Kennis voor de zorg voor ons erfgoed nr. 3

­­­Kennis voor de zorg voor ons erfgoed nr. 3 Een overzicht over 2012 van de kennisproducten van de sector Kennis Onroerend Erfgoed en de sector Roerend Erfgoed van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

­­­Kennis voor de zorg voor ons erfgoed nr. 3 Een overzicht over 2012 van de kennisproducten van de sector Kennis Onroerend Erfgoed en de sector Roerend Erfgoed van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Jos Bazelmans en Rob Walrecht (red.) Amersfoort, juli 2013



Colofon Vormgeving en layout: www.balyon.com Druk: Zalsman Zwolle © Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, juli 2013 Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl





3

Inhoud Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   5 A. B. C. D. E. F. G. H. I. J. K. L. M.

Publicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  7 Colleges . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  19 Lezingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  27 Workshops . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  41 Organisatie van platforms en symposia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 In de media  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  51 Begeleiding van studenten en promovendi  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  55 Onderzoek op aanvraag  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   61 Taken op het gebied van Werelderfgoed  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  65 Ontwikkeling van beleid  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  67 Lidmaatschappen en adviesfuncties  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  69 Bijzondere activiteiten en projecten  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  75 Onderscheidingen  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  87





5

Inleiding ­­­Kennis voor de zorg voor ons erfgoed nr. 3. Opnieuw, na eerdere overzichten over de jaren 2009 tot en met 2011, presenteer ik met trots de kennisproducten die door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in het kalenderjaar 2012 zijn geleverd. Dit jaar gaat het voor het eerst om een gecombineerd overzicht van de producten van de sector Kennis Onroerend Erfgoed en de sector Kennis Roerend Erfgoed. Uit het overzicht blijkt dat de dienst beschikt over kennis en expertise van het Nederlandse onroerende en roerende erfgoed vanaf het eerste begin in de vroege prehistorie, honderdduizenden jaren geleden, tot (vrijwel) de dag van vandaag. Het betreft kennis en expertise over kunst en kunstnijverheid, archeologische, gebouwde en historisch-landschappelijke waarden. Soms betreft het kennis en expertise van een significant detail, vaker van een groter geheel. De dienst ziet heel Nederland, inclusief haar uitgebreide wateren, als haar werkveld. In een enkel geval worden uitstapjes naar andere delen van de wereld gemaakt. Richtinggevend hierbij is onze bemoeienis met Nederlands erfgoed overzee en met de landen waarmee Nederland een speciale culturele relatie heeft. Wie dit document doorneemt, ziet dat de medewerkers van de dienst hun kennis, expertise en vaardigheden op zeer verschillende wijzen weten in te zetten, in publicaties, colleges, lezingen, projecten en programma’s, symposia, platforms en congressen en in advisering van gouvernementele én vele non-gouvernementele organisaties. Sommige producten zijn gedreven door interesse of de wil om te weten, maar de meeste geven een antwoord op de praktische vragen van alledag waar onze dienst mee wordt geconfronteerd, of op vragen van partijen uit het brede veld van de erfgoedzorg. Ze zijn dan ook het product van de kennisprogramma’s en de onderzoeksagenda van de dienst. In de producten worden vele samenwerkingsverbanden zichtbaar, binnen de dienst, maar vooral ook met en in de buitenwereld. Dat veel producten het daglicht hebben gezien is veelal het resultaat van de gedrevenheid en het doorzettingsvermogen van de medewerkers. Waarvoor dank! Jos Bazelmans, Amersfoort, 14 juli 2013

In 2012 verscheen een monografie over een van de ­belangrijkste werken uit de collectie van de RCE: De Victory Boogie Woogie van Mondriaan (1944)





7

A. Publicaties 1

2

3

4 5

6

7

8 9

10 11

12

13

Abrahamse, J.E. & M. Slooff (eds): Amsterdams werelderfgoed. De grachtengordel na 400 jaar, Amsterdam (Bureau Monumenten & Archeologie). Abrahamse, J.E., H. Baas, B. Groenewoudt & F. Niemeijer: Historische wegen. Gids Cultuurhistorie 22, Amersfoort, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Abrahamse, J.E.: Van varkenskotten naar stadspaleizen: De sloop van de middeleeuwse stadsmuur en zijn ruimtelijke effecten, Amstelodamum 99, 3-16. Abrahamse, J.E.: Pauperkolonie en werelderfgoed: recente restauraties in Veenhuizen, Vitruvius 5, 10-15. Abrahamse, J.E.: Stedelijk, agrarisch en militair wereld­ erfgoed in Noord-Holland. De grachtengordel, de Beemster en de Stelling van Amsterdam, Vitruvius 5, 24-28. Abrahamse, J.E.: Interviews met Wil van der Most, Joost van Hezewijk, Hans van Houwelingen, Kees Hund, Jan Wouter Bruggenkamp, Chris de Koning, Jacqueline Verhaagen, Piet Slegers, Macha Roesink, Marinus Boezem, Ronald Buiting en Boto van der Meulen, in Ciska Borsboom (ed.), Mapping Flevoland. Interviews over het landschap, de hedendaagse kunst, de architectuur & het erfgoed van Flevoland, Almere, 5-16, 20-23, 33-52. Abrahamse, J.E.: De continuatie van de capitale grachten. Ontwerp, aanleg en functioneren van de grachtengordel in de stadsuitleg van 1663, J.E. Abrahamse & Marleen Slooff (eds), Amsterdams werelderfgoed. De grachtengordel na 400 jaar, Amsterdam, 62-79, 94-95. Abrahamse, J.E.: World Heritage in Greater Amsterdam, Haarlem/Beemster/Amsterdam. Abrahamse, J.E.: Wildernis of paradijs? Guillelmo Bartolotti en de keuze van een landschap voor een buitenplaats, Tussen Vecht en Eem 30, 141-149. Abrahamse, J.E.: Woning Amsterdam. Marc Koehler Architects, De Architect 43 (september), 124-127. Abrahamse, J.E., & E. Schmitz: Datascape: Survey and Data Integration in the Amstelland Atlas Project, in W. Börner, S. Uhlirz & L. Dollhofer (eds), Proceedings of the 16th Vienna Conference on Heritage and New Technology, Vienna, 545-562. Abrahamse, J.E., M.C. Kosian & E. Schmitz: Seeing Through the Shambles: Landscape Biography in Urban Fringes, in W. Börner, S. Uhlirz & L. Dollhofer (eds), Proceedings of the 16th Vienna Conference on Heritage and New Technology, Vienna, 823-836. Abrahamse, J.E. & R.J. Rutte: Stadswording in Nederland. Tien eeuwen ruimtelijke ontwikkeling in vogelvlucht, in E.R.M. Taverne, L. de Klerk, B. Ramakers & S. Dembski (eds), Nederland Stedenland. Continuïteit en vernieuwing, Rotterdam, 41-56.

14

Abrahamse, J.E., M. IJsselstijn, Y. van Mil & R.J. Rutte: Stedelijke patronen en patronen van steden, in E.R.M. Taverne, L. de Klerk, B. Ramakers & S. Dembski (eds), Nederland Stedenland. Continuïteit en vernieuwing, Rotterdam, 25-40. 15 Abrahamse, J.E.: 400 jaar grachtengordel. Bescherming en ruimtelijke dynamiek, Heemschut 89, 6-9. 16 Abrahamse, J.E., & L. Prins: ‘Gereguleert, geordonneert, ende gedistingueert’. Ideaal en werkelijkheid in het ontwerp van de Beemster, De nieuwe schouwschuit 10 (november 2012), 2-18. 17 Abrahamse, J.E.: Stad als project. De overheid en de stedenbouw/City as project. The government and urban design, Jaarboek van de Stichting Praemium Erasmianum/ Praemium Erasmianum Yearbook 2011, Amsterdam, 70-71, 77-78. 18 Abrahamse, J.E.: rec. Bartholomeus van der Helst: een studie naar zijn leven en werk, Vitruvius 5 (19), 45-47. 19 Abrahamse, J.E., M.C. Kosian & E. Schmitz (eds): Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum. 20 Abrahamse, J.E., M.C. Kosian & E. Schmitz (eds): Atlas of Amstelland. The Biography of a Landscape, Bussum. 21 Abrahamse, J.E., M. Lascaris, E. Schmitz & H. Weerts: Voor 1000 – Aan de rand van de wereld, in J.E. Abrahamse, M. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een Landschap, Bussum, 10-18. 22 Abrahamse, J.E., M. Lascaris, E. Schmitz & H.J.T. Weerts, Until AD1000 – On the edge of the world, in J.E. Abrahamse, M. Kosian & E. Schmitz (eds): Atlas of Amstelland. The biography of a landscape, Bussum, 10-17. 23 Abrahamse, J.E., E. Schmitz & H.J.T. Weerts: 1000-1200 – De grote ontginning, in J.E. Abrahamse, M. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap. Bussum, 18-32. 24 Abrahamse, J.E., E. Schmitz & H.J.T. Weerts: 1000-1200 – The great reclamation, in J.E. Abrahamse, M. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas of Amstelland. The biography of a landscape. Bussum, 18-32. 25 Abrahamse, J.E. & E. Schmitz: Stad tussen de dorpen, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum, 33-42. 26 Abrahamse, J.E., A. Kapper & E. Schmitz: Metropolitaan landschap, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum, 43-62. 27 Abrahamse, J.E., M.C. Kosian, E. Raap & E. Schmitz: Het militaire landschap, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum, 63-72.

8

A. Publicaties

28 Abrahamse, J.E. & E. Schmitz: Een tweede Gouden Eeuw, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum, 73-88. 29 Abrahamse, J.E., M.C. Kosian & E. Schmitz: Relicten. Erfgoed van Amstelland, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum, 107-110. 30 Abrahamse, J.E., J. Blaauwbroek, P. Boomstra & E. Schmitz: Plannen voor Amstelland, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum, 111-115. 31 Abrahamse, J.E. & E. Schmitz: Peter van Schaik. Polderhistoricus, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum (Thoth) 2012, 118-121. 32 Abrahamse, J.E. & E. Schmitz: Gerard & Richard Korrel. Boeren en bestuurders, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum (Thoth) 2012, 122-124. 33 Abrahamse, J.E. & E. Schmitz: Ilona Oberman. Bewoonster van buitenplaats Oostermeer, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum (Thoth) 2012, 125-126. 34 Abrahamse, J.E. & E. Schmitz: Mark Kuiper. Weidevogelbeheer Amstelland, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum (Thoth) 2012, 127-129. 35 Abrahamse, J.E. & E. Schmitz: Jelle Blaauwbroek. Programmamanager Amstelscheg, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum (Thoth) 2012, 130-133. 36 Abrahamse, J.E. & E. Schmitz: Zef Hemel. Adjunct-directeur Dienst Ruimtelijke Ordening Amsterdam en hoogleraar Grootstedelijke problematiek aan de Universiteit van Amsterdam, in J.E. Abrahamse, M.C. Kosian & E. Schmitz (eds), Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, Bussum (Thoth) 2012, 134-137. 37 Abrahamse, J.E., F. van den Berg, F. Habets, L. Prins, L. van Roij, C. van Rooijen & P. Timmer: Beschermde stads- en dorpsgezichten. Gids wetten en regelingen 1, Amersfoort (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed). 38

Ankersmit, B. & A.W. Brokerhof (eds): Reducing Risks to Heritage – Program and Abstracts of the International Meeting, Amersfoort (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).

39

Baas, H., B. Groenewoudt, P. Jungerius & H. Renes (eds): Tot hier en niet verder, Historische wallen in het Nederlands landschap, de stand van kennis, Amersfoort.

40 Baas, H.: De ene wal is de andere niet. Een inleiding, in H. Baas, B. Groenewoudt, P. Jungerius & H. Renes (eds), Tot hier en niet verder. Historische wallen in het Nederlandse landschap. De stand van kennis, Amersfoort, 9-18. 41 Baas, H.: Tuunwallen op Texel en langs de voormalige Zuiderzee, in H. Baas, B. Groenewoudt, P. Jungerius & H. Renes (eds), Tot hier en niet verder. Historische wallen in het Nederlandse landschap. De stand van kennis, Amersfoort, 175-186. 42 Baas, H.: rec. G.J. Baaijens, E. Brinckmann, P.L. Dauvellier & P.C. van der Molen: Stromend Landschap, HistorischGeografisch Tijdschrift 30 (2), 45-47. 43 Baas, H.G., & G.J. van Herwaarden: Ja mits nee maar tenzij? Nederland en de Europese Landschapsconventie, HistorischGeografisch Tijdschrift 30 (3), 184-194. 44 Baelen, A. van, Y. Henk, P. Glauberman, G. Noens, J.W. de Kort & J. Deeben: Recent investigations at the Middle Palaeolithic site of St. Geertruid-De Kaap (Limburg, NL), Notae Praehistoricae 32, 7-14. 45 Bazelmans, J.: Erf-goed: waarde in meervoud, Vitruvius 5 (20), 14-20. 46 Bazelmans, J.: Should we keep the mills turning? A critical appraisal of the preservation of mills in the Netherlands, International Molinology. Journal of the International Molinological Society 84, 2-17. 47 Bazelmans, J., D. Meier, A. Nieuwhof, T. Spek & P.Vos: Understanding the cultural historical value of the Wadden Sea region. The co-evolution of environment and society in the Wadden Sea area in the Holocene up until early modern times (11,700 BC – 1800 AD): an outline, Ocean and Coastal Management 68, 114-126. 48 Bazelmans, J., M. van der Meulen & H. Weerts (eds), 2011 (zesde druk 2012): Atlas van Nederland in het Holoceen. Landschap en bewoning sinds de laatste ijstijd, Amsterdam. 49 P. Kabat, J. Bazelmans et al.: The Wadden Sea region: towards a science for sustainable development, Ocean and Coastal Management 68, 4-17. 50 Beerkens, L., P. ’t Hoen, Hummelen,Y., V. Saaze, T. Scholte & S. Stigter: The Artist Interview for Conservation and Presentation of Contemporary Art. Guidelines and Practice, Heijningen. 51

Berg, K.J. van den, C. Miliani, A. Aldrovandi, B. Brunetti, S. de Groot, K. Kahrim, M. de Keijzer, H. van Keulen, L. Megens, A. Sgamellotti & M.R. van Bommel: De chemie van Mondriaans verven in Victory Boogie Woogie,





in M.R. van Bommel, H. Janssen & R. Spronk (eds), Victory Boogie Woogie uitgepakt. Geschiedenis van Mondriaans meesterwerk, Amsterdam, 147-167. 52

53

Berg, K.J. van den, C. Miliani, A. Aldrovandi, B. Brunetti, S. de Groot, K. Kahrim, M. de Keijzer, H. van Keulen, L. Megens, A. Sgamellotti & M.R. van Bommel: The chemistry of Mondrian’s paints in Victory Boogie Woogie, in M.R. van Bommel, H. Janssen & R. Spronk (eds), Inside Out Victory Boogie Woogie. A material history of Mondrian’s masterpiece, Amsterdam, 147-167. Bergevoet, F.W.H.: De Dimensies van Boudewijn Büchs Verzameling. Een Collectieprofiel, Leiden.

54 Bisschoff, M. & M.R. van Bommel: Victory boogie Woogie van dichtbij bekeken, het onderzoek naar de grote kleurvlakken, in M.R. van Bommel, H. Janssen & R. Spronk (eds), Victory Boogie Woogie uitgepakt, Geschiedenis van Mondriaans meesterwerk, Amsterdam, 203-225. 55 Bisschoff, M. & M.R. van Bommel: Victory Boogie Woogie close up, a study of the large color fields, in M.R. van Bommel, H. Janssen & R. Spronk (eds), Inside out Victory Boogie Woogie, A material history of Mondrian’s masterpiece, Amsterdam, 203-225. 56 Bommel, M.R. van, H. Janssen & R. Spronk: The making of Victory Boogiewoogie, Amsterdam, in M.R. van Bommel, H. Janssen & R. Spronk (eds), Victory Boogie Woogie uitgepakt. Geschiedenis van Mondriaans meesterwerk, 9-18. 57 Bommel, M.R. van, H. Janssen & R. Spronk: The making of Victory Boogie Woogie, in M.R. van Bommel, H. Janssen & R. Spronk (eds), Inside out Victory Boogiewoogie. A material history of Mondrian’s masterpiece, Amsterdam, 9-18. 58 Bommel, M.R. van: CARTA als onderzoek- en documentatie-instrument, in M.R. van Bommel, H. Janssen & R. Spronk (eds), Victory Boogie Woogie uitgepakt. Geschiedenis van Mondriaans meesterwerk, Amsterdam, 169-178. 59 Bommel, M.R. van, H. Janssen & R. Spronk: CARTA as a research and documentation tool, in M.R. van Bommel, H. Janssen & R. Spronk (eds), Inside out Victory Boogiewoogie. A material history of Mondrian’s masterpiece, Amsterdam, 169-178. 60 Bommel, M.R. van, A.N. Proãno Gaibor & I. Joosten: The use of dyes in Milan in 1535-1706, in C. Buss (ed.) Silk Gold Incarnadine, Luxury and Devotion in Lombardy under Spanish Rule, ISAL editore, Cesano Maderno, 177-179. 61

Braadbaart, F., I. Poole, D.J. Huisman & B. van Os: Fuel, fire and heat: An experimental approach to the use of fuels in

9

ancient ocieties, Journal of Archaeological Science 39, 836 – 847. 62 Brake-Baldock, K.E. te: A Network of Networks. Collaborative Approaches in the Conservation of Contemporary Art, News In Conservation (e-paper IIC: International Institute for Conservation of Historic and Artistic Works), 29, 9-10. 63

Brandenburgh, C., I. Joosten & A. Willemsen: Textillien, in A. Wagner & J. Ypey (eds), Das Gräberfeld auf dem Donderberg bei Rhenen: Katalog, Sidestone, 15.

64 Brinkkemper, O.: Archeobotanisch onderzoek, in M. van Veen (ed), Opgravingen in de Bierstraat, Gemeente Den Haag: wonen aan de rand van Die Haghe vanaf het midden van de 16de eeuw, Den Haag (Haagse Oudheidkundige Publicaties 14), 270–280. 65 Brinkkemper, O.: Botanische macroresten, in J. van Doesburg & J. Stöver (eds), ‘Tmeeste ende tgrootste van alle cloisteren, wel begraven mit wyden graften’. Waardestellend archeologisch onderzoek naar het cistercienserklooster Klaarkamp (gem. Dantumadeel) in september 2010, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 210), 69-71. 66 Brinkkemper, O., & H. van Haaster: Eggs of intestinal parasites whipworm (Trichuris) and mawworm (Ascaris). Non-pollen palynomorphs in archaeological samples, Review of Palaeobotany and Palynology 186 (Festschrift Bas van Geel), 16-21. 67

Brokerhof, A.W.: The QALY. A cost effectiveness approach from health care applied to collection care, in: Abstracts of the Sharing Conservation Decisions Seminar July 2011, ICCROM, Rome, 29-30.

68 Brouwer-Burg, M., & H.J.T. Weerts: Hunter-Gatherers in Dynamic Landscapes. Modeling Changing Land Use Strategies in the Central River Valley of the Netherlands, in 2nd International Landscape Archaeology Conference, Berlin, 6-9 June 2012, Final Programme and Abstract Book, 16. 69 Brouwers, W., W. Gijsbers, M. Hell, M. Kosian & M.R. Manders: Wrecks in documents/Wrakken in documenten (WID). Webpublicatie van database scheepswrakken bij Texel (http://www.maritiemprogramma.nl/WID_01.htm). 70

Bungenstock, F. & H.J.T. Weerts: Reply. Holocene relative sea-level curves for the German North sea coast. International Journal of Earth Sciences. Geologische Rundschau 101 (4), 1083-1090.

10

71

A. Publicaties

Crijns, B.: Rijksmonumenten en groene verf, beheer en behoud van groene monumenten, Erfgoud, groen van toen, de natuur als inspiratiebron. Open Monumentendag Gouda, 2012, 54-55.

72

Deeben, J., M.E.T. de Groot, J.W. de Kort, R.C.G.M. Lauwerier & M.E. ter Schegget: Archeologisch onderzoek in de omgeving van het prehistorische vuursteenmijnveld te Rijckholt-Sint-Geertruid de resultaten van 2008 en 2009, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 202). 73 Deeben, J.: Op zoek naar de laat-paleolithische bewoning langs de Maasmeander van het Koelbroek (gemeente Venlo) en de mogelijkheden voor archeologische monumentenzorg, Westerheem 61, 70-75. 74 Deeben, J., & B. Groenewoudt: Handling the unknown. The expanding role of predictive modeling in archaeological heritage management in the Netherlands (2005), in S. Sullivan & R. Mackay (eds) Archaeological sites: conservation and management (Readings in Conservation), Los Angeles, 323-334. 75 Deeben, J., & J.W. de Kort (eds): Het archeologische onderzoek in de omgeving van het prehistorische vuursteenmijnveld te Rijckholt-St Geertruid. De resultaten van 2008 en 2009, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 202). 76 Deeben, J., & J. Schreurs: The pope, a miracle and an Ahrensburgian windbreak in the municipality of Waalre (province of Noord-Brabant), the Netherlands, in M.J.L.Th. Niekus, R.N.E. Barton, M. Street & Th. Terberger (eds) A mind set on flint. Studies in the honour of Dick Stapert, Groningen (Groningen Archaeological Studies 16), 295-319. 77

Doesburg, J. van: Back to the facts: New evidence for and thoughts on early medieval earthworks in the Central Netherlands, Chateau Gaillard 25, 159-171. 78 Doesburg, J. van, T. Veldhuis & J. Stöver: Het geheim van de bult van Marum, Stad en Lande 21 (3), 4-10. 79 Doesburg, J. van: Ambitie in baksteen. Over de achtergronden van het Langbroeker kastelenlandschap, in B. Aarts et al. (eds), Ambitie in steen. Bijdragen tot de kastelenkunde in Nederland, Utrecht, 99-116. 80 Doesburg, J. van, J.W. de Kort & G.M.H. Troost: De Oostmolen te Mijnsheerenland (gemeente Binnenmaas) archeologisch en bouwhistorisch onderzoek in maart 2011, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 206). 81 Doesburg, J. van, J.W. de Kort & J. Schreurs: Een middeleeuwse nederzetting in het Oud Reemsterzand, Amersfoort (Beknopte Rapportage Archeologische Monumentenzorg 22).

82 Doesburg, J. van & J. Stöver: ‘T meeste ende tgrootste van alle cloisteren, wel begraven mit wyden graften’. Waardestellend archeologisch onderzoek naar het cistercienserklooster Klaarkamp (gem. Dantumadeel) in september 2010, met bijdragen van O. Brinkkemper, F. Laarman, J. Nienker, B. van Os & D. Spiekhout, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 210). 83

Domínguez-Delmás, M., N. Nayling, T. Wazny, V. Loureiro & C. Lavier (2013), Dendrochronological Dating and Provenancing of Timbers from the Arade 1 Shipwreck, Portugal, International Journal of Nautical Archaeology, 42, 118–136 (eerste, online versie 2012).

84 Eastop, D., A.E. Bülow & A.W. Brokerhof: Design, Digitisation, Discovery: Enhancing Collection Quality’, in The Decorative: Conservation and the Applied Arts, 2012 IIC Congress, Vienna, Studies in Conservation 57 (Supplement 1), 96-102. 85 Eerden, M.: De Erfgoedacademie en de rol van de erfgoedprofessional. Vitruvius 22, 11-18. 86 Eikema Hommes, M.H. van: Art and Allegiance in the Dutch Golden Age. The Ambitions of a Wealthy Widow in a Painted Room by Ferdinand Bol, Amsterdam. 87 Eikema Hommes, M.H. van, & M. Vonk: A mysterious series by Ferdinand Bol. The painted wall hangings in the Peace Palace examined, Den Haag. 88 Eikema Hommes, M.H. van: Het mysterie van de geschilderde kamer, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2012 (3), 4-7. 89 Eikema Hommes, M.H. van, & M. Vonk: Een rijke weduwe en haar sociale ambities, Herenhuis 5, 68-73. 90 Geldof, M, & F.R.E. Kuyvenhoven: Weggeschraapte Van Gogh. Het schilderij onder De Watermolen, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 2012 (3), 15. 91

Gijsbers, W.M.: Musket, Depot, de verborgen schatten van het rijk!, 86-87. 92 Gijsbers, W.M.: Bovine hides, in bales, in T. Maarleveld, A. Overmeer et al., Aanloop Molengat. Maritime archaeology and intermediate trade during the Thirty Years’ war, Journal of Archaeology in the Low Countries), 4 (1), 125-126. 93

Groenewoudt, B.J.: History Continues. Drowning and Desertification. Linking Past and Future in the Dutch Landscape, Quaternary International (Proceedings LAC 2010. Free University Amsterdam 26-28th January 2010, 124 -135.





94 Groenewoudt, B.J.: Versatile Land. High versus low. Diverging developments in the eastern Netherlands, Proceedings of the Latvian Academy of Sciences, section A, 66-3, 54-69 (PECSRL 2010: Proceedings of the 24th session of PECSRL: Living in landscapes: knowledge, practice, imagination). 95 Groenewoudt, B., & J. Verspay: Wallen vanuit Archeologisch perspectief, in H. Baas, B. Groenewoudt, P. Jungerius & H. Renes (eds): Tot hier en niet verder. Historische wallen in het Nederlandse landschap, Amersfoort, 41-59. 96 Groot, S. de, & Th. B. van Oosten: Raman spectroscopy, in B. Lavédrin, A. Fournier and G. Martin, Preservation of plastic artefacts in museum collections, POPART consortium book, Parijs, 47-49. 97 Groot, S. de, H. van Keulen & Th. B. van Oosten: An artistic light on tights, Histories II. Catalogue Madeleine Berkhemer including work from 2004 till 2012, 76–82. 98 Groot, T. de, J.W. de Kort, J. Aarts & B. van Os: Onderzoek naar de context van een laat-Romeinse muntschat in Sint Anthonis (Noord-Brabant), Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 203). 99 Groot, T. de: Complexe Romeinse vindplaatsen. Verslag van een workshop, Archeobrief 2, 12-19. 100 Grooth, M.E.T. de, R.C.G.M. Lauwerier & M.E. ter Schegget: Nieuwe 14C-dateringen van de vuursteenmijnen bij Rijckholt-St. Geertruid, in J. Deeben, M.E.T. de Groot, J.W. de Kort, R.C.G.M. Lauwerier & M.E. ter Schegget, Archeologisch onderzoek in de omgeving van het prehistorische vuursteenmijnveld te Rijckholt - St. Geertruid. De resultaten van 2008 en 2009, Amersfoort, 253-287. 101 Havelaar, K.J, & P. Nijhof: Tekens aan de wand. Geschilderde muurreclames in Nederland, Rotterdam. 102 Heese, M. van, N. Duggen & A. Brokerhof: To have and to hold: risicomanagement en preventieve bescherming van archiefcollecties, Archiefbeheer 81 (2050), 1-24. 103 Hell, M., & W.M. Gijsbers: Geborgen of gezonken, gered of verdronken. Papieren getuigen van scheepsrampen rond Texel (1575-1795), Tijdschrift voor Zeegeschiedenis, 31, 42-59. 104 Hermans, T., M. van Hunen & C. Groot, et al. (eds): Historisch Metselwerk, Zwolle. 105 Hermans, T.: Glazen bouwstenen, in M. van Hunen, T. Hermans, C. Groot et al. (eds), Historisch Metselwerk, Zwolle, 68-79.

11

106 Hermans, T., Voorburchten, in B. Aarts, W. Landewé, B. Olde Meierink et al. (eds), Ambitie in steen. Bijdragen tot de kastelenkunde in Nederland, Wijk bij Duurstede, 131-143. 107 Hermans, T., J. Kamphuis & L. Smals: De poorttoren en schildmuur van het Slot Loevestein, in B. Aarts, W. Landewé, B. Olde Meierink et al. (eds), Ambitie in steen, Bijdragen tot de kastelenkunde in Nederland, Wijk bij Duurstede, 229-239. 108 Hermans, T.: Vensters dicht!, in B. van Bommel, H. Schellen & H. de Clerq, Historische vensters: typologie, duurzaamheid, antiek glas, ramen, kozijnen, Kerkrade. 109 Hermans, T., I. Contant, J. van Doesburg & A. de Vries: Een toekomst voor kasteelruïnes, Amersfoort. 110 Heyvaert, V.M.A., J. Walstra, P. Verkinderen, H.J.T. Weerts & B. Ooghe: The role of human interference on the channel shifting of the Karkheh River in the Lower Khuzestan plain (Mesopotamia, SW Iran), Quaternary International 251, 52-63. 111 Hof, J. van ‘t.: Molens Rijnland, De Molenwereld, 437. 112 Hof, J. van ‘t.: Nieuw Molenbeleid. Monumentale waarde als vertrekpunt, Monumenten, 33 (5), 16-17. 113 Hof, J. van ’t & W. Dubelaar: Marmertonnen of toveren met marmer?, Onvermoede weelde. Natuursteengebruik in Rotterdam 1850–1965, 128-193. 114 Hof, J. van ‘t., J. Bazelmans, G.M.H. Troost, W. Pfeiffer, G. Nienhuis & M. van Nieuwstadt: A Future for Mills, Amersfoort. 115 Hollund, H.I., M. M. E. Jans, M. J. Collins, H. Kars, I. Joosten & S. M. Kars: What Happened Here? Bone Histology as a Tool in Decoding the Postmortem Histories of Archaeological Bone from Castricum, The Netherlands, International Journal of Osteoarchaeology, 22, 537–548. 116 Huiskes, B., met bijdragen van J. van Doesburg, I. Joosten, A. Wagner & A. Willemse: Eeuwige rust op de Donderberg. Een groot vroegmiddeleeuws grafveld bij Rhenen, Leiden. 117 Huisman, D.J.: Deep impact. What happens when archaeological sites are built over?, Conservation and management of archaeological sites 14 (1-4), 60–71. 118 Huisman, D.J. & G. Mauro: The never-ending story? What can we learn from 15 years of archaeological monitoring on the former island Schokland, Conservation and management of archaeological sites 14 (1-4): 406–428. 119 Huisman, D.J., F. Braadbaart, B.J.H. van Os & I van Wijk: Ashes to ashes, charcoal to dust: Micromorphological evidence for ash – induced decay in early neolithic (LBK) soil

12

A. Publicaties

features in Elsloo (The Netherlands), Journal of Archaeological Science 39, 994–1004. 120 Huisman, D.J.: Geochemisch en micromorfologisch onderzoek, in C. van der Linde, J. van der Leije & M. Hemminga, Proefsleuven in het plangebied Laauwik te Nijmegen – Noord (1), Projecten NLA1-5, Nijmegen (Archeologische Berichten Nijmegen Rapport 32), 83–91. 121 Huisman, D.J., J. van der Laan, B. van Os, D. Ngan-Tillard & I. Joosten: Resultaten van Fysisch-chemisch onderzoek aan de glazen voorwerpen, in K. van Straten & B. Fermin, Het Urnenveld van Leesten – Meijerink. Archeologisch onderzoek naar een ritueel landschap uit de ijzertijd en bewoningssporen uit de middeleeuwen en nieuwe tijd bij de erven van Wekenstro en Meijerink bij Zutphen, Zutphen (Zutphense Archeologische Publicaties 70), 72–80.

133 Hunen, M. van: Dé bakhuid bestaat niet, Klei, Glas & Keramiek, 32 (4), 20-22. 134 Hunen, M. van: Keurmerken geven meer zekerheid over kwaliteit, Nieuwsbrief Monumentenwacht, 2-3.

122 Huisman, G.G.H.: Hofman-ramen uit de Rijkscollectie vinden een nieuw thuis, Vormen uit Vuur, 214, 30-39. 123 Huisman, G.G.H.: Het Douaneraam van Henk Asperslagh, Impost 54, 12-15.

138 Joosten, I., E. Drenth, L. Megens, S. de Groot, H. van Keulen & S. Diependael: Puzzling sherds of the Vlaardingen Culture from Hazerswoude-Rijndijk. Neolithic painted pottery from the Netherlands?, in B. Ramminger & O. Stilborg (eds), Naturwissenschaftliche Analysen vor- und frühgeschichtlicher Keramik II Methoden, Anwendungsbereiche, Auswertungsmöglichkeiten Dritter und vierter internationaler Workshop für junge Wissenschaftlerinnen und Wissenschaftler in Hamburg am 4. Februar 2010 und 5. Februar 2011, Bd 216, Bonn, 131-140. 139 Joosten, I., & M. van Bommel: De oorspronkelijke kleuren van oud textiel, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 26-28. 140 Joosten, I., & A. Willemsen: Metall, in A. Wagner & J. Ypey (eds), Das Gräberfeld auf dem Donderberg bei Rhenen: Katalog, Leiden, 17.

124 Hummelen, Y.: Systematic Movements in the Work by Peter Struycken. The Interview as a Co-Production, in Beerkens et.al. (eds) The Artist Interview for Conservation and Presentation of Contemporary Art. Guidelines and Practice, Heijningen, 121–129. 125 Hummelen, Y., & T. Scholte: Collecting and Archiving Information from Living Artists for the Conservation of Contemporary Art, in J.H. Stoner & R. Rushfield (eds), Conservation of Easel Paintings, London etc., 33–39. 126 Hummelen, IJ.: De rol van de tapes in het maakproces van Victory Boogiewoogie, in M.R. van Bommel, H. Janssen & R. Spronk (eds) Victory Boogie Woogie uitgepakt, Amsterdam, 225-245. 127 Hunen, M. van: Rijk aan restauratiekwaliteit, Monumenten, 33 (1/2), 7-9. 128 Hunen, M. van: De vraag naar kwaliteit, Bouwen aan Monumenten, 2, 9. 129 Hunen, M. van: Symposium Historisch Metselwerk, Monumenten, 33 (9), 6-7. 130 Hunen, M. van: Dé bakhuid bestaat niet. Bakhuid, vormhuid en kalkhuid versus sinaasappelhuid, Monumenten, 33 (9), 15-17. 131 Hunen, M. van (ed): Historisch Metselwerk. Instandhouding, herstel en conservering, Zwolle, 9-12. 132 Hunen, M. van (ed): Het geveloppervlak van dichtbij bekeken, in Historisch Metselwerk. Instandhouding, herstel en conservering, Zwolle, 274-287.

135 Jansma, E., & R.J. van Lanen: Een digitale bibliotheek van dateringen. De internationale doorwerking van een Nederlands initiatief, Vitruvius 5, 36-41. 136 Jansma, E., R.J. van Lanen, P.W. Brewer & R. Kramer: The DCCD: a digital data infrastructure for tree-ring research, Dendrochronologia 30 (4), 249-251. 137 Jansma, E., R.J. van Lanen, K. Sturgeon, S. Mohlke & P.W. Brewer: TRiDaBASE, a stand-alone database for storage, analysis and exchange of dendrochronological metadata, Dendrochronologia 30 (4), 209-211.

