Kapitaal in Nederland is goedkoop (vooral als je het niet nodig hebt). In Polen is kapitaal duur

1

1.

INLEIDING:

Reeds vele jaren komen wij regelmatig in Polen en hebben daar vele relaties gekregen en vriendschappen gesloten. Tevens raakten wij gefascineerd door de grote tegenstellingen tussen Nederland en Polen waar het betreft de economische basisfactoren: grond, kapitaal en arbeid. •

Grond wordt in Nederland steeds schaarser. Veel teelten en productiemethoden zullen in Nederland verdwijnen. In Polen is grond goedkoop en in ruime mate voor handen, zij het van uiteenlopende kwaliteit.

•

Kapitaal in Nederland is goedkoop (vooral als je het niet nodig hebt). In Polen is kapitaal duur.

•

Arbeid is in Nederland zeer duur. Goede arbeiders zijn vaak moeilijk te vinden. In Polen is werk moeilijk te vinden, terwijl de mensen zeer gemotiveerd zijn.

U zult begrijpen dat bovenstaande punten ertoe hebben geleid dat wij ons op commerciële basis inzetten om de mogelijkheden tussen Nederland en Polen te benutten. Om de werkzaamheden gestructureerd uit te kunnen voeren is in 1996 Polen Informatie en Bemiddelingscentrum opgericht. Onze werkzaamheden hebben een breed draagvlak, zij omvatten o.a: c d e

Bedrijfsbemiddeling Projectontwikkeling Arbeidsplaatsbemiddeling

In deze brochure wordt een en ander toegelicht. Wij hopen dat het lezen hiervan uw belangstelling voor Polen zal opwekken of doen toenemen. Voor de praktische invulling van de daaruit voortvloeiende plannen zijn wij u gaarne van dienst. Namens Polen Informatie en Bemiddelings Centrum,

H. Nieuwenhuis

2

2.

POLEN

Algemene informatie over Polen In Polen vindt u nog rust en ruimte in een prachtig landschap, waar vaak de ongerepte natuur nog de boventoon voert. Van oudsher is het land altijd sterk op de agrarische sector gericht, met nog steeds veel gezinsbedrijven. Polen is een parlementaire democratie met een gekozen president. Geheel Polen is ongeveer acht keer groter dan Nederland met als hoofdstad Warschau. Het land is bestuurlijk ingedeeld in 16 provincies en deze zijn weer onderverdeeld in plattelandsdistricten en stedelijke districten. Deze zijn weer onderverdeeld in gemeenten, een district bestaat uit minimaal 5 gemeenten. De bevolking De bevolking, is voor 95 % Rooms katholiek. Eind 2005 telde Polen 38,1 miljoen inwoners, dit is een kleine daling ten opzichte van 2004. Naar verwachting zet deze trend zich voort en zal er in 2030 een geschat inwonersaantal zijn van 35,7 miljoen. De Poolse bevolking vergrijst in hoog tempo en er komen 2 miljoen gepensioneerden bij in de komende tien jaar. Volgens demografische voorspellingen zal in 2030 één op de vier Polen gepensioneerd zijn. In hetzelfde jaar is de gemiddelde leeftijd van de bevolking 44 jaar (nu nog 35). De vergrijzing is het gevolg van minder geboorten en een toegenomen levensverwachting. Veel Poolse vrouwen krijgen op latere leeftijd kinderen. Poolse vrouwen krijgen gemiddeld 1,34 kind (erg laag naar VN-normen). Dit zal naar verwachting in de toekomst niet veranderen. De Poolse bevolking is over het algemeen goed opgeleid. Economische indicatoren Polen is sinds 2004 lid van de Europese Unie. Voorafgaand aan de toetreding heeft de ministerraad in januari 2003 het National Development Plan opgesteld. Dit plan geeft het economisch beleid voor de komende jaren weer. Daarnaast staat beschreven hoe de structuurfondsen van de EU met cofinanciering van de Poolse regering besteedt gaan worden. Voor de periode 2007-2013 heeft de Europese Commissie voor een bedrag van 91 miljard euro aan ondersteuningsfondsen gereserveerd. Hiervan zal ruim 60 miljard euro via de structuurfondsen besteed worden. Werkloosheid Bruto minimumloon Gemiddeld loon Inflatie

mei 2006 2006 2006 2005

16,7 % 900 PLN (± € 230,--) ± € 650,-2,2 %

De Poolse munteenheid is de Zloty, deze bestaat uit 100 grosze. Momenteel is de waarde van een Zloty ongeveer € 0,24 De inflatie is weer behoorlijk teruggelopen, met name ten opzichte van de Euro.

