KENNIS LIGT OP DE WERKVLOER Nick Sprado over zijn cursusloopbaan. Wil je verder? Maak van je hart geen moordkuil!

MAGAZINE OVER WERKEN EN LEREN IN DE METAALBEWERKING | WWW.OOM.NL | WINTER 2012

‘KENNIS LIGT OP DE WERKVLOER’

Nick Sprado over zijn cursusloopbaan

Wil je verder? Maak van je hart geen moordkuil!

Praten en actie Het goede nieuws is dat het aanvragen van de Persoonlijke Trainingstoelage (PTT) in 2012 nog makkelijker en aantrekkelijker is geworden. Het is echter geen bodemloze put. Op is op. Een goede reden dus om het jaar te beginnen met de vraag: wat gaan we dit jaar doen aan opleiden en ontwikkelen? Die vraag zou niet alleen de werk gever zich moeten stellen, die heeft er natuurlijk baat bij het menselijk kapitaal zo goed mogelijk te benutten. Ook voor werknemers is het een mooi moment om weer eens te kijken waar je staat. Hoe kom ik verder? Waar liggen mijn passies? En welke cursussen passen daarbij? Dit nummer van Metaaljournaal staat weer boordevol inspirerende voor beelden. Studenten die hun eigen fietsen ontwerpen, meiden die ook andere meiden enthousiast maken voor de metaal, een CNCfrezer die tóch technisch tekenaar wil worden en er helemaal voor gaat. Al die mensen en bedrijven komen verder omdat ze één ding weten: je moet met elkaar praten om je te kunnen ontwikkelen. Dan kom je er samen achter welke opleidingen en cursussen nodig zijn om op een hoger plan te komen. Maar ook weer niet te lang praten. Snel knopen doorhakken en aan vragen die PTT, of welke andere regeling of dienst van OOM dan ook. Wie weet hangt dat diploma eind dit jaar al ingelijst boven de werkbank.

Erik Yperlaan, directeur OOM

IN DIT NUMMER: 6

MEER MEIDEN OP DE WERKVLOER Lisa Butter is behalve een toplasser ook een superambassadeur voor meiden in de metaal.

12

CURSIST

15

SLEUTELEN OP HBO-NIVEAU

Nick Sprado ging terug naar zijn oude baas, daar blijft hij zich ontwikkelen.

Bij Optima Cycles krijgen studenten de kans hun eigen fiets te ontwerpen.

20

TECHNOMAVO

28

KROONLUCHTERS

Ook kinderen die makkelijk leren, werken soms liever met hun handen. De metaal moet daar gebruik van maken.

Al vier generaties Vrisekoop hebben het repareren en onderhouden van kroonluchters tot kunst verheven.

EN VERDER... 4 11 14 18 24 26 31 35

Vooraf De Dialoog De Maker Branche in beeld Regiodesk Innovatie Service Puzzel, colofon

In dit magazine kom je QR-codes tegen. Deze ‘blokjescodes’ kun je lezen met je smartphone. Je komt direct op relevante websites en vindt aanvullende informatie. Zo wordt het nog makkelijker om met de OOM-regelingen aan de slag te gaan en Metaaljournaal lezen wordt nog leuker. Uiteraard wel even een QR-scanner-app downloaden.

vooraf

4

>> METAALJOURNAAL WINTER 2012

‘JE MOET LEF HEBBEN EN MET ELKAAR PRATEN’ Een goed gesprek tussen werkgever en werknemer, dat is een basisvoorwaarde als het gaat om opleiden en ontwikkelen. Vijf vragen aan Marco Hietkamp, bestuurslid van OOM, namens CNV Vakmensen. tekst annemiek de gier foto hans van den heuvel

Waarom is de dialoog tussen werkgever en werknemer zo belangrijk? ‘De verantwoordelijkheid voor iemands loopbaan ligt zowel bij de werkgever als bij de werknemer zelf. Helaas zien we nog vaak dat werkgevers te veel op de korte termijn denken en alleen willen investeren in wat ze nu nodig hebben, en dat werknemers zich te afhankelijk en afwachtend opstellen. Door met elkaar te praten over opleiden en ontwikkelen, ontstaat een gelijkwaardige verhouding. Vanuit deze goede sfeer kunnen werkgevers en werknemers samen afspraken maken en een gedegen opleidingsen ontwikkeltraject afspreken.’

Hoe creëer je eigenlijk zo’n dialoog? ‘Dat is geen kunstje dat je kunt aanleren, je moet er echt voor openstaan. Het is aan de werkgever om de eerste stap te zetten en te zorgen voor een veilige sfeer. Bijvoorbeeld door het houden van functioneringsof ontwikkelgesprekken. Let op, dit zijn dus geen beoordelingsgesprekken.’

En daarna weer over tot de orde van de dag…? ‘Het is natuurlijk de bedoeling om de dialoog over opleiden en ontwikkelen te verankeren in het bedrijf. Dus jaarlijks een ontwikkelgesprek, en daarnaast bijvoorbeeld nog twee keer per jaar een voortgangsbespreking. Met jonge werknemers kun je afspreken dat ze eerst drie jaar werkervaring mogen opdoen voordat ze zich verder gaan ontwikkelen, maar dan wel volgens een bewust doordacht traject. Een permanente dialoog vraagt lef van zowel werkgevers

als werknemers. Je moet uit je comfort zone durven stappen, en bereid zijn om dingen anders te doen dan je ze altijd deed.’

Ligt daar misschien een rol voor de vakbonden? ‘Wat mij betreft zeker, en we zijn daar ook over in discussie. Vakbonden zouden werknemers kunnen begeleiden, hun bagage meegeven als het gaat om het nemen van verantwoordelijkheid en het verkennen van hun mogelijkheden. Werkgevers hebben daarvoor vaak geen tijd.’

‘Let op, een ontwikkelgesprek is geen beoordelingsgesprek’ En wat kan OOM betekenen? ‘OOM kan bedrijven helpen hun opleidingsplan uit te stippelen. Vooral voor kleine bedrijven zonder P&Oafdeling kan dit handig zijn. Daarnaast is het de taak van OOM om na te denken over hoe we de samenspraak over opleiden en ontwikkelen extra kunnen stimuleren. We dachten tot nu toe dat een handtekening van een werknemer onder een Persoonlijk Ontwikkelplan voldoende was, maar we zijn er nu van overtuigd dat er meer nodig is. Dus gaan we bijvoorbeeld speciale trainingen verzorgen en blijven we in 2012 bedrijven die goed bezig zijn in het spotlicht zetten.’ ❚

METAALJOURNAAL WINTER 2012 <<

5

reportage

‘METAAL IS NIET VIES. KIJK NAAR MIJ!’ Meer meiden op de werk vloer; dat is de missie van leerlinglasser Lisa Butter (19). Geen kans laat ze onbenut om anderen te wijzen op de mogelijkheden in haar sector. ‘Je kunt je eindeloos ontwikkelen in de metaal.’ tekst annemarie vestering foto’s mark van der zouw

6


p haar felgroene Kawasaki Ninja met open uitlaat trekt O Lisa Butter in het verkeer de nodige aandacht. Maar bij Meijn in Oostzaan kijkt niemand er meer van op als ze met haar wapperende blonde haren op haar brullende buikschuiver het parkeerterrein komt opgereden. Sinds een jaar werkt ze als leerling-lasser bij het bedrijf, dat al bijna dertig jaar machines bouwt voor de kipverwerkende industrie. Van het vervoer van de levende kippen naar pluimveeslachterijen tot en met het inpakken en distribueren van het vlees: Meijn levert machines en apparaten voor het hele traject. Radio 538 schalt uit de boxen boven haar werkplek. Lisa – paardenstaart, groen glinsterende nagellak, oorbellen – gaat vandaag aan de ➔

‘Mijn ouders hebben mij altijd gestimuleerd een beroep te kiezen dat ik leuk vind’


7

reportage

8


‘Ik wil bij jonge meiden een einde maken aan de vooroordelen. Het beroep is niet alleen voor mannen’

slag met het buigen en knippen van roestvrijstalen haken voor een kipverwerkende machine. ‘Het is een machine waarin de kippen worden schoongemaakt en geplukt.’ legt ze uit. Vervolgens ondergaan de kippen nog diverse machinale handelingen en worden ze gewassen. Zo worden ze in plastic verpakt of via de sorteerlijn opgedeeld in drumsticks, vleugels en kipfilets.

Mijn ouders hebben mij altijd gestimuleerd om een beroep te kiezen dat ik leuk vond. Toen een van mijn leraren te kennen gaf dat hij het beter vond dat ik kapster of schoonheidsspecialiste zou worden, zijn zij naar school gegaan om hem dat uit het hoofd te praten. Ik hield altijd al van techniek, mijn barbiehuis verbouwde ik al zo dat ik er met de autootjes van mijn broertje doorheen kon rijden.’

kapster

vooroordelen

‘Nee, ik ben geen veggie,’ zegt ze glimlachend. ‘Ik houd van kippen, maar vooral als ze op mijn bord liggen.’ Toen het Regio College in Zaandam, waar ze de mboopleiding basislasser volgt, haar tipte, was ze direct enthousiast over dit leerbedrijf. Een groot, internationaal bedrijf – Meijn heeft duizend werknemers en verkoopt machines in negentig landen – waar ze veel kon leren, en nog dicht bij haar woonplaats Wormer ook. Het enige waarover ze zich even zorgen maakte, was hoe haar nieuwe collega’s op haar zouden reageren. ‘De vrouwen op de werkvloer zijn bij Meijn op een hand te tellen. Dan moet je als meisje soms net iets sterker in je schoenen staan.’ Met dat geringe aantal vrouwen op de werkvloer is Meijn geen uitzondering. In 2010 had slechts 2,3 procent van de 18.800 vrouwen in de metaal een technische functie. Waarom was het beroep van lasser voor Lisa dan wel een logische keuze? ‘Ik denk doordat zowel mijn vader als mijn moeder een technische functie hadden. Mijn moeder werkte bij de technische dienst van de PTT, ze legde telefoonkabels aan. Mijn vader werkt bij een constructiebankwerkbedrijf.