141 Keijzer, M. de, & L. Megens: Zonniger kunnen we ze niet maken, kM81, voorjaar 2012, 12-15. 142 Keijzer, M. de, M.R. van Bommel, R. Hofmann-de Keijzer, R. Knaller & E. Oberhumer: Indigo Carmine: Understanding of a problematic blue dye, 2012 Vienna Congress The Decorative. Conservation and the Applied Arts. Studies in Conservation, 57 (Supplement 1), 87-95. 143 Keijzer, M. de: A choice of colour: modern synthetic inorganic artists’ pigments. Restauratorenblätter Band 30, zum Thema: Kunst des 20. und 21. Jahrhunderts, Probleme und Perspektiven zur Erhaltung, Klosterneuburg, 33-42 & 184-192. 144 Keijzer, M. de: Niederländischer Kunstexperte im Leverkusener Konzern-Archiv, Bayer Direkt 102 (6), 7.





145 Keulen, H. van, M. Schilling, R. Rivenc, N. Balcar: pyrolysis gas chromatography mass spectrometry, in B. Lavédrin, A. Fournier and G. Martin, Preservation of plastic artefacts in museum collections, POPART consortium book, Parijs, 61-69. 146 Kleijne, J.P.: Haarlem: Liewegje, in R. Van Eerden (ed), De archeologische kroniek van Noord-Holland 2011, Haarlem, 46-48. 147 Kleine, M. de, P.C. Vos, W. Borst, B. Smit, D. Schiltmans, W. Waldus & H. Weerts: Mapping the Archeological potential of the Rotterdam harbor area (the Netherlands), using marine geophysics in a multi-disciplinary and multi-stakeholder study. SAGEEP 25, Abstract 149, 25-29 maart, Tucson. 148 Koehler, L.: De losgeslagen Hoekman, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2012 (3), 6-7. 149 Koehler, L.: Berging van een punterachtig scheepje bij Dreumel, Lelystad. 150 Kok, A.H.A.G.: Collection Balance Modern Art, Changing Perspectives. Dealing with Globalisation in the Presentation and Collection of Contemporary Art, Amsterdam, 46-52. 151 Kok, A.H.A.G.: Wat doe je met de LAMO als het museum moet sluiten?, Museumpeil 38, 8-9. 152 Kok, A.H.A.G.: - http://contemporarycollecting.tumblr. com. 153 Kok, A.H.A.G.: - http://pinterest.com/kunstrijkemmen/. 154 Koldeweij, E.F.: Een unieke lift, in Arcadië. Tijdschrift over buitenplaatsen, 8, 26-27 155 Laan, B., Koldeweij, E.F., C.P. Krabbe & F. van Burkom (eds): Wonen in een monumentaal huis 1875-1945, toen en nu, Amsterdam. 156 Kooij, B.H.J.N.: RCE-Brochure Historische isolatiematerialen, Amersfoort. 157 Kooij, B.H.J.N.: RCE-Brochure Moderne zonwering, Amersfoort. 158 Kort, J.W. de: Booronderzoek naar de fysieke kwaliteit van Houten terrein 14, Amersfoort (Beknopte Rapportage Archeologische Monumentenzorg 21). 159 Kosian, M.C.: Now you see it, now you don’t. Integrating remote-sensing data with historical data in changing environments, W. Börner, S. Uhlirz & L. Dollhofer (eds), Proceedings of the 16th Vienna Conference on Heritage and New Technology, Wenen, 27-39.

13

160 Kuipers, M.C.: Vijftig jaar Monumentenwet 1961-2011, Bulletin KNOB (11), 1. 161 Kuipers, M.C.: Culturele Grondslagen van de Monumentenwet, Bulletin KNOB (11), 10-25. 162 Kuipers, M.C.: Experience - Introduction, in: Heyninckx, R. & Avermaete, T. (eds), Making a New World. Architecture & Communities in Interwar Europe, Leuven, 80-81. 163 Kuipers, M.C.: Colonizing Fresh Air, in R. Heyninckx en T. Avermaete (eds), Making a New World. Architecture & Communities in Interwar Europe, Leuven, 166-179. 164 Kuipers, M.C.: Post-war power plants in the Netherlands/ Centrales de Energía de posguerra en Los Países Bajos, in S. Landrove (ed), The Factory. The Paradigm of Modernity, Barcelona, 207-220. 165 Kuyvenhoven, F.R.E.: Portret van Joan Huydecoper van Maarsseveen, circa 1790, in S. Craft-Giepmans & A. de Vries (eds), Portret in portret in de Nederlandse kunst 1550-2012, Dordrecht, 194-195. 166 Laganá, A., & B. Keneghan: Which plastics are in my collection? The need for a plastic reference Sample Collection (SamCo), in B. Lavedrine, A. Fourier & M. Graham (eds), Preservation of Plastic Artefacts in Museum Collection (POPART), Parijs, 37- 42. 167 Laken, L., B.J.H. van Os & L. Megens: Fragmenten van beschilderd pleisterwerk uit de Romeinse villa, in R.C.G.M. Lauwerier, A. Müller & D.E. Small (eds), Merovingers in een villa, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 189), 75-83. 168 Lanen, R.J. van, & E. Jansma: Houtvondsten uit Wijk bij Duurstede. Resultaten van een dendrochronologische inventarisatie van de site Dorestad in kader van het Odyssee project Dorestad: Vicus Famosus, Amersfoort (RING Rapportage 2012501). 169 Lanen, R.J. van, & E. Jansma: TRiDaBASE: The Tree-Ring Standard Database. Handleiding voor TRiDaBASE gebruikers, www.tridas.org. 170 Lanen, R.J. van: Certificate manual TRiDaBASE. Handleiding voor het installeren van certificatie, TRiDaBASE, www.tridas.org. 171 Lanen, R.J. van: Mass import TRiDaBASE v1.2. Guide to import data into TRiDaBASE v1.2 using Microsoft Excel, handleiding voor massa import Excel naar TRiDaBASE. http://www.tridas.org/tridabase/ 172 Lanen, R.J. van: Korte handleiding standaard Queries in TRiDaBASE v1.2. Handleiding voor het handmatige opstellen en uitvoeren van queries binnen TRiDaBASE.

14

173 Lange, G. de, M. Bakr, J.L. Gunnink & D.J. Huisman: A predictive map of compression-sensitivity of the Dutch archaeological soil archive, Conservation and management of archaeological sites 14 (1-4): 284 – 293. 174 Lascaris, M.A.: Climate change and the cultural heritage of dikes. Proceedings of the 24th session of PECSRL. Living in Landscapes: knowledge, practice, imagination, Riga, 70-77. 175 Lascaris, M.A.: rec. A. Franssen, Dijk onder spanning. De ecologische, politieke en financiële geschiedenis van de Diemerdijk bij Amsterdam, 1591-1864, Historisch Geografisch Tijdschrift 30 (2), 144-146. 176 Lauwerier, R.C.G.M., & O. Brinkkemper: Archeobotanie en archeozoölogie in Malta-onderzoek, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 205). 177 Lauwerier, R.: Hoornloze runderen in de Romeinse tijd, Zeldzaam Huisdier 37 (2), 18-19. 178 Lauwerier, R.C.G.M., & F.J. Laarman: Hornless (polled) cattle in the Netherlands: a Roman-period phenomenon, in D.C.M. Raemaekers, E. Esser, R.C.G.M. Lauwerier & J.T. Zeiler (eds), A bouquet of archaeozoological studies. Essays in honour of Wietske Prummel, Groningen (Groningen Archaeological Studies 21), 129-138. 179 Leijen, R. van, & A. van der Linden: Brand in monumenten, Monumenten, 33 (7/8), 10-12. 180 Lensvelt, N.: Groen erfgoed. Een nieuwe loot aan de monumentenstam, Bulletin KNOB, 111, 35-39. 181 Lensvelt, N.: Heemparken. Natuurlijke expressie in het openbaar groen, Groen, Vakblad voor ruimte in stad en landschap, 68 (3), 16-22. 182 Lensvelt, N., et al.: Een toekomst voor groen. Handreiking voor de instandhouding van groene monumenten, Amersfoort. 183 Linden, A. v.d., R. van Leijen: Brand in monumenten, Monumenten, 33 (7/8), 10-12. 184 Lobbes, M., & T. de Groot: Informatieverlies? Op zoek naar een acceptabele grens, Archeobrief 4, 32-38. 185 Maarleveld, T., & A. Overmeer, met bijdragen van O. Brinkkemper, F. van Deijk, W.M. Gijsbers, E.M. Jacobs, C. Joosten, M. Terhorst & A.D. Vos: Aanloop Molengat. Maritime archaeology and intermediate trade during the Thirty Years’ War, Journal of Archaeology in the low countries, 4 (1), 95-149.

A. Publicaties

186 Nelissen, S., & M.G. Polman: Duikers’ Open Air School: Re-Use or Contin-Use?, Docomomo International 47, Global Design, Barcelona, 34-41. 187 Nienhuis, G.L.: Enige indrukken van bezochte molens (terzake het werkbezoek van de RCE naar Engeland), Monumenten, 33 (5), 30-31. 188 Nijhof, P.: De cultuurhistorische waarde van water, in Vaart maken. 20 jaar BRTN: werken aan een knelpuntvrij toervaartnet, z.pl., 104-107. 189 Oosten, Th.B. van, A. Laganá & M. Wagenaar: Collection survey. Survey at the Stedelijk Museum Amsterdam, in B. Lavedrine, A. Fournier & M. Graham, Preservation of Plastic Artefacts in Museum Collection (POPART), Parijs, 115-121. 190 Oosten, Th. B. van, & T. Learner: Identification and characterization of plastic artefacts, Introduction, in B. Lavedrine, A. Fournier & G. Martin, Preservation of plastic artefacts in museum collections, POPART consortium book, Parijs, 27-34. 191 Oosten, Th. B. van: Analytical techniques table, in: Preservation of plastic artefacts in museum collections, in B. Lavedrine, A. Fournier & G. Martin, POPART consortium book, Parijs, 103. 192 Oosten, Thea B. van, A. Lorne, O. Beringuer, A. Laganá: Arte Povera Works of Art – From Research to Restoration- All Steps, Conference An International Outlook, curated by Cristina Mundici and Antonio Rava, 10 and 11 February 2012 at Castello di Rivoli, Turijn, Italië. 193 Os, B.J.H. van, J.W. de Kort, D.J. Huisman: A qualitative approach for assessment of the burial environment by interpreting soil characteristics. A necessity for archaeological monitoring, Conservation and management of archaeological sites 14 (1-4), 333–340. 194 Os, B.J.H. van: An Experimental Approach to Highlight the Potential of Studying Ash and Char Remains from Archaeological Contexts, Journal of Archaeological Science, 39 (4), 836–847. 195 Os, B.J.H. van, Aanwijzingen voor de productie van messing, in J. Dijkstra (ed), Het domein van de boer en de ambachtsman, ADC monografie 12, Amersfoort, 406-410. 196 Os, B.J.H. van, Resultaten chemische analyse glazen kralen, La Tene glas en metaal (bijlagen 2, 3 en 4), in: Straten, K. van & B. Fermin: Het urnenveld van Leesten – Meijerink. Archeologisch onderzoek naar een ritueel landschap uit de ijzertijd en bewoningssporen uit de middeleeuwen en nieuwe tijd bij de erven Wekenstro en Meijerink bij Zutphen, Zutphen (Zutphense Archeologische Publicaties 70), 195-200.





197 Polman, M.G. & M. de Keijzer: Voortschrijdend inzicht: materiaaltechnisch kleuronderzoek naar de oorspronkelijke afwerklagen van de gebouwen van het sanatoriumcomplex Zonnestraal te Hilversum, Hilversum (Hilversums Historisch Tijdschrift Eigen Perk 32-1), 7-14. 198 Pfeiffer, W.: Geschiedenis molenbehoud, Gildebrief (orgaan van Het Gilde van Vrijwillige Molenaars), Jubileumnummer 40 jaar Gilde Vrijwillige Molenaars 1972-2012, 31. 199 Raemaekers, D.C.M., E. Esser, R.C.G.M. Lauwerier & J.T. Zeiler (eds): A bouquet of archaeozoological studies. Essays in honour of Wietske Prummel, Groningen (Groningen Archaeological Studies 21). 200 Reinstra, A.: ‘Handwerk’, Klei en kleur, Sporen, Gaatjes, in M. van Hunen (ed), Historisch metselwerk. Instandhouding, herstel en conservering, Zwolle. 201 Reissland, B.: Innovative Challenges, Journal of Paper Conservation, 13 (4), 3. 202 Reissland, B. (ed): Journal of Paper Conservation, 13 (1-4). 203 Reissland, B., & F. Ligterink (ed): Iron Gall Ink Website, www. irongallink.org, hosted by Cultural Heritage Agency, Amersfoort. 204 Rensink, E. & J.W. de Kort: A new Hamburgian site near Stroe (municipality of Barneveld, in province of Gelderland), The Netherlands, in M.J.L.Th. Niekus, R.N.E. Barton, M. Street & T. Terberger (eds), A mind set on flint. Studies in honour of Dick Stapert, Groningen (Groningen Archaeological Studies 16, 235-250). 205 Rensink, E.: Magdalenian hunter-gatherers in the northern loess area between the Meuse and Rhine. New insights from the excavation at Eyserheide (SE Netherlands), Quaternary International 272-273, 251-263. 206 Rensink, E.: Hooggespannen verwachtingen. Een verkenning van de kwaliteit van de gespecficeerde archeologische verwachting in standaardrapporten van bureauonderzoek, Amersfoort, Rapportage Archeologische Monumentenzorg 212. 207 Rensink, E., & C.J. Bond: New perspectives on lithic scatters and landscapes. Evaluation and selection in and outside the context of archaeological heritage management, The European Archaeologist 38, 55-60. 208 Rensink, E. (ed): Programme and excursion guide of the conference Pioneers at the end of the last ice age. Recent studies on Late Palaeolithic hunter-gatherers in Northern and Central Europe, Union Internationale des Sciences Préhistoriques et Protohistoriques (UISPP), Amersfoort, Cultural Heritage Agency, 22-25 mei.

15

209 Sanden, W. van der, & M.E. ter Schegget: Terug naar het Ballooërveld (Dr.), deel 2, PaleoAktueel 23, 81-87. 210 Sandu, I. C. A., I. Joosten & N. Real: Optical Imaging Applications for the Study of Cultural Heritage Artefacts, in A. Tanaka & B. Nakamura (eds), Optical Imaging. Technology, Methods and Applications, 65-108. 211 Sar, W. van der, & M. de Keijzer, De geschilderde wandbespanning in de Oostertorenkamer van kasteel Slangenburg, Doetinchem (Nieuwsbrief Stichting Historische Behangsels en wanddecoraties in Nederland, 35), 6-8. 212 Schegget, M.E. ter: De historie van de schedel ‘Rijkholt 1’ fysisch-antropologisch bekeken, in J. Deeben, M.E.T. de Groot, J.W.de Kort, R.C.G.M. Lauwerier & M.E. ter Schegget, Archeologisch onderzoek in de omgeving van het prehistorische vuursteenmijnveld te Rijckholt - St. Geertruid. De resultaten van 2008 en 2009, 288-303, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 202). 213 Scholte, T., & Van Saaze, V.: Inside Installations. An Introduction. Electronic Media Review, Journal of American Institute for Conservation, 1, 71-79. 214 Schreurs, J., & R. Lauwerier: Begraven onder het Plechelmusplein. De oude bewoners van Oldenzaal, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 2012 (3), 10-11. 215 Schuit, H.G.: Beheer en behoud van interieurs verdient uw aandacht, www.buitenplaatsen2012.nl. 216 Schuit, H.G.: Inleiding hoofdstuk interieur, in: Monumenten onderhouden, Monumentenwacht Nederland, 76-77. 217 Shashoua, Y., K. Segel, T. van Oosten, A. Laganá, B. Keneghan, G. Barabant, N. Baalcar, C. Bollard & S. Kuperholc: Studies in cleaning plastics, in B. Lavedrine, A. Fourier & G. Martin, Preservation of Plastic Artefacts in Museum Collection (POPART), Parijs, 225-268. 218 Smit, B.I.: Landscape, geology and absolute dates, in B.I. Smit, O. Brinkkemper, J.P. Kleijne, R.C.G.M. Lauwerier & E.M. Theunissen (eds), Late Neolithic Behavioural Variability in a Dynamic Landscape: a Kaleidoscope of Gathering at Keinsmerbrug (The Netherlands), Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 43), 15-21. 219 Smit, B.I., S.M. Beckerman, D.C. Brinkhuizen, V. GarciaDiaz, L. Kubiak-Martens, G.R. Nobles, T. F.M. Oudemans,

16

J.T. Zeiler, O. Brinkkemper, J.P. Kleijne, R.C.G.M. Lauwerier, E.M. Theunissen, A.L. van Gijn & D.C.M. Raemaekers: Synthesis - a kaleidoscope of gathering, in B.I. Smit, O. Brinkkemper, J.P. Kleijne, R.C.G.M. Lauwerier & E.M. Theunissen (eds), Late Neolithic Behavioural Variability in a Dynamic Landscape: a Kaleidoscope of Gathering at Keinsmerbrug, Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 43), 211-222. 220 Smit, B.I., O. Brinkkemper, J.P. Kleijne, R.C.G.M. Lauwerier & E.M. Theunissen (eds): Late Neolithic Behavioural Variability in a Dynamic Landscape: a Kaleidoscope of Gathering at Keinsmerbrug (The Netherlands), Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 43). 221 Smit, B.I., & O. Brinkkemper: Boren in het Boornedal Onderzoeksgebied Oldeboorn, gemeente Boarnsterhim Een geo-archeologisch onderzoek, met bijdragen van A. Müller, S. Dresscher & M. van der Heiden, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 208). 222 Smit, B.I., Zandwinning biedt kansen aan archeologie van de diepere ondergrond. Nieuwsbrief Bodem 10, 2-3. 223 Speleers, L., & M. van Eikema Hommes: Jordaens and the Oranjezaal in Huis ten Bosch Palace. The paintings and the letters, in B.U. Münch & Z. Pataki (eds), Jacob Jordaens: Ein Maler großen Formats, Stuttgart, 131-163. 224 Stappers, M.: An approach for assessing climate risks to organs in historic churches, in Reducing Risks to Heritage: International Meeting, 47. 225 Stegmeijer, E.S., R.C. Kloosterman & T. Lupi: Bouwen op een sterk fundament. Een tussenevaluatie van het architectuurbeleid, Den Haag. 226 Theunissen, E. M., J.M.H. Peeters & B.I. Smit, Introduction, in B.I. Smit, O. Brinkkemper, J.P. Kleijne, R.C.G.M. Lauwerier & E.M. Theunissen (eds): Late Neolithic Behavioural Variability in a Dynamic Landscape: a Kaleidoscope of Gathering at Keinsmerbrug (The Netherlands), Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 43), 10-14. 227 Hissel, M., & L. Theunissen: Cold case in het stuifzand. Het prehistorische grafveld op Boshoverheide ontsloten (prov. Limburg, Nederland), Namen, Lunula Archaeologia protohistorica 20, 75-80. 228 Hissel, M.E., E.M. Theunissen, C.A.M. van Rooijen & W.J.B. Derickx: Cold Case in het stuifzand. Het urnenveld van de Boshoverheide bij Weert ontsloten, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 209).

A. Publicaties

229 Fontijn, D., L. Theunissen, B. van Os & L. Amkreutz: Decorated and ‘killed’? The bronze sword of Werkhoven, Analecta Praehistorica Leidensia 43/44, 205-213. 230 Theunissen, L.: IJzertijd herleeft, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 2012 (2), 22. 231 Theunissen, L., & M. Theunissen: Eersel. Een cultuurhistorische fietstocht, Utrecht. 232 Theunissen, M., & L. Theunissen: Een Zaligheid door wallen omringd. Praktijkgeval Knegsel, in H. Baas, B. Groenewoudt, P. Jungerius & H. Renes (eds), Tot hier en niet verder. Historische wallen in het Nederlandse landschap. De stand van kennis, Amersfoort, 251-263. 233 Theunissen, L., & C. van Rooijen: Busjop zonder bos. Prehistorisch grafveld herrezen, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 2012 (2), 28-29. 234 Tilburg, B.A. van: ISBSA13 A’dam 12 Ships and Maritime Landscapes, 7-12 oktober 2012. 235 Toebast, J.M., J. Timmers & M. Bimmel: Historische Boerderijen van Peelland tot het Land van Cuijk, Handreikingen voor het behoud van het ruraal erfgoed, Geertruidenberg. 236 Toebast, J.M.: Voor als de dijken doorgingen. Maatregelen tegen rivieroverstromingen bij boerderijen, zeventiende – negentiende eeuw, Tijdschrift voor waterstaatsgeschiedenis ‘Amfibische cultuur, leven met overstromingsrisico’s’, 21 (1/2), 11-22. 237 Tolboom, H.J. (ed), H. Borsje, W. Dubelaar, J. van ’t Hof, T. Nijland, B. van Os & D. Takens: Onvermoede weelde. Natuursteengebruik in Rotterdam 1850-1955, Utrecht. 238 Tolboom, H.J.: Frijnen of scharreren?, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2012 (1), 15. 239 Tolboom, H.J.: Ook dit is Rotterdam, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2012 (3), 8-9. 240 Tolboom, H.J., & T. Brink: De man met de wormen, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2012 (3), 30-31. 241 H.J. Tolboom, W. Dubbelaar en B.J.H. van Os: Avendersteen, in M. Leeflang en K. van Schooten (eds), Middeleeuwse beelden uit Utrecht 1430-1530 (catalogus t.g.v. de tentoonstellingen Ontsnapt aan de beeldenstorm en Middeleeuwse beelden uit Utrecht, Museum Catherijneconvent, Utrecht), Antwerpen, 102-107. 242 Troost, G.M.H.: De Oostmolen te Mijnsheerenland, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 206).





243 Ven, H.A.G. van de: Monument en materiaal: bewezen duurzaam, in T. Nijland (ed) Duurzame instandhouding, TNO-NVMz studiedag, Delft, 9–16. 244 Vermaat S.Th.: Wederopbouw en wandkunst: onlosmakelijk verbonden, Monumenten 33 (10), 6-9. 245 Vermaat, S.Th.: Monumentale wandkunst, Special Wederopbouw op www.monumenten.nl. 246 Volmer, L. & W.H. Zimmermann (eds), J.M. Toebast (trans. NL): Glossary of Prehistoric and Historic Timber Buildings; French, English, Dutch, German, Danish, Norwegian, Swedish, Polish and Czech, Wilhelmshaven (Studies in Landscape and Settlement History in the Southern North Sea Region 3). 247 Vos, A.D.: Onderwaterarcheologie op de Rede van Texel. Waardestellende onderzoeken in de westelijke Waddenzee (Burgzand), Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 041). 248 Vries, D.J. de: Bouwhistorisch onderzoek ‘Moordhal’ in Het Prinsenhof Delft: een samenvatting, Cold Case Willem van Oranje, Prinsenhof Delft, catalogus tentoonstelling. 249 Vries, D.J. de, (ed), B. Dukers: Kartuizers in de stad. Bouwgeschiedenis van het Roermondse Kartuizerklooster, Roermond. 250 Weerts, H., A. Otte, B. Smit, P. Vos, D. Schiltmans, W. Waldus & W. Borst: Finding the Needle in the Haystack by Using Knowledge of Mesolithic Human Adaptation in a Drowning Delta, in W. Bebermeier, H. Hebenstreit, E. Kaiser & J. Krause (eds), Landscape Archaeology. Proceedings of the International Conference Held in Berlin, 6th-8th June 2012, eTopoi. Journal for Ancient Studies, Special Volume 3, 17-24. 251 Weerts, H.J.T., A. Otte, B. Smit, P. Vos, D. Schiltmans, W. Waldus & W. Borst: Finding the Needle in the Haystack by using Knowledge of Mesolithic Human Adaptation in a Drowning Delta, in s.n., 2nd International Landscape Archaeology Conference, Berlin, 6-9 June 2012, Final Programme and Abstract Book, 15-16. 252 Weerts, H.: Verdronken landschappen in kaart gebracht. Maasvlakte 2 Monitor, Rotterdam, 49. 253 Wei, W. (B.), & T. Scholte: De ziel van een wijk. Cultureel erfgoed door cultureel Erfgoed gepreserveerd, Kunst en Wetenschap 20 (3), 9-10. 254 Wei, W.: Stoffig Museum. Het onderhouden en schoonmaken van objecten in collecties, Kunst en Wetenschap 20 (4), 31-32.

17

255 Wei, W. (B.): TRRRillingen. Onderzoek voor een richtlijn, Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 2012 (1), 31. 256 Wei, W., I. Gerritsen & C. von Waldthausen: Re-examining the (Electro-) Chemical Cleaning of Daguerreotypes: Microscopic Change vs. Macroscopic Perception, Topics in Photographic Preservation, 14, Washington, D.C., 24-40, Photograph Materials Group of the AIC. 257 Wei, W.: Fingerprinting objects for the control of illegal trafficking, The Journal of Art Crime 8, 65-77. 258 Welker, F., W.M. Gijsbers & B. Gravendeel: DNA-analyse van eeuwenoude runderhuiden uit scheepswrak Aanloop Molengat, Westerheem, 61, 5 (Themanummer Archeologie onder water), 299-309. 259 Willemse, N.W., & B.J. Groenewoudt: Resilience of metastable landscapes? The non-linear response of Late Glacial aeolian landforms to prehistoric reclamation along Dutch river valleys, Etopoi, Special Volume 3 (Proceedings LAC 2012, Berlin, 6th – 8th June 2012), 1007–1037.

In 2012 werden twee leergangen Erfgoedfilosofie van de Erfgoedacademie voltooid





19

B. Colleges Abrahamse, J.E. 1 Landscape Research at the Cultural Heritage Agency of the Netherlands, TU Delft, Faculteit Bouwkunde, afdeling Landschapsarchitectuur, 8 mei. 2 De vroegmoderne stad, cursus Geschiedenis van Amsterdam, gemeente Amsterdam, Museum Het Grachtenhuis/ Amsterdam Museum, 28 juni. 3 A City in the Making. The Urban Landscape of Amsterdam in the Early Modern Period, Rietveld Academie, afdeling Architectuur, Amsterdam, 12 april. 4 Archaeology, buildings, landscapes. Research of the built environment at the Cultural Heritage Agency of the Netherlands, TU Eindhoven, Faculteit Bouwkunde, 10 september. 5 Social Housing in the Netherlands. History, architectural aspects and heritage management, Institute for Housing and Urban Development Studies (HIS), Erasmus Universiteit Rotterdam, ‘Operation & safe management of urban public utilities’, onderdeel ‘Heritage management, policy and practice’, voor de Chinese Mayors’ Academy, Amstelkerk Amsterdam, 11 september. 6 Landschap en erfgoed. Amsterdam en Amstelland, Hogeschool Van Hall Larenstein, Velp, 23 november. Ankersmit, B. 7 Risico op mechanische schade door RV fluctuaties op houten objecten, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 4 en 11 april. 8 Beheren van klimaatrisico’s, Reinwardt Academie, Amsterdam, 26 en 27 maart. 9 Risicomanagement, Reinwardt Academie (in het Tattoomuseum), Amsterdam, 16 en 17 mei. Baas, H.G. 10 College over relatie tussen erfgoed en landschap, ook in relatie tot gemeentelijke landschapsplannen. College Hogeschool Larenstein, 10 januari. Bazelmans, J.G.A. 11 Wadden Werelderfgoed, Vrije Universiteit, 4 november tot en met 16 december (6 x 2 uur). 12 Erf-goed: waarde in meervoud, Erfgoedakademie 2010-2011, Amersfoort, 9 maart (3 uur). 13 Het begrip belevingswaarde, Erfgoedakademie 2010-2011, Amersfoort, 26 oktober (3 uur). Berg, K.J. van den 14 Organic chemistry for conservators, Courtauld Institute of Art, Londen, 7 en 8 februari.

15 16

Organische chemie voor Conservatoren, Universiteit van Amsterdam, 1 november. Over de invloed van natuurwetenschappen op conservering en restauratie, Universiteit van Amsterdam, 18 oktober.

Bergevoet, F.W.H. 17 Reinwardt Academie, Minor depottechnieken, 16 februari. Bommel, M.R. van 18 Coördinatie Master 2 UvA restauratie en conservering afstudeerprojecten, 18 studenten voor collegejaar 2011-2012 en 18 studenten voor collegejaar 2012-2013. 19 Deelname aan de toekomstverkenning van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek, richting kunst en techniek o.l.v. Jacco van Uden. Bouwmeester, H.M.P. 20 Stedelijke ontwikkeling in de Late Middeleeuwen en nieuwe tijd, Universiteit van Amsterdam, 11 oktober. 21 Archeologische monumentenzorg in de stad, Universiteit van Amsterdam, 15 oktober. Brake-Baldock, K.E. te 22 International project management: conservation of contemporary art projects, Module Managing contemporary art restoration projects, Master in Contemporary Art Conservation and Restoration, Gastcollege Universidad Complutense de Madrid en Museo Reina Sofía, Madrid, 13 december. Brokerhof, A.W. 23 Risicomanagement, college/workshop voor studenten van de Reinwardt Academie, het Tattoo Museum, Amsterdam (26 april en 16 mei). Domínguez-Delmás, M. 24 Laboratoriumpracticum over dendrochronologie en dendroklimatologie voor Geowetenschappen studenten van Universiteit Utrecht, Amersfoort, 3 december. Eerden, M. 25 Omgang met erfgoed in de ruimtelijke ordening, cursus Landschapsgids Zuid Limburg, IVN Stein 1 september. Eikema Hommes, M.H. van 26 A Painted Room by Ferdinand Bol in a Utrecht Canal House. An integrated technical and historical analysis of an early series of painted wall hangings, Technische Universiteit Delft, 26 april (2 uur).

20

Groenewoudt, B.J. 27 De archeologie van het landschap: oorsprong en ontwikkelingen, Universiteit van Amsterdam, 29 maart. 28 Dominante landschapsvormende processen in Nederland: ‘drowning’ en ‘desertification’, Universiteit van Amsterdam (5 april). 29 De dynamiek van het Groene Landschap, Landschapsmorfologische transitie en non-lineariteit in de landschapsontwikkeling, Universiteit van Amsterdam, 12 april. 30 Andere archeologie, Saxion (HBO Archeologie), Deventer, 18 juni. 31 Dominante landschapsvormende processen in Nederland: ‘drowning’ en ‘desertification’, Universiteit van Amsterdam, 19 november. 32 De dynamiek van het Groene Landschap, Landschapsmorfologische transitie en non-lineariteit in de landschapsontwikkeling, Universiteit van Amsterdam, 26 november. 33 Historische ecologie en landschapsreconstructie, Van Hall/ Larenstein Velp, 23 oktober. 34 Medieval off-site archaeology in the Netherlands: Some results of recent research, Charles University Prague – Institute of Prehistory and Early History, 29 november. 35 Voorbij de site. De wondere wereld van de landschapsarcheologie: theorie en toepassing. Universiteit Gent - Vakgroep Archeologie, 12 december. Groot, S. de 36 Fourier Transform Infrarood Spectroscopie (FTIR) en Raman spectroscopie, Universiteit van Amsterdam, Conservering en Restauratie, 1 maart. 37 Nylon vezels in Moderne kunstobjecten, Universiteit van Amsterdam, Conservering en Restauratie, 31 oktober. Hermans, T. 38 Glas in lood, Hogeschool Utrecht, 28 februari. 39 Glas in monumenten, Hogeschool Utrecht, 28 februari. 40 Isolatie van vensters. Een overzicht. Hogeschool Utrecht, 13 maart. 41 Stalen ramen en deuren. Rijp voor de sloop? Hogeschool Utrecht, 13 maart. Huisman, D.J. 42 Metal; Glass and faience (Technical approaches to Artefact studies), Universiteit Leiden, 7 en 21 januari (4 uur). 43 Degradatie en instandhouding (Archeologie en Utrecht), Universiteit Utrecht, 15 februari (0,5 uur). 44 Omgang met kwetsbaar vondstmateriaal (Materiaalkunde II), Univerisiteit Leiden, 2 en 16 maart (16 uur practicum). 45 Postdepositional processes (Reconstructing Artefact Biographies),

B. Colleges

Universiteit Leiden, 16 oktober (2 uur). 46 Glas (Materiaalkunde I), Universiteit Leiden, 26 november (2 uur). Hummelen, IJ. 47 Inleiding theorie conservering moderne en hedendaagse kunst, Minor Restauratie en Conservering, Universiteit van Amsterdam, 2 oktober (2 x 2 uur). 48 Natuurwetenschappen en conservering, Minor Restauratie en Conservering Conservering, Universiteit van Amsterdam, 17 oktober (2 uur). 49 Theorie, ethiek en besluitvorming bij conservering en restauratie, Master Museology, Reinwardt academie, 11 april (2 uur). 50 Nieuwe methodieken en strategieën voor het presenteren en conserveren van hedendaagse kunst Masterclass Postgraduaat tentoonstellen en beheren actuele kunst, Hogeschool Gent, Gent, 3 mei. Hunen, M. van 51 Restauratie non-ferro metalen en ijzer, post-HBO-cursus Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, Hogeschool Utrecht, Utrecht, 24 januari. 52 Restauratie beton, post-HBO-cursus Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, Hogeschool Utrecht, Utrecht, 7 februari. 53 Restauratie ijzer en staalconstructies, post-HBO-cursus Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, Hogeschool Utrecht, Utrecht, 14 februari. Jansma, E. 54 Inleiding in de archeologie, over de geschiedenis van de archeologie en over erfgoed en ethiek, Universiteit Utrecht (Faculteit Geowetenschappen), collegereeks Archeologie en Utrecht, 13 februari. 55 De boomtijdkundige analyse van schepen, over jaarringanalyse van scheepswrakken uit de Romeinse tijd, Universiteit Utrecht (Faculteit Geowetenschappen), collegereeks Archeologie en Utrecht, 2 april. 56 Introduction into dendrochronology, over jaarringen als proxy en de principes van de dendrochronologie, Universiteit Utrecht (Faculteit Geowetenschappen), collegereeks Reconstructing Quaternary Environments, 3 december. 57 Introduction into dendroclimatology, over klimaatreconstructie met behulp van jaarringen, Universiteit Utrecht (Faculteit Geowetenschappen), collegereeks Reconstructing Quaternary Environments, 3 december. 58 Introduction into dendrochronological labwork and data management, werkcollege en practicum jaaarringonderzoek, Universiteit Utrecht (Faculteit Geowetenschappen), collegereeks Reconstructing Quaternary Environments, 6 december.





