Kanswijzer. Co-creatie voor jouw ondernemend buitenleven. Zin in Buiten

1

Kanswijzer Co-creatie voor jouw ondernemend buitenleven.

Zin in Buiten Eline van de Veen Januari 2014

2

Beste lezer, Misschien kennen we elkaar al, misschien nog niet. Ik ben benieuwd naar jou idee over het creëren van een eigen plek op het platteland of in de natuur. Deze kanswijzer is interessant voor je, als jouw wens ook meerwaarde heeft voor anderen. Doordat je je plek deelt of omdat je locatie gebonden diensten aanbiedt. Ik weet zeker dat je niet alleen bent. Veel mensen dromen van meer ruimte om zich heen voor werk, wonen, of voor tijdelijk om de balans te herstellen en zich beter te voelen. Anderen hebben al een plan, onderneming of een plek, en hebben samenwerkingspartners nodig om de locatie optimaal te ontwikkelen en te beheren. Ik zie echtparen wiens kinderen het ouderlijk nest (hebben) verlaten, mensen die een het roer om willen in hun werkleven, en pure natuurliefhebbers die graag zelfvoorzienend willen leven. Ik zie heel veel kracht in deze mensen. Met veel mogelijkheden om het ook echt te gaan doen. We leven in een overgangstijdsperk op allerlei fronten. Ook op het platteland ontstaat steeds meer ruimte voor en behoefte aan nieuwkomers en vernieuwers. In de kanswijzer wil ik een aantal principes met je delen, die het creëren van een eigen plek dichterbij brengen. Een “echt boek” met veel meer informatie zal ik in de loop van het jaar 2014 uitbrengen. Mijn persoonlijke droom is jullie initiatieven samen te brengen en concreet verder te helpen tot realisatie. Doordat jullie elkaar weten te vinden, kennis delen, elkaar helpen en samenwerken, geschikte partners en locaties vinden. En mijn kennis en ervaring over samenwerken op het platteland toegankelijk wordt voor jullie. Zodat er in samenwerking een beweging van nieuwe energie zich verspreid over het platteland, die onze omgeving mooi houdt en toegankelijk maakt voor een veelvoud gasten en klanten. Als je deze kanswijzer hebt gelezen, hoor ik graag wat je er van vindt. En wat jij nodig hebt om jouw plan verder te brengen. Ik zal jullie vragen zoveel mogelijk beantwoorden in mijn boek en blog artikelen.

Eline van de Veen Zin in Buiten Januari 2014 www.zininbuiten.eu

3

I NHOUD Samenvatting – De 3 kansen ........................................................................... 4 Ondernemen met het buitenleven .................................................................... 5 Samenwerken aan Buitenlocatie ...................................................................... 5 Meerwaarde voor de regio ............................................................................... 7 Jouw proces van idee naar uitvoering .............................................................. 7 Voorwaarden .................................................................................................... 9 Over mij en Zin in Buiten ................................................................................ 11

S AMENVATTING – D E 3 KANSEN Als je deze kanswijzer leest ga ik ervan uit dat jij graag een eigen plek in het buitenleven wilt creëren of verder ontwikkelen. Velen weten niet waar te beginnen of gaan ervan uit dat het voor hen niet mogelijk is. Mijn werkwijze bevat 3 ingrediënten die ook voor jouw initiatief kansen kunnen bieden. Ik ben benieuwd wat je ervan vindt. De kansen zijn: 1. Ondernemen met het buitenleven, omgevingsbewust 2. Samenwerken, coöperatief een locatie ontwikkelen en beheren 3. Meerwaardecreatie voor de regio. Om zeker te weten of je verder wilt lezen moet je de volgende vragen minstens 3x met ja beantwoorden:   ÉN:   

Wil jij een buiten locatie creëren om te werken én mogelijk ook om te wonen? Of heb je een buitenlocatie, die je verder wilt ontwikkelen? Wil je dat ondernemend doen? Zie jij meerwaarde in samenwerking, en het delen van voorzieningen? Wil je met jouw locatie ook een bijdrage leveren aan de omgeving?