3 De mentaliteit De gemiddelde Pool is erg vriendelijke en gastvrij. Bij Poolse families krijgt men een royaal en warm onthaal. Dames worden in Polen veelal met ween handkus begroet. Wordt men thuis uitgenodigd, dan is het de gewoonte om bloemen te geven aan de gastvrouw. De gastvrouw zal het echter niet zo geslaagd vinden als men chrysanten geeft. Deze bloemen worden vaak gebruikt bij begrafenissen. Polen zijn behoorlijk individualistisch en nationalistisch, ook is men soms argwanend. De oorzaak hiervan is te vinden in de tragische geschiedenis van Polen. Opleiding De Poolse bevolking is over het algemeen goed opgeleid. Tegenwoordig wordt op scholen meer druk gelegd op de talen. In Polen geldt een leerplicht voor kinderen van 7 tot 18 jaar. De kleuterschool is niet verplicht. Op zesjarige leeftijd komen de kinderen in de 0-klas spelenderwijs in contact met de school. Van hun zevende tot dertiende jaar gaan de kinderen naar de lagere school. Na de lagere school is er de driejarige algemene basis vorming, te vergelijken met de Nederlandse MAVO. Ook het volgen van deze opleiding is voor iedereen verplicht. Hierna kan geklozen worden voor een VBO, MBO of VWO. Na het MBO of VWO kan men er voor kiezen een universitaire of HBO studie te volgen. Tot aan de HBO is studie gratis, er moet alleen voor de boeken betaald worden. Er ontstaan de laatste jaren steeds meer particuliere betaalde basis- en middelbare scholen. Geschiedkundig Sinds mensenheugenis vormt Polen de schakel tussen Rusland en West Europa. Door de ligging heeft Polen in de geschiedenis een belangrijke rol gespeeld. Ingesloten door grootmachten is het vaak het toneel geweest van bloedige oorlogen. De tweede wereldoorlog die in 1939 in Gdansk een aanvang nam, heeft Polen zwaar getroffen. Veel mensenlevens zijn verloren gegaan en er zijn grote verwoestingen aangericht. In 1944 werd Warschau voor 84 % verwoest als represaille voor het ondergronds verzet. Dit mondde uit in de opstand van Warschau. Van de ongeveer 1,3 miljoen inwoners voor de oorlog waren er 350.000 joods, hiervan hebben slechts enkele de oorlog overleefd. Na de oorlog heeft er een grenswijziging plaatsgevonden waarbij oostelijke delen van Duitsland bij Polen en oostelijke delen van Polen bij Rusland werden gevoegd. Daardoor zijn grote landgoederen veranderd in kolchozen, ofwel staatsboerderijen, waarbij soms een heel dorp van een boerderij afhankelijk was. Daarnaast zijn in Polen altijd, ook onder het communistische regime, een groot aantal kleine agrarische gezinsbedrijven blijven bestaan. Ook nu nog bestaat de agrarische sector voor zo’n 75% uit deze gezinsbedrijven. Tijdens het communistische bewind had iedereen werk, voedsel, een huis, kleding en medische verzorging. Bij het wegvallen van het communisme, in 1989, werden alle kredieten van de staatsbedrijven opgezegd, en vond er een uitverkoop plaats van vee en voorraden. Er was geen geld meer voor zaaizaad en kunstmest. Het personeel werd ontslagen. Dit had grote onrust en frustratie tot gevolg. Onder andere hierdoor ontstonden problemen als drankmisbruik en vernielzucht. De ruinering en verwaarlozing vierden met name op het platteland hoogtij, en dat is nog goed te zien.

4

Sociale voorzieningen Medische zorg wordt in theorie gratis verschaft aan alle arbeiders en de plattelandsbevolking. Er wordt gewerkt aan radicale hervormingen van het stelsel van ziektekostenverzekeringen. De Poolse president heeft begin 2003 een wet ondertekend die een einde maakt aan de zelfstandigheid van de zeventien regionale ziekenfondsen. De fondsen worden vervangen door het nationaal ziekenfonds dat onder toezicht van de minister van Volksgezondheid komt te staan. Het ziekenfonds zal het financiële beheer over ziekenfondsgelden voeren. Sinds de eerste hervormingen in 1999 is in de Poolse gezondheidszorg het aantal privéklinieken toegenomen. Hierdoor is de medische zorg verbeterd. Wel zijn voorzieningen beschikbaar voor werklozen. De werkloze in Polen heeft recht op zes maanden werkloosheidsuitkering van ongeveer negentig euro per maand. Na afloop van de zes maanden zijn de werklozen aangewezen op liefdadigheidsinstellingen, de kerken en hulp van buitenlandse organisaties. Boeren ontvangen pensioen via het agrarisch pensioenfonds. Wanneer boeren pensioen uit dit fonds willen ontvangen, moeten zij hun bedrijf beëindigen door verkoop of verpachten, of het bedrijf op een andere manier overdragen aan een opvolger. Daarmee wordt dit fonds als een belangrijk instrument gezien om de structuur van de landbouwsector te verbeteren.

5 3.

FISCALE, FINANCIELE EN JURIDISCHE ASPECTEN

Ondernemingsvormen Het Poolse recht kent voor buitenlanders belemmeringen en obstakels om rechtstreeks als privé persoon c.q. natuurlijk persoon een onderneming in Polen te starten of over te nemen. Bij de o overweging om te gaan ondernemen c.q. investeren in Polen behoort de keuze van de rechtsvorm dan ook om meerdere redenen een belangrijke rol te spelen. Een buitenlandse ondernemer die in Polen wil investeren, kan voor twee investeringsvormen kiezen: y

een besloten vennootschap (Spólka z.o.o.)

De BV (Spólka z orgqaniczona adpowiedzialnością-Sp.z.o.o.) gebruikt als rechtsvorm bij het midden- en kleinbedrijf. Naast handelsactiviteiten is het mogelijk dat non—profitactiviteiten onder een B.V. geregistreerd worden. Het minimumbedrag dat moet worden ingebracht is 50.000 PLN. De minimale waarde van één aandeel is 500 PLN. Aandelen kunnen vrij verhandeld worden tussen de aandeelhouders en de aansprakelijkheid blijft in beginsel beperkt tot het bedrag van inbreng. y

een naamloze vennootschap (Spólka akcyjna of S.A.)

De N.V. (Spólka akcyjna, S.A.) Een S.A. kan door een rechtspersoon worden opgericht. In de staturen wordt de anonimiteit van aandeelhouders beperkt. Het minimum ingebracht kapitaal is 100.000 PLN. De aansprakelijkheid van de aandeelhouders beperkt zich tot het ingebracht kapitaal. De inbreng mag naast geld in Poolse of buitenlandse valuta ook bestaan uit goederen en/of knowhow. Beide ondernemingsvormen kunnen met of zonder een Poolse partner worden opgericht. y y

De maatschap (Spólka partnerska, Sp.p). Deze rechtsvorm is van belang voor de vrije beroepen, bijvoorbeeld advocaten en artsen. De vennootschap onder firma (Spólka komanditowo-akcyjna, S.K.A.). Deze rechtsvorm wordt door kleinere bedrijven gehanteerd, waarbij betrokken partners geheel aansprakelijk zijn voor elkaars zakelijke handelingen.

Een N.V. of een B.V. kan met of zonder een Poolse partner worden opgericht. Het is ook mogelijk aandelen te kopen van een bestaand Pools bedrijf. Buitenlandse investeerders zijn wel verplicht de Centrale Bank daarvan op de hoogte te stellen. Handelsregister Registratie vindt sinds januari 2001 plaats bij de nationale Rechtbank (KRS). Voordat de registratie plaatsvindt, legt een notaris de statuten vast. Tevens moet een vertegenwoordiger van het nieuwe bedrijf de onderneming aanmelden bij het Pools bureau voor statistiek en het belastingkantoor in de regio/stad waar het bedrijf gevestigd is.