59 Archeologie en Landschap, Minor, Universiteit Utrecht, Faculteiten der Geo- en Geesteswetenschappen, organisatie en coördinatie. 60 Archeologie & Utrecht, collegereeks over archeologie en erfgoedzorg, Universiteit Utrecht Departement Fysische Geografie, organisatie en coördinatie, februari-april. Keijzer, M. de 61 Moderne Pigmenten: hun geschiedenis, eigenschappen en toepassingen, voor de Restauratie-opleiding Universiteit van Amsterdam, 15 februari. 62 Indigo carmine: behaviour of a problematic blue dye, voor studenten uit Washington, RCE Amsterdam, 25 april. 63 Pigmentgeschichte – Teil 1, Klassiche Pigmente, Farbenchemie für Grafiker, Universität für angewandte Kunst Wien, Wenen, Oostenrijk, 30 april. 64 Pigmentgeschichte – Teil 2, Synthetische Farbstoffe, Farbenchemie für Grafiker, Universität für angewandte Kunst Wien, Wenen, Oostenrijk, 2 mei. 65 Pigmentgeschichte – Teil 3, Moderne pigmente, Farbenchemie für Grafiker, Universität für angewandte Kunst Wien, Wenen, Oostenrijk, 3 mei. 66 Pigmenten: hun geschiedenis, eigenschappen en toepassingen, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 26 september. 67 Pigmenten: hun geschiedenis, eigenschappen en toepassingen, Opleiding Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, Utrecht, 13 november. 68 Pigmentgeschichte – Teil 1, Klassiche Pigmente, Farbenchemie für Grafiker, Universität für angewandte Kunst Wien, Wenen, Oostenrijk, 19 november. 69 Pigmentgeschichte – Teil 2, Synthetische Farbstoffe, Farbenchemie für Grafiker, Universität für angewandte Kunst Wien, Wenen, Oostenrijk, 20 november. 70 Pigmentgeschichte – Teil 3, Moderne pigmente, Farbenchemie für Grafiker, Universität für angewandte Kunst Wien, Wenen, Oostenrijk, 21 november. Keulen, H. van 71 Identification of polymers and additives in plastics, by pyrolysis-gas chromatography mass spectrometry, workshop Popart, Parijs, 7- 9 maart. Koehler, L. 72 Tracing the Ghost Ship: can the hoekman reveal her construction date and origin?, poster voor het 13th International Symposium on Boat and Ship Archaeology, i.s.m. M. Dominguez-Delmas, L. Megens, B. du Mortier, M. de Keijzer, H. van Keulen, M. Manders & B. van Tilburg, Amsterdam, 8-12 oktober.

21

Koldeweij, E.F. 73 Het Nederlandse interieur - Verborgen rijkdom, post-HBO Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, Utrecht, 20 maart. 74 Kale wanden en andere vormen van wandafwerkingen: een overzicht over de 17de t/m de 19de eeuw, collegereeks ‘Het Nederlands Interieur. Kunstnijverheid en de geschiedenis van de wooncultuur’, Universiteit van Amsterdam, Erfgoedstudies, 20 april. 75 Het Nederlandse interieur - Verborgen rijkdom, Collegereeks Bouwhistorie, Universiteit Leiden, 20 april. 76 Het Nederlandse interieur - Verborgen rijkdom, cursus Restauratietechniek, Bureau BMA Gemeente Amsterdam, Amsterdam, 21 juni. 77 Monumenten – interieurs. Beheer & behoud, Inleiding, Universiteit van Amsterdam –Conservering-Restauratie, 6 september. 78 Het historisch interieur naar aanleiding van eigentijdse afbeeldingen, post-HBO Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, Utrecht, 2 oktober. 79 Design en wooncultuur: Interieurs Raadhuizen in Nederland, reeks werkcolleges Universiteit Leiden, 13 september tot en met 6 december (12 x 2 uur). Kosian, M.C. 80 Het verGISsen van landschap en archeologie, Introductie studenten Universiteit Utrecht, Amersfoort, 15 februari. 81 Cursus GIS voor internen, Amersfoort, 24 mei. 82 Oud landschap verGISt zich; geografische informatiesystemen (GIS) in archeologie en landschapsonderzoek, Hogeschool Van Hall Larenstein, Velp, 9 oktober. 83 Cursus GIS voor internen, Amersfoort, 22 november. Kuipers, M.C., 84 Van Re-Arch tot Belvedere (Minor Identiteit en Interventie), TU Delft, 12 januari. 85 Masterstudio Moskou, docent waardestelling en revitalisering Gemeenschappelijk Cultureel Erfgoed in Rusland (met Hielkje Zijlstra), TU Delft (september-december). 86 Introductiecollege over Lefortovo park ivm Masterstudio Moskou voor Masterstudenten ®-MIT, Academies van Bouwkunst van Amsterdam en Rotterdam, TU Delft, 5 september. Lanen, R.J. van 87 Archeologische tijdvakken en culturen (Noordwest-Europese Archeologie), Universiteit Utrecht.

22

Lauwerier, R.C.G.M. 88 Het Nederlands archeologisch bestel, Universiteit Utrecht, 13 februari. Leijen, R. van 89 Incidentenregistratie/DICE en Wateroverlast hoorcollege Module Veiligheidszorg, 3e jaar Reinwardt Academie, Amsterdam, 31 januari. 90 Incidentenregistratie/DICE en Wateroverlast, Cursus Behoudsmedewerker Nationaal Archief, Den Haag, 8 mei. Lensvelt, N. 91 Heritage Landscapes, changing country estates, gastcollege TU Delft, master Landschapsarchitectuur, faculteit Bouwkunde, 15 mei. 92 Erfgoed in de praktijk. Monumentaal groen; tuinhistorie, restauratie en ontwikkeling, Driebergen, 27 september. Ligterink, F. 93 Creating better decisions: Value-based decision making in paper conservation, samen met B. Reissland (gebaseerd op gelijknamige IADA lezing 2011), Reinwardt Academie, Amsterdam, 6 juni. 94 Het ontwikkelen van een onderzoeksvoorstel, samen met B. Reissland, voor 2e jaars masterstudenten Universiteit van Amsterdam in het kader van hun onderzoeksscriptie, Amsterdam, 17 september. 95 Over conserveringsonderzoek, Persoonlijke visie op de zin en onzin van conserveringsonderzoek. College 1e jaars masterstudenten Boek- en Papier, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 3 oktober. Linden, A. van der 96 Brandveiligheid in gebouwd erfgoed, Hogeschool Utrecht. Megens, L. 97 Microscopie voor kleurhistorisch onderzoek. Universiteit van Amsterdam, opleiding restauratiekunde, master specialisatie Historische Interieurs, 11-30 oktober. 98 Degradatie van Archeologisch Glas. Universiteit van Amsterdam, opleiding restauratiekunde, master specialisatie Glas en Keramiek, 1 november 2012. Neevel, J.G. 99 De verschieting van Organische Kleurstoffen en Pigmenten, aan eerstejaarsstudenten Conservering & Restauratie van de Universiteit van Amsterdam, 29 oktober.

B. Colleges

Nijhof, P. 100 Herbestemming van industrieel Erfgoed, cursus Restauratietechniek, Bureau BMA Gemeente Amsterdam, 20 april en 31 oktober. Oosten, Th.B. van 101 Introductie Nylon vezels in Moderne kunstobjecten, Universiteit van Amsterdam, Conservering en Restauratie, 31 oktober. 102 Conservation Research into Modern and Contemporary Art, The role of Science in contemporary art conservation, KASK, Campus Bijloke (School of Arts - HoGent), Gent, 3 mei. Pennock, H. 103 Inleiding Veiligheidszorg, hoorcollege Module Veiligheidszorg, 3e jaar Reinwardt Academie, Amsterdam, 31 januari. 104 Incidenten in monumenten, hoorcollege Module Veiligheidszorg, 3e jaar Reinwardt Academie, Amsterdam, 22 februari. 105 Inleiding Veilig Erfgoed, Cursus Behoudsmedewerker Nationaal Archief, 8 mei. Pfeiffer, W. 106 Molens, voor de cursus Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, samen met G.M.H. Troost, op de Hogeschool Utrecht, Centrum voor Natuur & Techniek, 27 november. Polman, M.G. 107 Université de Strasbourg, Master 2 Couleur/Architectureespace, 3-5 december. 108 Université de Strasbourg, Master 1 Couleur/Architectureespace, 6-7 december. 109 Conservering en restauratie van cultureel erfgoed, historische binnenruimten, Master 1 en 2, Kleurtheorieë en Schilders en verfindustrie in het interbellum in Nederland, Universiteit van Amsterdam, 12 oktober, 19 oktober en 6 november. 110 Leeropdracht voor leerlingen van drie Dudokscholen in Hilversum, in opdracht van museum Hilversum, 16 februari. 111 Kleuronderzoek, kleurtheorieën, schilders en verfindustrie, Universiteit Gent, Fac. van de Letteren en Wijsbegeerte, vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen prof. Anna Bergmans, 29 februari. 112 Kleuronderzoek. Hogeschool Utrecht, Centrum voor Natuur en Techniek, 23 oktober. Morelissen, R. 113 Technieken en materialen monumentale kunst van de wederopbouwperiode, Gastcollege (samen met S. Vermaat) Universiteit van Amsterdam, opleiding tot restaurator historische binnenruimte, Amsterdam, 25 september.





23

Reissland, B. 114 Creating better decisions: Value-based decision making in paper conservation, Gastcollege samen met F. Ligterink (gebaseerd op gelijknamige IADA lezing 2011), Reinwardt Academie, Amsterdam, 6 juni. 115 Het ontwikkelen van een onderzoeksvoorstel, samen met F. Ligterink, Gastcollege (2e jaars masterstudenten), Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 17 september. 116 Iron Gall Inks and Ink Corrosion, Gastcollege Conservering en restauratie van cultureel erfgoed (specialisatie boek en papier), Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 4, 7 en 8 november.

128 Step 4: understanding the indoor climate. Amsterdam, Universiteit van Amsterdam. Universiteit van Amsterdam: Conservering & Restauratie Science, 18 april. 129 Het thermisch opwaarderen van monumentale gebouwen, Erfgoed in de Praktijk, cursus Actualiteiten en Ontwikkeling, Kasteel De Schaffelaar, Barneveld, 11 oktober. 130 Practicum Relative Humidity, Universiteit van Amsterdam: Conservering & Restauratie Science, Museum Flehite, Amersfoort, 18 april. 131 College Bouwfysica en klimaatbeheersing van monumentale gebouwen. Hogeschool Utrecht, Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, Utrecht, 18 december.

Scholte, T. 117 Introductie op nieuwe conserveringsstrategieën en besluitvorming voor hedendaagse kunst, Preservation and Presentation of the Moving Image, Universiteit van Amsterdam, master Media Studies, Amsterdam, 7 mei.

Theunissen, E.M. 132 Prehistorische crematieresten uit het urnenveld van de Boshoverheide; de context, Universiteit van Amsterdam (tweede-/derdejaarsstudenten ‘Science in Archaeology’), 1 uur college, daarna medebegeleiding prakticumdeel, 8 oktober.

Schuit, H.G. 118 Preventieve conservering van interieurs: de dagelijkse praktijk, Hoorcollege Reinwardt Academie, 21 april. 119 Preventieve conservering van interieurs in de praktijk, Praktijkcollege op locatie, Reinwardt Academie, 22 april. 120 Kennismaking met housekeeping, Praktijkcollege op locatie, Hogeschool van Utrecht Opleiding Bouwhistorie, Restauratie, Monumentenzorg, 26 april. Stappers, M. 121 Thema Gevoeligheid en bewezen fluctuatie, Cursus Behoudsmedewerker Archieven, Bibliotheken en Musea, Museum Flehite, Amersfoort, 31 januari. 122 Casus De Waag te Deventer, Cursus Behoudsmedewerker Archieven, Bibliotheken en Musea, Museum Flehite, Amersfoort, 31 januari. 123 Casus Martena Museum te Franeker. Cursus Behoudsmedewerker Archieven, Bibliotheken en Musea, Museum Flehite, Amersfoort, 31 januari. 124 Thema Gebouw als eerste schil, Cursus Behoudsmedewerker Archieven, Bibliotheken en Musea, Museum Flehite, Amersfoort, 31 januari. 125 Thema Het Mollierdiagram. Cursus Behoudsmedewerker Archieven, Bibliotheken en Musea, Museum Flehite, Amersfoort, 31 januari. 126 Eigenschappen van een gebouw, Amsterdam, Reinwardt Academie. Module Depot en Gebouw, 27 maart. 127 Step 2c: thermal comfort. Amersfoort, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Universiteit van Amsterdam: Conservering & Restauratie Science, 11 april.

Tilburg, B.A. 133 Drie gastcolleges aan de Reinwardt Academie te Amsterdam: thema Batavialand/samenwerking aan de kust, 3 oktober. Troost, G.M.H. 134 Molens, voor de cursus Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, samen met W. Pfeiffer, op de Hogeschool Utrecht, Centrum voor Natuur & Techniek, 27 november. Ven, H.A.G. van de 135 Duurzaamheid en monumenten: van asbest tot zonne-energie, cursus Duurzaam Erfgoed, Nationaal Restauratiefonds, ’t Harde, 24 mei. 136 Duurzaamheid: monumenten uit de schaduw, cursus Restauratietechniek, Bureau Monumenten en Archeologie, Amsterdam, 6 juni. 137 Houtaantasting in monumenten, opleiding Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, Hogeschool Utrecht, 27 november. 138 Duurzaamheid en monumenten, opleiding Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg, Hogeschool Utrecht, Utrecht, 27 november. 139 Duurzaamheid: monumenten uit de schaduw, cursus Restauratietechniek, Bureau Monumenten en Archeologie, Amsterdam, 28 november.

24

Vermaat, S.Th. 140 BKR; sociaal beleid of kunstbeleid. Gastcollege Algemene Cultuurwetenschappen (ACW) Radboud Universiteit Nijmegen, 15 maart. 141 Monumentale kunst uit de wederopbouwperiode. Gastcollege Master conservering en restauratie van cultureel erfgoed, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 25 september. Vries, D.J. de 142 How Construction was organized, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 9 februari en 6 september. 143 Foundation and Cellars, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 16 februari en 13 september. 144 Timber, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 23 februari en 20 september. 145 Roof Construction, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 8 maart en 27 september. 146 Natural Stone, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 15 maart en 4 oktober. 147 Bricks and Bonds, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 22 maart en 11 oktober. 148 Research and Documentation, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 29 maart. 149 Excursion in Delft, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 3 mei en 18 oktober. 150 Windows and Glass, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 26 april en 15 november. 151 Metals, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 24 mei en 22 november. 152 Roofs and roofing materials, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 10 mei en 6 december. 153 Restoring, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 31 mei. 154 Traces of Construction and Use, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 7 juni en 13 december. 155 Calamities, Introduction History of Construction, ®MIT, Bk TU Delft, 20 december. 156 Bouwhistorie in en om de Dom te Utrecht, gastcollege bij E. Jansma, Universiteit Utrecht, 12 maart. 157 Excursie boven de gewelven en op de daken van de Dom te Utrecht (gastcollege bij E. Jansma, Universiteit Utrecht). 158 Introductie. Schalen en schetsen, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 10 februari. 159 Indeling van een pand, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 17 februari. 160 Bestaand en nieuw, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 24 februari. 161 Documentatie en beschrijving, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 2 maart.

B. Colleges

162 Documentatie I, Hooigracht 67, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 11 maart. 163 Documentatie II, Hooigracht 67, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 18 maart. 164 Toelichting op oefening 4, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 23 maart. 165 Voorstellen eigen onderzoek I, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 13 april. 166 Voorstellen eigen onderzoek II, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 27 april. 167 Excursie in Leiden, Werkcollege Bouwhistorie. Een pand in Leiden, Universiteit Leiden, 4 mei. 168 Gastcollege Huis en Erf, bij Materiële Geschiedenis van de Middeleeuwen; bij E. Bult/H. Janssen, Universiteit Leiden, 8 maart. 169 Gastcollege Restoring Monuments in the past, Musea, Erfgoed en Collecties, Universiteit Leiden, 4 december. 170 Gastcollege Actual Developments Restoring Monuments, Musea, Erfgoed en Collecties, Universiteit Leiden, 7 december. Weerts, H.J.T. 171 Coastal evolution as a function of regional relative sea level rise and sediment budget. Gastcollege Kenniscentrum Landschap Rijksuniversiteit Groningen, 13 april. Wei, W. 172 Practicum - sterktebeproeving van lijm, college en practicum, Universiteit van Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, Master 1, Conservering en Restauratie, 3 december.





25

De dochter van de farao, geschilderd door Ferdinand Bol, een detail van een groter schilderij (foto Rijksmuseum)





27

C. Lezingen Abrahamse, J.E. 1 ‘… als in einen Großen Lustwald’. Over stadsbomen, keurtuinen, grachtenhuizen en buitenplaatsen, introductielezing openingsdebat Open Monumentendagen, Groenhoven, Bijlmermeer, 7 september. 2 Over grachtenhuizen, buitenplaatsen en keurtuinen 1, Open Monumentendagen, Museum Geelvinck-Hinlopen, Amsterdam, 8 september. 3 Over grachtenhuizen, buitenplaatsen en keurtuinen 2, Open Monumentendagen, Museum Geelvinck-Hinlopen, Amsterdam, 9 september. 4 De optimale stad. De ruimtelijke ontwikkeling van Amsterdam in de Gouden Eeuw, Directoraat-Generaal Cultuur en Media, Den Haag, 20 september. 5 De optimale stad. Amsterdam in de Gouden Eeuw, 25-jarig bestaan Gilde Amsterdam, gebouw De Bazel, Amsterdam, 1 oktober. 6 Wegh der weegen. Jacob van Campens ‘Via Appia’, Gouden Eeuw Colloquium, Gouden Eeuw Centrum van de Universiteit van Amsterdam, 4 oktober. 7 Atlas Amstelland. Onderzoek naar de landschapsgeschiedenis, Vereniging Historisch Amstelveen, 8 oktober. 8 Erfgoed en onderzoek. De belangen van de kunstgeschiedenis, Najaarsdag Vereniging van Nederlandse Kunsthistorici, Haags Historisch Museum, 19 november. 9 Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, i.s.m. M.C. Kosian, Stichting Beschermers Amstelland, De Meent, Amstelveen, 22 november. 10 Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, i.s.m. M.C. Kosian, Stichting Beschermers Amstelland, Amstelstroom, Ouderkerk aan de Amstel, 26 november. 11 400 jaar grachtengordel, in de reeks Amsterdam in gesprek, i.s.m. E. Agricola, Stadsarchief Amsterdam, gebouw De Bazel, 2 december. 12 Amsterdam en Amstelland. Erfgoed van stad en land, Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad, Heffer, Amsterdam, 8 december. 13 Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, i.s.m. M.C. Kosian, boekhandel Venstra, Amstelveen, 11 december. Ankersmit, H.A. 14 Mapping the Universe of Risks, Koeskovo conference (GCE-project), Rusland, 12-16 maart. 15 Een Duurzaam Binnenklimaat, De Museale Verkleuring, 24 mei. 16 Scenario schemes, Reducing Risks to Heritage, RCE, Amersfoort, 28 november.

Baas, H.G. 17 Rijksbeleid landschap en de Visie Erfgoed en Ruimte. Congres De ecologische en economische waarde van cultuurhistorie, Hogeschool Larenstein, Velp, 10 januari. 18 Nederland en de Europese Landschapsconventie – Terugkijken en vooruitkijken. Zomermiddag Netwerk Historisch Cultuurlandschap in samenwerking met RCE, over ‘Verleden en toekomst van het Europese cultuurlandschap’. Amersfoort, 22 juni. 19 Earth walls, hedges and woodbanks as part of a plan about restoring the Dutch cultural landscape. Bijdrage aan Permanent European Conference for the Study of the Rural Landscape, PECSRL. Terschelling, 23 augustus. 20 Nieuwe transities in het historisch cultuurlandschap, in relatie tot de energietransitie, Netwerkdag Historisch Cultuurlandschap: Energie in Landschap. Alterra, Wageningen, 2 november. Bazelmans, J. 21 The Dutch windmill: the origin of an icon of the Netherlands and Dutch identity, Terschelling, PECSRL 2012, 23 september. 22 Het begrip waarde en de waarden van erfgoed, minisymposium Economische waardering en verevening van cultureel erfgoed, Amersfoort, NICIS Institute (Platform31), Vrije Universiteit, Universiteit Twente, 8 oktober. 23 Erfgoed en de Historische canon van Nederland, Canoncaravaan, Amersfoort, 31 oktober. 24 Toespraak bij aanbieding universiteitsportret van prof.dr. H.T. Waterbolk, Groningen, Groninger Instituut voor Archeologie (RUG), 31 oktober. Berg, K.J. 25 Kunsttechnologisch en conserveringsonderzoek naar moderne olieverven, Netherlands Forensic Insitute (NFI), Colloquium, 8 maart. 26 De rol van scheikunde bij oude meesters, Groningse Chemische Kring, Haren, 8 november. Bergevoet, F.W.H. 27 Baas over eigen metadata, korte presentatie over DiMCoN, DEN-studiedag, 26 juni. 28 Deaccessioning from a general European viewpoint, NEMOAnnual Conference, Dublin, 2-4 november. 29 Introductie van de Erfgoedmonitor, Comité 4 en 5 mei, Expertmeeting Oorlogsmonumenten, 11 december. Bommel, M.R. van 30 Bright colours revealed A review of historical, analytical and conservation research at RCE devoted to: 19th century synthetic organic colorants, lezing voor Nederlands Forensisch Instituut, Den Haag, 8 maart.

28

31

Het kleurenpalet ontrafeld: Reconstructie en analyse van synthetische beitskleurstoffen, i.s.m. E. Fantini, tripartite lezing (RMA-UvA-RCE), Amsterdam, 8 maart. 32 Bright colours revealed A review of historical, analytical and conservation research at RCE devoted to: 19th century synthetic organic colorants lezing voor Vakgroep analytische chemie, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 9 maart. 33 A search for the unknown: Dyestuff analysis of the Hallstatt textiles, 3000 Years of Colour, from Tradition to Art and Innovation, 2nd International Symposium on Hallstatt Textiles, Natural History Museum Vienna, Oostenrijk, 21-23 maart. 34 Victory Boogie Woogie uitgepakt, i.s.m. Hans Janssen, boekpresentatie gemeentemuseum Den Haag, 30 maart. 35 Indigo Carmine: Understanding of a problematic blue dye, i.s.m. M. de Keijzer, R. Hofmann-de Keijzer, R. Knaller & E. Oberhumer, Congres I.I.C Decorative, Wenen, Oostenrijk, 10-15 september. 36 Microscopic and chromatographic analyses of Bronze Age textiles from Mitterberg, Hallstatt, Radfeld and Pustopolje, i.s.m. C. Joosten & R. Hofmann-de Keijzer, Creativity and Craft Production in Middle and Late Bronze Age Europe (CINBA) working group meeting, Wenen, Oostenrijk, 4-5 oktober. 37 Unravelling the colour palette of 19th century furniture: Reconstruction and analysis of synthetic dyes used as stains, i.s.m. E. Fantini, 31st annual meeting of Dyes in History and Archaeology, Antwerpen, België, 12-15 oktober. 38 Dyes and dye plants of Bronze and Iron Age Europe, i.s.m. R. Hofmann-de Keijzer, A. Hartl, A. Heiss & A.N. Proaño Gaibor, 31st annual meeting of Dyes in History and Archaeology, Antwerpen, België, 12-15 oktober. 39 Rare compounds studies in Reseda luteola L. and Rubia tinctorum L., i.s.m. A.N. Proaño Gaibor, S. Bracci, J. Kirby Atkinson & D. Peggie, poster tijdens 31st annual meeting of Dyes in History and Archaeology, Antwerpen, België, 12-15 oktober. 40 A New Method for Characterizing Dyestuffs with Ultra-Performance Liquid Chromatography, i.s.m. A. Serrano & J. Hallett, poster tijdens 31st annual meeting of Dyes in History and Archaeology, Antwerpen, België, 12-15 oktober. 41 Inspirerend vakmanschap: de relatie tussen prehistorisch textiel en 21ste eeuwse mode, i.s.m. R. Hofmann-de Keijzer, C. Joosten, A. Hartl & A. N. Proaño Gaibor, Textielsymposium Textiel van alle Tijden, Textielcommissie, Amersfoort, 15 november. 42 Lasting longer than a lifetime? Changes in the appearance of Small pear tree in blossom by Vincent van Gogh, i.s.m. K. Pilz, M. Geldof, L. Megens & T. Meedendorp, Interim meeting of the ICOM-CC working group on Art Technological Source Research (ATSR), Brussel (België), 22-23 november.

C. Lezingen

Bouwmeester, J. 43 Bodemarchief Bedreigd 2.0, vergadering bestuur CGA, Amersfoort, 19 juni. 44 Project Verkenning Stad: Van Bodemarchief Bedreigd! naar de Stad op de kaart!, bijeenkomst verhalen uit het veld, Amersfoort, 1 november. 45 Bodemarchief Bedreigd! 2.0 – introductie, Reuvensdagen, Ede, 16 november. Brinkkemper, O. 46 Dateringen van Vlaardingen-Vergulde Hand West, lezing in het kader van de Nederlandse OnderzoeksAgenda Archeologie, Amersfoort, 20 april. 47 Opgegraven krenten uit de pap. Archeologie en de voeding van vroeger, lezing in het kader van de ‘Maand van de geschiedenis’, Amersfoort, 3 oktober. 48 De betekenis van de archeobotanie voor boshistorisch onderzoek, lezing voor het Koninklijk Nederlands Bosbouwkundig Genootschap, Arnhem, 22 november. Brokerhof, A.W. 49 Led en schade, bij Symposium ‘Toepassing van leds in musea’, Instituut Lichtontwerpen, NEMO, Amsterdam, 13 juni. 50 Design, Digitisation, Discovery: Enhancing Collection Quality, i.s.m. D. Eastop & A.E. Bülow, congres ‘The Decorative: Conservation and the Applied Arts’, 2012 IIC Congress, Vienna, september. 51 Exhibiting with minimal light risks, congres ‘The future’s bright: managing colour change in light sensitive collections’, Nationalmuseum, Stockholm, 15 november. 52 Risk Management: so many choices, so many methods, so many choices, bij ‘Reducing Risks to Heritage, International Meeting 2012’, RCE, Amersfoort, 28 november. Crijns, B.E. 53 Restauratie van muurschilderingen en de Rijksdienst, inleiding Joint Picture Meeting en Kleurhistorisch Platform i.s.m. M.G. Polman, Grote Kerk Breda, 13 december. Deeben, J. 54 The information value of burnt animal bones in the Netherlands, EAA Conference, Helsinki, met R.C.G.M. Lauwerier, 28 juli/1 augustus. Diepenhorst, W. 55 Het Nederlandse huisorgel in de 18de eeuw; culturele aspecten, voor Seminar Werkgroep Nederlands huisorgel, 20 oktober.





Doesburg, J. van 56 Archaeological Heritage Management in the 21th century in the Netherlands: problems and possibilities, Congres Russische archeologie, 1 maart. 57 Ingegraven potten rond hooibergen en spiekers: het antwoord van de middeleeuwse boer voor op oogst belust ongedierte, Boerderijplatform, 13 april. 58 Kasteellandschappen. Op zoek naar de rol van kastelen in de ontwikkeling van het middeleeuwse landschap, collegereeks Landschapsarcheologie Universiteit van Amsterdam, 10 mei. 59 Torenhoge ambitie. Ontginningen, elitevorming en kastelenbouw in het Kromme Rijngebied in de Middeleeuwen, promovendi-avond, 15 mei. 60 De hof van de Hamalandse graven in Appel bij Nijkerk; controle over ijzer en aarde, congres hoven in Holland, 8 juni. 61 IJzer en aarde. Onderzoek naar een middeleeuws aardwerk in Appel (gem. Nijkerk), ANW Rijnstreek, 22 oktober. 62 Eelder- en Peizermaden: land van melk en honing?, DPV, 7 november. 63 Het traceren, onderzoeken en waarderen van circumvallatielinies uit de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), Reuvensdagen, 16 november. 64 Medieval archaeology and heritage management in the Netherlands: recent excavations, new approaches and methods, Archeologische Instituut Praag, 30 november. Domínguez Delmás, M. 65 Bemonstering van scheepswrakken voor dendrochronologie, ‘Schervendag’ (i.s.m. RCE-afdeling Maritiem), Amersfoort, 28 januari. 66 Tracing the Ghost-ship: can the hoekman reveal her construction date and origin?, i.s.m. L. Koehler, L. Megens, B. du Mortier, M. de Keijzer, H. van Keulen, M. Manders & B. van Tilburg (i.s.m. RCE-afdeling Maritiem), 13th International Symposium on Boat and Ship Archaeology, Amsterdam, 8-12 oktober. Eikema Hommes, M.H. van 67 Revealing hidden paint layers with Scanning Macro X-ray – Fluorescence Spectrometry: Case studies from Rembrandt’s pupils. Gordon Research Conferences: Scientific Methods in Cultural Heritage Research Non-destructive imaging and microanalysis in cultural heritage, Mount Vermont, USA, 29 juli - 3 augustus. 68 De vijf raadsels van Ferdinand Bol. Een integrale materiaaltechnische en kunsthistorische benadering; i.s.m. Gregor Weber (hoofd Kunst van het Rijksmuseum), Stand van Wetenschap, Spui25, Amsterdam 15 oktober.

29

69 Verborgen schilderijen worden weer zichtbaar: Ontdekkingen met de röntgenfluorescentie-scanner, Sectie Materials in Art and Archeology: Erfgoedstudies aan de TUDelft, bij de alumnidag TU Delft, Delft, 12 oktober. 70 Het mysterie van de geschilderde kamer van Ferdinand Bol, Lunchlezing bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort, 27 maart. 71 Science and art technological research supporting a new art history, Painting Research: New and Remaining Challenges Symposium on the occasion of Jaap Boon’s retirement from AMOLF, Amsterdam, 26 januari. Geldof, M. 72 The palette of Vincent van Gogh, voor Master-studenten conservering en restauratie van schilderijen, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 10 december. 73 De opwekking van lazarus: materiaaltechnisch onderzoek, voor Master-studenten conservering en restauratie van schilderijen, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 10 december. 74 Lasting longer than a lifetime: Changes in the appearance of Small pear tree in blossom by Vincent van Gogh, posterpresentatie i.s.m. K. Pilz, L. Megens, M.R. van Bommel, T. Meedendorp; bij interim meeting of the ICOM-CC working group on Art Technological Source Research (ATSR), Brussel, 22-23 november. Groenewoudt, B.J. 75 Marginale landschappen in (zand) Nederland, een archeologisch lange-termijn perspectief, Research Seminar VU, Amsterdam, 28 maart. 76 Resilience in meta-stable Resilience in meta-stable landscapes? The non-linear response of Late Glacial Aeolian landforms to prehistoric reclamation along Dutch river valleys, Landscape Archaeology Conference, Berlin, 7 juni. 77 Human-induced woodland mobility. Recent archaeological evidence from the Netherlands, The Permanent European Conference for the Study of the Rural Landscape (PECSRL), Leeuwarden, 22 augustus. 78 Het een en ander over archeologie, Probus ‘De vijf Marken’, Diepenheim, 1 november. Groot, S. de 79 Identification of Plastics using Fibre Optics Raman Spectroscopy, ‘Preservation Of Plastic ARTefacts in museum collections’, POPART Conference, Parijs, 7-9 maart. 80 Identification of Plastics in modern and contemporary art objects using Fibre Optics Raman Spectroscopy, 10th Biannual conference of the Infrared and Raman Users Group (IRUG), Barcelona, 28-31 maart.

30

C. Lezingen

81

B.J.H. van Os, A. Kroeze, J. Mooren, J. Kniep; Archaeometry congress, Leuven, 28 mei – 1 juni. The strange case of 60 frothy beads: Analyzing early iron age glass from the Netherlands, i.s.m. B.J.H. van Os, Joas van der Laan, D. Ngan-Tillard, C. Joosten, B. Fermin, K. van Straten; Archaeometry congres, Leuven, 28 mei – 1 juni. Soil micromorphology reveals land use and subsistence in Middle Neolithic Swifterbant (Netherlands), i.s.m. D. Raemaekers; Archaeometry congres, Leuven, 28 mei – 1 juni. Times and shapes - Composition variation in Dutch post-medieval glass, i.s.m. B.J.H. van Os, A.G. Lange & F. Post; Archaeometry congres, Leuven, 28 mei – 1 juni. 17th century bronze cannon: How can they be magnetic?, i.s.m. B.J.H. van Os, A.D. Vos, L. van Dijk, J. Nienhuis, C. Joosten; Archaeometry congres, Leuven, 28 mei – 1 juni. Iron Age Glass in the Netherlands: XRF-Analysis of La Tène Bracelets, i.s.m. J. van der Laan, B.J.H. van Os, N. Roymans, H. Kars, L. Swinkels; Archaeometry congres, Leuven, 28 mei – 1 juni. Introductie tot de sessie Technische identificatie en culturele interpretatie van handels- en uitwisselingsnetwerken (verv. N. Roymans), Reuvensdagen, 17 november. Vingerafdrukken of vage vlekken? Identificeren en traceren van variatie in herkomst, Reuvensdagen, 17 november. De herkomst van La Tène-glas traceren met isotopen, i.s.m. J. van der Laan, B.J.H. van Os, N. Roymans, H. Kars, L. Swinkels; Reuvensdagen, 17 november. Wat zegt de chemische samenstelling van vroeg-middeleeuws brons over de herkomst, i.s.m. P. van Tendeloo, B.J.H. van Os & H. Kars; Reuvensdagen, 17 november.

Rode kousen in het licht, Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK) Kunststofdag Nylon, 8 mei. 82 Onderzoek naar ‘The Beanery’ van Edward Kienholz, Management conferentie RCE, 6 november. Groot, T. de 83 Er was eens een Romeinse weg in Limburg, Thermenmuseum Heerlen, 15 maart. 84 Romeinse vondsten uit het Wijchens Meer, met Peter Seinen, Aardewerkdag Nijmegen, 8 juni. 85 Closing the gap. The Lower German Limes, a river frontier nominated as World Heritage Site, met Tom Hazenberg, XXII International Limes (Roman Frontiers) Congress Ruse, Bulgaria, 6 september. Hermans, T. 86 Status questionus van het kastelenonderzoek, Aedificium forte, Utrecht, 27 januari. 87 Kastelenonderzoek anno 2012, Stichting Kasteel Montfort, Montfort, 8 februari. 88 Isolatie van vensters. Een overzicht, Erfgoedfair ‘Wonen in Historie’, Apeldoorn, 16 juni. 89 Towers in medieval cities and towns in The Netherlands, Symposium ‘URBS TURRITA - Towers in Medieval Cities and Towns’, Institute of Archeology, Jagiellonian University, Krakow, 21 juli. 90 Castle building along the border of Brabant and Holland (13th and 14th centuries), i.s.m. Bas Aarts, Symposium ‘Castles in the Borderland’, Château Gaillard, Aabenraa, 26 augustus. 91 Kastelenonderzoek in Nederland, Nederlandse Kastelenstichting, Wijk bij Duurstede, 4 oktober. Hof, J. van ‘t 92 De Doelen, geschiedenis en materialisatie van een Rotterdamse concertzaal tussen realisatie en recensie. Lezing tijdens rondleiding Vlaams-Nederlandse natuursteendag, Rotterdam, 15 februari. 93 Van Woudrichem tot Nagele. Restauratiefilosofie. Lezing RCE – Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem, 13 september. 94 JPI Cultural Heritage, Lezing OCW, Den Haag, 14 mei. 95 Kennis en kwaliteit in perspectief. Lezing IPO – RCE, Amersfoort, 18 april. 96 New times, new buildings, new appreciation. Lezing Rotterdam 1850-1965, Carrara Marble & the Low Countries, Rome, 7 juni. Huisman, D.J. 97 Bullets over Gennep: Using compositional variation in lead musket balls in battlefield archaeology, i.s.m. J. van Doesburg,

98

99

100

101

102

103

104 105

106

Huisman, G.G.H. 107 Glasramen RCE, onderdeel workshop van de Casestudy Herbestemming Glasramen (programma Waarde en Waardering), Rijswijk, 19 maart. Hummelen, IJ. 108 Materiality and the Conservation of Contemporary Art, Cosa cambia. Teorie e pratiche del restauro dell’arte contemporanea, Turijn, 10-11 februari. 109 Schilderijen en omgevingslicht. Een scenario?, Symposium ‘Licht in het museum’, Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen, Amsterdam, 30 mei. 110 Technische mediatie en materialiteit in kunstenaars- en conserveringspraktijken, Startbijeenkomst Verkenning kunst en techniek, Stichting Toekomstverkenning Techniek, Den Haag, 26 april.





