Kerkinformatie Nummer 174
Oktober 2009
Preken die spreken Katern over gemeenteadviseurs Jongeren actief in diaconaat
Inhoud
Colofon
Nummer 174 oktober 2009
3 Geldwerving Nieuwe kansen door dalende inkomsten 4 Vijf jaar Protestantse Kerk Diaken Nel van den Dool: hart voor mens en wereld 6 Kroniek 7 Berichten 8 Eredienst Preken die spreken - notities bij een Kamper project 9 Advent Adventskalender 2009 verschenen 10 Diaconaat Jeugddiaconaat: kansen voor diaconaat door jongeren 14 Duurzaamheid De klimaatneutrale kerk komt eraan 16 Landelijke ledenregistratie ‘Geen garanties, wel vertrouwen’ 17 Oecumene Berichten over CEC en Wereldraad van Kerken 18 Recensie Gelovige reacties op de kredietcrisis 19 Dankdag voor gewas en arbeid Dankdag in crisistijd 20 Kerkbalans Geldwerving is een zaak van betrokken gemeenteleden 22 Berichten 24 Collecten 25 Predikantswisselingen 26 Bijbelteksten 27 Advertenties
Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland.
Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, fax (030) 880 13 00.
Abonnementenadministratie Abonnementsprijs € 17,50 per jaar; buitenland € 24,-. Vanaf 35 ex.: € 15,- per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25,
[email protected]. Dit blad is voor visueel gehandicapten in aangepaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.
Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17. Fax (030) 880 14 45. E-mail:
[email protected] Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek.
Redactie Emmy Bregman, Janet van Dijk, Jan-Gerd Heetderks (hoofdredacteur), Michiel Nap, Marieke Raatgever en Frans Rozemond (eindredactie).
Basisvormgeving Dit nummer bevat tussen pagina 16 en 17 een katern over het werk van gemeenteadviseurs.
Total Identity, Amsterdam
Opmaak Interface Communicatie B.V., Ede
Druk Koninklijke BDU, Barneveld
Kerkinformatie op internet www.pkn.nl>Tijdschriften/Nieuwsbrieven
Bij de voorplaat: Jongeren kunnen heel enthousiast worden als ze iets kunnen betekenen voor hun naaste. Op
Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.
Bij de voorplaat: donderdag 10 september 2009 werd het eerste exemplaar overhandigd van de TotaalBox Jeugddiaconaat. Het gaat om een nieuwe methode waarmee diaconaal werk door jongeren kan worden opgestart en verdiept. Tijdens de Landelijke Diaconale Dag op 7 november wordt de TotaalBox verder geïntroduceerd. Zie pagina 10-13.
ISSN 1380-460X "
!!! # !
Kerkinformatie
Geldwerving
Oktober 2009
Annemieke van der Horst-Schouten
Nieuwe kansen door dalende inkomsten
In 2009 lopen de inkomsten van Kerk in Actie hard terug. Als gevolg van de kredietcrisis, die veel kerkleden persoonlijk raakt, houden mensen de ‘hand op de knip’. Naar verwachting geldt dit ook voor de collecteopbrengsten. Maar er is ook nieuw elan en enthousiasme bij gemeenten die creatief nieuwe wegen zoeken om geld in te zamelen voor de naaste in nood. Peter Goudkamp is hoofd fondsenwerving van de Protestantse Kerk. Zijn team begeleidt de werving van gelden bij gemeenten en werft fondsen voor onder andere Kerk in Actie. We leggen hem enkele vragen voor.
kredietcrisis) in moeilijkheden zijn gekomen. En er worden leuke acties opgezet. Zo hoorden wij van een gemeente die rond de Veertigdagentijd spaardoosjes heeft uitgedeeld in de wijk rond de kerk.
Hoe zou je de huidige situatie willen omschrijven?
Wat kunnen gemeenten doen om de inkomsten een nieuwe impuls te geven?
Wij zijn nu halverwege het jaar 2009 en de inkomsten zijn ten opzichte van vorig jaar gedaald met 15 procent, een daling van 1,5 miljoen euro. Dit baart ons zeer grote zorgen. Temeer omdat er juist in tijden van crisis een groter beroep wordt gedaan op de kerken. Diakenen in Nederland merken dat, maar ook onze partners op het zuidelijk halfrond.
Wij denken graag mee met gemeenten die met vragen zitten over hun collecten en hun inkomsten. Sterker nog: wij gaan in deze gevallen graag naar hen toe. Dan bespreken wij samen de huidige methode van collecteren en het benaderen van gemeenteleden. Daarin is soms met kleine aanpassingen een flinke vooruitgang te boeken.
Welke gevolgen heeft dit voor de gemaakte afspraken met onze partners?
Daarnaast doen wij een dringend beroep doen op alle kerkenraden om het collecterooster van de Protestantse Kerk over te nemen. Verdeeld over 26 zondagen wordt aandacht gevraagd voor de verschillende werkgebieden van de Protestantse Kerk. Kerk in Actie, JOP en Missionair Werk voeren werk uit namens en voor de plaatselijke gemeenten. Dit kan alleen als ons
Kerk in Actie wil een betrouwbare partner zijn. Omdat wij in de afgelopen jaren een verantwoorde reserve hebben opgebouwd, kunnen we in deze tijden van recessie gelukkig onze afspraken wel nakomen. Dat is onze verantwoordelijkheid richting onze partners in het Zuiden en de plaatselijke gemeenten, die immers met elkaar de eigenaar zijn van Kerk in Actie.
werk ook financieel wordt gedragen door de gemeenten. Het dienstencentrum van de Protestantse Kerk kan ook helpen om mensen die niet of niet zo vaak in de kerk komen te bereiken. Dat kan via een eigen gemeenteledenmailing. Alle gemeenteleden krijgen dan een brief namens de gemeente met een oproep om het werk van Kerk in Actie te ondersteunen. Wij verzorgen daarvoor de verzending. Samen bereiken we dan meer mensen dan met een collecte in de kerk alleen. Ons werk is ten dienste van het werk van de plaatselijke gemeente. Met elkaar zijn we kerk en samen zetten we ons in voor de naaste in nood. Die verbondenheid ervaar ik en daar ben ik erg dankbaar voor! Wilt u hierover doorpraten? Mail dan naar
[email protected] of bel naar (030) 880 18 80. Annemieke van der Horst-Schouten is projectmedewerker fondsenwerving.
Hoe zie jij het tweede halfjaar van 2009 tegemoet? Wij hopen dat we in de tweede helft van dit jaar een herstel van de inkomsten tegemoet kunnen zien. Dat zal in samenwerking met de lokale gemeenten moeten gebeuren. Maar als de huidige trend zich doorzet, moeten wij er wel rekening mee houden dat we in de toekomst minder partners kunnen ondersteunen of minder grote contracten kunnen afsluiten. En dat zal voor hen een grote impact hebben.
Gaat het dan overal slechter in de kerk? Nee, zeker niet! We merken dat kerken het zich aantrekken en creatieve nieuwe manieren zoeken om uit deze impasse te komen. Dalende inkomsten creëren nieuwe kansen. Diakenen zijn op zoek naar mogelijkheden om praktische hulp te geven aan mensen die (ook vanwege de
Medewerkers van team Fondsenwerving in het Landelijk Dienstencentrum in Utrecht. V.l.n.r. : Henk Lubberts, Peter Goudkamp en Renate Barendregt. (foto: Freek Visser)
3
Kerkinformatie
Oktober 2009
Vijf jaar Protestantse Kerk
Berber Bijma
Vijf jaar Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk in Nederland bestond op 1 mei 2009 vijf jaar. De vereniging van de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden heeft op plaatselijk niveau vaak een ander tempo dan landelijk. In een korte serie vertellen verschillende lokale ‘kerkenwerkers’ over hun inzet voor de kerk en hoe zij de plaatselijke en landelijke vereniging hebben ervaren. Deze maand deel 5 (slot): de diaken.
Nel van den Dool (72) uit Apeldoorn houdt van het diaken-zijn
Hart voor mens en wereld
Nel van den Dool-Roerig is diaken in hart en nieren. Ze geniet het meest van het werelddiaconaatswerk, haar speciale taak binnen de diaconie. Sinds ze in het begin van haar huwelijk drie jaar in Nieuw-Guinea woonde, heeft ze altijd hart voor zending en werelddiaconaat gehouden. Volgend jaar zit haar periode als diaken erop. ‘Ik zal het zeker missen.’ Haar roem gaat voor haar uit. De buurman van Nel van den Dool, die op straat met zijn kinderen aan het badmintonnen is, vraagt: ‘Komt u voor Nel? Ze is de beste buurvrouw die je je maar kunt wensen!’ ‘Onzin’, glimlacht ze even later bescheiden als ze over het compliment van haar buurman hoort, terwijl ze thee en koekjes op tafel zet. Haar logerende kleindochter ligt net in bed; later in de week komen er nog twee keer twee kleinkinderen. ‘Ja, dat is leuk, want ze zien elkaar niet zo heel vaak en zo leren ze elkaar beter kennen.’ Even later meldt haar tijdelijke huisgenoot zich, die jaren geleden als vluchteling uit Niger naar Nederland kwam en inmiddels een verblijfsvergunning heeft, maar tijdelijk geen woning. Nel van den Dool-Roerig is een mensenmens, dat is al snel duidelijk. Ze is 72, maar dat weerhoudt haar er niet van om op allerlei manieren met en voor andere mensen actief te zijn. Een van die activiteiten is het lidmaatschap van de diaconie van de Protestantse Wijkgemeente West in wording van Apeldoorn. Ze kerkt in de Goede Herderkerk, een van de beide gebouwen van de gemeente. ‘Samen op Weg’ loopt als een rode draad door haar leven. Haar ouders hadden een gereformeerd-hervormd huwelijk en zelf trouwde ze, als hervormd meisje, met een gereformeerde jongen. Toen ze elkaar tegenkwamen in de jaren vijftig van de vorige eeuw, wilden ze beiden graag naar het buitenland om daar goed werk te verrichten. Zelf had ze de verpleegstersopleiding gedaan en haar kraamaantekening gehaald. Haar man had de lerarenopleiding voor het technisch onderwijs
gevolgd. ‘Nadat we in 1959 trouwden, gingen we naar de Zendingshogeschool in Oegstgeest om een cursus te volgen waarmee we naar Nieuw-Guinea konden worden uitgezonden. In Oegstgeest zag je ook zowel hervormden als gereformeerden. Dat ging prima samen.’ In Nieuw-Guinea was de scheiding tussen gereformeerd en hervormd nauwelijks zichtbaar. Formeel bestond het onderscheid ook daar, maar de gereformeerde en hervormde predikanten preekten in elkaars gemeente.
Snuffelen In 1963 kwam het echtpaar Van den Dool in Apeldoorn wonen. Ze hadden de keuze
tussen de gereformeerde Jachtlaankerk en de hervormde Goede Herderkerk. Het werd die laatste. ‘Ik mocht bij de gereformeerden niet aan het Heilig Avondmaal, mijn man mocht bij de hervormden wel. Dus werden we hervormd.’ Al snel nadat ze in Apeldoorn waren komen wonen werd in hun eigen wijk een nieuwe hervormde kerk gebouwd: de Opstandingskerk. Nel van den Dool herinnert zich nog hoe in de jaren tachtig hervormden en gereformeerden in Apeldoorn steeds meer ‘aan elkaar gingen snuffelen’. Het echte samengaan werd uiteindelijk uit nood geboren: kerkgebouwen moesten sluiten omdat het aantal kerkgangers afnam. In 1986 overleed de echtgenoot van mevrouw Van den Dool. Hij werd nog begraven vanuit de Opstandingskerk. Vijftien jaar later werd die kerk gesloten. De meeste kerkgangers gingen over - of terug - naar de Goede Herderkerk. ‘Veel mensen zijn verschrikkelijk verdrietig geweest om die verhuizing. Ik ook. De scholen hebben nog bijgedragen aan de klokken van de Opstandingskerk, tijdens de bouw. Vier van onze vijf kinderen zijn er gedoopt. Mijn man is er jarenlang ambtsdrager geweest en hij werd van daaruit begraven. Dan doet het pijn als die kerk dichtgaat.’
Zendingskalender
Nel van den Dool-Roerig. (foto: Berber Bijma)
4
Haar man heeft jarenlang in de kerkenraad gezeten, als jeugdouderling en als ouderling-kerkvoogd. ‘Zo nu en dan even een jaar eruit, en dan begon hij weer. Toen landelijk werkgroepen werelddiaconaat werden opgericht, heeft hij dat met enkele anderen in de Apeldoornse hervormde
Kerkinformatie
Oktober 2009
Bij ons in de gemeente weten mensen dat ze niet naar het tuincentrum moeten voor compost en tuinaarde, maar dat ze dat in februari via de kerk moeten bestellen. Dat levert altijd flink wat op, dit jaar zelfs meer dan het dubbele van vorig jaar, omdat de Jachtlaankerk ook meedeed.’
Avondmaal
(foto: Tjerk Nap)
kerken gedaan. De laatste jaren van zijn leven was hij voorzitter van de Centrale Werkgroep Werelddiaconaat. Ik voelde me daar nauw bij betrokken, vooral door onze tijd in Nieuw-Guinea. Ik hielp bijvoorbeeld mee met de deurcollecte voor de Zending, twee keer per jaar. In het najaar verkochten we dan ook meteen de Zendingskalender. Tijdens het Samen op Weg-proces bleek dat vooral gereformeerden goede afnemers waren. De Zendingskalender hoorde je gewoon in huis te hebben.’ Nadat haar man was overleden, werd ze gevraagd diaken te worden. ‘Dat is een hele strijd geweest. Ze hadden me eerder al eens gevraagd om ouderling te worden. Dat durfde ik toen niet. Uiteindelijk heb ik ‘ja’ gezegd, maar ik vind het nog steeds moeilijk. Vorige week was ik nog bij een gezin voor schuldhulpverlening. Ik ben daar veel meer emotioneel dan zakelijk bij betrokken. Het is goed dat er dan iemand meegaat die dat wat relativeert. En we kunnen gelukkig altijd iemand erbij roepen die veel verstand heeft van sociaal verzekeringsrecht. Die kan ons helpen met papieren.’ Als diaken ligt haar belangrijkste taak echter niet bij de plaatselijke nood. ‘Ik ben werelddiaken, zoals dat heet. We hebben een werkgroep voor zending, werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking en daarin zijn we heel actief. We besteden aandacht aan alle collectemomenten van Kerk in Actie. Het thema van de Zondag van het Werelddiaconaat in oktober brengen we altijd goed onder de aandacht, in het kerkblad en zoveel mogelijk ook in de dienst. We vragen de predikanten altijd om het thema van de collecte in het gebed te noemen en liefst ook in de preek te verwerken. We doen mee aan de advent- en zomerschrijfacties en de paasgroetenactie van Kerk in Actie en we staan iedere maand met een schrijftafel van Amnesty Interna-
tional in de kerk. Sommige mensen moeten daar niet zoveel van hebben, geloof ik. Het gebeurt weleens dat we maar 35 handtekeningen hebben, terwijl er 100 of 150 mensen in de kerk zaten. Waarom zetten ze dan niet even hun handtekening? Dat kost toch nauwelijks moeite? Ik durf dat nooit rechtstreeks te vragen, dat vind ik wat te confronterend, maar ik vraag het me weleens af. Maar we hebben ook veel vaste klanten bij de handtekeningactie hoor, daar kijk ik dan liever naar.’
Als vrijwilligster is Nel van den Dool verder nog actief in de ouderensoos en in het bestuur van de vrijwilligersdienst van Apeldoorn-West. Volgend jaar moet ze de diaconie verlaten, omdat ze dan twee keer vier jaar achter elkaar diaken is geweest. ‘Dat had ik daarvoor ook al gedaan, met één jaar onderbreking. Volgend jaar ben ik dus van de zeventien jaar zestien jaar diaken geweest. Als ik weer een jaar zou wachten en dan weer diaken word, ben ik 74 als ik aan een nieuwe periode begin en 78 als die eindigt. Dat vind ik te oud. Het is beter als er wat jongere mensen bijkomen. Maar ik zal het missen. Dat was al zo in dat ene jaar dat ik er even tussenuit was.’ Naast haar werk als ‘werelddiaken’ vindt ze het uitdelen van brood en wijn een van haar belangrijkste en mooiste taken in de diaconie. ‘Ik wist niet dat dat zo ingrijpend was. Sinds ik mee mag uitdelen, betekent het Avondmaal zó veel meer voor me. Je kunt kiezen uit verschillende woorden die
‘Vorige week was ik nog bij een gezin voor schuldhulpverlening. Ik ben daar veel meer emotioneel dan zakelijk bij betrokken. Het is goed dat er dan iemand meegaat die dat wat relativeert.’ Compost De diaconie van Apeldoorn-West besteedt verder veel aandacht aan de Veertigdagentijdcampagne van Kerk in Actie. ‘Op een van de eerste zondagen van de Veertigdagentijd hebben we doorgaans een presentatie van het thema en alle projecten die daarbij horen. Daar proberen we ook een spreker bij te vinden. Dit jaar hadden we bijvoorbeeld een jongere die naar een project in Sierra Leone was geweest. Ze hield een heel inspirerend verhaal, geweldig. Na die presentatiedienst mogen mensen tegen betaling blijven eten. Een stuk of tien, twaalf mensen maken dan iets lekkers van zoveel mogelijk biologische en fair trade-producten. De opbrengst is voor de campagne. Dit jaar hadden een paar jongeren van de kookclubs ook iets lekkers gemaakt, heel hartverwarmend.’ ‘De grote klapper van de campagne in de Veertigdagentijd is onze compostactie.
5
je de mensen meegeeft. Ik wissel dat wat af, maar mijn favoriete woorden zijn: “Zo wil de Heer bij jou zijn”. Ik vind het mooi als je mensen dat ter bemoediging mee kunt geven.’ Berber Bijma is freelance journalist.
De thuiskerk van Nel van den Dool: Goede Herderkerk Apeldoorn.
