkm* Totaal
1,67 ton CO2
0,55 ton CO2 2,22 ton CO2
*Handboek CO2-Prestatieladder v2.2.
7
Productie PVC De leverancier van de PVC buizen, Wavin N.V., zet de grondstoffen om in PVC. Om dit te bereiken zijn er een aantal chemische processen die doorlopen moeten worden. De hoeveelheid CO2 die er per proces vrij komt is onderstaand weergegeven en gebaseerd op een onderzoek van de firma Knipscheer. Productie PVC Ontbinding aardolie Raffinage aardolie Steam cracking aardolie Elektrolyse zout Chlorering Polymerisatie Extrusie Totaal: *Bron: Ketenanalyse Knipscheer
1,4 kg CO2 / kg 0,06 kg CO2 / kg 0,52 kg CO2 / kg 0,73 kg CO2 / kg 1,18 kg CO2 / kg 0,42 kg CO2 / kg 0,21 kg CO2 / kg 4,52 kg CO2 / kg
De totale CO2 uitstoot van de productie van de PVC buizen is: PVC buizen
CO2 uitstoot productie PVC voor het project 36.734 kg 4,52 kg CO2 / kg Totaal
166 ton CO2 166 ton CO2
Transport naar de projectlocatie De PVC buizen worden vanuit de locatie in Zwolle getransporteerd naar de projectlocatie in Bussum. CO2 uitstoot transport producten naar projectlocatie Transport buizen 36,7 ton 90 km 0,11 kg CO2/tonkm* Totaal * Bron: Handboek CO2-Prestatieladder v2.2.
0,36 ton CO2 0,36 ton CO2
8
Montage op de projectlocatie Op de projectlocatie worden de pvc buizen gemonteerd. Voor het woon-werk verkeer van de medewerkers van Reimert is een aanname gedaan van 50km enkele reis. De medewerkers van Reimert hebben gebruik gemaakt van divers materieel voor het aanbrengen van de PVC buizen.
Woon-werk verkeer
CO2 uitstoot woon-werk verkeer naar projectlocatie 742,93 uur* 50 km 93 dagen 100 km / dag 0,215 kg CO2/km Totaal
CO2 uitstoot materieelgebruik op het project Rupskraan (15-25 ton) 371 uur* 29 kg CO2 /u** Shovel 2000l 93 uur* 47 kg CO2 /u** Auto 6x6 + kraan 93 uur* 24 kg CO2 /u** Trilplaat 371 uur* 1 kg CO2 /u** Totaal * Bron: Begroting project Westereng ** Bron: Project Carbon Calculator Bam
2,0 ton CO2 2,0 ton CO2
10,77 ton CO2 4,36 ton CO2 2,23 ton CO2 0,37 ton CO2 19,37 ton CO2
Onderhoud / gebruik De riolering wordt tijdens het gebruik alleen bij verstoppingen gereinigd. Daarnaast wordt de riolering indien nodig schoongespoten. De frequentie is echter niet te achterhalen. De CO2 belasting zal daarbij minimaal zijn en is daarom niet opgenomen in deze ketenanalyse.
9
Demontage PVC leidingsystemen hebben volgens een onderzoek van TNO uit 2006 een verwachte levensduur van meer dan 100 jaar. Het PVC dat na 100 jaar vrij komt zal in de huidige situatie worden afgevoerd naar een afvalverwerker in Almere die het PVC zal recyclen.
Woon-werk verkeer
Rupskraan 1500l Auto 6x6 + kraan
CO2-uitstoot woon-werk verkeer naar projectlocatie 371 uur* 50 km 47 dagen 100 km / dag 0,215 kg CO2/km** Totaal CO2-uitstoot materieelgebruik op het project 371 uur* 29 kg CO2 /u*** 37 uur* 24 kg CO2 /u*** Totaal
CO2-uitstoot Afval naar afvalverwerker Afvoeren PVC buizen 36,7 ton 30 km 0,11 kg CO2/tonkm* Totaal * Bron: Begroting project Westereng ** Bron: Handboek CO2-Prestatieladder v2.2 *** Bron: Project Carbon Calculator Bam
1,01 ton CO2 1,01 ton CO2
10,76 ton CO2 0,89 ton CO2 11,6 ton CO2
0,12 ton CO2 0,12 ton CO2
Hergebruik PVC kan tot wel zeven keer probleemloos gerecycled worden. Omdat steeds meer fabrikanten ook daadwerkelijk gerecycled PVC toepassen in nieuwe PVC toepassingen wordt het ook daadwerkelijk mogelijk om de levenscyclus van PVC te vergroten. het gebruikte PVC kan daarom weer toegepast worden in een nieuwe cyclus.