Hunen, M. van 111 Uitvoeringskwaliteit Terrazzowerk, Ledenvergadering Terrazzo bedrijven, NOA, Veenendaal, 17 april. 112 Programma Restauratiekwaliteit, bijeenkomst Interprovinciaal Overleg, Amersfoort, 18 april. 113 Kwaliteitsborging restauratiewerk, ledenvergadering Stucgilde, NOA, Veenendaal, 19 april. 114 Historisch metselwerk herstel en onderhoud, Erfgoedfair Wonen in Historie, Apeldoorn, 16 juni. 115 Metsel wijzer: Uitgangspunten en keuzen, symposium Historisch metselwerk, RCE, Haarlem, 10 oktober. 116 Symposium Historisch metselwerk, lunchlezing RCE, Amersfoort, 16 oktober. 117 Kwaliteitsborging, Inspecteurs van Belastingdienst Bureau Monumentenpanden, Hoevelaken, 14 november. 118 Historisch bouwkeramiek in perspectief van de toekomst, leden­ bijeenkomst Vereniging Koninklijke Nederlandse bouw­ keramiek, Velp, 22 november. Jansma, E. 119 Het DCCD, de internationale doorwerking van een Nederlands initiatief, DANS/NWO, Den Haag, 17 april. 120 Het DCCD, de internationale doorwerking van een Nederlands initiatief, Universiteit Utrecht, Innovatiedag UBU, 23 april. 121 Erfgoed en poezie, Erfgoedacademie, Leergang Erfgoedfilosofie, afsluiting en diploma-uitreiking. 122 Some thoughts on open access, NWO Seminar Open Access, Leiden, 4 juni. 123 Data infrastructure and research opportunities, Dompleinsymposium, Universiteit Utrecht en Gemeente Utrecht, 15 juni. 124 Boomtijdkunde, Discovery Festival, NTR, Amsterdam, 28 september. 125 Dendrochronological data exchange: the DCCD, Historical Wood Utilization Conference, Egmond/Alkmaar, 28-30 september. 126 The DCCD internationalization project, looking back and new developments, internationale workshop ‘Research strategy and data exchange’, RCE, 4 oktober. 127 Data infrastructure and research opportunities Digitaal Erfgoedconferentie 2012, DEN Kenniscentrum Digitaal Erfgoed, Rotterdam, 4 december. Joosten, C. 128 Oud maar niet vergaan: onderzoek naar textiel uit de Hallstatt regio, lunchlezing RCE, Amersfoort, 17 april. 129 Fibre Analysis and the Condition of Hallstatt textile. Symposium ‘3000 years of colour’, Wenen, 23 maart. 130 Chemische samenstelling van stof. Workshop ‘Het stoffige museum. Wat is vies en hoe meet je dat?’, Amsterdam, 22 november.

31

Keijzer, M. de 131 The Colourful Past, Rotaryclub Amsterdam-Noord, 26 januari. 132 Schitterend Metaal: Metaalfolies, expert-meeting schilderijenlijsten, Stedelijk Museum Schiedam, Schiedam, 31 mei. 133 Een geslaagd conserveringsproject – Indigokarmijn, Snapshot RCE, Afdelingsoverleg, Amsterdam, 10 september. 134 Indigo Carmine: Understanding of a problematic blue dye, I.I.C Decorative Congres, Wenen (Oostenrijk), 13 september. 135 Kunst datieren – Fälschungen offenlegen / Dating of art – Revealing of Fakes, Volkmann-Treffen, Berlijn (Duitsland), 26 oktober. Kleijn, H.C.M. 136 De RCE en 2012 Jaar van de Historische Buitenplaats, lunchlezing RCE, 15 mei. 137 Nationaal Monumentencongres, presentatie C. van ’t Veen, Amersfoort, Rijtuigenloods, 8 november. 138 Openingstoespraak ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van Tuinhistorisch Genootschap Cascade, RCE, 23 november. Kleijne, J.P. 139 ABR plus in concept gereed, i.s.m. J.E.M. Vanderheiden & N.W.M. Verbeij, workshopsessie Reuvensdagen, Ede, 2012. 140 Beach barrier archaeology, Amersfoort (poster Landscape Archaeology Conference 2012 Berlin). Koldeweij, E.F. 141 Interieurs op kastelen en buitenplaatsen: Er is meer gesleept en verplaatst dan je zou vermoeden, Interieurplatform RCE, 16 maart. 142 Landhuis Oud-Amelisweerd te Bunnik. Waarde & Klimaatrisico’s, i.s.m. B. Ankersmit, Onderzoeksdag Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort, 29 maart. 143 Hoe is een bestanddeel verankerd? Hoe essentieel of onmisbaar is een bestanddeel? Hoe zwaar mag een bestanddeel zijn? Van welk materiaal mag een bestanddeel zijn gemaakt?, Studiemiddag Van object tot samenhang met Van Asbeck. Een Middagje Middachten, Kasteel Middachten, De Steeg, 27 april. 144 Buitenplaatsen in relatie tot de gouden component (interieur), Expertmeeting Wat is een buitenplaats ((Jaar van de Buitenplaats), Huis Hoevelaken, Hoevelaken, 25 mei. 145 Het woonhuis van de familie Antheunis. Het belang vanuit Nederlands en internationaal perspectief, Overhandigingsbijeenkomst aanwijzingsbesluit Markt 2a et Axel, Voormalig stadhuis Axel, 4 juli. 146 Huis Eerde te Ommen, Bijeenkomst: Samen sterk voor cultuurhistorie. Convenant Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Natuurmonumenten, Huis Eerde, Ommen, 16 augustus. 147 Fortune of an 18th-century gilt leather in the historicism - Fortunate

32

exceptions or characteristic examples?, i.s.m. Wivine Wailliez (KIK-IRPA, Brussel), ICOM-Leather & Related Materials Working Group, Offenbach am Main (Duitsland), 30 augustus. 148 Kasteel Heeze achter de gevels, Symposium 50 jaar openstelling Kasteel Heeze en afsluiting 1e fase restauratie, Kasteel Heeze, Heeze, 3 oktober. 149 Keukens op kastelen en buitenplaatsen: Ruimtes om te (laten) koken, beleven of herinneren, Symposium ‘Buitenplaatsen en hun bewoning’ (Jaar van de Buitenplaats), Paleis Het Loo, Apeldoorn, 18 oktober. 150 De betekenis van behang bij bouw- en interieurhistorisch onderzoek, Symposium Historisch Papierbehang (jubileumsymposium Stichting Historische Behangsels en Wanddecoraties in Nederland (SHBW)), RKD Den Haag, 26 oktober. 151 Raadhuizen en andere overheidsgebouwen: hun interieurs en inboedels, Ottema-Kingma Symposium ‘(On)beheersbaar erfgoed, Zonder kennis geen keuze’, Fries Museum, Leeuwarden, 2 november. 152 Buitenplaatsen hebben toch ook een binnenkant? Het belang van interieurs voor ons erfgoed, Oudheidkundig Genootschap Niftarlake, Slot Zuylen, 21 november. 153 Historic Interiors in The Netherlands: stucco and plasterwork as integral elements, symposium Décors intérieurs dans l’architecture de l’époque moderne (XVIe-XIXe s.): stucs, staff et techniques apparentées’, Universiteit van Namen (België), 14 december. Kok, A.H.A.G. 154 Debat Museumstudies, Spui 25, Universiteit van Amsterdam, 20 februari 155 Naar een nieuwe LAMO, Sectie Collecties Nederlandse Museumvereniging, 19 maart. 156 Behoud door ontwikkeling, Kennismiddag RCE, 29 maart. 157 Publieksparticipatie in tentoonstellingen, Museumcongres, Maastricht, 4 en 5 oktober. 158 Deaccessioning in the Netherlands, Nordiska Museet Stockholm, 19 oktober. 159 The National Historic Museum of the Netherlands, COMCOL annual conference, Kaapstad, 9 november. Kosian, M.C. 160 Maritiem Landschap. ‘Schervendag’ van de Landelijke Werkgroep Archeologie Onderwater (LWAOW), 28 januari. 161 Noordwest Europese Landschappen, presentatie aan ministerie I&M, i.s.m. H. Weerts & H. Baas; Den Haag, 5 maart. 162 Hoofdlijnen door de stad; Amsterdam street GIS, presentatie afdeling Geo-Informatie RCE, Amersfoort, 19 april. 163 Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, i.s.m.

C. Lezingen

164

165 166

167

J.E. Abrahamse; Stichting Beschermers Amstelland, De Meent, Amstelveen, 22 november. Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, i.s.m. J.E. Abrahamse; Stichting Beschermers Amstelland, Amstelstroom, Ouderkerk aan de Amstel, 26 november. Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, i.s.m. J.E. Abrahamse; lunchlezing RCE, Amersfoort, 4 december. Atlas Amstelland. Biografie van een landschap, i.s.m. J.E. Abrahamse; boekhandel Venstra, Amstelveen, 11 december. A new GIS-based map of the landscapes of Northwestern Europe, Poster op de Landscape Archaeology Conference LAC 2012, i.s.m. H. Baas & H. Weerts, Berlijn.

Kuipers, M.C., 168 Postwar Reconstruction, Dutch cases, lezing voor experts seminar Reconstructing Europe, Westminster University, Londen, 2 februari. 169 Kunstschutz und Denkmalpflege in den Niederlanden 1939-45, lezing symposium Technische Universiteit, Berlijn, 28 april. 170 Moderne Monument – andere aanpak?, lezing Algemene Ledenvergadering Hendrick de Keyser, ANDB-gebouw, Amsterdam, 23 juni. 171 20th C Legacy and Actuality, PechaKucha-avond, Laituri, Helsinki, 5 augustus. 172 Duurzaamheid & Diversiteit in de Gebouwde Omgeving, symposium Bio- en Culturele Diversiteit, de Slotplaets, Bakkeveen, 14 september. 173 De Basis van de Monumentenzorg, principes en uitgangpunten bij het beoordelen van monumenten, lezing colloquium RCE, Amersfoort, 29 oktober. 174 Van Nellefabriek en de Wereld, lezing bij de boekpresentatie over het werk van Brinkman en Van der Vlugt door Joris Molenaar aan de burgemeester van Rotterdam, Schiehallen van de Van Nellefabriek, Rotterdam, 31 oktober. Laganá, A. 175 Which plastics are in my collection? The need for a plastic reference Sample Collection (SamCo), POPART (Preservation Of Plastic ARTefacts in museums collections) Conference, Parijs, 7-9 maart. 176 Cleaning cellulose acetate; crossing borders between research and conservation practice, POPART (Preservation Of Plastic ARTefacts in museums collections) Conference, Parijs, 7-9 maart. Lanen, R.J. van 177 A new dendrochronological data infrastructure for geoarchaeology: research examples for the Early Middle Ages, i.s.m. E. Jansma,





33

Nederlands Aardwetenschappelijk Congres (NAC 11), Veldhoven, 30 maart. 178 Wijn en de identificatie van een vroegmiddeleeuws handelsnetwerk, i.s.m. E. Jansma, Domplein symposium Utrecht, 15 juni. 179 Trading on changing waters, i.s.m. E. Jansma, internationaal congres ‘Cultural heritage and new technologies’, Stadt Archäologie Wien (Wenen), 5 - 8 november.

Leijen, R. van 194 Database Incidenten Cultureel Erfgoed. Incidenten in monumenten, Symposium Brandweer-Cultureel Erfgoed Brand in monumenten, RCE, Amersfoort, 20 maart. 195 Database Incidenten Cultureel Erfgoed. Incidenten in monumenten, Symposium Brandweer-Cultureel Erfgoed Brand in monumenten, Stadskantoor Breda, 17 april.

Lascaris, M.A. 180 Vroege waterstaatkundige werken langs de Noordzeekust. Een vreemde verspreiding. Lezing NOaA dag ‘De archeologie van de veen- en kleigebieden van West-Nederland in IJzertijd en Romeinse tijd’, Aula van de RCE, Amersfoort, 20 april. 181 Early water management along the North Sea coast. Posterpresentatie op de The 2nd International Landscape Archaeological Conference, Berlijn, 6-9 juni. 182 Landschappelijke kwaliteit. Lezing tijdens de kennisuitwisseling Landschap in de MER, Aula van de RCE, Amersfoort, 19 juni. 183 The Cultural Heritage of Dikes. Lezing op de 25e Permanent European Conference for the Study of the Rural Landscape (PECSRL 2012), Terschelling, 23 augustus. 184 Windturbines en landschap; een erfgoedvisie op windenergie. Lezing op de studiedag Erfgoed en energielandschappen, fort Wierickerschans, Bodegraven, 12 december.

Lensvelt, N. 196 Presentatie van de handreiking Een Toekomst voor groen erfgoed, RCE lunchlezing, 2 oktober.

Lauwerier, R.C.G.M. 185 Wat heeft de archeozoölogie ons te bieden? Inleiding NOaAlezingen archeozoölogie, Amersfoort, 13 maart. 186 Specialistisch onderzoek en rapporten, Biologisch Archeologisch Platform, 21 april. 187 Sessieleider, Belgisch-Nederlandse Ecologendag 2012, Brussel, 11 mei. 188 The information value of burnt animal bones in the Netherlands, i.s.m. J. Deeben, EAA Conference, Helsinki, 28 juli/1 augustus. 189 Gebraden zanglijsters, pauwenpastei en een gekaakte haring. Archeologie en de voeding van vroeger, Maand van de Geschiedenis, Amersfoort, 3 oktober. 190 Kenniskaart Archeologie, DCE, Den Haag, 30 oktober. 191 Wietske’s wetlands. Archeozoölogie van het Noorden, Symposium Dier en Mens in het Noordnederlands Kustlandschap in de Late Prehistorie en Historische Tijden, Groningen, 6 november. 192 Kenniskaart Archeologie: kennis voor keuzes, sessie ‘Erfgoedkaarten’, 42ste Reuvensdagen, Ede, 16/17 november. 193 Kenniskaart Archeologie: kennis voor keuzes, Steunpuntenoverleg, 17 december.

Ligterink, F.J. 197 The limited impact of acetic acid in libraries and archives, i.s.m. G. Di Pietro; tijdens de IAQ-2012 10th Indoor Air Quality Conference, London, 18-20 juni. Zie www.youtube.com/ watch?v=HSG5479BYGE 198 Pollution Pathway Method to support indoor air pollution decision making, i.s.m. G. Di Pietro, H. Porck & G. de Bruin, Reducing Risks to Heritage Conferentie, Amersfoort, 28-30 november. 199 De beperkte gevolgen van azijnzuur in bibliotheken en archieven, i.s.m. G. Di Pietro, Heritage Dag - Dordrechts Museum, Dordrecht, 11 oktober. Linden, A. van der 200 Brandveiligheid in boerderijen, Boerderij platform. 201 Brand in rietgedekte kappen, Drents Plateau. 202 Brandveiligheid monumenten, op congres. 203 Dag - Dordrechts Museum, Dordrecht, 11 oktober. Luger, T. 204 Waarde en waardering? Erfgoedarena (op uitnodiging van Reinwardt Academie), 19 september. 205 Legitimeer je bestaansrecht, waardeer je collectie!, deelpresentatie i.h.k.v. ‘Verbinden, verbinden, verbinden’, workshop Museumcongres, Maastricht, 4-5 oktober. 206 Collectiewaardering in SPECTRUM, studiemiddag SIMIN/RCE, Amersfoort, 26 november. 207 Op de museale weegschaal, voor stuurgroep programma ‘Meer dan waard’ (op uitnodiging van NMV), 11 december. Megens, L. 208 The Difference Between Red, Red and Red on Unknown Walls of a Roman Villa. A Reconstruction through Combination of Mortar and Plaster Analysis, i.s.m. B. van Os & L. Laken. 209 Early mediaeval garnet jewels, i.s.m. C. Joosten & A. Willemsen, CHARISMA Joint TNAs, ARCHLAB - MOLAB - FIXLAB Users’ Meeting, Amsterdam, 29-30 november.

34

C. Lezingen

210 Lasting longer than a lifetime: Changes in the appearance of Small pear tree in blossom by Vincent van Gogh, posterpresentatie i.s.m. K. Pilz, M. Geldof, M.R. van Bommel & T. Meedendorp; bij interim meeting of the ICOM-CC working group on Art Technological Source Research (ATSR), Brussel, 22-23 november.

Seminar, ‘Soft materials and hard plastics in art: characterization, degradation and conservation’, The Art Institute of Chicago and Northwestern University, 15 november. 224 (Textiele) kunststoffen en design, Nieuwe uitdagingen voor restauratoren, Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK), SBMK.NU, SMART project space, Amsterdam, 8 november.

Morelissen, R. 211 Monumentale technieken, Picture Meeting Breda, 13 december.

Os, B.J.H. van 225 The Difference Between Red, Red and Red on Unknown Walls of a Roman Villa. A Reconstruction through Combination of Mortar and Plaster Analysis, i.s.m. L. Laken & L. Megens, 39th International Symposium on Archaeometry, Leuven, 28 mei - 1 juni. 226 Bullets over Gennep: Using Compositional Variation in Lead Musket Balls in Battlefield Archaeology, i.s.m. D.J. Huisman, J. van Doesburg, A. Kroeze, S. Mooren & J. Kniep, 39th International Symposium on Archaeometry, Leuven, 28 mei - 1 juni. 227 How Can 17th Century Bronze Cannons be Magnetic?, i.s.m. D.J. Huisman, A.D. Vos & L. van Dijk, 39th International Symposium on Archaeometry, Leuven, 28 mei - 1 juni. 228 Of Time and Shapes: Compositional Variation in Post-Medieval Glass from the Netherlands, i.s.m. D.J. Huisman, A.G. Lange and F. Post, 39th International Symposium on Archaeometry, Leuven, 28 mei - 1 juni. 229 The Strange Case of 60 Frothy Beads: Puzzling Early Iron Age Glass Beads from the Netherlands, i.s.m. D.J. Huisman, J. van der Laan, D. Ngan-Tillard, C. Joosten & B. Fermin, 39th International Symposium on Archaeometry, Leuven, 28 mei - 1 juni. 230 Iron Age Glass in the Netherlands: XRF-Analysis of La Tène Bracelets, i.s.m. J. van der Laan, D.J. Huisman, N. Roymans, H. Kars & L. Swinkels, 39th International Symposium on Archaeometry, Leuven, 28 mei - 1 juni.

Neevel, J.G. 212 The Photochromic Dosimeter, poster voor congres The Future’s Bright, 15 – 16 november. Nijhof, P. 213 Historische scheepswerven in Nederland, lezing en het slaan van de eerst paal voor de bouw van het bezoekerscentrum bij de Werf Wolthuis, Hoogezand-Sappemeer, 13 maart. 214 De geschiedenis van de buitenreclame in beeld, ter gelegenheid van de presentatie van het boek Tekens aan de wand. Geschilderde muurreclames in Nederland, Amersfoort, 30 maart. 215 De Tielse Van Gend & Loosloods en de Arnhemse tramremise, openluchtlezing tijdens RCE-dag op het Nederlands Openluchtmuseum, 13 september. 216 Tekens aan de Wand. Muurschilderingen in Nederland, voor de Vereniging Oud-Harlingen, 16 november. 217 Behoud door herbestemming van bollenschuren, tijdens de uitreiking van de Zwarte Tulpprijs 2012 te Voorhout, 23 november. Oosten, Th.B. van 218 Nylon, heel bekend, maar wat is het eigenlijk?, Stichting Behoud Moderne Kunt (SBMK) Kunstofdag Nylon, NAI en Boijmans van Beuningen Museum, Rotterdam, 8 mei. 219 Mediator, ronde tafel at POPART Conference, Parijs, 7-9 maart. 220 Arte Povera Works of Art – From Research to Restoration- All Steps. Conference: An International Outlook, curated by Cristina Mundici and Antonio Rava, Castello di Rivoli, Torino (Italia), 10 en 11 februari. 221 Plastics in Modern and Contemporary Art Research, Coast studenten, ASTP summercourse, Gymnasion, Nijmegen, 21 augustus. 222 Preserving Plastics: Challenges in the conservation of Modern art objcts, At ‘THE AGE OF PLASTIC, INGENUITY + RESPONSIBILITY’, An Interdisciplinary Symposium, Smithsonian American Art Museum, Washington DC, 7-8 juni. 223 Conservation Research: a way to understand Plastics, One day

Peek, M.F.J. 231 The risk of theft in Dutch museums, tijdens internationaal congres ‘Reducing Risks to Heritage’, RCE, Amersfoort, 28 november. 232 Collectie Hulpverlening (CHV), tijdens regionale preventienetwerk-dag voor musea in Amsterdam e.o., Anne Frank Huis, Amsterdam, 20 november. Pennock, H. 233 Bewustzijn en preventie. Het programma Veilig Erfgoed, Slotbijeenkomst Veiligheid en Toegankelijkheid Religieus Erfgoed Limburg, Roermond, 2 februari. 234 Safe Heritage in The Netherlands, National Conference on Cultural Property Protection, J. Paul Getty Museum, Los Angeles, 28 februari.





235 Dagvoorzitter symposium Brand in monumenten, Stadskantoor Breda, 17 april. 236 Brand in monumenten: het spanningsveld tussen brandveiligheid en monumentale waarden, Preventienetwerk AmsterdamAmstelland, 24 april. 237 Risk for Collections: Water Damage, en Working Session: How to Handle Water Damage, ICMS Workshop, Boekarest, 27 april. 238 Brandpreventie begint met bewustwording, Brand in monumenten, Drents Plateau, Assen, 26 juni. 239 DICE: De schaamte voorbij, Lunchlezing RCE Amersfoort, 2 oktober. 240 DICE: De schaamte voorbij, Museumcongres, werkgroep RCE, MECC Maastricht, 4 oktober. 241 Veiligheidszorg in nationale context, Start Groninger Kerkenproject, Midwolde, 9 oktober. 242 Cultureel erfgoed en het regionaal risicoprofiel, Bijeenkomst rijksfunctionarissen crisisbeheersing Overijssel en Gelderland, Provinciehuis Zwolle, 12 oktober. 243 Veilig erfgoed, Platform Agrarisch Erfgoed, Boerderijen en brand, RCE Amersfoort, 2 november. 244 Beveiliging en veiligheid, VBMK-symposium De kerk als kunsthal, Laurenskerk, Rotterdam, 26 oktober. 245 Safe Heritage in The Netherlands, LIBER Collection Security Conference, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, 23 november. 246 Safe Heritage, Reducing Risks to Heritage International Meeting, RCE Amersfoort, 28 november. 247 Workshop DICE, Reducing Risks to Heritage International Meeting, RCE Amersfoort, 29 november. Pfeiffer, W. 248 Molens en Installatiekunst, i.s.m. T.I. Scholte, i.k.v. Kennismakingsdag (Rijksdienst), 29 maart. 249 Nederlands molenbeleid, i.s.m. G.M.H. Troost, Molensymposium in museum New Jerusalem, Istra (nabij Moskou) Rusland, 14 t/m 17 juni. Polman, M.G. 250 De kleuren van het nieuwe bouwen in het interbellum. Kleur bekennen. Decoratie in bouwhistorisch onderzoek. Studiedag RCE in samenwerking met Stichting Bouwhistorie Nederland, Amersfoort, 14 december. 251 Sophie Täuber-Arp, Hans Arp, Theo van Doesburg: Café de L’Aubette in Strassburg, 1926/28. Tag der Farbe Zürich. Farbe als Raumerlebnis. Künstlerische Farb- und Raumkonzepte des 20. Jahrhunderts. Haus der Farbe, Zürich, Zwitserland, 28 september. 252 Theo van Doesburg. Transformation of colour in architecture, Conservation of colour in 20th-century architecture, Scuola

35

universitaria professionale della Svizzera Italiana, SUPSI, Lugano - Canobbio, Zwitserland, 9 februari. Prins, L. 253 Windturbines en landschap; een erfgoedvisie op windenergie. Netwerkdag Historisch Landschap. Wageningen, 2 november. Reinstra, A. 254 ‘Een toekomst voor kerken’, ervaringen en inzichten in Nederland, symposium Winvorm West Vlaanderen, Brugge, 27 maart. 255 Saint Martins church Doorn, lezing over interieurveranderingen in Doorn voor een internationale delegatie van de Future for Religious Heritage (FRH) en de National Churches Trust, Doorn, 10 mei. 256 Restauratiedilemma’s in Raerd, lezing bij de opening van de kerk, Raerd, 1 juni. 257 De Engelmundeskerk te Velsen, lezing en rondleiding voor de Historische Kring Velsen, Velsen, 30 juni. 258 Zerken in kerken, lezing donateursbijeenkomst Stichting Alde Fryske Tsjerken, Hallum, 20 oktober. Rensink, E. 259 Welcome and introduction, Pioneers at the end of the last ice age. Recent studies on Late Palaeolithic hunter-gatherers in Northern and Central Europe, Union International des Sciences Préhistoriques et Protohistoriques (UISPP), Amersfoort, 22-25 mei. 260 Introduction, sessie New perspectives on lithic scatters and landscapes: evaluation and selection in and outside the context of archaeological resource management, 18th Annual Meeting of European Association of Archaeologists, Helsinki, 29 augustus – 1 september. 261 De gespecificeerde verwachting geëvalueerd, SIKB Jaarcongres, Conferentiecentrum Woudschoten, Zeist, 27 september. Scholte, T. 262 Een nieuw perspectief op de conservering van installatiekunst, Onderzoekschool Kunstgeschiedenis Atelierpraktijken, 19 december. 263 Drifting Producers, afscheidssymposium prof.dr. Deborah Cherry ‘Afterlives. Living with the Past in the Future’, Stedelijk Museum Amsterdam, 6 december. 264 Case study Ernesto Neto’s ‘Célula Nave’, SBMK Kunststofdag, Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam, 8 mei. 265 Boundary’ processen in community art: Cultureel erfgoed dat cultureel erfgoed preserveert, i.s.m. W. Wei, Symposium Strijdpunten in en over Community Arts, georganiseerd door Research Centre Arts in Society van de Rijksuniversiteit

36

Groningen en CAL–XL Laboratorium voor Kunst en Samenleving, Groningen, 14 juni. 266 Kunst of Ambacht? Van Molens tot Installatiekunst, i.s.m. Wouter Pfeiffer, Kennismiddag RCE, 29 maart. Schuit, H.G. 267 Beheer en behoud van interieurs, Themajaar van de Buitenplaats, 6 juni. 268 Preventive conservation of interiors in the Netherlands, West Dean College, Verenigd Koninkrijk, 5 juli. Smit, B.I. 269 De laatneolithische schatkist van Noord Holland op een kier: resultaten van een opgraving uit 1986 te Keinsmerbrug, Steentijddag Leiden, 4 februari. 270 Where’s the Late Palaeolithic?! Detecting Late Palaeolithic remains within the context of archaeological heritage management, UISSP-congres Amersfoort, 22 mei. 271 All scatters are equal but some scatters are more equal than others. Palaeo-Ecological information as critical proxy, EAA-congres Oslo, 1 september. 272 Naar een archeologische monumentzorg van de diepere ondergrond, SIKB jaarcongres Zeist, 27 september. 273 Mapping the Archeological potential of the Rotterdam harbor area (the Netherlands), using marine geophysics in a multi-disciplinary and multi-stakeholder study, i.s.m. Marco de Kleine, Peter C. Vos (Deltares), Henk Weerts (RCE), Dimitri Schiltmans (Rotterdam BOOR), Wil Borst (Havenbedrijf) & Wouter Waldus (ADC). SAGEEP congres Tucson, VS, 27 maart. 274 Context for Contextless Finds Recent Offshore Investigations of Palaeolithic and Mesolithic Sites Along the Dutch Coast, i.s.m. Luc Amkreutz, Marc Hijma, Hans Peeters, Maaike Sier, Peter Vos, Henk Weerts. EAA-congres Oslo, 30 augustus. 275 Deelname aan expertpanel bij sessie van Cohen & Stouthamer over de nieuwe kaarten van het rivierengebied: Paleogeografische basiskartering Rijn-Maasdelta, Reuvensdagen, 16 november. Stappers, M. 276 Het thermisch opwaarderen van monumentale gebouwen, Erfgoed in de Praktijk, Cursus Duurzaam Erfgoed, Landgoed Schouwenburg, ’t Harde, 24 mei. 277 Het museale binnenklimaat en het energieverbruik: casus Museum Martena, in het kader van de Dag van de Duurzaamheid, voor de Groene Plantage; Scheepvaartmuseum, Amsterdam, 10 oktober. 278 An approach for assessing climate risks to organs in historic churches, Reducing Risks to Heritage, RCE, Amersfoort, 28-30 november.

C. Lezingen

Straten, R.W. van 279 Lezing studiedag expertmeeting uurwerken, 28 september. Theunissen, L. 280 Busjopproject, prehistorisch grafveld weer zichtbaar, met E. Rensink, RCE lunchlezing, Amersfoort, 7 februari. 281 Noord-Hollands vroegste verleden, voor inhoudelijke projectgroep nieuwe Archeologisch Informatiecentrum te Castricum, 8 februari. 282 Cold case in het stuifzand. Het grootste urnenveld van Nederland, met M. Hissel, Colloque LUNULA, Namur (België), 25 februari. 283 Archeologie van de Brabantse Kempen, 44ste Archeologische contactdag, georganiseerd door het Noordbrabants Genootschap, in Vessem, 12 mei. 284 Catching Bronze Age depositions, congres van de European Association of Archaeologists, Helsinki, 30 augustus. Verkorte versies van deze EAA-lezing gehouden op: 285 Catching Bronze Age depositions, voor de afdeling Archeologie van de RCE, Amersfoort, 5 juli. 286 Catching Bronze Age depositions, voor de afdeling Landschap van de RCE, Amersfoort, 16 juli. 287 Actuele archeologie, in Hilversum en Weert, RCE lunchlezing, Amersfoort, 18 december. Toebast, J.M. 288 Cursus Boerderijen in het Land van Heusden en Altena, Heusden, 6, 13 en 27 februari, 5 maart. 289 Herbestemming van boerderijen vanuit het oog van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, donateurmiddag Boerderijenstichting Zeeland, Kamperland, 16 februari. 290 Voor als de dijken doorgingen. Maatregelen tegen rivieroverstromingen bij boerderijen, Symposium Amfibische cultuur: leven met overstromingsrisico’s in Nederland, Vereniging voor waterstaatsgeschiedenis, Amsterdam, 23 februari. 291 Gemeentebrede aanpak, een kans voor waardevolle historische boerderijen in noordoost Groningen, Erfgoedacademie, Utrecht, 1 juni. 292 Boerderij te Best, behoud oudste constructie in Nederland, i.s.w met A. Schut, Managementconferentie, Amersfoort, 3 juli. 293 Boerderijen in de Kempen, Archeologische Vereniging Kempenen Peelland, Eindhoven, 6 juni. 294 Boerderijen in de gemeente Grave, Grave, 4 november. 295 Historische boerderijen in Gelderland en hun toekomst, Boerenerfgoed-Gelderland, Zelhem, 24 november. Tolboom, H.J. 296 Van gemetselde blokken naar platen op steeltjes, VlaamsNederlandse natuursteendag Delft, 15 februari.





297 Natuursteen in de Vogezen (erfgoed op vakantie), RCE lunchlezing, 17 juli. 298 Restauratiefilosofie betreffende natuursteen RCE, WTAcongres Aarschot, 9 november. Troost, G.M.H. 299 Dutch mill preservation and restauration policy, Seminar Rusland: Mills and their role in historical landscapes in Russia and the Netherlands, 14-16 juni. 300 Lezing adviesraad Brabantse Molenstichting, Oisterwijk, 5 april. Ven, H.A.G. van de 301 Duurzaamheid en monumenten: een nieuwe wind?, Overdwarsbijeenkomst, Het Oversticht, Zwolle, 7 maart. 302 Monument en materiaal: bewezen duurzaam, studiedag van TNO en Nederlandse Vereniging van Monumentenzorgers, Delft, 17 april. 303 Duurzaamheid, Ervenkennisdag, Het Oversticht, Wijhe, 5 juli. 304 Een plek onder de zon? Zonne-energie in de historische omgeving, themadag Duurzaam 2.0, Federatie Grote Monumentengemeenten, Zutphen, 23 november. Vermaat, S.Th. 305 Post-war monumental art: Technique and experiment, joint meeting of the Picture meeting and Kleurhistorisch Platform, Grote Kerk, Breda, 13 december. Vos, A.D. 306 Stranding en eerste wrakvorming van een VOC-retourschip (Batavia, juni 1629) aan de hand van een origineel ooggetuigenverslag (manuscriptverslag van de commandeur Fransisco Pelsaert, december 1629), donateurslezing op Bataviawerf, Lelystad, 10 maart. 307 Onderwaterarcheologie op de Rede van Texel. Kansen en bedreigingen, lezing ter gelegenheid van opening nieuwbouw van ‘Kaap Skil, Museum voor Jutters en Zeelui’, Oudeschild (Texel), 30 maart. 308 Case of the wreck of a 16th century armed merchantman at Ritthem in the Western Scheldt, duo-paper met dr. L. Sicking (Rijksuniversiteit Leiden) getiteld Converting merchantmen for war in the 16th century: combining written and archaeological sources, op het 6th IMEHA International Congress of Maritime History, Ghent, België, 5 juli. 309 Onderwaterarcheologie op de Rede van Texel. Kansen en bedreigingen, ter gelegenheid van presentatie van NAR 041 in ‘Kaap Skil, Museum voor Jutters en Zeelui’, Oudeschild (Texel), 5 oktober.

37

310 Stranding en eerste wrakvorming van een VOC-retourschip (Batavia, juni 1629) aan de hand van een origineel ooggetuigenverslag (manuscriptverslag van de commandeur Fransisco Pelsaert, december 1629), Nederlandse Vereniging voor Duikgeneeskunde, op Bataviawerf, Lelystad, 15 december. Vries, D.J. de 311 (Bouw)historisch Onderzoek, cursus Restauratie gemeente Amsterdam, 28 maart en 3 oktober. 312 Toelichting op bouwhistorisch onderzoek van de ‘moordhal’ in Het Prinsenhof Delft, 1 april. 313 Boven op het dak (met excursie), cursus Restauratie gemeente Amsterdam, 6 juni en 28 oktober. 314 Engelse ramen en Dutch Sash Windows, lezing tijdens manifestatie Wonen in Historie, ’t Loo Apeldoorn 16 juni. 315 Belast Erfgoed, lezing voor de Rijksgebouwendienst Den Haag 25 juni. 316 Wederopbouw van panden uit de Westerstraat Amsterdam, in Nederlands Openlucht Museum Arnhem, 13 september. 317 Toelichting op totstandkoming boek Kartuizers in de stad van B. Dukers, Maasniel, 8 november. Weerts, H.J.T. 318 The 1421 St. Elisabeth flooding ‘event’ and the loss of ‘De Groote Waard’, the Netherlands. Abstract Book Moving plates and melting icecaps. Processes and Forcing Factors in Geology. I.s.m. K.M. Cohen & M.G. Kleinhans; 4th International Geologica Belgica Meeting, Brussel, 11-14 september. 319 Finding the Needle in the Haystack by using Knowledge of Mesolithic Human Adaptation in a Drowning Delta. I.s.m. A. Otte, B. Smit, P. Vos, D. Schiltmans, W. Waldus & W. Borst, in Anonymous, 2nd International Landscape Archaeology Conference, Berlijn, 6-9 juni. 320 Maasvlakte 2 (Port of Rotterdam), a showcase of interdisciplinary research of drowned landscapes, i.s.m. A. Otte, B. Smit, W. Borst, T. Vellinga, N. Den Ouden, T. Guiran, D. Schiltmans, D. Mol, J. Reumer, W. Roebroeks, T. van Kolfschoten, P. Vos (Deltares), W. Waldus, W. Westerhoff & S. van Heteren, NAC2012, Veldhoven, 29-30 maart. 321 The Yangtze Harbour project. SPLASHCOS meeting Amersfoort, 24 april. 322 Het ontstaan van de Biesbosch. Cursus opleiding gidsen Biesbosch, Dordrecht, 3 oktober. 323 Indicative mapping of the Wadden Sea area – A geological perspective. Trilateral Dutch-German-Danish Workshop Indicative mapping of the Wadden Sea, i.s.m. M. Karle, Husum, 24-26 september. 324 Hunter-Gatherers in Dynamic Landscapes: Modelling Changing Land Use Strategies in the Central River Valley of the Netherlands.