‘Ik zou het leuk vinden als er meer vrouwen in de metaal komen werken, zodat het onderscheid tussen mannen en vrouwen minder belangrijk wordt.’ Daar zet Lisa zich met hart en ziel voor in. Tijdens wekelijkse gastlessen op het Regio College begeleidt ze jongeren van dertien jaar om hen met de mogelijkheden in de metaal te laten kennismaken. In drie ochtenden maakt elke leerling een stalen klokje en een opener. Juist de meiden in zo’n groep – doorgaans zo’n vier of vijf – wil ze laten zien dat ook zij in de metaal kunnen werken. ‘Metaalbewerker is een mooi beroep, waarin je je eindeloos kunt ontwikkelen. Ik wil bij jonge meiden een einde maken aan de vooroordelen. Het beroep is niet alleen voor mannen. En van werken in de metaal word je niet per se vies. Kijk maar naar mij.’ Ze toont haar schone, verzorgde handen met de groengelakte nagels. ‘Vanmorgen om acht uur begonnen.’ Behalve de gastlessen op het Regio College begeleidt Lisa ook jongeren uit de tweede klas van een vmbo bij beroepsoriëntatie-excursies en werkt ze jaarlijks mee aan het NoordHollandse Girlpower-project. ‘Dan ga ik met een groep meiden van

veertien naar een technieklokaal in Purmerend. Daar maken we bijvoorbeeld een stalen penhouder of lipgloss met behulp van een machine. Het leuke is, als die meisjes binnenkomen vinden ze alles vies en smerig, maar uiteindelijk gaan ze naar huis met een glimlach.’ uitblinker

Haar deelname aan het Girlpowerproject was een van de redenen ➔

Girlsday 2012 Om meisjes tussen de tien en vijftien jaar te laten kennismaken met bèta, techniek en ict, organiseert het landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek VHTO jaarlijks de Girlsday, dit jaar op donderdag 26 april. Tal van bedrijven en hoger onderwijsinstellingen openen dan hun deuren speciaal voor meisjes, die daar kunnen kennismaken met technisch werk in de dagelijkse beroepspraktijk. Hoger onderwijsinstellingen, bedrijven en groepen meisjes kunnen voor meer informatie en aanmelding terecht op www.girlsday.nl.


9

reportage

Eén van Lisa’s docenten gaf haar op voor de selectieronde van de Vakkanjerwedstrijden

‘De vrouwen op de werkvloer zijn op één hand te tellen. Dan moet je als meisje soms net iets sterker in je schoenen staan’

10


waarom Lisa in het afgelopen jaar door het Regio College werd verkozen tot Uitblinker 2011. Uitblinkers zijn mbo’ers die zich tijdens hun opleiding hebben onderscheiden. Lisa deed dat volgens het juryrapport niet alleen door zich in te zetten om andere meiden te enthousiasmeren voor de techniek. Maar ook door een leidende factor te zijn in de klas en, ondanks haar dyslexie en dyscalculie, van de praktijkschool op te klimmen naar niveau 2 van het vakonderwijs.

‘Ik kan niet zo goed leren, maar ik heb gelukkig gouden handjes.’ Ook met haar technische vaardigheden speelde ze zich in de kijker; een van haar docenten gaf haar op voor de selectieronde van de Vakkanjerwedstrijden, dé beroepencompetitie in de metaal en metralektro. ‘Ik vind het belangrijk om me te blijven profileren als meisje in de metaal. Ik kan een voorbeeld zijn voor andere meiden. Zo wil ik me als rolmodel blijven inzetten voor meer vrouwen in de sector.’ ❚

de dialoog

Een cursus doen? Even met je baas bespreken! Een open dialoog tussen werkgever en werknemer is belangrijk, ook als het om je ontwikkeling gaat. Maar vanzelfsprekend is het niet. Beide partijen moeten zich ervoor inzetten, vinden Karin Kers (HRMmanager) en Guido Könning (technicus buitendienst ) van Mactwin. tekst annemarie vestering foto’s hans van den heuvel

KARIN & GUIDO KARIN KERS (45)

GUIDO KÖNNING (34)

HRM-MANAGER BIJ MACTWIN SECURITY GROUP

TECHNICUS BUITENDIENST

‘Als je weet wat het doel is, kun je samen heel veel bespreken’

‘Je hoeft hier van je hart geen moordkuil te maken’

‘Elk jaar hebben onze 75 medewerkers een beoordelingsgesprek met hun manager. Over die vorm zijn we niet helemaal tevreden; we kijken op dit moment hoe we die kunnen aanpassen. We willen meer oog voor de functies en de competenties die erbij horen. Maar wensen en knelpunten hoeven niet te blijven liggen tot het jaarlijkse beoordelingsgesprek. Wij hebben een open en informele bedrijfscultuur. We tutoyeren elkaar, werken met open deuren en directeuren Adri en Peter zijn ook op de werkvloer aan te spreken. Altijd gaan we voor het best mogelijke product. Mactwin ontwikkelt en verkoopt beveiligingssystemen op maat aan onder andere banken en midden- en kleinbedrijven. Denk aan brand- en inbraakmeldsystemen en systemen voor toegangscontrole. Maar bijvoorbeeld ook de plofkoffer in het waardentransport. We blijven ons bedrijf ontwikkelen en we proberen onze medewerkers daar zo veel mogelijk bij te betrekken. Een open cultuur, waarin mensen kritisch blijven en niet bang zijn elkaar te corrigeren, is daarbij cruciaal. Het is natuurlijk niet altijd makkelijk om elkaar aan te spreken op zaken die niet lekker lopen. Maar als iedereen weet dat het doel is er beter van te worden, kun je heel veel bespreken.’

‘Ook als werknemer moet je je inzetten voor een open dialoog met je werkgever. Het helpt niet om je hart te luchten bij je collega’s bij het koffiezetapparaat en vervolgens in een vergadering met je leidinggevende je mond te houden. Daar spreken we elkaar bij Mactwin op aan. Als je niet open durft te zijn naar je werkgever, verpest dat de werksfeer. Je voelt je dan al snel niet serieus genomen en waarom zou je je dan nog voor het bedrijf inzetten? Mactwin is de eerste werkgever bij wie ik me echt gehoord voel. Laatst bijvoorbeeld, toen we als storingsmonteurs lieten weten dat het wat veel was om na een drukke werkweek de storingsdienst in te gaan. Er werd direct ruimte in de agenda’s gereserveerd om met het afdelingshoofd tot een oplossing te komen. Nu worden er voor de storingsdienst minder werkzaamheden gepland. Dat geeft het gevoel: ik heb hier een stem. Als je met goede argumenten komt, zijn de leidinggevenden voor rede vatbaar. Je hoeft van je hart dus geen moordkuil te maken. Het verloop is hier dan ook laag, de medewerkers zijn heel tevreden. Behalve over het jaarlijkse beoordelingsgesprek; dat is te veel een monoloog. Mijn voorkeur gaat uit naar een functioneringsgesprek. Communicatie is een wisselwerking; echt een dialoog.’


11

de cursist

NICK SPRADO LEEFTIJD: 24 BEDRIJF: FWL-JATEC FUNTIE: CNC-PROGRAMMEUR OPLEIDING: WERKVOORBEREIDER

12


PAS OP DE PLAATS De loopbaan van CNCprogrammeur Nick Sprado (24) ontwikkelde zich in zo’n rap tempo dat hij het even niet meer kon bolwerken. ‘Het is fijn dat mijn werkgever en ik eerlijk tegen elkaar kunnen zijn. Daardoor zit ik nu weer helemaal op mijn plek. tekst annemarie vestering foto mark van der zouw

ennis ligt wat mij betreft op de werkvloer,’ zegt Nick ‘K Sprado. ‘Dus toen ik op mijn zeventiende wist dat ik de verspaning in wilde, verruilde ik de mts al snel voor praktijkonderwijs. Ik begon als leerling bij verspanings- en montagebedrijf FWL-Jatec in Leerdam. Inmiddels ben ik daar in dienst als gediplomeerd CNC-programmeur en heb ik een tweejarige opleiding tot werkvoorbereider bijna afgerond.’ te hoog gegrepen

Het ging allemaal zo voorspoedig met zijn loopbaan, dat Nick het een half jaar geleden even niet meer kon bijbenen. Toen hij naast het programmeren ook moest gaan leidinggeven, werd het hem te veel. ‘Op de werkvloer liep ik vooruit op mijn opleiding. Ik kwam met zo’n boei thuis, van wat ik allemaal had meegemaakt. Het ging me boven mijn pet.’ Hij besloot een andere baan te zoeken. ‘Bij FWL-Jatec probeerden ze nog om samen tot een oplossing te komen, maar ik had mijn besluit genomen. Na 6,5 jaar was ik ook wel nieuwsgierig hoe het er bij een ander bedrijf aan toe zou gaan.’ Vier maanden heeft hij bij een

bedrijf in kunststofverspaning kunnen ontdekken of het gras daar groener was. Maar hij kon er niet wennen. Hij miste zijn collega’s, de warme sfeer en het vertrouwen; bij FWL-Jatec werd hij nooit op zijn vingers gekeken. bakkie doen