6 Het KRS heeft twee fundamentele taken: y

informatief: het snel en toegankelijk verschaffen van informatie over de wettelijke status van organisaties, hoofdzakelijk op het gebied van hun financiële situatie en reputatie.

y

wettelijk het gecentraliseerde verzamelen van alle noodzakelijke gegevens die nodig zijn voordat een organisatie een wettelijke status krijgt. De procedure tot aanlevering van deze noodzakelijke gegevens is versimpeld en universeel gemaakt.

Het KRS stelt haar gegevens openbaar in de vorm van een databank. De database bevat ondernemersgegevens die van belang zijn voor het zakendoen. Het register richt zich ook op de verenigingen en stichtingen die een zakelijk karakter hebben. Ten slotte biedt het faillissementsregister informatie over natuurlijke personen en instellingen. Bestaande ondernemingen dienen geregistreerd te staan bij het KRS. Vennootschapsbelasting In Polen gemaakte winst wordt in Polen belast. Momenteel bedraagt de Poolse winstbelasting 19%. Het is mogelijk verliezen gedurende een periode van drie jaar naar voren te schuiven en af te boeken tegen winsten. Inkomen uit agrarische activiteiten, inclusief de verkoop van agrarisch onroerende zaken, mits de agrarische bestemming in stand blijft, zijn van belasting vrijgesteld. Inkomstenbelasting De wet is van toepassing op alle natuurlijke personen die inwoner van Polen zijn en/of inkomen uit Polen genieten. De wet onderscheidt twee situaties: y

De natuurlijke persoon heeft zijn vaste woonplaats in Polen of, indien zijn woonplaats buiten Polen gelegen is, zijn tijdelijke verblijf in Polen langer is dan 183 dagen in enig kalenderjaar. In beide gevallen is er sprake van een onbeperkte belastingplicht. Dat wil zeggen dat het gehele wereldinkomen in Polen belast is, ongeacht waar het inkomen wordt genoten.

y

De natuurlijke persoon heeft zijn vaste woonplaats niet in Polen en verblijft daar minder dan 183 dagen per kalenderjaar. In dit geval is er sprake van een beperkte belastingplicht. In Polen wordt dan slechts het inkomen dat verdiend is op het grondgebied van Polen belast. Dit voor zover sprake is van een Poolse werkgever, ongeacht wie het salaris betaalt, evenals ander inkomen genoten in Polen.

De wet kent op bovenstaande hoofdregel een uitzondering voor de situatie dat personen ‘tijdelijk’ in Polen werkzaam zijn bij een onderneming met buitenlandse aandeelhouders of vaste inrichtingen van buitenlandse ondernemingen. Deze werknemers worden behandeld alsof zij niet meer dan 183 dagen in een kalenderjaar in Polen verblijven. Het betekent dat ook al blijft een persoon op deze manier langer dan 183 dagen in Polen, hij/zij alleen voor het inkomen belast wordt dat in Polen genoten wordt.

7 Met het oog op bovenstaande aandachtpunten is de keuze voor een B.V. van waaruit in Polen wordt geïnvesteerd het meest voor de hand liggend. Daarnaast is de B.V. handig vanuit de wetenschap dat het voorkeur verdient om de winst(en) in Polen zoveel mogelijk naar Nederland te halen. Met het oog op de gevolgen voor de Poolse inkomstenbelasting is het voortbestaan van een Nederlandse dienstbetrekking wel of niet in combinatie met een Poolse dienstbetrekking een belangrijk aandachtspunt. Het is belangrijk te weten dat er een belastingverdrag is tussen Nederland en Polen. Dit houdt in: y y

Wanneer er eenmaal belasting over een bepaald inkomen is betaald in Polen behoeft er niet nog een keer in Nederland te worden afgerekend en vice versa. In bepaalde gevallen kunnen de Nederlandse en Poolse belastingdiensten samenwerken.

De grondgebonden landbouw in Polen is vrijgesteld van inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting. Landbouwers moeten wel grondbelasting betalen aan de gemeente waarin het bedrijf gelegen is. De hoogte van de belasting is afhankelijk van de grondklasse en wordt berekend in kwintalen rogge per ha. Een kwintaal is 100 kg. Men dient rekening te houden met een behoorlijke bureaucratie en men dient zorgvuldig te zijn met het aanleveren van gegevens. Indien te laat wordt betaald wordt soms tot 1% rente per week in rekening gebracht. Het belastingstelsel in Polen is vergelijkbaar met het Nederlandse stelsel. Het B.T.W. tarief (VAT) is 22%, het inkomstenbelasting percentage is vergelijkbaar met Nederland. Arbeidswetgevingen in Polen De Poolse arbeidswetgeving is praktisch in overeenstemming met die van de EU. Deskundigen zijn er reeds enkele jaren van overtuigd dat liberalisering van de huidige nietflexibele arbeidswetgeving een manier is om nieuwe banen te creëren. Echter, door heftig verzet van de vakbonden (de behoudende vleugels van Solidariteit en OPZZ) is deze liberalisering jarenlang tegengehouden. De huidige liberalisering van de arbeidswetgeving is een succes van het kabinet. De werkgevers en vakbonden hebben gezamenlijk een akkoord bereikt, ondersteunt door zowel het kabinet als het parlement. Het akkoord bevat afspraken met betrekking tot flexibele contracten, ziekteverlof of overwerkbetalingsregelingen. Daarnaast staan de nieuwe afspraken toe dat werkgevers de lonen van werknemers kunnen verlagen. De meest belangrijke en omstreden veranderingen zijn: y

de eerste dag ziekteverzuim zal niet uitbetaald worden, teneinde het hoge ziekteverzuim tegen te gaan;

y

een beperking van een aantal betaalde vrije dagen voor een werkzoekende, behalve als deze ontslagen is;

y

compensatie van overwerk in vrije dagen;

8 y

werkgevers wordt toegestaan om een ongelimiteerd aantal tijdelijke arbeidscontracten af te sluiten;

y

ondernemingen met minder dan twintig werknemers in dienst zijn niet onderworpen aan massaontslagbepalingen;

y

beperking van de rechten van leden van de ondernemingsraad. Slechts drie leden van de ondernemingsraad, in tegenstelling tot de vroegere zeven leden, zijn beschermd tegen ontslag.