38

I.s.m. M. Brouwer-Burg, in Anonymous, 2nd International Landscape Archaeology Conference, Berlijn, 6-9 juni. 325 The 1421 St.Elisabeth flooding ‘event’ and the loss of ‘De Groote Waard’, the Netherlands. Abstract Book Moving plates and melting icecaps. Processes and Forcing Factors in Geology, i.s.m. K.M. Cohen & M.G. Kleinhans, 4th International Geologica Belgica Meeting, Brussels (Belgium), September 11-14, 86. 326 Maasvlakte 2 (Port of Rotterdam), a showcase of interdisciplinary research of drowned landscapes, i.s.m. A. Otte, B. Smit, W. Borst, T. Vellinga, N. Den Ouden, T. Guiran, D. Schiltmans, D. Mol, J. Reumer, W. Roebroeks, T. van Kolfschoten, P. Vos, Deltares, W. Waldus, W. Westerhoff & S. van Heteren, Veldhoven, Abstract 3, NAC2012, March 29-30.

C. Lezingen

Wei, W. 327 Conservation, Engineering and Materials – Reinventing the Wheel?, 40th Annual Meeting of the AIC (American Institute for Conservation of Historic and Artistic Works (AIC), Paintings Group, Albuquerque, New Mexico (VS), 8-11 mei. 328 ‘Boundary’ processen in community art: Cultureel erfgoed dat cultureel erfgoed preserveert, i.s.m. T. Scholte; Symposium Strijdpunten in en over Community Arts, van het Research Centre Arts in Society van de Rijksuniversiteit Groningen en CAL–XL Laboratorium voor Kunst en Samenleving, Groningen, 14 juni. 329 Fingerprinting objects for the control of illegal trafficking, ARCA (Association for Research into Crimes against Art) 2012 Annual Art Crime Conference, Amelia (Italy), 23-24 juni. 330 Vibrations and cyclic loads – How strong AND how long?, Reducing Risks to Heritage International Meeting 2012, RCE, Amersfoort, 28-30 november.





39

Sinds 2005 worden regelmatig lezingen georganiseerd in het kader van de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie





41

D. Workshops Berg, K.J. van den 1 Inleiding workshop dry cleaning, Universiteit van Amsterdam, 4 oktober. Bergevoet, F.W.H. 2 Museum Analytics (workshoponderdeel), NMV Museumcongres, Maastricht, 4 en 5 oktober. Brokerhof, A.W. 3 Risicomanagement, college/workshop voor studenten van de Reinwardt Academie, Tattoo Museum, Amsterdam (2 dagen). 4 Risk management in collections care, workshop bij het Fitzwilliam Museum, Cambridge, i.s.m. Fitzwilliam Museum (A. Vince) en The National Archives, UK (A.E. Bülow), 30 maart. Crijns, B. 5 Workshops Imitatieschildertechnieken t.b.v. onderzoek en restauratie, studierichting Conservering en Restauratie, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam (16-17 april, 23-24 april, 12-13 november, 20 en 27 november). Groot, S. de 6 Identification of Plastics in modern and contemporary art objects using Fibre Optics Raman Spectroscopy, IRUG Raman workshop, Museum of Art Philadelphia, 28 september. Groot, T. de 7 Limes onder de loep, lezingenochtend en workshop, Amersfoort, 18 oktober. Jansma, E. 8 Introduction to DCCD-based research, internationale workshop, organisatie en voorzitterschap, RCE, 25-26 april. 9 Research strategy and data exchange, internationale workshop, organisatie en voorzitterschap, RCE, 4-5 oktober. Keulen, H. van 10 Identification of polymers and additives in plastics by pyrolysis-gas chromatography mass spectrometry, workshop gegeven op afsluitende conferentie Popart, samen met M. Schilling (GCI) en N. Balcar (LC2RMF), Parijs, 7 - 9 maart. Kuipers, M.C., 11 Mutual Arcadia/Heritage, introductiecollege internationale workshop Lefortovopark voor Masterstudenten ®-MIT, Academies van Bouwkunst van Amsterdam en Rotterdam, Architectuur Instituut Moskou en Bosbouwfaculteit van Staatsuniversiteit Moskou, MARCHI Moskou, 17 september.

12 13

Moderator bij openbare presentatie van de Workshopresultaten, MARCHI Moskou, 21 september. Herontwerp en Culturele Draagkracht (Post-academische cursus PMIA, Herontwerp, Methoden en Technieken), TUD Delft, 30 november.

Leijen, R. van 14 Waterworkshop, Module Veiligheidszorg, 3e jaar Reinwardt Academie, Amsterdam, 21 maart. 15 Workshop DICE, Reducing Risks to Heritage International Meeting, RCE, Amersfoort, 29 november. Lensvelt, N. 16 Workshop provincie Utrecht m.b.t. de verankering van buitenplaatsen in de ruimtelijke ordening. 17 Workshop provincie Gelderland m.b.t. subsidieregeling restauratie van parken van buitenplaatsen. Ligterink, F. 18 Workshop Kleurmeten, Practicum met 2e jaars masterstudenten Universiteit van Amsterdam, 10 december. 19 The Bern decision analysis workshop on chemical air filtration within the storage rooms of the Swiss National Library, i.s.m. G. Di Pietro. Eendaagse workshop met vertegenwoordigers van de Zwiterse Nationale Bibliotheek, Bern, 28-31 oktober. 20 De Den Haag beslissingsanalyse workshop over chemische luchtzuivering in archieven en bibliotheken, i.s.m. G. Di Pietro. Tweedaagse workshop in het Nationaal Archief en de Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, 12-13 november. 21 The Copenhagen decision analysis workshop on chemical air filtration design for the new ultra-low energy storage facility of the National Museum of Denmark, i.s.m. G. Di Pietro. Tweedaagse workshop met vertegenwoordigers van het Deens Nationaal Museum en de Deense Koninklijke Bibliotheek. Kopenhagen, 26-27 maart. 22 Conserveringsonderzoek voor U, i.s.m. H. Porck & G. de Bruin. Workshop tijdens het symposium Metamorfoze: Toen-NuToekomst, Stadsarchief, Amsterdam, 6 november. Pennock, H. 23 Waterworkshop, Module Veiligheidszorg, 3e jaar Reinwardt Academie, Amsterdam, 21 maart. 24 Workshop DICE, Reducing Risks to Heritage International Meeting, RCE, Amersfoort, 29 november. Troost, G.M.H. 25 Workshop Werken met een monument, contactdag Gilde voor Vrijwillige Molenaars, 28 januari.

42

Wei, W. 26 Socratisch gesprek Een Socratische Dialoog - Restauratie: perceptie, beslissingen en behandelingen. Wij doen het in Nederland goed! Toch?, RCE-Amersfoort, 24 november 2011. 27 Workshop Het stoffige museum – Wat is vies en hoe meet je dat?, Amsterdam Museum, i.s.m. L. Wurfbain & M. Otte van het Amsterdam Museum, 15 en 22 november.

D. Workshops





43

De RCE was in november 2012 gastheer voor Reducing Risks to Heritage





45

E. Organisatie van platforms en symposia Abrahamse, J.E. 1 Stad als onderneming. Over stedenbouw en projectontwikkeling 1650-1950, symposium Money Talks. Stedenbouw en economie, Academie van Bouwkunst Rotterdam, 5 april 2012. 2 Gereguleert, geordonneert, ende gedistingueert. Ideaal en werkelijkheid in een ontworpen landschap, Symposium 400 jaar Beemster, Historisch Genootschap Beemster, Westbeemster, 19 mei. 3 Complexity and contradiction in landscape. Peat landscapes around Amsterdam, i.s.m. M.C. Kosian, Permanent European Conference for the Study of Rural Landscapes (PECSRL), West-Terschelling, 23 augustus. 4 Urban Practice in the Age of Transition, i.s.m. R.J. Rutte en B. Vannieuwenhuyze, Cities & Societies in Comparative Perspective, International Conference on Urban History, European Association for Urban History (EAUH), Praag, 1 september.. 5 Canal City. Reclamation and urbanization in the western Netherlands 800-1500AD, i.s.m. M.C. Kosian, International Conference on Heritage and New Technologies (CHNT) 17, Wenen, 5 november. 6 The Employment of Google Earth in Archaeological Research & CHM (Round Table Discussion), i.s.m. M.C. Kosian, International Conference on Heritage and New Technologies (CHNT) 17, Wenen, 6 november. 7 The City and the River. The changing environments of Dorestad, i.s.m. H. Weerts & M.C. Kosian, International Conference on Heritage and New Technologies (CHNT) 17, Wenen, 5 november. Ankersmit, B. 8 Klimaatnetwerk (over verantwoord museaal binnenklimaat, in 2013 overgegaan in het Erfgoedklimaat Platform: www. cultureelerfgoed.nl/kunstcollecties/kennisoverdracht/ platform-erfgoedklimaat), 13 januari, 9 mei, 27 juni, 30 oktober. Baas, H.G. 9 Symposium over vloeiweiden. Wintermiddag Stichting Netwerk Historisch Cultuurlandschap in samenwerking met RCE, Amersfoort, 26 januari. 10 Het verleden en de toekomst van het Europese landschap. Zomermiddag Stichting Netwerk Historisch Cultuurlandschap in samenwerking met HistorischGeografisch Tijdschrift en RCE, Amersfoort, 22 juni. 11 Netwerkdag Historisch Cultuurlandschap. Jaarlijkse Netwerkdag, thema: Energie in Landschap. Alterra, Wageningen, 4 november. 12 Congres over erfgoed en energielandschappen. Congres van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in samenwerking met

de Dienst Landelijk Gebied, Fort Wierickerschans, Bodegraven, 12 december. Bazelmans, J. 13 Lid van de wetenschappelijke commissie van voorbereiding van PECSRL 2012 (20 tot en met 24 augustus), Leeuwarden en Terschelling (Permanent European Conference for the Study of the RuralLandscape). Berg, K.J. van den 14 Picture Meeting Conservation issues on paintings in situ, i.s.m. Kleurhistorisch Platform, Grote Kerk Breda, 13 december. Bommel, M.R. van 15 CHARISMA WP10 Working group meeting extraction methods 9-10 februari (tevens voorzitter), Amsterdam. 16 CHARISMA JOINT TNAs ARCHLAB - MOLAB - FIXLAB USERS’ MEETING (tevens voorzitter), Amsterdam, 29-30 oktober. 17 Textielsymposium Textiel van alle Tijden, Textielcommissie, Amersfoort, 15 november. 18 Triparite lezingen t.b.v. de samenwerking met het Rijksmuseum, de Universiteit van Amsterdam en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Bouwmeester, J. 19 NOaA-dag van de stadsarcheologie, RCE, Amersfoort, 14 juni. 20 Bodemarchief Bedreigd 2.0 (sessie), i.s.m. Anja van Zalinge (gemeente Haarlem), Reuvensdagen, Ede, 16 november. 21 Stadskernonderzoek, i.s.m. Anja van Zalinge (gemeente Haarlem), Reuvensdagen, Ede, 17 november. Brake-Baldock, K.E. te 22 International Network for the Conservation of Contemporary Art (INCCA), Coördinator, 2005-heden. Zie www.incca.org. 23 Bijeenkomst internationale stuurgroep van de International Network for the Conservation of Contemporary Art (INCCA), Museum Boijmans van Beuningen, 1 mei. 24 Paneldiscussie Not your grandmother’s chair. Challenges in the conservation of contemporary decorative and applied arts, organisatie web-cast en live chat sessie vanuit IIC congres in Wenen. Locatie: Universiteit van Amsterdam, Atelier Gebouw, Amsterdam, 12 september. Brokerhof, A.W. 25 Toepassing van leds in musea, symposium van het Instituut Lichtontwerpen (voorbereiding en mede-organisatie), NEMO, Amsterdam, 13 juni.

46

26 Reducing Risks to Heritage – International Meeting 2012, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort, partners ICCROM (Rome) en Canadian Conservation Institute (CCI, Ottawa), i.s.m. B. Ankersmit en F. Ligterink, 28-30 november. Crijns, B.E. 27 Kleurhistorisch platform: Historische Pigmenten (tevens voorzitter), i.s.m. M.G. Polman, RCE Amersfoort, 10 februari. 28 Bouw- en kleurhistorisch platform: Buitenplaatsen, onderzoek en restauratie, i.s.m. M.G. Polman en D.J. de Vries, RCE, Amersfoort, 13 juni. 29 Kleurhistorisch platform: In de vaart der volkeren, kleur en wederopbouwarchitectuur, i.s.m. M.G. Polman, RCE, Amersfoort, 13 oktober. 30 Joint Picture Meeting met het Kleurhistorisch platform, Conservation issues on paintings in situ, venue Grote Kerk te Breda (tevens sessie-voorzitter), i.s.m. M.G. Polman en K.J. van den Berg, 13 december. 31 Voorbereiding kleurhistorisch platform 14 februari 2013 i.s.m. programmacommissie. 32 Voorbereiding Restauratiebeurs april 2013.

E. Organisatie van platforms en symposia

Hunen, M. van 40 Inhoudelijke organisatie jaarlijks Instandhoudingssymposium Historisch Metselwerk, RCE, Haarlem, 10 oktober. Jansma, E. 41 Nederlands Aardkundig Congres, adviseur sessie Geoarcheologie, 29-30 maart. 42 Dompleinsymposium, Universiteit Utrecht en Gemeente Utrecht, organisatie en voorzitterschap, 15 juni. 43 Virtueel Kennis Centrum Archaeology, coördinatie en management, Universiteit Utrecht. 44 Virtueel Kennis Centrum Dendrochronology, coördinatie en management, Universiteit Utrecht en RCE.

Groot, T. de 35 Inhoudelijke organisatie van lezingen in het kader van de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie. 36 Limes onder de loep, lezingenochtend en workshop, Amersfoort, 18 oktober.

Keijzer, M. de 45 Opening van de tentoonstelling Hallstatt Farben Textile Verbindungen zwischen Forschung und Kunst, Natuurhistorisch Museum Wenen, Oostenrijk, 31 januari. 46 Congres 3000 Years of Colour, from Tradition to Art and Innovation, 2nd International Symposium on Hallstatt Textiles, Natural History Museum Vienna, Vienna, Austria, 21-23 maart. 47 Congres: The weight of colour, Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht, 11 april. 48 Expert-meeting schilderijenlijsten: Schitterend Metaal: Metaalfolies, Stedelijk Museum Schiedam, Schiedam, 31 mei. 49 Congres: I.I.C Decorative, Wenen, Oostenrijk, 10-15 september. 50 Congres: Dyes in History and Archaeology 31, Katoen Natie, Antwerpen, België, 12-15 oktober. 51 Congres: Datieren – Fälschungen offenlegen / Dating of art – Revealing of Fakes, Volkmann-Treffen, Berlijn, Duitsland, 26-28 oktober. 52 Bibliotheek Firma Bayer, Leverkusen, Duitsland, i.v.m. project Vroeg Synthetische Organische Kleurstoffen, 5-8 november.

Hermans, T. 37 Projectleider symposium Historisch Metselwerk, Haarlem, 10 oktober.

Kleijn, H.C.M. 53 Platform Verdedigingswerken van de Twintigste Eeuw, i.s.m. P. Nijhof.

Hof, J. van ‘t 38 Dagvoorzitter Symposium historisch metselwerk, Haarlem, 10 oktober. 39 Oprichting Nationale Onderzoeksraad Erfgoed, 15 maart.

Kleijne, J.P. 54 De Archeologie van de Veen- en Kleigebieden: Vlaardingen Vergulde Hand West, i.s.m. Y. Eijskoot en T. de Ridder, NOaAsymposium i.s.m. VLAK, 20 april.

Deeben, J. 33 Steentijddag, Leiden, 5 februari. Eikema Hommes, M.H. van 34 Jaarlijkse sectiedag van de sectie Atelierpraktijken en Geschiedenis van de Kunstproductie van de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis, RCE, Amersfoort, 19 december.





Kok, A.H.A.G. 55 Expertmeeting Glas-in-lood ramen, RCE Rijswijk, 24 mei. 56 Expertmeeting Schilderijlijsten, Stedelijk Museum Schiedam, 31 mei. 57 Jaarthemadag Vereniging van Beheerders van Monumentale Kerken (VBMK), De kerk als kunsthal, Laurenskerk Rotterdam, 26 oktober. 58 Expertmeeting Schilderijlijsten, Dordrechts Museum, 15 november. Koldeweij, E.F. 59 Tweede Interieurplatform: De handel en wandel van interieuronderdelen: musea, stadhuizen, woonhuizen, kerken, kastelen en buitenplaatsen (i.s.m. H.G. Schuit), Amersfoort, 16 maart. 60 Derde Interieurplatform: Archiefbronnen (i.s.m. H.G. Schuit), Amersfoort, 21 september. Kooij, B.H.J.N. 61 Studiedag Kleur Bekennen, i.s.m. de Stichting Bouwhistorie Nederland (SBN), Amersfoort, 14 december. Kosian, M.C. 62 Now you see it, now you don’t: Integrating remote-sensing data with historical data in changing environments. Wadden Sea Meeting, Leeuwarden, 18 januari. 63 Complexity and contradiction in landscape. Peat landscapes around Amsterdam, Permanent European Conference for the Study of Rural Landscapes (PECSRL), i.s.m. J.E. Abrahamse, West-Terschelling, 23 augustus. 64 The Cultural Sea. Wadden Sea Meeting, Husum, 24 september. 65 The City and the River. The changing environments of Dorestad, i.s.m. H. Weerts & J.E. Abrahamse, International Conference on Heritage and New Technologies (CHNT) 17, Wenen, 5 november. 66 Canal City. Reclamation and urbanization in the western Netherlands 800-1500AD, i.s.m. J.E. Abrahamse, International Conference on Heritage and New Technologies (CHNT) 17, Wenen, 5 november. 67 The employment of Google Earth in Archaeological Research & CHM (Round Table Discussion), i.s.m. J.E. Abrahamse, International Conference on Heritage and New Technologies (CHNT) 17, Wenen, 6 november. Kuipers, M.C., 68 Lid wetenschappelijk comité 12de internationaal DOCOMOMO Congres ‘The Survival of Modern – from Coffeecup to Plan’, Espoo (Finland). 69 Voorzitter sessie Methodologies, 12de internationaal DOCOMOMO congres, Espoo (Finland), 9 augustus.

47

70 71

Voorzitter sessie Buildings As Resources 2, internationaal DOCOMOMO congres, Espoo (Finland), 10 augustus. Inhoudelijke bijdrage aan experts seminar Reconstructing Europe 2, Raad van Europa-kantoor, Venetië, 15-16 oktober.

Lanen, R.J. van 72 Towards a European research and data network for cultural tree-ring studies: Digital Collaboratory for Cultural Dendrochronology (DCCD) in the Low Countries, i.s.m. E. Jansma. Internationaal congres met focus op de onderzoekstoepassingen van het DCCD en dan specifiek op het onderwerp: houthandel in de 17de eeuw, RCE, Amersfoort, 25 en 26 april. 73 Towards a European research and data network for cultural tree-ring studies: Digital Collaboratory for Cultural Dendrochronology (DCCD) in the Low Countries, i.s.m. E. Jansma. Internationaal congres met focus op de onderzoekstoepassingen van het DCCD en dan specifiek op het onderwerp: houthandel in de 17de eeuw, RCE, Amersfoort, 4 en 5 oktober. Lascaris, M.A. 74 Special Session The land behind the dikes op de 25e Permanent European Conference for the Study of the Rural Landscape (PECSRL 2012), voorzitter (met B.J. Groenewoudt), Leeuwarden/Terschelling. 75 Bijeenkomst Landschap in de MER, medeorganisator, RCE, Amersfoort, 19 juni. Lauwerier, R.C.G.M. 76 Organisatie NOaA Archeozoölogie, RCE, Amersfoort, 15 maart. Leijen, R. van 77 Symposium Brandweer-Cultureel Erfgoed Brand in monumenten, RCE Amersfoort, 20 maart (150 deelnemers) en Stadskantoor Breda 17 april (100 deelnemers). Lensvelt, N. 78 Platform Groen erfgoed: Landschapsarchitectuur in de Wederopbouw, 7 maart. 79 Platform Groen erfgoed: Nieuwe ontwikkelingen op buitenplaatsen, 3 oktober. Nijhof, P. 80 Jaarlijks Platform Historische Muurreclames, Amersfoort, 30 maart. 81 Jaarlijkse Gemalen-vrijwilligersdag Nederlandse Gemalenstichting NGS, Amsterdam/Amstelland, 16 maart.

48

Pennock, H. 82 Symposium Brandweer-Cultureel Erfgoed Brand in monumenten, RCE Amersfoort, 20 maart (150 deelnemers) en Stadskantoor Breda 17 april (100 deelnemers). Pfeiffer, W. 83 Dag van de presentatie van de Engelstalige druk van Een toekomst voor molens (A future for mills) voor de Europese monumenten instanties en molenorganisaties, met Engelse en Vlaamse collega’s, 28 juni. Polman, M.G. 84 Kleurhistorisch platform: Historische Pigmenten, i.s.m. B.E. Crijns, RCE Amersfoort, 9 februari. 85 Kleurhistorisch platform: Buitenplaatsen, onderzoek en restauratie (tevens presentatie), i.s.m. B.E. Crijns, RCE Amersfoort, 12 juni. 86 Kleurhistorisch platform: In de vaart der volkeren, kleur en wederopbouwarchitectuur (tevens presentatie), i.s.m. B.E. Crijns, RCE Amersfoort, 11 oktober. 87 Joint Picture Meeting met het Kleurhistorisch platform, Conservation issues on paintings in situ, venue Grote Kerk te Breda (tevens sessie-voorzitter), i.s.m. B.E. Crijns en K.J. van den Berg, 13 december. 88 Voorbereiding kleurhistorisch platform 14 februari 2013, i.s.m. programmacommissie. Rensink, E. 89 Organisatie internationaal congres Pioneers at the end of the last ice age. Recent studies on Late Palaeolithic hunter-gatherers in Northern and Central Europe, Commissie XXXII The Final Palaeolithic of Northern Eurasia, Union International des Sciences Préhistoriques et Protohistoriques (UISPP), 22-25 mei, Amersfoort. 90 Organisatie sessie New perspectives on lithic scatters and landscapes: evaluation and selection in and outside the context of archaeological resource management, 18th Annual Meeting of European Association of Archaeologists (EAA), 29 augustus-1 september, Helsinki. Schuit, H.G. 91 Tweede Interieurplatform: De handel en wandel van interieuronderdelen: musea, stadhuizen, woonhuizen, kerken, kastelen en buitenplaatsen, i.s.m. E.F. Koldeweij, Amersfoort, 16 maart. 92 Derde Interieurplatform: Archiefbronnen, i.s.m. E.F. Koldeweij, Amersfoort, 21 september.

E. Organisatie van platforms en symposia

Smit, B.I. 93 NOAA lezingen Midden Paleolithicum (organisatie), 20 december. 94 Sessie Lithic Scatters (organisatie, i.s.m. E. Rensink), congres European Association of Archaeologists (EAA), Helsinki, 29 augustus - 1 september. Stappers, M. 95 Cursus Duurzaam Erfgoed, voor Erfgoed in de Praktijk (i.s.m. het Nationaal Restauratiefonds), Landgoed Schouwenburg, ‘t Harde, 24 mei. Stegmeijer, E.S. 96 Netwerk Erfgoed en Ruimte debat Werelderfgoed en topsectoren, met Blauwe Kamer en Olga Faber, Schip van Blauw Wageningen, 7 februari. 97 Parallelsessie Cultureel Erfgoed verbindt! met E. Gerritsen, tijdens het congres Verzilveren van verbindingen in de creatieve industrie, Burgers Zoo Arnhem, 15 februari. 98 Matchmaking bijeenkomst CLICK Erfgoed (topsector creatieve industrie), met P. Alkhoven, Trippenhuis Amsterdam, 13 juni. 99 Matchmaking bijeenkomst CLICK Erfgoed (topsector creatieve industrie), met P. Alkhoven, Raadhuis Hilversum, 31 augustus. Straten, R.W. van 100 Studiedagen College van Orgeladviseurs, Vianen 12 juni, en Utrecht 19 december. 101 Platform Openbare Tijdsaanduidingen, RCE, Amersfoort 27 januari, 28 maart en 29 juni. 102 Platform Luidklokken, RCE, Amersfoort 29 juni en 5 oktober. 103 Studiedag expertmeeting uurwerken, RCE, Amersfoort 28 september. 104 Platform orgelmentoren, 26 januari, 21 maart, 26 oktober en 14 december. 105 Symposium Cultureel Ondernemerschap, Nijmegen Universiteit, 11 juni. 106 Presentatie Euregio Orgeldag, ’s-Heerenberg, 22 september. 107 Presentatie Certificering Orgeladviseurs, RCE, Amersfoort, 20 juni. Tilburg, B.A. van 108 General Secretary van ISBSA12, samenwerkingsverband RCE, Scheepvaartmuseum, Universiteit van Groningen en Bureau Archeologie en Monumenten Amsterdam, marineterrein bij Scheepvaartmuseum, Amsterdam, 7-12 oktober.





Toebast, J.M. 109 Platform agrarisch erfgoed ‘Bijgebouwen’, 13 april. 110 Platform agrarisch erfgoed ‘Boerderijen en brand’, 2 november. Troost, G.M.H. 111 9e Molenplatform – Maasbommel, 14 februari. 112 8e Molenplatform – Groenekan, 25 september. Ven, H.A.G. van de 113 Erfgoed in de Praktijk, cursus Duurzaam Erfgoed, Nationaal Restauratiefonds, ’t Harde, 24 mei. Vries, D.J. de 114 Voorzitter Bouwhistorisch Platforms (met kleurhistorici), RCE Amersfoort, 21 maart en 13 juni. 115 Voorzitter studiedag SBN/RCE Kleur bekennen, RCE Amersfoort, 14 december.

49

Weerts, H.J.T. 116 SPLASHCOS Drowned Landscapes spring meeting. Samen met SPLASHCOS secretariat, University of York (Geoff Bailey, Cynthianne Debono-Spiteri). RCE Amersfoort (2 dagen, ca. 50 deelnemers). Wei, W. 117 Fotowerkgroep voor fotorestauratoren uit België en Nederland, coördinator, april en november. 118 Legal Issues in Conservation Working Group van de ICOM-CC (International Congress of Museums – Committee for Conservation), Coördinator.

50

Bij een opgraving in het kader van de International Fieldschool for Maritime Archaeology (RUG, Nieuwland Erfgoedcentrum en RCE) werden in een scheepswrak 46 munten uit het begin van de Tachtigjarige oorlog gevonden. De vondst trok veel publiciteit





51

F. In de media Abrahamse, J.E. 1 ‘Gewoon een droogmakerij. Tijdens ‘Boven Water!’ wordt Beemster als meesterwerk gerelativeerd’, verslaggeving over het symposium naar aanleiding van het 400-jarig bestaan van de Beemster, Noord-Hollands Dagblad, 21 mei. 2 Interview voor corporate magazine van ABN AMRO over de grachtengordel als projectontwikkeling, 19 november. 3 Diverse tekstbijdragen voor de website www.goudeneeuw. nl. Bazelmans, J. 4 Interview De Slag om Nederland, VPRO, aflevering Hoogvliegers (Internaat St. Ludwig, Vlodrop), 24 september. Bommel, M.R. van 5 Interview door Paul van Liempt bij BNR nieuwsradio over de publicatie Victory Boogie Woogie uitgepakt, Geschiedenis van Mondriaans meesterwerk, 30 maart. 6 Interview bij Tros nieuwsshow (Radio 1), door Peter de Bie en Mieke van der Weij, over de publicatie Victory Boogie Woogie uitgepakt, Geschiedenis van Mondriaans meesterwerk, 31 maart. Brokerhof, A.W. 7 Collectie-Risicomanagement, Cheese, E. ‘Risk management in collections care’, in: ICON News, 41, 25-26. Doesburg, J. van 8 Fryslân Dok, Klooster Klaarkamp, 17 november Nederland 2. Domínguez Delmás, M. 9 Deelnemer aan een documentaire van Deep Sea Productions over het onderzoek gedaan aan de hoekman. 10 Deelnemer aan verschillende nieuwsitems in verband met het dendrochronologisch onderzoek van de hoekman. Eikema-Hommes, M. van 11 Interview (10 min) bij Radioprogramma Hoe?Zo! Radio, Wetenschap 24, radio 5, 1 februari. 12 Interview (25 min) bij radioprogramma De Avonden, met presentator Anton de Goede, VPRO Radio 5, 28 juni. Zie http://programma.vpro.nl/deavonden/afleveringen/2012/ juni/donderdag-28-juni.html. 13 Artikel over boek en onderzoek Art and Allegiance in the Dutch Golden Age. The Ambitions of a Wealthy Widow in a Painted Room by Ferdinand Bol, door: Kuijl, A. van der, De schilder en de weduwe, Hoofdartikel Spui 36, tijdschrift voor alumni van de Universiteit van Amsterdam, 24-25. 14 Margriet van Eikema Hommes. Erfgoed aan de vergetelheid ontrukt,

15

in de rubriek ‘De onderzoeker’in: digitaal UvAalumnimagazine, 2012. Zie www.uva-alumni.nl/sslpage. aspx?pid=936. Artikel over boek en onderzoek Art and Allegiance in the Dutch Golden Age. The Ambitions of a Wealthy Widow in a Painted Room by Ferdinand Bol, door P. Serail, Operatie Bol, artikel in ExperimentNL, wetenschap in Nederland boekje met onderzoek van NWO, horend bij het tijdschrift Quest, 30-35. Zie www.quest.nl/nieuws/download-experimentnl‎.

Jansma, E. 16 Stokoud bruggetje: Kees de Heer kijkt naar kienhout, artikel naar aanleiding van een gastles over dendrochronologie op de P. Jongelingschool (groep 7) in Bunschoten; Nederlands Dagblad, 8 december. Kleijn, H.C.M. 17 Presentatie postzegels buitenplaatsen in samenwerking met Post.nl ter gelegenheid van 2012 Jaar van de Historische Buitenplaats met Bastiaan Ragas, Keukenhof, Lisse, 26 maart. Koehler, L. 18 Diverse bijdragen tijdens opgraving OE34 aan lokale kranten en Omroep Flevoland en RTV Noord. 19 Perspresentatie muntvondst uit scheepswrak OE34, Omroep Flevoland, 6 december. Kosian, M.C. 20 Interview ORF radio (Ö1, 7 november) over het ontsluiten en delen van data ten gunste van wetenschappelijk onderzoek. Hierbij als casus de Dorestad genoemd en gesproken over betrouwbaarheid van archeologische databases. Kuipers, M.C., 21 Interview voor lokale televisie over Zomertuin in St Petersburg, als hoofd adviseringsmissie m.b.t. Hollandse Tuinen in St Petersburg en Moskou en GCE in Vishny Volochok (Rusland), 24-30 juni. 22 Filmdocumentaire en tentoonstellingen m.b.t. GCE-activiteiten in Rusland. Kuyvenhoven, F.R.E. 23 Rudy Ligtenberg, ‘BKR kunstenaars rommelden niet maar wat aan’. in: Reformatorisch Dagblad, 11 juli. Lanen, R.J. van 24 Interview ORF radio (Ö1, 7 november) over de ontsluiting en het delen van data ten gunste van wetenschappelijk

52

F. In de media

onderzoek. Hierbij ingegaan op de voor- en nadelen van het vraagstuk en het voorbeeld van TRiDaS en DCCD besproken. Nijhof, P. 25 Stichting Tekens aan de Wand presenteert boek over (behoud van) reclameschilderingen. Allemaal vrij initiatieven, interview in Schildersvakkrant, 2 maart. 26 Fresco`s van de middenstand. Moderne kunst of vak­ reclame, interview in Sign magazine, april. 27 Mooi en kleurrijk: muren die spreken, interview in Algemeen Dagblad, 19 april. 28 Eerbetoon aan oude gevelreclames, interview in Het Parool, 26 april. Oosten, T.B. van 29 Mediator, ronde tafel at POPART Conference 7-9 maart, Parijs, 2012. Videopresentatie http://popart-highlights.mnhn.fr. Pennock, H. 30 Kort interview in Hart van Nederland n.a.v. symposium Brand in monumenten, Afgelopen twee jaar 77 rijksmonumenten afgebrand, 20 maart. Zie: www.hartvannederland.nl/ nederland/2012/ afgelopen-2-jaar-77-rijksmonumenten-afgebrand/. Straten, R.W. van 31 Ingebruikname ‘Van Straten-orgel’, Orgelpark Amsterdam, 21 april 2012, diverse artikelen in Trouw, Parool, Nederlands Dagblad, diverse vakbladen. Theunissen, L. 32 Boekpresentatie Cold case in het stuifzand, L1 televisie, 6 december (live). 33 Begraven in Weert, dat was vroeger iets hemels, 7 december in de Volkskrant. 34 As is vooral van mannen, 7 december in De Limburger. 35 Geen vrouwen op Keltisch grafveld bij Weert, L1 radio, 8 december. 36 Oud akkercomplex ontdekt bij Hilversum, Gooi- en Eemlander 13 december. Tilburg, B.A. van 37 TV optreden in april in Hart van Nederland n.a.v. het onderzoek van de Hoekman/Ghostship. 38 Radio-optreden in Casa Luna, 5 april van 24.00-02.00 uur. 39 Radio-optreden in Wetenschap24, VPRO juli van 19.0020.00 uur.