10
STAP 4: REDUCTIEMAATREGELEN Om een overzicht te geven van de totale CO₂-uitstoot van de keten wordt onderstaand een tabel en een taartdiagram gepresenteerd. Nu de CO₂-uitstoot over de gehele keten bekend is worden reductiedoelstellingen opgesteld om deze CO₂-uitstoot te reduceren. Totalen: Fase Grondstoffen / transport Productie PVC elementen Transport naar de projectlocatie Montage op het project Gebruik & onderhoud Demontage
Totaal (ton CO2) 2
Percentage 1,10%
166
82,55%
0
0,18%
20
9,81%
0
0,00%
13
6,35%
Totaal 201 Tabel: Overzicht CO2 uitstoot per schakel uit de keten (in ton CO2).
100%
11
Reductiemaatregelen Reimert ziet zichzelf als een middenmoter wat betreft de emissie in scope 3. De mate van invloed binnen de keten is klein. Omdat de bedrijven binnen de organizational boundary van Reimert veelal een coördinerende rol hebben is het wel mogelijk om eisen te stellen aan de leverancier. Met het inzicht dat is verkregen met de ketenanalyse kan Reimert in het vervolg gerichter eisen stellen aan haar ketenpartners. De grootste winst zit hem in het reduceren van de CO₂ die vrij komt bij de productie van de PVCbuizen. Hier heeft Reimert geen directe invloed op. De leverancier en producent van de buizen zet zich actief in om haar MVO-beleid en haar CO₂-uitstoot te reduceren. Dit is terug te zien in het MVO Prestatieladder certificaat op niveau 4 dat is behaald en de CO₂-footprint die jaarlijks wordt opgesteld. Reimert kan hier bij aansluiten door de leverancier te stimuleren om gerecycled PVC toe te passen. Het vergroten van het aandeel van gerecycled PVC levert CO₂-reductie op. Het uitgangspunt is dat in de huidige situatie 40% gerecycled PVC wordt gebruikt. Elke 10 procentpunt verhoging lijdt tot 5 procentpunt extra CO₂-reductie. Dus 50% gerecycled PVC leidt tot 5% CO₂-reductie t.o.v. de huidige situatie. In overleg met de leverancier is vastgesteld dat een 50/50-verdeling het maximaal haalbare is in 2020, in verband met de kwaliteit van het product. Voor het project Rioolvervanging en herinrichting Westereng te Bussum zal dit een reductie van 5% opleveren. Omdat PVC-buizen steeds minder worden toegepast en opdrachtgevers vragen om alternatieven zal Reimert in contact treden met buizenproducenten over de mogelijkheid voor het toepassen van alternatieve mogelijkheden. Denk hierbij aan de ontwikkeling van bijvoorbeeld de Bio-buis. Woon-werkverkeer van de eigen werknemers is al opgenomen binnen scope 1 van de CO₂-footprint van Reimert. Op dit project zijn eigen medewerkers ingezet, waardoor reductiemaatregelen eveneens binnen scope 1 vallen. Bedrijfsbreed gezien wordt echter maximaal 30% van het verwerken en verwijderen van PVC uitgevoerd door onderaannemers/inhuur. Hierdoor verwachten wij een beperkt reductiepercentage binnen de ketenschakels ‘verwerken’ en ‘demontage’ voor wagens en machines te kunnen behalen van 0,03% in 2020 t.o.v. 2014 in scope 3. De overige reductiedoelstellingen kunnen niet worden doorgerekend omdat het effect van de doelstellingen nu nog niet inzichtelijk is. Met bovenstaande reductiemogelijkheden verwacht Reimert Bouw en Infrastructuur een reductie van 4% in de keten te behalen in 2020 t.o.v. 2014. Jaar Reductie 2014 0 2015 0,015 2016 0,02 2017 0,03 2018 1,5 2019 2,5 2020 4