Kerkinformatie
Kroniek
Oktober 2009
Arjan Plaisier
Cijfers Er was enige verwarring over: hoeveel leden telt de Protestantse Kerk nu eigenlijk? Na enige hapering kwamen de juiste cijfers boven water. Per 1 januari 2009 telt onze kerk 874.417 belijdende leden en 952.841 doopleden. Bij elkaar zijn dat 1.827.258 leden. Daar komen dan nog ‘overige leden’ bij: 321.878 in getal. Hier gaat het om ‘voormalige’ geboorteleden van de toenmalige Nederlands Hervormde kerk, om gastleden en om ‘blijkgevers’ (dat zijn mensen die blijk geven van verbondenheid met de kerk). Om eigenlijke leden gaat dit dus niet, al kunnen er ‘blijkgevers’ zijn, die actiever zijn dan bijvoorbeeld doopleden. Tel je ze bij de leden in eigenlijke zin op, dan kom je op 2.149.136. Kortom, gaat het om leden volgens de kerkorde, dan zitten we als Protestantse Kerk met ons ledental onder de 2 miljoen leden. Het is al breed bekend dat we daarmee een doorgaande dalende trend zien. In 1990 bedroeg het totaal aantal leden van de drie Samen op Weg-kerken nog 3,6 miljoen. Er zijn ijverige rekenaars die de lijn naar voren hebben getrokken. Voor het jaar 2020 komen ze dan uit bij ruim 1 miljoen leden. Niemand kan vrolijk worden van deze cijfers. Als grootste protestantse kerk zijn we al decennia lang in zwaar weer. Je kan daarbij niet zeggen dat er al die tijd alleen maar met de armen over elkaar naar gekeken is of dat men Gods water maar wat over Gods akker heeft laten lopen. Bovendien, deze neergang tref je niet alleen in ons land aan, maar ook in grotere kerken in de andere West-Europese landen. Ik kan me voorstellen dat hier voor velen een deprimerende werking van uitgaat. Wanneer je bijvoorbeeld als predikant je uiterste best doet, en toch met lede ogen ziet hoe je gemeente verder afbrokkelt, kan dat aan je gaan vreten. Anderen menen vol enthousiasme te weten wat er aan gedaan moet worden om het tij te keren, maar vaak bijten ook zij hun tanden stuk op de weerbarstigheid van de werkelijkheid. Ik wil geen oplossing bieden. Wel geef ik een paar overwegingen: In de eerste plaats is een kleinere kerk ook kerk van Christus. Het gaat er niet om je blind te staren op cijfers. Het gaat er vooral om volgeling van Jezus te zijn. We kunnen alleen leven zolang we zelf ‘leren leven van de verwondering’. Ook als er maar twee
of drie samenkomen in de naam van de Heer, zal Hij er zijn. We worden opgeroepen onze vreugde te vinden in de levende Heer. Waar de vreugde om Christus en zijn liefde verdwijnt, gaat het licht uit. Waar die vreugde wordt gevonden, zal er kerk zijn en, zo geloof ik: kerk met uitstraling. In de tweede plaats: we mogen ons verblijden om de groei van de kerk op andere plaatsen. Onder migranten in ons eigen land. God roept niet de edelen, de wijzen en de rijken, maar de marginalen. We zien het met eigen ogen. Maar ook de groei van de kerk in bijvoorbeeld China. Wie had kunnen verwachten dat daar miljoenen christenen elke zondag bij elkaar komen in de lofprijzing van God? Wij beheersen de weg van God niet. Hij plant en rukt uit, Hij bouwt en breekt af, en wij aanbidden zijn weg en werk, ook als er onder ons nu kennelijk wordt uitgerukt en afgebroken. Dat laatste hoeven we niet passief te ondergaan. Het kan bedoeld zijn als een tijd van loutering. God roept ons terug naar onze eerste liefde, naar het geheim van onze identiteit in Christus. Loutering en terugkeer wil ook zeggen: weer leren wat het is om missionaire kerk te zijn. Het vergt een omslag. We zijn kerk geweest die leefde van een erfenis. De leden groeiden ons bij geboorte vanzelf wel aan. Dat is voorbij. We zijn geen renteniers. We worden geroepen weer getuigen te zijn en de woorden te leren het evangelie te vertalen voor mensen van nu. Voor de eigen kinderen, voor onszelf en voor hen die buiten de kring van de gemeente verkeren. Deze woorden kunnen alleen vrucht dragen wanneer ze onderdeel zijn van een leven als volgelingen van Jezus. Ik hoop en verwacht dat de missionaire toer van dit jaar ons daarbij helpt. In de derde plaats: met al onze grafiekenwijsheid vergeten we al snel dat we toeleven naar de ‘dag des Heren’. We kunnen wel gaan rekenen met tientallen jaren, maar we weten toch ook van een andere tijdsrekening. We leven tussen komst en wederkomst, en daarom moeten we niet te burgerlijk zijn en ons suf vergaderen alleen met godsdienstsociologen en hun grafieken om de tafel zitten. We roepen, ook als klein wordende kerk: Maranatha, kom Heer. Arjan Plaisier is scriba van de generale synode.
6
Kerkinformatie
BERICHTEN
Oktober 2009
Aanvulling op het Dienstboek
Jubileumdag Open Deur
Een orde voor de zondagmorgendienst en een orde voor de bediening van de doop vormen samen het eerste deeltje van de pas verschenen ‘Aanvullingen op het Dienstboek van de commissie gereformeerde liturgie’. Uitgever is de Werkgroep Eredienst van de Protestantse Kerk in Nederland. Toen de beide groene delen van het Dienstboek waren voltooid heeft deze werkgroep zich - mede op grond van reacties - afgevraagd welke groepen in de kerk zich niet of onvoldoende in het nieuwe Dienstboek herkennen. Na overleg met onder meer de hoofdbesturen van de Confessionele Vereniging en het Confessioneel Gereformeerd Beraad is besloten liturgisch materiaal te ontwikkelen voor de Protestantse Kerk in Nederland, waarin de verbondenheid met het gereformeerde confessionele erfgoed tot uiting komt. Met gereformeerd is hier bedoeld: gereformeerd in de brede zin, in lijn met de gereformeerde belijdenisgeschriften. Liturgisch diende het uitgangspunt te liggen in de beide delen van het Dienstboek. Van daaruit zou gekeken worden wat wijziging, aanvulling of vernieuwing behoeft met het oog op de taak. Voor de uitvoering van de taak heeft de Werkgroep Eredienst een commissie gereformeerde liturgie ingesteld. Hierin werden benoemd ds. C. Baggerman te Yerseke, ds. H.M. Jansen te Leeuwarden en ds. H.J. van der Wilt te Silvolde vanuit de Confessionele Vereniging; ds. R.H. Boiten te Dieren, ds. H.J. Paas te Zuilichem en ds. A.W.W. de Ruiter te Genderen vanuit het Confessioneel Gereformeerd Beraad; ds. K.W. de Jong te Woerden (voorzitter) en ds. Tj. Wever te
‘Het begint met een vraag’ is het thema van de jubileumdag die oecumenisch tijdschrift Open Deur organiseert naar aanleiding van haar 75-jarig bestaan. Geloven begint met vragen stellen en openstaan voor antwoorden. Nadenken over geloofs- en levensvragen en die met anderen uitwisselen. Met een open blik, vanuit de veelstemmige christelijke traditie, door kerkelijke en religieuze grenzen heen. Dat past precies bij oecumenisch maandblad Open Deur: 75 jaar oud, nieuwsgierig en kras. Het programma bevat bijdragen van onder anderen Jean-Jacques Suurmond, Manuela Kalsky, Aart Mak, Anne van der Meiden, Kees Posthumus en Juul Beerda. Daarnaast zijn er verschillende workshops. Tijd en plaats: 3 oktober 2009 van 10.30-16.00 uur in de Grote- of Lebuïnuskerk in Deventer. Toegangsprijs € 15 (inclusief lunch). Meer informatie en aanmelden: tel. (079) 363 31 75 (ma, do en vrij), e-mail: opendeur@ boekencentrum.nl, website: www.open-deur.nl.
(foto: Erik Appeldoorn)
Rutten (secretaris) vanuit de werkgroep Eredienst. In de nu verschenen ‘Aanvullingen’ is een orde voor de zondagmorgendienst opgenomen en een orde voor de bediening van de doop. Het is de bedoeling om in de komende jaren ook voor andere onderdelen van de eredienst materiaal te ontwikkelen. De uitgave is te raadplegen op www.dienstboek.nl. Een papieren versie is kosteloos te bestellen via een mail naar:
[email protected] (maximaal vijf exemplaren per bestelling). Meer weten?
Meer informatie is te verkrijgen bij: • ds. P.M.J. Hoogstrate, Prinsesselaan 18, 3851 XN Ermelo, tel. (0341) 55 69 75, e-mail:
[email protected]), voorzitter van de Werkgroep Eredienst. • ds. K.W. de Jong, Vogezenstraat 1, 3446 DE Woerden, tel. (06) 44 11 64 12, e-mail:
[email protected], voorzitter commissie gereformeerde liturgie.
Herstelplan voor Pensioenfonds Predikanten Het bestuur van het pensioenfonds voor de predikanten in de Protestantse Kerk heeft een herstelplan bij de Nederlandse Bank ingediend. Het plan is er op gericht dat de dekkingsgraad van het fonds over maximaal 15 jaar hersteld zal zijn. Dat blijkt uit het jaarverslag over 2008 van het pensioenfonds, dat onlangs is verschenen. Uit het fonds ontvangen emerituspredikanten hun pensioengelden. Het fonds boekte in 2008 zijn slechtste beleggingsresultaat ooit, zelfs als men de resultaten meetelt die voor 2005 werden gehaald door de afzonderlijke hervormde, gereformeerde en lutherse pensioenfondsen. Een negatief resultaat van 18,1 % plus een daling van de marktrente leidde er toe, dat
de dekkingsgraad eind 2008 was teruggezakt naar 100,6 %. Het bestuur besloot daarop onder meer de pensioenen niet te laten meestijgen met de predikantstraktementen (geen indexatie), de pensioengrondslag vrijwel te bevriezen en de premie met 1% te verhogen. Mochten de maatregelen niet voldoende zijn, dan kan het bestuur de pensioenregeling verder versoberen. In het uiterste geval kan het bestuur overgaan tot het korten van pensioenrechten, maar - aldus het jaarverslag - ‘dat is het laatste wat het bestuur wenst’. Meer informatie: www.pensioenfondspredikanten.nl.
7
Kerkinformatie duurzaam verpakt Met ingang van dit nummer wordt Kerkinformatie verzonden in een verpakking van maisfolie. Deze wat grauw ogende verpakking is composteerbaar. U kunt deze dus gewoon bij het groene afval doen. Verder staat voortaan in het colofon het FSC-keurmerk. FSC staat voor Forest Stewardship Council (Raad voor Goed Bosbeheer). Deze internationale organisatie stimuleert verantwoord bosbeheer. Als boseigenaren zich houden aan de FSCnormen, dan krijgen tuinmeubelen, kozijnen, potloden of papier dat gemaakt is van hout uit hun bossen dit keurmerk. Kerkinformatie wordt al jaren van papier uit duurzaam beheerde bossen gemaakt. Nu onze drukker ook aan de FSC-richtlijnen voldoet, mag het FSC-keurmerk gevoerd worden. De Protestantse Kerk geeft onder andere hiermee uitvoering aan haar beleid op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Voor enveloppen, briefpapier, brochures of tijdschriften wordt voortaan papier met het FSC-keurmerk gebruikt.
Kerkinformatie
Eredienst
Oktober 2009
Jaap H. van der Laan
Uniek project in Kampen
Preken die spreken - notities bij een project
‘Zo’n preek zou je eigenlijk moeten horen’, zei collega Ad van Noord toen hij een preek uit mijn bloemlezing Van God gesproken: De mooiste preken sinds de Bergrede gelezen had. ‘Als we die preken nou eens in de Burgwalkerk ten gehore zouden brengen.’ - Zo is het begonnen, ergens in de gangpaden van een plaatselijke supermarkt, waar wij elkaar tegenkwamen. In februari 2008 ging het project van start. Preken die spreken hadden we het genoemd; en wij hadden daarbij als ondertitel bedacht: Woorden van geloofsgetuigen door de eeuwen heen. Er kwamen tot onze verrassing ca. 250 mensen op af. Dat is veel voor een zondagmiddagdienst in de Burgwalkerk. In een reguliere middagdienst komen doorgaans 25 à 30 mensen samen. Dat relatief hoge aantal had natuurlijk te maken met de aangekondigde prediker: Maarten Luther. Wie wil er niet eens een preek van die grote kerkhervormer horen? Daar hadden wij ook op ingespeeld in de publiciteit. Een persbericht met als opschrift ‘Maarten Luther in de Burgwalkerk te Kampen’. Verschillende kranten namen het bericht op: niet alleen plaatselijke kranten, maar ook landelijke dagbladen met een breder bereik, zoals het Friesch Dagblad en het Nederlands Dagblad. En niet te vergeten het Kerkbulletin van de Protestantse Kerk. Dat verklaart waarom onder die 250 mensen ook diverse niet-Kampenaren waren: uit Zwolle, Joure, Ermelo, Amersfoort, Amsterdam - gekomen voor een preek van Luther.
Befaamde predikers De bezoekers waren zonder uitzondering enthousiast: ‘een belevenis’; ‘alsof die preek gisteren geschreven is’; ‘wat een feest’; ‘t was net of het je eigen preek was’, enzovoort. Het eerste jaar zijn er vijf van zulke diensten gehouden. Na Luther volgden Naastepad, Bonhoeffer, Miskotte en Augustinus; in 2009 is een tweede serie opgezet met preken van achtereenvolgens Calvijn, Luther, Augustinus, Munk, Barth, Bonhoeffer en Sölle. Ook 2010 is al ingevuld; dan staan op het rooster Bernard van Clairvaux, Newman, Luther, Bonhoeffer, Noordmans, Chrysostomus en Augustinus.
Ervaringen Over dit project dat onszelf ietwat overrompeld heeft, valt veel te vertellen. Hier beperk ik mij tot een drietal aandachtspunten. 1. De preken uit de bundel Van God gesproken die in 2007 verscheen, zijn lang niet alle geschikt om in een kerkdienst ten gehore te worden gebracht. Hierboven zijn 19 preken opgesomd; daarvan komen er slechts zes uit genoemde bundel. Er moet dus intensief in de preekliteratuur gezocht worden naar preken die in aanmerking komen. De definitieve keus voor een bepaalde preek komt soms pas na het lezen van enkele tientallen preken tot stand. Het is onvermijdeOrgel Burgwalkerk Kampen. (foto: Gérard van Betlehem, Scherpenzeel) lijk dat in dit selectieproces het individuele inschattingsvermogen van wat Ten slotte: alle preken moeten terug- vandaag mensen nog kan aanspreken, een gebracht worden tot een hanteerbare belangrijke rol speelt; dat geldt ook voor de omvang. Wij hebben gekozen voor een persoonlijke smaak, die bij de selectie niet bandbreedte van 1750-2250 woorden. uitgeschakeld kan worden. In de meeste gevallen betekent dit een Van de geselecteerde preken bestaat niet (drastische) inkorting. Het is tot nu toe altijd een (goede) Nederlandse vertaling. steeds gelukt om de ingekorte preek een Tot nu toe moest van zeven preken een getrouwe weergave te laten zijn van de vertaling gemaakt worden. oorspronkelijke preek.
8
Kerkinformatie
2. Wanneer na een intensief selectieproces en een grondige redactionele bewerking de tekst van de preek is vastgesteld, volgt de fase van het instuderen van de preek. Dat blijkt - is de ervaring van alle aan het project meewerkende predikanten - een tijdrovende aangelegenheid te zijn. Het gaat immers niet om het voorlezen van een bepaalde hoeveelheid tekst, maar om het houden van een preek. De mensen die zeggen ‘t was net of het je eigen preek was’ verwoorden precies waar het om gaat: het is een preek van Luther, jawel, maar het is tegelijk mijn preek. Beter gezegd: het is mijn weergave van de preek van Luther. Met het laatste kom ik op een beeld dat zich bij mij heeft opgedrongen: het voorgaan in deze diensten en dus ook de voorbereiding daarop heeft iets van het uitvoeren van een muziekstuk. De noten liggen vast in de partituur die voor mij op de lessenaar ligt; maar het is mijn taak om die noten zó te spelen dat de luisteraars een vermoeden krijgen hoe de componist dat stuk bedoeld heeft om te laten klinken. Voor de voorbereiding betekent dit allereerst dat ik mij die woorden van Luther eigen moet maken, dat ik ze van binnenuit versta; maar ook dat ik mijn oratorische mogelijkheden aftast vanuit de vraag hoe ik denk dat die woorden van Luther het best tot hun recht komen. 3. Voor de diensten in het kader van de serie Preken die spreken is een eigen liturgisch profiel ontwikkeld. Er is een
Oktober 2009
strakke orde van dienst: a) het ‘Onze hulp’, in beurtspraak gesproken, loopt uit op het gezamenlijk uitspreken van de apostolische geloofsbelijdenis (‘met de kerk van alle tijden en alle plaatsen’), afgesloten met het zingen van Gezang 399:1, 2 en 3; b) een gebed van de zondag; c) het samen hardop bidden van het Luthers avondgebed. Daarnaast is ervoor gekozen om in de diensten gebruik te maken van de rijke mogelijkheden die er bestaan op muziekgebied. Voor de dienst is er niet het gebruikelijke orgelspel, maar wordt muziek vanaf een cd ten gehore gebracht: in 2008 in alle diensten liturgische muziek uit de oosters- orthodoxe traditie (Rachmaninov, Tchaikovsky), in 2009 diverse uitvoeringen van het Magnificat (o.a. Mozart, Schütz, Tallis). Na een korte introductie op prediker en preek klinkt opnieuw cd-muziek ter inleiding op de dienst en inspelend op de thematiek die in de preek aan de orde komt. Na de preek speelt de orgelist een stuk uit de orgelliteratuur, dat goed aansluit bij de zojuist gehouden preek, of is er een derde muziekstuk van een cd. Gelet op de reacties van kerkgangers na afloop hebben wij de indruk dat dit eigen liturgische profiel in niet geringe mate bijdraagt aan de waardering voor deze diensten. Ds. Jaap van der Laan is emeritus hoogleraar
Jaap H. van der Laan.