Sinds 1 januari 1999 is het stelsel van sociale zekerheid (ZUS) in Polen vernieuwd. De premies worden deels betaald door de werkgever, deels door de werknemer. De Poolse regering heeft in hetzelfde jaar een nieuw pensioensysteem geïntroduceerd. Alle werknemers van twintig tot dertig jaar zijn verplicht zich aan te sluiten bij een particulier pensioenfonds. Werknemers van dertig tot vijftig jaar mogen een keuze maken tussen het bestaande staatspensioen of een particulier pensioenfonds. Op termijn moet er zo een drie pijlersysteem worden opgebouwd dat bestaat uit: y

staatspensioenen

y

particulieren pensioenfondsen

y

aanvullende pensioenvoorzieningen

In tegenstelling tot de traditionele staatspensioenen werken particulieren pensioenfondsen niet volgens het ontslagstelsel, maar volgens een spaarsysteem. Bij brede lagen van de bevolking is het nieuwe pensioenstelsel vooralsnog positief ontvangen. Het ziet er naar uit dat realisatie van deze omvangrijke hervormingen tijd nodig heeft. Van de buitenlandse verzekeringsmaatschappijen die actief zijn in Polen is Nationale Nederlanden prominent aanwezig.

9 4.

LANDBOUW IN HET ALGEMEEN EN ANALYSE VAN SECTOREN

Vanaf de instorting van het communistische regime heeft een privatisering plaats gevonden die nog steeds niet geheel is voltooid. De uitvoering hiervan is in handen van de regionale besturen, de Agencjs’s. Veel bedrijven worden in huur gegeven aan vrije ondernemers. Hieronder bevinden zich vele buitenlanders. Momenteel hebben zo’n 90 Nederlanders een agrarisch bedrijf in Polen. Men wil de grond (nog) niet aan buitenlanders verkopen om de Polen bang zijn dat hun land dan grotendeels in buitenlandse handen komt. Er zijn mogelijkheden om bedrijven te werven door midden van een langlopend pachtcontract met het eerste kooprecht. De pachtuitgifte gaat bij inschrijving. De pacht wordt vastgesteld in kwintalen tarwe per hectare. Een kwintal is honderd kilogram. In februari wordt de waarde van de tarwe vastgesteld en omgerekend naar de Poolse valuta. Tevens komen Spólka z o.o.’s te koop waar een pachtcontract is inbegrepen wat al enige tijd loopt. In zo’n Spólka zitten vaak vee, inventaris, gewassen te velde enz. Het pachtcontract is soms geld waard doordat er een lage pacht wordt betaald, maar tevens kunnen er aanzienlijke schulden inbegrepen zijn. De afstand van Nederland naar Polen, waarvan het grootste gedeelte, 560 kilometer, door Duitsland, maakt het mogelijk om vanuit Nederland een (extensief bedrijf in Polen op te zetten zonder daar direct te gaan wonen. Meer aanbevelenswaardig is, om zich daadwerkelijk in Polen te vestigen. Immer, het oog van de meester maakt het paard vet. Het is dan ook beter een wat intensiever bedrijf op te zetten met een bredere basis en meer mogelijkheden zoals: ¾ intensieve gewassen ¾ veehouderij ¾ agrotoerisme en/of vollegrond tuinbouw Het is verstandig met een bedrijf niet uitsluitend van graanteelt afhankelijk te zijn. In Polen bestaat al een bietenquotering en een melkquotering. Over heel Polen verspreid zijn bedrijven in de agri-business te vinden zoals suikerfabrieken, melkfabrieken, slachterijen, etc. Voor iemand met een pioniersgeest is Polen een land met uitdagende mogelijkheden. Grond en arbeid zijn er goedkoop. Men moet zich aan bepaalde minpunten aanpassen, met name de taal- en de cultuur verschillen en kunnen frustratie oproepen. Men moet in veel zaken geduld betrachten. Het inbrengen van kapitaal en management kan Polen voor Nederland zeer interessant maken. Men moet wel manager zijn en personeel aan kunnen sturen. Akkerbouw De akkerbouw in Polen floreert maar matig. Veel gronden zijn droogte gevoelig. Door de wateroverlast in het voorjaar en droogte in het groeiseizoen hebben veel bedrijven soms slechts geringe opbrengsten. De markt voor pootgoed wordt afgeschermd. Alleen rassen die immuun zijn voor wratziekte en voorzien zijn van een Poolse importvergunning mogen worden geïmporteerd. Er is 0,7 miljoen hectare grond voor aardappelteelt met een opbrengst van 19 ton per hectare. Bij pootaardappelen vormt ringrot een probleem. De suikerbietenteelt beslaat 0,3 miljoen hectare met een opbrengst van 27 ton per hectare.