Dus toen zijn oud-werkgever belde om samen een bakkie te doen, twijfelde hij geen moment. Nu staat hij weer lekker te programmeren bij FWL-Jatec. ‘Het is fijn dat mijn werkgever en ik eerlijk tegen elkaar kunnen zijn. Daardoor zit ik nu weer helemaal op mijn plek.’ Leidinggeven komt wellicht later weer, als hij meer levenservaring heeft opgedaan. Hij wil graag doorgroeien in het bedrijf. Eerst als werkvoorbereider en later in een functie waarin hij betrokken is bij de optimalisatie van het productieproces. Na zijn examen zal hij eens kijken welke cursussen er worden aangeboden op dat gebied. ‘Ik hou ervan om nieuwe dingen te leren. Ik wil mezelf scherp houden. Daarom blijf ik mezelf ontwikkelen. En ik hoop dat anderen dat ook doen, want het vakmanschap mag niet uit de metaal verdwijnen!’ ❚


13

de maker

ARJAN BROEKMAN (40, monteur) bij Von Gahlen in Zevenaar ‘Dit is een “Hot Cell”, een werkomgeving voor de vervaardiging van nucleaire geneesmiddelen die bijvoorbeeld worden gebruikt bij mensen die een PET-scan moeten ondergaan. Het is een kleine clean room die de laborant moet beschermen tegen radioactieve straling en tegelijkertijd de geneesmiddelen beschermt tegen invloeden van buitenaf. De buitenkant van de kast bestaat uit lood en een stalen beplating. Het lood is 75 millimeter dik. Van binnen is de kast bekleed met rvs en voorzien van allerlei apparatuur voor luchtbehandeling, stralingsmeting, temperatuurregeling, noem maar op. Deze apparaten wegen soms tientallen tonnen en zijn veel te zwaar om te vervoeren. Nadat ze hier uitgebreid zijn getest, worden ze ontmanteld. De beplating wordt gespoten en alles wordt ingepakt voor transport. Bij de klant worden ze vervolgens door onze eigen monteurs weer geassembleerd. En omdat onze klanten over de hele wereld zitten, komen we nog eens ergens.’ Meer informatie over dit OOM-bedrijf op www.vongahlen.com foto rob overmeer

14


onderwijs

BEDRIJFSKUNDIG SLEUTELEN De samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs is van groot belang voor OOMbedrijf Optima Cycles. Stagiairs krijgen de kans om fietsen te ontwerpen én te maken. tekst evelien hoekstra foto’s rob overmeer

tagiairs spelen een belangrijke rol. Regelmatig komen hier ‘S studenten stage lopen die een nuttige en positieve bijdrage leveren. Voor ons is het een voordelige manier om gebruik te kunnen maken van hun expertise. Bovendien brengen studenten innovatiekracht mee. Terwijl het omgekeerd voor de studenten een mogelijkheid is om hun kennis in de praktijk te toetsen en zich goed voor te bereiden op de beroepspraktijk.’ Door de samenwerking met het onderwijs profiteert Optima Cycles van de resultaten van de onderzoeks- en praktijkopdrachten. Zo heeft een stagiair binnen het bedrijf de stadsfiets ‘Double Dutch’ ontworpen. Daarnaast krijgen de studenten theoretische ondersteuning en specifieke begeleiding, en ook dat komt het bedrijf ten goede. Begin jaren negentig begon OOMbedrijf Optima Cycles als fabrikant van ligfietsen. Momenteel vindt de productie van high-end frames en onderdelen plaats in hun eigen fabriek in Taiwan. Maar het sleutelwerk, de uiteindelijke montage en het ontwerpen van fietsen is nog steeds de kern van Optima Cycles. Met meer dan twintig jaar ervaring is het bedrijf met veel jonge werk-

Een student heeft de nieuwe fiets ‘Double Dutch’ ontworpen

nemers inmiddels uitgegroeid tot een succesvolle, wereldwijd opererende ligfietsfabrikant. elektrische fiets

Inmiddels maakt het bedrijf al lang niet meer alleen ligfietsen. Bedrijfsleider Thomas Ettema: ‘Vorig jaar hebben we de Dutch ID E-Bike ontworpen, de eerste Nederlandse elektrische fiets die is uitgerust met een motor van Bosch. De accu is zeer vooruitstrevend en heeft een hoog rendement met een actieradius tot 125 kilometer. De elektromotor berekent per situatie hoeveel ondersteuning er nodig is, en hij is zeer milieuvriendelijk.’ Een team van productontwerpers is verantwoordelijk voor het hele ligfietsenprogramma. ‘Met onze software ontwerpen we modellen, die we vervolgens kunnen draaien, frezen en tig-lassen in aluminium en staal.’ Optima Cycles heeft een klein team met verschillende achtergronden. ‘Maar allemaal met een passie voor fietsen,’ zegt Ettema. Ze worden geregeld benaderd om voor andere bedrijven producten te ontwikkelen. ❚


15

Thomas Ettema Bedrijfsleider Optima Cycles Beverwijk ‘Stagiairs zijn voor ons heel belangrijk. We hebben het afgelopen jaar een elektrisch ondersteunde fiets ontworpen. De onderdelen komen behalve uit Europa ook uit China en Taiwan. Deze moeten nu afgemonteerd worden tot een fiets. We hebben contact gehad met OOM en de Hogeschool van Amsterdam om te kijken of er een student is die zowel kan meebouwen aan de fiets als een analyse kan maken van het montageproces, zodat we dat zo veel mogelijk kunnen optimaliseren. Het zou geweldig zijn als iemand met een technische achtergrond deze opdracht kan vervullen. In het verleden hebben we meerdere stagiairs gehad die later een baan bij ons hebben gekregen. Zo is er een student geweest die een fiets heeft ontworpen en iemand die er een heeft geperfectioneerd. We hebben studenten van het mbo tot de universiteit gehad. We zijn een klein bedrijf en kunnen altijd jonge, goede krachten gebruiken. Nu gaat het om een student technische bedrijfskunde. Het contact met OOM is de laatste maanden ontstaan en daar zijn we tot nu toe erg blij mee. In het verleden werden we rechtstreeks door studenten benaderd voor een stageplek, maar de bemiddelende rol die OOM sinds kort tussen ons en het onderwijs heeft ingenomen, bevalt ons goed.’

‘We zoeken een student die kan meebouwen aan de fiets en een analyse kan maken van het montageproces’

16


Frank van Luik Docent Technische Bedrijfskunde Hogeschool van Amsterdam ‘Wij zoeken regelmatig stageplaatsen voor onze studenten binnen de metaalbranche. Omdat we zoveel mogelijk de beroepspraktijk aan bod willen laten komen, zijn contacten met de bedrijven essentieel. Derdejaars studenten lopen zes maanden stage en de tweedejaars gaan één kwartaal een dag in de week aan het werk binnen een bedrijf. Momenteel is er een groepje studenten voor een snuffelstage aan de slag bij Kersten Constructies in Amsterdam, een bedrijf dat gespecialiseerd is in het construeren, leveren en ontwikkelen van staal- en andere metaalconstructies. De studenten brengen het productieproces en de werkvoorbereiding in kaart, van offerte tot factuur, met de vraag of er nog verbeterpunten zijn. In de bedrijven zelf leren onze studenten het meest. Ze zijn altijd enthousiast als ze aan de slag mogen binnen een onderneming. Een stage binnen een bedrijf geeft ze het gevoel dat ze nuttig zijn, dat het ertoe doet. Een casus in een klaslokaal kan daar niet tegenop. Voor Optima Cycles in Beverwijk is regiomanager Anton Verlaan van OOM op zoek naar een student Technische Bedrijfskunde, die het bedrijfsproces kan analyseren. Tegelijkertijd heeft de stage natuurlijk een technische component met de montage van de E-Bikes. Dat is precies wat onze studenten willen. Zij hebben naast het bedrijfskundige aspect ook verstand van techniek.’

‘Een stage geeft de studenten het gevoel dat ze nuttig zijn, dat het er toe doet’

Stagebijdrage Ook aan de slag met een stagiar in uw bedrijf? Dan komt u in aanmerking voor de stagebijdrage van OOM. De bijdrage is gebaseerd op een vijfdaagse werkweek en is bij minder dagen per week evenredig lager. De bijdrage kan bij technische stages oplopen tot € 300,- per maand en bij niet technische stages tot € 125,- per maand. Voor vmbo’ers is de maximale bijdrage € 200,- per maand. Kijk voor meer informatie en de voorwaarden van onze regelingen en bijdragen op www.oom.nl/stages.


17

branche in beeld

Branchevereniging Nederlandse Lifttechnische Bedrijven (NLB)

GELIJK OP MET MULTINATIONALS Joop Lakeman is directeur van het gelijknamige liftbedrijf. Daarnaast is hij als voorzitter van de branchevereniging Nederlandse Lifttechnische Bedrijven betrokken bij de ontwikkeling van de hele branche. ‘We hebben gezamenlijke belangen.’ tekst evelien hoekstra foto frank hylkema

l meer dan honderd jaar ontwikkelt, produceert, instalA leert, renoveert en onderhoudt de firma Lakeman liften. Als eerste liftbedrijf mag Lakeman het predikaat Hofleverancier voeren. Het bedrijf onderscheidt zich door maatwerk, productontwikkeling en innovatie. De laatste ontwikkelingen zijn gericht op groen en milieubewust denken. De liftinstallaties van het bedrijf zijn duurzaam en energiezuinig. Joop Lakeman, directeur van Lakeman Liften is bovendien voorzitter van de branchevereniging. Hij noemt het een meerwaarde dat de deelnemende bedrijven op een collegiale manier over de ontwikkelingen in de branche kunnen praten. ‘We zitten niet als concurrenten tegenover elkaar aan tafel, maar hebben gezamenlijke belangen, die we via de NLB proberen te behartigen. Daarnaast is er ruimte om problemen die zich in de praktijk voordoen, met elkaar te bespreken.’ Lakeman Liften besteedt zelf veel aandacht aan opleiden en is een erkend leerbedrijf. Joop Lakeman: ‘We hechten veel waarde aan goede

18


vakopleidingen, zoals de opleiding Lifttechniek van het Zadkine College in Rotterdam. Ieder jaar krijgen we drie stagiairs, degenen die het beste bij ons passen, kunnen later mogelijk bij ons aan de slag.’ Het werk varieert van het maken van onderdelen, constructies en liftcabines op de werkplaats tot het buitenwerk van een monteur. Om alle medewerkers up-to-date te houden, volgt het personeel jaarlijks gerichte cursussen en trainingen. Deels gaat het om technische ontwikkelingen, maar ook communicatieve vaardigheden komen aan bod. Branchesecretaris Johan Lantinga van de Metaalunie: ‘De liftbedrijven in het MKB hebben hun krachten gebundeld en kunnen zich momenteel meten met de multinationals. Liepen zij in het verleden nog wel eens achter de feiten aan, inmiddels is dat verleden tijd.’ Meer weten over deze branche? Neem dan contact op met Johan Lantinga, 030 - 605 33 44. Of kijk op www.nlb.nl of www.lakeman.nl.