Meer weten?
Als voorbeeld wordt eind oktober een preek van Calvijn op de website van de Gereformeerde Kerk van Kampen geplaatst, zie www.gkkampen.org. Voor verdere informatie kunt u mailen naar
[email protected].
praktische theologie van de PThU-Kampen. BERICHt
Adventskalender 2009: Op weg naar Kerst Aankondiging, verwachting, ontmoeting en geboorte zijn de vier thema’s die dit jaar de adventskalender vullen. De kalender heet ‘Op weg naar Kerst’ en dat is precies wat de adventstijd is: toeleven naar het feest van de geboorte van het Kind. De adventskalender geeft daartoe volop gelegenheid met elke dag (vanaf de eerste adventszondag, 29 november) een prachtige afbeelding met een bezinnende tekst. Er is dit jaar geprobeerd om de adventskalender zo laagdrempelig te maken dat ook uw niet-gelovige buurman of buur-
vrouw deze kalender kan gebruiken en waarderen. De keuze van de afbeeldingen is iets anders dan voorgaande jaren: minder ‘plaatjes’, meer foto’s. Net als andere jaren bevat elk kalenderblad een mooie tekst en alle bladen - in totaal 27 zijn af te scheuren en op te sturen als ansichtkaart.
Tips voor gebruik De advents- en kersttijd is bij uitstek geschikt om mensen uit te nodigen in de kerk. U kunt hen een kalender cadeau geven of hen een kaart sturen als uitnodiging voor een kerkdienst. Andere ideeën om met de kalender iets te doen zijn: - Verkoop de kalender vanaf half november in de kerk. - Vraag gemeenteleden om de kalender aan ten minste één persoon cadeau te doen. - Geef iedereen in de kerk op de eerste adventszondag de kalender cadeau. - Lees elke dag aan tafel de tekst van de dag.
9
- Spreek met elkaar af om in de adventstijd minstens vier keer iemand die niet in de kerk komt een kaart uit de kalender te sturen. - Bedenk elke dag bij wie u het kalenderblad vindt passen en stuur haar of hem de kaart. - Geef de vrijwilligers als blijk van waardering voor hun inzet de kalender cadeau. - Viert u Kerst met een groep, geef dan de kalender cadeau en vraag de deelnemers een kaart die hen aanspreekt mee te nemen naar de viering en daar iets over te vertellen.
Bestellen De prijs van de kalender is € 6,-. Vanaf 10 exemplaren € 5,50 per stuk, vanaf 25 exemplaren € 5,25 per stuk, vanaf 50 exemplaren € 5,- per stuk, vanaf 100 exemplaren € 4,50 per stuk. Te bestellen via
[email protected] of tel. (030) 880 13 37.
Kerkinformatie
DIACONAAT
Oktober 2009
Jeugddiaconaat: kansen voor diaconaat door jongeren
Veel jongeren vinden het zinvol om hun steentje bij te dragen aan het verzachten of mee-dragen van leed van anderen. Daarom hebben Kerk in Actie, JOP en de HGJB een methode ontwikkeld om diaconaat door kinderen en jongeren in de gemeente vorm te geven en te verdiepen. De TotaalBox Jeugddiaconaat is hun gezamenlijke product, bedoeld om jeugddiaconaat in uw gemeente te starten, te onderbouwen met een stevige basis van visie en beleid, en te verbreden naar allerlei plekken in en om uw kerk. In de volgende vier pagina’s leest u er alles over. Jeugddiaconaat, in de zin van diaconaat door jongeren, biedt allerlei kansen voor plaatselijke gemeenten én voor jongeren zelf. We hebben het daarbij zowel over kinderen, tieners als jongeren. Onder jeugddiaconaat wordt ook wel eens diaconaat voor jongeren verstaan: de inzet voor jongeren die te maken hebben met problemen van welke aard dan ook. De TotaalBox Jeugddiaconaat richt zich niet op diaconaat voor jongeren, maar specifiek op de diaconale inzet van jongeren zelf.
Het kan! Als jeugddiaconaat ontstaat - soms georganiseerd, maar vaak spontaan - geeft het enthousiasme, werkt het samenbindend en genereert een gevoel van hoop. Omdat er iets gebeurt dat zinvol is, er toe doet, verschil maakt voor anderen die aandacht of een helpende hand nodig hebben. Maar ook omdat jongeren, hun coaches en omstanders ontdekken dat het kan! Jongeren zijn namelijk prima te motiveren om hun steentje bij te dragen aan het verzachten of mee-dragen van leed van anderen. Het is goed om de eigen ideeën en initiatieven van jongeren daarin de ruimte te geven. Die kunnen ze vanuit hun eigen drive uitvoeren. Hun begeleiders, ouders,
kerk te houden. Het is vooral de omkering van denken die een gemeente verder helpt. Wees betrokken bij jongeren, volg hun spoor, plaats richtingwijzers die ze helpen om een diaconaal spoor zinvoller te maken en diepgang te geven.
Op alle plekken Jeugddiaconaat krijgt een meerwaarde als je het in je gemeente op elke plek stimuleert waar jongeren aanwezig zijn. Een kerkelijke gemeente kan hierdoor groeien in betrokkenheid op God, elkaar en de naaste. Jeugddiaconaat is niet alleen iets voor het jeugdwerk of de diaconie. Het verdient bijvoorbeeld ook zijn plek in de catechese, in kerkdiensten en gezinnen. Maar ook bij jongeren individueel, in het jeugdwerk (op club en de zondagsschool) en in de eredienst en andere gemeentebrede activiteiten. Op die manier is jeugddiaconaat goed te verbinden met het leven van alledag: het is niet gereserveerd voor tijdens die ene kerkelijke activiteit. Het legt een rechtstreekse verbinding
Jeugddiaconaat krijgt een meerwaarde als je het in je gemeente op elke plek stimuleert waar jongeren aanwezig zijn. diakenen, predikanten en anderen kunnen op hun beurt hen regelmatig hiertoe uitdagen, begeleiden en mogelijkheden aanreiken. Cruciaal is het loslaten van de soms sterk levende wens om jeugddiaconaat te zien als een middel om jongeren bij de
tussen de betekenis van Gods woorden en wat je daar mee doet in je leven. Deze integrale visie daagt uit om in het plaatselijk kerkenwerk ruimte te geven aan diaconale initiatieven vanuit jongeren. En om samen te werken als betrokken begeleiders. Het
10
verruimt de blik. Ook als er niet of nauwelijks jongeren betrokken zijn bij kerkelijke activiteiten. Vraag uzelf dan af: waar zijn ze dan wel, wat heeft hun aandacht, wie staat er dichtbij hen? Probeer ze op te zoeken en te vragen wat ze zelf willen. Is er iemand bereid om met ze op te trekken voor langere tijd, om ideeën van jongeren te helpen waar te maken?
Investeren loont Investeren in jeugddiaconaat geeft de kerkelijke gemeente het nodige terug. Er komt een andere dynamiek op gang. Jongeren brengen hun eigen frisse ideeën in en verwoorden authentiek waarom ze zich inzetten, wat het contact met de ander met hen doet en hoe ze hun relatie met God daarin ervaren. Investeren in jeugddiaconaat biedt tegelijk iets aan de samenleving. Het zijn tekenen van hoop. Het motiveert jong en oud als jongeren zich inzetten bij een maaltijdproject voor daklozen, activiteiten organiseren met bewoners van een instelling voor mensen met een beperking of gaan sporten met
Kerkinformatie
kinderen uit vluchtelingengezinnen. Of als ze heel gewoon in de zomertijd een kaartje gaan brengen bij oudere mensen die nooit op vakantie gaan. Het stimuleert het geloofsgesprek en de geloofsgroei als losse diaconale acties verbonden worden met een gefundeerde visie, als jongeren (en ouderen?) ontdekken wat de acties met geloven te maken hebben en leren wat het verschil is tussen liefdadigheid en diaconaat.
Gaandeweg de kansen ontdekken De drie betrokken organisaties hebben deze integrale visie op jeugddiaconaat uitgewerkt in de TotaalBox Jeugddiaconaat. De ontwikkelde expertise en praktijk- ervaring van de afgelopen jaren is samen- gebracht en voorzien van een unieke methode voor plaatselijke gemeenten om jeugddiaconaat te verdiepen of te verbreden. De TotaalBox is zo gemaakt dat elke gemeente er mee aan de slag kan gaan, of er nu al veel gebeurt aan jeugddiaconaat of dat er af en toe een initiatief is. Jeugddiaconaat is niet iets wat je van te voren kan invullen en plannen. De kansen ontstaan gaandeweg en door die te benutten kunnen jongeren en gemeente groeien in: mens te zijn op aarde die leeft van Gods genade en omziet naar de ander.
Wat zit erin? De TotaalBox Jeugddiaconaat bestaat uit een aantal onderdelen. Centraal staat de
Oktober 2009
Totaalscan: een vragenlijst op cd-rom, die laat ontdekken wat er in uw gemeente al gebeurt op het gebied van jeugddiaconaat, en waar dat in de gemeente gebeurt. Na het invullen van de scan is duidelijk zichtbaar waar de kansen liggen om te verbreden of te verdiepen. Naast de scan vindt u in de TotaalBox veel informatie over jeugddiaconaat: niet alleen over acties, maar ook over visie en beleid, een diaconale houding, aansluiten op de leefwereld van jongeren en het verbreden van jeugddiaconaat naar alle plekken in de gemeente waar jongeren aanwezig zijn. De TotaalBox bevat praktische werkvormen, om te gebruiken op verschillende plekken in de gemeente waar jongeren aanwezig zijn. Daarmee kan de theorie geoefend worden en concreet gemaakt in eigen context. Ook zijn er enkele praktische ‘goede voorbeelden’ te lezen en vindt u informatie over diverse landelijke organisaties die actief zijn op het gebied van (jeugd)diaconaat.
Integraal In de TotaalBox Jeugddiaconaat is uitgegaan van een integrale aanpak. De kerkelijke gemeente wordt steeds gestimuleerd om het jeugddiaconaat niet te beperken tot een bepaalde groep (enthousiaste) jongeren in de gemeente, maar te zoeken naar verbreding. Integraal wil ook zeggen dat de gemeente gestimuleerd wordt om te investeren in de verschillende aspecten
11
van het jeugddiaconaat (verdiepen). De woorden verdiepen en verbreden staan daarom centraal in de methode.
Verdiepen In de TotaalBox worden in het jeugddiaconaat vier lagen (aspecten) onderscheiden: • Ontwikkelen van visie en beleid • Werken aan een diaconale houding • Organiseren van concrete acties en ontmoetingen • Delen en doorgeven van ervaringen Door samen een heldere visie op jeugddiaconaat te ontwikkelen, krijgen jongeren zicht op de identiteit van christenen en de bron waaruit diaconaat ontspringt, en ontdekken ze waarom diaconaat in de christelijke gemeente wezenlijk is. Met een eigen visie kan een gemeente ook toetsen of er iets bereikt is. Met het oefenen van een diaconale houding leren jongeren dat diaconaat geworteld is in een levenshouding, en daaruit voortvloeiend in een dagelijkse levensstijl. Natuurlijk is een aspect van diaconaat ook daadwerkelijke actie. Wanneer de actie gebaseerd is op werkelijke ontmoeting (dichtbij en rechtstreeks, of ver weg via communicatiemiddelen) krijgt diaconaat echt handen en voeten. Door ervaringen te delen, worden andere gemeenteleden (jong en oud) geprikkeld om over diaconaat na te denken en ermee bezig te gaan.
Kerkinformatie
De vier aspecten: ‘visie & beleid’, ‘diaconale houding’, ‘actie & ontmoeting’, en ‘delen & verbreden’ kunnen niet zonder elkaar. De TotaalBox stimuleert om steeds aandacht te hebben voor alle vier en daarmee het jeugddiaconaat te verdiepen.
Verbreden In de gemeente zijn allerlei plekken waar met en voor jongeren wordt gewerkt of waar jongeren samenkomen. De TotaalBox stimuleert om op al deze plekken en onder alle leeftijden met jeugddiaconaat bezig te zijn. Hierbij heeft elke plek zijn eigen mogelijkheden om jongeren te helpen groeien in diaconaal zijn. Dit vraagt van catecheten, ouders, en andere begeleiders dat ze weten welke mogelijkheden ze hebben. In veel gemeenten gebeurt al van alles op het gebied van diaconaat, maar niet altijd even bewust. De TotaalBox helpt om de mogelijkheden op de verschillende plekken in kaart te brengen en zo het jeugddiaconaat te verbreden.
Door jongeren Een ander belangrijk uitgangspunt van de TotaalBox Jeugddiaconaat is dat alles zoveel mogelijk met en door jongeren wordt gedaan. Juist door hen steeds vanaf het begin erbij te betrekken (ook bij visievorming en beleid) wordt diaconaat iets van henzelf en is diaconaat geen klusje dat jongeren maar moeten opknappen. Dit vraagt uiteraard om kennis van de jongeren en hun leefwereld en de vaardigheid om hen te coachen.
Oktober 2009
ken is bij diaconaat en jeugdwerk, voor deze startavond uit. Er zijn vanuit de Kerk in Actie, JOP en de HGJB adviseurs (regiocoaches en gemeenteadviseurs) beschikbaar om dit gesprek te begeleiden. Het invullen van de scan duurt ongeveer een uur. Daarna verschijnen de uitslagen automatisch op het computerbeeldscherm. En dan begint het pas. In beeld komen de huidige activiteiten van de gemeente, maar ook de witte vlekken. Waar liggen de (on)mogelijkheden en voor welke uitdagingen staat het jeugddiaconaat? De uitkomsten zijn daarmee de opmaat naar de analyse en de verbeterpunten. In het tweede deel van de avond gaat de groep op zoek naar kansen. Deze verbeterpunten zijn gericht op de gemeente, maar worden aan het eind ook perUit de praktijk
Renate Rouwenhorst is diaconaal jongerenwerker in Zutphen en Warnsveld en heeft de Totaalscan samen met de plaatselijke diaconieën als pilot uitgevoerd. Samen met Peter Donkervoort, jeugddiaken in Warnsveld, en John Buitenhuis, diaken in Zutphen, heeft zij de Totaalscan besproken en vervolgens in beide diaconieën onder de aandacht gebracht en met hen ingevuld. Een kijkje in de praktijk van het werken met de TotaalBox Jeugddiaconaat. Context Beide gemeenten waren gezamenlijk op zoek naar een diaconaal jongerenwerker om een goede en verdere invulling aan jeugddiaconaat te geven en om het jongerenwerk te ondersteunen en uit te bouwen. John: ‘De zoektocht leidde ons al vrij snel naar JOP, die ons heeft geholpen met het vinden van Renate Rouwenhorst als diaconaal jongerenwerker.’ De diaconieën en taakgroepen jeugd van beide gemeenten hadden eerder al regelmatig overlegd en stilgestaan bij wat jeugddiaconaat inhoudt en hoe dit ingevuld wordt. Met de komst van Renate kon dit verder uitgewerkt worden. Dit gebeurde aan de hand van de Totaalscan.
Aan de slag
Proces
De TotaalBox Jeugddiaconaat is ontwikkeld om ermee aan de slag te gaan. Bij de Box is een dvd met een vragenlijst ingesloten. Deze ‘scan’ is bijgevoegd zodat in de eigen gemeente ‘een nul-meting’ van het jeugddiaconale werk kan plaatsvinden. In de meeste kerken gebeurt er al veel op het gebied van jeugddiaconaat. Zo zijn er acties, wordt er in de eredienst en de catechese bij stilgestaan en sparen gezinnen tijdens de veertigdagentijd voor een goed doel. Al deze vormen van diaconaat worden door deze scan in beeld gebracht. De meting prikkelt ook om er verder mee te gaan: het werk te verdiepen en te verbreden.
Het invullen van de scan was een leuk en leerzaam proces dat een goede brainstorm heeft opgeleverd maar ook discussie op gang heeft gebracht. Peter: ‘De vragen die Renate stelde aan de hand van de Totaalscan zorgden voor enige discussie binnen de diaconie van Warnsveld. Vooral over de werkzaamheden die nodig zijn om het jeugddiaconaat vorm te geven en wie deze gaat uitvoeren.’ De behandeling van de scan gaf bij de diaconie van Zutphen enerzijds een gevoel van trots en anderzijds toch van teleurstelling en ook weer van hoop. Trots: omdat zij momenteel, samen met Renate, bezig is om invulling te geven aan het jeugddiaconaat binnen de gemeente. Teleurstelling: omdat er vele kansen niet benut zijn voor het invullen van jeugddiaconaat door gebrek aan personele bezetting van de diaconie en ook door niet bewust bezig te zijn met jeugd(diaconaat). Hoop: omdat de scan inzichten geeft in hoe jeugddiaconaat in te vullen is. Door het werken met de scan is er nu een beter beeld van de werkzaamheden die er liggen op het diaconale vlak. Het bracht daarnaast ook inspiratie om het jeugddiaconaat verder invulling te geven.
Startavond De scan levert het meeste resultaat op als de vragenlijst door een brede groep gemeenteleden wordt ingevuld. Zo kunnen jeugddiakenen, diaconie, jeugdouderlingen, jongeren en andere jeugdwerkers deze scan op een avond gezamenlijk invullen. Handig, want zo ontstaat er een goed beeld van alle werkvelden van het jeugddiaconaat. Nodig dus iedereen die betrok-
Nieuwe inzichten In beide gemeenten zijn zeker nieuwe inzichten gekomen door het invullen van de scan. Er is een beleidsplan ontwikkeld voor het jeugddiaconaat en er is een profiel van een jeugddiaken opgesteld met punten die zich richten op het werk en de taken. De verdere invulling van het jeugddiaconaat komt in de komende tijd tot stand. De scan was een goed beginpunt om hiermee aan de slag te gaan.