12
2. DOELSTELLINGEN INCLUSIEF PLAN VAN AANPAK
ALGEMENE DOELSTELLING: 4% reductie over de gehele keten in 2020 ten opzichte van 2014
Reductie van 4% over de gehele keten in 2020 ten opzichte van 2014 (0,02 in 2016, 0,03% in 2017, 1,5% in 2018, 2,5% in 2019) subdoelstelling: 5% binnen ketenschakels winning grondstoffen/productie in 2020 t.o.v. 2014 (0% in 2015, 0% in 2016, 0% in 2017, 1,8% in 2018, 3% in 2019) schakel maatregel/actie ketenpartner VT gereed winning - toepassen gerecycled PVC: leverancier directie (VT) continu grondstoffen/ stimuleren leverancier hoger inkoop (T) productie percentage toe te passen KAM-coördinator (T) winning - ontwikkelingen omtrent leverancier directie (V) continu grondstoffen/ duurzamere mogelijkheden inkoop (T) productie volgen KAM-coördinator (T) winning - onderzoek naar toepassing van leverancier directie (V) okt. 2015 grondstoffen/ bio-buis inkoop (T) productie KAM-coördinator (T) subdoelstellingen: 0,2% reductie binnen ketenschakel verwerking in 2020 t.o.v. 2014 (0,1% in 2015 t.o.v. 2014, 0,15% in 2016 t.o.v. 2014, 0,2 % in 2017 t.o.v. 2014, 0,2% in 2018 t.o.v. 2014, 0,2% in 2019 t.o.v. 2014) schakel maatregel ketenpartner VT gereed verwerking: - onderaannemer/ZZP’er onderaannemer/ bedrijfsbureau (VT) continu woon-werkverkeer selecteren op basis van afstand inhuur/ZZP’er t.o.v. project verwerking: - betrekken bij toolbox onderaannemer/ directie (V) continu woon-werkverkeer - interne nieuwsbrief inhuur/ZZP’er Bedrijfsbureau (VT) - CO₂-footprint aan laten leveren KAM-coördinator (T) (feb/maart) - maatregelen scope 1 Reimert ook doorvoeren bij ZZP’er verwerking: - betrekken bij toolbox onderaannemer/ directie (V) continu materieel - interne nieuwsbrief inhuur/ZZP’er bedrijfsbureau(VT) - CO₂-footprint aan laten leveren KAM-coördinator (T) (feb/maart) uitvoerder (T) - maatregelen scope 1 Reimert ook doorvoeren bij ZZP’er subdoelstelling: 0,15% reductie binnen ketenschakel verwijderen in 2020 t.o.v. 2014 (0,08% in 2015 t.o.v. 2014, 0,1% in 2016 t.o.v. 2014, 0,15% in 2017 t.o.v. 2014, 0,15% in 2018 t.o.v. 2014, 0,15% in 2019 t.o.v. 2014) schakel Maatregel ketenpartner VT gereed verwijderen: - betrekken bij toolbox onderaannemer/ directie continu woon-werkverkeer - interne nieuwsbrief inhuur/ZZP’er bedrijfsbureau - jaarlijks CO₂-footprint aan laten KAM-coördinator leveren (feb/maart) - maatregelen scope 1 Reimert ook doorvoeren bij ZZP’er verwijderen: - betrekken bij toolbox onderaannemer/ directie (V) continu materieel - interne nieuwsbrief inhuur/ZZP’er bedrijfsbureau(VT) - jaarlijks CO₂-footprint aan laten KAM-coördinator (T) leveren (feb/maart) uitvoerder (T) - maatregelen scope 1 Reimert ook doorvoeren bij ZZP’er
13
COLOFON
auteur(s) kenmerk datum versie status
Stefanie Kamphuis, Nick van Moerkerk, Martin Vos Ketenanalyse PVC in project Rioolvervanging en herinrichting Westereng 26 maart 2015 1.2 definitief
14
