TEKST: FRANK KOORNEEF, FOTO’S: FRANK EN GUUSJE KOORNEEF
Kijk op anwbwatersport.nl onder vaarvakanties voor meer buitenlandse tochten
1821
AANVANG WERKZAAMHEDEN Aanleg van kanaal en sluizen, plus een stuwmeer dat het kanaalpand voedt.
1833
OPENING De eerste schepen varen tussen de Maas en het lateraalkanaal van de Aisne.
1901
DRUKKE TIJDEN Dit jaar passeren 6.823 vrachtschepen het kanaal, dat zijn er gemiddeld 19 per dag.
1940
OORLOG In de meidagen van dit oorlogsjaar ligt het kanaal in de vuurlinie. De Fransen weten het terrein te behouden tot juni. Het dorp Le Chesne wordt grotendeels verwoest.
2014
PLEZIERVAART Jaarlijks passeren ongeveer 750 schepen, voornamelijk Nederlandse en Belgische jachten en wat huurboten. Het aantal vrachtschepen is teruggelopen tot een kleine 70 vrachtschepen per jaar.
KUNSTWERK
TRAP LOPEN SLUISGEWIJS DOOR DE ARDENNEN
HET FRANSE ARDENNENKANAAL LOOPT DOOR EEN PRACHTIGE OMGEVING MET HEUVELLAND EN BOSSEN. DE AANWEZIGHEID VAN EEN SLUIZENTRAP MET 27 SLUIZEN OVER NEGEN KILOMETER, MAAKT HET KANAAL NOG SPECIALER.
07 • 2014
032-037_WAK07_ART63_Vaarkunst.indd 33
ANWBWATERSPORT.NL
33
17-06-14 17:29
Na elke sluis wacht onverbiddelijk de volgende, en dat 27 keer...
De heuvel op De totale sluizentrap overbrugt een hoogteverschil van 79 m; het gemiddeld verval per sluis is 3 m
KLIMMEN EN DALEN Het 88 kilometer lange Ardennenkanaal werd rond 1830 aangelegd om een vaarverbinding te verkrijgen tussen de Maas en de Aisne of, in het groot gezien, tussen Parijs en het noordoosten van Frankrijk. In het hele kanaal liggen 44 sluizen. De scheepvaart klimt via 37 sluizen (inclusief de sluizentrap) 104 meter omhoog naar Le Chesne. Daarvandaan daal je in zeven sluizen af naar de zestien meter lager liggende Maas. Het kanaal heeft een zijtak naar Vouziers.
34
Gemiddelde onderlinge afstand 300 m
Bij het omhoog schutten kan de stroming in de sluis-
Terwijl je de ene sluis uitvaart, ligt vaak de volgende al weer voor
kolk fors zijn.
je.
ANWBWATERSPORT.NL
07 • 2014
032-037_WAK07_ART63_Vaarkunst.indd 34
17-06-14 17:30
Naar boven Je klimt via de sluizentrap van 83 naar 162 meter
27 geautomatiseerde sluizen over 9 km
boven de zee
Buffer Reservoirs tussen de sluizen zorgen als buffer voor wateropvang, en maken passeren gemakkelijker
Afmetingen sluiskolk: 38,5 x 5,05 m
N
a een ontbijt met vers stokbrood en veel café au lait trekken we de meerpennen uit de kade van het dorpje Asfeld. We varen naar de eerste sluis van vandaag. Zoals alle sluizen op dit kanaal is ook deze volledig geautomatiseerd, dus al snel varen we verder. Het kanaal loopt regelmatig door dichte bossen. De overhangende takken maken dat ‘t soms net lijkt of je over de Amazone vaart. Tussendoor heb je doorkijkjes op heuvellandschap met graan of maïs. Soms liggen dromerige dorpjes langs het kanaal, elk met z’n eigen graansilo. Het meest voorkomende dier is hier niet de eend of meerkoet maar de ijsvogel. Dit alles maakt het Ardennenkanaal tot een van de mooiste kanalen van Noord-Frankrijk. Op het eerste deel van het Ardennenkanaal ligt om de paar kilometer een sluis,
waarbij een paar honderd meter voor de invaart een stang boven het kanaal hangt. Een draai hieraan activeert de sluis, zodat je meestal al na een paar minuten kunt invaren. In de sluis zet je het schutproces in werking door een blauwe stang omhoog te duwen. In sluis 7 hebben we wat oponthoud, want de sluis geeft na het invaren totaal geen sjoege. Guusje klimt de hoge sluismuur op en meldt via de intercom in haar beste Frans dat de sluis ‘en panne’ is. Uit het antwoord maakt ze op dat het nog wel even gaat duren. Guusje installeert zich met een boek bovenop de sluismuur. Die avond overnachten we in Givry. Voor de volgende ochtend staat de sluizentrap door de ‘Vallée des Écluses’ op het programma. Hier liggen 27 sluizen over negen kilometer, dat is gemiddeld om de driehonderd meter een sluis. Voor ons ver-
trek gaan we weer naar de bakker, een vast ochtendritueel. Het is een zwoele ochtend en de bakker van Givry staat gekleed in sokken, onderbroek en schort zijn brood te verkopen.