Hoe verder? Het is de bedoeling om over een jaar de scan opnieuw te doen om te kijken hoe het dan gaat met het jeugddiaconaat in beide gemeenten. De pilot met de TotaalBox was inspirerend voor een bezinning op het jeugddiaconaat en om te kijken wat de beide gemeenten willen in de toekomst. Nu is het tijd om verder te gaan met de TotaalBox Jeugddiaconaat, samen met de jongeren uit de gemeente.
12
Kerkinformatie
Oktober 2009
(foto: Gonneke Groeneveld)
soonlijk toegespitst. Wat kunt u zelf doen om een diaconale actie in de gemeente te delen en te verbreden? De avond wordt afgesloten met het invullen van commitmentkaartjes. Op dit kaartje staan de vervolgstappen en die kun je zo in je agenda bewaren en bij de volgende vergadering erbij pakken.
Een startavond met advies kost € 90,-. Hierbij is een exemplaar van de TotaalBox Jeugddiaconaat inbegrepen. Een startavond aanvragen doe je door een mail te sturen naar
[email protected] of naar
[email protected]. De Totaalbox Jeugddiaconaat is ook zonder startavond te verkrijgen voor € 50,- via
[email protected] of www.hgjb.nl/webshop. Voor meer informatie over de TotaalBox Jeugd-diaconaat en vervolgtrajecten kunt u terecht bij een van de drie organisaties: JOP (030) 880 14 38, Kerk in Actie (030) 880 18 80 of HGJB (030) 228 54 02.
En als je meer en verder wilt….
Presentatie op Landelijke Diaconale Dag
Een adviseur vanuit JOP, HGJB of Kerk in Actie stelt met de aanwezigen een plan op. Dit plan is de aanzet voor een vervolg. In het vervolg kan de adviseur de gemeente of diaconie hier ook bij helpen. Dan kunnen de uitkomsten worden geconcretiseerd of worden voorzien van ervaringen vanuit andere gemeenten. Zij kennen ook de verschillende wegen om met de actiepunten aan de slag te gaan.
Op zaterdag 7 november vindt de Landelijke Diaconale Dag plaats in de Jaarbeurs (Beatrix-gebouw) in Utrecht. Op deze dag zal de TotaalBox Jeugddiaconaat gepresenteerd worden. Meer informatie over de Landelijke Diaconale Dag vindt u op www.jop.nl/coach of www. kerkinactie.nl/jeugddiaconaat.
Meer informatie
Flyer Bij dit nummer van Kerkinformatie zal een flyer gevoegd worden van de TotaalBox Jeugddiaconaat. In deze flyer vindt u de informatie uit dit artikel nog eens overzichtelijk op een rij.
Aan deze pagina’s over Jeugddiaconaat werkten mee: Carla van der Vlist Kerk in Actie, Kees Zeelenberg, HGJB Joost Schelling, JOP Marieke Raatgever, JOP Astrid Damstra, JOP
13
Kerkinformatie
Duurzaamheid
Oktober 2009
Kees Tinga
De klimaatneutrale kerk komt eraan
De zeven dimensies van een Groene Gemeente
Hier en daar wordt nog wat tegengesputterd, maar ook in de kerken wordt de waarheid over klimaatverandering steeds meer onder ogen gezien. Al Gore hielp daar een beetje bij en in de oecumene maakten de Wereldraad van Kerken en landelijke Raad van Kerken er veel werk van. Zelfs paus Benedictus XVI gaf afgelopen zomer in zijn jongste encycliek de rooms-katholieke sociale leer een ecologische update. 3. Bezinning en toerusting Na de verkenning buiten is het tijd voor bezinning en toerusting, informatie en discussie. De Klimaatoproep van de Raad van Kerken, ‘Kwetsbaarheid, verantwoordelijkheid en moed’ ligt klaar voor bespreking; winterwerk- en de catechesecommissie krijgen het er druk mee. Als ze verstandig zijn, combineren ze binnen- en buitenwerk, door een afwisseling van zaal of huiskamer met een ‘uitje’ - naar natuur- of industrieterrein - of bij slecht weer naar een natuurmuseum.
Wat kunnen plaatselijke gemeenten bijdragen aan bewustwording en verandering op het gebied van klimaatverandering en duurzaamheid? Een groeiend aantal neemt de eigen verantwoordelijkheid al volop serieus en is druk bezig met bezinning en actie. De ervaring leert dat er zeker zeven dimensies van klimaatvriendelijk kerkenwerk te onderscheiden zijn. Hier komen ze: 1. Liturgie In elke levende kerkgemeenschap staat de viering centraal. Wie met de Bijbel in de hand het leven wil vieren, kan niet om de Schepping heen. Lezingenrooster en kerkelijk jaar zijn er misschien niet erg scheutig mee, maar wie goed kijkt en luistert, ontdekt veel meer ‘groene’ bijbelpassages dan verwacht. In de Engelstalige Green Bible zijn ze zelfs in het groen gedrukt! Vanuit de internationale oecumene wordt er al lang op aangedrongen om, in navolging van de orthodoxe kerken, in de periode tussen 1 september en 4 oktober in het kerkenwerk speciale aandacht te geven aan de Schepping. Maar een lokale gemeente kan in de eigen (jaar)agenda natuurlijk ook eigen ‘scheppingskeuzen’ maken. Op de website van de projectgroep Kerk & Milieu van de Raad van Kerken www.kerkenmilieu.nl is volop liturgisch lees- en werkmateriaal te vinden met allerlei links naar websites van verwante organisaties en specialistisch materiaal (bijvoorbeeld voor liturgisch bloemschikken). Kijk vooral bij ‘Levend Huis’ , ook als mooi boekje te koop in de boekhandel. Het Christelijk Ecologisch Netwerk (CEN) dat vooral reformatorische en evangelische christenen bereikt - bracht dit jaar het magazine ‘ Hart voor de Schepping’ uit, zie www.cenet.nl
Liturgische bloemschikkingen verwijzen vaak naar de Schepping. (foto: Eva van Drie)
2. Eropuit Liturgie stopt niet bij de uitgang van de kerk. Diakenen weten daar alles van. Maar ook de Schepping vraagt om een liturgische levenshouding die het hele leven doortrekt. Ze vraagt om openheid en attentie voor wat er in natuur en cultuur gebeurt, opkomt, bloeit en dreigt te vergaan. De kerk kan zo’n persoonlijke levenshouding voeden en ondersteunen. Gelukkig zijn er steeds meer kerken die een Start- of Buitendag organiseren met speciale aandacht voor die eigen leefomgeving. En het aantal plaatsen groeit waar natuur en spiritualiteit samen beleefd kunnen worden, onze verwondering en eerbied worden aangeraakt. Kijk voor inspirerende buiten-ideeën eens op websites als www.kerktuinen.nl; www.kloostertuinen.nl; www.stoutenburg.nl of www.arocha.org
14
Wie advies zoekt voor het organiseren van bezinning en discussie kan een beroep doen op veel organisaties en groepen. De meeste met kerken verbonden groepen werken samen in het Interkerkelijk Milieu Netwerk (IMN), te vinden op de website van Kerk & Milieu. Niet alleen Kerk & Milieu en CEN zijn aangesloten, maar ook FairClimate, de Stichting Oikos, Franciscaanse Samenwerking, Stoutenburg, de werkgroep Kerk en Dier, A Rocha Nederland en Time to Turn (zeer geschikt voor jongerenwerk en -catechese). Ze staan allemaal in de folder van het IMN ‘Christelijke & Groen’ te bestellen bij Kerk en Milieu of de afdeling Brochureverkoop van het Protestants Landelijk Dienstencentrum, tel. (030) 880 18 80, e-mail:
[email protected]. De Klimaatoproep staat op de websites van Kerk & Milieu en van de Raad van kerken (www.raadvankerken.nl) 4. Burgerschap We zouden het haast vergeten, maar kerkmensen zijn ook burgers. Grote landelijke organisaties bieden een schat aan informatie en vaak ook een netwerk van regionale en lokale afdelingen. Min of meer abstracte problemen worden concreter als de eigen leefomgeving in het geding is, het eigen
Kerkinformatie
landschap, de leefkwaliteit van eigen buurt of dorp. Samen werken met seculiere organisaties, een beroep doen op hun kennis en ervaring, kan veel bijdragen aan kerkelijke milieuactiviteiten. Zij zijn het fundament waarop kerkelijke organisaties een gelovige, motiverende en meer specifieke aanvulling kunnen geven. Maak wederzijds gebruik van die expertise, ontmoet elkaar en nodig elkaar uit (vaak bestaan er ook lokale afdelingen of werkgroepen). De adressen van de grote natuur- en milieuorganisaties, Stichting Natuur en Milieu, Milieudefensie, Greenpeace, Wereld Natuur Fonds enz. zijn gemakkelijk op het internet te vinden. Al deze grote organisaties werken dit najaar samen aan een gemeenschappelijk doel: een goed resultaat op de VN Klimaattop in december a.s. in Kopenhagen; op 12 december is er in de Jaarbeurshallen in Utrecht een massaal evenement (waaraan ook de kerken deelnemen): Beat the heat now! 5. Diaconaat Hier en daar zijn ze al te vinden, de ‘groene diakenen’, de ambtsdragers die een diaconale invulling geven aan de kwaliteit van leven, duurzaamheid, heelheid van de Schepping. Ze zijn intermediairs tussen landelijke (kerkelijke en seculiere) natuuren milieuorganisaties en de plaatselijke kerk, ze zijn gespitst op (inter)kerkelijke initiatieven en activiteiten, ze trekken aan de bel bij bid- en dankdagen, bij de Scheppingsperiode, ze dragen zorg voor het eigen natuur- en milieubeleid in de lokale kerk en haar directe omgeving. De komende maanden doen ze er alles aan om alle kerkleden te bewegen tot het ondertekenen van de Klimaatbelofte.
Oktober 2009
Kerk in Actie besteedt veel aandacht aan diaconale projecten op het terrein van duurzaamheid. Samen met ICCO wordt het programma FairClimate uitgevoerd, dat ontwikkelingsprojecten in het Zuiden helpt bij verduurzaming (www.fairclimate.nl). Projecten van FairClimate gaan heel goed samen met parallelle actie in en voor de eigen gemeente; de adviseurs van Kerk in Actie Interactief kunnen daarbij helpen. Een ander diaconaal traject is ‘Duurzame kerk’. Daarbij worden lokale kerken geholpen bij het bevorderen van duurzaam gedrag en beleid in de ruimste zin van het woord. Zie www.duurzamekerk.nl Een tekst over de Groene Diaken is te vinden op de website van Kerk & Milieu. De Klimaatbelofte is te vinden op www.klimaatbelofte.nl Diakonia, het blad van Kerk in Actie publiceert regelmatig over duurzaam diaconaat. 6. Beheer en beleid In veel plaatsen zijn kerkrentmeesters, diakenen, kosters en gewone kerkleden bezig om het eigen beheer en beleid te verduurzamen. Goedkopere energie is belangrijk. Dat besparen op de rekening kan via een door CIO-k, het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken, geregeld gezamenlijk contract. Maar besparen op het verbruik gaat een stapje verder. Energie- en waterbesparing (door middel van isolatie, zuinige en goed afgestelde apparatuur) zijn een grote uitdaging en er zijn steeds meer mogelijkheden en technieken beschikbaar. In de gemeente Ede worden naast scholen ook alle kerkgebouwen en moskeeën gescand op duurzaamheid. In de provincie Utrecht kunnen kerken meedoen aan een project van de stichting Collusie waarbij metingen leiden tot aanbevelingen voor verbeteringen in beheer.
Inkoop- en personeelsbeleid kunnen aan kwaliteitsnormen (duurzaam, biologisch, fair trade) worden gebonden. Hier en daar wordt hardop gedacht aan de inschakeling - of zelfs aanschaf - van elektrisch vervoer door en voor kerkelijke/diaconale doel- einden. Waarom geen gezonde rivaliteit gestimuleerd om de prijs voor de groenste en/of meest fair trade kerk in het land? Er is een landelijke conferentie in voorbereiding waarop verschillende mogelijkheden voor verduurzaming samen zullen worden gepresenteerd. Let op de aankondiging in dit blad en op de websites van Kerk & Milieu en Duurzame Kerk. Kijk ook op www.kerkenmilieu.nl 7. De kerk levert energie! Op tal van Duitse, Deense, Zweedse en Engelse kerken - en op het dak van Vaticaan en pauselijk buitenhuis - zijn ze nu al te vinden: zonnepanelen die energie leveren, aan de kerk zelf en bij voldoende opbrengst ook aan de omgeving. In Nederland zijn veel kerken en diaconieën grondeigenaars. Dat maakt het mogelijk om op zoek te gaan naar mogelijke locaties voor het plaatsen van een windmolen of andere energie-opwekkingsinstallatie. Ze zijn er: kerkleden die samen een windmolencoöperatie heben gesticht, en met de opbrengst diaconale projecten steunen. Kerk & Milieu gaat de mogelijkheden voor energielevering door kerken laten onderzoeken. Want die gedachte is in allerlei opzichten veelbelovend. Voor de begroting van de kerk, voor de bestedingsruimte van de diaconie, en voor het behoud van het klimaat. Meer over de kerk als energieleverancier is te vinden bij www.kerkenmilieu.nl, bij www.windvogel.nl en bij www.duurzamekerk.nl
Klimaatneutrale kerk? Moet de kerk nu ook al duurzaam willen zijn? Is het niet een zoveelste aanpassing aan een voorbijgaande trend? Zulke tegenwerpingen klinken al sinds de dagen van Nieuwe Levensstijl en Conciliair Proces. Maar milieu- en klimaatvraagstuk zijn geen modieuze zaken, het zijn ernstige problemen die ons deze eeuw geen moment meer zullen verlaten. Kerken zijn het aan hun herkomst, aan hun stand verplicht om zich met eigen mogelijkheden en vanuit eigen invalshoeken in te zetten voor behoud van de Schepping. Inspirerende mogelijkheden genoeg! Kees Tinga is werkzaam bij Kerk in Actie en van daaruit betrokken bij het werk van Kerk & Milieu, CEN en van FairClimate. Wilt u reageren? Mail naar
[email protected].
(foto: Douwe Geertsema)
15
Kerkinformatie
Oktober 2009
Landelijke ledenregistratie
Michiel Nap
Onafhankelijke adviescommissie houdt proces ledenregistratie scherp in de gaten
‘Geen garanties, wel vertrouwen’
‘Garanties geef ik nooit. Maar als je ziet hoe de landelijke ledenregistratie nu wordt aangepakt, dan geeft dat ons genoeg vertrouwen om te kunnen zeggen dat het niet opnieuw zal verlopen zoals bij Numeri.’ Aan het woord is Paul Wiertsema, voorzitter van de Adviescommissie Ledenregistratie Protestantse Kerk (LRP). We spraken met hem over de laatste ontwikkelingen en gevoeligheden rondom het project. De adviescommissie die Wiertsema voorzit, werd in september 2008 ingesteld om onafhankelijk advies te geven aan alle betrokkenen rondom het LRP-project. Met dit project moet de Protestantse Kerk komen tot een nieuw en modern systeem voor de registratie van alle kerkleden. Wiertsema snapt dat het proces nauw- lettend in de gaten gehouden wordt door kerkleden, synode en de media: ‘Kijk, er ligt een historie op dit project. Daar is iedere betrokkene zich terdege van bewust. Dat zorgt ervoor dat iedereen zich tot het uiterste inspant om wat er rondom Numeri gebeurde, niet nog een keer te laten gebeuren. En juist daarom worden de voorbereidende stappen zorgvuldig doorlopen.’
Ik vind het ook uiterst onprofessioneel om anoniem bij de pers te gaan klagen. Als je een klacht hebt, ga je rechtstreeks naar de persoon toe over wie je een klacht hebt.’
Spanningsveld De uiteindelijke leverancier moet aan de ene kant zo goed mogelijk een nieuw systeem kunnen bouwen. Aan de andere kant moet deze partij de kerk goed kennen en weten wat de kerk nodig heeft. Wiertsema: ‘Dat zorgt voor een spanningsveld, omdat leveranciers die goede oplossingen aandragen niet automatisch verstand hebben van de kerk. Voor een efficiënte uitvoering van het project is het van belang dat de leverancier het kerkelijk jargon kent. We hebben er echter vertrouwen in dat zo’n partij gevonden gaat worden.’
Wensen Deze voorbereidende stappen hebben geleid tot een plan van aanpak dat in april 2009 is goedgekeurd door de synode. Daarna hebben een aantal werkgroepen een lijst met functionele eisen en wensen ADVIESCOMMISSIE LRP
De Adviescommissie Ledenregistratie Protestantse Kerk (LRP) is, op verzoek van de kleine synode, ingesteld door het moderamen van de generale synode (zie ook Kerkinformatie maart 2009, p. 9). Deze onafhankelijke commissie bestaat uit vijf kerkleden die werkzaam zijn in de ICT-sector. Belangrijkste taak: adviseren en informeren van de synode en de projectleiding. De adviescommissie bestaat uit: • Paul Wiertsema (voorzitter), portfoliomanager International Payments bij ABN-Amro. • Ab Bakker, emeritus hoogleraar Medische Informatica aan de Universiteit Leiden. • Leander van Dongen, zelfstandig ondernemer van o.a. AORTA BI Solutions. • Piet de Kam, onder andere lid van de directieraad van de Belastingdienst. • Arie Jan Heij, hoofd directiestaf van de directie huisvesting van het Erasmus Universitair Medisch Centrum.
Michiel Nap is voorlichter van de Paul Wiertsema.
Protestantse Kerk.
opgesteld, oftewel: punten waar een mogelijke realisatie van het nieuwe ledenregistratiesysteem aan moet voldoen. Tevens is een lijst met selectiecriteria opgesteld die door de synode is vastgesteld. De lijst met mogelijke leveranciers bestaat op dit moment uit vier softwarebedrijven. Binnenkort wordt daaruit de uiteindelijke leverancier gekozen.