‘We zitten niet als concurrenten tegenover elkaar aan tafel, maar hebben gezamenlijke belangen’

Liftmonteurs Jan van der Bent en Rien Oudshoorn van Lakeman Liften op locatie aan het werk


19

reportage

SLIMME KIDS KIEZEN TECHNIEK

Weinig kinderen met een hogere Citoscore kiezen voor vmboberoepsopleiding. De Technomavo is een gouden greep om alle kinderen voor techniek te interesseren. Werkgevers en vmbo’s vragen om meer van dit soort oplossingen om dalende leerlingenaantallen tegen te gaan. tekst evelien hoekstra foto’s rita van de poel

il je met je handen werken? Dan kan dat alleen met een W vmbo-basis- of -kaderopleiding. Dat vonden ze op het Teylingen College, locatie KTS, onzin. Waarom zou een leerling met een vmbo-t-advies of zelfs havoniveau niet met zijn handen mogen werken? En zie daar: het idee voor de Technomavo was geboren. Sinds augustus 2009 hebben leerlingen in Voorhout en omgeving de mogelijkheid een vmbo-t diploma te halen en tegelijkertijd veel praktijklessen techniek te volgen. Elke dag zijn ze wel in de werkplaats te vinden. havo-advies

Voor tweedejaars Reinout van 20


Koolwijk (14) een hele uitkomst. ‘Ik kreeg een havo-advies, koos voor het vmbo-t, maar ik hou er niet zo van om de hele dag in de klas te zitten. Boeken zijn niet echt mijn ding. Nu heb ik een combinatie van boeken en praktijk. Ik fiets elke dag 18 kilometer naar school, maar dat heb ik er zeker voor over.’ Hij wil na zijn vmbo-t graag naar de mts om vervolgens de hts af te ronden. Het fascinerendst vindt

‘Van metaal kun je zoveel meer maken dan van hout’

TECHNIEK IS OOK VOOR HAVO-KINDEREN

Ook kinderen die makkelijk leren, moeten de kans krijgen om met hun handen te werken

hij dingen die echt werken, zoals instrumenten. ‘Daarom vind ik metaal ook zo leuk. Van metaal kun je zoveel meer maken dan van hout. Daarom wil ik ook verder in de metaal. Thuis was ik altijd al bezig met techniek: met elektriciteit en met ijzerdraad. In mijn kamer hangen allemaal eigen creaties.’ klok

Ook Lars van Driel (14) is helemaal op zijn plek op de Technomavo, richting metaal. Hij houdt er niet van om van de ene gewone les naar de andere te moeten. En op de Technomavo hoeft dat ook niet. Tijdens Praktijk- en Sector Oriëntatie (PSO) mochten ze een klok maken. Lassen, vijlen en verspanen. ‘Ik hou ervan om bezig te zijn. Al van jongs af aan

ben ik in de weer met techniek. Ik teken nu thuis veel op de computer, zoals plattegronden van gebouwen. Maar het liefst wil ik bij de marechaussee iets doen met voertuigentechniek.’ Beide leerlingen vinden het vooral leuk dat ze zelfstandig mogen werken. Laatst kregen ze een opdracht bij het vak Beeldende Vormgeving om een voertuig te maken. Lars: ‘Ik heb toen eerst met de hand een zelfbedachte auto getekend. Die zijn we nu met een tekenprogramma op de computer aan het zetten, zodat ik straks met een werktekening aan de slag kan.’ petitie

Helaas is Teylingen College met de Technomavo een van de weinige

De politiek moet iets doen om meer leerlingen naar het technische vmbo te krijgen, vinden VNO-NCW, MKB Nederland en de Stichting Platforms VMBO. Ten eerste willen zij dat ouders en kinderen gestimuleerd worden. Meer en betere voorlichting van het vmbo en het bedrijfsleven aan ouders en docenten in het basisonderwijs zijn hiervoor noodzakelijk. ‘Alle mogelijkheden dienen benut te worden om beroepsoriënterend leren weer een positieve keuze te laten zijn voor leerlingen, ouders en scholen. Vaak wordt een verwijzing door de basisschool naar het beroepsoriënterend onderwijs (vmbo) als een tweede keuze gezien. Een verwijzing naar de mavo of de havo scoort beter, zowel bij de ouders als bij de school. Dit is zelfs het geval als vmbo voor de leerling de eerste en de beste keuze is, gelet op zijn of haar talenten en mogelijkheden. Zowel ouders als schoolteams blijken niet altijd goed zicht te hebben op de perspectieven die een beroepsopleiding biedt.’ Om de beste keuze te kunnen maken wordt er in de petitie gepleit voor het toetsen van praktische vaardigen en kennis bij de Cito-toets. Volgens de petitie moeten alle talenten van leerlingen in beeld komen en worden ontwikkeld. ‘Als maatregel is een toevoeging van een praktische component aan de Cito-toets noodzakelijk. Dit stimuleert een goede doorverwijzing en een positievere keuze voor het beroepsonderwijs.’ Daarnaast moeten er meer docenten voor beroepsgerichte programma’s in het vmbo komen, is een betere samenwerking in de regio tussen scholen en bedrijfsleven noodzakelijk en moeten er betere eigentijdse programma’s in het technisch vmbo komen. Maar bovenal zien de werkgevers en vmbo’s toekomst in de mix van mavo of havo met het beroepsoriënterend leren. De Technomavo is hiervan een goed voorbeeld.

‘Het liefst wil ik bij de marechaussee iets doen met voertuigentechniek’ scholen die een oplossing gevonden hebben voor het dalende aantal techniekleerlingen. In een petitie aan de Tweede Kamer constateren VNO-NCW, MKB Nederland en de Stichting Platforms VMBO dat sinds 2004 het aantal leerlingen in de techniek gemiddeld met dertig procent per regio gedaald is. ‘Voor het totale vmbo is het aantal leerlingen in de bovenbouw gedaald van 226.478 in 2004 naar 203.650 in 2010. De daling van het aantal ➔ METAALJOURNAAL WINTER 2012 <<

21

reportage

leerlingen vond vooral plaats in de basisberoepsgerichte leerweg; van 64.100 in 2004 naar 46.616 in 2010,’ schrijven de ondertekenaars. Als deze trend niet gekeerd wordt, vrezen zij dat er complete vmbo techniekafdelingen moeten sluiten. ‘Leerlingen zullen straks in het vmbo wellicht alleen maar kunnen kiezen voor een algemene techniekrichting. Zonder achterliggende diversiteit verdwijnt de herkenbaarheid van de technische opleidingen.’ Aldus de petitie. goede perspectieven

Het probleem van de dalende aantallen leerlingen heeft zijn oorzaak, volgens de werkgevers en vmbo’s, vooral in het slechte imago van technische beroepen, terwijl de carrièreperspectieven juist heel gunstig zijn. ‘De vraag van het bedrijfsleven naar opgeleid en deskundig technisch personeel zal de komende jaren steeds groter worden. Niet in het minst door het vertrek van grote aantallen werknemers die met pensioen zullen 22


gaan. In de sector techniek geldt dat de keuze voor techniek grotendeels plaats vindt in het vmbo. Stokt daar de instroom, dan zullen er blijvende tekorten ontstaan aan technisch personeel in het bedrijfsleven.’ TechniekTalent.nu heeft berekend dat in 2014 al een tekort van 38.400 technische vmbo’ers zal optreden en een tekort van 23.100 technische mbo’ers. Daarnaast wijst het manifest erop dat leerlingen na de basisschool met een hogere Cito-score toch sneller kiezen voor vmbo-t, mavo of havo, terwijl dit lang niet altijd de beste keuze is voor het kind. Dit beaamt ook teamleider Marian de Jong van de Technomavo. ‘Het combineren van een volledige mavo-opleiding met een beroepsgerichte opleiding in de techniek, lijkt een gouden greep. Het is eigenlijk zo simpel wat we hier doen. We wilden een zware mavoopleiding creëren met veel praktijkvakken. Normaal gesproken mag je bijna niets met je handen doen als je naar het vmbo-t gaat, terwijl het

veel kinderen juist erg aanspreekt. Dat is onze kracht.’ meisjes

Voor het aankomende schooljaar heeft De Jong haar zinnen gezet op het enthousiasmeren van meisjes voor de techniek. Het moeten er

‘Ze hebben niet alleen een mavodiploma, ze hebben ook al echt een richting en een vak gekozen’ meer worden dan de vijf die er nu zijn. ‘Katja is een leerling van ons die metaal heeft gedaan en nu bij de plaatselijke fietsenmaker werkt. Maar ik wil er meer en dat moet haalbaar zijn. Kinderen weten waar ze voor kiezen en leren hier echt een vak. Daar zijn ook meisjes in