10 Veehouderij De moderne veehouderij in Polen heeft goede mogelijkheden. Er is ruimschoots de mogelijkheid om een gemengd bedrijf op te zetten waarbij de mest op het eigen bedrijf kan worden aangewend. Polen heeft circa 355.000 bedrijven in de melkveehouderij. Dit aantal is sterk afgenomen sinds in 1999 strikte kwaliteitseisen aan melk worden gesteld. Inmiddels voldoet ongeveer 90 procent van de melk aan de EU-standaard. Polen heeft een melkquotum van 9,4 miljoen ton, maar geen melkoverschot. De afzetmogelijkheden zijn daardoor gunstig. Tot voor kort waren het vooral de kleine gezinsbedrijven met 2-5 koeien die voor de melkproductie zorgden. Meer en meer vindt de productie plaats op grote en middelgrote bedrijven, waardoor de kwaliteit sterk is verbeterd. Varkenshouderij De varkenshouderij is grotendeels kleinschalig. 53 procent van de bedrijven bezit 1 tot 9 varkens. Eén procent heeft 200 varkens of meer. Ketenintegratie vindt nog nauwelijks plaats. Een aantal grote vleesverwerkers werkt met contractteelt. De grootste vleesverwekende bedrijven zijn Animex en Sokolov. Tuinbouw Belangrijke gewassen zijn kool, wortelen en uien. Bedekte teelt wordt belangrijker. In 2001 werd hiervoor 3.490 hectare gebruikt, in 2004 was dit al 6.500 hectare. Hiervan is 2.000 hectare glasteelt en 4.500 hectare teelt in plastic tunnels. Vooral tomaten, paprika's en sla worden hierin verbouwd. Men kan stellen dat Nederland voor de tuinbouw gidsland is voor Polen. Sierteelt Bloemen blijven een belangrijk product in het Poolse dagelijks leven. Zomers voorziet Polen in de eigen behoefte. Er is 12.500 hectare voor open teelt (inclusief bloembollen en boomkwekerijen) en 1.400 hectare voor bedekte teelt. Buiten de zomers zijn sierteeltproducten grotendeels afkomstig uit Nederland. Het is zeer gewenst dat een Nederlandse manager op het bedrijf aanwezig is.

11 Bodem en klimaat De grond wordt verdeeld in klassen, van 1 tot 6. De beste grond is klasse 1. De klassenaanduiding is o.a. afhankelijk van de vruchtbaarheid en de bewerkbaarheid. Klasse 1 komt bijna niet voor. Klasse 6 is slechte grond.

Akkerland Poolse Classificatie Duitse Classificatie I 100-95 II 95-85 III A 85-70 III B 70-55 Iva 55-40 Ivb 40-25 V 25-15 VI 15-5 Viz 5-0

Poolse Classificatie I II III VI V VI

Weiland Duitse Classificatie 100-90 90-70 70-50 50-30 30-10 10-0

De bodems bestaan voor meer dan 50 % uit zandgrond. Dit bodemtype wordt afgewisseld door bodems langs de waterlopen, kleine oppervlakten vruchtbare zwarte veengronden en bruine bosbodems. Dit laatste bodemtype, 20% in totaal, komt in het zuiden veelal op de lössgronden voor. Naast de bruine bosbodems treft men op de plateaus van Zuid-Polen ook bodem in kalksteen en zwarte aarde. Het westen van Polen heeft een mild zeeklimaat, het oosten heeft duidelijk een landklimaat. De lengte van het groeiseizoen varieert van 190 dagen in het noordoosten en zuidelijke berggebieden tot 230 dagen in het westen en op de plateaus in het zuiden en midden van het land. De gemiddelde neerslag in Polen is 600mm per jaar en varieert van 800 mm in de Karpaten en Silezië tot gemiddeld 450 mm in Centraal Polen. In het westen is de neerslag tussen de 600 en 700 mm per jaar. De gemiddelde temperatuur bedraagt ca. 9 graden C. In de zomertijden stijgt deze tot boven de 15 graden C.

12 5.

BELEGGEN IN POLEN

Onroerend goed Onroerend goed is in Polen redelijk goedkoop. De verwachting is, dat wanneer de economie nog wat verder aantrekt en vooral als Polen nu bij de EU is gekomen, de waarde nog verder zal stijgen. Voor de aankoop van bos- of landbouwgrond geldt een overgangstermijn van twaalf jaar. Tot mei 2016 is een vergunning verplicht. Grond die al langer in pacht is, kan eerder aangekocht worden. Voor het westen van Polen dient de pachtduur minimaal zeven jaar te zijn, in de rest van Polen kan de grond na drie jaar definitief aangekocht worden. Voor de aankoop van een tweede huis (niet bedoeld voor permanente bewoning) geldt een overgangstermijn van vijf jaar. Tot mei 2009 is een vergunning verplicht. Een buitenlander die al minstens vier jaar legaal in Polen verblijft, kan wel een tweede huis met grond aankopen. Zoals reeds vermeld zijn er voor buitenlander nogal wat beperkingen om onroerend goed te verwerven. Er zijn enkele mogelijkheden: c Een buitenlander kan in Polen 4.000m² grond in stedelijke gebieden aankopen, zonder dat hier een speciale toestemming voor vereist is. d In bepaalde gevallen is het mogelijk als buitenlander een onroerend goed te verwerven met een speciale vergunning van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Ieder geval wordt op zichzelf bekeken. Rechtstreekse aankoop van de Agencja’s is voor een buitenlander praktisch onmogelijk. e Het is mogelijk binnen een Spólka z o.o. onroerend goed te verwerven, mits de meerderheid van de aandelen (51% of meer) in handen is van Poolse aandeelhouders. Wij kunnen u behulpzaam zijn om hiervoor een waterdichte constructie op te stellen, zonder dat u risico loopt dat er misbruik wordt gemaakt van uw minderheidspositie. f Indien een boerderij eerst wordt gepacht met een langjarig contract, kan met het eerste kooprecht bedingen. Na een aantal jaren kam men dan (ook als buitenlander) van dit recht gebruik maken. g Sinds kort is het toegestaan dat buitenlandse Spólka’s de aandelen van een Spólka met daarin onroerend goed overnemen. Een hectare grond kost, afhankelijk van de kwaliteit, de ligging en de belangstelling ongeveer € 1.000,-- tot € 5.000,-- (De prijs van industriegrond is vanaf € 25.000,-- per ha). Gaarne zullen we u hierover in een persoonlijk gesprek nader informeren. Het is te verwachten dat in het kader van de toetreding tot de EU op termijn verdere liberalisatie in de eigendomsmogelijkheden voor buitenlanders zal plaatsvinden.