Kritiek Enkele softwarebedrijven die niet bij de laatste vier zitten, uitten in augustus in de media kritiek op de vragenlijst die alle belangstellende leveranciers moesten invullen. De vragen zouden te algemeen zijn en dat zou niet van professionaliteit getuigen. Wiertsema vindt echter dat het proces professioneel verloopt: ‘We zijn niet bezig met een project van 500 miljoen euro. En zelfs bij dat soort grote projecten, zoals de Noord-Zuid lijn in Amsterdam, is er geen garantie dat alles goed verloopt. De LRP-projectorganisatie ervaren wij als zeer betrokken. Ze weten heel goed waar ze mee bezig zijn. Daar gaat het om.
16
Meer weten?
Meer details over het LRP-project zijn te vinden op www.pkn.nl/lrp. Hier kunt u zich ook aanmelden voor een maandelijkse, digitale nieuwsbrief.
Kerkinformatie
Oecumene
Oktober 2009
Jan-Gerd Heetderks
Europese kerken: ‘Geroepen tot één hoop in Christus’ In juli vond in Lyon de assemblee van de CEC - de Conferentie van Europese Kerken - plaats. De Nederlandse lidkerken waren in Lyon goed vertegenwoordigd. Veel protestantse kerken in Europa zijn lid van de CEC, samen met de meeste orthodoxe kerken, vrije kerken en oud-katholieke kerken in Europa. De CEC is opgericht in 1959 - tijdens de koude oorlog over de grenzen van het ijzeren gordijn heen - als oecumenische organisatie om een gezamenlijk getuigenis van de kerken te geven in de Europese samenlevingen. Ook is het een taak van de CEC om de dialoog te bevorderen tussen de verschillende confessies. Maar de CEC verricht in Brussel en Straatsburg ook de lobbyarbeid van de kerken. De CEC richt zich daarbij op Europese wetgeving, maar ook op het sociale gezicht van Europa, vluchtelingenwerk, armoedevraagstukken enzovoort. Deze thema’s kwamen in Lyon ook ruimschoots
aan de orde. Vanuit het besef dat een gezamenlijk getuigenis van de kerken in Europa belangrijk is.
Verklaringen Aan het eind van de assemblee werden er zes publieke verklaringen uitgegeven, waarvan hier slechts de strekking genoemd kan worden: • Geroepen tot een beter rentmeesterschap van de schepping. Geroepen tot
een economie van het genoeg en tot een verandering van life-style. • Geroepen om mensenrechten en religieuze vrijheid te verdedigen. • Geroepen om ethische beginselen voor te staan in de financiële en economische structuren. • Geroepen om migranten welkom te heten. Er zijn talloze mensen ‘on the move’. Barmhartigheid en gastvrijheid zijn de christelijke waarden waarop een beroep moet worden gedaan. Geroepen tot een wereld zonder atoomwapens. • Geroepen om solidariteit te betrachten met de Roma-minderheden in Europa. Twee Nederlanders, dr. Arjan Plaisier en prof. dr. Goos Minderman, werden gekozen als lid van het Centraal Comité, het centrale bestuursorgaan dat bestaat uit veertig leden. Meer informatie: http://www.cec-kek.org.
Wereldraad koos lutherse secretaris Het Centraal Comité van de Wereldraad van Kerken vergaderde van 26 augustus tot 2 september in Genève. Er vielen in die dagen twee in het oog springende beslissingen: de benoeming van een nieuwe secretaris-generaal en de keuze van de plaats waar de komende assemblee zal plaatsvinden. Dr. Olav Fykse Tveit (48) uit Noorwegen werd gekozen tot nieuwe secretaris-generaal van de Wereldraad. Hij heeft een ruime oecumenische ervaring. Zo is hij onder andere sinds 2002 secretaris-generaal voor oecumenische en internationale betrekkingen van de (lutherse) Kerk van Noorwegen. De nieuwe secretaris-generaal is opvolger
van dr. Sam Kobia die om persoonlijke redenen zijn functie neerlegde. De volgende assemblee van de Wereldraad (2013) wordt gehouden in Busan (Zuid-Korea). De keuze was niet eenvoudig, want de beslissing over een vergaderplaats gaat bepaald niet alleen over de beste vergaderfaciliteit. De plaats die men kiest is door haar achtergrond en context medebepalend voor de assemblee. Het alternatief voor Busan was Damascus in Syrië. Hier zouden de achtergrond van kerk-zijn in een overwegend islamitisch land/werelddeel en de conflicten in het Midden-Oosten hun stempel op de assem-
De nieuwe secretaris generaal dr. Olav Fykse Tveit. (foto’s: © WCC/Peter Williams)
blee gedrukt hebben. Nu men gekozen heeft voor Busan zal het contact van de gevestigde kerken met de pinksterbeweging en de evangelicale beweging, die in Korea zeer sterk is, nadrukkelijk aan de orde komen. Andere belangrijke gespreksonderwerpen in de vergadering van het Centraal Comité waren: de herstructurering van de Wereldraad, het thematische werk van de Wereldraad, de financiële crisis, het klimaat, de bedreigende situatie voor christenen en kerken in Pakistan, de situatie van vervolgde christenen en de onwettige Joodse nederzettingen in Palestijns gebied. In het Centraal Comité hebben twee Nederlandse bestuursleden zitting: Marloes Keller namens de Protestantse Kerk en mgr. Joris Vercammen namens de Oud-Katholieke Kerk in Nederland. Ook de Doopsgezinde Sociëteit en de Remonstrantse Broederschap zijn lid van de Wereldraad van Kerken. Meer informatie zie: http://www.oikoumene.org.
Het Centraal Comité in Genève.
17
Kerkinformatie
Oktober 2009
Recensie
Trinus Hoekstra
Gelovige reacties op de kredietcrisis
Wat kun je vanuit theologie en geloof zeggen over de kredietcrisis, zonder te vervallen in een morele tegenstelling tussen het ‘slechte’ kapitalistische marktsysteem en de ‘juiste’ positie van ‘het geloof’? Die vraag legde het tijdschrift Michsjol in haar zomerspecial voor aan theologen en religiespecialisten met een economische achtergrond. Een paar bijdragen licht ik eruit. Aloys Wijngaards verkent de gedachte om het voltrekken van de eucharistie (het vieren van het avondmaal) als inspirerende metafoor te hanteren voor de deelname aan de economie in ons consumptie- gedrag. Brood en wijn ‘veranderen’ tijdens de eucharistische maaltijd in lichaam en bloed van Christus. Deze ‘transfiguratie’ verandert ons en zet ons op het spoor om de wereld waar we via de markt deel aan hebben te veranderen. De ‘consumptie’ van brood en wijn als het deel krijgen aan het liefhebbend en bevrijdend handelen van Christus, wordt dan voortgezet in onze consumptie van goederen en diensten die we via de markt verwerven. Op deze wijze kan de eucharistie (het avondmaal) een heroriëntatie geven op onze deelname aan de markt. Dit betekent volgens Wijngaards niet een radicaal omverwerpen van het huidige systeem, maar een zoeken vanuit de ‘stofwisseling’ van het systeem naar een andere inkleuring.
Beleggen Scherpe opmerkingen maakt Greetje Witte-Rang in haar bijdrage over ‘Kerken en beleggen’. Beheerders van kerkelijke fond-
sen hebben zich volgens haar de afgelopen decennia weinig gelegen laten liggen aan het beleid van de eigen kerk. Kerk- leiders en synoden erkenden vaak volmondig dat het bij beleggingen van kerken om principiële vragen ging, wat betreft de effecten daarvan op de (wereld)samen- leving en het ecosysteem. Men bond echter snel in, als vervolgens de financiële mensen dwars gingen liggen. Soortgelijke processen speelden en spelen zich ook af in lokale kerkelijke gemeenten. De oorzaak daarvoor lag enerzijds bij de financiële mensen, die het als hun taak zagen om een zo hoog mogelijk financieel rendement te behalen. Anderzijds zijn de beheerders in dat streven ook nooit tegengesproken en op een ander been gezet. Niet te tellen is - volgens Witte-Rang - het aantal keren dat kerkleiders en predikanten in discussies uitriepen niets van geld en beleggen te weten en zo hun handen in onschuld wasten. Grote bewondering heeft Witte-Rang gekregen voor zustercongregaties in de Rooms Katholieke Kerk. Zij werkten met financiële adviseurs, maar deden dat heel instrumenteel. Zij bespraken onderling wat
ze wilden en informeerden zich degelijk. Vervolgens vroegen ze de adviseurs om uit te rekenen hoe het kon wat ze wilden. Zo blijft de verantwoordelijkheid waar ze thuis hoort.
Het goede leven Een gedegen theologische bijdrage komt uit de koker van Erik Borgman. Volgens hem is het nodig om een theologische lezing van de reële economie te ontwikkelen. Dat is fundamenteel iets anders dan een morele afwijzing van de kapitalistische economie. Mensen staan nu eenmaal niet tegenover een economische orde, maar leven erin en ervan. Het hedendaagse kapitalisme is geen idee dat afgewezen kan worden, maar een praktisch systeem dat ons voortdurend laat handelen en dat door onze handelingen wordt bevestigd en veranderd. Theologisch gaat het er om te onderkennen enerzijds dat de huidige wereld in zonde en kwaad gevangen is, en anderzijds dat het koninkrijk van God een aanstaande werkelijkheid in de huidige wereld is. De economische orde moet van binnen uit verbonden worden met het goede leven. Dat betekent dat sturing en toetsing onderdeel van de mechanismen en instituties van het systeem zelf gemaakt worden. Hoe dat precies moet, zullen we volgens Borgman uit moeten zoeken in het proces waar we nu voor staan. Trinus Hoekstra is projectmanager bij het Binnenlands Diaconaat van Kerk in Actie en mededirecteur van DISK, het landelijk bureau voor arbeidspastoraat.
Meer weten?
Michsjol is een tijdschrift voor theologie, cultuur en politiek. Het is voortgekomen uit het gelijknamige netwerk en werkverband van theologen en theologisch geïnteresseerden. Meer informatie: www.michsjol.nl. Het themanummer Kredietcrisis, ‘geloof’ en theologie verscheen in Michsjol jrg. 18, nr. 1 (2009). Uitg. Skandalon Vught, 98 blz., prijs: € 14,95. (foto: H. Gort)
18
Kerkinformatie
Oktober 2009
Dankdag voor gewas en arbeid
Trinus Hoekstra
Dankdag in crisistijd
Op woensdag 4 november of de zondag daarna geven veel gemeenten aandacht aan de dankdag voor gewas en arbeid. Een moment waarop het brede veld van geloof, werk (betaald en onbetaald) en economie nadrukkelijker dan anders aan de orde kan komen. In deze tijd van economische crisis is er op dat brede veld veel aan de hand. Tal van banen staan onder druk en in onze samenleving is een debat gaande om de inrichting van onze economie meer te richten op duurzaamheid.
Grondpatroon Productie en consumptie leveren banen op, maar hebben ook te maken met de kwaliteit van onze samenleving en onze omgang met het ecosysteem. Dit verband wordt in het bijbelse Israël ook al gelegd. Daarnaast wordt dit verband ook gevierd, om als het ware voor ogen te houden waar het in de economie om moet gaan. De eerste opbrengst van de oogst wordt opgedragen aan God. ‘Dankdag’ wordt er gevierd door de resultaten van de in die tijd overwegend agrarische economie voor Gods aangezicht te brengen. In het bijbelboek Deuteronomium (26:1-11) lezen we hoe de inzetting van deze ‘dankdag’ voorschrijft dat het aanbieden van de eerstelingen van de oogst gepaard dient te gaan met het gedenken van de bevrijding uit Egypte. De economie - de omgang in productie en consumptie met de aarde, de dieren en de mensen - wordt zo van meet aan in verband gebracht met bevrijding uit slavernij en verlangen naar gerechtigheid. Dit gedenken vormt het grondpatroon voor de economie van het bijbelse Israël. Het is overigens geen grondpatroon dat zich in de bijbelse verhalen vlekkeloos uitwerkt in een duurzame en solidaire samenleving.
Geloofwaardig In het licht van de bijbelse verhalen koesteren we sinds de kredietcrisis onze idealen over een solidaire en duurzame economie, een nieuwe economie. We hebben echter ook te maken met de zorg voor ons levensonderhoud. Veel mensen zijn onzeker of hun bedrijf overeind zal blijven en of ze hun baan kunnen houden. In het licht hiervan pleiten velen voor een fors herstel van de oude economie. Voor dit jaar wordt gerekend met een werkloosheidspercentage van 4,5 tot 5 procent, volgend jaar kan dat in het zwartste scenario oplopen tot 10 procent.
(foto: Henry Kieskamp)
Vooral mensen in tijdelijke banen zijn dit jaar al fors getroffen. Het aantal mensen met zogenaamd flexibele banen is de laatste jaren ook sterk toegenomen. Het fenomeen dat bedrijven een flexibele schil in hun personeelsbestand hanteren, heeft daarmee te maken. Dit fenomeen zal zich de komende jaren alleen maar uit gaan breiden, met als gevolg dat bedrijven met een zogenaamd ‘ademend’ personeelsbestand in economisch zware tijden vooral ‘uitademen’. Flexibiliteit is de afgelopen jaren een deugd geweest die velen werd voorgehouden. Het werd gezien als een tweesnijdend zwaard, met voordelen zowel voor bedrijven als voor werknemers. Vooral voor hoogopgeleide flexwerkers klopte dat verhaal wel, maar veel minder ging het op voor hun laagopgeleide collega’s met een zwakke rechtspositie. Vooral die laag opgeleide werknemers zijn nu de dupe van de crisis, terwijl ze vaak niet of slechts beperkt terug kunnen vallen op WW, VUT, prepensioen of een ontslagregeling. Het werken aan een duurzame en solidaire samenleving zal alleen maar
19
geloofwaardig kunnen, wanneer deze situatie op de arbeidsmarkt wordt onderkend en opgelost.
Materiaal Met het oog op de thematiek van economische crisis en flexibiliteit zijn door Diskarbeidspastoraat in samenwerking met Kerk in Actie twee themanummers van het tijdschrift Ondersteboven uitgegeven: 2009-1 ‘Flexibiliteit als deugd’ en 2009-3 ‘Handreiking kerken en de (krediet)crisis’. De publicaties zijn voor € 2,50 per stuk (exclusief verzendkosten) te bestellen bij Landelijk Bureau Disk, Luijbenstraat 17, 5211 BR ‘s-Hertogenbosch, e-mail:
[email protected], tel. (073) 612 82 01. Trinus Hoekstra is projectmanager bij het Binnenlands Diaconaat van Kerk in Actie en mededirecteur van DISK, het landelijk bureau voor arbeidspastoraat.
Kerkinformatie
Kerkbalans
Oktober 2009
Frans Rozemond
Geldwerving is een zaak van betrokken gemeenteleden
De Protestantse Kerk Amsterdam kreeg er in 2009 tijdens de Actie Kerkbalans 400 nieuwe betalende leden bij. Zo’n stijging overkwam veel meer protestantse gemeenten. Ze vernieuwden hun folders of richtten zich apart tot doelgroepen in de gemeente. Vaak lieten ze zich daarbij adviseren door een van de vrijwillige Kerkbalansadviseurs van de. Twee van hen, Wim Springer en Rook Belder, vertellen over hun ervaringen. ‘In veel gemeenten leeft het idee dat de kerkrentmeesters het moeten doen. Vaak zegt de kerkenraad: wij hebben geen verstand van geld, het is hun pakkie an! Maar zo werkt het niet.’, zegt Wim Springer. Sinds ruim twee jaar adviseert hij gemeenten over de aanpak van hun lokale actie Kerkbalans. Hij was vroeger verkoopmanager bij een isolatiebedrijf. Nu gebruikt hij zijn ervaring om de kerk te helpen. ‘Een kerkenraad kan heel veel doen om gemeenteleden betrokken te houden. Als het goed gaat in de gemeente, met het pastoraat, met de diaconale aandacht voor mensen, dan gaat de geldwerving vanzelf.’
Betrokkenheid Het werk van de vrijwillige gemeente- adviseurs is voortgekomen uit het project Kerkbalans Nieuwe Stijl, dat drie jaar geleden is ingezet door de Raad voor de PlaatWat is een Kerkbalansadviseur?
Plaatselijke gemeenten kunnen op verschillende loketten terecht voor beheerszaken. Voor de meeste vragen kan men contact zoeken met een regionale gemeenteadviseur of adviseur Kerkbeheer. Deze werkt namens de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Daarnaast zijn er speciale Kerkbalansadviseurs. Zij bezoeken de gemeenten namens de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving (RPG) van de Protestantse Kerk, die als taak heeft: het bevorderen en stimuleren van de geldwerving ten behoeve van het kerkenwerk in de plaatselijke gemeenten. Kerkbalansadviseurs zijn onbezoldigde vrijwilligers, speciaal ingewerkt voor deze taak, en kunnen maatwerk leveren. Gemeenten die een Kerkbalansadviseur uitnodigen krijgen meestal tweemaal bezoek. Om de kosten hoeven ze het niet te laten: € 25,- administratiekosten en wat reis- en verblijfkosten. Meer informatie over de vrijwilligers en over het materiaal voor Kerkbalans 2010: www.kerkbalans.nl of dhr. B.van Rijssen, tel. (078) 639 36 67.
selijke Geldwerving. Onder het motto ‘verbreden en verdiepen’ zijn concrete adviezen en modellen uitgewerkt om de opbrengsten te laten stijgen. De kerkbalansadviseurs trekken daarmee de gemeenten in die om hulp vragen. Onder hen zijn onder meer een voormalig opleidingsfunctionaris bij de politie, een oud-directeur van de supermarkt en een gepensioneerd technischingenieur: kerkleden die hun ruime ervaring vrijwillig ter beschikking stellen voor dit werk. Volgens Rook Belder, naast zijn parttime baan bij de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer ook actief als Kerkbalansadviseur, slaat de aanpak aan. ‘Al 400 gemeenten doen ‘iets’ met Kerkbalans Nieuwe Stijl. We hebben op het ogenblik 67 adviesaanvragen liggen en er zijn maar vijf adviseurs. Maar we doen het met veel plezier, omdat de resultaten vaak verbluffend zijn. Ik denk altijd aan Woerden, die in 2005 tot één van de pilotsgemeenten behoorde. Uit die pilot bleek dat onder randleden de inkomsten van de protestantse gemeente met 25% toenamen. Om het contact met hen vast te houden is daar een team van zes vrijwilligers gevormd. Dat hoort er natuurlijk wel bij: informeren, ze erbij blijven betrekken. Een goede PR is heel belangrijk.’ Soms moeten gemeenten even een drempel over, weet Rook Belder. ‘De inkomsten van plattelandsgemeenten komen voor 80 procent uit levend geld, de rest komt uit opbrengsten uit bezittingen (pacht, huur, rente enz.). Maar van een gemeente in Zeeland bijvoorbeeld is bekend dat die
20
maar liefst 70% van de inkomsten uit het bezit haalt. In dat soort situaties ligt de opbrengst uit bijdragen en giften vaak lager dan in gemeenten die voor 80 pct. van hun inkomsten afhankelijk zijn van de bijdragen van gemeenteleden. Wanneer die inkomsten uit bezit, door welke oorzaak ook, terugvallen, dan kost het veel moeite om gemeenteleden ertoe te bewegen hun geefpatroon naar boven toe soms fors bij te stellen. Daalt het ledental, dan denkt men: de kerk redt het toch wel. Dat gevaar is er bijvoorbeeld ook als er in een vergrijsde gemeente een groot legaat binnenkomt. Je moet dan altijd weer uitleggen dat je als kerkenraad beleid op krimp moet maken. En echt, daar liggen ook kansen. Toen zo’n Zeeuwse voor het eerst meedeed met Kerkbalans Nieuwe Stijl staken ze bij hun jaarlijkse brief een mooie folder over het kerkenwerk. Resultaat: 15% hogere inkomsten. Niet zo moeilijk als mensen weinig gaven, zou je zeggen. Maar elke duizend euro is belangrijk’.