40 Artikel in NRC Handelsblad n.a.v. ISBSA13, Theo Toebosch 10 oktober. 41 Artikel in NRC Handelsblad n.a.v. conservering/vondst Hoekman, Theo Toebosch april. 42 Artikel in NRC Handelsblad n.a.v. muntenvondst IFMAF opgraving, Theo Toebosch, 13 december. 43 Artikel in NRC Handelsblad n.a.v. IFMAF opgraving in juli, Theo Toebosch. Toebast, J.M. 44 Bijdrage aan: Viert allen mede! 100 jaar Nederlands Openluchtmuseum. Omroep Gelderland Aflevering 3:’Echt of onecht?’ Worstelen met authenticiteit, 8 mei. 45 Interview NVMmakelaars, publicatie Herbestemmen om slimmer samen te leven; Hoe makelaars agrariërs en overheid handen ineenslaan, december, 34-35. Troost, G.M.H. 46 Artikel Archeologisch onderzoek De Nachtegaal te Middenbeemster, Noord-Hollands Dagblad 7 december. Vos, A.D. 47 Zoektocht naar de Walcheren hervat, nieuwsitem voor radio en tv van Omroep Zeeland, 5 december, zie www.omroepzeeland.nl/nieuws/2012-12-05/317042/ zoektocht-naar-wrak-walcheren-hervat. Vries, D.J. de 48 Perspresentatie houtskelet Oudegracht 179 Utrecht (op locatie), Utrechts Nieuwsblad/Algemeen Dagblad e.a., 7 en 8 maart. Wei, W. 49 ‘Oude schepen en Barbiepoppen – een gesprek met Bill Wei’, in Bokkepoot (verenigingsblad van de LVBHB – Landelijke Vereniging tot het behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig), interview opgenomen en geschreven door J. Schaberg, no. 204, 18-20.





53

Renate Cevaal deed als student van de Vrije Universiteit onderzoek naar de ontwikkeling van de windmolen tot icoon van Nederland





55

G. Begeleiding van studenten en promovendi Abrahamse, J.E. 1 Annelien Kapper, stage master Landschapsgeschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen, Atlas van Amstelland. 2 Amber Luttmer, stage master Landschapsgeschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen, GrachtengordelGIS. 3 Piet Boomstra, stage Architectuurgeschiedenis, Universiteit van Amsterdam, Atlas van Amstelland. 4 Ruud van der Lugt, adviezen masterscriptie Human Geography, specialisatie Urban and cultural geography, Radboud Universiteit Nijmegen. 5 Thomas van den Brink, stage master Landschapsgeschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen, GrachtengordelGIS. 6 Leonor Álvarez Francés, stage master Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam, GrachtengordelGIS. 7 Henrieke van Eerten, begeleiding masterscriptie, Erfgoedstudies, Vrije Universiteit. 8 Isabelle Paz Soldan, begeleiding masterscriptie, Erfgoedstudies, Vrije Universiteit. 9 Tanja van der Knoop, adviezen afstudeerproject Leergang Groen Erfgoed. 10 PhD review, Faculteit Bouwkunde, TU Delft. Promovendi: Flora Nycolaas, Yeekee Ku en Taneha Bacchin. 11 Martin van den Broeke, adviezen dissertatie Zeeuwse buitenplaatsen. Ankersmit, H.A. 12 Copromotor: M. Martens, Climate Risk Assessment in Museums, promotieonderzoek Technische Universiteit Eindhoven, faculteit Bouwkunde, 4 april. Baas, H.G. 13 Robert Breed, Top-100 Historische Geografie. 14 Merit Snoeier, landschappenkaart NW-Europa. Bazelmans, J.G.A. 15 Sophie Hennebert, Universiteit van Amsterdam, De herbestemming van grafmonumenten (master scriptie). 16 Ruud van der Lugt, Universiteit van Nijmegen, conceptontwikkeling Bosatlas van het Erfgoed (samen met Noordhoff uitgevers). 17 Marleen van Beek, Leonie Daalmeijer en Sophie Sciarone, Universiteit van Utrecht, stage master Erfgoeddatasets op het web. Over het beheren, kwalificeren en presenteren van digitale erfgoedbronnen. 18 Renate Cevaal, Vrije Universiteit, Nederland molenland. Geschiedenis van een Nederlands beeldmerk 1813-1940 (master scriptie).

Berg, K.J. 19 Esther Kohler, Universiteit van Amsterdam scheikunde. Droging en veroudering van 20ste eeuwse olieverven. Oxidatie en hydrolyse. 20 Barbara Wiewel, Universiteit van Amsterdam scheikunde. Characterisation of painting varnishes made from natural resins using electrospray ionisation-mass spectrometry. 21 Sybrand Jonker, HLO Utrecht. 22 Olga Luschikova, HLO Arnhem/Nijmegen. Analyse van de olieverf met electrospray ionisatie massaspectrometrie. 23 Alysia Sawicka, Courtauld Institute of Art. An investigation into the formation of metal soap efflorescence on paintings with a view to developing a strategy for removal or reduction. 24 Zuhura Oruç-Iddi, Universiteit van Amsterdam. Droge reiniging: Het effect van zes soorten residuen op ongeverniste olieverflagen. Bergevoet, F.W.H. 25 Kaja de Valk, Reinwardt Academie, Erfgoedmonitor Roerend. 26 Marie-Thérèse Meelkop, Reinwardt Academie, Erfgoedmonitor Roerend. Bommel, M.R. van 27 Ana Serrano, PhD, CHAM Lissabon, The Red Road of the Iberian Expansion: Cochineal and the Global Dye Trade. 28 Marguerite Caycedo, Master Vrije Universiteit, Identification of fifteen first priority textile dyes from the Schweppe collection with Raman and Surface Enhanced Raman Spectroscopy (SERS). 29 Janneke Groen, Master Vrije universiteit, Fluorescence analysis of yellow flavonoid pigments using HPLC with postcolumn Al3+ complexation. 30 Guus Verhaar, Master Universiteit van Amsterdam, The investigation of the use of ion chromatography for identification of early stages of glass sickness. 31 Enrica Fantini, University of Bologna, Early synthetic dyes on furniture: historical reconstruction and identification of dyes using HPLC-PDA. Deeben, J. 32 Pir Hoebe (GIA) – rapportage veldwerk Rijckholt 2011. Diepenhorst, W.J.C. 33 Begeleiding drie examenkandidaten LOTO (Landelijke Opleiding Tot Orgeladviseur). Doesburg, J. van 34 Diana Spiekhout, Universtiteit Groningen. Onderzoek klooster Klaarkamp (gemeente Rinsumageest).

56

35 36 37 38 39

G. Begeleiding van studenten en promovendi

Arjen Kroezen, Universiteit Groningen. Onderzoek kogels Staats-Spaanse linie Gennep. Patrick de Bruin. Onderzoek hutkommen opgraving Oud-Leusden. Bas Mooi, Saxion Next Deventer. Onderzoek middeleeuwse lakzegels Holland en Zeeland. Mike de Heij, Saxion Next Deventer, Onderzoek middeleeuwse lakzegels Noord-Nederland. Marian de Jong, Saxion Next Deventer. Onderzoek middeleeuwse komforen Noord-Nederland.

Groenewoudt, B.J. 40 Babette van Munster, Landscape changes in the Netherlands during the Late Roman period and the Early Middle Ages (A.D. 270-525). A multi disciplinary approach combining changes in demography, physical landscape and climate. MSc traineeship, Utrecht University, Faculty of Earth Sciences. Groot, S. de 41 Baudien te Nijenhuis, Hoger Laboratorium Onderwijs, Hogeschool Leiden, opbouwen Raman referentiedatabase plastics. 42 Henk Wiersma, Hoger Laboratorium Onderwijs, Hogeschool Leiden, identificatie plastics in Hapi referentieboeken m.b.v. Raman. Groot, T. de 43 Aukje Remmerswaal (Radboud Universiteit Nijmegen), stage Limes, maart-juli. Huisman, D.J. 44 Arjen Kroeze, Onderzoek kogels Staats-Spaanse linie Gennep; BA Archeologie Groningen (met J. van Doesburg en B.J.H. van Os). 45 Joas van der Laan, Chemische en isotopen analyse IJzertijd glas uit Nederland; MSc VU Amsterdam (met B.J.H. van Os). 46 Maurice Meuwissen, Aardappels of Archeologie? Effecten van landgebruik op verstoring van gestratificeerde bodemlagen; MSc Wageningen Universiteit (met B.J.H. van Os). 47 Pim van Tendeloo, Chemisch onderzoek aan vroeg-middeleeuwse koperlegeringen uit Domburg, MSc VU Amsterdam (met B.J.H. van Os). 48 Marcus Adrian Roxburgh, Chemisch onderzoek aan vroeg-middeleeuwse koperlegeringen uit het Nederlandse kust- en terpen­ gebied, MSc Leiden Universiteit. 49 Janneke Nienhuis, Onderzoek aan de samenstelling, corrosie en conservering van bronzen, PhD Delft/Leiden (met B.J.H. van Os en C. Joosten).

Jansma, E. 50 Stef Weijers, Climate reconstruction in the High Arctic: development and validation of a new tree-ring-like climate proxy, academisch proefschrift, Vrije Universiteit Amsterdam, lid promotiecommissie, 11 april. 51 Marieke van Dinter, Ontwikkeling van de Rijn vanaf Romeinse Tijd tot aan de Middeleeuwen in en om de stad Utrecht (Lower Rhine delta), promotieonderzoek, Universiteit Utrecht (promotor). 52 Rowin van Lanen, Occupation patterns and land use in the Netherlands between AD 300 and 1000, promotieonderzoek NWO/GW, Universiteit Utrecht (promotor, met B.J. Groenewoudt). 53 Ronald Visser, Roman forestry and shipbuilding: raw materials management and systems of supply, recycling and disposal, promotieonderzoek NWO/GW, Vrije Universiteit Amsterdam (co-promotor, met J. Bazelmans). 54 Yardeni Vorst, Barges of the Zwammerdam type: chronology, provenance, construction, wood technology and use, promotieonderzoek NWO/GW, Vrije Universiteit Amsterdam (co-promotor, met J. Bazelmans). Joosten, C. 55 Janneke Nienhuis (promovenda TU Delft, RCE), Wat is de invloed van een conserveringsbehandeling op de materiaaleigenschappen van bronzen voorwerpen? 56 Daniel Gortworst, Onderzoek naar het ontstaan van schade aan gipsen oppervlakken na schoonmaaktesten, stage InHolland. 57 Kati Mol, Romeinse scheepsspijkers: Een onderzoek naar de materiaaleigenschappen van de spijkers uit de Zwammerdamschepen, Msc Universiteit van Amsterdam, i.s.m. J. Nienhuis. 58 Marco Mauri, Provenance study of the iron nails in three Roman ships, (Msc ALMA MATER STUDIORUM - Università di Bologna - Science faculty of University of Bologna) , i.s.m. J. Nienhuis. Keijzer, M. de 59 Williane van der Sar, Conservering & Restauratie van Historische Interieurs, masterscriptie, Universiteit van Amsterdam. Keulen, H. van 60 Inaas Kalllan, py GCMS Analyse van extraheerbare stoffen uit hout, aanwezig in blanke afwerkingen op meubelen, student Middelbaar Laboratorium Onderwijs. 61 Daniel Gortworst, analyse organische residuen in gips na ‘droog reinigen’, student Middelbaar Laboratorium Onderwijs. 62 Zuhura Iddy, Droge reiniging: Het effect van zes soorten residuen op ongeverniste olieverflagen, Masterstudent Universiteit van Amsterdam.





Kleijn, H.C.M. 63 Opdracht en begeleiding van quickscan Naoorlogse kantoorontwikkeling 1945-2015, door stage/detachering Martin van de Broeke, onderwerp: Naar een effectieve bescherming van stads- en volksparken. Kok, A.H.A.G. 64 Ferry Reurink, Collectie Verhuell van de Bibliotheek Gelderland afstudeerscriptie, Hogeschool Amsterdam. 65 Merel Feije, stagiaire, Universiteit van Maastricht. 66 Lisanne Jenster, stagiaire, Reinwardt Academie Amsterdam. Koldeweij, E.F. 67 Merel Lantman. De originele plaatsing van vier 17e-eeuwse deuren in de Hof van Moerkerken te Mijnsheerenland. 68 Federica van Adrichem. Stagiaire Universiteit van Amsterdam. Het remonstrantse kerkinterieur (i.s.m. A. Reinstra). 69 Annemieke Heuft. Stagiaire Universiteit van Amsterdam, Master Conservering en Restauratie van Cultureel Erfgoed. Kleur- en behangonderzoek Breestraat 101, Beverwijk. Kort, J.W. de 70 Begeleiding stagiairs Wytze Stellingwerf, Chris Verhoef en Robby de Voor (Saxion Next), onderwerp: uitwerking vondsten Merovingisch grafveld Borgharen. 71 Begeleiding stagiairs Sander Aerts, Vincent Blekemolen, Rianne Fijn, Gwendolyn de Groote, Mette Langbroek, Daphne van de Linden, Esther Plomp, Inga Schut (Universiteit Leiden), onderwerp: Merovingisch grafveld Borgharen. Kosian, M.C. 72 Annelien Kapper, stage master Landschapsgeschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen, Atlas van Amstelland. 73 Amber Luttmer, stage master Landschapsgeschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen, GrachtengordelGIS. 74 Piet Boomstra, stage Architectuurgeschiedenis, Universiteit van Amsterdam, Atlas van Amstelland. 75 Thomas van den Brink, stage master Landschapsgeschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen, GrachtengordelGIS. 76 Leonor Álvarez Francés, stage master Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam, GrachtengordelGIS. 77 Henrieke van Eerten, begeleiding masterscriptie, Erfgoedstudies, Vrije Universiteit. 78 Isabelle Paz Soldan, begeleiding masterscriptie, Erfgoedstudies, Vrije Universiteit. 79 Dominika Kofel, begeleiding stage GIS maritiem, Universiteit Leiden.

57

80 Sophie Hennebert, advisering masterscriptie funerair erfgoed, Universiteit van Amsterdam/RCE. 81 Sophie Hennebert, begeleiding stage Erfgoedstudies, Universiteit van Amsterdam. Kuipers, M.C. 82 Arthur Barker (promovendus Universiteit Pretoria), Heterotrophic syntheses: mediation in the domestic architecture of Gabriël Fagan, Faculteit Bouwkunde (externe examinator bij proefschrift), 16 juli. 83 Christoph Rausch (promovendus Universiteit Maastricht), Rescuing Modernity. Global heritage Assemblages & Modern architecture in Africa (promotor). 84 Nicholas Clarke (promovendus Technische Universiteit Delft), How Heritage Learns, what happened with Dutch social housing after they were listed (promotor). Kuijvenhoven, F.R.E. 85 Claartje Wesselink, academisch proefschrift, Universiteit van Amsterdam, Kunstenaars van de kultuurkamer: geschiedenis en collectieve herinnering 1930-2012 (promotie september 2013). 86 Begeleiding snuffelstage Kathelijne Daling en Floris Raymakers, Ignatiusgymnasium Amsterdam. Lanen, R.J. van 87 Dominika Kofel, stage DCCD controlled vocabulary voor dendrochronologische objecten en uitgebreiding element met Poolse termen. 88 Alex Paz Soldan: Stage online database en webformulieren voor website van Stichting RING (www.stichtingring.nl). 89 Juliën Lubeek, stage dendrochronologische herevaluatie van onderzoek naar de Martinitoren. Lascaris, M.A. 90 Joshua Ike, Naar een goede dijkenkaart met als uitgangspunt de dijken uit Cultgis, Saxion. 91 Sophie Hennebert, Omzetten kaarten uit het boek Polders! (NAI) van pdf naar GIS. Lauwerier, R.C.G.M. 92 Joyce van Dijk (promovenda Universiteit Leiden), Animals in the Dutch Iron Age. A comparative study of animal bones from Dutch Iron Age sites (co-promotor). 93 Monica Dütting (promovenda), Visvangst in de Romeinse tijd in Nederland. 94 Marije Keizers, De degradatie van dierlijk botmateriaal – aanzet tot een verwachtingsmodel, Master-scriptie, Vrije Universiteit. 95 Bas van Kaam, Bewoning en economie in het Oer-IJ estuarium, Masterscriptie, Universiteit van Amsterdam.

58

96 Verschillende studenten, Paarden Borgharen, stage, Saxion Next. Lensink, H. 97 Rosa Posthoorn, Kaija de Valk en Charlotte Gentenaar, Geheim Museumplein, minor Publiek en Participatie (module taal en media), Reinwardt Academie Lensvelt, N. 98 Mirjam van Brouwershaven, Buitenplaatsbiotopen, een contour voor behoud en ontwikkeling, afstudeerscriptie, Hogeschool Utrecht, faculteit Natuur en Techniek. Luger, T. 99 Merel Feije, masteropleiding Cultuur van de Universiteit van Maastricht, Methodiekontwikkeling collectiewaardering. Megens, L. 100 Jeffrey Steijger, Standaardloos kwantitatief meten met nondestructieve XRF, Hogeschool InHolland, studierichting chemie. Morelissen, R. 101 Fleur Bus, Reinwardt Academie, Stappenplan Kunst in de openbare ruimte. 102 Lisanne Jenster, Reinwardt Academie, Workshop Kunst in de openbare ruimte. 103 Karin van der Lem, Universiteit van Amsterdam, opleiding tot restaurator historische binnenruimte, Keimschilderingen en restauratie. Neevel, J.G. 104 Marguerite Caycedo, Identification of fifteen first priority dyes from the Schweppe collection with Raman and Surface Enhanced Raman Spectroscopy (SERS). Masterstudente Analytische Chemie Universiteit van Amsterdam/Vrije Universiteit. Nienhuis, J. 105 Marco Mauri, Provenance study of the iron nails in three Roman ships, Master thesis, Università di Bologna (met C. Joosten). 106 Stefania Lorenzotti, Coatings on bronze and visual alteration of the surface - Researching an adequate coating system for archaeological bronzes utilised for microscopic investigation, Master thesis, Universiteit van Amsterdam (met C. Joosten) Nijhof, P. 107 Akke de Vries-Oosterveen, Kanalen in Nederland, afstudeerproject, Erfgoedstudies VU Amsterdam.

G. Begeleiding van studenten en promovendi

Oosten, T.B. van 108 Grauwels, masterscriptie Conservering en Restauratie, Universiteit van Antwerpen. Os, B.J.H. van 109 Maurice Meeuwissen, Aardappels of Archeologie? Effecten van landgebruik op verstoring van gestratificeerde bodemlagen. MSc Wageningen University (met D.J. Huisman). 110 Roel Verhagen. Glas van Klaarkamp. VU Amsterdam. 111 Pim van Tendeloo, Chemisch onderzoek aan vroeg-middeleeuwse koperlegeringen uit Domburg, MSc VU Amsterdam (met D.J. Huisman). 112 Arjen Kroeze, Onderzoek kogels Staats-Spaanse linie Gennep; BA Archeologie Groningen (met J. van Doesburg en D.J. Huisman). 113 Janneke Nienhuis, Onderzoek aan de samenstelling, corrosie en conservering van bronzen, PhD Delft/Leiden (met D.J. Huisman en C. Joosten). Reinstra, A. 114 Federica van Adrichem, Universiteit van Amsterdam, Onderzoek Remonstrantse kerken. 115 Tom van Lith en Jeroen Nagel, Avans Hogeschool, Onderzoek herbestemming kerk Eindhoven. Rensink, E. 116 Dafne Koutamanis (Faculteit der Archeologie, Universiteit Leiden), Jagers en verzamelaars in het Laat-Glaciale landschap. Archeologische verwachting op basis van vroegere en huidige landschappelijke kenmerken van Paleolithische en Mesolithische vindplaatsen in het gebied rond het Sarsven en de Banen, Nederweert-Eind, Amersfoort/Leiden. Schegget, M.E. ter 117 A. van Wely (Reinwardt Academie), afstudeerscriptie: De omgang met archeologische menselijke resten in Nederland. Ethische aspecten en herbestemming. Smit, B.I. 118 Begeleiding Odyssee project: Unlocking North Holland’s Late Neolithic Treasure Chest. Single Grave Culture behavioural variability in a tidal environment. Onder andere begeleiding van drie promovendi: S.M Beckerman, G.R. Nobles en V. Garcia Diaz.





Stappers, M. 119 Bram Voerman, De thermohygrische prestatiekwaliteit van uitwendige scheidingsconstructies van herbestemd historisch (monumentaal) erfgoed. Masterstudent aan de Technische Universiteit van Eindhoven (2012-2013). Stegmeijer, E.S. 120 Begeleiding, met J. Renes, van externe onderzoekers Annemarie de Graaf en Mélanie Péro, internationaal onderzoek naar erfgoedstrategieën in krimpgebieden. Straten, R.W. van 121 Begeleiding drie examenkandidaten LOTO (Landelijke Opleiding Tot Orgeladviseur). Theunissen, L. 122 Maartje Bos, Van Hall Hogeschool Larenstein te Velp, minor Rijksuniversiteit Groningen, Th. Spek, De Boshoverheide in Weert. Een studie naar de eigendomssituatie, infrastructuur en toponiemen in historische tijden, Velp/Groningen. 123 Lara Elemans en Nour-Allah Munawar, masters Archaeological Heritage Management, Universiteit Leiden, Dr. M. van den Dries, A case study about the awareness of the biggest prehistoric urn field in the Netherlands, Leiden (internal report of apprenticeship Cultural Heritage Agency). Samenvatting: L. Elemans & N.-A. Munawar: The experience of the visitors of Boshoverheide: the biggest prehistoric urnfield in the Netherlands, in J. van Donkersgoed, L. Elemans & A. Rhebergen (eds), Out in the field. Internships Master Students Archaeological Heritage Management 2011-2012 (Graduate School of Archaeology occasional papers 10), Leiden, 12-15. Toebast, J.M. 124 Vivianne Zoeteman, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch afdeling bouwkunde, Schaapskooien en herbestemming. Ven, H.A.G. van de 125 Rianne de Beer, Historisch duurzaam energiegebruik in woonhuizen, masterthesis Monumenten- en Landschapszorg, Artesis Hogeschool Antwerpen. Vries, D.J. de 126 Lid promotiecommissie En-Yu Hang, Comparing the Do’s & Taboes in Chinese Feng-Shui and Indian Vãstu-Shãstra Architectural Traditions, Universiteit Leiden, 3 april. 127 Lid promotiecommissie P.H.J. van Deinse, Wind und Wand. De neoconstructivistische binnendecoratie van Gerhard Wind in de St. Anthoniuskirche in Düsseldorf-Oberkapel (1984-1986). Een

59

eigenzinnig abstract-geometrisch concept in theorie en praktijk, Universiteit Leiden, 22 mei. 128 Masterscriptie (mede-begeleiding), M. Boersma, How can conditions be optimized to facilitate interdisciplinary research between building historians and archaeologists? Universiteit Leiden. 129 Peiling promovendus Petra Maclot, Stenen status. Typologie van het particliere woon- en werkhuis als materiële drager van de Antwerpse wooncultuur in de 15de en 16de eeuw, KU Leuven, 1 oktober. 130 Begeleiding manuscripten Gabri van Tussenbroek, Historische bestekken en Wim Weve, De huizen van Delft (werktitels). Wei, W. 131 Patricio Chiriboga-Arroyo (Technische Universiteit Delft, Facultuit Lucht- en Ruimtevaart), dagelijkse begeleiding/ co-promotor promotie onderzoek: Finite Element Modeling of Vibrations in Canvas Paintings. 132 Kathryn Marsh-Soloway (Washington and Lee University, Lexington, Virginia, VS), begeleiding stage: onderzoek naar de invloed van (electro)chemisch reinigen op de oppervlakte van zilveren objecten. 133 Leila Sauvage (Université Paris 1 Pantheon-Sorbonne, tijdelijk papierrestaurator bij het Rijksmuseum Amsterdam), dagelijkse begeleiding/co-promotor promotie onderzoek over de invloed van trillingen op de toestand van pastelschilderijen. 134 Jenny Wölk, (Hochschule für Technik und Wirtschaft, Berlijn, D), begeleiding stage: metingen en analyse van trillingen in musea en tijdens transport, in samenwerking met het Rijksmuseum Amsterdam, Haags Historisch Museum, Museum Bredius.

De RCE was betrokken bij de restauratie van de Beanery van Edward Kienholz (Stedelijk Museum Amsterdam)





61

H. Onderzoek op aanvraag Berg, K.J. 1 Hechtingsproblemen bij Henk Chabot ‘Golf aan het strand’, 1933. Bommel, M.R. van 2 Kleurstoffen van de Moorlands Corpse. 3 kleurstoffen in Archeologisch textiel. 4 Kleurstoffen in een Oosters tapijt. 5 Kleurstoffen in Iron Ages Sample, Finland. 6 Kleurstoffen uit het Scheepswrak Vrouw Maria. 7 Kleurstoffen in een 19e-eeuwse Japon. 8 Kleurstoffen van een uitrusting van een Mamlukenfuerst. 9 Overschildering of verkleuring van 19e-eeuwse wandbespanningen in een villa in Winterthur. Geldof, M. 10 Pigmentonderzoek aan een 19e eeuws schilderij. 11 Pigmentonderzoek van de Zonnebloemen. 12 Verfonderzoek van een schilderij van Mondriaan uit 1917. Groot, S. de 13 Zuiderpark Beeld. 14 Xenotest Hallstatt. 15 Lak op etsplaatje. 16 Veroudering van pastels op perkament. 17 Identificatie van chinese lak. 18 Lijm op een spiegel. 19 Witte uitslag op een tinnen schaal. 20 Lijm van een glasmodel van een kwal. 21 Materiaalonderzoek van de Beanery. 22 Materiaalonderzoek van de Wombtomb. 23 Materiaalonderzoek van twee objecten van Staakman. 24 Ad Dekkers white paint. Joosten, C. 25 Archeologische oker. 26 Metaalonderzoek van het tafelstuk van Jamnitzer. 27 Metalen platen van Poitevin. Keijzer, M. de 28 Pre-industriëel Nederlands beschilderd meubilair. 29 Kleurhistorisch onderzoek aan het orgel en de eerste steegwoning van het Museum Ons’ Lieve Heer op Solder, Oudezijdsvoorburgwal 40 te Amsterdam. 30 Kleurhistorisch onderzoek aan de verflagen van de kamerbehangsels in het Kasteel Loenersloot te Loenersloot. 31 Kleurhistorisch onderzoek aan de verflagen van afwerkingen in en op het Kasteel Loenersloot, Rijksstraatweg 211, Loenersloot.

32

33 34 35 36 37 38 39

Kleurhistorisch onderzoek aan de verflagen van het interieur van de Lairessezaal in het complex van de grafelijke zalen aan het Binnenhof te ’s-Gravenhage. De beschildering van De Hoekman. Kleurhistorisch onderzoek van de Lambertuskerk Maastricht. De beschildering van de 16e-eeuwse beelden uit de Nederlands Hervormde kerk in Doorn. Kleurhistorisch onderzoek van gebouwen in Artis. Kleurhistorisch onderzoek van een pand aan de Houtmankade. Kleurhistorsich onderzoek van pand 68 te Deventer. Kleurstoffen in de Nassause Wapenrok van Frederik Hendrik.

Keulen, H. van 40 Onderzoek van oude behandelingen van het schilderij ‘Idealansicht des Kölner Doms’ van Hasenpflug. 41 Laklagen op Boulle koffers. 42 Zwart residue op een Tang paard. 43 Organische materialen in een Tang kameel. Keune, K. 44 Schwartze, pastel. 45 Giese, leuchtstabe. 46 Materiaalonderzoek van ‘Drie marias bij het graf’ van Van Eijck. Ligterink, F.J. 47 Perkament Blaeu Atlas. Megens, L. 48 Kleuronderzoek van een rood-blauwe stoel van Rietveld. 49 Technisch onderzoek van een verzilverde schilderijlijst. 50 De verguldingstechnieken van twee 17e eeuwse schilderijlijsten. 51 Kleurhistorisch onderzoek van de Nieuwe Bavo in Haarlem. 52 Kleurhistorisch onderzoek van de wachtkamers van Station Haarlem. 53 Pigmentonderzoek van twee werken op papier, gerelateerd aan Van Gogh. 54 Analyse van de materialen van een tekening, toegeschreven aan Van Eijck. 55 De beschildering van mummiekisten uit Bab el-Gasus van het RMO. 56 Technisch onderzoek van een bronzen etruskische strijdwagen. 57 Pigmentonderzoek van een olieverfschets van Delacroix, ‘Apollo verslaat Python’.

62

58 59 60 61

H. Onderzoek op aanvraag

Merovingische juwelen. Corrosie op een bronzen boeddha. verguldingstechniek van drie 17e eeuwse trofeelijsten. Laklagen op kroonluchters aangebracht bij een eerdere restauratie.

Proaño Gaibor, A. N. 62 Kleurstoffen in het Wandtapijt Alexander en Jaddua, Rijksmuseum. 63 Kleurstoffen uit de Cave of Letters. 64 Kleurstoffen in een Oosters Tapijt uit 1850. 65 Kleurstoffen in 17e-eeuwse Savonnerie-tapijten. 66 Kleurstoffen in een 18e-eeuwse Hollandse stoel. 67 De blauwe kleurstof in een kampjas uit 1944. 68 Kleurstoffen in Karel van Mander, Brand van Persepolis.





63

Rond het Werelderfgoed Schokland hield de RCE zicht op de conditie van het archeologische materiaal in situ uit het Neolithicum





65

I. Taken op het gebied van Werelderfgoed Abrahamse, J.E. 1 Redactie en productie van de proceedings van het congres Leve de grachtengordel!, gehouden in Felix Meritis op 10 februari 2011, samen met Marleen Slooff van Bureau Monumenten & Archeologie Amsterdam. Het boek werd op 16 juni 2012 in De Rode Hoed aangeboden aan Halbe Zijlstra en Eberhard van der Laan. 2 Rondleiding buitenlandse persvereniging langs de NoordHollandse werelderfgoederen, 29 maart. 3 Inhoudelijke bijdrage aan een documentaire van CNC World over Werelderfgoed, over de grachtengordel van Amsterdam, door Christien van den Brink. Crijns, B.E. 4 Stelling van Amsterdam, i.s.m. Regio advisering Schilderingen in Fort benoorden Spaarndam en restauratieproblematiek als thema Kleurhistorisch Platform. Groot, T. de 5 Archeologisch-inhoudelijke advisering Provinciale Limessamenwerking. 6 Afronding gezamenlijke database Romeinse forten Nederland en Nordrhein-Westfalen. Huisman, D.J. 7 Afronding publicatie monitoring archeologie op UNESCO World Heritage Site Schokland. Kuipers, M.C., 8 Lid van de werkgroep Werelderfgoednominatie Van Nellefabriek te Rotterdam. 9 Onderzoeker voor wereldwijde vergelijking t.b.v. het nominatiedossier Van Nellefabriek. 10 Co-auteur hoofdstuk 2 Description in idem. 11 Auteur hoofdstuk 3 Justification in idem. 12 Samensteller van de bibliografie in idem. 13 Co-redacteur/adviseur overige hoofdstukken en begrenzing bufferzone in idem. 14 Co-beeldredacteur in idem 15 Presentator voor expert panel over toewijzing en relevantie van criteria bij de Van Nellefabriek-nominatie, Van Nellefabriek te Rotterdam, 25 april. 16 Idem over Justification Outstanding Universal Value en internationale Comparative Analysis, Van Nellefabriek te Rotterdam, 30 mei. 17 Adviseur bij nominatievoorbereiding mbt cultureel erfgoed, Koloniën van Weldadigheid 18 Idem voor sanatorium Zonnestraal.

Reinstra, A. 19 Advisering, opzet en begeleiding bouwhistorisch onderzoek Woudagemaal Lemmer. Troost, G.M.H. 20 Afronding restauraties molens te Kinderdijk. 21 Advisering en inhoudelijke begeleiding restauratie Woudagemaal te Lemmer. 22 Archeologisch onderzoek op voormalige locatie molen de Nachtegaal te Middenbeemster.

In 2012 kwam een interne handleiding tot stand hoe te handelen bij incidenten met monumenten, zoals bij brand





67

J. Ontwikkeling van beleid Baas, H.G. 1 Lid van Dienstbreed Beleidsoverleg Erfgoed & Ruimte. 2 Kwartiermaker en programmaleider Levend Landschap, Visie Erfgoed & Ruimte. Bazelmans, J. 3 Vormgeving Cultuurhistorisch onderzoek in de vormgeving van de ruimtelijke ordening. Aanwijzingen en aanbevelingen. Brinkkemper, O. 4 In samenwerking met R.C.G.M. Lauwerier archeobotanisch en archeozoölogisch onderzoek in kaart gebracht (RAM 205). Deeben, J. 5 Werkgroep (met DCE) verkenning van een sluitend kwaliteitssysteem in de archeologische monumentenzorg. 6 Werkgroep vernieuwing convenant RCE-Rijkswaterstaat (olv. Andersson, Elffers Felix), overleg met VOIA, NVAO en Convent van Gemeentearcheologen. Kooij, B.H.J.N. 7 Inhoudelijke bijdrage geleverd aan het Veiligheids- en Gezondheidsplan Veilig Werken in en om Groene en Gebouwde Monumenten. 8 Inhoudelijke bijdrage geleverd aan de Arbo Veiligheidskaart. Kok, A.H.A.G. 9 Lid Dienstbreed Overleg Roerend erfgoed. 10 Expertmeeting musea, Raad voor Cultuur, 25 september. Kuipers, M.C. 11 ‘Sidekick’ werkgroep selectie monumenten van de wederopbouw 1959-65. 12 Auteur essay Monumenten van de Prille Welvaartsstaat – Nederland 1959-65.

Luger, T. 17 Overleg met Raad voor Cultuur en deelname aan rondetafelbijeenkomst in het kader van de voorbereiding van het advies ‘Verbinden en ontgrenzen’, 27 augustus en 25 september. Nijhof, P. 18 Lid Projectgroep Vliegende Brigades Herbestemming, Nationale Agenda Herbestemming. 19 ‘Side-kick’ Project Top 100 Wederopbouw 1959-1965. Peek, M.J.F. 20 Indemniteit. Een werkdocument voor het Dienstbrede Beleidsoverleg (DBO) Roerend Erfgoed, Amersfoort. 21 Evaluatie van de ‘Subsidieregeling Indemniteit bruiklenen 2008’ i.s.m. met de Directie Cultureel Erfgoed (DCE/OCW) en DG-Control (OCW). Pennock, H. 22 Projectleider ontwikkeling Protocol Rijksmonumenten. Interne handleiding voor de omgang met incidenten. 23 Bijdrage aan Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Polman, M.G. 24 Inhoudelijke bijdrage geleverd aan het Veiligheids- en Gezondheidsplan Veilig Werken in en om Groene en Gebouwde Monumenten. 25 Inhoudelijke bijdrage geleverd aan de Arbo Veiligheidskaart. Rensink, E. 26 Bijdragen aan Beleidsontwikkeling Archeologie Maasvallei, op initiatie van en in samenwerking met provincie Limburg. Tilburg, B.A. van 27 Medeopsteller rapport Batavialand, in het kader van samenwerking aan de kust (december).

Lascaris, M.A. 13 Bijdragen aan actorenbeleid archeologie.

Troost, G.M.H. 28 Cijfermatige onderbouwing Brim 2013.

Lauwerier, R.C.G.M. 14 Lid werkgroep Evaluatie van de Wet en het Besluit op de Archeologische Monumentenzorg (WAMZ/BAMZ). 15 Lid Dienstbreed Overleg Archeologie.

Ven, H.A.G. van de 29 Mede vormgeven herziening uitvoeringsrichtlijnen zwam- en insectenbestrijding (Nederlandse Vereniging van Plaagdiermanagement Bedrijven).

Lensvelt, N. 16 Brim-subsidieregeling 2013: projectgroep nieuwe methodiek en leidraad.

