PRAKTIJK4Masterclass
Door Frank Doorhof |||||
Belichting 5:
Keep it simple In de zomer is het natuurlijk heerlijk om naar buiten te gaan voor fotoshoots, waardoor de hele wereld je studio wordt en de mogelijk heden onbeperkt zijn. Maar heb je echt een hele flitsinstallatie nodig om buiten wat moois te maken?
DE EXPERT
FRANK DOORHOF Frank Doorhof is gevierd portretfotograaf en expert op het gebied van belichting en kleurtechniek. Naast fotograaf is hij ook bekend om zijn kalibratietechnieken voor video-apparatuur. De meeste mensen kennen hem vanwege zijn workshops: Frank weet als geen ander zijn kennis over te dragen en mensen uit te dagen zelf te experimenteren. Geen wonder dus dat hij de eerste Europese Kelbytraining instructeur is. In een serie masterclasses zal hij zijn kennis en ervaring met ons delen. Dit bespreekt Frank een belangrijk onderdeel: hoe moeilijk moet je het jezelf maken? In een eerdere masterclass heb ik aandacht besteed aan verschillende manieren van flitsgebruik buitenshuis, dat zal ik dit keer niet doen. Deze masterclass gaat over “keep it simple”, maar vooral de denkwijzen die ik zelf gebruik tijdens buitensessies.
44 photo digitaal
pdNL018_044049_mc_frank_f1_mha.indd 44
25-08-10 09:46
De apparatuur Veel mensen hebben nog steeds het idee dat een foto bepaald wordt door de apparatuur. Als ze een foto zien die gemaakt is door een professionele fotograaf denken ze dat deze zo’n indruk maakt door de enorme hoeveelheid apparatuur die gebruikt werd, of door die magische supercamera. Zien ze vervolgens een fantastische buitenfoto die gemaakt is door een amateur gemaakt dan is dat puur mazzel. Niets is echter minder waar, maar meer daarover verder in dit artikel. Laten we eerst eens kijken wat wij zoal gebruiken op locatie en waarom, en daarna brengen we alles terug tot het meest essentiële.
Totaalpakket Het totaalpakket aan apparatuur dat ik gebruik valt nog mee, maar het stelt me wel in de gelegenheid om nagenoeg alles te doen. Als ik de workshops op locatie geef dan hebben we meestal de volgende apparatuur bij ons. • 2 Elinchrom Ranger RX speed met 2 A-koppen. • 1 Elinchrom Quadra met A-kop • 1 Macbook pro met matscherm voor tethered schieten • 2 Elinchrom Maxilight • 1 Elinchrom Deep octa • 1 Grid set + reflector • 1 Elinchrom varistar paraplu (doorschiet paraplu) • 1 Kipor brandstofgenerator met een BXri kop (voor nood) En natuurlijk niet te vergeten de bekende accessoires zoals gaffertape (heel belangrijk), een deken of doek om eventueel op te zitten/liggen, colorchecker, lichtmeter, etc. Al met al is dat een groot pakket en eerlijk gezegd heb ik vaak ook geen zin om dit allemaal mee te nemen. Het is altijd gevaarlijk om heel exact een buitensessie te plannen, vooral in Nederland. Je kunt een situatie inschatten, maar je loopt het risico de verkeerde spullen mee te nemen. Ben je van plan een serie te schieten met natuurlijk licht, dan adviseer ik ook altijd om een flitser mee te nemen. Met de Elinchrom Quadra is dat niet echt een probleem aangezien ze nagenoeg onder de voorstoel van een gemiddelde auto passen. Voor ik op locatie ga fotograferen neem ik er eerst een kijkje. Zo krijg ik een goede indruk van wat ik kan verwachten op die locatie en probeer dan in te schatten wat ik nodig heb. Ik vraag ook meestal aan degene die de locatie regelt of kent om wat foto’s te mailen. Dit kunnen gewoon foto’s zijn vanuit een telefoon of mik-en-klikcamera, het gaat om de mogelijkheid om in te schatten wat ik nodig heb. Zorg er ook voor dat je goed op de hoogte bent van de tijden van de zonsopgang en zonsondergang als je rond deze tijden gaat werken. Niets is zo irritant voor het team om in het donker of licht te staan als je net wat anders gepland had. Voor deze informatie zijn perfecte apps te downloaden voor bijvoorbeeld je iPhone. Aan de hand van al deze informatie maak ik een inschatting van wat ik nodig heb en ik neem altijd iets extra mee ‘voor het geval dat.’ Te vaak ben ik weggegaan
|||||||||||
De visie vooraf
photo digitaal 45
pdNL018_044049_mc_frank_f1_mha.indd 45
25-08-10 09:46
PRAKTIJK4Masterclass met één flitsers om er op locatie achter te komen dat twee flitsers toch eigenlijk wel fantastisch zou zijn, maar goed… Al die keren daarvoor gebruikte ik er maar één terwijl ik er twee bij me had: dilemma’s, dilemma’s.