Ze schrokken zich een hoedje… Wim Springer: ‘Bij een eerste adviesbezoek ontmoet je soms wat koudwatervrees. Ik vertel dan bijvoorbeeld over een gemeente
Kerkinformatie
Oktober 2009
Kerkbalans Award 2010 voor uw gemeente?
Veel gemeenten hebben goede ervaringen opgedaan met Kerkbalans Nieuwe Stijl. Mede door de inzet en vernieuwde aanpak door vele vrouwen en mannen in die gemeenten is de opbrengst van de actie Kerkbalans sterk verbeterd. Daarom reikt de Interkerkelijke Commissie Geldwerving (ICG) ieder jaar aan vier personen uit de deelnemende kerkgenootschappen een Kerkbalans Award uit. In de Protestantse Kerk ging de Award 2009 begin dit jaar naar twee succesvolle dames: Annemarie Stern uit Oost-Souburg en Marijke van der Poel uit Amsterdam. Voor Kerkbalans Award 2010 kunnen kerkenraden en colleges van kerkrentmeesters iemand uit hun gemeente voordragen, die zich op zich op de één of andere manier bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt in het kader van Kerkbalans Nieuwe Stijl. De Awards worden in januari 2010 overhandigd.
Waarom een Award? De Award vervult de functie van een zogeheten stimuleringsonderscheiding en is: • in de eerste plaats een voorbeeld en extra stimulans voor geldwerving nieuwe stijl in de eigen omgeving en regio
die een enthousiaste kleurenfolder maakte over het plaatselijke kerkenwerk en het volgende jaar 18% meer inkomsten ophaalde. Of ik laat voorbeelden zien van de speciale brieven die je kunt sturen aan doelgroepen, zoals jongeren, mensen die niet zo vaak in de kerk komen, mensen die vooral iets met het kerkgebouw hebben. In elke brief leg je accenten die bij de doelgroep passen. Sommige kerkrentmeesters zeggen dan bedenkelijk: moet dat nou echt? Ze zien op tegen het werk. Dan zeg ik: jullie denken dat het nog goed gaat hier, maar hoe is het over tien jaar? Laatst bezocht ik een kleine gemeente, waar € 60.000,- per jaar werd opgehaald. Onder de gevers zaten 12 zeventigplussers, die elk ongeveer € 1000,per jaar aan de kerk gaven. Ik hield de kerkrentmeesters voor dat ze met wat simpele middelen hun inkomsten jaarlijks met 1% zouden kunnen vermeerderen. Toen zeiden ze: wat is nou 1% per jaar? Waarop ik zei: als die twaalf ouderen er straks niet meer zijn, kelderen jullie inkomsten met 20%. Ze schrokken zich een hoedje… Op zo’n moment heeft het een meerwaarde dat je van buiten komt. Als Kerkbalansadviseur kun je mensen met nieuwe ogen naar hun eigen gemeente laten kijken. De kerkenraad en het college van kerkrentmeesters moeten er wel zelf de schouders onder zetten. Ik bezocht eens een kerkenraad en iedereen was wild enthousiast. Dat komt goed, dacht ik. Toen ik een jaar later informeerde wat ze met m’n adviezen
• een symbool van een reeks nieuwe initiatieven die worden genomen of die grondslag kunnen zijn van een meerjarige, vernieuwende communicatiestrategie rond Kerkbalans • een dankbetuiging aan de ontvanger; tegelijkertijd worden anderen in deze persoon gewaardeerd
Criteria De voor te dragen persoon kan worden gekozen omdat hij/zij voldoet aan een of meer van de volgende criteria:
5.Blijft naar verwachting ook in de komende tijd mee gestalte geven aan de realisatie van Kerkbalans (Nieuwe Stijl); 6. De Award is niet aan leeftijd of geslacht gebonden. Wel houdt de jury bij voorkeur rekening met een zo gelijkmatig mogelijke verdeling tussen mannen en vrouwen, zo mogelijk ook met jongeren en oudere personen; 7. Over de jurering en toekenning van de Award (voordracht en uitreiking) kan niet worden gecorrespondeerd
1. Heeft in de afgelopen jaren een belangrijke, actieve rol gespeeld bij de implementatie van Kerkbalans in de eigen gemeente, parochie of (regionale) werkgroep; 2. Heeft een (voortrekkers)rol vervuld in de eerste stappen op weg naar vernieuwing van geldwervingsmethoden voor Kerkbalans; 3. Heeft zich (al) onderscheiden in een vernieuwend communicatietraject voor Kerkbalans, in relatie met geldwerving; 4. Is representatief en kan goed omgaan met (lokale en regionale) media, zodat verdere bekendheid gegeven wordt aan Kerkbalans Nieuwe Stijl;
Hoe draagt u iemand voor?
hadden gedaan, was het antwoord: niks. Dan gaat bij mij de schakelaar om. Ik zei: dan gaan we er nu wat aan doen! Intussen loopt het daar als een trein.’
de kerk en dat weten kerkrentmeesters maar al te goed. Op het pastoraat, de dominee of de kerkelijk werker wordt niet graag bezuinigd. Het is logisch dat mensen meer geven als ze het gevoel hebben dat de kerk naar hem omziet.’ Rook Belder valt hem bij: ‘Het is een goede zaak dat kerkrentmeesters ook ouderling zijn. Je ontmoet als kerkrentmeester soms mensen die de hand op de knip houden vanwege oud zeer. Ga daarover in gesprek, probeer de relatie te herstellen. Dat leidt tot een grotere betrokkenheid.’
Integrale aanpak Beide adviseurs benadrukken de noodzaak van een integrale aanpak. ‘Je moet de resultaten van de Kerkbalans-resultaten bespreken met de kerkenraad’, zegt Wim Springer. ‘Welke groepen geven weinig? Kan dat te maken hebben met een gebrek aan pastorale aandacht? Wat voor nood schuilt er achter een reactie van een gemeentelid dat zegt: ik kan het geld niet missen? Zou daar niet eens een diaken naartoe moeten? Het gaat om mensen in
Gemeenten kunnen tot uiterlijk vrijdag 6 november 2009 kandidaten nomineren. Het is toegestaan meer dan één persoon voor te stellen. De jury gaat vertrouwelijk met de gegevens om, ook van kandidaten die niet worden gekozen. De voordracht kan voorzien van een motivatie en korte persoonsbeschrijving met foto digitaal worden ingeleverd bij: H.H. de Haan-Verduyn Peppelhoven 15, 6225 GX Maastricht e-mail:
[email protected]
Frans Rozemond is eindredacteur van Kerkinformatie.
Elke doelgroep moet je op een eigen manier benaderen. (foto: Douwe Geertsema)
21
Kerkinformatie
BERICHTEN
Oktober 2009
Prijsvraag Friese kerkliederen
Drie Leidse herfstdebatten De Protestantse Theologische Universiteit vestiging Leiden en het Remonstrants Seminarium organiseren dit najaar drie openbare disputen over controversiële theologische thema’s. De stellingen waarover twee sprekers het dispuut aangaan worden tevoren gepubliceerd op: www.pthu.nl/TheologieInDispuut. 28 oktober: dr. R. Brouwer versus dr. S. Paas over: De gemeente: traditioneel territoriaal of helemaal anders? Moet de kerkelijke indeling worden bepaald door geografische grenzen of vraagt de veelkleurigheid van geloven om een veelkleurig pallet van gemeentevormen? 11 november: dr. H.S. Benjamins versus prof. dr. C.J. den Heyer over: De christelijke traditie: leidraad of hindernis? Leidt de christelijke traditie tot de kern van het
geloof of is ze een hindernis voor het verstaan van de Schrift? 25 november: prof. dr. G.G. de Kruijf versus prof. dr. P.B. Cliteur over: God: in of uit de ethiek? De Leidse rechtsfilosoof Paul Cliteur wil godsdienst verbannen uit de ethiek, omdat geloof in God en de redelijkheid die nodig is voor onderling verkeer in de samenleving strijdig zijn. Protestants ethicus Gerrit de Kruijf daagt Cliteur uit tot een redelijk gesprek over God. De disputen zijn vrij toegankelijk. Tijd en plaats: telkens van 14.15-16.00 uur in het Instituut voor Godsdienstwetenschappen van de Universiteit Leiden, Matthias de Vrieshof 2 - zaal 002, 2311 BZ Leiden. Informatie: www.pthu.nl/ TheologieInDispuut, tel. (088) 3371 801, drs. D.T. Vos,
[email protected].
Fototentoonstelling ‘Calvijn & Ik’ verlengd
Palliatieve zorg: activiteiten en handreiking
De fototentoonstelling ‘Calvijn & Ik’ in Dordrecht is met twee maanden verlengd. De expositie trok al meer dan 15.000 bezoekers. Aanleiding voor de expositie was een fotowedstrijd die Erfgoedcentrum DiEP samen met Dagblad Trouw organiseerde. Deelnemers mochten foto’s opsturen van wat men als calvinistisch ervaart. Dat leverde een veelzijdig beeld op: ernstige grootouders, containers op straat in het gelid, herkenbare sobere kerkinterieurs en associaties bij spreekwoorden zoals ‘het appeltje voor de dorst’. De winnende foto werd gemaakt door Sylvia Huisman uit Almere en laat een een opa zien die samen met zijn kleinzoon een oude Statenbijbel openslaat. De tentoonstelling is nog t/m zondag 1 november 2009 te zien in het Hof in Dordrecht. Op 8 en 9 oktober 2009 is de tentoonstelling gesloten in verband met een theatervoorstelling in het Hof. Meer informatie zie www.calvijndordrecht.nl.
Op 10 oktober 2009 wordt de jaarlijkse Internationale Dag van de Palliatieve Zorg gehouden. Palliatieve zorg is er op gericht patiënten met een levensbedreigende ziekte (en hun naasten) een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te geven. Tijdens de speciale dag worden overal in Nederland activiteiten georganiseerd om aandacht te geven aan palliatieve zorg en de vragen die daarbij een rol kunnen spelen. De activiteiten variëren van een informatiemarkt, een open huis in een hospice en een symposium tot bijvoorbeeld een filmcyclus. De Protestantse Kerk heeft een handreiking ‘Medische beslissingen rond het levenseinde’ beschikbaar rond het thema palliatieve zorg. Het is een boekje voor mensen die nauw betrokken zijn bij het begeleiden van mensen van wie het levenseinde nadert. Aan de orde komen onder meer de verschillen en overeenkomsten tussen palliatieve zorg, sederen en euthanasie, en de misverstanden die daarover bestaan. De handreiking gaat ook in op de discussie die in de samenleving op dit punt leeft en op de vragen en emoties die opkomen als het aankomt op beslissen. De handreiking is geschikt voor allen die in het pastoraat zijn betrokken: predikant, pastoraal werker, geestelijk verzorger e.d., maar ook voor geïnteresseerden buiten de kerkelijke kring. Te bestellen via
[email protected], tel. (030) 880 13 37. De prijs is € 3,50. U betaalt geen verzendkosten. Meer informatie over de Internationale Dag van de Palliatieve Zorg en activiteiten bij u in de buurt zie www.idpz.nl.
22
Als 2012 het nieuwe Nederlandse liedboek uitkomt, wil de YKFE (Yntertsjerklike Kommisje foar de Fryske Earetsjinst) zorgen dat er zo snel mogelijk een Friese editie verschijnt. Op zoek naar vertalers/ dichter schrijft de commissie een prijsvraag uit. Deelnemers moeten hun Friese vertaling van een of beide opdrachtteksten (Nederlandstalige liederen) voor 1 december 2009 ‘onder motto’ inzenden. De inzendingen zullen worden beoordeeld door: Lyske Boersma, Atze Bosch, Eppie Dam, Bernard Smilde en Cor Waringa, vertalers van de bundel Tuskentiden (2006). De zingbaarheid van de vertalingen zal worden beoordeeld door Bob Pruiksma en Jan Breimer, beiden musicus en bestuurslid van de YKFE. De winnende vertalingen zullen door de YKFE worden gepubliceerd in daarvoor in aanmerking komende media en op www.freewebs.com/ykfe Vertalers die door hun werk over goede kwaliteiten blijken te beschikken, zullen door de YFKE in het vertaalproject voor het nieuwe liedboek worden betrokken. Aanvragen van opdrachtteksten met aanwijzingen bij de secretaris van de YFKE: ds. P. Hekstra, Keizerskroon 134, 8935 LZ Leeuwarden, telefoon (058) 288 34 50 of
[email protected].
TVG-studiedag over God en mammon De landelijke studiedag Theologische Vorming Gemeenteleden (TVG) zal gaan over het thema: God en mammon. Bijbels theologische kanttekeningen bij economische ontwikkelingen. Sprekers: prof. dr. G. Manenschijn, dr. J. van Laarhoven. Daarnaast zal dr. Aart-Jan van den Berg een kort overzicht geven naar aanleiding van het dertigjarig bestaan van TVG. ’s Middags zijn er workshops met beide afzonderlijke inleiders, met Anne Marie van der Veen (Textiel: een nieuw leven), met Ger Dullens over communicatie en met Aart-Jan van den Berg over kerkgeld. Men kan ook onder leiding van cantor Hanna Rijken en Leo Alewijnse liederen gaan oefenen ter voorbereiding van de afsluitende vesper. Tijd en plaats: zaterdag 10 oktober 2009 van 10.30-16.00 uur in De Schakel, Oranjelaan 10, Nijkerk, vlak bij het NSstation. Deelname kost € 27,50 (inclusief lunch). Aanmelding: M. Koole-Godeschalk, Graaf Engelbrechtstraat 2, 4756 AR Kruisland, tel. (0167) 53 66 71.
Kerkinformatie
BERICHTEN
Oktober 2009
Uitreiking Oecumeneprijs aan Heino Falcke De oecumenische prijs ‘Vlam van de Geest’ wordt op 2 oktober uitgereikt aan de Oost-Duitse theoloog Heino Falcke. Falcke speelde sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw een vooraanstaande rol in het nadenken over de vraag: hoe ben je kerk in een socialistische samenleving? Voor velen in Nederland was hij daarin een bron van inspiratie, omdat hij hen uitdaagde tot reflectie op hun eigen situatie. De Nederlandse kerken en de vredesbeweging hadden vaak contact met Falcke, die geruime tijd voorzitter was van de commissie voor kerk en samenleving van de Bund der Evangelischen Kirchen. Als theoloog gaf hij steeds kritisch commentaar op de ontwikkelingen in de samenleving. Zowel voor als na de Wende was hij een schakel tussen oppositionele groeperingen en de kerkleiding in Duitsland. Ook legde Falcke de grondslag voor het Conciliair Proces.
De prijs wordt jaarlijks toegekend door de Raad van Kerken in Nederland. De uitreiking vindt plaats door ds. K. van der Kamp, algemeen secretaris van de Raad van Kerken, tijdens een studiemiddag die aan Falcke wordt aangeboden ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag in mei dit jaar. Dagvoorzitter is prof. dr. D.E. Küster (Kampen/Brussel). Als sprekers treden op: prof. dr. B. Goudzwaard (emeritus Vrije Universiteit), dr. S. Brown (hoofdredacteur van Ecumenical News International en gepromoveerd op het conciliair proces in de DDR) en drs. L. Hogenbrink (medewerker Vredeswerk binnen het IKV en de voormalige Nederlandse Hervormde Kerk). Na een forumdiscussie met de zaal volgt een receptie. Organisatie: Raad van Kerken en IKV/Pax Christi. Belangstellenden zijn hartelijk welkom. Tijd en plaats: vrijdag 2 oktober 2009, van 13.00-17.00 uur in de Geerte-
Studiemiddag over calvinistische (on)deugden Het bezinningscentrum van de Protestantse Kerk organiseert op 23 oktober een studiemiddag over de mogelijkheid van een protestantse deugdenethiek. De dag krijgt als titel mee ‘Zuinigheid met vlijt… Over calvinistische ondeugden’ en is bestemd voor theologen, opvoeders, ambtsdragers voor het kringenwerk. ‘Fatsoen moet je doen’. Daarover is iedereen het eens. Maar wat is fatsoen, wie bepaalt dat, en op grond waarvan? Iedereen moet dat zelf maar uitzoeken. Dat blijkt niet bepaald makkelijk te zijn. Hameren op ‘waarden en normen’ biedt nog geen houvast. De laatste jaren is er in de samenleving weer belangstelling voor de klassieke (rooms-katholieke) deugdenethiek. Protestanten spreken traditioneel liever over de heiliging van het leven, en over waarden en normen. Toch zijn er deugden, die typisch protestants lijken, zoals spaarzaamheid en duurzaamheid. Welke betekenis kan een deugdenethiek vandaag de dag voor protestanten hebben: in kerk, gezin en samenleving? Dat is het centrale thema van deze studiemiddag. Sprekers: prof. dr. Ad de Bruijne, hoog- leraar voor ethiek en encyclopedie aan de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt te Kampen en medeauteur van ‘Zuinigheid met vlijt’, zal spreken over ‘Calvijn en de deugden’. Prof. dr. Cees Veerman, boer en hoogleraar duurzame landbouw aan de universiteiten van Wageningen en Tilburg, zal spreken over ‘Deugd en duurzaamheid’.