TWEEDE KAMER WIL MEESTERTITEL VOOR AMBACHTELIJK VAKMANSCHAP

Als de daling van leerlingen in het beroepsonderwijs doorzet, moeten hele afdelingen sluiten

geïnteresseerd. Dat weet ik zeker.’ De Jong weet zeker dat leerlingen van de Technomavo straks een streepje voor hebben. ‘Ze hebben niet alleen een mavodiploma, waarmee ze naar een niveau 4-opleiding kunnen op het ROC. Ze hebben ook al echt een richting gekozen en een vak uitgeoefend. Daardoor kunnen ze straks beter kiezen voor een vervolgopleiding en hebben ze meer ervaring. Als beroepsgerichte school hebben de leerlingen die hun diploma hebben gehaald straks een goed perspectief.’ flipperkast

Derdejaarsleerling Youri Duindam (14) last in de werkplaats de laatste delen van zijn flipperkast in elkaar. Hij maakt een zelfontworpen flipperkast als grote uitdagende eindopdracht. Nu hij in de bovenbouw zit, volgt hij één middag in de week een metaalopleiding. De flipperkast moet hij eind volgend jaar presenteren, aan onder anderen vertegenwoordigers van het ROC. Hij heeft twee jaar de tijd om de kast

Naar aanleiding van de petitie zijn in de Tweede Kamer de moties aangenomen van CDA’er Jack Biskop (CDA), Metin Çelik (PvdA) en Boris van der Ham (D66) over technisch onderwijs en (her)invoering van de ‘meestertitel’ voor excellent ambachtelijk vakmanschap. Samen met collega Çelik heeft Biskop de regering verzocht om de minister van Onderwijs, in overleg met werkgevers, een plan op te laten stellen. Dat plan moet ervoor zorgen dat meer jongeren kiezen voor techniek en dat de opleidingen beter aansluiten op de arbeidsmarkt. De Kamerleden vinden bovendien dat ambachtelijk vakmanschap van groot belang is voor de Nederlandse economie en dat de (her-)invoering van de ‘meestertitel voor excellent ambachtelijk vakmanschap’ een grote bijdrage kan leveren aan de

helemaal in elkaar te zetten. ‘Ik heb leren lassen, zetten en draaien. Dat moest ik allemaal kunnen om hem in elkaar te kunnen zetten.’ ‘En hij heeft leren plaatwerken, boren en frezen,’ vult Fred Boot, coördinator van de metaalafdeling, aan. ‘Binnenkort komt daar elektrotechniek bij, zodat hij steeds meer technieken leert. Straks aan het eind van de opleiding kan hij op deze manier een volwaardig mavodiploma ontvangen, plus een certificaat voor de beroepsgerichte metaalopleiding. Hierdoor heeft hij straks een voorsprong als hij naar het mbo gaat en kan hij een aantal vakken daar overslaan.’ Afgelopen week is Youri op bezoek geweest bij een bedrijf dat veren vervaardigt. Youri had er een nodig om de ballen mee weg te schieten in de flipperkast. Samen met zijn vader is hij langsgeweest en heeft hij behalve de veer, ook nog een rondleiding gekregen. Youri is zijn broer achterna gegaan. Hij zat al op het Teylinger College en kwam altijd met mooie werk-

herkenbaarheid en waardering hiervan. De regering moet samen met de brancheorganisaties onderzoeken of en hoe de meestertitel opnieuw kan worden ingevoerd. van bijsterveld: extra inzet nodig

Minister Marja van Bijsterveldt (Onderwijs) deelt de zorg over het afnemend aantal leerlingen dat kiest voor techniek. ‘Het tij moet worden gekeerd.’ Ze overlegt met collega-ministers en het bedrijfsleven over ‘extra inzet’. ‘Voldoende technisch opgeleide mensen zijn van wezenlijk belang voor een gezonde economie. Onderwijs en bedrijfsleven hebben samen een belangrijke taak om jongens en meisjes op te leiden en om te laten zien waar een vak voor staat en wat voor prachtig werk je ermee kunt krijgen.’

stukken thuis. En omdat Youri de crea-middagen met solderen en figuurzagen op de basisschool altijd zo leuk vond, was de keuze snel gemaakt, ondanks zijn havo-advies. Hij is dan ook vastbesloten om na de Technomavo met een vakkenpakket met natuurkunde, scheikunde, economie, biologie, wiskunde, Nederlands, Engels en Duits naar de de Leidse instrumentmakers School te gaan. Een mbo-vakschool voor precisietechnologie. Daarna wil hij nog graag een hbo-opleiding gaan doen. Voor Boot is duidelijk dat de praktijk leerlingen enthousiast kan maken voor de techniek. ‘We kauwen de lesstof niet voor en stimuleren zo de leerlingen om zelfstandig tot een oplossing te komen. Vakmanschap staat bij ons voorop.’ ❚


23

regiodesk

ERIK VAN BERKOM ONTWIKKELT ZIJN LOOPBAAN MET DE REGIODESK

‘WAT WAS HAALBAAR MET MIJN ACHTERGROND?’ 24


DE REGIODESK Erik van Berkom (37) ontwikkelde zich van fietsenmaker tot CNCfrezer. Maar dat wil hij niet blijven tot zijn pensioen. Hij bezocht een kennisavond en een workshop van de Regiodesk. Nu weet Erik wat hij wil. Tijd voor actie. Deel twee uit een serie van drie. tekst annemarie vestering foto mark van der zouw

e moet jezelf blijven prikkelen,’ vindt Erik van Berkom. ‘J Dus toen hij na talloze cursussen zijn doel om CNC-frezer te worden bereikt had, was daarmee de kous niet af. Het was juist een aanleiding om na te denken over het vervolg van zijn loopbaan. Hij volgde een EVC-traject, dat inzichtelijk maakte waar hij stond en hoe hij zich verder kon ontwikkelen. En hij bezocht een kennisavond CNC-innovaties van de Regiodesk, om zich te informeren over opleidingsmogelijkheden in de metaal.

‘Zo’n tweedaagse cursus is goed te combineren met mijn gezin’ Toen wist hij het zeker: technisch tekenaar, dat wilde hij worden. ‘Maar is dat haalbaar met mijn achtergrond? Zo nee, welk traject moet ik dan doorlopen om mijn doel te bereiken? Daarover wilde ik meer duidelijkheid.’ Erik gaf zich op voor de vervolgworkshop Skillsmanager/POP van de Regiodesk, waarin de persoonlijke ontwikkeling van de deelnemers centraal staat. skillsmanager

Op een dinsdagavond haastte hij zich uit zijn werk in Oss naar de Vakopleiding Techniek in Nijmegen, om daar precies om 18.00 uur te kunnen aanschuiven bij de andere deelnemers in het computerlokaal. De workshop startte met een welkomstwoord en een uitleg

van de Skillsmanager, een handig programma waarmee werknemers in de metaal hun vaardigheden in kaart kunnen brengen om te zien met welke opleiding ze hun doel kunnen bereiken. Nadat Erik de Skillsmanager had ingevuld, werden hem twee cursussen aangeraden: leidinggeven en tekeninglezen. ‘Geen verrassing,’ zegt Erik. ‘In het EVCtraject was ik al op deze mogelijkheden gewezen. Leidinggeven lijkt me niks, maar de cursus tekeninglezen wil ik zeker doen. De kosten vallen mooi binnen de Persoonlijke Trainingstoelage van OOM. Bovendien is zo’n tweedaagse cursus goed te combineren met mijn gezin, want sinds ik een dochtertje heb, kan ik niet zo makkelijk meer ’s avonds weg om een cursus te volgen.’ functioneringsgesprek

Het is het begin van weer een hele reeks cursussen, want om technisch tekenaar te worden, heeft Erik nog een lange weg te gaan. Liefst ontwikkelt hij zich verder binnen het bedrijf waar hij nu al 12,5 jaar werkt. Bij Van den Broek Techniek, dat gespecialiseerd is in fijnmechanische bewerkingen en onderdelen maakt voor industriële machines. Hij vindt het er prettig en heeft er leuke collega’s. Bovendien wil hij zijn werk als CNC-frezer niet helemaal kwijt; het mooiste zou zijn als hij straks beide beroepen naast elkaar zou kunnen uitoefenen. Nu dus eerst maar even met zijn werkgever om de tafel. Binnenkort heeft hij zijn jaarlijkse ontwikkelingsgesprek; een uitgelezen mogelijkheid voor Erik en zijn werkgever om hun gezamenlijke ambities te bespreken. ❚

De Regiodesk Scholing en Opleiding Metaal is een samenwerkingsverband van OOM, de Koninklijke Metaalunie, FNV bondgenoten, CNV Vakmensen, De Unie en het Opleidings bedrijf Metaal.