Teamwork Op sluis 27 tanken we drinkwater. Na de sluis varen we een kort stukje op de Aisne en dan nadert sluis 26, officieel de eerste van de sluizentrap. De uren die volgen hebben een vast stramien: sluis invaren, schutten, sluis uitvaren. Na elke sluis wacht onverbiddelijk de volgende en dat 27 keer... Vaak ligt de volgende sluis net uit het zicht om een bochtje, het kanaal volgt het landschap en kronkelt tussen de heuvels door omhoog. Het nemen van deze sluizentrap is teamwork, zeker omdat het voor ons natuurlijk
07 • 2014
032-037_WAK07_ART63_Vaarkunst.indd 35
ANWBWATERSPORT.NL
35
17-06-14 17:30
27 sluizen over 9 kilometer, gemiddeld om de 300 meter een sluis
De Eglise St.-Didier in het dorpje Asfeld heeft een bijzonder grondplan in de vorm van een viool.
De tunnel van St.-Aignan komt uit in een sluis.
de sport is om zo snel mogelijk door alle sluizen te gaan. Gelukkig werkt het geautomatiseerde systeem erg goed: de sluizen staan al open of zijn bezig naar onze kant te schutten. Terwijl onze boot omhoogdrijft in een sluiskolk, lopen twee bemanningsleden vooruit naar de volgende sluis om daar de lijnen aan te kunnen pakken. De sluismuren zijn te hoog om de lijnen vanaf de boot om een bolder te leggen. Op deze manier gaan we vlot en probleemloos door de sluizen. Na afloop klokken we dat we de sluizentrap in vier uur en drie kwartier hebben afgelegd, een gemiddelde van nog geen tien minuten per sluis.
Voor anker Wat doe je als de sluis niet werkt en je weet dat het nog eventjes gaat duren? Dan pak je een goed boek.
36
ANWBWATERSPORT.NL
De omgeving van de sluizentrap is schitterend, met bossen en groene heuvels rondom, en af en toe een aardig dorpje. Helaas zijn veel sluiswachterhuisjes verlaten en verwaarloosd. De laatste drie slui-
zen van de sluizentrap liggen direct achter elkaar. Als we deze laatste paar sluizen achter de rug hebben, gaan we voor anker in het kanaal. Het inmiddels midden op de dag en erg heet geworden, bovendien hebben we ons flink in ‘t zweet gewerkt met al die sluizen. Zodra het anker vastligt springen we overboord. ‘s Avonds overnachten we in het dorp Le Chesne, op het hoogste deel van het kanaal. De laatste kilometers Ardennenkanaal dalen af van Le Chesne naar de Maas en met zes laatste sluizen gaan we omlaag. Het kanaal loopt hier door heel open landschap, waardoor je een ruim uitzicht op het omringende heuvelland hebt. Ongeveer 6 km voordat we de Maas bereiken, bereiken we het laatste kunstwerk van het Ardennenkanaal: de tunnel van St. Aignan. Omdat het een vrij korte tunnel is, kun je goed zien hoe je dwars door een heuvelrug vaart.
07 • 2014
032-037_WAK07_ART63_Vaarkunst.indd 36
17-06-14 17:30
In de sluizen moet heel wat werk verzet worden voordat je boven bent.
5 MUST DO
1
Bijzonder kerkje Neem in Asfeld een kijkje bij de fraaie vioolvormige kerk uit 1683.
ZIEN EN DOEN
2 3
Proeven?
Barok kerkje
De lokale specialiteit van Rethel is de boudin blanc.
4
Bezoek de ruïne
5
Bekijk het uitzicht
Op een prominente plek in het aan het Ardennenkanaal gelegen dorp Asfeld staat een barokkerkje met een bijzonder verhaal. De Eglise St. Didier is geheel uit lokale bakstenen gebouwd in 1683. Het grondplan van de in 2009 geheel gerestaureerde kerk is in de vorm van een viool, naar een ontwerp van de in Gent geboren pater Francois Romain. Romain was een opmerkelijk persoon: hij leidde onder meer de reconstructie van delen van de St. Servaasbrug in Maastricht, ook in 1683. Hiervoor bedacht hij een manier om in de stromende rivier funderingen te leggen. Door deze klus met succes te klaren, verwierf
Wandel naar het stuwmeer Loop vanuit Le Chesne naar het Lac du Bairon, het stuwmeertje dat het kanaal voedt.
Loop vanaf aanlegplaats bij la Cassine (bij sluis 2) naar de ruïne van Chateau des Gonzague. In juli en augustus deze zomer wordt hier elke vrijdag en zaterdag een Son et Lumière georganiseerd: spectacle-germinal.fr
Vanaf de 310 m hoge heuvelrug boven Dom-le-Mesnil (te bereiken vanaf het haventje in Pont-a-Bar) heb je een schitterend uitzicht over de Maasvallei.
hij een enorme reputatie als bruggenbouwer, zodat hij ook gevraagd werd voor de bouw van de Pont Royal over de Seine in Parijs. Na afloop van dit project werd Romain inspecteur van oevers en bruggen in Parijs.
Charteren Wie graag eens op het Ardennenkanaal zou willen varen, maar geen boot heeft of het te ver vindt, kan in Pont-à-Bar een boot huren bij Ardennes-Nautisme. Hier zijn onder meer Penichettes te huur. Kijk op ardennes-fluvial.com
07 • 2014
032-037_WAK07_ART63_Vaarkunst.indd 37
ANWBWATERSPORT.NL
37
17-06-14 17:30