13 Mogelijkheden tot beleggen Een van de meest aantrekkelijke beleggingsobjecten is onroerend goed. Hieronder schetsen we een aantal constructies die het mogelijk maken te investeren in Pools onroerend goed. y

y

Men kan als buitenlander, privé of als rechtspersoon, zonder problemen tot 4.000m² grond kopen, mits, daar geen gebouwen meer opstaan. Na de aankoop mag er (indien het bestemmingsplan het toelaat) op gebouwd worden. Met name voor recreatieve bestemmingen is dit een goede optie. Gaarne zijn wij u van dienst met het zoeken van een geschikte locatie die aan uw wensen voldoet. Verder profiteert u geheel van de te verwachte prijsstijging van de grond. Ieder perceel is nauwkeurig in kaart gebracht. De oppervlakten en prijzen variëren. Als service wordt hierbij het gebruik van Poggin aangeboden. Uitvoerige informatie zullen wij desgewenst verstrekken. Bij aankoop van onroerend goed dient bij opdracht 10% van de verwachte koopsom te worden aanbetaald. Voor de verkoop van onroerend goed wordt door de Agencja’s, geodesie en een onroerend goed taxateur aangenomen voor inmeting, taxatie en protocol gemaakt. De kosten hiervan moeten worden voorgeschoten, maar worden later verrekend. Bij grotere oppervlakten verdient het aanbeveling een boerderij in z’n geheel, inclusief gebouwen aan te kopen. De exploitatie doet u zelf. Er kan voor een bedrijfsleider worden gezorgd. Ook kan desgewenst voor een pachter voor langere of kortere tijd worden gezocht.

Financieringen Boeren met plannen in het buitenland hebben vaak geld nodig. Banken zijn terughoudend in deze financiering, met name bij vestiging in Polen. Reden is dat de geldschieters van mening zijn dat in dit land nog te weinig werkervaring is opgedaan.

14 6.

POGGIN

Het is zoals vermeld mogelijk binnen een Spólka z o.o. onroerend goed aan te kopen mits de meerderheid van de aandelen van de desbetreffende vennootschap in Poolse handen is. Wij bieden als service de mogelijkheid aan de Poolse voorwaarden te voldoen door middel van Poggin. Dit betekent: Pools Onroerend Goed Gefinancierd door Investeerders uit Nederland. Poggin staat volkomen los van Polen Informatie Centrum en dient uitsluitend als serviceapparaat. Het doel van deze vennootschap is niets anders dan mensen de mogelijkheid bieden op een legale en betrouwbare manier te kunnen investeren in Pools onroerend goed, binnen het kader van de Poolse wetgeving. Dit geldt met name gedurende de periode in Warschau ter goedkeuring te dienen, de hier beschreven mogelijkheid is bedoeld als tijdelijke oplossing. Poggin heeft Poolse aandeelhouders en een Pools bestuur. Zij kan een meerderheid nemen in een onroerend goed Spólka z o.o.

POGGIN

A aandelen meerderheid Pools

POGGIN B ONROEREND GOED aandelen minderheid Nederlands

EXPOLITATIE C BV PL NL

investering

De contracten dienen naar Pools recht te worden opgesteld en voor zover nodig notarieel beschreven. Er worden door ons concept contracten aangeleverd. De definitieve versies dienen door een door de belanghebbende aangewezen jurist op zijn kosten te worden gemaakt. Ook notaris en andere bijkomende kosten komen voor rekening van de investeerder. Zodra mogelijk zullen de aandelen door kopers (de exploitatie Spólka z o.o.) worden afgeroepen, waarna levering door Poggin op de kortst mogelijke termijn plaatsvindt. De deelname aan Poggin brengt kosten met zich mee. Er moet een aparte onroerend goed Spólka z o.o. worden opgericht met een minimaal aandeelkapitaal ter grootte van PLN 50.000,-- (€ 12.500,--) Jaarlijks moet iets betaald worden voor de door Poggin gemaakte kosten, te weten 1% van het aankoopbedrag van het onroerend goed, met een minimum van PLN 2.000,-- per jaar of een gedeelte daarvan.

15 De positie van de Nederlandse investeerder wordt door middel van een aantal contracten veilig gesteld, te weten: c Exploitatie overeenkomst; hierin worden afspraken geregeld tussen Poggin (A) en de exploitatie BV (C). d Koopovereenkomst; de aandelen worden door Poggin verkocht aan de exploitatie- Spólka. Zodra mogelijk zullen de aandelen door de koper worden afgeroepen, waarna levering door Poggin op korte termijn plaatsvindt. Bij afroep tot levering is de koper 1% van de koopprijs verschuldigd aan Poggin. e Leningovereenkomst; het rentepercentage dient markt- en wetconform te zijn. f Hypotheek. g Pachtcontract; een 30-jarig pachtcontract met markt- en wetconforme voorwaarden. Belangrijk is dat een (Nederlandse) Spólka de aandelen van een Poolse Spólka, waarin onroerend goed, kan overnemen.

16 7.

BEDRIJFSBEMIDDELING

Zodra u heeft besloten dat u zich breder wilt oriënteren, zijn wij u hierbij gaarne behulpzaam. Er zijn twee mogelijkheden: c

Wij treden op voor u als koper bij bemiddeling bij uw aankoop. *

* Tarieven: y y

Zoekopdracht € 250,-(deze kosten zijn hoofdzakelijk advertentiekosten) Aankoop grond en gebouwen: 3% van de koopsom tot 2% van de koopsom van 1% van de koopsom boven

€ 250.000,-€ 250.000,-- tot € 500.000,-€ 500.000,--

y

Overname pachtcontract tot 400 ha. per ha. € 24,-meerdere ha. 400-1000 ha., per ha. € 19,-> 1000 ha. per ha. € 14,--

y

Overname bedrijfsmiddelingen 2 % van de koopsom tot 1 % van de koopsom boven

€ 250.000,-€ 250.000,--

Bovenstaande tarieven zijn: y inclusief 1 jaar nazorg (max 5 dagdelen per € 5.000,-- commissie) y exclusief eventuele verschotten y exclusief vergoeding voor het eventuele maken van een businessplan Onder nazorg wordt begrepen: hulp bij contacten met de overheid, douane, Z.U.S., bank en belastingdienst. Onder verschotten wordt verstaan: eventuele externe onderzoekskosten, overdrachtskosten, evenals notaris of advocaatkosten en dergelijke. d Wij treden op als bemiddelaar voor de Poolse verkopende partij. Voor u zijn hier geen kosten aan verbonden. Wij kunnen u regelmatig een overzicht geven van ter overname bestaande bedrijven. (Dit aanbod kunt u ook tevens op onze site vinden). Wanneer u de bedrijven wilt bezoeken is het beter dat er iemand van ons bedrijf aanwezig is die als tolk en gids fungeert. De kosten bedragen € 100,-- per dag exclusief reis- en verblijfkosten. Voor inlichtingen gelieve contact op te nemen met ons kantoor in Hoofddorp. Tevens kunt u informatie vinden op onze site www.poleninfo.nl . Het emailadres is [email protected] Wanneer u nog nooit of nauwelijks in Polen bent geweest, is het aan te raden een studie- en oriëntatiereis per bus mee te maken.