Ervaring telt De eendaagse workshop ‘Ervaring telt’ is speciaal ontwikkeld voor metaalwerknemers tussen de 45 en 59 jaar. Tijdens de workshop krijgt deze groep vakervaren werknemers een duidelijk en reëel inzicht in hun kwaliteiten, wensen en ontwikkelmogelijkheden. De workshop bestaat uit praktijkgerichte oefeningen met veel ruimte voor uitwisseling van ervaringen met vakgenoten. Deelname is gratis. De workshop wordt gegeven op diverse plekken in het land. Inschrijven kan eenvoudig via www.regiodesk.nl.ervaringtelt.

februari 16 20 21 22 24

OmgevingAlkmaar (VOL) Omgeving Utrecht (VOL) Omgeving Zwolle (VOL) Omgeving Rotterdam Omgeving Hengelo (VOL)

27 28 28 28 29

Omgeving Vlissingen Omgeving Maastricht Omgeving Roermond (VOL) Omgeving Drachten (VOL) Omgeving Roosendaal

16 19 19 21 27 28 29 30

Omgeving Zwolle (VOL) Omgeving Rotterdam Omgeving Vlissingen Omgeving Arnhem Omgeving Drachten (VOL) Omgeving Den Bosch Omgeving Leiden Omgeving Utrecht

11 13 16 16 18 25 27

Omgeving Eindhoven (VOL) Omgeving Utrecht Omgeving Den Bosch Omgeving Zwolle Omgeving Roosendaal Omgeving Eindhoven Omgeving Utrecht

maart 01 02 06 07 08 12 12 14

Omgeving Haarlem Omgeving Arnhem (VOL) Omgeving Alkmaar Omgeving Den Bosch Omgeving Roermond (VOL) Omgeving Eindhoven (VOL) Omgeving Rotterdam Omgeving Arnhem

april 02 03 04 04 04 06

Omgeving Den Bosch Omgeving Haarlem Omgeving Arnhem Omgeving Leiden Omgeving Maastricht (VOL) Omgeving Hengelo


25

innovatie

GROEN GLAS OP DE KAS Het klinkt heel logisch om het dak van een kas te bekleden met zonnecellen. Dirk Hobo maakt panelen die licht doorlaten én open kunnen. tekst en foto frank hylkema

D

irk Hobo (59) is de vierde generatie Hobo die aan het hoofd staat van het gelijknamige bouwbedrijf uit Nederhemert. Bij dit OOM-bedrijf werken 19 mensen. ‘We bouwen van alles, maar we zijn gespecialiseerd in kassenbouw. In Zevenaar bouwden we een tuincentrum, en samen met de klant dachten we na of we niet iets bijzonders konden doen met het enorme dakopppervlak van de kassen.’ ‘De schuine delen van deze kas staan precies op het zuiden. Door ze met zonnecellen te bekleden, halen we het maximale rendement uit het dakoppervlak. Maar omdat de dakpanelen open en dicht moeten kunnen én licht doorlatend moeten zijn, konden we geen gebruik maken van een standaard oplossing.’ ‘De meeste zonnepanelen worden in

China geproduceerd. Die zijn weliswaar goedkoop, maar kwalitatief niet al te best en vaak alleen in standaard maten leverbaar. Via mijn glasleverancier kwam ik in contact met een Duitse producent. De panelen, met een totale oppervlakte van ruim 550 vierkante meter, hebben een hoger rendement en zijn voor ons op maat gemaakt.’ Tuincentrum Groenrijk haalt nu ongeveer de helft van zijn energiebehoefte uit de zonnepanelen. Directeur Hans Schouls is blij met het zonnedak. ‘Het is een forse investering maar die verdienen we wel weer terug. Belangrijk is dat het past in onze mvo-ambitie. En natuurlijk is het ook goed voor de beeldvorming, een tuincentrum moet een groen imago hebben.’ ❚ www.hobonederhemert.nl

Subsidie Voor investeringen in duurzame energie is vaak subsidie beschikbaar. Ook komen de investeringen bij de Belastingdienst soms in aanmerking voor de Energie Investerings Aftrek. Agentschap NL, het innovatieplatform van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, kan informeren en adviseren over investeringen in duurzaamheid en weet alles over financiering en de weten regelgeving. www.agentschapnl.nl

26



27

reportage

EN ER WAS LICHT! tekst evelien hoekstra foto’s bettina neuman

Ze maken en repareren kroonluchters: van het Paleis op de Dam tot Moskou en Japan. OOMbedrijf HPV in Heemskerk brengt luxe licht over de hele wereld. ij binnenkomst in de showroom van HPV wordt je B overweldigd door een gigantische hoeveelheid extravagante kroonluchters in verschillende stijlen. De grootste die er hangt, is meer dan honderd jaar oud en is drie meter hoog met een doorsnee van zeker twee meter. Vroeger hing deze in het chique Hirschgebouw 28


op het Leidseplein in Amsterdam, toen een luxe warenhuis. Nu is de Hirsch-kroon in neo-classicistische uitvoering en van Franse makelij te koop voor 80.000 euro. Zijn opa verkocht de eerste schemerlampjes, vertelt Vrisekoop (62) in zijn kantoor. Toen na de oorlog zijn vader verderging in het bedrijf in de Amsterdamse Herenstraat, hartje

Jordaan, was het moeilijk om aan materiaal te komen. De koperprijs steeg explosief, waardoor mensen massaal hun kroonluchters inleverden bij de ijzerboer. ‘Mijn vader kreeg al die afgedankte kroonluchters aangeleverd door de ijzerboer in de grachtengordel en hield zich steeds meer bezig met het restaureren van luchters en beelden.’ Later behoorde het bedrijf tot de top van de Nederlandse restaurateurs op dit gebied en kreeg HPV veel opdrachten van overheden en Monumentenzorg. derde generatie

Vrisekoop is de derde generatie in de zaak. Alweer veertig jaar is hij werkzaam in het vak. Na zijn studie werktuigbouwkunde bleek al snel dat werken op een ingenieursbureau niks voor Vrisekoop was. Hij was dan ook blij toen zijn vader vroeg of hij in het bedrijf wilde komen werken. Inmiddels heeft hij een stap terug gedaan en is zijn schoonzoon Marnix (38) bedrijfsleider. Maar nog steeds is Vrisekoop geregeld te

Vier generaties hebben in het familiebedrijf gewerkt

vinden in het bedrijfspand. Hij laat met trots de volledig geoutilleerde werkplaats zien. De medewerkers doen hier alles zelf: lassen, spuiten, verzilveren, solderen, zagen en vijlen. Noem maar op. ‘Hier worden de lampen uit elkaar gehaald, schoongemaakt, gerestaureerd en weer in elkaar gezet. Sommige onderdelen voor seriematige kroon-

heb je altijd nodig, maar ik wil wel mensen met gevoel voor het vak. En die zijn moeilijk te vinden. Wij leiden het personeel zelf op. Het is een specifiek vak. Je moet de algemene metaalvaardigheden beheersen, maar daarnaast moet je als student bereid zijn om meer kennis en vaardigheden op te doen over bijvoorbeeld de verschillende

‘Jonge aanwas heb je altijd nodig, maar ik wil mensen met gevoel voor het vak’ luchters laten we elders gieten en krijgen we ruw aangeleverd. Die polijsten we dan zelf af. Maar de meeste handelingen voeren we zelf uit. We zijn een ambachtelijk bedrijf en we beheersen alle facetten van het vak.’ uitgelezen stageplek

Je zou verwachten dat dit de uitgelezen plek is om stage te lopen. Helaas loopt het nog geen storm, terwijl Vrisekoop dat maar wat graag zou willen. ‘Jonge aanwas

kwaliteiten kristal en de stijlen van de kroonluchters.’ Ook al is het een ambachtelijk bedrijf, het bedrijf in Heemskerk kijkt vooruit. Hier wordt geïnnoveerd waar het kan. Vrisekoop: ‘Er wordt aandacht besteed aan nieuwe soldeersoorten, aan nieuwe methodes van verzilveren, en we gebruiken de nieuwste inzichten op het gebied van waterzuivering.’ Daarnaast is bij de spuitcabine het een en ander veranderd de afgelopen jaren. Er worden nog

veel klassieke lakken op basis van alcohol gebruikt, maar er wordt, waar mogelijk, steeds meer gebruik gemaakt van nieuwe lakken. eigen ontwerp

Geen kroonluchter is hetzelfde bij HPV. Met de klant wordt over het formaat, de kleur van afwerking en de kwaliteit van het kristal besloten. ‘We ontwerpen de lampen zelf: we beginnen met een schets en maken daar vervolgens een werktekening van. Klanten komen vaak hierheen om de mogelijkheden te ontdekken. We zijn, vind ik, een heel bijzonder bedrijf: je maakt elke keer iets anders, iets nieuws.’ ‘Het is een creatief vak en je komt over de hele wereld om de kroonluchters op te hangen. Bij grote projecten werken we vaak samen met de architect, terwijl we ook regelmatig in samenwerking met Monumentenzorg en de Rijksgebouwendienst werken aan restauraties.’ Een van de mooiste projecten die HPV de laatste jaar heeft uitgevoerd, vindt Vrisekoop de restauratie van de kristallen kroonluchters in ➔ METAALJOURNAAL WINTER 2012 <<

29

Onderhoud en reparatie van kroonluchters blijft altijd nodig

het Paleis op de Dam in Amsterdam, uit de tijd van koning Lodewijk Napoleon. Een ander hoogtepunt was het verzorgen van de kroonluchters in de replica van Huis ten Bosch in de Holland Village in Japan. ‘Maandenlang zijn onze jongens van de montageploeg daar aan het werk geweest, tot aan de opening aan toe. Zij komen op heel mooie plaatsen.’ De tien medewerkers plaatsen de kroonluchters altijd zelf. ‘Ze reizen de hele wereld over en ontmoeten de ‘rich and famous’ op deze aarde.’ Maar ook de kroonluchters in Hotel l’Europe, het Amstelhotel en Hotel des Indes in Den Haag waren mooie opdrachten. paushuize