Tijdens de studiemiddag wordt het nieuwe boek ‘Zuinigheid met vlijt: over calvinistische (on)deugden’ (Boekencentrum) aangeboden aan het moderamen van de generale synode van de Protestantse Kerk. In dit boek, dat ook geschikt is voor gesprekskringen, belichten verschillende auteurs de zeven typisch calvinistisch- protestantse Nederlandse deugden: spaarzaamheid, bescheidenheid, nederigheid, eerlijkheid, ijver, vrijgevigheid, stiptheid en nuchterheid. Tijd en plaats: vrijdag 23 oktober 2009, aanvang 13.15 uur, Protestants Landelijk Dienstencentrum Utrecht, toegang is vrij. Informatie en aanmelden: Tjeerd Heslinga, tel. (0343) 52 42 58,
[email protected].
23
kerk, Geertekerkhof 23 te Utrecht. Aanmelding (verplicht, uiterlijk tot 30 september):
[email protected] of tel. (033) 463 38 44.
Studiereis naar Israël en de Palestijnse gebieden Van 7-17 januari 2010 wordt er een reis georganiseerd naar Israël en de Palestijnse gebieden. Iedereen met interesse in de religieuze en politieke verhoudingen in dit gebied kan zich aanmelden. Het thema luidt: Dialoog in het ‘Heilige Land’. Aandachtspunten: Ontmoeting, religie, politiek, spiritualiteit. Reisleiders: drs. Douwe van der Sluis en prof.dr. Simon Schoon. Douwe van der Sluis is sinds 1991 fulltime algemeen secretaris van de stichting Communication Middle East (C.O.M.E.) en verantwoordelijk voor de uitvoering van de ontmoetingsseminars en de Jeruzalem Seminars. Hij organiseert al dertig jaar reizen. Dr. Simon Schoon is emeritus-predikant in de Protestantse Kerk en emeritus-hoogleraar Judaïca. Hij was tweemaal predikant in Nes Ammim, de internationale christelijke woon- en werkgemeenschap in Israël en is al decennia actief op het terrein van ontmoeting en dialoog tussen Kerk en Israël. Verblijf in Nes Ammim en in Jeruzalem. Prijs € 1360,-. Zie volledig programma: www.simonschoon.web-log.nl Informatie en aanmelding via e-mail:
[email protected] vóór 1 november 2009.
Kerkinformatie
COLLECTEN
Collecte Najaarszendingsweek 1 t/m 8 november 2009 Veel Zuid-Afrikaanse vrouwen lijden in hun huwelijk onder seksueel misbruik en geweld. Ze durven onbeschermde seksuele gemeenschap niet te weigeren. Vaak zwijgen vrouwen over het seksuele geweld dat in hun huwelijk plaats vindt, net als over het HIV/aids virus waarmee ze besmet (kunnen) raken. Ze zijn bang voor nog meer geweld, verkrachting en discriminatie. Het Ujamaa Centrum in Pietermaritzburg wil deze stilte doorbreken. Dat doet het centrum door binnen de kerken bijbelstudies voor vrouwen te organiseren over het verhaal van Tamar uit 2 Samuel 13. Een van de vrouwen vertelt: ‘Deze bijbelstudie
heeft mij duidelijk gemaakt dat ik geen schuld heb aan seksueel misbruik. Ik heb er niet om gevraagd, al wilde men mij dat wel doen geloven.’ Het centrum organiseert ook bijbelstudies voor mannen en maakt hen zo bewust van hun rol en positie. Dankzij de Tamarcampagne wordt de stilte doorbroken rond seksueel misbruik en neemt het geweld in huwelijken af. De collecteafkondiging voor deze collecte staat in de derde Collectekrant. Meer informatie zie: www.kerkinactie.nl/ collectes of op www.pkn.nl/steunons. Bij deze collecte zijn folders en posters beschikbaar. Bestellen: e-mail:
[email protected], telefoon (030) 880 13 37.
Collecte Binnenlands Diaconaat 15 november 2009 In Nederland kunnen duizenden kinderen tijdelijk of langdurig niet thuis wonen. Ondanks alle inspanningen blijven de wachtlijsten in de jeugdzorg lang. Kerk in Actie ondersteunt het diaconale werk van organisaties die zich inzetten voor deze kinderen, zoals de Rudolphstichting. Gezinshuis.com is een nieuw initiatief van de Rudolphstichting om niet alleen in Jeugddorp De Glind, maar in het hele land gezinshuizen op te zetten. Gezinshuizen zijn speciaal bedoeld voor kinderen en jongeren die 24-uurszorg nodig hebben en geen goede plek kunnen vinden in de pleegzorg. Voor deze kinderen zijn structuur, continuïteit in zorg en veiligheid erg belangrijk. Het gezinsleven vormt een gezonde bodem waarop de kinderen kunnen groeien. Gelukkig zijn er steeds meer ouders die de moed hebben deze kinderen op te nemen in hun eigen gezin. Gezinshuis.com ondersteunt deze ouders op een professionele en betrokken manier, terwijl de gezinshuisouders hun zelfstandigheid bewaren. Gezinshuis.com streeft naar vijftig gezinshuizen in 2012. De collecteafkondiging voor deze collecte staat in de derde Collectekrant. Kijk voor
meer achtergrondinformatie ook op www.kerkinactie.nl/collectes of op www.pkn.nl/steunons. Bij deze collecte zijn folders en posters beschikbaar. Bestellingen: e-mail:
[email protected], telefoon (030) 880 13 37.
Oktober 2009
Collecte rondom Hervormingsdag 1 november 2009 Sola Gratia, Sola Scriptura, Sola Fide! Wie weet nog wat deze woorden betekenen? De betekenis is: alleen door genade, alleen door de Schrift, alleen door geloof. Deze woorden stonden centraal in het leven en werk van de reformator Maarten Luther en zijn van grote betekenis geweest voor de kerk. Op deze zondag, de dag na Hervormingsdag, herinneren we ons dankbaar de reformatie en gedenken we dit jaar ook de vijfhonderdste geboortedag van de reformator Johannes Calvijn. De Protestantse Kerk leeft vanuit het toen opnieuw ontdekte gedachtegoed en wil de rijkdom van de protestantse traditie delen en aan anderen doorgeven! De opbrengst van deze collecte is onder andere bestemd voor het werk van de generale synode en het bovenplaatselijke werk van onze kerk. De collecteafkondiging voor deze collecte staat in de derde Collectekrant. Zie voor ondersteunende materialen: www.pkn.nl/steunons.
(foto: Erik Appeldoorn) berichten
Kerk in Actie over Troonrede ‘Zet in op duurzaam klimaat en ontwikkelingsbeleid’. Met deze oproep reageerde Kerk in Actie op Prinsjesdag op de miljoenennota van de regering. De kerkelijke organisatie toonde zich bezorgd. Als we met elkaar minder verdienen in Nederland, daalt het budget voor ontwikkelingssamenwerking. De armen in het Zuiden zijn daarvan de dupe. Kerk in Actie riep de regering op het budget voor ontwikke-
lingssamenwerking op peil te houden. Over het klimaat zei de organisatie: ‘We missen een investeringsplan dat bij voorbaat inzet op duurzaamheid. Samen met andere kerken en organisaties roept Kerk in Actie de regering op serieus werk te maken van klimaatafspraken tijdens de klimaattop in december te Kopenhagen’. Verder riep Kerk in Actie de overheid op keuzen te maken in de strijd tegen de
24
armoede en werkloosheid, tegen de bezuinigingen in de geestelijke gezondheidszorg en voor humane opvang van vluchtelingen en asielzoekers. Nadrukkelijk verzoekt ze de regering geen uitgeprocedeerde asielzoekers op straat te zetten, maar mensen in elk geval te verzekeren van bad, bed en brood. Volledige reactie: www.kerkinactie.nl
Kerkinformatie
Oktober 2009
Predikantswisselingen
Predikantswisselingen Beroepen: te Amersfoort (Adventkerk), ds. D.P.C. Looijen te Amersfoort (predikant-directeur IZB); te Amsterdam (prot. gem.; wijkgem. Noorderkerk), ds. P.J. Visser te Den Haag; te Elspeet, ds. J. Lohuis te Harskamp; te Grambergen, ds. G.G. Rohaan-van de Kamp en ds. G. Rohaan te Herveld/SlijkEwijk; te Huizen (herv. wijk Meentkerk), ds. G. van Meijeren te Dirksland; te Nijkerk (herv.; wijkgem. 1), ds. J.C. Schuurman te Boven-Hardinxveld; te Strijen (herv. wijkgem. Ichtus), ds. J. Slager te RotterdamIJsselmonde; door de generale synode (hoogleraar Kerk in de context van de Islam), ds. B.J.G. Reitsma te Zeist (directeur Open Doors); door de generale synode (univ. docent Nieuwe Testament Kampen), ds. E.A. de Boer te Berg en Terblijt.
Aangenomen: naar Arnhem (wijk Elden-De Kandelaar), ds. J. Vogelzang te Wageningen; naar Buren (Gld) (herv.), ds. L.C. de Borst te Zevenhuizen; naar Hansweert-Schore, ds. M.W.M. Helderman-Janse de Jonge te Middelburg; naar Heiloo en Limmen (prot. gem.), ds. H.
Ruitenbeek en ds. E.J. Kooiman te Odijk; naar Maarland (Loppersum, hervormd), ds. H. Christoffers te Drachten (wijk Noord); naar Noordeloos (Ontmoetingskerk), ds. W.M. Koster te Breda (oecom. stads- en studentenpastoraat); naar Oost-Terschelling, ds. E.H. Zoomers te Oudewater; naar Puttershoek (herv.), proponent A.B. Vroomans te Leiden; naar Steenbergen (herv.), ds. C. Biemond-Spek te Puttershoek-Maasdam; beroep van de generale synode (als universitair docent pastoraat Utrecht), ds. R.J. de Vries te Maastricht.
Bedankt:
Overleden 20 mei D. Dijkstra (20 mei 2009); 26 juni 2009 ds. D.D. Lucas (geb. 7 april 1946); 27 juli 2009 T.J. Ouwehand (geb. 18 september 1942); 31 juli J. van der Wiel (geb. 3 juni 1913); 3 augustus ds. W.J. Gunning (geb. 25 juni 1917); 8 augustus ds. A. Veldstra (geb. 7 oktober 1919); 9 augustus ds. J.W. Slok (geb. 24 mei 1943); 18 augustus ds. G.J.E. Tigchelaar (geb. 9 februari 1935); 18 augustus J.A. Don (geb. 8 juli 1930); 23 augustus ds. G.H. Verhaere (geb. 14 februari 1929); 30 augustus ds. J. Maas (geb. 18 november 1943).
voor Hilversum (hervormd wijkgem. Centrum), ds. J.S. Heutink te Ede.
Beroepbaar: ds. A.T. van Blijderveen (voorheen zendingspredikant te Lima), A. van Giessenburgstraat 5, 3381 CG Giessenburg, tel. 06 - 30 20 77 95. ds. L. Schaafsma (voorheen zendings- predikant in Malawi), Hoogwolde 9-89, 8072 PW Nunspeet, tel. 06 - 57 43 44 15, e-mail:
[email protected].
Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail:
[email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103, 3770 AC Barneveld, e-mail:
[email protected]
BERICHt
Bergentheim schilderde in protestantse kleuren…. In de kleine Gereformeerde Kerk van Bergentheim, een dorpsgemeente met ruim 530 leden, zijn de lijnen kort. Nagenoeg iedereen kent elkaar en veel leden doen actief mee. De ervaring leert dat het ‘wijgevoel’ binnen deze gemeente gemeenteleden stimuleert om mee te doen, zowel jong als oud. Dit voorjaar werd de musical ‘Jakob’ uitgevoerd door gemeenteleden. De kerk zat drie keer tjokvol met enthousiaste mensen. Afgelopen jaar hebben veel vrijwilligers geholpen bij de uitbreiding en renovatie
van het bijgebouw ’t Kruispunt. Eén van de jongere gemeenteleden kwam hierbij op het idee om in het interieur van de grote zaal het logo van de Protestantse Kerk en de kleuren daaruit te verwerken in het schilderwerk. Dat is gelukt (zie foto’s). De gemeente wil hiermee aangeven dat ze als zelfstandige gereformeerde kerk deel wil uitmaken van de Protestantse Kerk in Nederland. Ondanks deze zelfstandigheid is er ook veel samenwerking met de hervormde gemeente (ruim 1070 leden), onder andere op het gebied van jeugd-
werk, catechese en gezamenlijke tweede diensten. Het landelijk thema ‘Wij geloven’ was op de startzondag ook het thema zijn in beide kerken. Het thema staat ook centraal tijdens de groothuisbezoeken en in de catechese. Het pastoraat wordt met grote zorgvuldigheid ingevuld door de wijkouderlingen samen met het team van bezoekmedewerkers. Daarnaast vult ds. Wim den Braber zijn vrijwilligerswerk in, door als vrijwillig pastor met plezier en tot vreugde van de gemeente een paar uur per week werkzaam te zijn in Bergentheim. En natuurlijk zijn er de diakenen die onder andere via Kerk in Actie aandacht vragen voor zending, binnenlands- en werelddiaconaat. Bergentheim: een kleine kleurrijke gemeente.
Het logo van de Protestantse Kerk is nadrukkelijk aanwezig in Bergentheim. Daarnaast kindernevendienst tegen de kleuren van de Protestantse Kerk: rood, geel, paars en oranje. (foto: Ina Olthof)
25
Kerkinformatie Kerkinformatie
BIJBELTEKSTEN
Oktober 2009
Oktober 2009 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door middel van het gebruiken van dit rooster verbonden met de wereldoecumene. do 1 Vrede, vrede voor iedereen, ver weg of dichtbij – zegt de Heer –, ik zal genezing brengen. (Jesaja 57: 14-19) vr 2 Wij dwaalden rond als schapen, ieder zocht zijn eigen weg; maar de wan daden van ons allen liet de Heer op zijn dienaar neerkomen. Hij werd mishandeld, maar deed zijn mond niet open. (Jesaja 53: 6-12) za 3 Paulus zei: Ik maak mijn getuigenis zonder onderscheid aan iedereen bekend, namelijk dat Christus zou lijden en dat hij als eerste van de doden zou opstaan om aan alle volken het licht te verkondigen. (Handelingen 26: 1-23) zo 4 Jezus zegt: Laat de kinderen bij me komen, want het koninkrijk van God behoort toe aan wie is zoals zij. (Marcus 10: 2-16) ma 5 Eens zal de dag komen dat volken zullen samenstromen en zeggen: “Laten we optrekken naar de berg van de Heer. Hij zal ons de weg wijzen, en wij zullen zijn paden bewandelen.” Dan zullen zij hun zwaarden omsmeden tot ploegijzers en hun speren tot snoeimessen. (Micha 4: 1-3) di 6 Paulus schreef: Ik dank Christus Jezus, onze Heer, dat hij mij kracht gegeven heeft en het mij heeft toevertrouwd hem te dienen. (1 Timoteüs 1: 12-17) wo 7 Uit de profeet Jesaja: Omwille van mijn volk ben ik niet stil, totdat het licht van haar gerechtigheid daagt. (Jesaja 62: 1-5) do 8 De Heer zegt: Ik zal mijn geest uitgieten over al wat leeft. (Joël 3: 1-5) vr 9 Jakobus schreef: Wie de boodschap van God hoort maar er niets mee doet, is net als iemand die zijn gezicht in de spiegel bekijkt: hij ziet zichzelf, maar zodra hij wegloopt is hij vergeten hoe hij eruitzag. (Jakobus 1: 21-25) za 10 Jezus zegt: Ik laat jullie vrede na; mijn vrede geef ik jullie. Maak je niet ongerust en verlies de moed niet. (Johannes 14: 22-26)
zo 11 Jezus zei tot een jongeman: Eén ding ontbreekt u: ga naar huis, verkoop alles wat u hebt en geef het geld aan de armen, dan zult u een schat in de hemel bezitten; kom dan terug en volg mij. (Marcus 10: 17-22) ma 12 Dit zegt de Heer: Wees mij gehoorzaam, dan zal ik jullie God zijn en zullen jullie mijn volk zijn. Volg steeds de weg die ik jullie wijs, daar zullen jullie wél bij varen. (Jeremia 7: 21-24) di 13 Houd de gastvrijheid in ere, want zo hebben sommigen zonder het te weten engelen ontvangen. (Hebreeën 13: 1-8) wo 14 Jeremia zei: U kent mij, Heer, u ziet mij, u weet dat ik u in mijn hart draag. (Jeremia 12: 1-3a) do 15 Voert u het woord, laat dan Gods woorden doorklinken in wat u zegt. Helpt u anderen, doe dat dan vanuit de kracht die God u geeft. Want zo doet u alles tot eer van God, dankzij Jezus Christus. (1 Petrus 4: 7-11) vr 16 Jezus zegt: Iedereen die zondigt is een slaaf. Nu blijft een slaaf niet voor eeuwig in huis, maar de Zoon blijft wel voor eeuwig. Dus wanneer de Zoon u vrij zal maken, zult u werkelijk vrij zijn. (Johannes 8: 31-36) za 17 Paulus schreef: Alles is van u. Maar u bent van Christus en Christus is van God. (1 Korintiërs 3: 18-23) zo 18 Jezus zegt: De Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven om velen te redden. (Marcus 10: 35-45) ma 19 Wie God zoeken, hun hart zal opleven. Want de Heer hoort de armen. (Psalm 69: 30-37) di 20 Petrus schreef: Erken Christus als Heer en eer hem met heel uw hart. Vraagt iemand u waarop de hoop die in u leeft gebaseerd is, wees dan steeds bereid om u te verantwoorden. (1 Petrus 3: 8-17)
26
wo 21 Jezus zei: Ik spreek niet namens mezelf als ik tegen jullie spreek, maar de Vader die in mij blijft, doet zijn werk door mij. (Johannes 14: 1-12) do 22 Paulus schreef: Moge God u door zijn kracht de vaste wil geven het goede te doen en u door uw geloof al het mogelijke tot stand laten brengen. (2 Tessalonicenzen 1: 11-12) vr 23 Jezus zei tot zijn leerlingen: Geloof in het licht, dan bent u kinderen van het licht. (Johannes 12: 35-36) za 24 Paulus schreef: Wees altijd verheugd, bid onophoudelijk, dank God onder alle omstandigheden. (1 Tessalonicenzen 5: 12-22) zo 25 Jezus vroeg aan de blinde: ‘Wat wilt u dat ik voor u doe?’ Hij antwoordde: “Rabboeni, zorg dat ik weer kan zien’. Jezus zei tegen hem: ‘Ga heen, uw geloof heeft u gered’. En meteen kon hij weer zien en hij volgde hem op zijn weg. (Marcus 10: 46-52) ma 26 De Heer ziet naar de nederige om. Al is mijn weg vol gevaren, u houdt mij in leven. (Psalm 138) di 27 Moge uw hart verlicht worden, zodat u zult zien waarop u hopen mag nu God u geroepen heeft. (Efeziërs 1: 15-23) wo 28 Jezus zegt: Verzamel voor jezelf geen schatten op aarde. Verzamel schatten in de hemel. Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn. (Matteüs 6: 19-21) do 29 Paulus zei: Herinner de woorden van de Heer Jezus, die gezegd heeft: ‘Geven maakt gelukkiger dan ontvangen’. (Handelingen 20: 17-38) vr 30 Petrus schreef: Vergeld geen kwaad met kwaad. Streef voortdurend vrede na. (1 Petrus 3: 8-12) za 31 Van uw liefde, Heer, wil ik eeuwig zingen, van uw trouw getuigen, geslacht na geslacht. Uw liefde houdt eeuwig stand, uw trouw hebt u in de hemel gevestigd. (Psalm 89: 1-30)
Kerkinformatie
Oktober 2009
advertenties
Advertenties
Aanlevering
Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 348, € 698 en € 1.394. Het aantal woorden wordt berekend met de functie ‘Woorden tellen’ onder Extra in tekstverwerkingsprogramma Word. Andere advertenties bestaan in de formaten: 1/8, 1/4, 1/2 en 1/1. De prijzen zijn respectievelijk: € 348, € 698, € 1.394, € 2.788.