Zoek het licht, of beter: zoek de schaduw De meest gemaakte fout is dat fotografen alleen maar kijken naar het licht en niet naar de schaduw. Hoewel het lijkt alsof het hetzelfde is (immers: zonder licht geen schaduwen) is het feitelijk toch een andere manier van denken. Ik kijk altijd naar de schaduwen. Als een schaduw mooi valt is het voor mij het hoogtepunt van de foto, als een schaduw verkeerd valt dan breekt hij de hele foto af. Hoe zoek je echter naar schaduwen als je een flitser gebruikt? Dit is altijd leuk om te zien als ik de workshops geef op locatie: vaak beginnen we met natuurlijk licht en daar komen in 90% van de gevallen mooie platen uit. Voegen we vervolgens de flitsers toe, dan blijken bijna alle fotografen toch te kijken naar het natuurlijke licht. Dat is op zich logisch, aangezien de zwakkere modellampen het nooit kunnen winnen van natuurlijk licht. Maar wat wordt het resultaat als je de zon slechts als accentverlichting gebruikt en de flitsers als hoofdlicht? Als je in zo’n geval het model naar de verkeerde kant laat kijken/poseren krijg je heel lelijke foto’s en dat is nooit de bedoeling!
||||||||||||
De lichtmeter Mensen die mijn artikelenserie regelmatig lezen zullen het wel weten; ik ben een groot voorstander van het gebruik van een lichtmeter en vooral in dit soort situaties komt hij perfect van pas. Bij het meten van een scène neem ik meestal eerst een meting aan de schaduwkant van mijn model (bij het gebruik van flitsers kan dit de zonkant zijn, maar in ieder geval de kant waar ik geen flits ga gebruiken). Hierbij neem ik als vaste waarde 1/125 en laat ik de meter het diafragma aangeven (meetrichting is de lichtbron; de zon of een sterk reflecterend object). Stel dat de meter aangeeft dat het diafragma f8.0 moet zijn. Je weet nu dat de schaduwkant perfect belicht zal zijn als je schiet met een diafragma van f8.0. Feitelijk kun je nu met de flitskracht de uit straling van de foto bepalen. Plaats je de flitser ook op f8.0 dan krijg je een gelijke, vlakke uitverlichting. Zet je de flitser hoger, op bijvoorbeeld f11, dan krijg je meer dynamiek in de foto. Je kunt ook anders meten, we komen dan op misschien wel mijn favoriete techniek: hierbij heb je een lichtmeter nodig die een spotmeterfunctie heeft. Zet de lichtmeter op de spotfunctie en richt op een wit wolkje. Als je nu een meting krijgt van f8.0 op 1/125 weet je dat je met deze instellingen een foto maakt waarbij die wolk een waarde zal krijgen van 18% grijs (dat is wat een spotmeter doet). Door de scène te schieten op 2,5 stops hoger zal de wolk 100% wit worden en op 4,5 stops lager volledig zwart. Dit noemen we het fotografisch dynamisch bereik. Dit verschilt echter iets per camera en hogere ISO waardes zijn iets minder dynamisch dus experimenteer hiermee. Met deze kennis kun je heel snel visualiseren hoe een scène er uit komt te zien als je flits toevoegt. Wil je in het
46 photo digitaal
pdNL018_044049_mc_frank_f1_mha.indd 46
25-08-10 09:46