Afgelopen week was HPV nog aan het werk in Paushuize in Utrecht, een monumentaal pand op een steenworp afstand van de Dom waar alle kroonluchters gerestaureerd moesten worden. ‘Dit soort klussen varieert van een paar dagen tot een paar weken. De luchter moet eerst helemaal uit elkaar gehaald worden, het kristal moet er af. Hoe lang een restauratie duurt 30


is vooral afhankelijk van het kristal. Maar ook de restauratie van een kroonluchter van vijf meter hoog, met een diameter van tweeënhalve meter, in een schouwburg in Duitsland mocht er zijn,’ stelt Vrisekoop tevreden vast. Momenteel hebben ze veel projecten in de Arabische wereld en Rusland. ‘Laatst hebben we kroonluchters in een groot hotel in de Russische stad Sotsji opgehangen voor de Winterspelen van 2014. In de lounge en bij de entree hangen nu een paar prachtige exemplaren in Europese stijl.’ kristal op voorraad

In de werkplaats laat Vrisekoop zijn grote voorraad onderdelen zien. ‘Kijk, in deze meterslange ladenkast liggen in alle soorten en maten kristal, antieke pegels, kettingen en ringen bij elkaar. Het is de grootste voorraad van Nederland, afkomstig uit heel Europa, hierdoor kunnen we zoveel restauraties uitvoeren. Zonder dit materiaal was ik nergens. Losse pegels verkoop ik niet. Straks loop ik een opdracht mis voor de restauratie van een kroonluchter omdat ik aan een particuliere klant

voor een tientje die ene kristallen pegel heb verkocht.’ De kast is indrukwekkend, net als de zestig jaar oude kroonluchters uit de Tweede Kamer, twee stuks, waaraan gewerkt wordt in de werkplaats. Met een medewerker hangt Vrisekoop het gigantische object aan haken. ‘Dit exemplaar

‘Laatst hebben we kroonluchters in een hotel in Rusland opgehangen voor de Winterspelen van 2014’ moet opnieuw gespoten worden, er komt nieuwe elektriciteit in en we gaan nieuw kristal rijgen.’ De toekomst voor HPV ziet Vrisekoop positief in. ‘Het onderhoud en de restauratie van kroonluchters blijft altijd nodig, en in de verkoop zie ik ook alleen maar een gunstige ontwikkeling, ondanks de economische crisis.’ ❚ Meer informatie: www.hpv.nl

OOMINFO

ALLES OVER OOM OP DE VOLGENDE PAGINA’S WIE WIJ ZIJN | WAT WIJ DOEN | CONTACTGEGEVENS | ONZE REGELINGEN | ONZE SERVICE | MIJNOOM.NL

JACK VAN DER HEIDEN (51), IS PRAKTIJKOPLEIDER BIJ MACHINEFABRIEK VAN DER KLIFT IN ROTTERDAM

‘Ik zit vanaf mijn zestiende in de Metaal, dus zo langzamerhand weet ik wel waar ik het over heb. Als praktijkopleider ben ik in het bedrijf verantwoordelijk voor de begeleiding van alle vmbo- en mbo-stagiars en voor de opleiding van BBL-leerlingen tot vakman. Ik begeleid ze bij het draaien, frezen, plaatwerken, lassen - noem maar op. De techniek gaat snel, er zijn steeds nieuwe ontwikkelingen in ons vakgebied. Om bij te blijven, moet je altijd blijven leren.’ foto frank ruiter


31

OOM, AANGENAAM!

EEN OPLEIDING? OOM HELPT MET RAAD EN DAAD

Wie is OOM?

Via OOM kunnen werknemers en werkgevers in de metaalbewerking gebruik maken van subsidies en financiële bijdragen voor scholing en ontwikkeling.

De toekomst van een bedrijf valt of staat met goed opgeleide mensen. OOM, het Opleidingsen Ontwikkelingsfonds voor de Metaalbewerking, zet zich in om vakmanschap in de branche te behouden en te vergroten. Bij OOM zijn een kleine 15.000 bedrijven en circa 145.000 werknemers aangesloten. Daarmee is OOM één van de grootste opleidingsfondsen van Nederland.

Wat doet OOM? Onze missie is het het professionaliseren van de Metaalbranche. Dit doen wij door financiële steun te bieden aan werknemers en werkgevers die door het volgen van een opleiding of cursus beter willen worden in hun werk. Daarnaast adviseert OOM bedrijven bij de opleiding en ontwikkeling van hun personeel. Ook zet OOM zich in om de instroom in de branche te vergroten. Want met de vergrijzing voor de deur zijn de komende jaren veel geschoolde arbeidskrachten nodig.

Wie bestuurt OOM? Het bestuur van OOM bestaat uit vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties. De vertegenwoordigers van de werkgevers zijn afkomstig uit de Koninklijke Metaalunie. De werknemersvertegenwoordigers komen uit FNV Bondgenoten, CNV Vakmensen en De Unie.

Persoonlijke trainingstoelage voor werknemers (PTT2012) Deze OOM-regeling vergoedt 50% van de kosten voor een opleiding, training of cursus, tot een maximum van €750,-. Bedrijven kunnen voorafgaand aan de cursus een bijdrage aanvragen via www.mijnoom.nl. Maar ook werknemers zelf kunnen deze aanvraag doen. De PTT2012 kan voor maximaal 15 werknemers worden aangevraagd of, indien dat meer is, voor 30% van het personeelsbestand.

Ontwikkelbudget Investeren in uw personeelsbeleid? Vraag dan een Ontwikkelbudget aan. Hiermee beschikt u voor een periode van twee jaar over een budget van €1800,- om het personeelsbeleid van uw bedrijf naar een hoger plan te tillen. Er is een Ontwikkelbudget beschikbaar voor maximaal 600 bedrijven.

Leerwerkbijdrage Aan de slag met een leerling in uw bedrijf? Maak dan gebruik van onze Leerwerkbijdrage als tegemoetkoming in de opleidingskosten van een leerling. Ook voor het schooljaar 2011/2012 geldt voor BBL aanvragen een extra vergoeding van €1250,-.

Stagebijdrage Biedt u een stageplaats aan een leerling van vmbo, mbo (BOL) of hoger onderwijs? Dan komt u in aanmerking voor de stagebijdrage. De bijdrage is gebaseerd op een vijfdaagse werkweek en is bij minder dagen per week evenredig lager. De bijdrage kan bij technische stages oplopen tot € 300,per maand en bij niet technische stages tot € 125 per maand. Voor vmbo’ers is de maximale bijdrage € 200,- per maand.

Ervaringscertificaat

CONTACT MET OOM Heeft u een vraag of wilt u hulp van een van onze medewerkers? Er zijn verschillende manieren waarop u ons kunt bereiken.

Een ervaringscertificaat (EVC) maakt het vakmanschap van uw werknemers inzichtelijk en kan zelfs diploma’s opleveren. OOM heeft een vergoeding voor EVC-procedures die kan oplopen maximaal €750,- per kandidaat.

Jobstart Jobstart is een vergoeding voor het scholen en begeleiden van werkloze werkzoekenden (langer dan zes maanden) en arbeidsgehandicapten, die hierdoor geschikt worden gemaakt voor een functie binnen uw bedrijf. De vergoeding bestaat uit een standaardbedrag van €1000,- voor begeleiding op de werkvloer en interne scholing, met daarnaast een vergoeding voor externe scholing en een eventuele bonus bij een langdurige arbeidsrelatie.

Via de regiomanagers en bedrijfstakvoorlichters OOM vindt het belangrijk om aanwezig te zijn in het land. Daarom zijn er tien regiomanagers en veertig bedrijfstakvoorlichters. Zij zijn het aanspreekpunt voor zowel werkgevers als werknemers.

Op het hoofdkantoor Post: Postbus 15, 2390 AA Hazerswoude-Dorp Bezoek: Frankrijklaan 10, 2391 PX Hazerswoude-Dorp Tel: 0172 - 52 15 00 | Fax: 0172 - 52 15 77 E-mail: [email protected] Onze medewerkers zijn bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur.

Op internet www.oom.nl, www.mijnoom.nl

32

>> METAALJOURNAAL WINTER 2011 2012

Op www.oom.nl staat deze meter die aangeeft hoeveel euro er nog beschikbaar is voor de Persoonlijke TrainingsToelage (PTT2012).

Kijk voor meer informatie en de voorwaarden van onze regelingen en bijdragen op www. oom.nl/regelingen

PTT2012: NOG NOOIT ZO MAKKELIJK Het aanvragen van een PTT is nu eenvoudiger dan ooit. En dat merkt OOM. Het aantal aanvragen is bijna verdubbeld. Jan Kok is hoofd cursusadministratie bij OOM: ‘Wat er veranderd is in de aanvraagprocedure van de PTT? Niet alleen is het digitale loket MijnOOM onlangs vernieuwd en gebruiksvriendelijker geworden, we hebben ook de aanvraag- en declaratieprocedure onder de loep genomen. We wilden de administratieve last voor werkgevers zoveel mogelijk beperken. Het aanvraagformulier kan nu volledig digitaal naar OOM worden verstuurd, werkgevers hoeven dus niets meer af te drukken en op te sturen.’ verbetering

Zodra OOM de aanvraag in behandeling neemt, ontvangt de afzender een voorlopige toekenning over de mail, waarin het gereserveerde bedrag staat vermeld. Bijgesloten zijn een declaratieen een POP-formulier, die tot vier maanden na de beëindiging van de cursus kunnen worden ingediend. ‘Dat is echt een verbetering. Werkgevers kunnen er nu gemakkelijk voor zorgen dat de aanvraag OOM bereikt vóór de cursus van start gaat.’ Voorheen moest ook het POP-formulier voorafgaand aan de cursus naar OOM worden opgestuurd. Dat leverde vaak problemen op. Het formulier moet zowel door werkgever als werknemer worden ondertekend. Dat was lastig, bijvoorbeeld in het geval van ambulante werknemers, die niet vaak op kantoor zijn. Zij waren vaak te laat met hun POP-formulier, waardoor de aanvraag werd afgewezen. declaratieprocedure

Ook de declaratieprocedure is nu stukken simpeler. Naast het declaratieformulier en het ondertekende POP-formulier hoeven er nog maar twee bewijsstukken naar OOM te worden opgestuurd: de factuur en, naar keuze, het bankafschrift of een kopie van het certificaat, dat is voldoende. ‘Sinds enkele weken hebben we het aantal aanvragen voor de PTT praktisch zien verdubbelen. Kregen we vroeger zo’n 35 aanvragen per dag binnen, tegenwoordig zijn dat er gemiddeld 65. Werkgevers reageren dus heel positief, al heeft dat vast ook te maken met de versoepeling van de regeling.’ De bijdrage in de scholingskosten van werknemers is nog steeds vijftig procent per jaar, maar nu met een maximum van € 750,- . En de PTT kan voor maximaal 15 werknemers worden aangevraagd of, indien dat meer is, voor 30% van het personeelsbestand. Kok raadt werkgevers en werknemers aan op de website van OOM goed in de gaten te houden hoeveel er nog in de PTT2012-pot zit. ‘Want iedereen weet inmiddels: op is op!’