17 8.

PROJECTONTWIKKELING

Zoals reeds vermeld is het van belang te weten dat wat u ook in Polen wilt beginnen het altijd nodig is eerst een rechtspersoon (Spólka z o.o.) op te richten. Buitenlandse privé-personen is het niet toegestaan bedrijfsactiviteiten te ontwikkelen. Wij kunnen behulpzaam zijn bij het opstellen van een Spólka z o.o. (vergelijkbaar met een Nederlandse BV). Oprichten van Spólka z o.o. (B.V.) Als voorbereiding is van belang: 1. 2. 3. 4. 5.

6.

Wat wordt de naam van de Spólka. Wat wordt het nominale kapitaal van de Spólka, en in hoeveel aandelen verdeeld (minimaal 50.000 PLN, en minimaal 500 PLN per aandeel). Wat wordt de vestigingsplaats van de Spólka (kantooradres). U gelieve een doelstelling aan te geven. Wie zijn de oprichters en wie wordt directeur. Bij oprichting door een Nederlandse B.V. is van belang een origineel uittreksel van de KvK te hebben, en notulen van de aandeelhoudersvergadering waarin tot oprichting van een Poolse Spólka wordt besloten. Bij een privé persoon dienen de voornamen der ouders, het paspoort nummer alsmede uitgebreide personalia van de oprichter opgegeven te worden. het is van belang dat er bij het passeren van de akte in Polen geld wordt meegenomen om het aandelenkapitaal vol te storten.

Indien u van onze diensten gebruik wilt maken zijn de hieraan verbonden kosten € 2.500,-- all in. Dat betekent dat alle voorbereidingen door ons worden gemaakt, zodat U bij de notaris en de rechtbank in Polen Uw handtekening behoeft te zetten. Bij nominaal kapitaal 50.000 PLN, bedragen de kosten € 2.500,-- all in. Projecten Het is van belang projecten op te zetten waarbij men gebruik maakt van de elementen, grond en arbeid uit Polen, geld uit Nederland en naar een win win situatie wordt gestreefd. Indien u geïnteresseerd bent in deelname in een project of zelf een idee hebt, willen wij u gaarne hierbij adviseren en assisteren.

18 Regelmatig worden er projecten opgestart. Voorbeelden hiervan zijn o.a.: y y y y y

Aspergekwekerij Boomkwekerij Nertsenfokkerij Paardenfokkerij Visverwerking

Vraagt u naar de actuele mogelijkheden.

19 ARBEIDSPLAATSBEMIDDELING

9.

Er is momenteel veel belangstelling om Poolse mensen aan het werk te krijgen. c

Polen met een Duits paspoort kunnen al jarenlang onbelemmerd in Nederland werken. Verschillenden uitzendorganisaties en detacheringbureaus bemiddelen hierin. Vakmensen zonder Duits paspoort kunnen zich in Nederland vestigen als Z.Z.P’er. PIBC helpt om aan alle formaliteiten te voldoen.

d

Praktikanten zijn mensen die in Polen een baan hebben. Om meer vakbekwaam te worden en de grote deskundigheid die in Nederland aanwezig is en de moderne technieken die hier worden toegepast, is het zeer gewenst dat genoemde personen de nodige werkervaring in Nederland opdoen. De praktikanten worden ondergebracht bij Nederlandse bedrijven om hiertoe een kans te krijgen. Na een praktikantenopleiding die maximaal 24 weken duurt, zullen de werknemers weer naar Polen teruggaan om hun werkervaring in een gespecialiseerd bedrijf in praktijk te brengen. Normaliter zal de opgedane werkervaring in Nederland er in belangrijke mate toe bij kunnen dragen om in Polen een goede werkkring te kunnen verkrijgen of houden. Om in Nederland te mogen werken is voor de Poolse mensen een werkvergunning vereist. Om deze vergunning te verkrijgen moet aan een aantal voorwaarden, die de Nederlandse overheid stelt, worden voldaan. In samenwerking met u willen wij met de hieraan verbonden formaliteiten helpen. Na verkrijging van de vergunningen komen de praktikanten op uw bedrijf om door middel van werken praktijkervaring op te doen. Voor huisvesting en indien nodig voor woon- werkverkeer dient te worden gezorgd. Er wordt van uitgegaan dat de mensen 40 uur per week werken . Tevens wordt er op gerekend dat de mensen onderricht krijgen. De mensen blijven op de loonlijst van het bedrijf in Polen staan. Deze onderneming zorgt ervoor afdracht loonbelasting en sociale lasten. De praktikanten worden in Polen uitbetaald en krijgen een toeslag voor hun verblijf in Nederland, de zogenaamde ‘dieta’s’ (aanvaardingstoeslag). De mensen worden door Polen Informatie & Bemiddelings Centrum begeleid. Tenminste 1 keer per 2 weken wordt uw bedrijf bezocht. Bij calamiteiten is er een tolk direct oproepbaar. Zondags wordt er niet gewerkt. U dient er rekening mee te houden dat de procedure voor het verkrijgen van een tewerkstellingvergunning tijd kost. De door ons in rekening gebracht kosten hiervan zijn € 200,- per persoon bij aanvang en € 100,-- per maand voor begeleiding. e

Het is in bepaalde sectoren, de land- en tuinbouw, vleesverwerking en klein metaal (v.a. 1 juni 2006) mogelijk via een verkorte procedure, een T.W.V. te verzorgen.