Was het thema niet “keep it simple”? Dat klopt, maar onthoud altijd dat er niets makkelijk is als je de basis niet kent, en wat ik tot nu toe beschreven heb is puur de basis. Heb je dit te pakken, dan de rest letterlijk een fluitje van een cent. Keeping it simple: zoals eerder aangegeven moet je het niet te moeilijk maken, uiteindelijk gaat het om de foto, niet om de techniek, hoewel ik die wel enorm belangrijk vind. Het gaat voornamelijk om het kijken en het visualiseren: je moet als fotograaf letterlijk van te voren zien wat er gaat gebeuren met een foto, en dat is niet zo moeilijk als je denkt. Iedereen kan zich een voorstelling maken van de foto die je wilt maken. Te veel mensen zetten gewoon een model neer en beginnen te schieten, en de meest gehoorde opmerking is dan: “Bij jouw foto’s lijkt het allemaal fantastisch, maar als ik het doe is het net alsof het model erop geplakt is, hoe komt dit?” Het antwoord is kort: “Omdat je niet hebt gevisualiseerd.” In de natuur zijn we gewend aan schaduwen en aan de richting van licht. Als we dan een scène zien waarbij er een duidelijke richting van het licht is, maar waar het model recht van voren platgeflitst wordt, dan is er inder-
daad sprake van een ‘geplakt’ model. En dat willen we niet. Breng dus zelf ook binnen je foto wat lichtdirectie aan. Dit betekent natuurlijk niet dat je de flitser in dezelfde hoek moet zetten als de zon, maar het betekent wel dat je gaat spelen met schaduwen, waarbij je de gehele realiteit mag veranderen; je kunt er zelfs iets surrealistisch van maken. Houd echter altijd de richting van het licht in de gaten, ofwel: wees niet bang voor schaduwen maar gebruik ze juist. En gebruik je lichtmeter om de verschillen tussen natuurlijk licht en flitslicht te bepalen. Als je vindt dat je het natuurlijke licht te ver weg gedrukt hebt kun je de sluitertijd verlengen, zodat er meer licht binnengelaten wordt. Snellere sluitertijden geven bij DSLR’s snel problemen omdat er een maximale syncspeed (xsync) op een camera zit (zie eerdere masterclass). Meestal hou ik daarom als maximale sluitertijd 1/125s tot 1/160s aan.
In de praktijk? Nu gaan we het simpel houden. De foto’s in dit artikel zijn allemaal geschoten met een flitser en een doorschiet paraplu aangesloten op de Elinchrom Quadra Ranger. Sterker nog, de hele sessie duurde in totaal misschien 10 minuten. Het enige dat ik heb gedaan is het bepalen van de richting van het licht. De metingen zijn gedaan op de achtergrond bij de buitenscènes en op de muren bij de binnenscènes. In dit geval wilde ik (en het
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
laatste voorbeeld een donkere lucht kun je de flitser op f11 instellen en daarmee de foto maken, de wolken worden daardoor zeer donker en dreigend. Wil je een bijna normale invulflits, dan stel je de flits in op f4.0.
photo digitaal 47
pdNL018_044049_mc_frank_f1_mha.indd 47
25-08-10 09:46
PRAKTIJK4Masterclass bruidspaar) een wat meer surrealistische look. Daarom hebben we redelijk wat flitslicht gebruikt hebben om het aanwezige licht te onderdrukken. Het aanwezige licht is met ongeveer 2 stops onderdrukt. Met deze informatie in het achterhoofd moest ik enkel de hoek bepalen van de flitser, op de personen meten en de foto nemen met twee stops hoger voor de perfecte belichting. Aangezien het hier geen modellen betreft maar een bruidspaar neem je geen tijd om de poses allemaal perfect te krijgen: zij willen graag naar de feestzaal dus werk je zo snel mogelijk maar probeer je wel zoveel mogelijk verschillende hoeken te vinden. Een assistent is ideaal in dit geval om snel de flitser iets te kunnen verschuiven.