Wei, W. 30 Lid Klankbordgroep Milieu (EG R&D i.v.m. Cultural Heritage in FP8/Horizon 2020), AgentschapNL, Afdeling EG-Liaison.

De RCE is op verschillende manieren betrokken bij de uitvoering van het Verdrag van Den Haag 1954 “inzake de bescherming van culturele goederen in geval van een gewapend conflict”. In dit Oostenrijkse exemplaar van het ‘blauw-witte schildje’ zijn de vier naoorlogse bezettingszones nog herkenbaar





69

K. Lidmaatschappen en adviesfuncties Abrahamse, J.E. 1 Redactie Vitruvius. 2 Redactie Historisch geografisch tijdschrift. Baas, H.G. 3 Lid van de redactie van het Historisch-Geografisch Tijdschrift. 4 Lid van de redactie van Vitruvius. 5 Lid van het bestuur van Stichting Netwerk Historisch Cultuurlandschap. Bazelmans, J. 6 Lid bestuur KNAW Waddenacademie, Leeuwarden. 7 Lid Project groep Indicative map of archaoelogical values trilateral Wadden Sea area. 8 Lid stuurgroep JPI-JHEP Cultural heritage and Global change. 9 Lid Leipziger Messe, internationaal curatorium van Denkmal. 10 Lid stuurgroep NWO programma Odyssee. 11 Voorzitter Stuurgroep Erfgoedbalans. 12 Lid stuurgroep Click-Erfgoed. 13 Opdrachtgever Kennisprogramma’s Onroerend Erfgoed RCE. 14 Voorzitter Nationale Onderzoeksraad Erfgoed. 15 Lid Wetenschapcommissie Geldmuseum Utrecht. 16 Lid Bestuur ARCHON, onderzoeksschool. 17 Lid Curatorium leerstoel conserveringsstechnieken, TU Delft. 18 Adviseur bestuur Stichting ERM. 19 Lid benoemingscommissie Leerstoel Economische waardering van erfgoed, Vrije Universiteit. 20 Lid begeleidingscommissie De RCE in Balans. 21 Opdrachtgever Netwerk Erfgoed en Ruimte. 22 Lid stuurgroep Toekomst Blokhuispoort, Leeuwarden. 23 Lid stuurgroep Toekomst Koninklijk Paleis Soestdijk. 24 Lid Raad van Advies Faculteit Archeologie, Leiden. 25 Projectleider Cultuurhistorisch onderzoek in de vormgeving van de ruimtelijke ordening. 26 Benoemingsadviescommissie hoogleraar Restoration and intervention, TU Delft. Berg, K.J. van den 27 Europees co-ordinator MaSC, gebruikersgroep voor massaspectrometrie en chromatografie 28 Editor ArtMatters, Journal for Technical Art History. 29 Advisory board Courtauld Institute of Art, London. Dept Conservation and Technology, Easel Paintings. 30 Lid advisory board STW project ‘New optical probes of paint and other opaque layers’ prof.dr. A. Lagendijk, AMOLF. 31 Lid advisory board ‘Making Art in Tudor Britain’ project, National Portrait Gallery London.

32 33

Lid Modern Paints research initiative, coord. Tom Learner, GCI. Lid ICOM-CC (+ werkgroepen Paintings, Scientific Research, Modern Materials, ATSR). Assistant-coordinator werkgroep Scientific Research.

Bommel, M.R. van 34 Lid van de adviesraad textielcommissie.nl 35 Lid van ICOM-CC, Working group Scientific research, Working group textiles & Working group Modern Materials and Contemporary Art 36 Lid Klankbordgroep Universiteit van Amsterdam, Restauratie en Conservering, werkgroep textiel. Bouwmeester, J. 37 Lid programmacommissie Reuvensdagen. 38 Lid redactieraad Vitruvius. Brinkkemper, O. 39 Lid en bestuursadviseur van het Biologisch-Archeologisch Platform. Brokerhof, A.W. 40 International Council of Museums – Conservation Committee (ICOM-CC, peer reviewer) 41 Lid stuurgroep Gezamenlijk Onderzoek Metamorfoze. Crijns, B.E. 42 Lid examencommissie Opleiding Conservering en Restauratie, specialisme Historische Binnenruimten, Universiteit van Amsterdam. Post-Initieel traject. 43 Lid Klankbordgroep Opleiding Conservering en Restauratie, specialisme Historische Binnenruimten, Universiteit van Amsterdam. 44 Adviseur Sectiebestuur Historische Binnenruimten, Restauratoren Nederland. 45 Lid diverse working groups ICOM-CC. Dallmeijer, F.H.C. 46 Lid en deelnemer FRAUG Faro Rhino Archeological User Group meeting (Newport) 17 - 21 mei. 47 Lid van the scientific commitee de Kogge (Antwerpen, VIOE). Deeben, J. 48 Lid van Centraal College van Deskundigen, Archeologie. 49 Lid van organisatie van steentijdddag. 50 Lid van beroepsvelden commissie Saxion Deventer.

70

Diepenhorst, W.J.C. 51 Redactie serie orgelmonografieën Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel in Elburg. 52 Inrichtingscommissie Nationaal Orgelmuseum Elburg. Doesburg, J. van 53 Medieval Settlement Research Group (MSRG), Nederlandse correspondent en honorary member. 54 Adviseur Nederlandse KastelenStichting. 55 Lid Redactieraad van het Zeitschrift für Archäologie des Mittelalters. 56 Ruralia-commitee, vice president for the German speaking countries and the Netherlands. Eerden, M. 57 Adviseur van het bestuur van de Victor de Stueursstichting. 58 Lid onderwijscommissie Archon. Groot, S. de 59 Lid Infrared and Raman Users Group (IRUG), Internationaal netwerk van conserveringsonderzoekers met als specialisatie FTIR en Raman spectroscopie. 60 Editor Raman spectra voor IRUG database. 61 Lid International Council of Museums Committee for conservation (ICOM-CC), werkgroepen Modern Materials and Contemporary Art, en Scientific Research and Paintings. Hermans, T. 62 Wetenschappelijk adviseur Nederlandse Kastelenstichting 63 Redactielid Kastelen Lexicon Nederland. 64 Lid Corpus Vitrearum International (CVA). 65 Lid International Scientific Committee for Stained Glass CVA/Icomos. Hof, J.C. van ‘t 66 Lid Executive Board international research programme Joint Programming Initiative ’Cultural Heritage and Global Environment’. 67 Lid NEN Commissie Cultureel Erfgoed. 68 Programma manager Duurzaamheid. 69 Vice-voorzitter Raad van Advies Nationale Restauratiebeurs. Huisman, D.J. 70 Bestuurslid Nederlandse Bodemkundige Vereniging (NBV). 71 Lid Editorial Board Journal of Archaeological Science. Huisman, G.G.H. 72 Lid redactieraad RCE tijdschrift.

K. Lidmaatschappen en adviesfuncties

Hummelen, IJ. 73 Lid Advisory Committee/ onderzoeker The Panza Collection Inititative, Guggenheim Museum New York/ Mellon Foundation. 74 Lid projectgroep NWO programma New Strategies for the Conservation of Contemporary Art. 75 Lid redactieraad tijdschrift Kunsttechnologie und Konservierung. Hunen, M. van 76 Lid Centraal College van Deskundigen, Stichting ERM. 77 Stuurgroeplid HBA platform restauratie. Jansma, E. 78 Lid Beoordelingscommissie NWO Vernieuwingsimpuls Vici Alfa/Gamma 2012. 79 Voorzitter Beoordelingscommissie NWO/ALW New Netherlands Polar Programme 1e ronde 2012. 80 Leerstoelhouder Leerstoel Dendrochronologie en Paleoecologie van het Kwartair, Universiteit Utrecht. 81 Directeur Stichting RING/Nederlands Centrum voor Dendrochronologie. Kleijn, H.C.M. 82 Vice-voorzitter stichting Blue Shield Nederland. 83 Lid ICOMOS-NL, Scientific Committee on Risk Preparedness. 84 Lid Raad van Advies Hogeschool Utrecht, HBO+. 85 Lid Dagelijks Bestuur Onderzoeksschool Kunstgeschiedenis. Kok, A.H.A.G. 86 Lid Adviescommissie Museumregister Nederland. 87 Lid COMCOL, ICOM committee for collecting, chair working Group on contemporary collecting. 88 Adviseur registercommissie Nationaal Register Mobiel Erfgoed. 89 Lid Dermagraphic Society Tattoo Museum Amsterdam. 90 Lid klankbordgroep Hout & Meubel opleiding restauratoren, Universiteit van Amsterdam. 91 Lid Adviescommissie Collectiewacht Gelderland. Koldeweij, E.F. 92 Adviseur Stichting Het Nederlands Interieur. 93 Adviseur Stichting Historische Behangsels en Wanddecoraties in Nederland. 94 Lid Redactieraad van de Gentse Bijdragen tot de interieurgeschiedenis. 95 Redactielid Nieuwsbrief van de Stichting Het Nederlands Interieur. 96 Lid wetenschappelijk comité congres ‘Carrara Marble and the Low Countries 1500-2012’.





Kuipers, M.C., 97 Hoogleraar Cultureel Erfgoed, Faculteit Bouwkunde, Technische Universiteit Delft. 98 Vice-voorzitter International Specialist Committee on Registers van DOCOMOMO. 99 Lid 20th C International Specialist Committee van ICOMOS. 100 Mede-adviseur namens 20c International Specialist committee ICOMOS inzake Werelderfgoednominatie van het oeuvre van Le Corbusier. 101 Lid NWO-Rubiconcommissie. 102 Redacteur Bulletin KNOB (tot 1 juli 2012). 103 panellid seminar ‘de Toekomst van de Kunstgeschiedenis’, KNAW, Amsterdam. 104 Gast-examinator Masterstudio Architecture and Redevelopment, Faculteit Bouwkunde Universiteit Pretoria 27 november). 105 Adviseur bij ontwikkeling cursus Cultureel Erfgoed, Open Universiteit Heerlen. 106 Commissaris/Adviseur bij vereniging Hendrick de Keijser. Lauwerier, R.C.G.M. 107 Adviseur Biologisch Archeologisch Platform. 108 Lid redactieraad Westerheem. 109 Redactie Journal of Archaeology of the Low Countries (JALC). 110 Lid jury W.A. van Es-prijs. Leijen, R. van 111 Lid Sectie Veiligheid & Facility Management van de Nederlandse Museum Vereniging (NMV). Lensvelt, N. 112 Lid Programmaraad Beeckesteijn, podium voor Tuin- en Landschapscultuur te Velsen. Nijhof, P. 113 Voorzitter Stichting Europese Kunst en Industrie (SEKI). 114 Voorzitter Stichting Tekens aan de Wand. 115 Adviseur Nederlandse Gemalenstichting (NGS). 116 Adviseur Regionale Gemalenstichting Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. 117 Adviseur Stichting Fabrieksschoorstenen (Stif). 118 Adviseur Stichting Historische Sluizen en Stuwen Nederland (HSSN). 119 Adviseur Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN). 120 Adviseur Stichting Federatie Industrieel erfgoed Nederland (FIEN). 121 Adviseur Stichting World Canals Conference 2011.

71

Oosten, T.B. van 122 Lid International Council of Museums Committee for conservation (ICOM-CC), werkgroepen Modern Materials and Contemporary Art, POPART Conference Parijs, 7-9 maart, Scientific Research en Education and Training. 123 Lid 7th Framework EU POPART project (2008-2012). 124 Work Package leader Work Package 1 7th Framework EU POPART project (EU Project no. 21228). 125 Lid Klankboordgroep, opleiding conserveren en restauratie, Universiteit van Amsterdam. Os, B.J.H. van 126 Lid Leikring. Peek, M.J.F. 127 Lid Sectie Veiligheid & Facility Management van de Nederlandse Museum Vereniging (NMV). Pennock, H. 128 Lid Executive Council, International Council of Museums (ICOM). 129 Lid ICOM Disaster Relief Task Force. 130 Lid International Committee on Museum Security (ICMS). 131 Lid Klankbordgroep Blue Shield Nederland. Polman, M.G. 132 Lid International Specialist Committe on Technology, DOCOMOMO. 133 Lid Less is More, project for the creation of a cooperative network on colour in modernist architecture (1918-1939), Straatsburg, scientifici committee. 134 Lid Réhabilitation Collège Néerlandais, Parijs, comité scientifique. Reinstra, A. 135 Adviseur kerkennevenfunctieregeling NRF. 136 Lid klankbordgroep Deltaplatform Fryske Tsjerken. 137 Lid Klankbordcommissie RGD restauratie grafmonumenten Tromp en Heyn. Reissland, B. 138 Editor in chief (executive board) International Association of Book and Paper Conservators (IADA). 139 Lid International Council of Museums, Committee for Conservation (ICOM-CC). 140 Lid Projektbeirat ‘Brandfolgenmanagement’, Herzog Anna Amalia Bibliothek (HAAB), Weimar.

72

Rensink, E. 141 Union International des Sciences Préhistoriques et Protohistoriques (UISPP), Commissie XXXII The Final Palaeolithic of Northern Eurasia, vice-president en member. Scholte, T. 142 Lid stuurgroep van de Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK). 143 Lid van International Network for the Conservation of Contemporary Art (INCCA) (PhD network). 144 Lid van NWO-onderzoeksgroep New Strategies in Conservation (als promovendus). Schuit, H.G. 145 Lid Adviescommissie Collectiewacht Gelderland 146 Bestuurslid Stichting Het Nederlands Interieur Smit, B.I. 147 Lid van adviescommissie Groninger Instituut voor Archeologie. Stappers, M. 148 Lid van de technische begeleidingscommissie BRL Meten van Trillingen van Gebouwen. 149 Lid van de stuurgroep DuMo-netwerk van Nyenrode Business University. 150 Lid van de begeleidingscommissie Nieuwe Kennis van het DuMo-netwerk van Nyenrode Business University. Straten, R.W. van 151 Waarnemer Landelijke opleiding tot Orgeladviseur (LOTO, Certificering orgeladviseurs). 152 Adviseur Stichting Nederlandse Orgel monografieën (SNO). 153 Adviseur Stichting Peter Gerritsz-orgel. 154 Adviseur Stichting Orgelfonds Mooij. 155 Adviseur orgelarchief Utrechtse Universiteitsbibliotheek. 156 Bestuurlijke overleggen met Stichting Peter Gerritsz Orgel (SPGO). 157 Katholieke Klokken en Orgel Raad (KKOR). 158 Commissie Orgel Zaken (COZ). 159 College van Orgeladviseurs Nederland (CvON). 160 Bestuursvergadering KKOR (17/3). 161 Platvorm Stichting Behoud Klokkenstoelen. 162 Redactieraad Nederlandse Orgelmonografieën. 163 Stichting tot Behoud van het Torenuurwerk. Theunissen, L. 164 Lid van de Bronze Age Studies Group. 165 Lid van de redactie In Brabant.

K. Lidmaatschappen en adviesfuncties

166 Jurylid Willy Knippenbergprijs 2012 (thema archeologie). Toebast, J.M. 167 Lid klankborgroep agriwiki 168 Adviseur Boerderij en Landschap 169 Adviseur Comité van aanbeveling Sallands Erfgoed 170 Adviseur Heemschut Commissie Noord-Brabant 171 Lid Erfgoedstudiehuis Land van de heerlijkheden Troost, G.M.H. 172 Lid jury Historische sluizen en stuwen Nederland. Vries, D.J. de 173 Lid Adviesraad Stichting RING. 174 Adviseur Stichting Bouwhistorie Nederland. 175 Redactielid Bulletin KNOB (t/m nr. 2, 2012). 176 Voorzitter Stichting Mr.Dr. J.C. Overvoorde, in het belang der Monumentenzorg. Weerts, H.J.T. 177 Lid Advisory Board Eiszeitalter und Gegenwart – Quaternary Science Journal (E & G). 178 Lid Management Committee en Working Group 2 (Submerged Landscapes) van Cost Action TD0902 SPLASHCOS Submerged Prehistoric Archaeology and Landscapes of the Continental Shelf (http://splashcos.org/). 179 Lid Projectbegeleidingsgroep Basis Registratie Ondergrond. 180 Lid Werkgroep Archeologie Maasvlakte 2. 181 Lid Werkgroep Beheer, Inrichting en Onderzoek Biesbosch. 182 Lid Advisory Board Geologie en Mijnbouw – Netherlands Journal of Geosciences. Wei, W. 183 Associate member American Institute for Conservation of Historic and Artistic Works (AIC). 184 Op 30 november nam Mieke Blankers-Kasbergen, burgemeester van de gemeente Ouder-Amstel, het eerste exemplaar in ontvangst van de cultuurhistorische Atlas van Amstelland





73

Op 30 november nam Mieke Blankers-Kasbergen, burgemeester van de gemeente Ouder-Amstel, het eerste exemplaar in ontvangst van de cultuurhistorische Atlas van Amstelland





75

L. Bijzondere activiteiten en projecten Abrahamse, J.E. 1 Als projectleider/auteur gewerkt aan de tweede fase van het project Atlas van de verstedelijking in Nederland. 2 Als projectleider, auteur en beeldredacteur gewerkt aan de Atlas van Amstelland, in het kader van kennisprogramma 3: Erfgoed en ruimtelijke opgaven. 3 Fietstocht Amersfoortseweg en landgoed Vollenhove, in het kader van de RCE-bijdrage aan de ‘Erfgoedweek’ van het Corderius College in Amersfoort. 4 Symposium Werelderfgoedsteden, Brugge, 30 mei – 1 juni. 5 HisGis-symposium Amsterdam, Bushuis, Universiteit van Amsterdam, 5 juni. 6 Deelname debat Groen van toen, Open Monumentendagen 2012, Groenhoven, Bijlmermeer, 8 september. 7 Bijdrage aan tentoonstelling Gouden Eeuw. Proeftuin van onze wereld, Amsterdam Museum, Amsterdam, i.s.m. M.C. Kosian en A. Luttmer. 8 Rondleiding Studievereniging Bouwkunde TU Eindhoven door de Amsterdamse binnenstad, 5 oktober. 9 Symposium en presentatie boek Nederland Stedenland, OBA Amsterdam, 19 oktober. 10 Organisatie presentatie Atlas van Amstelland, Amstel, Gooi en Vecht, Amsterdam, 30 november. Ankersmit, H.A. 11 Clim4Wood project (2x PhD, 1x PostDoc) in het kader van NWO, Sci4Arts. Baas, H.G. 12 Voorzitter/inleider NOaA lezing over de ondergrondse mergelgroeven, RCE, Amersfoort, 19 januari. 13 Voorzitter Wintermiddag over vloeiweiden. Netwerk Historisch Cultuurlandschap i.s.m. RCE, Amersfoort, 28 januari. 14 Deelname Landscape Forum van EU-project LE:NOTRE, Antalya, Turkije, 17-20 april. 15 Deelname Europees project ORISONS, in kader van aanvraag FP7 ENV.2013.6.2-7. 16 Voorzitter sessie ‘Rural landcapes and ecological restoration’, Permanent European Conference for the Study of the Rural Landscape, PECSRL, Terschelling, 24 augustus. 17 Dagvoorzitter symposium Boshistorisch Onderzoek, van de Koninklijke Nederlandse Bosbouw Vereniging (KNBV), Commissie Bosgeschiedenis, Provinciehuis Arnhem, 22 november. 18 Kwartiermaker/deelprogrammaleider Levend Landschap, Visie Erfgoed & Ruimte. 19 Programmaleider kennisprogramma erfgoed en ruimtelijke opgaven, RCE.

Bazelmans, J. 20 Toespraak tijdens overdracht van gedeelte van de terp van Berlikum aan de provincie, 7 september. 21 Toespraak en aanbieding NAR 41: A.D. Vos, 2012: Onderwaterarcheologie op de Rede van Texel, Oudeschild, 5 oktober. 22 Deelname Strategisch beraad Religieus Erfgoed, RCE, diner pensant Utrecht, 24 oktober. Berg, K.J. 23 A cause of water-sensitivity in modern oil paint films: the formation of magnesium sulphate. G. Silvester, A. Burnstock, L. Megens, T. Learner, G. Chiari, K.J. van den Berg, presentatie Gordon Conference, 29 juli – 3 augustus, West Dover, VT (VS). Bommel, M.R. van 24 Workpackage leader (WP10) van het Europese CHARISMA project. 25 Bijdrage aan het tentoonstellingsmagazine Colours of Hallstatt: Textile connecting Science and Art (Ook Duitstalig verkrijgbaar: Hallstattfarben: Textile Verbindungen zwischen Forschung und Kunst) t.b.v. de gelijknamige tentoonstelling in het Natuurhistorisch museum Wenen (Oostenrijk), 31 januari 2012 - 31 december 2013. Bouwmeester, J. 26 Projectleider Verkenning Erfgoed Oude Binnensteden. 27 Begeleiding van het veldwerk en rapportage van BorgharenDaalderveld Waterwingebied en Vindplaats Oost 2, in het kader van de Maaswerken voor Consortium Grensmaas. 28 Deelname werkgroep beschermingsagenda o.l.v. B.I. Smit. 29 Projectleider van een aantal deelprojecten van de werkgroep beschermingsagenda o.l.v. B.I. Smit. 30 Redactie NRC Huisplattegronden. 31 Onderzoek naar en schrijven van (Engels- en Duitstalige) artikelen over vroege huizenbouw in steden in het kader van de NRC Huisplattegronden. 32 Medeorganisator van de collegereeks Archaeological Heritage of the Medieval and Early Modern Town (Universiteit van Amsterdam). Brake-Baldock, K.E. te 33 Deelname internationale expert meeting over het delen van studenten scripties via internet, georganiseerd door IIC: International Institute for Conservation of Historic and Artistic Works, London, 4-5 april.

76

Brinkkemper, O. 34 Houtdeterminaties van twee schilderijen van Ferdinand Bol en één van Jan Mijtens t.b.v. restauratie voor het Mauritshuis/RCE Rijswijk. 35 Lid van de Beraadkamer Archeologie (BKA). 36 Lid van begeleidingscommissie bij NWO-Odyssee project ‘Unlocking Noord-Holland’s Late 37 Neolithic Treasure Chest: Single Grave Culture behavioural variability in a tidal environment’ (zie Smit et al, NAR 43 als eerste van de drie projectpublicaties). Brokerhof, A.W. 38 Peer reviewer voor EU 7th Framework. Crijns, B.E. 39 Speeddates op de Nederlandse Erfgoedfair, Paleis het Loo, Apeldoorn i.s.m. Herenhuis, 16 juni. 40 Project Rijksdienst online. 41 Project Erfgoed monitor gebouwd erfgoed. 42 I.s.m. afdeling AT&W: specialistische advisering en begeleiding van diverse langdurige restauratietrajecten. 43 T.b.v. Erfgoed monitor, voorbereiding inhoudelijke database Kleur & Schilderingen. 44 Samenwerking met de sectie Historische Binnenruimten van Branchevereniging Restauratoren Nederland, t.b.v. restauratiekwaliteit. 45 RCE brochuretekst Kleur en Schilderingen herschrijven t.b.v. webomgeving. 46 Conceptrichtlijn ‘onverwachte ontdekking van schilderingen tijdens werkzaamheden’. 47 Conceptrichtlijn ‘oppervlaktevuil reinigen’. 48 Kennis toegankelijk maken via Collectiewijzer en Twitter (blog en de onderwerpen behandeld op de Kleurhistorische platforms). Dallmeijer, F.H.C. 49 Deelname aan de opgraving en inmeting van het scheepswrak OE34 in het kader van de IFMAF, juni-juli, 50 Diverse rondleidingen door gebouw voor studenten en collega’s. Deeben, J. 51 Vijfde veldwerkcampagne Rijckholt (beschermingsagenda). 52 Begeleidingsgroep RAAP-onderzoek ‘Behoud in situ in Nederland’. Derickx, W.J.B. 53 AHN2 overzicht van het Kromme Rijngebied. 54 Data conversie Vechten.

L. Bijzondere activiteiten en projecten

55 GIS-inventarisatie landweren. 56 Bijdrage aan Meerjarig Project Nieuwe dijken oude waarden (Kennisprogramma 3 Erfgoed en de ruimtelijke ontwikkeling in Nederland). 57 Geodetische en GIS werkzaamheden in het kader van de beschermingsprocedure van militair erfgoed Het Vinetaduin nabij Hoek van Holland. 58 Deformatiemeting monument Romeinse tempel te Elst. 59 Begeleiding aanschaf nieuwe geodetische meetapparatuur, i.s.m W. Jong. 60 Diverse geodetische/gis werkzaamheden ten behoeve van onderzoek en monumenten te Oldeberkoop, Eerde, Werkhoven, Oldambt, Ginkelsche Heide, Hilversum, Duiven, Zevenaar, Didam en Noordbroek. 61 Geodesie/GIS begeleiding van onderzoek te Borgharen (Merovingisch grafveld), Middenbeemster (molen de Nachtegaal), Hoorneboegsche Heide (raatakkers), Lelystad Vogelweg (scheepswrak), Heythuysen Busjop (grafveld) en Zeddam/Bergerbosch (cultuurhistorische landschapselementen). 62 AHN/IKAW kaartvervaardiging gebied Zuidplaspolder en Haarlemmermeer ter hoogte van gasleiding trace Gasunie. 63 Top 100 Historische geografie. 64 Cursus VCA, ACVO, Amersfoort, 16 en 23 maart. Diepenhorst, W. 65 Onderzoek restauratie Peter Gerritsz-orgel 66 Begeleiding grotere orgelrestauraties o.a. Grote Kerk Gouda, Grote Kerk Barneveld. 67 Uitvoeren bouwtechnisch onderzoek en documentatie, o.a. over de Broederenkerk in Deventer en de Grote Kerk in Culemborg. Doesburg, J. van 68 Odyssee-project Dorestad vicus famosus: uitwerking oud onderzoek verschillende opgravingen Wijk bij Duurstede met de nadruk op de Vroege Middeleeuwen, lid 69 Odyssee-project Rhenen-Donderberg: uitwerking vroegmiddeleeuws grafveld Rhenen-Donderberg, lid 70 Project ‘naar een nieuw terpenbeleid’, projectleider. 71 Project gemeentelijke waardenkaarten, projectleider. Domínguez Delmás, M. 72 Deelnemer (namens Stichting RING) aan het project Towards a European research and data network for cultural tree-ring studies (NWO/GW Internationalisering in de Geesteswetenschappen: 2010-2013; Amersfoort, 25-26 april en 4-5 oktober.





77

Eerden, M. 73 Voorbereiding en inhoudelijke begeleiding van twee cursussen Erfgoedfilosofie. 74 Managementovereenkomst RCE - Victor de Stuersstichting. 75 Voorbereiding interdisciplinaire Archonworkshop: Landscape Archaeology, samenwerking tussen RCE, VU, RUG en Universiteit Utrecht.

89 Medeorganisator symposium ‘Recent advances in glass, stained glass, and ceramics conservation’, ICOM-CC/Corpus Vitrearum 7-10 oktober 2013, Amsterdam (gestart in 2012). 90 Organisator symposium ‘The Problematical ‘Towerhouse’, RCE, Amersfoort, 17-18 augustus 2013 (gestart in 2012). 91 Speeddating Erfgoedfair ‘Wonen in Historie’, Apeldoorn, 16 juni.

Gijsbers, W.M. 76 De tentoonstelling is rond. Batavialand-presentatie ‘De Lage Landen’, kritische blik en eerste uitwerking, i.s.m. A.J. Geurts en H. Pruntel, ongepubliceerd rapport, 12 september. 77 De kurk waarop Batavialand drijft, Lelycentrum, i.s.m. A.J. Geurts, A.F.L. van Holk, W.H.J. van der Most en T. Pasterkamp, ongepubliceerd rapport, 8 oktober.

Hof, J. van ‘t 92 Lid programmagroep Cultureel Erfgoed Rijksoverheid. 93 Coördinatie (i.s.m. P. Schaap) van convenant Rijksgebouwendienst – Atelier Rijksbouwmeester – Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. 94 Programmaleider Duurzaam Erfgoed.

Groenewoudt, B.J. 78 Bijdrage aan samenstelling ‘infographics’ (door Linsen Communicatie) voor de Handreiking Erfgoed en Ruimte over de conclusies van het NWO programma Bodemarchief in Behoud en Ontwikkeling: hoe geven we het archeologische erfgoed betekenis in ruimtelijke planvormingsprocessen? Groot, T. de 79 Studiereis Preservation of Archaeological Remains in situ, English Heritage, Londen, 4-5 oktober. Hartog, S.V. 80 Programma Waarde en Waardering, SKRE, programmaleider/vervanger, plannen en meesturen aan programma en deelprojecten. 81 Meegewerkt aan voorbereiding casus Historisch Museum Arnhem t.b.v. Erfgoedcentrum Arnhem 82 casestudy glasramen, deelname 19 maart bij collecties te Rijswijk. Hermans, T. 83 Promotie ‘Middeleeuwse woontorens in Nederland’, Universiteit Leiden. 84 Project ‘Restauratie verlichting NIOD’, lid expertteam met o.a. Rijksgebouwendienst. 85 Project ‘Isolatie van vensters’, lid expertteam met o.a. de Rijksgebouwendienst. 86 Project ‘Duurzame Monumentenzorg’ met onder meer Nijenrode University. 87 Projectleider symposium en boek ‘Historisch metselwerk’. 88 Projectleider Monitor Archeologische Monumentenzorg.

Huisman, D.J. 95 Lid stuurgroep NCL. 96 Lid SIKB - begeleidingscommissie ‘Conserveren’ (uitbreiding KNA t.b.v. conservering en monstername en –behandeling). 97 Organiseren (met Nico Roymans, VU) van sessie ‘Technische identificatie en culturele interpretatie van handels- en uitwisselingsnetwerken’ op Reuvensdagen, 17 november. 98 0–aanstelling als docent aan faculteit archeologie van de Universiteit Leiden. Huisman, G.G.H. 99 Waardestellend onderzoek Jaap Kaas voor casestudy project Kunst in de Openbare ruimte (programma Object in Context). 100 Projectmedewerker Project Kunst in de Openbare Ruimte (programma Object in Context). 101 Bijdrage ontwikkelen stappenplan Behoud en Beheer Kunst in de Openbare ruimte (programma Object in Context). 102 Bijdrage opzet cursus Behoud en Beheer Collectiebeheerders Gemeentes, project Kunst in de Openbare ruimte (programma Object in Context). 103 Bijdrage project methodiekontwikkeling (programma Waarde en Waardering) bij de totstandkoming publicatie Op de Museale weegschaal. 104 Projectmedewerker Casestudy Herbestemming Glasramen RCE (programma Waarde en Waardering). 105 Workshop Casestudy Herbestemming Glasramen (programma Waarde en Waardering), Rijswijk, 19 maart. 106 Bijdrage stand tijdens onderzoeksdag RCE, Amersfoort, 29 maart. 107 Projectmedewerker Programma Waarde en Waardering. 108 Interview Marijke Asperslagh van Moorsel voor artikel Henk Asperslagh, Nijmegen, 13 augustus. 109 Interview Ger van Iersel, Rotterdam, 23 augustus.

78

110 Bezoek erven Lex Horn, Amsterdam, 26 november. 111 Workshop Kachels Nederlands Openlucht Museum, RCE uitje, 13 september. 112 Bijdrage Programma Object in Context. 113 Bijdrage Programma Museometrie, Erfgoedmonitor. 114 Bijdrage Collectieplan Sector Kunstcollecties Roerend. Hummelen, IJ. 115 Introductie over samenwerking tussen onderzoek RCE en onderzoekers Universiteiten/NWO projecten. 116 Bijeenkomst over Creatieve industrie en NWO Geesteswetenschappen, met R. van de Vall, Amsterdam, 7 juni. 117 Adviesgroep Project Kunst en Techniek, Stichting Toekomstverkenning Techniek. 118 Lid projectgroep en co-applicant onderzoeks-aanvraag Creatieve Industrie – strategic research proposal: ‘Smart Replica’s– bringing heritage back (in)to life’ TU/Delft/RCE. 119 Lid Adviesgroep socratisch gesprekken in het veld van conservering (RCE). Hunen, M. van 120 Eindredactie boek Historisch Metselwerk, Wbooks/RCE. 121 Programmaleider Restauratiekwaliteit. 122 Ontwikkeling website: www.historischmetselwerk.nl, speciaal van de site www.monumenten.nl, door S.A.P. Nooren (Rijksgebouwendienst), M. van Hunen (redactie en begeleiding) en M. Bos (webredactie), ontwikkeld in het kader van het symposium Historisch Metselwerk. 123 Begeleidingscommissie TNO, Optrekkend vocht. Jansma, E. 124 Hoofdaanvrager/projectleider van A Digital collaboratory for cultural dendrochronology in the Low Countries (DCCD), NWO project Investeringen Middelgroot 2007-2012, RCE i.s.m. met DANS en UU. Afgerond in juni 2012. Het resultaat is een duurzaam archief van dendrochronologische gegevens en metadata uit de Lage Landen (http://dendro.dans.knaw.nl; de links op deze pagina geven toegang tot bijbehorende software, handleidingen en websites). 125 Hoofdaanvrager/projectleider van Towards a European research and data network for cultural tree-ring studies, NWO project Internationalisering Geesteswetenschappen 2010-2013. Doel is de internationalisering van de inhoud en principes van het DCCD door middel van internationaal onderzoek van gecombineerde databestanden. 126 Hoofdaanvrager/projectleider van The Dark Age of the Lowlands in an Interdisciplinary Light: people, landscape and climate in the Netherlands between AD 300 and 1000, NWO/GW

L. Bijzondere activiteiten en projecten

project Vrije Competitie 2012-2017, Universiteit van Utrecht in samenwerking met RCE en RUG (gestart op 1 december, met o.m. B.J. Groenewoudt). 127 Hoofdaanvrager/projectleider van Thuis in een Utrechts Castellum: binnenbebouwing van de forten van het Domplein en de Hoge Woerd, Universiteit Utrecht i.s.m. RCE en Gemeente Utrecht, Afdeling Erfgoed. Afgerond in augustus 2012. Het resultaat bestaat uit gedigitaliseerde en uitgewerkte opgravingen die bij DANS zijn gedeponeerd. De bijbehorende basisrapportages verschijnen in 2013 (met E. Graafstal en H. Wynia, Gemeente Utrecht). 128 Projectleider van Houtvondsten uit Wijk bij Duurstede: resultaten van een dendrochronologische inventarisatie van de site Dorestad in het kader van het Odyssee project ‘Dorestad: Vicus Famosus’, RCE i.s.m. Vestigia en Stichting RING/Nederlands Centrum voor Dendrochronologie, bijdrage aan NWO Odyssee project ‘Dorestad Vicus Famosus’. Het onderzoeksrapport en de onderliggende resultaten zijn in het DCCD als open-access bestanden gearchiveerd onder projectnummer P:2012501 (met R.J. van Lanen). Joosten, C. 129 Projectleider Conservering van Gipscollecties. 130 Projecten: Kunst in de openbare ruimte, 20e-eeuwse olieverven, natuurlijke kleurstoffen, CHARISMA. 131 Deelname aan project Wrak Aanloop Molengat. 132 Metaalanalyses 17e eeuws magnetisch bronzen kanon (Vestiging Lelystad, i.s.m. B.J.H. van Os, A.D. Vos, L. van Dijk, en J. Nienhuis). 133 Meting AGLAE (C2RMF, Parijs), The influence of conservation treatments on the material properties of archaeological bronze (samen met J. Nienhuis). Keijzer, M. de 134 Universitäts-Lektor aan de Universität für angewandte Kunst Wien, Abteilung Grafik, Wenen, Oostenrijk, Farbenchemie für Grafiker. 135 Schildertechnisch onderzoek aan Nederlandse meubels van het Nationaal Openluchtmuseum te Arnhem, het Fries Museum te Leeuwarden en het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen. 136 Schildertechnisch onderzoek aan mummiekisten van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. 137 Organisatie bezoek van leden van de Vaticaanse Musea te Rome, het Louvre te Parijs, de Universiteit van Leiden en het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden bij het RCE te Amsterdam i.v.m. mummiekistenproject, 11 juli.