Per e-mail aan:
[email protected] (de kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand), per fax aan (030) 880 14 45, of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.
Naam en logo’s
De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk vermeden. Wanneer het logo van de Protestantse Kerk wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste verticale tekst) te worden afgedrukt. Dit in verband met de optimale en eenduidige werking ervan. Eigen varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie worden geweigerd. Andere eigen
logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s zijn uiteraard hartelijk welkom.
Uiterste aanleverdata: (zie ook www.pkn.nl homepage, links boven onder tijdschriften/nieuwsbrieven): Novembernummer: 6 oktober Decembernummer: 3 november Januarinummer: 1 december De advertentiepagina’s in Kerkinformatie worden vanaf de dag van verschijnen tevens geplaatst op www.pkn.nl > klik linksboven op: Vacatures. De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.
De streekgemeente Maas en Waal kent al bijna 40 jaar een samenwerkingsverband tussen de (vier) protestantse gemeenten in het Land van Maas en Waal. In de protestantse gemeente te West Maas en Waal is op dit moment een vacature voor een
De Vrijzinnige Hervormde Gemeente Odoorn (Dr.) zoekt een nieuwe
predikant of kerkelijk werker
predikant voor 75% (m/v)
Gedacht wordt aan een dienstverband van 50%, resp. 70%. Wij zijn een Gemeente met ongeveer 350 leden verdeeld over 5 dorpen, te weten: Exloo-Odoorn-Valthe-Klijndijk-Odoornerveen (gedeeltelijk)
Wij verwachten dat u: • prioriteiten kunt stellen binnen de 75%-functie • een samenbindende factor bent binnen onze veelkleurige gemeente • samen wilt werken in een predikantenteam.
Wij zoeken een vrijzinnige hervormde predikant of kerkelijk werker met preekconsent (v/m)
Wij bieden: • een gemeente met grote sociale samenhang, verdeeld over acht dorpen • actieve vrijwilligers in kerkenraad en commissies • veel ruimte in letterlijke en figuurlijke zin • een ruime pastorie in Wamel.
• D ie in diensten en bijeenkomsten vanuit bijbelse en andere bronnen eigentijdse religieuze beleving vorm en inhoud geeft. • Die de vertaalslag kan maken van het evangelie naar de actualiteit, met het oog op ons persoonlijk leven en onze taak in de samenleving. • Die via kringwerk meedenkt over antwoorden op vragen van leden. • Die een open oog heeft voor wat er speelt in de samenleving (vlakbij en ver weg) en die de diaconale inzet waar mogelijk bevordert. • Die een verantwoorde invulling wil geven aan het pastoraat voor alle leeftijdsgroepen.
Voor meer informatie of een uitgebreid informatiepakket kunt u bellen of mailen met mevr. A. Goeree, contactpersoon van de beroepingscommissie: Telefoon: (0487) 51 21 69 (na 18.00 uur) Mobiel: 06 - 44 20 94 62 Mail:
[email protected] Uw reactie kunt u voor 15 oktober 2009 sturen naar: mevr. A. Goeree, Mr. Van Coothstraat 33, 6651 ZG Druten. Of via de mail:
[email protected].
Mevr.C.E. Eppinga-Rodenburg Sleedoorn 41 7873 CT Odoorn tel. (0591) 51 43 73 e-mail:
[email protected]
Kijk ook eens op onze website: www.kerkenmaasenwaal.nl.
27
Kerkinformatie
advertenties
De Protestantse Kerk Amsterdam zoekt - in samenwerking met de Oranjekerk, de Thomaskerk en de Willem de Zwijgerkerk - voor Amsterdam Zuid een
Oktober 2009
Naast bovenstaande capaciteiten verwacht de Oranjekerkgemeente dat hij/zij: • breed maatschappelijk georiënteerd is, vanwege de nadruk die de Oranjekerk legt op haar diaconale dimensie • inspirerend en stimulerend is voor gemeenteleden om samen vorm te geven aan de presentie van kerk-zijn in de stad vanuit missionair perspectief • de bijbelse traditie en vernieuwing weet te combineren bij allerlei werksoorten • een open houding heeft en van daaruit wil samenwerken en kan samenbinden en tegelijkertijd goed grenzen kan stellen • betrokkenheid heeft bij de stad en het stedelijk beleid van de Protestantse Kerk Amsterdam dat zich laat samenvatten met “de liefde van God in de stad gestalte te geven”.
predikant (m/v) voor 100% 50% voor missionair werk en 50% voor gemeentewerk Het missionair werk vindt plaats in Amsterdam Zuid in samenspraak met de Oranjekerk, de Thomaskerk en de Willem de Zwijgerkerk en richt zich op 25-35 jarigen. Hiervoor zoeken zij iemand die: • de waarde en betekenis van de Bijbel weet te vertalen naar de context van de doelgroep in Amsterdam Zuid • visie heeft op de betekenis voor de kerk in de samenleving • inlevingsvermogen heeft in de leefwereld/taal van jonge mensen • creatief is en in staat nieuwe initiatieven te bedenken en uit te voeren • communicatieve en organisatorische vaardigheden bezit • activiteiten tot duurzaam beleid om kan zetten
Informatie over de missionair predikant: dhr. Bram Schriever,
[email protected] en 06-2939 9798. Informatie over de Oranjekerkgemeente: dhr. Jip Kreijns,
[email protected] (020) 66 43 070 Een informatiepakket kunt u opvragen bij mevr. Evelien Faber,
[email protected]. Uw reactie, met toelichting en motivatie kunt u sturen (liefst per email) voor 16 oktober naar
[email protected]. Reacties per post naar: Protestantse Kerk Amsterdam, t.a.v. mevrouw E. Faber, Nieuwe Keizergracht 1A,1018 DR Amsterdam, o.v.v. vacature Amsterdam Zuid.
Tegelijkertijd zoekt de Oranjekerkgemeente een gemeentepredikant voor 50% als completering van haar predikant die voor 50% werkzaam is.
28
Kerkinformatie
advertenties
De protestantse gemeente Hardenberg Heemse,
Oktober 2009
Wij zoeken wegens emeritaat per 1 januari 2010 een fulltime
wijkgemeente Baalderveld.
predikant (m/v)
Baalderveld is een jonge nieuwe wijk in het mooie Hardenberg te Overijssel (gemiddelde leeftijd 37 jaar). Wijkgemeente Baalderveld bestaat uit 960 adressen/2400 leden, verdeeld over
Wie zijn wij: Een bloeiende gemeente met veel jonge gezinnen, die volop in ontwikkeling is en groeit. Wij verheugen ons in een groot aantal vrijwilligers, die op diverse gebieden zorgen voor een actieve gemeente. Er is bijzonder veel aandacht voor liturgie en kerkmuziek. Een professioneel musicus is organist en cantor.
1,5 fte predikantschap. Ze is een gelovige, betrokken gemeenschap, op weg naar Gods toekomst en een veelkleurige wijkgemeente die op een eigentijdse en zelfbewuste manier vorm wil geven aan haar geloofsgemeenschap. In onze woonwijk is Stichting Baalder-borg gevestigd, een zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking. Het buurtschap Hoogenweg behoort bij de wijk.
Wij zijn een open, gastvrije gemeente met oog voor elkaar en oog voor de wereld dichtbij en veraf. Ook via een actieve diaconie willen we daar inhoud aan geven.
In onze wijkgemeente is een vacature ontstaan voor een:
predikant (m/v) 0,5 fte
Wij zijn een zelfstandige Evangelisch-Lutherse Gemeente, met goede contacten binnen de Protestantse Gemeente Zwolle (PGZ). Sinds najaar 2008 hebben we een positie als waarnemer in de algemene kerkenraad van de PGZ. Wij staan open naar andere geloofsgemeenschappen in Zwolle.
Welke predikant zoeken wij: • U bent 30 - 45 jaar met ervaring in een gemeente. • U past een eigentijdse Bijbeluitleg toe op een aansprekende manier.
Het kerkgebouw ligt in het centrum van Zwolle.
• U bent een warm, betrokken, enthousiast persoon met humor.
Zie voor een eerste kennismaking www.luthersekerkzwolle.nl.
• U bent inspirerend, communicatief, creatief, samen- bindend.
Wij zoeken: • een ervaren predikant(e), afkomstig uit de Lutherse traditie of die gestalte wil geven aan het werken in de gemeente binnen die traditie; • die de liturgie levend houdt en nauw samenwerkt met de cantor-organist; • die met bezieling werkt aan het vormgeven van het pastoraat; • die open staat voor kerk-zijn in Zwolle.
• U kunt beleidsmatig werken / denken, weet vorm te geven aan wijkopbouw. • U heeft feeling met mensen met een verstandelijke beperking. Wat bieden wij: • Een mooie wijk in een stad met veel voorzieningen in een mooie omgeving. • Een uitdagende wijk waarin gebouwd kan worden aan de
Op aanvraag wordt een informatiepakket toegezonden (jaarverslagen 2007 + 2008, beleidsplan 2008 - 2009 en notitie over samenwerking met de PGZ).
geloofsgemeenschap. • Een wijk met veel actieve leden. • Een team van collega predikanten.
Uw schriftelijke reactie (met CV en informatie over wat u aan Lutherana hebt gedaan) zien wij voor 20 oktober tegemoet.
Heeft u interesse: Voor inlichtingen en een informatiepakket kunt u contact opnemen met Eric van Asten, tel. (0523) 26 08 11, e-mail:
Contactpersoon: De heer L. Folkertsma, secretaris beroepingscommissie Meester Koolenweg 36 8042 GA Zwolle tel. (038) 422 68 26 mob. 06 - 18 30 38 65 e-mail:
[email protected]
[email protected]. Verdere informatie kunt u vinden op www.pg-hardenberg-heemse.net. Uw sollicitatiebrief met CV richt u voor 17 oktober 2009 aan dhr. E. van Asten, Margriet 10, 7772 ND Hardenberg.
29
Kerkinformatie
advertenties
Oktober 2009
Hervormde Petruskerkgemeente Wagenborgen
De Hervormde Petruskerkgemeente te Wagenborgen (Gr.) zoekt een
parttime predikant (m/v) voor 4/12e deel van de volledige werktijd. Het -concept- beleidsplan “Om U te dienen” 2008-2014 wordt op aanvraag toegezonden. Sollicitaties vóór 1 december 2009 te richten aan de scriba van de kerkenraad.
Onze gedachten gaan uit naar iemand die: • in staat is de Bijbelse boodschap naar deze tijd te vertalen zodat deze jong en oud aanspreekt • pastoraal betrokken is en affiniteit heeft met oudere gemeenteleden, jeugd en randkerkelijken • liturgie belangrijk vindt en hieraan, met respect voor traditie, vorm wil geven
Dhr. M.A. van der Broek Tonnistil 16 9945 RZ Wagenborgen Tel. (0596) 54 19 57 e-mail:
[email protected] website kerk: www.petruskerkwagenborgen.nl
Onze gemeente bestaat uit 150 pastorale eenheden en is vacant m.i.v. 1 november 2009. Zo nodig is een pastorie beschikbaar.
30
Kerkinformatie
advertenties
Oktober 2009
De Hervormde Gemeente te Ruinerwold zoekt een
predikant (m/v) - 100% Onze gemeente bestaat uit ongeveer 1300 leden, 700 pastorale eenheden. De kerkdiensten worden gehouden in een monumentaal kerkgebouw, in de 12e eeuw gesticht als parochiekerk. De pastorie bevindt zich op het fraaie kerkelijk erf.
De Protestantse Gemeente te Oegstgeest zoekt, in verband met een vacature, een fulltime
predikant(e)
De gemeente kenmerkt zich door eigentijdse, vooral vrijzinnige geloofsbeleving met ruimte voor verschillen. Wij willen graag een gastvrije en open gemeente zijn. Door het vertrek naar elders van de huidige predikant zoeken wij een enthousiasmerende pastor, die
Onze gemeente bestaat uit drie pastorale secties waarvoor drie predikanten zijn aangesteld. Elke predikant is verbonden aan een eigen sectie maar niet aan een vaste kerk. Zij gaan wisselend voor in twee kerkgebouwen. Onze kerkelijke gemeente telt ongeveer 3000 leden. Het is een veelkleurige gemeente waarin ruimte is voor verschillende geloofsbelevingen. Samen met de aanwezige twee predikanten gaat zij/hij leiding geven aan onze gemeente.
• plezier heeft in het voorgaan in de vieringen; • het eeuwenoude verhaal van God en mensen op een verhelderende wijze kan doorgeven; • wil zoeken naar creatieve vormen van schriftuitleg; • belangstelling heeft voor liturgie en dat op een inspirerende wijze kan vertalen in de eredienst; • belang hecht aan pastorale zorg en de toerusting van vrijwilligers; • graag met jeugd en jonge gezinnen omgaat; • mensen weet aan te spreken voor wie de kerk geen vanzelfsprekendheid is; • affiniteit heeft met moderne theologische inzichten; • goed kan samenwerken; • zich thuis voelt op het platteland; • de kerk zichtbaar maakt in het dorp; • maatschappelijk betrokken is en aandacht heeft voor de rol van de kerk hierin.
Wij zoeken iemand die • de eredienst als een kans ziet om jong en oud, via een eigentijdse vertaling van het evangelie, te betrekken bij de vragen van deze tijd; • een teamspeler is die op flexibele wijze kan werken binnen een structuur van taakgroepen en een werkteam van predikanten; • vaardigheden en brede theologische en maatschappelijke kennis meebrengt op het gebied van vorming, oecumene en samenleving; • vanuit een groot inlevingsvermogen pastorale zorg en toerusting verleent; • het een uitdaging vindt om in een veranderende cultuur te werken aan een kerk die streeft naar openheid en pluriformiteit; • beschikt over organisatietalent en goede contactuele eigenschappen; • ervaring heeft in minimaal één kerkelijke gemeente.
Nadere informatie kan worden opgevraagd bij de secretaris van de beroepingscommissie, de heer H. Guichelaar, tel. (0522) 48 21 93, e-mail:
[email protected], aan wie tot uiterlijk 15 oktober a.s. een sollicitatiebrief met CV kan worden gezonden, Dokter Larijweg 169, 7961 NV Ruinerwold.
Wij bieden • veel vrijwilligers die actief zijn in zeven taakgroepen; • een actief muzikaal beleid met cantorijen en ensembles die bij de kerkdiensten betrokken zijn; • een pastorie in een plezierig woonklimaat, met alle nodige voorzieningen en scholen in de directe omgeving.
midden in het leven, midden in de kerk.
Informatie over de kerkelijke- en burgerlijke gemeente Oegstgeest vindt u respectievelijk op de websites www.pgoegstgeest.nl en www.oegstgeest.nl.
JOP zoekt jeugdwerkers!
Nadere informatie kunt u opvragen bij de voorzitter van de beroepingscommissie: de heer Marco Kortleve, Martinus Houttuynhof 23, 2341 PP Oegstgeest, tel. (071) 515 68 25, e-mail
[email protected]
Kijk op www.jop.nl/vacatures voor meer informatie.
Uw sollicitatie zien wij graag uiterlijk vrijdag 23 oktober 2009 op bovengenoemd adres tegemoet.
31
Auteur
32