In deze kanswijzer lees je meer over de drie kansen in vraag en antwoord stijl over de inhoud en je eigen proces van idee naar uitvoering. Uitgebreidere e informatie verwerk ik in mijn 1 boek. Als de contouren hieronder bij je passen is het interessant om de activiteiten van Zin in Buiten te volgen. Naast het geven en uitwisselen van informatie, wil ik ook netwerken van initiatiefnemers en hun samenwerking faciliteren.

4

O NDERNEMEN MET HET BUITENLEVEN Kan ik als kleine ondernemer met een gemiddeld inkomen een eigen plek op het platteland creëren? Dat is een interessante vraag. Ik denk van wel, als je slim samenwerkt met anderen, of met andere ondernemers die ook hun dienstenaanbod hebben dat gekoppeld is aan het platteland of aan natuurervaringen. Overal waar dat buiten zijn centraal staat in je dienstenaanbod, dat zijn ondernemers of organisaties waar je mee kunt samenwerken. Als je dat slim aanpakt, kun je gezamenlijk voorzieningen treffen die door meerderen gebruikt worden en dan kan de investering laag blijven. Juist omdat je het buitenleven centraal stelt, heb je ook weinig of beperkte binnenvoorzieningen nodig. Om dat je visitekaartje te maken, om dat helemaal centraal te stellen betekent ook dat qua verwachtingenmanagement je klanten komen om buiten te zijn. De buitenomgeving is sowieso goedkoper dan dat je zwaar moet bouwen om je dienstenaanbod te doen. Je hebt altijd ook wel binnenruimtes nodig, maar door die eenvoudig en basic te houden en met anderen te delen kun je volgens mij een heel eind komen.

Kan je voorbeelden noemen van ondernemen met het buitenleven? Denk eens aan activiteiten, die extra uit de verf komen als je ze buiten doet en buiten bereik van het internet. De ervaring kan voor diverse doelgroepen intenser of prettiger zijn. Of het positieve effect van de activiteit kan groter zijn. Dat kan zijn sporten, ontspannen, recreëren, re-integreren, therapeutisch werken, bezinnen, reflecteren, herstellen, leren, studeren en concentreren. Voor veel mensen blijkt dat de natuur en de omgang met dieren ontspannend en genezend werkt. Als je jouw diensten aanbod integreert in een buitenomgeving kan het resultaat sterker worden. Bekende voorbeelden zijn zorgboerderijen, herstel- of conferentieoorden in een groene omgeving, bezinningscentra, horecagelegenheden in de natuur, (kleinschalige) campings. Maar ook een kinderboerderij, landwinkel met streekproducten, een theetuin, of een museum in een landhuis met een beeldentuin. Tegenwoordig zie je ook steeds vaker dagbesteding voor ouderen en kinderopvang bij de boerderij. Ruimte voor nieuwe ideeën is er zeker. Net als de behoefte aan rust en ontspanning als tegenhanger van het drukke, vaak stedelijke leven wat heel veel mensen leiden.

S AMENWERKEN AAN B UITENLOCATIE Hoe moet ik me zo’n buitenlocatie voorstellen? Een buitenlocatie kan hele verschillende vormen hebben. Het is ook een beetje afhankelijk van wat je zoekt, van je dienstenaanbod. Waar mensen

5

vaak aan denken is landgoederen of boerderijen, al bestaande monumentale gebouwen die cultuurhistorisch waardevol zijn, die men graag wil behouden. Dat zijn ook interessante locaties om te benutten. Het nadeel van monumentenlocaties is dat het onderhoud van monumenten duur is en minder mogelijkheden heeft voor ontwikkeling dan niet monumenten. Als je nog niet zoveel geld hebt of als jouw groep niet veel geld heeft, kan dat een beperking zijn. Je kunt ook denken aan hele gewone boerderijen die niet speciaal monument zijn, leegkomende boerderijen en schuren of twee erven naast elkaar of misschien zelfs wel een schooltje in een heel klein dorp waar niet genoeg kinderen meer zijn en waar dit maatschappelijk gebouw leeg staat. Eigenlijk is de leegstand op het platteland op dit moment groter dan op bedrijventerreinen. Voor ons vaak nog onbekende mogelijkheden. Het is de kunst om creatief te zoeken wat bij jou past. Verder kun je ook nog denken aan tijdelijke gebouwen. Er worden nu allerlei initiatieven ontwikkeld om zelfvoorzienende huisjes te ontwerpen, die overal geplaatst kunnen worden. Dat kan nog niet overal in Nederland qua ruimtelijke ordening. Ook kun je denken aan recreatiehuisjes, maar ik denk dat er in de toekomst steeds meer mogelijk wordt, ook als je met tijdelijkheid werkt. Denk aan campings waar vaste plekken zijn die in de winter ontruimd worden voor het natuurbehoud. Dat zijn ook mogelijkheden als je met seizoensactiviteiten te maken hebt. Een heel breed scala van tijdelijke onderkomens tot een prachtig landgoed waaraan je bijdraagt om dat te behouden. Forten, het kan van alles zijn.

Waar vind ik de locatie? De locatie kun je overal vinden. Ik heb vooral kennis van Nederland. Locaties kunnen erfgoedsituaties zijn, maar het kunnen ook andere plattelands- of dorpssituaties zijn. Rondom de Randstad is er nog weinig leegstand. Daar is nog heel veel activiteit, de leegstand vind je meer in de provincies in Nederland die wat rustiger zijn, dus in het noorden, het oosten of het zuiden. Dan is het kiezen: wat voor type gebied vind ik mooi. Hou je van bos, van openheid of van water. Een combinatie van wat je wilt qua sfeer, waar er kansen liggen in Nederland en hoe het ook logistiek moet zijn wat betreft jouw doelgroep: waar komen jouw klanten vandaan. Met die gedachtelijnen kun je zoekgebieden onderscheiden en op die locaties ga je dan verder zoeken.

Wat zijn voor mij de juiste partners? Het is belangrijk als je een initiatief hebt en je kent je eigen kwaliteiten en wat je te bieden hebt, dat je partners zoekt met andere aspecten die nodig zijn voor zo’n locatieontwikkeling. Het is handig als je niet elkaars concurrent bent qua doelgroep, qua onderneming. Het is juist mooi als jij met kinderen werkt dat jouw partner ondernemer met ouderen werkt en misschien is er ook nog een leuke kruisbestuiving mogelijk in de activiteiten. Het moet wel klikken met de mensen en je moet het gezamenlijke gevoel hebben met de locatie waar je

6

mee aan de slag gaat. Het is passen en veel praten tot je de goede match hebt gevonden. Uiteindelijk, als het gelukt is, is dat ook een meerwaarde voor je locatie.

M EERWAARDE VOOR DE RE GIO Hoe kan ik mijn eigen initiatief meerwaarde geven? Dat is door te kijken wat je eigen kracht is, je dienstenaanbod, je doel en hoe je de buitenruimte optimaal wil inzetten. Je kunt kijken naar de sociale kant: wat heb ik de mensen te bieden en wat is mijn meerwaarde bij mijn dienstenaanbod en ook: wat heb ik de omgeving te bieden. Kan ik iets terugdoen voor de omgeving. Vind ik het leuk om in het beheer van de omgeving te werken. Zelf, of met mijn klanten. In een moestuin of in een aangrenzend bos, waardoor ik ook iets teruggeef aan de omgeving. Je kan het ook ruimer zien. Het kan ook promotie betreffen. Door jouw aanbod samen met andere ondernemers uit de regio te promoten, help je de regio promoten en draag je bij aan meer dynamiek. Als je over dat soort dingen nadenkt, dan krijgt jouw initiatief meerwaarde en heb je voor die ander die met jou gaat samenwerken ook meerwaarde.

J OUW PROCES VAN IDEE NAAR UITVOERING Hoe maak ik een plan? Een plan maken dat is eigenlijk goed fantaseren, en je eindbeeld waar je naartoe wilt gewoon zo scherp mogelijk krijgen. Op het moment dat je eigenlijk je einddoel gewoon niet scherp hebt, is het ook heel moeilijk om een goed plan te maken. Dus de focus gaat naar je eindbeeld. Dat kun je op heel veel verschillende manieren doen. Sommige mensen willen dat heel creatief doen, door echt beeldend en fotocollages te maken, een moodboard. Of schetsen, of een verhaal vertellen. Dat kan eigenlijk allerlei vormen aannemen. Het kan ook, dat noemen ze ook wel prototyperen, dat je een soort maquette maakt, een model. Als het maar helpt jouw beeld scherp te krijgen. En dat scherp krijgen van wat je eigenlijk wil, van wat het einddoel is, dat neemt ook vaak de meeste tijd. Als je dat eenmaal hebt, dan is het plan maken bijna een invuloefening. Er zijn op internet allerlei invuloefeningen te vinden. We noemen dat formats voor businessplannen of voor projectplannen.

Hoe maak ik mijn idee concreet? Behalve die creatieve kant die ik al noemde is het ook heel goed te sparren met andere mensen. Omdat je je plan vertelt, en mensen jouw bevragen en doorvragen hoe zie je dat dan voor je, dat eigenlijk makkelijker werkt als dat je het zelf moet stellen. Dus andere mensen jou vragen laten stellen en ook

7

reageren, heel vaak geeft dat een doorontwikkeling van je plan waardoor het ook voor jezelf concreter wordt. Het is een denkproces wat je eigenlijk in gesprek brengt.

Hoeveel tijd en geld heb ik nodig om mijn buitenlocatie te realiseren? Geld en tijd moet je zien als communicerende vaten. Als je veel geld hebt, dan kun je een locatie kopen en daar jouw droom realiteit maken en als je echt veel geld hebt, dan kun je soms een monument voor maar één euro kopen en dan kun jij jouw geld investeren om een monument dat jij mooi vindt te bewaren voor de toekomst en daar geld in te stoppen. Als je juist weinig geld hebt, maar veel ideeën, dan heb je meer tijd nodig. Dan ben je langer bezig met het zoeken, want je wil misschien goedkopere mogelijkheden hebben. Je hebt meer creativiteit nodig en mogelijk heb je ook meer partners nodig. Jouw partners die misschien het geldaspect inbrengen of de grond beschikbaar stellen, hoeven niet per se ook partners op de locatie te zijn als werkpartner, als ondernemerspartner, maar dat kan wel. Het mooiste is toch om een combinatie te maken en door diversiteit een hele mooie, aantrekkelijke locatie te ontwikkelen. Als je het alleen zou doen, zou je dat ook helemaal niet kunnen, want iedereen heeft een eigen passie en een eigen doelgroep, maar juist door verschillende mooie dingen bij elkaar te brengen, ga je ook veel meer mensen aantrekken naar de locatie, waarbij je geld verdient op de locatie en dat maakt het mogelijk om daar te wonen en te werken of daar in de buurt te wonen.

Wat is mijn verdienmodel? Bij de term verdienmodel hoort ondernemen. In mijn plaatje helpt ondernemen met het buitenleven bij het mogelijk maken van een eigen locatie. De basis ligt in goed ondernemersplan of een reeds goedlopende onderneming. Als je te klein bent voor een eigen buitenlocatie, zijn er mogelijkheden in samenwerken, stapelen en ruilen van allerlei sociaal kapitaal, gewoon geld en de waarde van toegang tot de omgeving. Dus eigenlijk allerlei slimme coalities. En ik spreek altijd maar van, juist als je meerdere ingrediënten hebt, dan is je plan ook minder kwetsbaar. Want als je alleen maar sociaal kapitaal hebt, alleen met vrijwilligers werkt, of juist alles alleen doet met je geld, als daar iets dan mee is dan stort het ook in. Maar als je met meerdere mensen, met verschillende invalshoeken, een bijdrage levert aan de realisatie. Dan is zo’n onderdeeltje ook makkelijker te vervangen, want bij uitval van een onderdeeldeel staat er gewoon nog 80%. Neemt niet weg dat iedere locatie minimaal 1 grondgebonden onderneming nodig heeft, die de dagelijkse zorg van de omgeving op zich neemt. Zij kan door samenwerken op de locatie, meerwaarde leveren of iets op de omgevingsinvestering terugverdienen, doordat meer mensen er van kunnen genieten.

8

Hoe kan ik het plan financieren? Veel mensen kunnen zich wel een idee voorstellen, maar krijgen het financiële plaatje van het projectplan niet helemaal rond. Ook dit creatief proces wordt concreet in een goed plan, incl. financieringsplan. Die stap kan je niet overslaan. De begroting is afhankelijk van je plan. Wat je tegenwoordig vaker ziet is dat je ook in diensten kunt denken. Niet alleen maar in geld kapitaal kunt denken, maar ook in sociaal kapitaal. Als voorbeeld: als jij toegang wilt hebben tot een locatie, of gebruik wilt maken van een locatie, wil dat niet zeggen dat je het altijd moet kopen. Je kunt misschien ook samenwerken met een grondeigenaar of een natuurbeheerder, of met een boer om aansluitende gronden voor jouw dienstverlening te kunnen gebruiken zonder dat je het in bezit hoeft te hebben. Zo is toegang inkopen veel goedkoper dan bezit. En een mogelijkheid om een stuk lastenverlichting te organiseren. En misschien kun je wel een dienst leveren, bijvoorbeeld in natuur is steeds minder geld voor de beheerders voor de natuurorganisatie. Dus jij met je doelgroep bijvoorbeeld, jouw zorgklanten een stuk natuurbeheer te doen, mag je misschien ook wel andere dingen daar gratis in dat gebied doen zonder dat je het hoeft te betalen. Dus je kunt ook breder denken als alleen geld. Juist die samenwerking, daar zie ik de meerwaarde in. Want mensen die kunnen gewoon kunnen kopen, hebben mijn hulp niet nodig voor de basis.

Hoe ga ik om met Ruimtelijk Ordening? Op het moment dat je met de locatie te maken hebt, krijg je ook te maken met planologie en de regelgeving rondom Ruimtelijke Ordening in Nederland. En die is best stevig. Toch zijn er zeker mogelijkheden. Met name als je de meerwaarde voor de samenleving van jouw plan kunt benoemen. Wat de is meerwaarde voor de samenleving: op wat voor manier is het goed voor de leefomgeving, of welk cultuurbehoud draag ik aan bij. Of draag ik bij aan zorgtaken of natuurbehoud, actuele behoeften vanuit de samenleving. Als je dat voorop kunt stellen in je vergunningaanvraag, of in je gesprekken over de ruimtelijke ordening, dan is er meer ruimte. Heel anders dan wanneer dat je een plek wilt claimen om te ondernemen en geld te verdienen zonder dat je meerwaarde biedt aan de samenleving op die plek. Dus op het moment dat je dat goed weet te verwoorden, dan kun je vaak heel goed in gesprek gaan.

V OORWAARDEN Hoe weet ik of dit echt bij me past? Je hebt me al horen vertellen over de ingrediënten van samenwerken, voor de omgeving zorgen, ondernemen op de plek, dus ook gastvrijheid verlenen aan een bepaalde doelgroep die jij bedient. Dat zijn wel dingen die bij je moeten passen. Je kunt daar wel in variëren, bij de een ligt het accent wat

9

meer op het een en bij de ander op het ander, maar dat zijn wel ingrediënten die je moeten aanspreken. Het hoeft helemaal niet zo te zijn dat je in een woongroep situatie terechtkomt. Er zijn mensen die daarvoor kiezen, maar je kunt nog steeds zorgen dat in jouw systeem of op jouw locatie zelfstandige appartementen of wooneenheden gerealiseerd worden, waar je wel als losse huishoudens kunt functioneren op een terrein of in een bepaald gebied. Dat is ook weer geldafhankelijk. Hoe meer geld je hebt om te investeren in gebouwen, hoe meer privacy je kunt organiseren. Als je met minder genoegen neemt en ook vooral graag buiten leeft en met eenvoudige accommodatie kunt leven, dan is het veel makkelijker om dat te realiseren. Je kunt je ook voorstellen dat kleinere wooneenheden niet per se in één gebouw hoeven te zitten. Die kunnen ook verspreid over een terrein staan of je hebt een gedeelte in een dorp met elkaar, waarbij je allemaal een huis hebt gevonden dat is leeg gekomen in een dorp waar niet zoveel mensen meer wonen en dat je een gezamenlijke plek ontwikkelt voor de verschillende ondernemingen.

Heb ik nog meer nodig? Je hebt echt passie en doorzettingsvermogen nodig. Je moet dit helemaal willen en je moet je droom ook heel helder kunnen maken. Daar kun je ook de tijd voor nemen, dat is een proces, je droom helder maken. Hoe helderder die wordt, hoe makkelijker je kunt communiceren met anderen. Als je droom helder is, dan kun je ook makkelijker je partners vinden om mee samen te werken en dan wordt het ook duidelijker waar je je locatie gaat zoeken. Echt nodig is dat je een passie hebt en dat je jezelf de tijd gunt om dat proces te lopen. Als je eenmaal een plan hebt, van droom of idee kom je naar een plan, kom je naar partners, kom je naar een locatie, dan ga je het uitvoeren. Dat is ook nog een hele slag. Dus je moet echt lol hebben in het proces. Het kan een soort levenswerk zijn wat je gaat realiseren en dan is elke dag en elke stap die je maakt mooi.

10

O VER MIJ EN Z IN IN B UITEN Persoonlijk Zelf wil ik ook een samenwerkingslocatie realiseren in het buitengebied. Ik dacht als ik toch ga zoeken, en allemaal mensen ontmoet die dat ook willen, dan kan ik er meteen een business van maken. Want dan kan ik ook veel meer mensen helpen door gewoon alle kennis die ik op doe te delen. Mijn eerste idee was om eerst zelf alles te realiseren en dan pas te gaan delen. Nu doe ik het tegelijkertijd. Dat werkt van beide kanten positief. En al deze dingen heb ik ook al heel veel mensen mee geholpen, omdat het ook mijn professionaliteit is. Ik hou heel erg van het platteland, ik ben op het platteland opgegroeid en ik wil heel graag dat meer mensen kunnen genieten van het platteland, omdat het mij zoveel geeft aan ontspanning, aan rust, tot mezelf komen. Ik zie doordat er steeds meer mensen in de stad leven en druk zijn, veel mensen uit balans raken, te druk in hun hoofd zijn en daardoor ziek worden. Ik zou het fijn vinden als meer mensen kunnen genieten van de waarde van het platteland die er gewoon is. Je kunt in een ziekenhuis gaan liggen of in een hersteloord, maar een hersteloord is ook vaak in een mooie omgeving, omdat dat ook helend en versterkend werkt. Er is meer en meer wetenschappelijk onderzoek beschikbaar over de helende kracht van een groene omgeving en omgang met dieren. Ik wil bijdragen aan dienstenontwikkeling, die de natuurervaring en de ervaring van het buitenleven expliciet maken en toegankelijk voor mensen, zodat steeds meer mensen daarvan kunnen genieten, zodat we met zijn allen weer tot een wat meer gebalanceerde samenleving kunnen komen waarin rust en actie beter in balans zijn dan het nu is. Voor mij zelf zie ik graag dat op zo’n plek verschillende doelgroepen, verschillende levensfasen vertegenwoordigd zijn. Dus dat je voor kinderen, ouderen, zieken, en werkenden, maar dus ook graag een begraafplaats. Want dan voel je ook de urgentie om wat van je leven te maken. Dan ben je gewoon bewuster van leven en dood, en het hoort ook bij de natuur. Op een natuurbegraafplaats koop je een eigen stukje grond waardoor je ook voor de rest van je niet-leven zorgt voor de natuur.

Urgentie op het platteland De andere waarom zit aan de plattelandskant zelf. Doordat veel mensen naar de stad trekken, is er ook steeds minder tijd en aandacht voor het behoud van natuur en landschap. Dat heeft ook te maken met de dynamiek op het platteland. Er komen steeds minder boeren die van oudsher voor het landschap zorgden. Door de schaalvergroting in de landbouw is dat voor hen ook niet meer een onderdeel van de bedrijfsvoering en wordt het ook steeds moeilijker om dat in tijd en geld rond te krijgen. Natuurorganisaties krijgen ook steeds minder geld en subsidies van de overheid, dus ook zij hebben andere partners nodig om natuurgebieden te onderhouden. Om ons land, onze

11

leefomgeving mooi te houden is er nieuwe inzet en inspiratie nodig van mensen die er nu nog niet bij betrokken zijn. Ik hoop die twee kansen bij elkaar te brengen, nieuwkomers op het platteland te helpen hun droom te realiseren, waarbij ze meteen ook zorg dragen voor anderen, voor elkaar en voor de omgeving. Tot slot Ik ben benieuwd of de beschreven kansen bij je passen en je helpen meer mogelijkheden te zien voor jouw eigen buitenleven. Natuurlijk hoor ik graag wat je er van vindt. En wat jij nodig hebt om jouw droom of plan verder te helpen. Ik zal jullie vragen zoveel mogelijk beantwoorden in mijn boek en blog artikelen.

Eline van de Veen, Zin in Buiten, Januari 2014

12