Kleijn, H.C.M. 138 Project kanjermonumenten. 139 Klankbordgroep Slim werken. 140 Publicatiecommissie KIMOMO, thesaurus bouwhistorie, Vlaams-Nederlandse samenwerking. 141 Afstoten monumenten in rijksbezit, voorbereidende besprekingen nieuwe monumentenorganisatie. 142 Afstoten monumenten in rijksbezit, werkgroep Inrichten Shared Servicefunctie Cultureel Erfgoed. 143 Afstoten monumenten in rijksbezit, RGD-inventarisatie eigenaarschap monumenten andere overheden. 144 Afstoten monumenten in rijksbezit, Pand Nolet, Lange Haven 65, Schiedam. 145 Evaluatie KCW. 146 Werkconferentie cultureel erfgoed bij de RCE, georganiseerd door RGD, 2 februari. 147 DBO-Gebouwd Erfgoed, Ad hoc-werkgroep Toekomst monumentenregister. 148 AO specialistisch adviestraject met W. van Meggelen. 149 Workshop RCE Online, SunIdee, Amsterdam, 25 juni. 150 Strategisch beraad Toekomst Religieus Erfgoed, voorbereiding, vervolg, Utrecht, 24 oktober. 151 UNESCO, implementatie Verdrag van Den Haag 1954, periodieke rapportage in samenwerking met DCE e.a. 152 Project Erfgoedmonitor interieurs, procesondersteuning. 153 Herbestemmingsmonitor, klankbordgroep pilot kerken. 154 Militair: Methoden en technieken assessment cultureel erfgoed van Syrië, presentatie Netwerkinfodag CIMIC en CAI, Apeldoorn, 17 februari. 155 Militair: Netwerkinfodagen. 156 Militair: MBV-training en test. 157 Militair: Invallen vergaderingen NATOPS. 158 Militair: Overleg sie CAI. 159 Militair: CLAS-overleg Reservisten, Soesterberg, 8 juni. 160 Militair: Oefening Borculo, Rotterdam, Schiedam, 11-12 oktober. Koehler, L. 161 Start restauratie en documentatie Boomstamkano Uitgeest, januari. 162 Deelname project fotografie (objecten depot Lelystad). 163 Röntgenonderzoek, objecten Lelystad en Amersfoort. 164 Organisatie veldcursus voor AWN Flevoland en studenten IFMAF, mei. 165 Deelname aan de opgraving van het scheepswrak OE34 (seizoen 2) in het kader van de IFMAF, juni/juli. 166 Conservering /Restauratie objecten OE34. 167 Start restauratie en documentatie boomstamkano Spaarnwoude, september.

79

168 Deelname Open Monumenten Dag, september. 169 Start conservering en documentatie van de Hoekman, november. 170 Berging van een deel van een punterachtig vaartuig (ODM3) uit Dreumel, december. Kooij, B.H.J.N. 171 Meerjarig onderzoekproject P 242: Gedurende de jaren 2010, 2011 en 2012 het secretariaat en financieel beheer gevoerd van het onderzoeksproject van 24 Grote Restauraties (kanjerrestauraties). 172 Begeleiding van de publicatie Baksteen van R. Stenvert. 173 Begeleiding van het bouwhistorisch onderzoek van de Kathedrale Basiliek St. Bavo te Haarlem, met name het bouwmaterialenonderzoek. 174 Begeleiding van het bouwhistorisch onderzoek van het stoomgemaal/museum in Medemblik. 175 Begeleiding van het bouwhistorisch onderzoek van de betonnen processiegang bij de Bedevaartskerk te Rugge nabij Brielle. 176 Begeleiding van het bouwhistorisch onderzoek van het zuidwestelijk deel van de vestingwerken van Hellevoetsluis. Kort, J.W. de 177 Waardestellend onderzoek in het kader van de beschermingsagenda: Roerdalen - Herkenbosch – Celtic Field (i.s.m. S. Arnoldussen van GIA). 178 Waardestellend onderzoek in het kader van de beschermingsagenda: Someren – Hoenderboom – Celtic Field (i.s.m. S. Arnoldussen van GIA). 179 Waardestellend onderzoek in het kader van de beschermingsagenda: Marum – De Bult – stinswier. 180 Waardestellend onderzoek in het kader van de beschermingsagenda: Swifterbant – Dronten – archeo-geologisch onderzoek. 181 Waarderend en methodisch onderzoek: Rijckholt – omgeving vuursteenmijn. 182 Degradatieonderzoek: Maastricht – Borgharen – Merovingisch grafveld. 183 Verkennend veldwerk met bouwhistorici: Best – Oirschotseweg (i.s.m. D.J.K. Zweers en J.M. Toebast). 184 Handhaving monumentenwet: Dongeradeel – verstoring op terp. 185 Handhaving monumentenwet: Valkenburg aan de Geul – verstoring Romeinse villa. 186 Handhaving monumentenwet: Hapert – verstoring grafheuvels.

80

Kosian, M.C. 187 Als deelprojectleider/auteur gewerkt aan het Odyssee project Dorestad Vicus Famosus voor het deelonderwerp Landschap reconstructie rond Dorestad. 188 Als auteur, onderzoeker en beeldredacteur gewerkt aan de Atlas van Amstelland, in het kader van kennisprogramma 3: Erfgoed en ruimtelijke opgaven. 189 Als onderzoeker betrokken bij de IKAW 4D waterbodems binnen het programma Maritiem. 190 Buitenplaatsen van Amsterdammers. Kaart op de tentoonstelling De Gouden Eeuw in het Amsterdam Museum, i.s.m. A. Luttmer, 13 december 2012 – 31 augustus 2013. Kuipers, M.C., 191 Adviseur Raad voor Vastgoed Rijk, Ministerie van Financiën. Interne advisering e.a. in werkgroepen Kennisprogramma’s: 192 Waardering Gebouwd Erfgoed (commentator). 193 Omgang met Gebouwd Erfgoed (uitgangspunten e.a.). 194 Presentatie voor Directieteam ‘Naar een Interventieethiek?’, 8 mei. 195 Commentaar mbt waarderings- en kennissystemen. Taken op gebied van Gemeenschappelijk Cultureel Erfgoed (GCE): 196 Hoofd Kwartiermakersmissie m.b.t. Hollands park in Moskou, 15-20 april. 197 Hoofd adviseringsmissie, externe coördinatie en communicatie, en rapportage, m.b.t. Hollandse Tuinen in St Petersburg en Moskou en GCE in Vishny Volochok (Rusland), 24-30 juni. 198 Hoofd adviseringsmissie, externe coördinatie en communicatie, en rapportage, m.b.t. Hollands park in Moskou en docent internationale Masterstudio, MARCHI (Moskou), 16-22 september. 199 Adviezen en kennisoverdracht t.b.v. andere GCE-activiteiten in Rusland (o.a. filmdocumentaire, tentoonstellingen). 200 Vakreferent Follow-up missie Zuid-Afrika voor GCE-project ‘Wilhelmiense architectuur’, 17-27 november. Kuyvenhoven, F.R.E. 201 Israëls. Portret van de musicus/componist Alexander Nicolaas Voormolen (a. 1925), website RCE. 202 Diana Blok, Portraits in the clouds (1992), website RCE. 203 Salomé met het hoofd van Johannes de Doper (1600-1649), website RCE. 204 Fauteuil nr. 414 (de ‘Dames fauteuil’) (1935), i.s.m. W.H. Gispen, website RCE. 205 Voetballers (1925), i.s.m. T. Rinsema, website RCE. 206 Geglazuurde aardewerken pot met scherven (Holland vakantieland, a. 1983), i.s.m. K. Marinus, website RCE. 207 Geel om geel (1971), in samenwerking met B. Bogart, website RCE.

L. Bijzondere activiteiten en projecten

Lanen, R.J. van 208 Ontwikkeling software tool voor het importeren van grote hoeveelheden metadata vanuit MS Excel naar TRiDaBASE (MS Access). Dankzij deze tool is het mogelijk om eenvoudig grote hoeveelheden data in Excel te importeren in TRiDaBASE en dan te exporteren naar TRiDaS-xml. 209 Meegeschreven en gedacht aan het onderzoeksvoorstel: The Dark Age of the Lowlands in an interdisciplinary light: people, landscape and climate in the Netherlands between AD 300 and 1000 (NWO/GW). Project gehonoreerd op 2 juli en van start gegaan 1 december. 210 Meegedacht aan de invulling van het DANS/RCE deel van het ARIADNE (Advanced Research Infrastructure for Archaeological Dataset Networking in Europe) project. ARIADNE heeft als doel bestaande archeologische (of aangrenzende) data infrastructuur (EASY, DCCD) samen te brengen en te integreren, zodat onderzoekers de verschillende datasets gemakkelijk kunnen doorzoeken en gebruiken. ARIADNE zal starten vanaf 1 februari 2013 en vier jaar lopen. Lauwerier, R.C.G.M. 211 Leiding onderzoek van het Merovingisch grafveld in Borgharen, i.s.m. de Universiteit van Amsterdam, gemeente Maastricht, Universiteit Leiden en Vrije Universiteit. 212 Leiding programma Kenniskaart Archeologie. 213 Lid begeleidingscommissie Kerkhofopgraving Oldenzaal Plechelmusplein. 214 Onderzoek ‘Archeobotanie en archeozoölogie in Maltaonderzoek’ (met O. Brinkkemper). 215 Lid begeleidingscommissie Aanpassing Convenant Rijkswaterstaat-Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. 216 Bijdragen aan het project van het CCvD Archeologie ‘Eisen aan het conserveren van kwetsbaar vondstmateriaal en monsters’. Leijen, R. van 217 Oplevering methodiek Cultureel Erfgoed in het Regionaal Risicoprofiel, in samenwerking met Veiligheidsregio Utrecht, Brandweer Nederland, Landschap Erfgoed Utrecht. 218 Nieuwbouw en lancering Database Incidenten Cultureel Erfgoed DICE, december. 219 Lancering website www.veilig-erfgoed.nl. 220 LinkedIn-groep Veilig Erfgoed 700 leden. 221 LinkedIn-groep Safe Heritage Worldwide 90 leden. Lensink, H. 222 Lid pilotgroep ontwikkeling MuseumApp i.s.m. WaagSociety/7Scenes en Amsterdam Museum.





223 Ontwikkeling Geheim Museumplein, twee app-tours binnen de MuseumApp. 224 Programma Toegankelijkheid, SKRE, programmaleider/ vervanger, plannen en meesturen aan programma en deelprojecten. 225 Projectleider E-pub, digitale publicatie van de resultaten van de Onderzoeksagenda SKRE, oplevering 2013. 226 Projectgroep Erfgoedmonitor. 227 Projectgroep Kunst in de Openbare Ruimte. Lensvelt, N. 228 Richtlijnen tuinhistorisch onderzoek, voor waardestellingen van groen erfgoed, i.s.m. RGD, KNOB, NRF en Nationaal Groenfonds, juni. 229 Onderzoeksprojectgroep Inventarisatie van het werk van Gerrit Vlaskamp (1834 - 1906), Landschapsbeheer Friesland en RuG. 230 Projectgroep, Parels in een groen frame. Ontwikkelingsvisie parklandschap Beetsterzwaag & Olterterp, publicatie april. 231 Omvangrijke waarderings- en adviseringsopgaven: Oud Amelisweerd te Utrecht, paleis Soestdijk te Baarn, Vijversburg te Tytsjerk, stadspark Sittard. 232 Jaar van de Buitenplaats 2012: Voorwoord Nationale gids Historische Buitenplaatsen, R. Dessing, Stichting Uitgeverij Noord-Holland. 233 Jaar van de Buitenplaats 2012: Postzegelserie De tuinen van Historische Buitenplaatsen, Mooi Nederland i.s.m. PostNL, redactie. 234 Jaar van de Buitenplaats 2012: Postzegelverzamelserie 50 Buitenplaatsen in Nederland, i.s.m. PostNL, redactie. 235 Afstudeeronderzoek Hogeschool van Hall-Larenstein, Dijken, natuurwaarden nader beschouwd. 236 Afstudeerontwerp Hogeschool van Hall-Larenstein, Masterplan en deeluitwerking Noordoost- Groningen. Ligterink, F.J. 237 The Iron Gall Ink Website (hosted door de RCE), www. irongallink.org, i.s.m, B. Reissland. Linden, A. van der 238 Bijdrage aan protocol incidenten monumenten. Luger, T. 239 Voorbereiding en uitvoering Casestudy Collectiewaardering i.s.m. Historisch Museum Arnhem, t.b.v. Erfgoedcentrum Arnhem, vanuit het Programma Waarde en Waardering, SKRE, project methodiekontwikkeling, 23 april- 11 juni. 240 Training procesmanagement, 2Takt; 4 september, 20-21 september, 18-19 oktober, 15 november.

81

Megens, L. 241 Coordinator onderzoek op aanvraag. 242 Project loodcorrosie in orgelpijpen. 243 Project Van Gogh’s Atelierpraktijken. 244 Project Conservering van gips poreuze materialen. 245 Project 20e-eeuwse olieverf. 246 Project GarNetherlands; onderzoek van vroegmiddel­ eeuwse juwelen met granaten. Morelissen, R. 247 Projectleider Kunst in de openbare ruimte. 248 Lid projectteam Monumentale wandkunst. 249 Lid team indemniteit. 250 Adviseur bij onderzoek Conditie oorlogsmonumenten, Nationaal Comité 4 en 5 mei. 251 Deelname Workshop Openbare Ruimte, Stichting Babel, Wormer, 17 maart. 252 Deelname bijeenkomst vakgroep Aussenskulpturen VDR, Düsseldorf, 23 maart. 253 Deelname Masterclass Conservation Outdoor Sculpture, Porto, 10-12 april. 254 Deelname regiomiddag Kunst in de Openbare Ruimte, Assen, 29 november. Nienhuis, G.L. 255 Inhoudelijke (molentechnische) betrokkenheid, ondersteuning van de RCE – pilot ‘Molens in beeld’ ter digitale ontsluiting van de RCE archieven en aansluiting bij www.Allemolens.nl. 256 Bouwkundige, waterbouwkundige en gaande werkadviezen op het gebied van monumentale molens en hun directe omgeving (extern en intern). 257 Bijdragen in de vorm van (deel-)adviezen aan de door een collega (G.M.H. Troost en/of een AWT-collega) op te stellen WABO-vergunningsadvies betreffende molens. 258 Begeleiding van in uitvoering zijnd restauratiewerk aangaande molens waarvoor vanwege de RCE subsidie is toegezegd. 259 Intake en inhoudelijke beoordeling van (een deel van de) 700 Brim aanvragen 2013-2019, i.s.m. W. Pfeiffer en G.M.H. Troost. 260 Afhandelen vaststellingsaanvragen (afrekeningen) betreffende molenrestauratieplannen waarvoor vanwege de RDNZ/RACM/RCE subsidie werd toegezegd. 261 Betrokkenheid bij de advisering/afhandeling van meldingen (wijzigingen) op de beschikkingen van Brim regeling 2006-2012. 262 Betrokkenheid bij de interne Arbo-veiligheidswerkgroep (t.b.v. de veiligheid bij werkbezoeken door medewerkers).

82

263 Medebetrokkene t.a.v. de veiligheid op molens in relatie tot de cultuurhistorische waarden. 264 Deelname regiomiddag Kunst in de Openbare Ruimte, Assen, 29 november. Nienhuis, J. 265 XRF-analyses metaalvondsten opgraving Oegstgeest (Marianne Talma, Universiteit Leiden). 266 Metaalanalyses fragmenten Vorstengraf van Oss (Sasja van der Vaart, Universiteit Leiden). 267 Onderzoek bronzen krammen grafheuvel bij Zevenbergen. 268 Deelname aan project Wrak Aanloop Molengat. 269 Metaalanalyses 17e eeuws magnetisch bronzen kanon (Vestiging Lelystad, i.s.m. B.J.H. van Os, A.D. Vos, L. van Dijk, en C. Joosten). 270 Metingen AGLAE (C2RMF, Parijs), The influence of conservation treatments on the material properties of archaeological bronze (samen met Ineke Joosten). Nijhof, P. 271 Projectgroep Behoud en herbestemming Bollenerfgoed in de Duin- en Bollenstreek, Lisse. 272 Projectgroep Temporele Vismigratie bij historische (molen) stuwen, Waterschap Peel en Maasvallei, Venlo. 273 Stuurgroep Reanimatie agrarisch en industrieel erfgoed Provincie Overijssel, Zwolle. 274 Werkgroep Industrieel Erfgoed, Hart van Zuid, Hengelo. 275 Werkgroep Motorvoertuig-gerelateerd erfgoed van FIEN/ CONAM. Os, B.J.H. van 276 Medewerking aan het EU programma SASMAP. 277 Medewerking aan het programma ‘Top sites’. 278 Medewerking aan het project Loodcorrosie van historische orgels. 279 BHV. Peek, M.F.J. 280 Coördinator uitvoering ‘Subsidieregeling Indemniteit bruiklenen 2008’. Voorzitter Indemniteitsteam. 281 Projectleider binnen het programma Collectie Risico Management van de RCE. 282 Deelname aan Open Method of Coordination (OMC) Working Group of EU Member States’ Experts on the Mobility of Collections. 283 Lid ondernemingsraad RCE. 284 Voorzitter Groepsondernemingsraad Cultuur (GOR-C).

L. Bijzondere activiteiten en projecten

Pennock, H. 285 Oplevering methodiek Cultureel Erfgoed in het Regionaal Risicoprofiel, in samenwerking met Veiligheidsregio Utrecht, Brandweer Nederland, Landschap Erfgoed Utrecht. 286 Nieuwbouw en lancering Database Incidenten Cultureel Erfgoed DICE. 287 Lancering website www.veilig-erfgoed.nl. 288 LinkedIn-groep Veilig Erfgoed 700 leden. 289 LinkedIn-groep Safe Heritage Worldwide 90 leden. Pfeiffer, W. 290 Inhoudelijke (vaktechnische) ondersteuning van de RCE – pilot ‘Molens in beeld’, ter digitale ontsluiting van de RCE archieven en aansluiting bij Allemolens.nl, samenwerkingsverband tussen de Vereniging De Hollandsche Molen (initiatiefnemer) en de RCE, de Vereniging De Zaansche Molen en het Groninger Molenhuis. 291 Adviezen op molengebied, zoals adviezen over subsidie, bouwtechnische zaken, molenbiotoop (o.a. vanuit Engeland), molenherbouw Wisla-Delta Polen. 292 Intake en inhoudelijke beoordeling van 700 Brim aanvragen 2013-2019 (samen met G.L. Nienhuis en G.M.H. Troost). 293 Afhandelen financiële eindverantwoordingen van oude BRRM subsidies. 294 Afhandeling van meldingen op de beschikkingen van Brim regeling 2006-2012. 295 Europa: het onderhouden van Europese contacten (vooral Engeland en Vlaanderen n.a.v. onze werkbezoeken), i.v.m. onder andere Europese regelgeving en het Nederlandse Molenbeleid. 296 Correctiewerk voor en begeleiding van de Herziene 2de druk van Een toekomst voor molens. 297 Begeleiding en presentatie van de Engelstalige druk van Een toekomst voor molens (A future for mills) voor de Europese monumenten instanties en molenorganisaties. Medeorganisator van de presentatiedag met Engelse en Vlaamse collega’s. 298 Veiligheid op molens en hoe dat zich verhoudt met de cultuurhistorische waarden. Prins, L. 299 Advies en tekstbijdrage voor RCE-Gids ‘Beschermde Stads- en dorpsgezichten’. 300 Advies en tekstbijdrage voor RCE-Gids ‘Beschermde Gezichten en het Bestemmingsplan’. 301 Advies en tekstbijdrage voor ‘Een toekomst voor groen; handreiking voor de instandhouding van groene monumenten’.





302 Advies en tekstbijdrage voor project ‘De cultuurhistorische waarde van erfgoed’. 303 Advies en tekstbijdrage voor de ‘Historisch-geografische Top-100’. 304 Advies en tekstbijdrage voor een ‘Erfgoedvisie op windturbines’. 305 Projectleider ‘Verkenning Jong Cultuurlandschap’. Reinstra, A. 306 Organisatie en coördinatie van een excursiedag met lezingen over het herinrichten en herbestemmen van kerken, voor een internationale delegatie van de Future for Religious Heritage (FRH) en de National Churches Trust, 10 mei. Reissland, B. 307 Van Goghs atelierpraktijk, samenwerkingsproject tussen RCE, Van Gogh Museum en Shell, Projektleider tekeningenonderzoek. Rensink, E. 308 Panellid discussie over methoden en technieken van archeologisch inventariserend onderzoek tijdens Archeologiedag, Tongeren, 21 april. 309 Kwaliteitsborging archeologie Project Grensmaas, projecten Borgharen, Itteren, Meers, Koeweide (opdrachtgever archeologisch onderzoek Consortium Grensmaas). 310 Kwaliteitsborging archeologie Project Zandmaas, project Well-Aijen (opdrachtgever archeologisch onderzoek Provincie Limburg). 311 Kwaliteitsborging archeologie in verband met verbreding en aanleg van pechhavens A2 en verbreding A12. 312 Projectleider Prospectie Archeologie als onderdeel van Kennisprogramma ‘Wat is Erfgoed?’ 313 Actualisatie KNA-Leidraad Inventariserend Veldonderzoek, deel: Karterend booronderzoek, en KNA-Leidraad Inventariserend Veldonderzoek, deel: Proefsleuvenonderzoek. Schreurs, G.G.W. 314 Start restauratie en documentatie Boomstamkano Uitgeest, januari. 315 Voortgang restauratie van een deel van de scheepshuid van scheepswrak NE-159. 316 Organisatie veldcursus voor AWN Flevoland en studenten IFMAF, mei. 317 Deelname aan de opgraving van het scheepswrak OE34 (seizoen 2) in het kader van de IFMAF, juni/juli.

83

318 Start restauratie en documentatie boomstamkano Spaarnwoude, september. 319 Deelname Open Monumenten Dag, september. 320 Start conservering en documentatie van de Hoekman, november. 321 Uitwerken tekeningen punterachtig scheepje Dreumel (autoCAD). 322 Berging van een deel van een punterachtig vaartuig (ODM3) uit Dreumel, december. Schuit, H.G. 323 Projectgroep Preventieve conservering van interieurs. 324 Correcties publicatie M. Baeck en V. Meul: Onderhoud van Keramische en cementtegelvloeren, Monumentenwacht Vlaanderen 2012. 325 Correcties publicatie (anoniem): Natuursteenonderhoud, Centrum Natuursteen, Utrecht. Smit, B.I. 326 Projectleider: Aanwijzingsprogramma Archeologie 2009-2012. 327 Projectleider: Verwachtingen in Lagen in het kader van de Kenniskaart. 328 Begeleiding van archeologisch onderzoek in de Yangtzehaven Rotterdam in het kader van uitbreiding Tweede Maasvlakte (inclusief schrijven van Programma’s van Eisen en beoordelen rapportages; i.s.m. H.J.T. Weerts). 329 Begeleiding van archeologisch onderzoek in kader van aanleg Hanzelijn en Kennisprogramma Flevoland. Stappers, M. 330 Lid naleescommissie Energiezuinig leven in woningen met erfgoedwaarde. Brussel: Onroerend Erfgoed, Beleidsdomein Ruimtelijke Ordening Woonbeleid en Onroerend Erfgoed. Stegmeijer, E.S. 331 Coördinatie en consortiumbouw van onderzoeksvoorstel Cultural Heritage and Creative Industries; substantiating the addedvalue, voor de NWO call Creatieve Industrie, vanuit het Netwerk Erfgoed en Ruimte met hoofdaanvrager J. Rouwendal, VU en mede-aanvragers J. Janssen (Wageningen) en R.C. Kloostermann (Universiteit van Amsterdam), oktober. Straten, R.W. van 332 Uitgebreid onderzoek en advisering orgels: Amsterdam, OLH op Solder; Amsterdam, RK Obrechtkerk; Arnhem, Koepelkerk; Arnhem, Eusebiuskerk; Blauwhuis, RK; Bleijswijk, PKN; Boazum, PKN; Brielle, Bedevaartskerk;

84

333

334

335 336 337 338 339 340 341 342 343 344

L. Bijzondere activiteiten en projecten

Bussum, RK OLV; Dinxperlo, PKN; Gorinchem, Grote Kerk; Haarlem, RK BAVO; Hees (Nijmegen) RK; Hilversum, MCO-AVRO-orgel; ’s-Heerenberg, RK; ’s-Hertogenbosch, St Jan; Monster, Herv; Nederweert, RK; Noordbroek, PKN; Leiden, Pieterskerk; Rotterdam, Stadhuis; Zwolle, Grote Kerk. Uitgebreid onderzoek en advisering uurwerken, luidklokken en carillons: Dorkwerk (Herv), Dronrijp(Herv), Leens (Herv), Schoonhoven (beiaard Stadhuis), Kampen (Nieuwe Toren), Tzummarum, lassen luidklokken (firma Eijsbouts, Asten) Thorn, RK. Ingebruikname ‘Van Straten-orgel’, Orgelpark Amsterdam, 21 april (diverse artikelen in Trouw, Parool, Nederlands Dagblad, diverse vakbladen). Projectbegeleiding Brim-Achterstandsregeling (afronding achterstallige zaken van vier orgelrestauraties). Smits project (documentatie oeuvre orgelmakers Smits). Projectadviezen (Prins Bernhard Cultuurfonds, Cultuurfonds SNS, VSB-cultuurfonds, Hendrik Muller Vaderlandschfonds). Loodaantasting orgelpijpen. Rechtszaak Middelburg inzake Peter Gerritsz-orgelkas. Studiegroep torenuurwerken. Studiekopie Peter Gerritsz-orgel (oorspronkelijke bouwfase) in samenwerking met Stichting Orgelpark Amsterdam. Project digitalisering Utrechts Orgelarchief (in samenwerking met Universiteit Utrecht, afdeling Letteren). Project orgelmentoren (LOTO). Voorbereidingstraject certificering orgeladviseurs en orgelmakers (LOTO en Hobeon).

Theunissen, L. 345 Organisatie kennisdag afdeling archeologie/regio Zuid Budel-Nederweert, 25 september. 346 Organisatie boekpresentatie Cold case in het stuifzand, op een van de grafheuvels van de Boshoverheide; aangeboden door L. Verhart, conservator aan het Limburgs Museum te Venlo aan wethouder H. Coolen (gemeente Weert) en B. Versaevel (Ministerie van Defensie), 6 december. Tilburg, B.A. van 347 Presentatie van conservering Hoekman, beeld afkomstig uit Ghostship Oostzee. 348 Brainstormsessies, field trips naar musea in binnen- en buitenland i.v.m. onderzoek Batavialand. Toebast, J.M. 349 Projectteam kennisbank, kimomo. 350 Bijdrage aan voorbereiding Monitor gebouwd erfgoed. 351 Bijdrage aanwijzing wederopbouw 1959-1965.

352 Forumlid colloquium adviespraktijk ‘burgerparticipatie’ 19 november. 353 Cursus Erfgoedacademie. 354 Ontsluiting SHBO-archief. 355 Organisatie uitstapje Nederlands Openluchtmuseum en rondleiding door boerderij Hoogmade. Tolboom, H.J. 356 Ruim 20 schriftelijke adviezen op het gebied van natuursteen, leien en beeldhouwwerk. 357 Naar schatting 200 telefonische adviezen en mails. Naar schatting 100 bezoeken aan projecten in binnenland. 358 Project Eusebiuskerk Arnhem. Vaststellen schade, steensoorten, bouwgeschiedenis, restauratiegeschiedenis, toekomstvisie, keuren aangeleverde natuursteen en de bewerking en verwerking ervan. 359 Project Natuursteen in de jonge bouwkunst. Organisatie van de Vlaams-Nederlandse natuursteendag, gehouden op 15 februari (verplaatst) in Delft en Rotterdam in samenwerking met TU Delft (R.P.J. van Hees), TNO, VITO, Universiteit Gent en de Belgische geologische dienst. 360 Deelname aan het dienst breed overleg gebouwd erfgoed. 361 Vaststellen weersbestendigheid van verschillende leisteensoorten door middel van zuurproef in laboratorium en XRF-metingen, i.s.m. B.J.H. van Os. Troost, G. 362 Archeologie en molens. Onderzoek De Nachtegaal te Middenbeemster, i.s.m. M. van der Heijden, november. Ven, H.A.G. van de 363 Project Energieke restauratie: lower energy in historical buildings (Hanzehogeschool Groningen) 364 Project Monumentale energietransitie historische buitenplaatsen (provincie Gelderland) 365 Advisering klimaattechnische verbeteringen voor een alternatieve bestrijding van huiszwamaantasting in de Grote Kerk te Zierikzee 366 Netwerk Verduurzamen van historische en beeldbepalende gebouwen (Nyenrode Business Universiteit) 367 Project Sustainable monuments (Hogeschool Zuyd) 368 Green Deal zonne-energie (Holland Solar en Rijksoverheid) 369 Project Loodcorrosie in historische orgels (RCE) Vermaat, S.Th. 370 Redactie publicatie Monumentale Wandkunst (programma Waarde en Waardering), diverse teksten voor publicatie te verschijnen in 2013





371 Bijdrage ontwikkelen stappenplan Behoud en Beheer Kunst in de Openbare ruimte (programma Object in Context). 372 Bijdrage project methodiekontwikkeling (programma Waarde en Waardering) bij de totstandkoming publicatie Op de Museale weegschaal. 373 Bijdrage stand tijdens onderzoeksdag RCE, Amersfoort, 29 maart. 374 Deelname symposium ‘Modern and contemporary mural paintings: technique, conservation and access.’ Universidad Politecnica de Valencia, Valencia 4 en 5 mei. 375 Interview Ger van Iersel, Rotterdam, 23 augustus. 376 Bezoek erven Lex Horn, Amsterdam, 26 november. 377 projectmedewerker Programma Museometrie, Erfgoedmonitor. 378 projectmedewerker Programma Waarde en Waardering. 379 Bijdrage Collectieplan Sector Kunstcollecties. Vos, A.D. 380 Assistentie/advisering bij nieuwe inrichting van ‘Kaap Skil, Museum voor Jutters en Zeelui’ te Oudeschild (Texel), januari-maart. 381 Presentator in een tiental filmpjes voor in expositie van ‘Kaap Skil, Museum voor Jutters en Zeelui’ te Oudeschild (Texel), januari – maart. 382 Adviseren en meelezen voor KNA Leidraad Scheepsarcheologie (diverse individuele gesprekken met auteur W. Waldus en enkele groepsbijeenkomsten); georganiseerd door SIKB, mei - december. 383 Presentatie NAR 041 in ‘Kaap Skil, Museum voor Jutters en Zeelui’ te Oudeschild (Texel), 5 oktober. 384 Waarnemer/adviseur bij multibeam opnames op het Burgzand (Waddenzee; zie NAR 041) door Seger van den Brink/Periplus, 12 oktober. 385 Aansturing project ‘Zoektocht naar het admiraalsschip de Walcheren, gezonken 1689’, een samenwerking van Provincie Zeeland, Gemeente Vlissingen/Walcherse Archeologische Dienst, Rijkswaterstaat Zeeland, Defensie Duikgroep/ Koninklijke Marine, Stichting Behoud Onderwaterschatten Zeeland en Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, november-december, met veldwerk 3-11 december. 386 Assistentie/advisering (als lid van expertgroep) voor tentoonstelling in 2013 over Maria Tesselschade in het Muiderslot, november-december. Vries, D.J. de 387 Onderzoek grote monumenten: redactie, begeleiding en voorwoord van R. Stenvert, Historisch Biografie van de baksteen 1850-2000 (uitgekomen 10 oktober).

85

388 Onderzoek grote monumenten: redactie publicaties in voorbereiding ®MIT/TU Delft, De bijzondere kenmerken van historische betontoepassingen. 389 Onderzoek grote monumenten: Th. Von der Dunk, Torenbekroningen in Nederland 1500-1700. 390 Onderzoek grote monumenten: (delen van), Wat een Weelde. Restauratie van Kasteel De Haar; K. Loeff, Industrieel Erfgoed, Portugese Synagoge Amsterdam. 391 Met gemeente ontvangst van Jiří Bláha e.a. Tsjechische monumentenzorgers in Leiden, 24 en 25 mei. 392 Ontvangst Sara Wermiel (Boston, VU Brussel), i.v.m. bakstenen en pakhuizen in Amsterdam en Leiden, 17 en 18 augustus. Weerts, H.J.T. 393 Begeleiding (geo)-archeologisch onderzoek rondom de aanleg van Maasvlakte 2, in het kader van het convenant tussen het Havenbedrijf Rotterdam en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Wei, W. 394 Advies: invloed van trillingen op objecten door bouwwerkzaamheden in het Koninklijk Museum voor de Schone Kunsten, Antwerpen. 395 Advies en metingen: invloed van trillingen op objecten door aanleg van nieuwe tram, Koninklijke Musea voor de Schone Kunsten, Brussel. 396 Advies: invloed van trillingen op objecten tijdens bouwwerkzaamheden rondom de National Museums Liverpool, Engeland. 397 Advies en testen: invloed van trillingen op objecten in historische kerken in Stockholm, Zweden, door bouwwerkzaamheden voor ondergrondse spoorlijn. 398 Advies: stofmetingen in het Amsterdam Museum. 399 Advies: stofmetingen in Kasteel Amerongen. 400 Project deelname: nieuwe NWO Science4Arts project ‘Photographs & Preservation. How to save photographic works of art for the future?’ o.l.v. Stedelijk Museum Amsterdam, Universiteit Leiden, Universiteit Utrecht. 401 Project deelname: onderzoek naar het werk van R. Rauschenberg, Charlene (1954) van het Stedelijk Museum Amsterdam, o.l.v. T. Scholte.

Thea van Oosten kreeg bij haar afscheid van de RCE een koninklijke onderscheiding. Zij verwierf bekendheid met haar onderzoek naar het behoud van plastics





M. Onderscheidingen 1

Ridder in de Orde van Oranje Nassau, Thea van Oosten.

87

‘Kennis voor de zorg voor ons erfgoed nr. 3' biedt een overzicht van de kennisproducten die door de sector Kennis Onroerend Erfgoed en sector Kennis Roerend Erfgoed van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in 2012 werden geleverd. Het betreft onder meer publicaties, colleges, lezingen, symposia, platforms, congressen en adviesprojecten. Dit overzicht is bestemd voor collega's bij de rijksdienst en het ministerie van OCW en verder voor iedereen die belangstelling heeft voor de ontwikkeling en verspreiding van kennis binnen het erfgoedveld. Met kennis en advies geeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de toekomst een verleden.