‘Houd op onze site in de gaten hoeveel geld er nog in de PTT2012pot zit, want op is op!’

Meer informatie over de PTT2012? Kijk op www.oom.nl/PTT


33

MEER STAGES = MEER INSTROOM Stages zijn dé manier om nieuwe mensen voor de metaal te werven. Nog te weinig bedrijven doen mee, terwijl het nu toch echt heel aantrekkelijk wordt. Dit voorjaar gaat de website www.stagewijs.nl de lucht in, met daarop praktische informatie en tips over de duur van de stages, verzekeringen, wetgeving, stagevergoedingen en concrete praktijkopdrachten voor vmbo-stages. ‘Wij willen het aantrekkelijker maken voor bedrijven om stageplaatsen aan te bieden,’ zegt coördinator stages Denise Jansen. ‘OOM-bedrijven hebben aangegeven behoefte te hebben aan praktische informatie over stages in het vmbo. Wij willen hen daar graag bij van dienst zijn.’ stagevergoedingen verhoogd

Ook aantrekkelijk: per 1 januari zijn de stagevergoedingen verhoogd. Dit maakt het voor metaalbedrijven nog interessanter om tijd en energie te investeren in stagiairs. Voor een vmbo-stagiair is een vergoeding voor de werkgever beschikbaar van 200 euro naar rato per maand, voor het mbo is dit 250 euro, en een hbo’er krijgt 300 euro. Voor niet-technische stages blijft een vergoeding van 125 euro per maand beschikbaar. Jansen: ‘Wij richten ons nu op de vmbo-stages, maar we zetten ons vervolgens ook in voor stages op mbo-niveau BOL 1, 2, 3, 4 en hbo. Voldoende instroom is nodig voor een gezonde toekomst voor de metaalbranche, nieuw talent moet worden gestimuleerd. Daarom is het van groot belang om in stages te investeren. Daarnaast zien we dat er een afnemende instroom is van BBL-leerlingen, waardoor het voor bedrijven steeds belangrijker wordt om via stages met potentiële werknemers in contact te komen.’ samenwerking

Het aantal OOM-bedrijven dat de afgelopen jaren een stageplaats heeft aangeboden is laag. ‘In 2011 hebben 1395 bedrijven stagiairs in dienst gehad. Dat is 9,5 procent van alle bedrijven in onze sector. We willen dit percentage graag verhogen.’ Naast praktische informatie over stages kunnen OOM-bedrijven via de website www.stagewijs.nl gratis praktijkopdrachten van het Metalen Scharnierpunt bestellen voor stagiairs. Op die manier hoopt OOM het bedrijven nog gemakkelijker te maken. ‘Daarvoor is het ook belangrijk om de samenwerking tussen het bedrijfsleven en het onderwijs te optimaliseren. We doen er alles aan om deze onderlinge contacten te versterken.’

‘Wij willen het aantrekkelijker maken om stageplaatsen aan te bieden’

Voor meer informatie over stagevergoedingen kijk op www.oom.nl/stages

34


OOM IN DE REGIO Onze regiomanagers vertegenwoordigen OOM in de regio. Bij hem of haar kun je terecht voor al je vragen over opleiden en ontwikkeling. Rijnstreek en Haaglanden Pieter Langeveld Telefoon: 06 304 112 11 E-mail: [email protected] Overijssel en de Noordoostpolder: Jan Abbing Telefoon: 06 519 908 28 E-mail: [email protected] Utrecht, het Gooi, Flevoland, Veluwe Evert Polhoud Telefoon: 06 519 916 59 E-mail: [email protected] Limburg Patricia Storms Telefoon: 06 209 568 03 E-mail: [email protected] Friesland, Groningen en Drenthe Michiel Jansen Telefoon: 06 537 624 17 E-mail: [email protected] Midden- en Oost-Brabant Marcellino Kat Telefoon: 06 519 908 35 E-mail: [email protected] Zeeland en West-Brabant Jet Ruiter Telefoon: 06 519 908 33 E-mail: [email protected] Noord-Holland m.u.v. het Gooi Anton Verlaan Telefoon: 06 519 908 30 E-mail: [email protected] Rijnmond Houria Belkhadda Telefoon: 06 304 129 83 E-mail: [email protected] Gelderland Johan-Peter Leeuwenburg Telefoon: 06 533 661 48 E-mail: [email protected]

Metaaljournaal is een uitgave van het Opleidings en Ontwikkelings fonds voor de Metaalbewerking (OOM). OOM adviseert over scholing en ontwikkeling van vak manschap in de metaalbewerking. OOM is de uitvoeringsorganisatie van sociale partners. In het fonds zijn de volgende organisaties vertegenwoordigd:

WOORD ZOEKER Speel de puzzel online en maak kans op deze draadloze haakse slijper. Ga naar www.metaaljournaal.nl om de woordzoeker in te vullen. Als je de hoofdprijs niet wint, maak je altijd nog kans op dat andere topgereedschap.

5X TWEEDE PRIJS

Vanuit werkgevers: ❚ Koninklijke Metaalunie, Nederlandse Organisatie van ondernemers in het MKB in de metaal

Zeer complete soldeerset van Ferm

Vanuit werknemers: ❚ FNV Bondgenoten ❚ CNV Vakmensen ❚ De Unie Na schriftelijke toestemming van OOM is het mogelijk delen uit deze publicatie over te nemen.

Colofon ❚ Redactie: Frank Hylkema Michel Revet (eindredactie) ❚ Medewerkers OOM: May Enning Linda Roessen Barbara Verhulst Hans Weeda ❚ Redactionele bijdragen: Annemiek de Gier Evelien Hoekstra Frank Hylkema Annemarie Vestering ❚ Fotografie: Hans van den Heuvel Frank Hylkema Rob Overmeer Rita van der Poel Frank Ruiter Mark van der Zouw ❚ Ontwerp en productie: Team Hilgersom, Amsterdam

Maak de puzzel op www.metaaljournaal.nl en speel mee voor de prijzen

HOOFDPRIJS Accu haakse slijper. Met sterke 18v. motor. Inclusief lader en twee accu’s, in handige koffer

10X DERDE PRIJS Uitgebreide boren en bitset

De woorden uit de lijst staan kriskras verborgen in het veld met letters. Als je alle woorden uit de lijst in het letterveld hebt doorgestreept, vormen de overgebleven letters (in de leesrichting) de oplossing van de puzzel.

M

E

R

V

A

R

I

N

G

B

P

R

A

C

N

C

R

U

E

T

N

O M

E

C

U

L

N

Z

I

N

K

I

O

S

S

H

R

C

A

E

E

R

S

L

R

I

T

I

S

O

A

A

N

O

N

O

L

N

A

N

U

I

B

D

T

A

J

H

S

N

U

E

S

O

P

K

E

E

P

C

E

E

R

M O

T

O

R

T

R

M

S

E

K

A

Metaaljournaal wordt gedrukt op papier van verantwoorde herkomst.

A

R

E

O M

I

N

A

I

R

I

N

T

T

P

L

N

G

L

S

J

F

E

T

❚ ISSN: 1568-0959

T

L

O

O

D

O

E

L

B

A

G

V

S

T

A

G

E

E

V

A

K

M

A

N

VERSPANEN BIJSCHOLING LOOD LOOPBAAN BOOR ERVARING MACHINE VAKMAN MONTEUR CURSUS CNC LAS OOM MOTOR RESTAURANT MOER METAAL KENNIS CAD PTT ZINK FREES STAGE

Dit zijn de winnaars van de najaarspuzzel Bouwradio: Arjan Hessels uit Ens Combitool: Vincent Berendsen uit Groenlo, P. Driessen uit Middelbeers, Marijn Verweijen uit Vlijmen, A. Maljaars uit Zoutelande, Corne van Gennip uit Raamsdonksveer, Ratelgreep: M. Zweep uit Schagen, Henk Jellema uit Den Helder, Niek te Lindert uit Aalten, Corne van Ommeren uit Barneveld, Harm Vink uit Easterein, Carine Wauters uit Sas van Gent, Anne Hendriks uit Loosbroek, Wim de Wits uit De Meern, G. Budding uit Heteren, Roy Huyskens uit Stramproy


35

KENNIS? INSPIRATIE? INFORMATIE? TIPS?

OOMNIEUWS! Speciaal voor werkgevers is er nu de gratis maandelijkse nieuwsbrief van OOM. Boordevol kennis, inspiratie, informatie en tips over scholing en ontwikkeling van vakmanschap in uw bedrijf. Meld u aan op www.oom.nl/nieuwsbrief voor een gratis abonnement.

KENNIS LIGT OP DE WERKVLOER Nick Sprado over zijn cursusloopbaan. Wil je verder? Maak van je hart geen moordkuil!

Recommend Documents