||||||||
Conclusie Leren werken met een lichtmeter haalt al het giswerk uit je werk. Als je snapt wat je doet en je globaal kunt visualiseren wat je zou willen bereiken is het mogelijk om enorm veel tijd te besparen op locatie en kun je een hele serie foto’s binnen een uur afwerken waar je normaliter misschien een halve dag over had gedaan. Al snel zul je denken: “Was dat alles?.” n Met dank aan het bruidspaar voor het beschikbaar stellen van hun moment.
48 photo digitaal
pdNL018_044049_mc_frank_f1_mha.indd 48
25-08-10 09:46
Gebruikte accessoires in deze masterclass: Deze items werden gebruikt tijdens de foto’s van deze masterclass. Ze zijn te koop via diverse kanalen, maar wij verwijzen je graag door naar de informatieve webwinkel van de importeur. www.fotoflits.nl
Elinchrom Quadra met A-kop Deze intelligente en vooral uiterst draagbare flitsinstallatie heeft een ingebouwde EL-Skyport voor draadloze ontsteking, maar ook voor radiografische bediening van de vermogensinstelling. Tevens kent deze set een ingebouwd daglicht LED instellicht. De accu weegt slechts drie kilo. De Slavecel heeft een automatische herkenning voor een rode-ogen voorflits. De flitsinstellingen zijn volledig asymmetrisch in te stellen, in de verhouding 2:1 zo kun je de ene kop op vol vermogen laten ontsteken en de andere supersnel. De set komt met een Rander Q-Head A, die compact en lichtgewicht is. Prijs: ca. 1319 euro
Elinchrom Deep Octa 100cm
Elinchrom Varistar parapluset 85cm
Deze Deep Octa geeft door de diepere ligging van de lampkop een licht met langere schaduwen. De doorsnee van deze fraaie softbox is 100cm. Hij is uitgevoerd met een frontdiffuser en een binnendiffuser, welke zowel beiden of apart gebruikt kunnen worden. De adapter is in de prijs inbegrepen en met de bijgeleverde tas kun je hem snel en veilig opbergen, met de adapter er nog op. Dat scheelt weer in opzetten en afbreken. Prijs: ca. 339 euro
Deze set is speciaal voor binnen en buiten de studio. Het zorgt voor een mooi zacht en gelijk verdeeld licht, dat mede wordt veroorzaakt door de centrale positie van de paraplu ten opzichte van de flitser. Je zou dit licht zelfs kunnen vergelijken met het licht dat uit een softbox komt. Het is ideaal voor industriële, portret- en groepsfotografie. De paraplu is lichtgewicht en is makkelijk op te zetten en in te klappen. De set bestaat uit een paraplu, een beschermhoes en een 24cm VariStar reflector. Prijs: ca. 138 euro
Elinchrom Maxilite De Maxilite spotreflector is een grote reflector en geeft een mooie lichtbundel, waarmee je bijvoorbeeld zonlichteffecten mee kunt nabootsen. Daarbij levert deze reflector harde en heldere hooglichten. Vanwege de krachtige lichtbundeling wordt hij veel gebruikt voor sportcentra en hoge ruimten, maar ook buiten kun je hier je voordeel mee doen. Prijs: ca. 136 euro
MacBookPro met matscherm Om in de buitenlucht meteen te kunnen oordelen of je resultaat is het handig een groter scherm te hebben. Apple staat bekend om haar goede accu’s en lichtgewicht laptops. Deze krachtpatser is dan ook ideaal. Vanaf de 15-inch versie kun je hem tegen een meerprijs ook met een mat scherm bestellen. Door dit scherm heb je minder last van reflecties in de buitenlucht, hoewel je wat inlevert op kleurintensiteit. Prijs: vanaf ca. 1884 euro Web: www.store.apple.com
photo digitaal 49
pdNL018_044049_mc_frank_f1_mha.indd 49
25-08-10 09:46