20 Het is niet meer nodig eerst te adverteren betreffende de vacatures en de termijn is verkort naar ongeveer 2 weken. Wij kunnen u helpen voor de te verrichte werkzaamheden goede mensen te werven in Polen. Tevens kunnen wij voor u de T.W.V. procedure uitvoeren. De mensen komen bij u op de loonlijst of worden via een uitzendbureau te werk gesteld. De door ons in rekening gebracht kosten hiervan zijn € 200,-- per persoon bij aanvang en € 100,-- per maand voor begeleiding. Tenslotte Het is mogelijk in het kader van ‘Dienstverlening’ dat Poolse bedrijven een klus bij uw bedrijf aannemen tegen een bepaalde aanneemsom. Het Poolse bedrijf stuurt dan mensen om de klus te klaren. Wij kunnen u in contact brengen met Poolse bedrijven om van deze mogelijkheid gebruik te maken. Echter vanwege het feit dat dit een geheel Poolse aangelegenheid is, kunnen wij ons hier verder niet mee bemoeien. Ons advies is: zorg voor een deugdelijk contract tussen u en het Poolse bedrijf. Zie er op toe dat aan de notificatieplicht is voldaan evenals aan alle regels en voorschriften. Vanaf 1 december 2005 is voor de genoemde mensen een T.W.V. niet meer nodig. Maar zoals reeds eerder vermeld is er een notificatieplicht.

21

STUDIE EN ORIENTATIEREIS NAAR POLEN Een keer per jaar wordt door ons een studie- en oriëntatiereis naar Polen georganiseerd. De reis is bedoeld om u in een korte tijd zoveel mogelijk van Polen te laten zien en over Polen te vertellen, terwijl u tevens met verschillende Poolse mensen kennis kunt maken. We laten u iets zien van de Poolse agri-business en laten u het één en ander van de Poolse cultuur zien. De reis wordt gemaakt in een luxe touringcar met zo’n 30 tot 40 personen. Onderweg wordt er voor koffie, thee en frisdrank gezorgd, een toilet is in de bus aanwezig. Inbegrepen zijn diners, overnachtingen in goede hotels inclusief ontbijt. Overdag maken we gebruik van een lunch. We vertrekken D.V., op maandagmorgen 18 september en arriveren weer in Nederland op zaterdag 23 september. U kunt een keuze maken uit onderstaande opstapmogelijkheden:

Maandag:

y y y

9.00 uur 10.00 uur 11.00 uur

Utrecht Apeldoorn De Lutte

De reis ziet er globaal als volgt uit: Door Polen naar het grensgebied, grensovergang bij Cottbus, verste plaats is Krakow met een bezoek aan Auswitch en de zoutmijn. Er is voldoende tijd om de stad een bezoek te brengen. We verblijven hier 2 nachten. Wilt u meer informatie over deze reis welke zeer leerzaam en relaxed is, dan kunt u gebruik maken van het bijgesloten informatie formulier.

22

CONCEPTPROGRAMMA STUDIE EN ORIËNTATIE REIS NAAR POLEN KRAKOW D.V. 18 - 23 SEPTEMBER 2006

Maandag

-

Reis van Nederland naar Polen. De opstapplaatsen zijn: 09.00 uur 10.00 uur 11.00 uur

- Utrecht Centraal Station (Beurs plein) - Apeldoorn, de Cantharel (afslag A 1 Hoenderlo/Ede) - De Lutte, Hotel “ Het Grote Zwaantje” - koffie

Via Oldenzaal, Hannover en Berlijn passeren we bij Cottbus de Poolse grens. Overnachting hotel te Rosice Dinsdag

-

Reis van hotel via Wroclaw naar Krakow. Bedrijfsbezoek in de omgeving van Opole. s Avonds gelegenheid de stad Krakow in te gaan. Overnachting hotel Wyspianski te Krakow ( 2x)

Woensdag

-

Bezoek zoutmijnen Wieliczka, bezoek oude stad Krakow met Nederlands sprekende gids. Vanaf 15.00 uur vrij om op eigen gelegenheid de stad te verkennen.

Donderdag

-

Bezoek vernietigingskamp Auschwitz – Birkenau, bezoek aan particulier boerenbedrijf, overnachting hotel Baranowski

Vrijdag

- Bezoek aan markt in Slubice, Nederlands bedrijf, bedrijfsbezoek aan bedrijf van Samuel Nieuwenhuis ( boerderij en nertsenfarm) en bedrijf van de familie Bak, bedrijfsbezoek aan Starkow ( paardenbedrijf en Nederlands visverwerkingsbedrijf), rondrit met een paardenwagen door de bossen, barbecue in Starkow, overnachting in hotel “Baranowski”vlakbij de grensovergang.

Zaterdag

- Om ± 07.00 uur vertrek naar Holland, grensovergang Frankfurt a/Oder ± 15:00 uur afscheidsdiner in “ de Lutte” ± 18:00 uur aankomst in Utrecht

De prijs bedraagt € 595,-- per persoon all in *. U dient een geldig paspoort bij u te hebben. Geld is niet nodig, alle kosten worden betaald inclusief de excursies en entrees. * toeslag 1-persoonskamer € 80,--

23

AANVRAAG ALGEMENE INFORMATIE ORIENTATIEREIS Wilt u verdere informatie over een van deze onderwerpen, dan kunt u gebruik maken van dit formulier door deze ingevuld te retourneren naar: PIBC – Antwoordnummer 283 – 2130 VB – Hoofddorp Uiteraard kunt u ook telefonisch contact met ons opnemen, faxen of e-mailen. Telefoon Fax E-mail

: : :

023 – 55 43 110 023 – 55 43 111 [email protected]

Naam

:

Adres

:

Woonplaats

:

Postcode:

Telefoon

:

Mobiel

Fax

:

Omschrijving bedrijfsactiviteiten:

Wil informatie ontvangen aangaande: {

{ { { {

Bedrijfsbemiddeling Projectbemiddeling Arbeidsplaatsbemiddeling Studie- en Oriëntatiereis Anders, namelijk: