Kansrijk voor de regio

Schieveste

MASTERPLAN SCHIEVESTE

Projectbureau Schieveste postbus telefoon () fax () e-mail [email protected] www.schiedam.nl

Schieveste

Kansrijk voor de regio

Colofon Het masterplan Schieveste ‘Schieveste, kansrijk voor de regio’ is een uitgave van de gemeente Schiedam. November 2002

Stuurgroep R. Scheeres; burgemeester Schiedam T. de Swart; wethouder Schiedam T. Schoenmakers; wethouder Schiedam K. Stob/ R. Adriaansens; projectmanager M. de Schwartz; gemeente Schiedam B. Weilers; gemeente Schiedam J. Freie; gemeente Rotterdam, OBR R. van Schijndel; Stadsregio Rotterdam, gemeente Rotterdam, dS+V A. van Hengel; stedenbouwkundig supervisor C. Nyqvist; Connekt F. Spierings; Verwey-Jonker Instituut H. Rozie; Communication Concert Projectgroep K. Stob/ R. Adriaansens; projectmanager M. Bongers; Stadsregio Rotterdam, gemeente Rotterdam, dS+V L. Nijs; gemeente Rotterdam, OBR A. van Hengel; stedenbouwkundig supervisor H. Heijerman; projectleider stationsplein zuidzijde L. Boersma; gemeente Schiedam L. Buist; gemeente Schiedam W. Kelders; gemeente Schiedam W. van Overbeeke; Connektor K. Fortuin; Verwey-Jonker Instituut J. Brouwer; gemeente Schiedam R. Jaggie; gemeente Schiedam R. Hoenselaar; gemeente Rotterdam, dS+V Y. van Asseldonk; plv. projectmanager S. Heijnen; Communication Concert P. Kalkman; gemeente Schiedam Ontwerpteam A. van Hengel; stedenbouwkundig supervisor E. de Jager; Groep 5 van der Ven C. Zwiers; Groep 5 van der Ven A. Misch; Stadsregio Rotterdam, gemeente Rotterdam, dS+V S. van Mensfoort; Buro 5 R. Daniels; Buro 5 Daarnaast werkten mee: M. van Blijswijk, J. van der Want, H. van Gent, M. Soeterbroek; Stadsregio Rotterdam, gemeente Rotterdam, dS+V P. den Boer; Connektor A. Nix, A. van den Hoeven, P. Persoon, F. Griffioen, M. van Otterdijk, M. Hogervorst, G. Pingen, W. Wang; gemeente Schiedam H. Verschoor, J. Verburg, A. de Reus; gemeente Rotterdam, OBR M. Kramer, R. Klijberg; KPMG G. Veneman, D. Lampe; PRC Verschoor B. Govers; P. Koolhaas; Goudappel Coffeng A. Huygen; Verwey-Jonker Instituut J. Winkel, E. van Schaijk; NS Vastgoed G. Beijer; Boer & Croon G. Westerdijk; Westerdijk Consultancy Kenniscentrum PPS Ministerie Financiën RET Connekt Bewonersvereniging Schiedam-Oost Bewoners Schiedam-Oost Ondernemers o.a. Spaanse polder en binnenstad Marktpartijen en vele anderen

Uitgave: Gemeente Schiedam, projectbureau Schieveste Kaartmateriaal, impressies en referentiebeelden: Groep 5 van der Ven Rotterdam BV Maquettebouwer: Postma & Partner Foto’s: J. van der Ploeg, T. Dijkstra, F. Keuzenkamp, Aeroview b.v.-D. Sellenraad Ontwerp: Manifesta, Rotterdam Coördinatie, productie en redactie: Communication Concert, Weesp

ASTERPLA

Schieveste

Kansrijk voor de regio

Inhoud

INHOUD

2

Ten geleide Woord vooraf

6 7 8 10 11 17 18 18

DEEL 1 DE GROTE LIJN De visie Het plangebied en zijn omgeving Het functionele programma Het stedenbouwkundig plan Het fysieke en sociale beheer De uitvoering, de fasering en de financiële onderbouwing De open vesting

19 20 21 21 22 24 24 25 25 26 26 26 26 27 27 28 29 30 31 31 32 32 32 34 34 34 35 35 35 35 36 36 36 36 37 37 37 40 40 40 40 41 41

DEEL 2 DE DETAILS 1 Een terrein met potenties 1.1 Ligging en deelgebieden Schieveste rondom het station: een krachtig begin Schieveste ten noorden van de spoorlijn: de grond onder dit masterplan 1.2 Knooppunt van infrastructuur Schieveste en de auto Schieveste en het openbaar vervoer Schieveste voor fietsers en voetgangers 1.3 Schieveste in de omgeving Spaanse Polder en ’s-Graveland Schiedam-Oost Schieveste als drijvende kracht 1.4 Schieveste en de Schiedamse binnenstad Stadshart in beweging Een kloppende combinatie 1.5 Knooppunt in de Deltametropool 2 Een project met een missie 2.1 Schieveste als sociaal-economische impuls voor de regio Bedrijvigheid en werkgelegenheid in Schiedam Bedrijvigheid en werkgelegenheid in Rotterdam Schieveste in de regio 2.2 Een veelzijdig functioneel programma Kantoren Schieveste tussen vraag en aanbod in de regio Kantooroppervlakte in het programma Sociaal-economische effecten kantoren Voorzieningen De vraag naar voorzieningen in de regio Detailhandel Hotel en congresfaciliteiten P+R-voorzieningen Onderwijs Ontspanning Woningen De woningmarkt in Schiedam Wonen op knooppunten Woonruimte in het programma Sociaal-economische effecten woningen 2.3 Reacties uit de markt Marktconsultaties op 7 maart en 5 juni 2002 Stadsgesprek 12 juni 2002 2.4 Schieveste: veel te bieden

42 43 43 45 45 48 48 49 49 49 49 50 50 50 50 50 51 52 53 53 53 54 54 54 54 55 55 58 59 59 59 59 60 61 61 61 63

3

4

5

Een inventief stedenbouwkundig plan 3.1 Een open vesting De structuur van Schieveste: ontsluitingswereld en verblijfswereld Glazen vestingmuur langs de A20 Bedrijvenlinie langs het spoor Oostelijk deelgebied: pleinen en hoven Westelijk deelgebied: wonen, werken en parkeren Oksel rijksweg: een toegangspoort van formaat Bouwhoogte 3.2 Milieu en duurzaamheid Geluid Luchtkwaliteit Bodem Externe veiligheid Water Ecologie Duurzaamheid Een toekomstvast beheer 4.1 Van ontmoeting naar binding 4.2 Een plek in een omgeving Jongeren in Schiedam De wegen naar Schieveste Veiligheid Effect Rapportage en beheerfonds 4.3 Een actieve beheerorganisatie Samen werken aan de basis Samen delen als doel Een doordachte ontwikkelingsstrategie 4.4 Inrichting met oog voor detail 4.5 Schieveste, een plek voor mensen Schievestenaren, gevestigd en onderweg Een bruisend verblijfs- en doorgangsgebied De Schie, blauwe drager van de open vesting Een voortvarende uitvoering 5.1 Samenwerking van masterplan tot exploitatie 5.2 Juridisch-planologisch kader 5.3 Een flexibele fasering 5.4 Het begin van een nieuw stadsdeel

66 67 67 68 68 68 68 68 68 69

DEEL 3 DE FINANCIËN Een kansrijk plan Knooppuntwaarde en vastgoedwaarde Financiële risico’s Fasering en functiemix Ontsluiting en P+R-voorziening Sanering vuilstort Verwerving en inbreng grond en opstallen Kanttekeningen bij de risico’s Een kans voor de regio

70 71 71 72 73 74

Bronnen BIJLAGEN Bijlage A: Woningmarkt Schiedam Bijlage B: Sociale context Schiedam Bijlage C: Vervoer en bereikbaarheid Bijlage D: Milieuaspecten

3

INHOUD

4 5

Ten geleide Woord vooraf Het Plan van Aanpak voor de ontwikkeling van Schieveste werd in juli 2001 unaniem door de Schiedamse gemeenteraad vastgesteld. Iets meer dan een jaar later ligt er nu een masterplan, dat eveneens kan rekenen op een breed bestuurlijk draagvlak. Dat is ook niet verwonderlijk want Schieveste biedt niet alleen Schiedam, maar ook Rotterdam en de Stadsregio een enorme uitdaging: het realiseren van een nieuwe, multifunctionele locatie met een unieke bereikbaarheid. Niet alleen per auto, maar vooral ook met het openbaar vervoer is het toekomstige Schieveste uitstekend te bereiken. Die infrastructuur is nu al grotendeels aanwezig, terwijl de locatie nog goeddeels braak ligt. Dat brengt met zich mee dat Schieveste op korte termijn ontwikkeld kan worden. Deze kans wil het gemeentebestuur niet laten liggen. Samen met het gemeentebestuur van Rotterdam en andere partners willen we een nieuw stadsdeel realiseren waar veel te beleven valt en waar velen uit onze regio niet alleen een woon- en werkplek kunnen vinden, maar ook voorzieningen op het gebied van cultuur, ontspanning en zorg. Een modern leef-, zakenen dienstencentrum als tegenhanger voor onze historische binnenstad. Bij de uitwerking van dit masterplan hebben we goed geluisterd naar meningen en ideeën van anderen. Marktpartijen, omwonenden, ondernemers en andere betrokkenen zijn op allerlei manieren geraadpleegd. Dit leverde veel interessant en bruikbaar materiaal op, wat we verwerkt hebben in dit plan. Iedereen die een bijdrage heeft geleverd wil ik daarvoor hartelijk bedanken want de opbouwende kritiek en frisse ideeën hebben dit masterplan gekneed en gevormd. Een ander punt waarop de planvorming voor Schieveste zich onderscheidt van andere plannen is dat het sociale ontwerpproces gelijk oploopt met het fysieke ontwerpproces. Schieveste kan alleen slagen als de inrichting ook in sociaal opzicht duurzaam is. Duidelijk is dat sociale processen zich niet laten sturen. Maar het is wel mogelijk om gewenste ontwikkelingen te stimuleren. Een actieve beheerorganisatie vanaf het allereerste begin, is daarbij van groot belang. Momenteel wordt deze organisatie vormgegeven. De eerste resultaten van Schieveste zijn op korte termijn zichtbaar aan de zuidzijde van station Schiedam Centrum. Daarna volgt het deelgebied aan de noordzijde van het station. Het stedenbouwkundig plan voor dit deelgebied wordt op dit moment uitgewerkt. Duidelijk is dat de slogan voor Schieveste ‘alles dichtbij, dichtbij alles’ waarheid zal worden.

R. Scheeres Burgemeester van Schiedam

5

TEN GELEIDE

TEN GELEIDE

4

Een terrein dat erom vráágt te worden ontwikkeld: dat is Schieveste nu. Een vitaal nieuw stadsdeel met kantoren en andere bedrijvigheid, aantrekkelijke woningen en een scala aan ontmoetings- en ontspanningsgelegenheden op en rond de Schie – kortom, een volgroeid project: dat is Schieveste straks. Een belangrijke schakel tussen nu en straks is dit masterplan. Het biedt u de kaart van Schieveste. De kaart van het bestaande, goeddeels braakliggende gebied met zijn grote potenties. De kaart van de toekomstige ‘open vesting’ die met haar ontsluitings- en verblijfswereld deze potenties uitbuit en de omgeving nieuwe stimulansen biedt. Én de kaart, door de tijd heen, van de weg tussen potenties en realisering. Dit masterplan presenteert u Schieveste als stedenbouwkundig plan, gebaseerd op een functioneel programma en gedragen door een overtuigende visie.

De grote lijn

D E E L 1 D E G ROT E L I J N

7

De visie

‘Een compleet stadsdeel met intensief en inventief grondgebruik, vervlochten met Schiedam.’

Waarom is Schieveste zo’n buitengewoon interessant plangebied? Omdat een tweede plek als deze aan de zuidrand van de Deltametropool niet te vinden is. Omdat het plannenmakers en beleidsmakers uitdaagt. Omdat er weinig te verliezen en heel veel te winnen valt. Schieveste is een avontuur, maar geen gok. Een noodzakelijk avontuur, omdat de Rotterdamse stadsregio het economisch minder goed doet dan de rest van het land en Schiedam zich binnen deze regio in de achterhoede bevindt – terwijl de remedies, waaronder meer en beter gedifferentieerde werkgelegenheid, hier welhaast voor het oprapen liggen. Geen overmoedige gok, omdat de inzet bestaat uit een terrein en een project die samen een klinkende kans op rendement bieden. De uitmuntende bereikbaarheid maakt Schieveste tot een poort naar de toekomst voor de hele regio. Hier is een brede ontwikkeling mogelijk. Banen waarin mensen op alle niveaus, van laaggeschoold tot hooggeschoold, aan de slag kunnen. Moderne kantoorruimte, maatschappelijk ingebed onderwijs van basisschool tot hbo, kinderopvang, horeca, een grote bioscoop, winkels voor de dagelijkse inkopen, parkeerruimte, stedelijk vertier én woningen. Een afspiegeling van de samenleving, brandpunt van activiteit. Een compleet stadsdeel met intensief en inventief grondgebruik, vervlochten met Schiedam-Oost en de Spaanse Polder en complementair aan de klassieke Schiedamse binnenstad, die elk jaar mooier wordt en meer bezoekers trekt.

Schieveste ontleent zijn identiteit als open vesting aan zijn positie: het zet de aanwezige beperkingen om in krachtige voordelen. Het schermt zich af van de A20 en het spoor, om open te kunnen staan voor de omgeving daarachter. De stedenbouwkundige maatregelen die het geluid beperken en de luchtkwaliteit verbeteren, geven het gebied een herkenbaar gezicht. Dankzij een actief sociaal ontwikkelingsplan voelt iedereen zich in dit stadsdeel welkom, prettig en veilig. Schieveste vormt zo met recht een verbindende factor tussen de omliggende wijken. Schieveste heeft alle kans van slagen. Niet alleen is het zeer goed bereikbaar en kan de schop zó de grond in, maar ook zijn besluitvorming en procedures zo gestroomlijnd dat de tijd tussen droom en daad geen reële belemmering vormt.

Het plangebied en zijn omgeving

1 Connekt: Vastgoedontwikkeling op knooppunten, het effect van bereikbaarheid verklaard, oktober 2002.

Schieveste krijgt nu al gedeeltelijk vorm, op en rond het plein voor het NS-station Schiedam Centrum. Kantoren, woningen en publieke voorzieningen worden hier gerenoveerd en nieuw gebouwd. Deze eerste fase van Schieveste is in 2005 gereed. Het zuidelijke stationsplein is dan een halteplaats van vrijwel alle vormen van openbaar vervoer, de uitnodigende ‘huiskamer’ van het station en Schiedam-Oost en de entree van de Schiedamse binnenstad. Ten noorden van dit stationsplein en het spoor ligt 16 hectare goeddeels braakliggend terrein. Van oost tot west ongeveer 1.400 meter lang, tussen spoorlijn en A20 zo’n 115 tot 230 meter breed, en met de Schie als blauwe drager. Een perfecte locatie, compact en toch met veel bouwruimte, die prima te ontsluiten is. Een studie van Connekt1 bevestigt wat met een blik op de kaart al is vast te stellen. Schieveste scoort hoog op bereikbaarheid. Het gebied geeft automobilisten via de A20 een snelle aansluiting op de A16, de A4, de A12, de A13 en de A15. De trein, de verlengde Calandlijn van de Rotterdamse metro, de nieuwe TramPlus en diverse buslijnen voorzien in regionale, nationale en zelfs internationale verbindingen. Niet alleen Rotterdam Centraal, halte van de hogesnelheidslijn naar Brussel en Parijs, en Rotterdam Airport liggen dichtbij; ook luchthaven Schiphol is niet ver. De toegangen voor voetgangers en fietsers laten zich eenvoudig uitbreiden en aantrekkelijker maken. Deze unieke bereikbaarheid vormt een eerste voorwaarde waaronder het gebied kan uitgroeien tot bestemming en uitvalsbasis. Schieveste is daarmee een uitgelezen

9



8

‘Een perfecte locatie, compact en toch met veel bouwruimte, die prima te ontsluiten is.’

Station Schiedam Centrum in aanbouw

plaats voor intensivering van stedelijk ruimtegebruik – precies wat rijk en provincie nastreven. Een nieuw stuk stad op deze plaats vormt bovendien een positieve sociaaleconomische impuls voor Schiedam en Rotterdam, twee steden met hoge werkloosheid, relatief veel lage inkomens en een relatief laag opleidingsniveau onder hun bevolking. Schieveste is een verrijking voor de regio. Nieuwe werken woonruimte en voorzieningen, maar ook ruim 10.000 arbeidsplaatsen, de tijdelijke nog niet meegeteld. Een ontmoetingsplek voor de bewoners van Schiedam-Oost en andere aanpalende wijken. Een florerend en dynamisch nieuw stadsdeel waar veel te beleven valt, en een krachtige stimulans voor de opwaardering van de omliggende gebieden, waaronder ook de industriegebieden ’s-Graveland en Spaanse Polder. Een modern leef-, zakenen dienstencentrum als tegenhanger van de historische binnenstad van Schiedam, die op een steenworp afstand bezig is aan een ongekende transformatie en nóg dichterbij komt met een flaneerboulevard langs de Overschiesestraat. Op haar beurt brengt de omgeving ook het nodige in. Omwonenden en ondernemers zorgen voor opbouwende kritiek bij de samenstelling van het programma, frisse ideeën voor de inrichting, en de bezieling waar het gebied ook straks niet buiten zal kunnen. De verwachtingen zijn hooggespannen. Schieveste maakt het stadscentrum, Schiedam-Oost en de Spaanse Polder weer tot een organisch geheel, waarin een levendige uitwisseling van mensen en activiteiten kan plaatsvinden. Schiedam wordt zo een zeer attractieve plaats op de zuidvleugel van de Randstad.

wegen spoor metro

‘Schieveste behoort tot de snelst te ontwikkelen locaties op de zuidvleugel van de Deltametropool.’


10

met name aantrekkelijk voor tweeverdieners zonder kinderen en voor ouderen met veel vrije tijd die veel reizen of juist zorgbehoevend zijn. Goedkopere woningen zijn bestemd voor studenten aan de onderwijsinstellingen in Schieveste zelf of aan de universiteiten en hogescholen van Delft en Rotterdam. Deze doelgroepen vinden hier in de directe nabijheid precies de voorzieningen en uitvalsmogelijkheden die aansluiten op hun leefstijl, terwijl ze zelf bijdragen aan de levendigheid van het gebied. Schieveste is geen Kop van Zuid, geen Weena, geen Alexander, geen Brainpark. Met zijn voorzieningen mikt Schieveste op bedrijven, ondernemers en bewoners die zich willen vestigen op een locatie met allure, zonder daarvoor de hoogste prijs te betalen. Uitstraling en aantrekkingskracht zijn in de eerste plaats breed-regionaal. In Schieveste zijn hoofdkantoren, maar vooral ook backoffices welkom: juist die laatste brengen een breed en divers scala aan arbeidsplaatsen mee. Zo kan Schieveste een forse impuls geven aan de regionale economische ontwikkeling, een bron zijn voor nieuwe en goed bereikbare werkgelegenheid en een welkome versterking vormen voor het draagvlak van stedelijke, culturele en recreatieve voorzieningen. Schieveste behoort tot de snelst te ontwikkelen locaties op de zuidvleugel van de Deltametropool; volgens marktconsultaties ligt hierin de belangrijkste kans van het project. Het gaat erom deze kans snel en ten volle te benutten. Schieveste biedt ‘veel voor weinig’. Het kent letterlijk en figuurlijk zijn plaats.

Het stedenbouwkundig plan In de combinatie van functies ligt enerzijds de kracht van Schieveste als antwoord op grote sociaal-economische behoeften en als dynamisch, attractief leefgebied, en anderzijds een forse stedenbouwkundige opgave. De vormgeving van het plan buit de ligging van Schieveste en de gegeven structuur van het gebied ten volle uit. Bepalend zijn de rijksweg en de spoorlijn met hun hoogte van zo’n zes meter boven maaiveld, maar ook, op maaiveldhoogte, de kruising met de Schie en de plaats van NS-station Schiedam Centrum. Samen vormen de Schie en het station het kerngebied van Schieveste. Ze zijn hecht met elkaar en de omgeving verbonden. Grote delen van het maaiveld worden zes meter opgetild, dus tot het niveau van de rijksweg en het spoor. Zo ontstaan een laagliggende ontsluitingswereld en een hoogliggende verblijfswereld. De ontsluitingswereld opent Schieveste voor de omliggende wijken, ter hoogte van het station en de wegen langs de Schie. De verblijfswereld vormt op het verhoogde maaiveld het plezierige en exclusieve domein van voetgangers.

Het functionele programma

‘De belangrijkste functies zijn kantoren, voorzieningen voor onder meer onderwijs, recreatie en dienstverlening, en woningen.’

Het functionele programma voor Schieveste omvat in totaal een bruto vloeroppervlak van 420.000 m2. De belangrijkste functies zijn kantoren, voorzieningen voor onder meer onderwijs, recreatie en dienstverlening, en woningen. Daarnaast is er ruimte voor andere vormen van bedrijvigheid. De ontsluiting van de deelgebieden voor auto’s en per openbaar vervoer, de parkeergelegenheid en de andere ondersteunende faciliteiten zijn op deze combinatie van functies afgestemd. De kantoorruimte beslaat de helft van het programma. Hiermee zet Schieveste Schiedam op de kaart als kantorenstad met een sterke positie binnen de regio. Winkels voor de dagelijkse boodschappen en instellingen voor huishoudelijke dienstverlening, kinderopvang en zorg ontbreken niet. De horeca zal in diverse vormen aanwezig zijn. Ook een hotel met fitnessruimten, een zwembad en een congrescentrum is op zijn plaats. Als vertrek- en aankomstpunt voor forensen en tussenstation voor langeafstandsreizigers is Schieveste een ideale locatie voor een flink aantal P+R-plaatsen. De ambitie is om ook een grootschalige detailhandelsvoorziening met een regionaal bijzondere formule naar Schieveste te halen. Eigentijds onderwijs, verbonden met het bedrijfsleven en de maatschappelijke context, vindt op Schieveste alle faciliteiten waarmee het verschillende doelgroepen kan bedienen. Een megabioscoop is een aanwinst voor Schiedam, tentoonstellingsruimten en dansscholen vormen een verdere verrijking. Voor de sportieve ontspanning komt ruimte in de nabijheid van het hotel, maar ook op en rond het water van de Schie. Met deze en andere educatieve, culturele en recreatieve voorzieningen beantwoordt Schieveste aan sterk gevoelde regionale behoeften. Op Schieveste komen bovendien – voor zover de milieueisen dat toelaten – 800 woningen, huur en koop, vooral in het middeldure en dure segment. Een aanzienlijk deel van het woningtekort in Schiedam wordt hiermee opgelost. Deze woningen zijn Structuur stedenbouwkundig plan

11


Schieveste in de Rotterdamse ruit, infrastructuur

Zicht vanaf de Schie op Schieveste

spoor

corridor

binnenterrein

autoweg

1 Dwarsprofiel (fase 2)

spoor

plein

autoweg

14

15

spoor

corridor

binnenterrein



2 Dwarsprofiel noordelijk stationsplein (fase 2)

autoweg

3 Dwarsprofiel (fase 3)

spoor

Ruimtelijke impressie oostelijk plandeel met wonen en werken aan de groene en stille hof

De tussenliggende laag wordt vooral gebruikt voor parkeren, maar ook voor waterberging, kabels, leidingen en trafo’s. Op een plein ten noorden van het station en bij de Schie, die tussen spoorlijn en rijksweg tot 80 meter wordt verbreed, treffen beide werelden elkaar. Een wand van ‘harde’, zakelijke functies beschermt het gebied. Langs de A20 ligt voor de kantoren een vestingmuur van glas: een langgerekt atrium met daarin tuinen en mogelijk een trammuseum. In de laaggelegen ontsluitingszone langs het spoor, dat voor de helft wordt overbouwd, ligt vanaf de Schie westwaarts een 20 meter brede corridor met aan weerszijden levendige bedrijvigheid. Openingen in de beschermende wand bieden automobilisten en treinreizigers vrij zicht tot in het hart van het gebied, waar de ‘zachtere’ gebouwen liggen, voor wonen en allerhande voorzieningen. Drie pleinen, elk tegenover een doorgang onder de rijksweg of het spoor, verbinden onder andere de kantoren en de onderwijsinstellingen met de ontsluitende corridor. Aan de noordzijde zijn in de bebouwing van de hooggelegen verblijfswereld drie hoven uitgespaard. Hier gaat de stedelijke bedrijvigheid van het station naar het westen gefaseerd over in een parkachtige rust, waarin het vooral heerlijk wonen is. Het noordelijke en het zuidelijke stationsplein zijn vol vertier en voetgangersverkeer. Rond de Schie is de bestaande bebouwing ingepast in een gastvrij en speels oevergebied. Onder de viaducten brengen horeca- en uitgaansgelegenheden de wanden en kolommen tot leven. Gebruikers en bezoekers vinden hier ontspanning, in rust of juist in allerlei activiteiten: ze kunnen er zeilen, roeien, waterkarten of iets

corridor

binnenterrein

afrit autoweg

4 Dwarsprofiel oostelijk plandeel: de groene hof (fase 4)

2 1

3

4

Het fysieke en sociale beheer

stationsplein Schiedam, oktober 2002.


16

‘Duurzaamheid is een rode draad in de hele inrichting.’

drinken op een caféschip. Een feestelijke flaneerbrug over het water brengt hen in het westelijke deelgebied. Daar liggen tussen de kantoren langs de rijksweg en het spoor woningen in een groen voetgangersgebied, naast parkeerruimte en eventueel andere functies. Nog verder naar het westen kan een expositiegebouw, een klimhal of een skibaan komen, vormgegeven als toegangspoort voor Schieveste en Schiedam. Levendigheid en variatie is er in de functies en vormgeving van de openbare ruimte, maar ook in de hoogte van de bebouwing. De atriumachtige voorbouwen langs de rijksweg zijn ten minste 12 meter hoog vanaf het opgetilde maaiveld. De gebouwen erachter variëren in hoogte van 26 meter (7 bouwlagen) tot 47 meter (12 bouwlagen). In de spoorzone ligt de bouwhoogte tussen 31 en 38 meter vanaf het maaiveld. Binnen in de vesting wisselen de hoogtes al naar gelang hun functie, plaats en grondoppervlak. Stedenbouwkundig strategische plaatsen zoals de westpunt vragen om een markering met slanke, trotse torens. Ook andere gegevenheden van het gebied, die op het eerste gezicht als beperkingen kunnen gelden, worden omgezet in voordelen. Vanzelfsprekend zijn voor de milieurisico’s alle voorgeschreven maatregelen voorzien. Minder vanzelfsprekend, maar des te meer overtuigend, gezichtsbepalend en voorbeeldig, zijn de creatieve oplossingen die ervoor zijn ontwikkeld. De geluidwerende glazen voorbouw langs de A20 is zo’n oplossing, net als de manier waarop het water door het gebied heen wordt omgevormd van een lastig element tot speels en functioneel onderdeel van de leefomgeving. Duurzaamheid is een rode draad in de hele inrichting. Dit gaat verder dan een energiezuinige en milieuvriendelijke keuze van bouwmaterialen en bouwconstructies. Toekomstvastheid, voor Schieveste net zo cruciaal als elders, betekent hier bijvoorbeeld dat gebouwen zonder grote ingrepen van functie kunnen wisselen. Dat de ICTinfrastructuur probleemloos toegankelijk blijft voor aanpassingen. En dat de openbare ruimte een zeer verzorgde aankleding krijgt, die samen met een efficiënt onderhoudsen beheerprogramma vandalisme en verloedering helpt voorkomen.

In samenwerking met het Verwey-Jonker Instituut2 is op innovatieve wijze een sociaal ontwikkelingsprogramma opgezet dat Schieveste alle kansen geeft om te slagen in de voornaamste bedoeling: een bruisend en aantrekkelijk leef-, werken woongebied te zijn voor ieder die er komen en verblijven wil. Projectontwikkelaars en beleggers, vastgoed- en woningeigenaren, huurders en gebruikers van kantoren en winkels, maar ook bewoners en reizigers worden actief bij het beheer op Schieveste betrokken. Een gecombineerde organisatie, mede gefinancierd uit een speciaal beheerfonds, gaat voor de uitvoering zorgen. Dit beheer omvat beduidend méér dan alleen parkmanagement en preventie van destructieve processen. Het wil bovenal gebruikers, bewoners en omwonenden zo volledig mogelijk laten delen in de geschiedenis van het gebied. Waar een gedeelde geschiedenis is, is een gedeelde toekomst: een vitaal sociaal klimaat, dat op zijn beurt weer constructieve sociale processen op gang brengt en gaande houdt. Vanaf de eerste fase, bij de ingebruikneming van de verlengde Calandlijn in november 2002, beheert een pleinorganisatie het zuidelijke stationsplein. Evenementen zoals wedstrijden, spelletjesdagen, tentoonstellingen, concerten en festivals zorgen voor een plezierige sfeer en geven iedereen het gevoel welkom te zijn. Ook de jeugd krijgt op Schieveste ruimte voor activiteiten die elders in de stad ontbreekt. In 2004 komt het provinciale project ‘Kleurrijke Wijken’ naar Schiedam, een grootschalige en laagdrempelige manifestatie ter bevordering van creatieve, culturele initiatieven in de stadswijken. Zo ontstaat samenhang tussen de vormgeving, het voorzieningenpakket en het beheer in het hele gebied. Dit strekt zich zelfs uit tot de metro en de trein tussen Hoek van Holland en Rotterdam. Een echt welkom begint immers niet pas op de deurmat. De openbare ruimte op Schieveste wordt net zo zorgvuldig ingericht en vormgegeven: toekomstvast en met een eigen gezicht, geprofileerd door beeldende kunst. Openheid, overzichtelijkheid, afwisseling en samenhang kenmerken de pleinen, hoven en verbindende looproutes op Schieveste. De omliggende bebouwing biedt door zijn vorm en doorlopend gebruik een natuurlijke vorm van sociale controle, die wordt onderstreept door herkenbaar aanwezige toezichthouders. Het geheel vormt een veilige leefomgeving waar bewoners en bezoekers zich betrokken bij voelen.

17


2 Verwey-Jonker Instituut: Betekenisprofiel


18

Schiedam en Rotterdam onderzoeken de mogelijkheden voor een samenwerking die succes en snelheid in de ontwikkeling van Schieveste kan garanderen. Het streven is om in het voorjaar van 2003 een concrete samenwerkingsvorm op poten te hebben. De betrokken marktpartijen dringen ook aan op een voortvarende aanpak. Het programma is ambitieus, maar ook flexibel genoeg om de risico’s van een onvoorspelbare markt te ondervangen. Het wordt tussen 2003 en 2018 gefaseerd uitgevoerd in zes deelgebieden die qua exploitatie en ontsluiting zelfstandig functioneren. Het zuidelijke stationsplein is hiervan de eerste fase. Nog voordat dit plein gereed komt, gaat eind 2003 met de bouw van het noordelijke stationsplein de tweede fase van start. In 2005 krijgt Schieveste ook tussen de spoorlijn en de A20 vastere vorm. De eerste financiële doorrekeningen rechtvaardigen het enthousiasme waarmee vrijwel alle betrokkenen Schieveste begroeten. Hierbij is terdege rekening gehouden met de risico’s: de marktvraag, de invloed van wijzigingen in de functiemix op de opbrengsten, de financiering van de ontsluiting en de P+R-voorzieningen, de sanering van de vuilstort en de kosten van de te verwerven grond en opstallen. De berekende financiële en sociaal-economische effecten overtreffen deze risico’s afdoende. Dankzij de voortdurende verfijning van de toch al uitstekende bereikbaarheid kan de vastgoedwaarde op Schieveste bovendien alleen maar stijgen.

De open vesting Schieveste wordt een vesting die stáát. Een vesting die van veraf, van dichtbij en binnen haar muren een eigen gezicht toont. Een vesting die vooral zo zelfverzekerd kan zijn omdat ze open is. Open voor de omliggende buurten met hun bewoners, voor iedereen die er werkt, woont, studeert of winkelt en voor iedereen die er graag langskomt of ontspanning zoekt – open voor oude, jonge, nieuwe en tijdelijke Schievestenaren.

19

D E E L 2 D E D E TA I L S

‘Het programma is ambitieus, maar ook flexibel genoeg om de risico’s van een onvoorspelbare markt te ondervangen.’

De details

De uitvoering, de fasering en de financiële onderbouwing

Een terrein met potenties


20

Maatvoering plangebied

175 m

115 m

1.400 m

1.1

230 m

21

Ligging en deelgebieden Aan de noordkant van Schiedam, tussen de spoorlijn en de A20, ligt een boemerangvormige strook grond. De lengte, van de oostpunt bij de Tjalklaan tot de westpunt bij de ’s-Gravelandseweg, is ongeveer 1.400 meter. De breedte varieert van 115 tot 230 meter. De Schie loopt er dwars doorheen. Aan de zuidelijke rand ligt NS-station Schiedam Centrum. Schieveste omvat zowel het gebied rond dit station als de boemerangvormige strook. Schieveste rondom het station: een krachtig begin Het plein rond NS-station Schiedam Centrum vormt de schakel tussen Schieveste, de binnenstad en Schiedam-Oost. Op en rond dit plein krijgen de eerste ontwikkelingsplannen van Schieveste vorm. Er is een structuurschets, het bestemmingsplan is in procedure en de exploitatie is opgesteld. Er wordt hard gewerkt aan de stations voor trein en metro, sneltram en het nieuwe busstation en aan alle overige voorzieningen rond dit openbaar-vervoerknooppunt. Aan de oostkant van het stationsplein komen zo’n 100 appartementen, 7.500 tot 10.000 m2 bvo (bruto vloeroppervlak) kantoorruimte en 500 m2 bvo commerciële ruimte. Het AMEC-gebouw wordt gerenoveerd. Op de kop van de Singel komt nieuwe bebouwing met nog eens circa 30 appartementen.


Schieveste bestaat als project in de hoofden van bedenkers en andere betrokkenen, en als terrein met potenties in de regio Rotterdam. Het project kan niet zonder dit terrein. Het terrein vraagt om dit project. Dit hoofdstuk belicht de positie van Schieveste. Wat zijn de grenzen en de kwaliteiten van het gebied? Op welke manieren is het te bereiken en te ontsluiten? Hoe speelt Schieveste in op de omgeving en hoe past het binnen de ontwikkeling van de regio? Dit hoofdstuk gaat over de geografische en infrastructurele mogelijkheden van een terrein en een project: Schieveste.

gemeente Schiedam gemeente Rotterdam


23


22

Eigendom (zie ook pagina 61)

Maquette van het zuidelijk stationsplein van het station Schiedam Centrum met in het blauw de nieuwe voorgestelde bebouwing.

De buitenruimte wordt heringericht tot een levendig, opgeruimd verblijfsplein, dat niet langer is overgeleverd aan auto’s en fietsen. De bestrating gaat één vlak vormen tot aan de Singel; de Prof. Kamerlingh Onneslaan wordt hierin vloeiend opgenomen. Er komen zitelementen, een fontein of waterpartij, bomen of grote bloembakken. Parkeerplaatsen en stallingen verdwijnen uit het zicht onder de Horvathweg en de bebouwing. Deze eerste fase van Schieveste is in 2005 gereed. Het stationsplein is dan de ‘huiskamer’ van NS-station Schiedam Centrum en Schiedam-Oost en de entree van de Schiedamse binnenstad.

Plangrenzen, inclusief stationsplein zuidzijde

• Schieveste ten noorden van de spoorlijn: de grond onder dit masterplan Het masterplan dat voor u ligt, draait om wat zich ten noorden van dit stationsplein en het spoor bevindt: 16 hectare goeddeels braakliggend terrein. Hier bepalen de spoorlijn en de A20 het beeld. Met hun hoogte van rond zes meter boven maaiveld spelen ze een grote rol in de bereikbaarheid, het milieu, de waterhuishouding en de stedenbouwkundige mogelijkheden van Schieveste. Er zijn vier deelgebieden, elk met hun eigen typologie en ruimtelijke kwaliteiten. • Ten westen van de Schie ligt een voormalige vuilstort, met daarop een hoogspanningsmast. Dit deelgebied omvat zo’n 3 hectare en is nu nog moeilijk toegankelijk. Het ligt hoog, gemiddeld tussen drieënhalf en vier meter boven NAP, oftewel circa zes meter boven maaiveld.

De oevers aan weerskanten van de Schie beslaan samen ongeveer één hectare. Aan de noorden de zuidkant liggen brede viaducten en een brug voor de sneltram. NS werkt aan spoorverdubbeling; het treinviaduct wordt vijftien meter breder. • Ten noorden van het station ligt, tot aan de gemeentegrens tussen Schiedam en Rotterdam, een strook van circa 8,5 hectare. Aan de Overschieseweg staan twee vrijwel identieke kantoorgebouwen met parkeerdek, gebouwd tussen 1988 en 1991. • Op het meest oostelijke, Rotterdamse deel van Schieveste ligt een volkstuinencomplex van 3,5 hectare groot. Schieveste vormt hiermee een perfecte locatie, compact en toch met veel bebouwbare en in te richten ruimte, die zich bovendien goed laat ontsluiten.

‘Schieveste scoort hoog op bereikbaarheid.’


24

1.2 3 Connekt: Vastgoedontwikkeling op knooppunten, het effect van bereikbaarheid verklaard, oktober 2002.

Knooppunt van infrastructuur

Schieveste voor fietsers en voetgangers Fietsers kunnen Schieveste bereiken via drie routes: via de Overschieseweg, via de tunnel onder de A20 bij de De Hoopstraat en via de tunnel onder de spoorlijn bij de Hogenbanweg. Net als automobilisten profiteren ook fietsers van de verbeterde verkeersontsluiting binnen het gebied. Voor voetgangers, de voornaamste ‘weggebruikers’ binnen het Schieveste van straks, is er de belangrijke ontsluiting door de heringerichte passage in het station.

Een studie van Connekt3 maakt duidelijk dat Schieveste ook in vergelijking met andere (potentiële) knooppunten hoog scoort op bereikbaarheid (zie ook pagina 67). Verschillende vervoersmodaliteiten hebben of krijgen er aders, open afritten en stations – de eerste voorwaarde waaronder het gebied kan uitgroeien tot bestemming en uitvalsbasis. Schieveste en de auto Schieveste ligt aan de rijksweg A20, in de Rotterdamse ruit. Vijf rijkswegen zijn dichtbij: A4, A12, A13, A15 en A16. Voor autoverkeer is het gebied dus uitstekend bereikbaar. Dit vitale gegeven is met een goede ontsluiting volledig uit te buiten. Er komen aansluitingen op de A20 aan de oostzijde, de Rotterdamse kant, én aan de westzijde, de Schiedamse kant. • De oostelijke aansluiting loopt via de Tjalklaan en het Giessenplein. Vanaf dit plein heeft de automobilist een snelle route naar de open afritten van de rijksweg aan de westzijde. • Aan de westzijde komen verbindingen met de ’s-Gravenlandseweg en de rijkswegaansluitingen. Eén aansluiting wordt gerealiseerd in het verlengde van de zuidelijke afrit van de rijksweg en er komt een aansluiting op de noordelijke rijkswegafrit en het kruispunt met de Brauwweg. Een nieuwe hoofdroute tussen de Schie en Tjalklaan gaat de efficiënte uitwisseling van verkeer tussen de deelgebieden verzorgen. Naarmate Schieveste zich ontwikkelt laat de ontsluiting voor autoverkeer zich verder verfijnen. Twee bestaande fietstunnels, onder de A20 en de spoorlijn bij de De Hoopstraat en de Hogenbanweg, kunnen hiervoor worden verbreed en uitgediept. De verkeersbelasting is doorgerekend op 1 parkeerplaats per 125 m2 bvo. Commercieel gezien is een hoger aantal parkeerplaatsen per vierkante meter realistisch. De definitieve parkeernorm wordt vastgesteld in overleg met overheden en marktpartijen.

Schieveste en het openbaar vervoer Schieveste is ook per openbaar vervoer zeer goed te bereiken. Trein, metro, tram en bus voorzien in regionale, nationale en zelfs internationale verbindingen. • Het gebied ligt aan de spoorverbinding Rotterdam-Den Haag-Amsterdam en de spoorverbinding Rotterdam-Hoek van Holland. Zes keer per uur rijdt de trein in enkele minuten van Schiedam Centrum naar Rotterdam Centraal, halte van de hogesnelheidslijn (HSL) naar Brussel en Parijs. Rotterdam Airport ligt in de buurt, en ook luchthaven Schiphol is niet ver weg. • Vanaf november 2002 is de Beneluxlijn van de metro – juister gezegd: de verlengde Calandlijn – operationeel. Daarmee is Schieveste, via station Schiedam Centrum, gekoppeld aan het regionale metronet van de RET. De Calandlijn verbindt Spijkenisse met Capelle en Alexanderpolder en kruist de Erasmuslijn. Het centrum van Schiedam én Rotterdam worden zo beter bereikbaar. Naar verwachting zullen 65.000 mensen per dag met de Calandlijn reizen. • Ook TramPlus, een snelle en hoogwaardige tramverbinding, gaat Schieveste vanaf 2005 aandoen. De aanpassing en de uitbreiding van het tramtracé zijn in uitvoering. De lijn loopt van de oostgrens van Rotterdam, door het centrum van Schiedam, naar Schiedam-Noord en Vlaardingen. • Boven het stationsplein, op de Horvathweg, liggen de haltes van de lokale en interlokale buslijnen die het Westland bedienen. In de toekomst zijn ook de delen van Schieveste die wat verder van het NS-station liggen goed te ontsluiten. Te denken valt aan een extra metrohalte ter hoogte van de huidige volkstuinen, een busverbinding of verlenging van de TramPlus-lijn door het gebied. Verder onderzoek moet de haalbaarheid hiervan aantonen.

Schieveste en de auto

Schieveste en het openbaar vervoer spoor tram+ tram+ (aanvulling) metro bus

Schieveste voor fietsers en voetgangers fietsen voetgangersroute voetgangersroute

25


Schieveste in de Rotterdamse ruit, knooppunten

1.3

Schieveste in de omgeving

Schieveste en de Schiedamse binnenstad: de verbanden

De positie van Schieveste wordt niet alleen bepaald door de infrastructurele aders waartussen het terrein gelegen is. Direct daarbuiten liggen gebieden waarvoor het project veel kan betekenen. In het noorden, aan de overkant van de rijksweg, de bedrijventerrein Spaanse Polder en ’s-Graveland. In het zuiden, aan de overkant van de spoorlijn, de woonwijk Schiedam-Oost. Spaanse Polder en ’s-Graveland De bedrijventerreinen Spaanse Polder en ’s-Graveland zijn aan elkaar gegroeid, maar behoren nog altijd tot twee gemeenten, Schiedam en Rotterdam. Op circa 190 hectare zijn ongeveer 600 bedrijven actief, voornamelijk in de groothandel, de bouwnijverheid en de industrie. De inrichting van de openbare ruimte laat te wensen over. Schiedam en Rotterdam willen deze terreinen aantrekkelijker maken voor de bedrijven die er al gevestigd zijn én voor nieuwe kansrijke bedrijvigheid. Sinds maart 1997 werken de twee gemeenten samen aan verbetering van het imago, de veiligheid en de ontsluiting van het gebied. Hierbij krijgt ook de te behalen milieuwinst aandacht. De maatregelen betreffen de kortere en de langere termijn en worden in deelprojecten doorgevoerd. De afronding is voorzien voor 2015.

3

1

2

Schieveste en de omgeving 1 Binnenstad 2 Schiedam-Oost 3 Spaanse Polder

27



26

Schiedam-Oost Schiedam-Oost is een karaktervolle wijk met als sterke punten kleinschaligheid, verscheidenheid, een veelzijdige woningvoorraad en de nabijheid van het centrum van Schiedam en het NS-station. De sociaal-economische situatie, de leefbaarheid en de veiligheid vragen veel aandacht. De gemeente werkt aan de aanpak van de criminaliteit, de verkeersonveiligheid, de vervuiling en de parkeerproblemen en aan de verbetering van de ruimtelijke inrichting, de werkgelegenheid en voorzieningen voor welzijn, cultuur, sport en educatie in het gebied. Vanaf februari 2001 worden de maatregelen en ingrepen op deze punten gecoördineerd uitgevoerd volgens het Wijkplan Schiedam-Oost, dat past in het Grotestedenbeleid. Het Edisonplein is inmiddels aangepakt. De eerste ronde van het wijkplan loopt tot en met 2007. Schieveste als drijvende kracht Schieveste kan tijdens de eerste ontwikkelingsfasen nog weinig kracht putten uit de buurgebieden. Het project wil aansluiten op de omgeving, maar hoeft er niet op te wachten. Integendeel: als dynamisch onderdeel van Schiedam kan Schieveste de opwaardering van de omliggende gebieden stimuleren. Met name voor de bewoners van Schiedam-Oost biedt Schieveste nieuwe perspectieven. Zij kunnen er niet alleen aan de slag in diverse banen, maar ook elkaar ontmoeten en samen veel beleven.

1.4

Schieveste en de Schiedamse binnenstad Op nog geen tien minuten lopen van Schieveste ligt de grootste en meest gevarieerde oude binnenstad in de regio Rotterdam. Het hart van Schiedam kan bogen op een rijke historie en is met zijn vijf grote stadsmolens, tientallen pakhuizen, Zakkendragershuis en Korenbeurs bij velen bekend. Stadshart in beweging Dit beeld is aan het veranderen. De industriële monumenten en de winkelvoorzieningen gaan een nieuwe symbiose aan met kunst, cultuur, horeca, dienstverlening en wonen, functies die steeds belangrijker worden. Er zijn vier musea, twee theaters (waarvan één met zaal- en congresaccommodatie), een pas gerestaureerde gotische kerk, een neogotische basiliek, veel galeries en een riant aanbod van restaurants en terrassen. Het toerisme neemt snel toe. De gemeente speelt actief in op deze transformatie. Rond de vestiging van het Arsenaal van Jan des Bouvrie moet een ‘lifestylegebied’ tot ontwikkeling komen, waar in de oude winkels en grachtenpanden ambacht, kunst, antiek en curiosa samengaan met woninginrichting, design en ‘goed wonen’. Voor de verbetering van straten,

Spaanse Polder

Hoofddorp

Leiden

Utrecht Den Haag Gouda Delft


Rotterdam

1.5

Ruimtelijke impressie Schieveste bebouwing onder, boven en tegenover het spoor aan de noordzijde van het station Schiedam Centrum

pleinen en kades in het centrum wordt in 2003 en 2004 geld uitgetrokken; de facelift van de Broersvest is al gaande. Een parkeergarage aan de westzijde van de binnenstad zal de parkeergelegenheid flink vergroten. Er staat een fors aantal, voornamelijk luxe appartementen en stadswoningen op stapel. De vernieuwing van het winkelgebied langs het Broersveld en de investeringen in een museum voor moderne kunst zijn nog in studie; besluiten hierover worden in de loop van 2003 verwacht. Een kloppende combinatie De binnenstad is rond 2006 gezelliger en verrassender dan ooit: een vernieuwd gebied dat ook Schieveste extra allure geeft. Het historische winkelhart en het moderne leef-, zakenen dienstencentrum vullen elkaar uitstekend aan. Een ommetje maken in de lunchpauze, inkopen doen na kantoortijd, met zakenrelaties een terrasje pikken aan de Schie – straks kan het allemaal. Voetgangers hebben vanaf het station de keuze uit twee routes, de Overschiesestraat en de Singel. De Overschiesestraat krijgt in 2003 en 2004 tussen de Schie en de nieuwe trambaan van TramPlus een groene wandelpromenade. Wie nog sneller in de binnenstad wil zijn neemt een taxi en straks wellicht de boot over de Schie. Nu werken zorgtaken, wonen en ontspannen steeds meer verweven raken, is de combinatie van Schieveste en de binnenstad een sterke troef. Samen zetten ze Schiedam in de schijnwerpers als een wel heel aantrekkelijke plaats in de zuidvleugel van de Randstad.

Knooppunt in de Deltametropool Het concept van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening merkt de Deltametropool aan als nationaal stedelijk netwerk van internationaal niveau. De Deltametropool bestaat uit het stedelijk gebied rondom Rotterdam, Den Haag, Amsterdam en Utrecht. Rijk, gemeenten en provincies willen gezamenlijk de verstedelijking rond deze knooppunten aan de Randstadring bevorderen. Middelen daarvoor zijn: • intensivering van grondgebruik in bestaand bebouwd gebied en bundeling en herstructurering van functies, ofwel: stedelijke vernieuwing; • versterking van weg-, spoor- en waternetwerken en een fijnmaziger opzet van stads- en stadsgewestelijk vervoer; • versteviging van de water- en groenstructuur. De ontwikkeling van Schieveste past binnen dit ruimtelijke beleid. De Bestuurlijke Commissie Randstad (BCR) heeft Schieveste aangemerkt als Randstadknoop. Binnen de Rotterdamse regio deelt Schieveste deze status met Rotterdam Alexander, Parkstad en de Noordrand.

29


28

Een project met een missie 2.1

Schieveste als sociaal-economische impuls voor de regio Bedrijvigheid en werkgelegenheid in Schiedam Volgens cijfers van 1 januari 2001 telt Schiedam 2.590 bedrijven en overheidsdiensten. Bij deze organisaties werken 27.261 mensen; 4.024 mensen zijn op zoek naar een baan. De werkgelegenheid in de stad is vanouds vrij eenzijdig gericht geweest op gedistilleerde industrie en scheepsbouw. Vanaf de jaren tachtig streeft de gemeente naar binding van verschillende soorten bedrijvigheid en behoud van bestaande bedrijvigheid. Het Grotestedenbeleid moet Schiedam van 24.500 arbeidsplaatsen in 1998 brengen op 27.000 in 2004 en 30.000 in 2010. Dankzij de gunstige economische omstandigheden is de doelstelling voor 2004 al in 2002 gehaald, maar er is nog veel werk te verzetten. Tussen 1994 en 2000 is het aantal ondernemingen in de zakelijke dienstverlening en de bouwnijverheid sterk gegroeid. Industrie, handel en horeca nemen af. De industriële bedrijvigheid is geconcentreerd op de grote bedrijventerreinen langs de Nieuwe Maas en aan de oostzijde van de stad. De binnenstad levert een gering aandeel in de bedrijvigheid. De grootste groei doet zich voor in Schiedam-Oost (mede dankzij de twee kantoren die nu al op Schieveste zijn gevestigd), Kethel (hieronder vallen de Spaanse Polder en ’s-Graveland) en Schiedam-West.

Bedrijven en arbeidsplaatsen in Schiedam

Landbouw Industrie Bouwnijverheid Handel, horeca Transport Zakelijke dienstverlening Overige diensten Totaal

1994 Vestigingen

Arbeidsplaatsen

2001 Vestigingen

Arbeidsplaatsen

25 232 200 1.065 87 368 428

63 5.381 2.132 5.617 1.551 3.815 6.466

24 209 276 1.024 96 494 467

213 3.958 2.268 6.227 1.188 5.729 7.678

2.405

25.025

2.590

27.261

(Bron: Werk in uitvoering, Structuur en ontwikkeling van de werkgelegenheid, bedrijvigheid en werkloosheid in Schiedam, juni 2002.)

Werkzoekenden in Schiedam naar opleidingsniveau Aantal werkzoekenden 2001 Absoluut Procentueel < Lbo Lbo, mavo Mbo, havo, vwo Hbo Universiteit Onbekend

1.066 1.890 737 228 95 8

26,5 % 47 % 18,3 % 5,7 % 2,4 % 0,2 %

Totaal

4.024

100 %

(Bron: Statistisch jaarboek 2001, Schiedam.)

31



30

Schieveste munt als regionaal knooppunt vooral uit door de unieke bereikbaarheid en de verscheidenheid aan vervoersmodaliteiten die er samenkomen. Het ligt binnen de invloedssfeer van de HSL, én vlakbij de binnensteden van Schiedam en Rotterdam. Schieveste is, kortom, een uitgelezen plaats voor intensivering van stedelijk ruimtegebruik. Schiedam wil deze schat in de eigen achtertuin niet zomaar laten liggen. Op 2 juli 2001 besloot de gemeenteraad eenstemmig tot vaststelling van een Plan van Aanpak voor de ontwikkeling van het gebied. Ook Rotterdam ziet in Schieveste een verrijking van de regio. Een nieuw stuk stad op deze plaats vormt een positieve sociaal-economische impuls voor de twee gemeenten, die te maken hebben met hoge werkloosheid, relatief veel lage inkomens en een relatief laag opleidingsniveau onder hun bevolking. Schiedam en Rotterdam zijn als belangrijkste grondeigenaren in overleg gegaan met marktpartijen en andere betrokkenen. Het resultaat is een functioneel programma dat kansen biedt én kans van slagen heeft, omdat het rekening houdt met ontwikkelingen op de kantoren-, woningen voorzieningenmarkt.


32

2.2

Schieveste in de regio De werkloosheid in Schiedam en Rotterdam is met 7% veel hoger dan het landelijke cijfer van 3%. Het gemiddelde inkomen is er relatief laag: 43% van de Schiedammers en 45% van de Rotterdammers valt in de laagste inkomensklasse, tegen 40% van alle Nederlanders. In Schiedam is 55 % van de bevolking van 16 jaar en ouder laag opgeleid, in Rotterdam 49%, in heel Nederland 40%. Beide steden zijn door hun grote bestand aan goedkope woningen aantrekkelijk voor migranten; vooral Schiedam is onder deze groep woningzoekenden erg gewild, nu Rotterdam veel oude volkswijken saneert. Het beroep op sociale voorzieningen is hoog, de sociale binding met de omgeving gering. Schieveste kan voor de regio veel betekenen: nieuwe werken woonruimte en faciliteiten, maar ook werkgelegenheid. Blijkens onderzoek kan Schieveste 10.000 arbeidsplaatsen opleveren. Dit komt neer op 30% van het totaal van 27.000 arbeidsplaatsen in Schiedam in 2001. Ook de tijdelijke werkgelegenheid gedurende de uitvoering van het project is zeer welkom.

In het Plan van Aanpak voor Schieveste is uitgegaan van een maximaal bruto vloeroppervlak van 400.000 m2. Gezien de beschikbare ruimte is dit in het stedenbouwkundig plan 420.000 m2 geworden. De marktpartijen leggen grote nadruk op een flexibele invulling en een slagvaardige, gefaseerde uitvoering. De definitieve omvang en de precieze verdeling van de functies zijn dan ook afhankelijk van de vraag en de fasering in de tijd. Het totale functionele programma wordt tussen 2003 en 2018 in zes blokken of fasen uitgevoerd. Het zuidelijke stationsplein is hiervan de eerste fase. Dit masterplan behelst de volgende vijf fasen, die er momenteel als volgt uitzien: Functioneel programma naar fase m2 fase 2

m2 fase 3

m2 fase 4

m2 fase 5

m2 fase 6

m2 Schieveste

67.025 63.900 10.800 0

34.050 0 0 29.950

67.850 0 3.400 39.700

56.750 0 0 15.900

0 30.825 0 0

225.675 94.725 14.200 85.550

Totaal 100% 141.725 64.000 110.950 72.650 30.825 totaal exclusief stationsplein zuidzijde (fase 1) en exclusief grootschalige detailhandelvoorziening (58.575 in fase 3)

420.150

Functies

verdeling (%) Schieveste

33 Kantoren Hotel, recreatie, onderwijs Winkels, horeca Wonen

54% 23% 3% 20%

•

Een veelzijdig functioneel programma Het programma dat hier wordt voorgesteld, biedt antwoord op vragen uit de markt én op sociaal-economische behoeften in de regio. De komende paragrafen laten dat zien, eerst voor het geheel en daarna per onderdeel. Een volgend hoofdstuk toont de opgenomen functies in hun stedenbouwkundige samenhang. De belangrijkste functies in het programma voor Schieveste zijn kantoren, voorzieningen voor onder meer onderwijs, recreatie en dienstverlening, en woningen. Daarnaast is er ruimte voor andere vormen van bedrijvigheid. De ambitie is om ook een grootschalige detailhandelsvoorziening (GDV) naar Schieveste te halen; de formule daarvan moet wel een aanwinst zijn voor het programma en de omgeving.

•

•

Als wonen vanwege milieuregelgeving of vanwege de marktvraag niet in de geplande omvang mogelijk blijkt, kunnen er kantoren, hoogwaardige bedrijven en voorzieningen voor in de plaats komen. Als de GDV van 58.575 m2 bvo inderdaad volgens de bedoeling in het programma komt, worden er minder kantoren gerealiseerd (ongeveer 160.000 m2 i.p.v. 225.000 m2). De GDV wordt voorlopig buiten het programma gehouden, omdat er nog geen grote klant voor is aangetrokken en er wel een substantieel deel van de financiële exploitatie mee gemoeid is. Het kantooroppervlak is, ook als er minder woningen komen en de GDV achterwege zou blijven, gebonden aan het maximum van 225.675 m2.

Economische effecten Type functie

Tijdelijke werkgelegenheid

Permanente werkgelegenheid

Omzet

Kantoren Hotel/congres Bioscoop Onderwijs Sport MKB Wonen Parkeren Bouwrijp maken

1.250 77 60 175 130 60 350 PM PM

9.025 (+1.350) 25 (+3) PM PM PM 305 (+46) PM PM Niet van toepassing

€ 630-1.260 mln € 3,4 mln € 3,5 mln Niet van toepassing PM € 42,6 mln Niet van toepassing PM Niet van toepassing

Totaal fase 2, 3, 4, 5 en 6

2.100

9.355 (+1.400)

€ 680-1.310 mln

765

2.950

€ 247-440 mln

Fase 2

Deze tabel geeft een globaal overzicht van de economische effecten van Schieveste bij ontwikkeling van de maximale variant (420.000 m2). De effecten van het stationsplein zuidzijde (fase 1) en de GDV in fase 3 (58.575 m2) zijn niet meegenomen. (Bronnen: Rabobank Cijfers en trends, 2002; REASULT, Rapportage projectvariant Schieveste 001, juli 2002.)


‘Schieveste kan voor de regio veel betekenen: nieuwe werken woonruimte en faciliteiten, maar ook werkgelegenheid.’

Bedrijvigheid en werkgelegenheid in Rotterdam De haven zorgt voor economische dynamiek in de Rotterdamse regio, maar levert steeds minder werkgelegenheid. Sectoren als zakelijke dienstverlening, de audiovisuele sector, de grafische industrie en de media zijn wel gegroeid. Rotterdam heeft nu een tekort aan gespecialiseerde bedrijventerreinen voor onder meer schone (nietmilieubelastende) industrieën en transportgeoriënteerde bedrijvigheid. De geherstructureerde Spaanse Polder voorziet voor een deel in de benodigde niet-havengebonden bedrijventerreinen.

Kantoren

Nota kantorenbeleid 1999-2003, Rotterdam in zaken, november 1999. Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste, augustus 2000.


34

5 Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste, augustus 2000.

Kantooroppervlakte in het programma In de planning van de Stadsregio staat Schieveste, als een van de knooppuntlocaties op de rechter Maasoever, opgenomen voor 160.000 m2 bvo kantooroppervlak. Een studie van Kolpron geeft aan dat Schieveste jaarlijks 10.000 tot 15.000 m2 voor z’n rekening kan nemen5. Dit masterplan rekent met een start in 2003 en een afronding in 2018; een totaal van 225.000 m2 kantoorruimte – de helft van het hele programma – is dus ambitieus, maar zeker realistisch. Schieveste past hiermee niet helemaal in de regionale fasering, omdat een plan als dit nu eenmaal bloksgewijs moet worden uitgevoerd. Als overigens de GDV volgens opzet wordt gerealiseerd komt het totale kantooroppervlak alsnog uit op 160.000 m2.

35

6 Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste, augustus 2000.

Totaal toekomstige kantoorprojecten Stadsregio Rotterdam periode 2002-2015 2002-2004 Schiedam B-locatie Overige locaties

Schieveste

Voorzieningen

2005-2009

2010-2015

Capaciteit na 2015

50.000

50.000

59.000

25.000

7 Kolpron Consultants: Adviesrapport op hoofdlijnen, structuurvisie REO Rijnmond, 25 februari 2002.

Rotterdam A-locatie B-locatie

Overige locaties B-locaties Overige locaties Totaal

Centrum / Kop van Zuid NS Alexander / Oosterhof Noordrand Parkstad Marconiplein Overige locaties Rotterdam

75.150 40.000

202.500 30.000 50.000

Sociaal-economische effecten kantoren Schieveste zal vooral organisaties aantrekken die nu elders in de regio zijn gevestigd. Bij een gemiddelde opname van 1.750 m2 per bedrijf6 kunnen 130 bedrijven in de dienstverlenende sector op Schieveste terecht. Hiermee ontstaat een bruto werkgelegenheid van 9.025 arbeidsplaatsen, goed voor een jaarlijkse bruto omzet tussen € 630 en 1.260 miljoen. Dergelijke projecten leveren doorgaans bij toeleverende bedrijven 15% aanvullende werkgelegenheid op, in dit geval dus 1.350 arbeidsplaatsen extra. De tijdelijke werkgelegenheid in de bouwsector komt, bij een totale investering in kantoren van € 218 miljoen en een gemiddelde omzet van € 175.000 per arbeidsjaar, op 1.250 arbeidsjaren.

223.000 50.000 100.000 20.000

150.000

De vraag naar voorzieningen in de regio De Rotterdamse regio wil een aantrekkelijk gebied zijn om in te leven. Mensen oriënteren zich steeds meer op hun directe omgeving. Er is vraag naar retail- en retailgerelateerde ontspanningsvoorzieningen7 binnen én buiten de stedelijke gebieden. Het aantal bezoekers van culturele instellingen, attracties en evenementen groeit. De Stadsregio zoekt naar geschikte locaties voor een zorgboulevard, een onthaastingsboulevard, een sportcluster en een Urban Entertainment Center. Schieveste biedt ruimte aan deze en andere culturele, educatieve, recreatieve voorzieningen die beantwoorden aan de regionale behoeften.

150.000

5.000 72.650

15.000 164.620

95.000

35.000 58.400

25.000 77.350

25.000 93.950

165.000 128.000

311.200

614.470

656.950

652.000

Detailhandel Detailhandelsvoorzieningen voor de dagelijkse levensbehoeften mogen op een taaken zorgknooppunt als Schieveste niet ontbreken. Er komen een kleine supermarkt, een stomerij, een lunchgelegenheid, een bank, een praktijk voor fysiotherapie, kinderopvang, huisartsen, een apotheek en andere faciliteiten voor een efficiënte dagindeling. Voor een kinderdagverblijf bestaat al concrete belangstelling in de markt. In het centrale gebied is tussen woningen en kantoren ook ruimte voor een grootschalige detailhandelsvestiging (GDV) met een oppervlakte van 58.575 m2 bvo. Of deze GDV er komt, hangt af van de interesse van een grote klant. De GDV mag in geen geval concurreren met de winkels in de binnenstad; de formule moet in alle opzichten een verrijking zijn voor Schieveste én de hele regio. De investeringen in de detailhandel op Schieveste bieden een tijdelijke werkgelegenheid van 60 arbeidsjaren. De gemiddelde omzet voor retail bedraagt per vierkante


4 dS+V, OBR, Gemeentelijk Havenbedrijf:

Schieveste tussen vraag en aanbod in de regio Kolpron Consultants en de Stadsregio4 schatten de vraag naar nieuw gebouwde kantooroppervlakte tot en met 2010 in de regio Rotterdam op 100.000 m2 bvo per jaar. Hiervan is 80.000 m2 nodig in de gemeente Rotterdam en 20.000 m2 in de rest van de regio. Binnen de hele regio is per jaar behoefte aan 30.000 tot 40.000 m2 kantoorruimte met eenzelfde prijs-kwaliteitverhouding als op Schieveste. Het aanbod in Rijnmond is relatief stabiel, maar nu grotendeels verouderd. Marktpartijen zijn terughoudend met risicodragende ontwikkelingen. Op de westflank van de regio is vraag naar (vervangende) hoogwaardige multifunctionele kantoren, bij bestaande Schiedamse bedrijven, maar ook bij zakelijke dienstverleners, het openbaar bestuur, banken en verzekeraars, regionale non-profit-instellingen en al dan niethavengerelateerde industrie in de omgeving. Schieveste zet Schiedam als kantorenstad op de kaart en geeft de stad een nieuw imago, dat gebaat is bij een marketing die de gemeentegrenzen overstijgt.

meter circa € 3.750 en ligt globaal tussen € 2.500 en 5.000 per jaar, afhankelijk van het winkeltype. De totale omzet is dus te taxeren op € 42,6 miljoen. Het aantal permanente arbeidsplaatsen komt op circa 305. Per jaar mag men een bezoekersaantal van 125 per vierkante meter, dus totaal 1,4 miljoen, verwachten.

augustus 2000.

36

‘Schieveste voorziet in een aanzienlijk deel van de woningbehoefte van Schiedam.’


P+R-voorzieningen Schieveste is een ideale locatie voor een ‘Park and Ride’-voorziening. Forensen kunnen overstappen naar Rotterdam en Schiedam en naar Delft, Den Haag en Amsterdam. Voor reizigers die zakelijke afspraken hebben bij Rotterdam Centraal of die op dat station op of uit de HSL stappen vormt het gebied een aantrekkelijk tussenstation. De Nota P+R noemt 18.000 P+R-plaatsen in de regio als doelstelling. Dit getal is erg ambitieus, maar geldt als indicatie. Op Schieveste zijn, gezien de ontsluitingsmogelijkheden, 2.000 P+R-plaatsen opgenomen.

Overschotten en tekorten woningmarktcategorieën Schiedam Woningtekort/-overschot

Onderwijs Schieveste biedt alle ruimte voor scholen die midden in de maatschappij willen staan. De ‘brede school’, met verregaand geïndividualiseerde lesprogramma’s en intensieve begeleiding bij studie, stage en loopbaanoriëntatie, gedijt alleen met goede voorzieningen in de onmiddellijke nabijheid. Schoollocaties op Schieveste kunnen voldoen aan de modernste onderwijskundige en facilitaire vereisten. Faciliteiten als een open leercentrum en een kinderdagverblijf maken het mogelijk verschillende doelgroepen aan te spreken. Nauwe samenwerking met de beroepspraktijk en buurtgebonden activiteiten geven het onderwijs een brede basis. Het Albeda College en de Holland Accent Onderwijsgroep overwegen een gezamenlijke vestiging op Schieveste. Ook het ROC Zadkine overweegt vestiging op Schieveste. De onderwijsinstellingen bieden een ruim scala aan opleidingen. Zij laten de uiteindelijke beslissing mede afhangen van het totale te realiseren programma.

9 Pathé: Annual report 2001, Parijs 2002.

Ontspanning In de categorie ontspanning, sport en recreatie komen op regionaal niveau vooral een bioscoop en fitness- en indoorsportvoorzieningen in beeld. Op Schieveste wordt een grootschalige bioscoop met tien à twaalf zalen en circa 2.000 stoelen voorzien. Hier is vraag naar in Schiedam, dat nu nog geen filmtheater heeft. Reeds met zeven zalen zou de bioscoop, bij gemiddeld circa 68.000 bezoekers per scherm op jaarbasis9, een omzet van € 3,5 miljoen genereren. Een geïnteresseerde marktpartij heeft zich dan ook al aangediend. De sportieve ontspanning krijgt een plaats in de nabijheid van het hotel, maar ook op en rond het water van de Schie. De westpunt is een prachtige locatie voor een klimwand of een skibaan, maar ook voor culturele trekpleisters zoals een tentoonstellingsruimte.

De woningmarkt in Schiedam Schiedam beschikt, volgens de cijfers van 1 januari 2001, over 35.399 woningen. Er is een overschot van 3.000 woningen in het lage huursegment en een tekort van 3.300 woningen in het midden- en hogere koopsegment (zie bijlage A). Per saldo is er een tekort aan 1.022 woningen. In de komende jaren vervangt de gemeente met forse bouwprogramma’s een deel van de goedkope huurvoorraad door woningen in het midden- en dure segment. Per jaar gaat het om gemiddeld 600 nieuwe woningen, waarvan 80% koopwoningen, 60% eengezinswoningen. De eerste woningen in de wijk Groenoord-Zuid worden opgeleverd in 2003. Ook elders in de stad moeten nieuwe woningen, vooral in het koopsegment, meer evenwicht brengen tussen vraag en aanbod. Zo komt in de binnenstad in 2003 het project Nieuwe Warande gereed, met 75 dure koopappartementen.

Huur Laag (< € 319) Midden (€ 319-426) Hoog (> € 426)

2.901 - 445 - 31

Koop < € 95.000 € 95.000-135.000 > € 135.000

- 123 - 1.724 - 1.600

Totaal

- 1.022

(Bron: WBO 2000.)

10 dS+V: Conceptrapport, wonen op knooppunten: context en perspectief, 27 september 2001.

Wonen op knooppunten Seniorenwoningen, eigenwoningbezit, particulier opdrachtgeverschap en woonmilieutransformatie spelen op de woningmarkt een steeds grotere rol. Op knooppunten is hiervoor alle ruimte. Vitale empty-nesters, mensen met veel vrije tijd die al uit het werkproces zijn gestapt en veel reizen, 75-plussers met meer behoefte aan persoonlijke en paramedische zorg, maar ook tweeverdieners zonder kinderen treffen hier precies de bereikbaarheid, de uitvalsmogelijkheden en de faciliteiten die passen bij hun leefstijl. Door te mikken op deze doelgroepen voorziet Schieveste in een aanzienlijk deel van de woningbehoefte van Schiedam. Het rapport ‘Wonen op knooppunten’ 10 noemt wonen een essentieel onderdeel van de functiemix in gebieden als Schieveste. Vervoersknopen hoeven zich niet te beperken tot kantoor- en winkelfuncties; met woningen erbij kunnen ze veilige en attractieve leefgebieden vormen. Huisvesting van studenten aan de onderwijsinstellingen in Schieveste zelf of aan de universiteiten en hogescholen van Delft en Rotterdam, een andere doelgroep die de nabijheid van voorzieningen zal waarderen, draagt bij aan de levendigheid. Prijsklasse en type woningen vragen dan wel om nadere studie.

37


8 Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste,

Hotel en congresfaciliteiten De markt toont belangstelling voor de vestiging van een viersterrenhotel met 200 kamers op Schieveste. De noordzijde van het station Schiedam Centrum vormt een aantrekkelijke locatie. Bij een gemiddelde bezetting van 35% 8 levert dit hotel een permanente werkgelegenheid van 25 arbeidsplaatsen op; elke arbeidsplaats in de hotelbranche betekent een omzet van gemiddeld € 77.000, wat de totale omzet brengt op € 1,9 miljoen. Bij het hotel komen fitnessruimten en een zwembad. Ook congresfaciliteiten worden in combinatie met het hotel ontwikkeld. Een centrum met vijf zalen kan per jaar 500 bijeenkomsten verwachten en een omzet van € 1,5 miljoen genereren.

Woningen

Ruimtelijke impressie doorkijk richting noordelijk stationsplein

Sociaal-economische effecten woningen Schieveste levert een substantiële bijdrage aan de reductie van het woningtekort in Schiedam. De nieuwbouw levert 350 arbeidsjaren aan tijdelijke werkgelegenheid. Op langere termijn kunnen de woningen op Schieveste een beperkt aantal arbeidsplaatsen genereren. Hierbij valt te denken aan conciërgefuncties en aan bedrijven en instellingen die zich toeleggen op vormen van persoonlijke of huishoudelijke dienstverlening en zorg.

40


2.3

‘Marktpartijen én bewoners begroeten Schieveste enthousiast als een aanwinst voor de regio.’

Kritische opmerkingen van de deelnemers betreffen het imago van Schiedam en de zwakke sociaal-economische positie van de stad. Twijfels bestaan aan de haalbaarheid van de woningen, vanwege milieueisen, en van een transferium, vanwege filevorming op de A20. Er moet voldoende woonmassa zijn en de inrichting van de openbare ruimte, vooral die van de begane grond – de onderste vijf meter van de bebouwing – eromheen, is doorslaggevend. Sleutelwoord is ‘ambiance’. Men is positief over de doelgroepen voor de woningen op Schieveste: senioren, tweeverdieners zonder kinderen en studenten. Het plan moet goed worden gefaseerd en flexibel genoeg zijn om optimaal in te spelen op marktontwikkelingen. De beschikbaarheid per 2005 is een belangrijk selling point. Een snelle start, bij voorkeur met het deelgebied ten noorden van het NS-station, is essentieel, net als garanties van de gemeente voor een vlotte afhandeling van de benodigde procedures bij elk concreet bouwplan. Stadsgesprek 12 juni 2002 Tijdens een stadsgesprek op 12 juni 2002 leveren zo’n 60 geïnteresseerde bewoners en ondernemers inspirerende ideeën voor een plezierig en veilig Schieveste. Suggesties voor de inrichting variëren van een fluisterboot en een caféschip op de Schie, een buslijn tussen het hotel en Rotterdam Airport, een boulevard naar de binnenstad en een overdekte speeltuin voor jonge kinderen tot samenwerking met beeldend kunstenaars, een bezinningscentrum en een markt op Schieveste. Voor de waarborging van de leefbaarheid wordt gedacht aan meer politie en een EHBO-post, maar ook aan wet walls die het hokken tegen muren tegengaan en een programma van wedstrijden en spelevenementen op het water. Natuurlijk zijn er ook vragen: hoeveel mensen zijn er overdag in Schieveste, hoe zit het met parkeren tijdens de bouwperiode, hoeveel woningen gaan er komen en welke onderwijsinstellingen? Marktpartijen én bewoners begroeten Schieveste enthousiast als een aanwinst voor de regio. Ze zien een multifunctionele, veilige locatie voor zich, die is ingebed in de omgeving. Nog een frappant gegeven: de Schie geldt voor iedereen als blauwe drager van het gebied.

Reacties uit de markt Schieveste houdt serieus rekening met wat er leeft bij de betrokkenen: marktpartijen, maar ook omwonenden en toekomstige bewoners. Hoe kijken zij tegen het project aan, wat zijn hun verwachtingen en wensen? Minstens zo belangrijk zijn de frisse ideeën en de opbouwende kritiek die zij kunnen leveren. Aan deze gedachtewisseling is een serie bijeenkomsten en individuele gesprekken gewijd. Marktconsultaties op 7 maart en 5 juni 2002 Tijdens twee marktconsultaties, op 7 maart en 5 juni 2002, zijn in totaal ongeveer 75 mensen aanwezig uit de wereld van onder meer projectontwikkeling, makelaardij, beleggingswezen, onderwijs en cultuur. De eerste bijeenkomst is vooral bedoeld om van te leren; de tweede om te toetsen wát er van de eerste is geleerd. Zo zijn bijvoorbeeld de plannen voor het transferium tussentijds van tafel gehaald en heeft de fasering extra profiel gekregen.

2.4

Schieveste: veel te bieden Schieveste is geen Kop van Zuid, geen Weena, geen Alexander, geen Brainpark. Met zijn voorzieningen mikt Schieveste op bedrijven, ondernemers en bewoners die zich willen vestigen op een locatie met allure, zonder daarvoor de hoogste prijs te betalen. Uitstraling en aantrekkingskracht zijn in de eerste plaats breed-regionaal. In Schieveste zijn hoofdkantoren, maar vooral ook backoffices welkom: juist die laatste brengen een breed en divers scala aan arbeidsplaatsen mee. Zo kan Schieveste een forse impuls geven aan de regionale economische ontwikkeling, een bron zijn voor nieuwe en goed bereikbare werkgelegenheid en een welkome versterking vormen voor het draagvlak van stedelijke, culturele en recreatieve voorzieningen. Schieveste behoort tot de snelst te ontwikkelen locaties aan de zuidrand van de Deltametropool; volgens marktconsultaties ligt hierin de belangrijkste kans van het project. Het gaat erom deze kans snel en ten volle te benutten. Schieveste biedt ‘veel voor weinig’. Het kent letterlijk en figuurlijk zijn plaats.

Marktconsultatie, 7 maart 2002

Stadsgesprek, 12 juni 2002

41


Woonruimte in het programma De ligging tussen rijksweg en spoorlijn maakt het niet eenvoudig om op Schieveste woningen te realiseren. Het breedste deel van het gebied biedt hiervoor de meeste kansen. Vanaf 2007 komen er maximaal zo’n 800 huur- en koopwoningen, vooral in het middeldure en dure segment. Eerder al worden aan het zuidelijke stationsplein, tijdens de reeds gestarte eerste fase, 130 appartementen gebouwd. Dit sluit aan bij de tekorten op de woningmarkt.

Een inventief stedenbouwkundig plan Het programma voor Schieveste beantwoordt aan een grote sociaal-economische behoefte. Het vormt een voorwaarde voor een dynamisch en attractief leefgebied én een forse stedenbouwkundige opgave. Want hoe ziet zo’n ‘uitgebalanceerde mix van functies’ er nu uit? De vele elkaar ondersteunende functies worden vervlochten in een meerlagig landschap met een eigen gezicht en een prettig verblijfsklimaat. Dit masterplan beschrijft hierna de grote lijnen en globale vormen van dit landschap, in de tegenwoordige tijd: de werkelijkheid van straks.


3.1

Een open vesting Schieveste ligt op het kruispunt van twee zones. De ene zone is die van de infrastructuurbundels A20 en spoor; hier ligt bijvoorbeeld de Van Nelle Ontwerpfabriek. De andere zone loopt van het Stadserf van Schiedam langs de Schie naar Rotterdam Airport. Deze strategische ligging geeft Schieveste betekenis binnen de omgeving. De inklemming tussen spoorlijn en rijksweg geeft de locatie iets defensiefs – ook doordat het terrein zo’n zes meter lager ligt dan de rails en het asfalt. De naam Schieveste versterkt dit defensieve karakter. Een vormgeving als fort, als vesting waar de Schie via waterpoorten doorheen stroomt, ligt voor de hand. Maar Schieveste wil juist open en toegankelijk zijn: aantrekkelijk, veelzijdig, dynamisch en op een bepaalde manier ook kwetsbaar. Het ontwerp maakt van de nood een deugd. Schieveste móet zich teweerstellen, vooral tegen geluidsoverlast. De vesting manifesteert zich als een wand van gebouwen langs de rijksweg en het spoor. Hierin zijn ‘harde’ functies zoals kantoren gehuisvest. Maar ervoor ligt een vestingmuur van glas. Door de bressen in de muur heen hebben automobilisten en treinreizigers vrij zicht tot in het hart van het gebied, waar opgetild op een verhoogd maaiveld de ‘zachtere’ gebouwen liggen: voor wonen en allerhande voorzieningen. Ook op de plaatsen waar autotoegangen, fietsen voetgangersroutes Schieveste koppelen aan de buurgebieden ligt de vesting open. Het motief van de open vesting biedt Schieveste vele ingangen voor een eigen identiteit – een van de voorwaarden voor succes. De structuur van Schieveste: ontsluitingswereld en verblijfswereld Bepalend voor de structuur van Schieveste zijn, behalve de rijksweg en de spoorlijn met hun hoge ligging, ook de kruising met de Schie en vooral de plaats van NS-station Schiedam Centrum op maaiveldniveau – de hoogte van het grootste deel van het huidige terrein. Het project transformeert deze gegevenheden inventief tot een meerlagig landschap, dat bestaat uit een ontsluitingswereld en een verblijfswereld. De verblijfswereld ligt ongeveer op gelijke hoogte met de spoorweg en de A20: belangrijke delen van het maaiveld zijn kunstmatig tot dit niveau verhoogd. Het is een aantrekkelijk wandelgebied, vrij van gemotoriseerd verkeer. De ruimte eronder (twee bouwlagen) wordt vooral gebruikt voor parkeren, maar ook voor waterberging, kabels, leidingen en trafo’s. De ontsluitingswereld ligt zes meter lager dan de verblijfswereld, op dezelfde hoogte als de omliggende gebieden, de uitgang van het station en de wegen langs de Schie. De ontsluitingswereld is er dan ook voor vervoer en direct daarmee samenhangende functies.

43


Structuur stedenbouwkundig plan

42

3

4

1


44

5

Ontsluiting Schieveste 1 Tjalklaan 2 ’s-Gravelandseweg 3 Overschieseweg 4 Giessenplein 5 Horvathweg

Op het noordelijk stationsplein en de open ruimte bij de Schie vallen beide werelden samen. Met elkaar vormen de Schie en het zuidelijk stationsplein de voornaamste raakvlakken van Schieveste met de omgeving: het kerngebied. Beide plekken beantwoorden in hun vormgeving aan dit strategische belang. Via een passage en het noordelijke stationsplein zijn ze met elkaar verbonden. Het noordelijke stationsplein is op zijn beurt verbonden met twee belangrijke ontsluitingsroutes. De eerste route heeft een doorgang onder de A20 en loopt via de Nieuwpoortweg ten noorden van de rijksweg naar de ’s-Gravelandseweg. De tweede route bestaat uit een nieuwe, 20 meter brede corridor op maaiveldhoogte langs het spoor aan de zuidzijde van Schieveste naar de Tjalklaan. Op drie plaatsen zijn hier verbindingen gelegd met de Spaanse Polder en Schiedam-Oost. Hiermee corresponderend zijn in de bebouwing, naast het noordelijke stationsplein zelf, nóg twee pleinen uitgespaard, die belangrijke voorzieningen samenbrengen. Deze dubbele verkeersstructuur ontsluit het grootste, oostelijke deel van Schieveste. Het westelijke deel van Schieveste heeft een directe aansluiting op de ’s-Gravelandseweg, en een doorgang onder de A20 die uitkomt op de Nieuwpoortweg. Deze route geeft automobilisten ook de gelegenheid om ‘buitenom’ over de Schie van west naar oost te komen, en omgekeerd. Voor een meer ontspannen oversteek ‘binnendoor’ ligt er tussen de beide oevers een fraai vormgegeven brug, die past bij het nieuwe karakter van de Schie. De rivier is tussen de spoorlijn en de rijksweg verbreed van ruim 15 tot circa 80 meter. De twee kantoren aan de Overschieseweg, gebouwd tussen 1988 en 1991 met een eenzijdige en tamelijk eenvoudige bedrijvenlocatie voor ogen, zijn ingepast in een verrassend en aanlokkelijk recreatiegebied. Hier blaakt en spettert het van leven, hier ligt de kern van het nieuwe stadsdeel Schieveste.

Bedrijvenlinie langs het spoor De zuidelijke ‘linie’ van Schieveste wordt gevormd door de corridor met drie pleinen tussen de Schie en de Tjalklaan. De bedrijfsgebouwen aan de spoorzijde van deze weg zijn twee bouwlagen hoog. Op het dak ligt de reservering voor de spoorverdubbeling van de lijn Rotterdam-Den Haag; de rails daarvan komen op dezelfde hoogte als het bestaande emplacement. Een glazen scherm op dit dak weert het geluid van de treinen. Het spoor kan over zo’n 50% van het tracé worden overbouwd met kantoren en (bijvoorbeeld) parkeergarages met automatisch parkeersysteem. De ruimten onder het spoor zijn geknipt voor gevarieerde bedrijvigheid: toonzalen van productiebedrijven uit de Spaanse Polder, horeca, ateliers en allerlei publieke functies. De gebouwen aan de overkant van de weg, die in hun onderste twee lagen vergelijkbare functies herbergen, vormen een wand. Openingen hierin bieden toegang naar de achterliggende twee parkeerdekken. Erboven liggen kantoren, woningen en onderwijsvoorzieningen, een bioscoop en aanverwante faciliteiten. Een langgerekt gebouw boven het station biedt plaats aan kantoren, vergader- en conferentievoorzieningen en allerlei met het openbaar-vervoerknooppunt verbonden functies.

Schieveste: blik op het noordelijk stationsplein grenzend aan de Schie

45


2

Glazen vestingmuur langs de A20 Langs de A20 aan de noordzijde van Schieveste ligt op 30 meter van de rijbaan een bebouwingszone met een diepte van 20 meter. Hier staan, vrij of aaneengesloten, voornamelijk kantoorgebouwen. Een doorlopende glazen voorbouw schermt deze kantoren én de tussenliggende ruimten af van de rijksweg. De glaswand is enkele bouwlagen hoog en wordt alleen onderbroken bij de Schie en de doorgangen onder de rijksweg. In de voorbouw liggen atriumachtige tuinen, die dienen als temperatuurbuffer en luchtfilter en ook ‘s avonds verlicht zijn. Zo kan men ook aan de kant van de autosnelweg de gevel openen en in of na kantoortijd aangenaam verpozen. Gebruik als vitrine is natuurlijk ook mogelijk: de RET wil hier het oude, karakteristieke materieel graag tentoonstellen. De glazen vestingmuur maakt Schieveste in één oogopslag herkenbaar.

Ruimtelijke impressie glazen vestingmuur langs de A20

Oksel rijksweg: een toegangspoort van formaat Het gedeelte van Schieveste westelijk van de Schie heeft zijn ingang direct tegenover de zuidelijke tak van de A20. In de voorbeeldverkaveling (zie pagina 11) is hier gedacht aan een expositiegebouw, een klimhal of een skibaan. Deze bouwlocatie biedt grote mogelijkheden, maar geeft ze niet zonder slag of stoot prijs. Bij een geslaagde ontwikkeling ontstaat hier een unieke toegangspoort voor Schieveste en Schiedam.

‘Levendigheid en variatie is er in de functies en vormgeving van de openbare ruimte, maar ook in de hoogte van de bebouwing.’

Oostelijk deelgebied: pleinen en hoven De drie pleinen aan de 20 meter brede corridor tussen de Schie en de Tjalklaan – de noordzijde van het spoor – liggen elk tegenover een doorgang onder de rijksweg of het spoor. • Het eerste en belangrijkste plein is het noordelijke stationsplein, dat via een passage onder de sporen is verbonden met het stationsplein aan de zuidzijde. Hier zijn het hotel en allerlei voorzieningen op het gebied van publieke dienstverlening te vinden. • Aan het tweede plein liggen de onderwijsvoorzieningen. De schoolgebouwen komen aan deze kant uit op de ontsluitingswereld, maar aan de andere kant op de verblijfswereld, twee bouwlagen hoger. • Rond het derde plein, het dichtst bij de Tjalklaan, liggen vooral kantoren. Hier is plaats voor een metrostation of bushalte. Deze drie pleinen liggen in de ontsluitingswereld. De aanpalende gebouwen omsluiten, in de verblijfswereld, drie hoven. • De eerste hof ligt tussen het noordelijke stationsplein en de onderwijsvoorzieningen verder naar het oosten. Deze hof is langwerpig en relatief smal van vorm en heeft een stedelijk, steenachtig karakter. Drukte en vertier overheersen. Eromheen liggen kantoren, het hotel, detailhandel, horeca en faciliteiten voor onder meer sport en ontspanning, waaronder de bioscoop, een discotheek en dansscholen. • De tweede hof ligt tussen de onderwijsvoorzieningen en de grootschalige detailhandelsvoorziening (GDV). Hier heerst een rustiger sfeer en is ruimte voor meer groen. Er wordt gewoond, gewerkt en gewinkeld. De GDV – een thematisch warenhuis, een overdekte speeltuin voor kinderen, een sportcluster of een ‘autosupermarkt’ – heeft haar hoofdingang aan deze hof en trekt publiek op andere tijden dan de kantoorvoorzieningen. • De derde hof, de groenste van de drie, ligt tussen de GDV en de Tjalklaan. Tussen rijksweg en spoorlijn is dit het breedste en rustigste stuk van Schieveste. Hier wordt gewerkt en vooral gewoond, in een parkachtige omgeving met uitzicht over de skyline van Rotterdam en de havens en molens van Schiedam. Ook de waterberging heeft hier een plaats gevonden. De referentiebeelden geven de beoogde kwaliteit van inrichting en architectuur in pleinen en hoven aan. Naar behoefte is gehele of gedeeltelijke overkapping mogelijk.

3.2

De fysieke omgeving van Schieveste vraagt om speciale maatregelen die de kwaliteit van het leefmilieu in het gebied moeten waarborgen. De rijksweg en de spoorlijn, met hun invloed op het geluidsniveau en de luchtkwaliteit, springen daarbij het eerst in het oog, vervolgens ook de aanwezigheid van de vuilstort en de nabijheid van bedrijventerreinen en een vliegveld. Dit masterplan houdt terdege rekening met alle bekende milieurisico’s en andere beperkingen. Het voorziet in alle benodigde maatregelen én in creatieve oplossingen die een voorbeeldwerking voor andere knooppunten kunnen hebben. Zo zet het de beperkingen van het terrein om in krachtige voordelen voor het project.

11 Cauberg-Huygen: Akoestisch rapport, 2001.

Westelijk deelgebied: wonen, werken en parkeren Aan de overkant van de Schie is de huisvuilstort gedeeltelijk afgegraven. Een nieuwe leeflaag brengt dit gebied op gelijke hoogte met het kunstmatige maaiveld in de rest van Schieveste. De hoogspanningsleiding ligt nu onder de grond. Tussen de kantoren langs de rijksweg (met glazen voorbouw) en het spoor liggen woningen in een groen voetgangersgebied, naast parkeerruimte en eventueel andere functies, waaronder P+R-plaatsen. De toegangsweg is in het parkeergebied verdiept aangelegd.

Milieu en duurzaamheid

Geluid Volgens onderzoek van Cauberg-Huygen11 vormt de geluidssituatie op het zuidelijke stationsplein geen belemmering voor woningbouw. De mogelijkheden ten noorden van het station hangen af van het stedenbouwkundig ontwerp en de bouwkundige voorzieningen. De geluidwerende glazen voorbouw langs de A20 vergroot de mogelijkheden binnen de grenzen van de regelgeving aanzienlijk. Een akoestisch adviseur bekijkt de ontwerprichtlijnen. Nader onderzoek moet de geluidsbelasting per onderdeel en de samenhang van de diverse bronnen in kaart brengen.

49



48

Bouwhoogte Levendigheid en variatie is er in de functies en vormgeving van de openbare ruimte, maar ook in de hoogte van de bebouwing. Het masterplan hanteert wel enkele vaste uitgangspunten. Zo zijn de parkeerlagen in de ontsluitingswereld van vloer tot vloer 2,90 meter hoog en is de afwerklaag aan de bovenzijde 0,20 meter. De verblijfswereld ligt dus op zes meter boven maaiveld. Elke begane-grondverdieping in de verblijfswereld heeft een plafondhoogte van ten minste 4,80 meter. Alle verdiepingen daarboven, zowel van kantoren als van woningen, zijn minimaal 3,50 meter hoog. Beide functies worden zo uitwisselbaar. De atriumachtige voorbouwen langs de rijksweg zijn ten minste 12 meter hoog vanaf het opgetilde maaiveld. Voor de gehele strook gebouwen erachter geldt een variatie in hoogte van 26 meter (7 bouwlagen) tot 47 meter (12 bouwlagen). In de spoorzone krijgt het langgerekte gebouw boven het station een hoogte tussen 31 en 38 meter vanaf het maaiveld. De overbouwingen van het spoor hebben een maximumhoogte van 35 meter. Binnen in het plan zullen de hoogtes variëren, afhankelijk van functies, plaats en dichtheid. Gebouwen met een vloeroppervlak vanaf 750 m2 krijgen een hoogte tussen 26 en 37 meter; gebouwen van ongeveer 500 m2 zijn bij voorkeur hoger. Op stedenbouwkundig strategische plaatsen is markante, slanke hoogbouw mogelijk en zelfs gewenst. Bijvoorbeeld aan de westkant bij de oksel van de A20, ter hoogte van het station en aan de oostkant bij de Tjalklaan. Te denken valt aan 85 tot 100 meter boven het verhoogde maaiveld. Twee plaatsen vragen in elk geval om een uitroepteken: de bocht bij het Giessenplein en de ingang van de Tjalklaan.

gebied ‘Schieveste’, juni 2002.

13 URS: Afwegingsonderzoek Schieveste, gemeente Schiedam, projectnr. 49772-003, rapportnr. R06IvdH, 2002.

50

Bodem De bodem op Schieveste is diepgaand onderzocht door URS13. De voormalige vuilstort in het westen van Schieveste blijkt sterk verontreinigd. De inrichting van dit deelgebied bepaalt hoe de sanering wordt aangepakt. Voorshands is gekozen voor gedeeltelijke afgraving tot een diepte van gemiddeld tweeënhalve meter, waarna isolatie van de restverontreiniging plaatsvindt door het aanbrengen van een schone leeflaag van één meter dik of een gesloten verharding. Voor bebouwing op vuilstort gelden in principe geen functionele beperkingen.


Externe veiligheid Vijf mogelijke risicobronnen beïnvloeden de externe veiligheid op Schieveste: bedrijven, Rotterdam Airport, rijksweg A20, de spoorlijn en de belangrijke aardgasleiding ten noorden van de A20. De in Nederland gehanteerde richtlijnen maken onderscheid tussen individueel risico, dat de kans op dodelijke persoonlijke ongelukken aangeeft, en groepsrisico, de kans op overlijden van een groep omwonenden tegelijkertijd. Geen van de risicobronnen in de omgeving leidt tot een overschrijding van individuele risiconormen. De eventuele overschrijding van de groepsrisiconormen voor spoor- en rijkswegen wordt nader berekend naar aanleiding van het stedenbouwkundig programma. Schieveste ligt wel in het gebied rond Rotterdam Airport dat vrij moet blijven van mogelijke obstakels voor het luchtverkeer. Met het oog op de geldende hoogtebeperkingen is door de Inspectie Verkeer en Waterstaat toestemming verleend voor een bouwhoogte variërend van 85 meter aan de westzijde tot 100 meter in de rest van het gebied.

14 URS: Waterparagraaf bestemmingsplan ‘Stationsplein Oostzijde’, projectnr. 49772-005,

Water Er zal heel wat water door Schieveste gaan. De gedachte is om dit water van een lastig element om te vormen tot een bijzondere kwaliteit van het gebied. Vasthouden en bergen van water hebben dan ook prioriteit boven afvoeren. Op spannende plaatsen krijgt water een speelse rol in stroompjes en fonteintjes. Duurzaam stedelijk waterbeheer omvat ook het schoonhouden van water, scheiding van verontreinigd en schoon water en eventueel waterzuivering. De voorwaarden voor het waterbeheer op Schieveste zijn afgestemd met het Hoogheemraadschap Delfland. Het gebied ligt geheel in de waterstaatkundige eenheid Schiedam-Oost. Voor het zuidelijke stationsplein is een nieuwe waterparagraaf opgesteld, die beschrijft hoe aan de waterkwaliteits- en -kwantiteitsnormen voor oppervlaktewater wordt voldaan14. Dit stuk kan gelden als voorzet voor de waterparagraaf voor heel Schieveste.

rapportnr. R05WW, 2002.

Ecologie Schieveste behoort niet tot een natuurbeschermingsgebied. Ecologisch onderzoek naar de aanwezige flora en fauna moet uitwijzen of regels voor soortenbescherming van kracht zijn. Onder dit onderzoek valt ook een inventarisatie van de bomen waarvoor een kapmelding of -vergunning nodig is.

‘Er zal heel wat water door Schieveste gaan. De gedachte is om dit water van een lastig element om te vormen tot een bijzondere kwaliteit van het gebied.’

Duurzaamheid Het begrip duurzaamheid kan op verschillende manieren worden ingevuld. In dit masterplan heeft het een brede strekking. Duurzaamheid is een belangrijke leidraad bij de invulling van de diverse programma-onderdelen, de stedenbouwkundige structuur, het beheer, de ontwikkeling van de identiteit, het energie- en watergebruik en de keuze van bouwmaterialen en bouwconstructies. In aansluiting bij het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen zullen ook het ontwerp en de realisatie van de gebouwen in het teken staan van maximalisering van de duurzaamheid. De toekomstvastheid waar Schieveste op inzet, omvat nog meer. Flexibiliteit, bijvoorbeeld: dankzij de uniforme verdiepinghoogte en andere architectonische voorzorgen kunnen gebouwen zonder grote ingrepen van functie wisselen. Kabels en leidingen blijven zo veel mogelijk bereikbaar, zodat ICT-verbindingen telkens aan de laatste stand van de techniek kunnen worden aangepast. De openbare ruimte krijgt een zeer verzorgde aankleding. En ten slotte helpt een efficiënt onderhoudsen beheerprogramma vandalisme en verloedering te voorkomen.

51


12 TNO: Luchtkwaliteitsberekeningen in het

Luchtkwaliteit In de directe omgeving van Schieveste bevinden zich geen bedrijven die stankoverlast veroorzaken. Volgens onderzoek van TNO12 heeft de huidige luchtkwaliteit waarschijnlijk een beperkte invloed op het woningenprogramma: alleen voor zover het gaat om de precieze locaties binnen het gebied en de bouwhoogte. In overleg met het ministerie van VROM worden de gekozen oplossingen nader uitgewerkt.

Een toekomstvast beheer 4.1

Van ontmoeting naar binding In de netwerksamenleving speelt het sociale leven zich niet meer alleen af in zones zoals woongebieden, maar ook op knooppunten in het globale netwerk. Mensen zijn een steeds groter deel van hun leven fysiek en virtueel ‘onderweg’. Netwerken brengen voortdurend mogelijkheden voor ontmoeting, nieuwe impulsen en dynamiek. De keerzijde bestaat in een groter risico van vluchtigheid, oppervlakkigheid, vervreemding en anonimiteit. Knooppunten waarmee niemand zich verbonden weet en waarvoor niemand zich verantwoordelijk voelt, raken fysiek en sociaal snel in verval. Een vorm van ‘parkmanagement’ die zich beperkt tot een conciërgefunctie – de reactieve verzorging van stoeptegels en straatmeubilair – biedt slechts het begin van een remedie. Facilitering van netwerkfuncties is vooral een zaak van preventie en sturing. Knooppunten functioneren dankzij iedereen die er gebruik van maakt. Sociale structuren ontwikkelen zich niet volgens een blauwdruk, maar organisch, en blijven veranderlijk. De processen zelf laten zich niet sturen; toch kunnen, als voorzien is in de juiste voorwaarden, ongewenste ontwikkelingen worden voorkomen en gewenste gestimuleerd. Veel hangt af van de sociale relaties die zich rond knooppunten vormen, en van wat er te beleven is. Mensen bouwen een band op met anderen en met plekken doordat ze daar gezamenlijk dingen meemaken. En als die band er is, voelen ze zich ook aangesproken om zelf een constructief aandeel te leveren. Het beheer op Schieveste heeft dan ook als voornaamste doel om gebruikers, bewoners en omwonenden zo volledig mogelijk te laten delen in de geschiedenis van het gebied. De gedeelde geschiedenis van Schieveste begint nu. De eerste klap is hier met recht een daalder waard.

4.2

Een plek in een omgeving Schieveste is een kruising van infrastructurele verbindingen, maar vooral ook een knooppunt in de dagelijkse patronen van mensen. Daarbij gaat het niet alleen om de nieuwe bewoners, de mensen die in de kantoren werken, het winkelpubliek en de passanten die verpozing zoeken voor of na een zakelijke afspraak. Essentieel voor het welslagen van Schieveste is dat de Schiedamse bevolking dit nieuwe stadsdeel in haar hart sluit. Schieveste wil een bindende factor in de omgeving zijn. Fysiek, als schakel tussen belangrijke onderdelen van Schiedam en Rotterdam. Sociaal, als echt Schiedamse plek met een symboolfunctie binnen de regio, waar buurtbewoners en anderen met elkaar omgaan zoals ze gewend zijn. Vooral de aanpalende wijken, die qua fysieke inrichting en bevolkingssamenstelling zo kwetsbaar zijn, worden intensief betrokken bij de vormgeving van Schieveste. De jongeren in deze en andere wijken van Schiedam worden hierbij zeker niet vergeten. Jongeren in Schiedam De 76.000 Schiedammers delen met elkaar slechts twintig vierkante kilometer grond. Dat vraagt veel van hun aanpassings- en incasseringsvermogen. Jongeren moeten het daarbij al snel ontgelden. Zij hebben in Schiedam weinig (fysieke) ruimte toebedeeld gekregen, terwijl hun activiteiten vaak als storend en overlastgevend worden ervaren – alle goede bedoelingen van de gemeente ten spijt. Nergens binnen de grenzen van Schiedam is zo veel ruimte voor jongerenactiviteiten en zo weinig kans op overlast als in Schieveste. Zelfs een discotheek, een wens van jaren, behoort hier tot de mogelijkheden, wellicht in een mobiele variant.

53



52

Het multifunctionele meerlagige landschap Schieveste is bedoeld als leef-, werken woongebied voor mensen. Alleen de gebruikers en bewoners kunnen het terrein dat er nu ligt gaan bezielen; zij bepalen het succes van het project dat hier wordt voorgesteld. Schieveste moet een plek krijgen – een plek worden – in de hoofden van de mensen die er verkeren. Wat ervaren zij als ze er werken, wonen, flaneren, langsrijden? Hun indrukken bepalen de esthetische, praktische en emotionele waarde van het gebied: hoe het er uitziet, wat ze er kunnen doen en wat hun aanwezigheid oplevert, en hoe ze zich er voelen. Als het geheel van deze indrukken positief is, ontstaat ook een positief beeld van Schieveste – in de vorm van herinneringen, maar ook in de vorm van reputatie en van mond-tot-mondreclame. Mensen voelen zich dan plezierig en welkom. Met dit vitale doel in het vizier integreert dit masterplan verschillende gezichtspunten. Schieveste ontleent een eigen identiteit aan de stedenbouwkundige opzet als open vesting, maar ook aan de sociale inkleuring: mensen doen hier andere dingen dan elders, gaan hier anders met elkaar om. De inrichting moet duurzaam zijn in ecologische zin, bijvoorbeeld door milieuvriendelijke en weerbestendige toepassing van materialen, maar ook in sociaal opzicht. Het gebied heeft alleen toekomst dankzij de mensen die hun geschiedenis eraan verbinden en zich ervoor inzetten – uit functionele én persoonlijke, emotionele overwegingen. Schieveste heeft alles in zich om een echte ‘plek’ te worden. Aan de hand van studies en adviezen van het Verwey-Jonker Instituut wil dit masterplan voorzien in de randvoorwaarden daarvoor. Dit hoofdstuk laat zien hoe.


54

4.3

Veiligheid Effect Rapportage en beheerfonds Amsterdam heeft bij de ontwikkeling van de Zuidas positieve ervaringen opgedaan met de Veiligheid Effect Rapportage. Bewoners zijn direct betrokken geweest bij de toetsing van de plannen op sociale veiligheid. Het is de bedoeling dit instrument ook voor Schieveste toe te passen. Bovendien willen Schiedam en Rotterdam voor Schieveste een fonds voor fysiek en sociaal beheer opzetten. Hiervoor zouden ze bijvoorbeeld 5% van de infrastructurele kosten kunnen reserveren. In Breda heeft een dergelijk fonds zijn waarde bewezen.

55


‘Gevoeligheid voor wat er leeft en beweegt in en rond het gebied, ook in de wijdere omgeving, is van vitaal belang.’

De wegen naar Schieveste Hoe prettig het verblijfsklimaat op een ontmoetingsplek ook is, niemand komt er graag als de weg erheen onaantrekkelijk is. De sfeer in de metro en op de trein tussen Hoek van Holland en Rotterdam moet een voorproefje zijn van wat Schieveste te bieden heeft. Toeristen die Delfshaven en Schiedam aandoen, willen plezierig reizen. Rotterdam treedt repressief op tegen groepen die overlast geven bij metrostations. Problemen kunnen zich daardoor naar Schiedam verplaatsen. Het zal niet eenvoudig zijn om in het beheer maatregelen ter beveiliging en zero tolerance te combineren met vormen van sociaal opbouwende activiteiten.

Een actieve beheerorganisatie Samen werken aan de basis Projectontwikkelaars en beleggers, vastgoed- en woningeigenaren, huurders en gebruikers van kantoren en winkels, maar ook bewoners en reizigers worden actief bij het beheer betrokken. Een gebruikersvereniging en een vereniging van eigenaren vergroten de binding met de locatie en vormen een platform voor samenwerking. Een gecombineerde organisatie gaat voor de uitvoering zorgen. Deze beheerorganisatie omvat vertegenwoordigers van politie, ONS, NS, RET en Connexxion en gemeente. Ze bewaakt samen met beveiligingsbedrijven en de politie de voorwaarden waaronder Schieveste schoon en veilig kan blijven. Het takenpakket is sterk afhankelijk van de wensen van de betrokkenen, maar omvat in elk geval het beheer van groen, water en wegen en de facilitering van bedrijven, bijvoorbeeld waar het gaat om de beveiliging en bewaking van het terrein, parkeerbeheer, afvalmanagement en telecomvoorzieningen. Gevoeligheid voor wat er leeft en beweegt in en rond het gebied, ook in de wijdere omgeving, is van vitaal belang. De organisatie functioneert zo nodig ook buiten kantooruren en heeft een permanent karakter, maar beweegt wel mee met de ontwikkelingen in de buurt. Alleen dan kan ze tijdig signaleren dat aanpassingen gewenst zijn en ongewenste verschijnselen direct te lijf gaan. Zo blijft het openbaar gebied intact en krijgt veroudering geen kans.

Samen delen als doel Maar het beheer gaat in Schieveste verder dan ‘parkmanagement’ en preventie. De beheerorganisatie bevordert met een veelzijdig activiteitenprogramma de contacten tussen alle betrokkenen. De gedachte hierachter is: druk met positieve elementen de negatieve elementen weg en gebruik de mogelijkheden die er zijn. Evenementen zoals wedstrijden, spelletjesdagen, tentoonstellingen, concerten en festivals brengen gebruikers en omwonenden op een ongedwongen wijze bij elkaar. Vanaf de eerste fase van het project wordt Schieveste tot leven gebracht met excursies voor kinderen naar het bouwterrein en een huttendorp. Deze winter kan er misschien al een kunstijsbaan op het zuidelijke stationsplein liggen. In 2004 komt het provinciale project ‘Kleurrijke Wijken’ naar Schiedam, een grootschalige en laagdrempelige manifestatie ter bevordering van creatieve, culturele initiatieven in de stadswijken. Een doordachte ontwikkelingsstrategie Vanaf het najaar 2002 beheert een pleinorganisatie het zuidelijke stationsplein. Dit gebied wordt bij de oplevering in 2004 dus niet overgeleverd aan oncontroleerbare maatschappelijke krachten. De pleinorganisatie zal uitgroeien tot de beheerorganisatie voor heel Schieveste. Een goed sociaal klimaat in de eerste fase van Schieveste creëert de kans en is een voorwaarde voor een goed klimaat in de volgende fasen. In een later stadium kan een ‘Schieveste-academie’ ontstaan. De mensen van de straat in Schieveste – schoonmakers, veiligheidsmensen, portiers, receptionisten – maken het klimaat. De bezoeker die de weg vraagt voelt zich misschien verloren en het maakt alle verschil als hij op een hartelijke manier te woord wordt gestaan. Goed omgaan met het publiek is een talent dat graag gezien wordt in Schieveste, maar er bestaan geen diploma’s voor. Daarom krijgt jaarlijks een groep straattalenten een programma aangeboden van de Schieveste-academie waarin ze zich kunnen ontwikkelen en waarin ze hun sociale talenten kunnen ontplooien. Als bewijs dat ze gezien worden en als stimulans voor een goed sociaal klimaat op straat. De beheerorganisatie draagt ook actief bij aan samenwerkingsverbanden tussen bewonersorganisaties, maatschappelijk werk en zorginstellingen. Zo ontstaat samenhang tussen de vormgeving, het voorzieningenpakket en het beheer in het hele gebied.

57



56

Ruimtelijke impressie stationsplein noordzijde met rechts het station

4.5

Schieveste, een plek voor mensen Schieveste is een leef-, werken woongebied voor mensen: een plek met stijl en allure, die bewoners en gebruikers aantrekt en aan zich bindt en ze als open vesting ook alle mogelijkheden geeft.


58

‘Mensen vinden op Schieveste alles wat ze nodig hebben.’

4.4

Inrichting met oog voor detail De fysieke inrichting en vormgeving van de openbare ruimte op Schieveste is even zorgvuldig als het sociale beheer: degelijk, toekomstvast en fraai. Beeldend kunstenaars krijgen een belangrijke rol. Kunst maakt de leefomgeving aantrekkelijker en kan Schieveste, tussen de oude binnenstad, Schiedam-Oost, Nieuwland en Rotterdam, een krachtig profiel geven. De pleinen, hoven en verbindende looproutes op Schieveste zijn open en overzichtelijk, en vertonen een heldere samenhang. De bebouwing eromheen is zodanig ontworpen dat er overal ogen zijn: hoeken, nissen en arcades zonder natuurlijke controle ontbreken. Op de begane grond zijn aantrekkelijke publieksfuncties gevestigd, waaronder horeca met terrassen. Wandel- en verblijfsgebieden bieden een levendige afwisseling, niet alleen in functies maar ook in maatvoering en aankleding. Beplanting en waterpartijen zorgen voor geborgenheid en visuele rust, dempen geluiden en verhogen de luchtkwaliteit. Hardstenen trottoirs geven kauwgom geen houvast. Er zijn duidelijke oriëntatiepunten in het hele gebied. De verlichting is overal voldoende, goed doordacht en uitgewogen; de armaturen zijn speciaal voor Schieveste ontworpen, en in de parkeergarages worden niet de rijbanen maar juist de auto’s verlicht, zodat mensen zich veilig voelen als ze in- en uitstappen. Objecten en materialen zijn met zorg gedetailleerd, vandalisme- en weerbestendig en goed te onderhouden, zodat slijtage en vervuiling er geen vat op krijgen. Woningen voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen in de meest uitgebreide variant. Toezichthouders zijn herkenbaar aanwezig, cameratoezicht van RET en NS wordt geïntegreerd. Windtunnelproeven zullen de vorm van ruimten en gebouwen mede bepalen, om de windbelasting zo veel mogelijk te beperken.

Een bruisend verblijfs- en doorgangsgebied Geen wonder dat de stationspleinen in de ontsluitingswereld bruisen van gezelligheid, drukte en vertier. Tussen het station en Schiedam-Oost, tussen de binnenstad en Schieveste voeren overdag en ’s avonds dans, spel en muziek de boventoon. Aan de andere uitgang van de stationspassage is de sfeer zakelijker, maar is het ook de hele dag een komen en gaan van pauzerende kantoormedewerkers, treinreizigers die snel even een boodschap doen, hotelgasten en studenten. In de verblijfswereld aan de noordzijde, waar de hoven liggen, gaat de stedelijke bedrijvigheid tussen het station en de oostpunt van Schieveste gefaseerd over in parkachtige rust. Kantoren, winkelgemak en woningen zorgen voor een gelijkmatige aan- en doorloop gedurende de dag. Een nieuwe metrohalte brengt bewoners, werknemers en gasten snel elders in de regio. Aan de westpunt liggen recreatieve attracties, een tentoonstellingshal, in de buurt van P+R-voorzieningen en woningen in een groen voetgangersgebied. De Schie, blauwe drager van de open vesting En daartussen ligt de Schie, de blauwe drager van Schieveste. De beide oevers westelijk van het station, tussen de nadrukkelijk aanwezige bruggen aan de noorden de zuidkant, hebben een transformatie zonder weerga ondergaan. Als visioenen werkelijkheid worden, zou het er hier zó kunnen uitzien... Onder de viaducten maken horeca- en uitgaansgelegenheden de wanden en kolommen tot een gastvrije, kleurige omgeving. Een internetgestuurd mediaspektakel houdt de ogen bezig. Rond de twee gerenoveerde kantoren op de oostelijke oever ligt tweelaagse bebouwing, met op de begane grond allerlei functies voor publiek. Een fraaie, eigentijdse straatinrichting en feestelijke straatverlichting zetten de toon voor een veilig en plezierig verblijf. Voetgangers en fietsers hebben hier ruim baan, autoverkeer wordt zo veel mogelijk omgeleid. Op en rond het 80 meter brede water spelen bijzondere lichteffecten met het oppervlak en de lucht erboven. Recreatie en ontspanning krijgen hier alle ruimte. Zeilen, roeien, de fluisterboot, waterkarting, een caféschip, een speelse voetgangersbrug die de beide oevers met elkaar verbindt: hier is altijd veel te doen en te beleven. Deze unieke waterwereld is een bron van vitaliteit voor de wijde omgeving. Welke vorm dit kruispunt van zones uiteindelijk ook krijgt, hier is voelbaar dat dit terrein, dit project, niet voor niets Schieveste heet.

59


Schievestenaren, gevestigd en onderweg Mensen vinden op Schieveste hun dagelijks werk, hoog in een kantoor, op straat of onder het spoor. Ze vinden er een woning die hun past, voor een goede, marktconforme prijs – een uitvalsbasis en een plek om thuis te komen. Ze studeren er of brengen er hun kinderen naar school en de kleintjes naar de opvang. Ze doen er hun dagelijkse boodschappen of grotere inkopen. Ze drinken er iets op een terrasje of prikken er een vorkje. Ze gaan er uit, naar de bioscoop, de disco, een pleinconcert, een tentoonstelling. Ze genieten er van watersporten op de Schie. Ze bezoeken er de fysiotherapeut of de dansschool. Ze stappen er op de trein om een paar uur later in Parijs te zijn, of parkeren er hun auto om prettig verder te wandelen naar de binnenstad. Kortom, mensen vinden op Schieveste alles wat ze nodig hebben.

Een voortvarende uitvoering 5.1

Samenwerking van masterplan tot exploitatie Het grootste deel van Schieveste (8,5 hectare, 51%) is eigendom van de gemeente Schiedam. De gemeente Rotterdam bezit circa 4 hectare (25%); hierop ligt momenteel een volkstuinencomplex. NS Vastgoed en Railinfrabeheer bezitten samen 10%. De overige 14% is in eigendom of erfpacht bij andere partijen (zie ook pagina 23). Schiedam en Rotterdam hebben dit masterplan opgesteld in nauw overleg met NS Vastgoed en andere marktpartijen, bewoners, andere overheden en deskundigen en belangstellenden. Het belangrijkste doel van dit masterplan is te toetsen of en hoe de geformuleerde ambitie haalbaar is. Naast de belangstelling in de markt zijn daarom zaken behandeld als de verkeersontsluiting, het milieu, het stedenbouwkundig ontwerp, de exploitatie, sociale ontwikkeling, economische effecten en juridische zaken. Schiedam wil graag samen optrekken met Rotterdam, om de juridische en grondexploitatierisico’s te delen. De gemeenten nemen de komende maanden de tijd voor verkennend overleg. De eerste resultaten hiervan worden waarschijnlijk in het voorjaar van 2003 zichtbaar, als een concrete samenwerkingsvorm wordt opgezet. De 127 volkstuinen die momenteel op het Rotterdamse deel van Schieveste gehuisvest zijn, worden met bijzondere zorg behandeld. Verplaatsing is noodzakelijk. De gemeente Schiedam heeft een alternatieve locatie beschikbaar aan de Schiekade en zou de grond daar kunnen ruilen met Rotterdam. Dit wordt nader uitgewerkt.


60

5.2

Juridisch-planologisch kader Voor het zuidelijke stationsplein wordt het juridisch-planologisch kader gevormd door: • Bestemmingsplan stationsplein oost (vaststelling door gemeenteraad eind 2002); • Uitwerkingsplan stationsplein e.o. (opstelling 2002; vaststelling door Burgemeester en Wethouders 2002); • Zelfstandige Projectprocedure Kop Singel (opstelling 2003; verlening vrijstelling / bouwvergunning 2003); • Onteigening ter uitvoering bestemmingsplan stationsplein oost (vaststelling door raad begin 2003). Voor Schieveste ten noorden van de spoorlijn gelden als juridisch-planologisch kader: • Zelfstandige Projectprocedures Schieveste per project (vanaf begin 2003); • Bestemmingsplannen Schieveste; • Overige instrumenten. Dit masterplan krijgt de status van structuurvisie als basis voor de Zelfstandige Projectprocedure (ZPP) en nadere uitwerking en detaillering in de vorm van bestemmingsplannen.

5.3

Een flexibele fasering Dit masterplan geeft de gewenste ontwikkeling van Schieveste weer voor een periode van vele jaren. Het programma is ambitieus, maar ook flexibel genoeg om de risico’s van een onvoorspelbare markt te ondervangen. Schieveste wordt gefaseerd ontwikkeld in zes deelgebieden die qua exploitatie en ontsluiting zelfstandig functioneren.

61


Van onopvallend terrein naar bruisend nieuw stadsdeel: Schieveste heeft nog een lange weg te gaan. De blauwdruk voor een effectieve ontwikkelingsstrategie ligt echter klaar. Dit hoofdstuk geeft de koers aan, beschrijft globaal de te volgen procedures en licht de eerstvolgende stappen uit. Schiedam en Rotterdam kunnen in slagvaardige samenwerking van start – precies wat marktpartijen en omwonenden graag zien.

5.4

Functioneel programma naar fase m2 fase 3

m2 fase 4

m2 fase 5

m2 fase 6

m2 Schieveste

67.025 63.900 10.800 0

34.050 0 0 29.950

67.850 0 3.400 39.700

56.750 0 0 15.900

0 30.825 0 0

225.675 94.725 14.200 85.550

Totaal 100% 141.725 64.000 110.950 72.650 30.825 totaal exclusief stationsplein zuidzijde (fase 1) en exclusief grootschalige detailhandelvoorziening (58.575 in fase 3)

420.150

verdeling (%) Schieveste

Kantoren Hotel, recreatie, onderwijs Winkels, horeca Wonen

54% 23% 3% 20%

•


62

‘De vorm van het programma en de functionele invulling zijn aan te passen als dat nodig blijkt.’

Fase 1: start 2003, afronding 2005 De ontwikkeling start aan de zuidzijde van het station met een plein dat een druk en gezellig knooppunt in de stad wordt, als entree van Schieveste. • Fase 2: start 2003, afronding 2009 Het deelgebied aan de noordzijde volgt, met het noordelijke stationsplein dat verkeer tussen werk, onderwijs en ontspanning bundelt en de groen ingerichte glazen voorbouwen langs de A20 als beeldmerk van Schieveste. • Fase 3: start 2007, afronding 2010 In oostelijke richting komt een hof voor wonen, werken en winkelen. • Fase 4: start 2009, afronding 2015 Nog verder oostwaarts komt een groen hof met rust en ruimte voor wonen en werken. • Fase 5: start 2014, afronding 2018 Aan de westkant van de Schie komt een spetterende waterwereld. • Fase 6: start 2014, afronding 2017 Schieveste krijgt een toegangspoort van formaat en grootschalige recreatievoorzieningen in de oksel van de rijksweg. De vorm van het programma en de functionele invulling zijn aan te passen als dat nodig blijkt. Uitwisseling tussen functies of gedeeltelijke realisering op andere locaties is mogelijk, wanneer bijvoorbeeld onverhoopt de woonfunctie niet realiseerbaar zou zijn of wanneer de grootschalige detailhandelsvestiging inderdaad een deel van de kantooroppervlakte gaat innemen. Fase 2 beantwoordt geheel aan de huidige taxatie van de regionale vraag, mits gecombineerd met de westelijke ontsluiting. Mocht de vraag op termijn minder goed blijken dan ze nu is, dan kunnen de volgende fasen geheel of gedeeltelijk achterwege blijven of worden uitgesteld, zonder negatieve invloed op het positieve resultaat van fase 2.

Vervolgstappen masterplan Jaren Maanden

2002 jul

aug

sep

okt

nov

dec

2003 jan

feb

mrt

Accordering B&W concept-masterplan op hoofdlijnen Verkenning publiek-publieke samenwerking Rotterdam Besluitvorming masterplan B&W Schiedam Inspraak en overleg Intentie-overeenkomst Rotterdam Inspraak- en overlegrapportage Besluit B&W met Raadsvoorstel Vaststelling door Raad en toezending publicatie GS Uitgewerkte regeling met Rotterdam

63

Schiedam en Rotterdam gaan de mogelijkheden voor samenwerking nader verkennen. De ruimtelijke ordeningssituatie, de financiële haalbaarheid en rol van de overheid bij de realisatie worden hierbij besproken. Zeggenschap en financiële betrokkenheid worden verder onderzocht en uitgewerkt. In het voorjaar van 2003 wil Schiedam met Rotterdam een uitvoeringsorganisatie operationeel hebben. In het najaar 2002 wordt de verlengde Calandlijn officieel geopend en gaat de beheerorganisatie voor Schieveste van start. In 2004 komt de renovatie van het station en het zuidelijke stationsplein gereed en in 2005 de kop van de Singel. Om de belangstelling uit de markt vast te houden is het belangrijk snel te beginnen met fase 2. Het begin van de bouw van het noordelijke stationsplein staat gepland voor eind 2003. In 2005 worden dan ook ten noorden van de spoorlijn de eerste contouren van Schieveste zichtbaar.

6 5

2 3 1

Fasering Schieveste

4


m2 fase 2

Functies

Het begin van een nieuw stadsdeel

Ruimtelijke impressie scholen en schoolplein

Zicht over Schieveste vanuit Rotterdam

Het stedenbouwkundig plan is getoetst op financiële haalbaarheid, waarbij ook de risico’s zijn verkend. De eerste berekeningen wijzen op een perspectief om het project met een sluitende exploitatie te realiseren. Hierbij is uitgegaan van een integrale benadering van het project, wat betekent dat ook marktpartijen en de regio constructief in financiële zin zullen moeten meewerken aan de realisatie van Schieveste.

Bereikbaarheid en vastgoedwaarde

punten, het effect van bereikbaarheid verklaard, oktober 2002. De studie is uitgevoerd door CSV (Connektor, SkraelingS, en VastGoedServices), BCI (Buck Consultants International), Reasult, KUN (faculteit der Managementwetenschappen) en TUD (faculteit Bouwkunde).

Verband tussen de verbetering van de bereikbaarheid en de vastgoedwaarde van knooppunten 25.000

20.000

• Hoofddorp

• Den Haag • Leiden • A’dam Sloterdijk • Amersfoort • Tilburg • Schieveste 2018 • Heerlen • Almere • Hengelo • Den Bosch • Rotterdam

15.000

10.000

• Arnhem • Breda

5.000 • Alphen a/d Rijn

• Groningen • A’dam ArenA

• Delft • Hilversum

• Voorburg

0 20

30

40 50 Bereikbaarheid

60

70

80

67

DEEL 3 DE FINANCIËN

Een studie in opdracht van Connekt15 geeft aan dat de geplande investeringen in infrastructuur leiden tot een sterk verbeterde bereikbaarheid van Schieveste. Als gevolg daarvan zal de vastgoedwaarde (de huurprijs gedeeld door het bruto aanvangsrendement van de locatie) van Schieveste naar verwachting aanzienlijk stijgen. De Connekt-studie heeft geleid tot een vastgoedmodel, waarmee het effect van ver-beteringen van de bereikbaarheid op de vastgoedwaarde kan worden vastgesteld. Alhoewel het model nog een experimentele status heeft, kan al wel een positief verband worden vastgesteld tussen verbetering van de bereikbaarheid en vastgoedwaarde op knooppunten. Berekend is dat de huidige bereikbaarheid van Schieveste met 20 tot 25% verbetert door onder andere de aansluiting op het metronet, uitbreiding van NS-functies en de aanleg van Tramplus. Volgens de studie van Connekt zal de vastgoedwaarde op Schieveste op twee sleutelmomenten een sprong omhoog maken: bij de voltooiing van de Calandlijn en bij de ingebruikneming van de HSL. Een stijging van ten minste 12% lijkt haalbaar.

15 Connekt: Vastgoedontwikkeling op knoop-

Vastgoedwaarde


66

De financiën

Een kansrijk plan

Een kans voor de regio

Doorrekening van het complete programma van 420.000 m2 brengt kansen maar ook risico’s aan het licht waaraan dit masterplan niet wil voorbijgaan.

Schieveste bestaat als project in de hoofden van bedenkers en andere betrokkenen, en als terrein met potenties in de regio Rotterdam. Het plan haalt het beste uit de locatie naar boven en biedt zo nieuwe perspectieven voor de omgeving. De open vesting met haar ontsluitings- en verblijfswereld wordt gedragen door visionair enthousiasme en stedenbouwkundige inventiviteit, maar ook door een financieel fundament. Daarmee heeft Schieveste alle kans van slagen: nu en in de toekomst.

Fasering en functiemix Het projectresultaat hangt mede af van de fasering van het programma. De fasering hangt op haar beurt af van de marktvraag en het uitvoeringstempo, en die marktvraag – de behoefte aan kantoren, voorzieningen, woningen en detailhandel – weer van de economische ontwikkelingen. Uit de financiële berekeningen blijkt dat de faseerbaarheid van het plan het mogelijk maakt om het project ook in de tijd financieel bij te sturen. Zo is bijvoorbeeld berekend dat ook de realisering van alleen fase 2 mogelijk is met een sluitende begroting. Afhankelijk van de feitelijke ontwikkeling van de vastgoedwaarde zoals in de Connekt-studie is becijferd, vormen zowel de woningen als de GDV belangrijke financiële kansen van het plan. Er zal daarom moeten worden getracht om deze functies daadwerkelijk te realiseren. Ontsluiting en P+R-voorziening De kosten voor de ontsluiting zijn getaxeerd op hoofdlijnen. Bij de nadere uitwerking van de ontsluiting zullen ook de kosten in beeld gebracht worden. Met de Stadsregio zullen hierover nog nadere afspraken gemaakt moeten worden . Voor de realisering van de P+R voorziening op Schieveste geldt de Nota P+R. Voor het realiseren van deze P+R plaatsen zal de gemeente nog nadere afspraken moeten maken met het NS-concern. De 2.000 P+R-plaatsen worden pas gerealiseerd als duidelijk is dat de financiering rondkomt, en dan in nauwe samenhang met de commerciële functies op Schieveste. Sanering vuilstort De vuilstort vormt een risico binnen de ontwikkeling van Schieveste. Deze kosten zijn geraamd en binnen de financiële verkenningen meegenomen. De uiteindelijke stedenbouwkundige inrichting zal het projectresultaat beïnvloeden. Aangezien de vuilstort de laatste fase is van Schieveste, is ook op langere termijn sturing van het projectresultaat mogelijk. Verwerving en inbreng grond en opstallen Het eigendom van de grond is verdeeld over meerdere eigenaren. Daarom zal moeten worden nagedacht over de wijze waarop de grondeigenaren bij het project betrokken worden en onder welke condities de gronden en opstallen worden ingebracht. Overige risico’s In een gevoeligheidsanalyse is aangetoond dat bijvoorbeeld de invloed van macroeconomische parameters en inschatting van de onvoorziene kosten van minder belang zijn dan de hiervoor genoemde risico’s. Door de faseerbaarheid is sturing op een duurzaam sluitende exploitatie mogelijk.

69



68

Financiële risico’s

Bijlagen

Dit • • • • • • • • • •

BRONNEN

70

• • • • • • • • • • • • • • • •

masterplan maakt gebruik van gegevens uit de onderstaande bronnen: CBS: Omnibusonderzoek, 1997. Circulaire: DGMH/B nr. 0104004, 26 november 1984. Connekt: Vastgoedontwikkeling op knooppunten, het effect van bereikbaarheid verklaard, oktober 2002. Cauberg-Huygen: Akoestisch rapport, 2001. dS+V, OBR, Gemeentelijk Havenbedrijf: Nota kantorenbeleid 1999-2003, Rotterdam in zaken, november 1999. dS+V: Conceptrapport, wonen op knooppunten: context en perspectief, 27 september 2001. DTZ, 2002 Gemeente Schiedam: Wijkplan Schiedam Oost, februari 2001. Gemeente Schiedam: Plan van Aanpak Schieveste, juni 2001. KEMA: Duurzame energiescan voor duurzaam Schieveste, paragraaf 7.4.2 van Rapport duurzame energiescan Schiedam, rapportnr. 50261230-KPS/SEN 023037, 2002. Kolpron Consultants: Adviesrapport op hoofdlijnen, structuurvisie REO Rijnmond, 25 februari 2002. Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste, augustus 2000. MOP 2000-2004, Grotestedenbeleid Schiedam, Het Schiedamse MeerjarenOntwikkelingsProgramma, november 1999. Nationaal Verkeers- en Vervoersplan. Pathé: Annual report 2001, Parijs 2002. Rabobank: Cijfers en trends, 2002. Reasult: Rapportage projectvariant Schieveste 001, juli 2002. Stadsregio Rotterdam/regioraad: Nota Parkeer- en reisvoorzieningen. Aanzet tot een meerjarenontwikkelingsprogramma, 2002. Statistisch jaarboek 2001, Schiedam. TNO: Luchtkwaliteitsberekeningen in het gebied ‘Schieveste’, juni 2002. URS: Afwegingsonderzoek Schieveste, gemeente Schiedam, projectnr. 49772-003, rapportnr. R06IvdH, mei 2002. URS: Waterparagraaf bestemmingsplan ‘Stationsplein Oostzijde’, projectnr. 49772-005, rapportnr. R05WW, juni 2002. Vierde Nota Waterhuishouding. Verwey-Jonker Instituut: Betekenisprofiel stationsplein Schiedam, oktober 2002. Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening (concept). Werk in uitvoering, Structuur en ontwikkeling van de werkgelegenheid, bedrijvigheid en werkloosheid in Schiedam, juni 2002.

Bijlage A A1

Woningmarkt Schiedam

Woningvoorraad naar bouwwijze en wijk 01-01-2000 t/m 01-01-2002 1-1-2000 Eengezins Meergezins

Wijk Centrum Oost West Zuid Nieuwland Groenoord Kethel Woudhoek Spaland/Sveaparken

Totaal

1-1-2001 Eeng. Meerg.

Totaal

1-1-2002 Eeng. Meerg.

Totaal

441 721 1.627 1.122 530 168 1.409 1.964 1.523

1.692 4.648 3.511 1.957 7.039 4.543 213 1401 489

2.133 5.369 5.138 3.079 7.569 4711 1.622 3.365 2.012

467 737 1.645 1.132 530 168 1.409 1.981 1.530

1.804 4711 3.483 1.953 7.039 4.543 213 1.401 489

2.251 5.448 5.128 3.085 7.569 4711 1.622 3.382 2.019

462 749 1.660 1.156 528 168 1.410 1.981 1.714

1.829 4.640 3.473 1.946 6.986 4.543 213 1.401 540

2.291 5.389 5.133 3.102 7.514 4711 1.623 3.382 2.254

9.505

25.493

34.998

9.579

25.636

35.215

9.828

25.571

35.399

71 Totaal

BIJL AGEN

Bronnen

(Bron: Gemeente Schiedam, bureau Onderzoek & Statistiek)

A2

Woningbouwplanning Nieuwbouw

Waarvan Eengezins

Waarvan Koop

Waarvan Senioren

Onttrekking c.q. sloop

Netto toename woningvoorraad

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

361 731 600 600 600 600 600 600 600 600 600 600

165 371 360 360 360 360 360 360 360 360 360 360

262 707 510 510 510 510 510 510 510 510 510 510

51 0 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60

317 424 400 400 400 400 400 400 400 400 400 400

44 307 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200

Totaal

7.092

4.136

6.069

651

4.741

2.351

(Bron: Gemeente Schiedam, afdeling Volkshuisvesting)

A3

Overschotten en tekorten woningmarktcategorieën Woningtekort/ overschot

Huur

Koop

Laag (< € 319) Midden (€ 319-426) Hoog (> € 426) < € 95.000 € 95.000-135.000 > € 135.000

Totaal (Bron: WBO, 2000.)

2.901 - 445 - 31 - 123 - 1.724 - 1.600 - 1.022

B1

BIJL AGEN

Bijlage C

Opleidingsniveau per wijk in Schiedam

Wijk

72

Sociale context Schiedam

Centrum Oost West Zuid Nieuwland Groenoord Kethel Woudhoek Spaland Schiedam Rotterdam Nederland

Opleiding max lbo, mavo

mbo havo vwo

hbo univ

37 59 51 68 59 63 44 46 48 55 49 40

29 25 27 24 26 25 31 39 31 28 31 40

34 16 22 8 15 12 25 15 21 17 20 20

Schieveste genereert verkeer. Dit belangrijke gegeven vraagt om een adequate capaciteit van de ontsluitingen binnen het gebied. Voor de verschillende programma’s ter invulling van Schieveste is berekend hoeveel verkeer ze genereren. Ook is berekend hoeveel verkeer de huidige en mogelijk toekomstige ontsluitingen kunnen verwerken. Daardoor is bekend in welke mate het gebied kan worden gevuld en of de ontsluitingsmogelijkheden voldoende zijn voor de omvang en de functies binnen het programma. Met het oog op de plaats van Schieveste binnen de omgeving – de Spaanse Polder aan de noordzijde en de woonwijken van Schiedam-Oost en Rotterdam-West aan de zuidzijde – is aandacht besteed aan de mate waarin de meer lokale ontsluitingen een bijdrage kunnen leveren aan de toegankelijkheid van het gebied. Ten slotte is gekeken naar de relaties met de bereikbaarheid per openbaar vervoer en langzaam verkeer. Schieveste trekt bij verschillende programmavolumes, functies en groottes van de P+R-voorziening verschillende hoeveelheden autoverkeer, met bovendien uiteenlopende belastingen in de ochtend- en avondspits. Op basis van onderzoeks- en ervaringscijfers is een schatting gemaakt van de ritproductie per programma. Hiervoor zijn aannames gedaan voor de gemiddelde bezetting van woningen, het aantal arbeidsplaatsen en het aantal ritten per inwoner/ arbeidsplaats. De vergelijking is gezocht met andere goed per openbaar vervoer bereikbare locaties en knooppunten. Voor de verschillende ontwikkelscenario’s zijn de ritproducties per etmaal (met name de verkeersintensiteit in de spits) in kaart gebracht, waarbij rekening is gehouden met de belasting ten gevolge van de P+Rvoorziening en de parkeerbelasting voor de HSL.

Totaal

100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

(Bron: CBS: Omnibusonderzoek, 1997.)

B2

Bevolkingsprognose voor Schiedam per wijk

Wijk Centrum Oost West Zuid Nieuwland Groenoord Kethel Woudhoek Spaland Totaal (Bron: Statistisch jaarboek 2001, Schiedam.)

Vervoer en bereikbaarheid

1-1-2000

1-1-2004

1-1-2008

3.660 13.620 11.640 6.400 15.880 9.190 3.930 8.180 6.100

4.550 10.670 11.340 6.080 16.580 8.630 4.010 7.980 8.130

4.980 10.620 11.300 6.030 17.000 8.580 4.040 7.570 8.760

75.600

77.970

78.880

73

BIJL AGEN

Bijlage B

Milieuaspecten D1

Spanningsveld knooppunten en milieu

Het onderzoek laat zien dat de normen voor NO2 op 1,5 meter hoogte worden overschreden. Op een hoogte van 20 meter is dit voor een deel van het gebied nog steeds het geval. Op de grootste hoogte waarvoor is gerekend, 40 meter boven maaiveld, is van overschrijding geen sprake meer. Op maaiveldniveau wordt in een strook van 180 tot 200 meter ten zuiden van de snelweg de norm overschreden. Voor fijn stof vindt geen overschrijding van de jaargemiddelde grenswaarde plaats. Naar verwachting zullen per jaar wel twee maal zoveel overschrijdingen van de 24uurgemiddelde maximumconcentraties plaatsvinden als toegestaan. Dit is voor een belangrijk deel te wijten aan de hoge achtergrondconcentratie. De fijnstofproblematiek heeft een landelijk karakter en wordt daarom aangepakt door de Rijksoverheid. De vraagpunten rond luchtkwaliteit die bij Schieveste aan de orde zijn, spelen ook bij andere randstedelijke knooppunten. In hoeverre de luchtkwaliteit problematisch is, hangt uiteindelijk af van de stedenbouwkundige invulling van het gebied. Het ontwerp voorziet in een aantal oplossingen die de normoverschrijding positief beïnvloeden. Met windtunnelonderzoek kan het ontwerp worden getoetst op de consequenties voor de luchtkwaliteit. In overleg met het ministerie van VROM, de provincie Zuid-Holland en de gemeente Rotterdam worden deze oplossingen nader uitgewerkt.

In het concept van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening (Vijfde Nota) heeft het tweede paarse kabinet sterk ingezet op een geconcentreerde ruimtelijke ontwikkeling binnen bestaand stedelijk gebied, met name op en rond knooppunten in het stedelijk netwerk. Dit betekent dat sprake zal zijn van verdichting van bebouwing rond goed bereikbare locaties in het stedelijk gebied. Het is van belang dat daarbij zorgvuldig wordt omgegaan met de volgende milieuvraagstukken: • Vrijwaringszones; • Luchtkwaliteit; • Externe veiligheid; • Geluid; • Bodem; • Water; • Duurzaam bouwen; • Ecologie. Op de locatie en in het project Schieveste spelen deze vraagstukken een grote rol. Ze komen in de hierna volgende subparagrafen aan de orde.

BIJL AGEN

74

D2

D4 Het begrip ‘vrijwaringszone’ stamt uit het Nationaal Verkeers- en Vervoersplan (NVVP) en de Vijfde Nota. Aan weerskanten van hoofdwegen, hoofdspoorwegen en hoofdvaarwegen, en mee opschuivend als deze aders breder of smaller worden, blijven stroken van 75 meter breed onbebouwd. Deze vrijwaringszones maken het mogelijk om functies te bundelen die direct verband houden met transport en vervoer. Functies met conflicterende eisen rond geluidsbelasting, externe veiligheid en lokale luchtkwaliteit blijven hiervan gescheiden. De zones houden tevens ruimte open voor de oplossing van eventuele toekomstige knelpunten in de infrastructuur en dragen bij aan de verkeersveiligheid. Een optimaal ingebedde infrastructuur biedt betere waarborgen voor de kwaliteit van het omringende leef- en werkmilieu. De vrijwaringszones bij Schieveste zijn onderwerp van overleg met het Rijk. Het ziet ernaar uit dat geïntensiveerd en gecombineerd ruimtegebruik hier voorrang krijgt.

D3

16 TNO: Luchtkwaliteitsberekeningen in het gebied ‘Schieveste’, juni 2002.

Externe veiligheid

Vrijwaringszones Vijf mogelijke risicobronnen beïnvloeden de externe veiligheid op Schieveste: bedrijven, Rotterdam Airport, rijksweg A20, de spoorlijn en de belangrijke aardgasleiding ten noorden van de A20. Geen van de bronnen leidt tot op heden tot een overschrijding van de individuele risiconorm (plaatsgebonden contour, PR, van 10-6). De eventuele overschrijding van de groepsrisiconormen voor spoor- en rijkswegen wordt nader berekend naar aanleiding van het stedenbouwkundig programma. Een aantal bronnen wordt hieronder nader toegelicht. D4.1 Bedrijven Binnen Schiedam zijn geen bedrijven gevestigd die vallen onder het ‘Besluit risico’s zware ongevallen 1999’ of die een zodanige hoeveelheid gevaarlijke stoffen in emballage hebben opgeslagen dat daarop de richtlijn CPR 15-2 van toepassing is. De bedrijven in de gemeente Rotterdam die onder het besluit vallen, liggen op voldoende afstand van Schieveste. De twee aan de ’s-Gravelandseweg gevestigde LPG-tankstations liggen verder dan 400 meter van het plangebied en leveren geen belemmering op.

Luchtkwaliteit in relatie tot ruimtelijke ontwikkeling Een prettige leefomgeving begint met gezonde lucht. Luchtkwaliteit moet dan ook integraal deel uitmaken van het ruimtelijke planproces en vraagt met name rond drukke verkeerswegen veel aandacht. Vanaf juli 2001 worden nieuwe, Europese normen voor luchtkwaliteit gehanteerd. Voor NO2 wordt 40 (g/m3 (jaargemiddelde) het toetsingskader. De nieuwe regels staan in 2010 bij gevoelige bestemmingen geen normoverschrijding meer toe. Naar verwachting zal de luchtkwaliteit verbeteren doordat motoren en brandstoffen steeds schoner worden. Bij luchtkwaliteit gaat het om zes luchtverontreinigende stoffen. De belangrijkste twee stoffen zijn stikstofdioxide (NO2) en zwevende deeltjes (fijn stof/PM10). TNO16 heeft voor de rijksweg A20 en de belangrijkste binnenstedelijke wegen rond het zuidelijke stationsplein luchtkwaliteitsberekeningen voor deze twee stoffen uitgevoerd. De A20 kent ter hoogte van Schiedam een hoge verkeersintensiteit (circa 116.000 motorvoertuigen per etmaal). Deze belasting resulteert, samen met de hoge achtergrondwaarde in het Rijnmondgebied, in een overschrijding van de luchtkwaliteitsnormen.

D4.2 Rotterdam Airport Het beleid voor externe veiligheid rond luchthavens is in ontwikkeling. De provincie Zuid-Holland heeft in afwachting van Rijksbeleid interimbeleid vastgesteld. Schieveste ligt buiten de 10-6-contour van dit interimbeleid. Schieveste ligt wel in het gebied rond Rotterdam Airport dat vrij moet blijven van mogelijke obstakels voor het luchtverkeer. De Inspectie Verkeer en Waterstaat heeft aangegeven dat voor de bebouwing op Schieveste ten oosten van de Schie een maximale hoogte geldt van 100 meter. Ten westen van de Schie is de maximale hoogte 85 meter. D4.3 Hogedruk-aardgasleiding Langs de A20 ligt een hogedruk-aardgasleiding van de Nederlandse Gasunie, met een diameter van 16 inch en een druk van 40 atmosfeer. Deze leiding loopt in Schiedam langs de noordkant van de rijksweg, dus buiten het plangebied, maar steekt ter hoogte van de gemeentegrens onder de weg door naar het Rotterdamse deel van Schieveste, waar ze aan de zuidkant van de weg verder loopt.

75

BIJL AGEN

Bijlage D

Voor dergelijke leidingen geldt een bebouwingsafstand van 20 meter en een toetsingsafstand van 55 meter. Voor een klein deel van het plangebied kan dit een belemmering opleveren. Met aanvullende technische maatregelen is het mogelijk de afstand van 20 meter te verkleinen. De circulaire inzake zonering langs hogedruk-aardgastransportleidingen17 biedt hiervoor aangrijpingspunten.

17 Circulaire: DGMH/B nr. 0104004,

Bodemonderzoek locatie A, B en C 150kV-kabel kabeltracé langs de A20

C

26 november 1984.

D4.4 Kabels en leidingen Langs de A20 ligt een ondergronds kabel- en leidingentracé, waarvan 150kV-hoogspanningskabels deel uitmaken. Deze hoogspanningskabels komen in het deel tussen de Schie en de ‘s-Gravelandseweg boven de grond en gaan vandaar in westelijke richting verder. Op het grondgebied van NS loopt parallel aan de sporen een zeer oude, kwetsbare 50kV-kabel. Deze kabel levert de voeding van de onderstations van de bovenleiding.

D5 18 Cauberg-Huygen: Akoestisch rapport, 2001.

Geluid Akoestisch onderzoek18 heeft aangetoond dat de geluidssituatie op het zuidelijke stationsplein geen belemmering vormt voor woningbouw. Bij inpassing van geluidsgevoelige functies op plaatsen waar de geluidsbelasting hoger is dan de voorkeurswaarde zal een ontheffingsverzoek worden ingediend bij de provincie Zuid-Holland. Tegelijk worden creatieve bouwkundige oplossingen gestimuleerd, zoals ‘dove gevels’ (geluidsschermen aan de gevel). De atriumachtige voorbouw die deel uitmaakt van het stedenbouwkundig ontwerp van Schieveste heeft mede een geluidwerende functie. Schieveste ligt buiten geluidscontouren van Rotterdam Airport. Er zijn in de directe omgeving geen bedrijven die de voor geluidsbelasting geldende voorkeurswaarden overschrijden. Met name de rijksweg A20 en de spoorlijn leiden tot geluidsbelasting op Schieveste. D5.1 Rijksweg A20 De geluidsbelasting op de op Schieveste te bouwen gevels als gevolg van verkeerslawaai is hoger dan 55 dB(A) (maximale ontheffing Wgh). Het zuidelijke stationsplein zal door de noordelijk van het spoor te realiseren kantoren worden afgeschermd van de rijksweg A20. Een klein deel van de te realiseren woningen aan de kant van het plein ondervindt, zolang Schieveste nog niet klaar is, een geluidsbelasting hoger dan 55 dB(A). In overleg met de provincie wordt bezien of met een dove gevel de geluidsoverlast in de woningen kan worden geneutraliseerd. D5.2 Spoorlijn Schieveste ligt binnen de geluidszone van de spoorlijn. Akoestisch onderzoek zal moeten aantonen of de geluidsbelasting op de gevel als gevolg van railverkeerslawaai hoger is dan 70 dB(A) (maximale ontheffing Wgh). Op de stationspleinen wordt een verkaveling gekozen met kantoren aan de spoorkant, die een afschermende werking hebben voor de te realiseren achtergelegen woningen.

D6

A

Bodem D6.1 Bodemonderzoek De bodem is onderwerp geweest van een aantal onderzoeken. Hieruit blijkt dat binnen het plangebied de volgende aandachtspunten van belang zijn: A: Het zuidelijke stationsplein; B: De vuilstort; C: De strook ten noorden van het station.

19 URS: Afwegingsonderzoek Schieveste, gemeente Schiedam, projectnr. 49772-003, rapportnr. R06IvdH, mei 2002.

Locatie A: het zuidelijke stationsplein Voor het zuidelijke stationsplein zijn er in het algemeen geen problemen te verwachten. Op dit plein ligt nog huisbrandolietank van 25.000 liter die in gebruik is. Het is verstandig om bij herinrichting over te schakelen op een andere energiebron en deze tank te laten verwijderen. Locatie B: de vuilstort De voormalige vuilstort in het westen van Schieveste is sterk verontreinigd. Er mag functioneel worden gesaneerd. De saneringsvariant hangt af van de gekozen herinrichting van dit deelgebied19. De kosten voor volledige verwijdering bedragen ongeveer € 39 miljoen. Herinrichting blijkt civieltechnisch ook mogelijk bij gedeeltelijke ontgraving. Isoleren, beheersen en controleren kost tussen € 2 en 23,3 miljoen, bij afgraving tussen 0 en 6,5 meter. Voor bebouwing op vuilstort gelden in principe geen functionele beperkingen. URS heeft ook de logistieke aspecten en de juridische procedures rond milieu, water, natuur en bodem in beeld gebracht. De te volgen procedures zijn sterk afhankelijk van de gekozen herinrichting (en dus van de gekozen saneringsvariant). De minimale proceduretermijn is 6 maanden. Volledige ontgraving duurt 2 jaar. Gedeeltelijke ontgraving en het werken met een neutrale grondbalans binnen het plangebied (zie paragraaf D6.2) ligt het meest voor de hand. Formeel is nog een nazorg- en saneringsplan nodig. Ook moet nog een ecologisch onderzoek worden uitgevoerd naar de aanwezigheid van beschermde flora- en faunasoorten en de te vellen bomen. De waterbodem (baggerspecie) rondom de vuilstort is matig tot sterk verontreinigd. Er is ongeveer 95 m3 baggerspecie aanwezig. Met het oog op herinrichting is het waarschijnlijk gewenst dit materiaal te verwijderen. Het grootste deel van de baggerspecie dient gereinigd of gecontroleerd te worden gestort in een daartoe vergunninghoudend werk. Op de westelijke oever van de Schie, naast de vuilstort, is de bodem licht verontreinigd met teerproducten en sterk verontreinigd met zware metalen. Locatie C: de strook ten noorden van het station Dit deel kan worden onderverdeeld in diverse sublocaties. Op de noordzijde is een repaclaag aangetroffen en een lichte verontreiniging met zware metalen. Een vervolgonderzoek is op basis van de resultaten niet noodzakelijk. Met het oog op de herinrichting lijkt verwijderen en verantwoord afvoeren van de repaclaag afdoende. Naast een eerder genoemd kabeltracé langs de A20 ligt dwars over het gebied nog een 150kV-kabel van de TZH, die niet meer in gebruik is. Op twee plaatsen langs het kabeltracé zijn verontreinigingen met minerale olie aangetroffen. Deze verontreinigingen dienen te worden gesaneerd. TZH heeft de verplichting tot het wegnemen

77

BIJL AGEN

BIJL AGEN

76

B

D6.2 Grondverzet algemeen Het is mogelijk om grond binnen het gehele plangebied Schieveste te herschikken. Voor schone en licht verontreinigde grond gelden hierbij verder geen restricties (zij het dat schone grond niet mag worden vermengd met licht verontreinigde grond). Het zandlichaam van de Parallelweg is als schoon gekeurd. Voor sterk verontreinigde grond geldt een onderscheid tussen mobiel en niet mobiel. Grond met immobiele verontreinigingen moet na herinrichting volledig zijn afgesloten, zodat er geen contact meer mee mogelijk is. Grond met mobiele verontreinigende stoffen (minerale olie, oplosmiddelen en dergelijke) dient op milieukundig verantwoorde wijze te worden afgevoerd naar een reiniger of, als dat niet mogelijk is, naar een stortplaats.

BIJL AGEN

78

20 MOP 2000-2004, Grotestedenbeleid Schiedam, Het Schiedamse Meerjaren-

D6.3 Financieel De bodemsanering van Schieveste is opgenomen in het Uitvoeringsprogramma met betrekking tot bodemverontreiniging als onderdeel van het MeerjarenOntwikkelingsProgramma20. Er kan aanspraak worden gemaakt op een maximale subsidie van € 1,8 miljoen.

OntwikkelingsProgramma, november 1999.

D7

21 URS: Waterparagraaf bestemmingsplan ‘Stationsplein Oostzijde’, projectnr. 49772-005, rapportnr. R05WW, 2002.

Water De Vierde Nota Waterhuishouding geeft aan dat het waterbeheer in Nederland gericht moet zijn op een veilig en goed bewoonbaar land met gezonde, duurzame watersystemen. Belangrijk aandachtspunt hierbij is duurzaam stedelijk waterbeheer. De Vierde Nota bevat daarom onder meer waterkwaliteits- en -kwantiteitsnormen voor oppervlaktewater. Ook het Hoogheemraadschap Delfland heeft hiervoor beleid opgesteld. De te volgen hoofdlijn is: vasthouden en bergen van water in het gebied gaan vóór afvoeren; schoonhouden en scheiden gaan vóór zuiveren. Een gemeente met bouwplannen dient een zogeheten waterparagraaf op te stellen waarin ze voor het gebied in kwestie aangeeft hoe ze aan deze voorwaarden gaat voldoen. Voor Schiedam is dit nieuwe materie; voor Schieveste zijn geen kant-enklare modellen aanwezig. Daarom vergt het waterbeleid overleg met Hoogheemraadschap en provincie. Voor het zuidelijke stationsplein is inmiddels een waterparagraaf opgesteld21. Omdat het hele plangebied in dezelfde waterstaatkundige eenheid ligt (Oost), wordt hierin al een voorschot genomen op de waterparagraaf voor geheel Schieveste. Als harde wettelijke norm geldt dat in Schieveste 325 m3 waterbergend vermogen per hectare moet worden meegenomen in het stedenbouwkundig ontwerp. Dit betekent concreet dat er ruimte moet worden gereserveerd voor water. Daarnaast zijn er voorwaarden voor veiligheid, waterkwaliteit, waterkwantiteit en ecologie.

D8

22 KEMA: Duurzame energiescan voor duurzaam Schieveste, paragraaf 7.4.2 van Rapport duurzame energiescan Schiedam, rapportnr. 50261230-KPS/SEN 02-3037, 2002.

D9

Duurzaam bouwen Schieveste knoopt aan bij het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen (NPD). In het gebied wordt 50% van alle variabele maatregelen uit het NPD woningen toegepast, 30% van de variabele maatregelen uit het NPD utiliteitsbouw. Zie voor meer inhoudelijke informatie het NPD. Energie- en klimaatbeheer in het project zijn onderzocht met een quickscan22. Zonneboilers en warmtepompen met energieopslag blijken het meest effectief en hebben een reële terugverdientijd. Schieveste past deze twee methoden voor duurzame energie toe en neemt ze op in het dienstenpakket van parkmanagement. Zie voor meer inhoudelijke informatie de quickscan.

Ecologie 79

Activiteiten die de ecologische waarden in plangebieden als Schieveste kunnen aantasten, vallen onder zowel Europese als nationale wet- en regelgeving. In grote lijnen maakt de wetgever onderscheid tussen gebiedsbescherming en soortenbescherming. Ecologisch onderzoek naar de aanwezige flora en fauna moet uitwijzen of op Schieveste procedures voor soortenbescherming van toepassing zijn. Het project Schieveste is getoetst aan volgende wetgeving: • Europese Habitatrichtlijn; • Europese Vogelrichtlijn; • Natuurbeschermingswet; • Vogelwet; • Vogelbesluit; • Flora- en Faunawet; • Boswet / Gemeentewet / Algemene Plaatselijke Verordening Schiedam. D9.1 Europese Habitatrichtlijn De Europese Habitatrichtlijn heeft betrekking op de verstoring van natuurgebieden en de verstoring van beschermde soorten. Schieveste ligt niet in een beschermd gebied; volgens het natuurloket van het Ministerie van LNV komen in het gebied geen habitatrichtlijnsoorten voor. D9.2 Europese Vogelrichtlijn De Europese Vogelrichtlijn heeft betrekking op de verstoring van vogelbeschermingsgebieden en op de verstoring van nesten c.q. de beschadiging van eieren van vogels (alle vogels, met uitzondering van enkele tamme soorten, cultuurvogels en vogels genoemd in de jachtwet); er mogen geen activiteiten plaatsvinden in de broedtijd. De habitatrichtlijn heeft de vogelrichtlijn van overeenstemmige toepassing verklaard. Schieveste ligt niet in een beschermd gebied. D9.3 Natuurbeschermingswet /Vogelwet Schieveste ligt niet in een natuurbeschermingsgebied in de zin van de Natuurbeschermingswet. In grote lijnen maakt de wetgever waar het gaat om bescherming van flora en fauna onderscheid tussen gebiedsbescherming, waarbij de leefomgeving van beschermde soorten wordt veiliggesteld, en soortenbescherming, waarbij aangewezen soorten worden beschermd. Op 1 april 2002 is de vernieuwde flora- en faunawet in werking getreden. Deze wet regelt onder meer het verbod op verstoring van beschermde vogels, zoogdieren, amfibieën, reptielen en vissen. De soortenbescherming werd voorheen geregeld in de Vogelwet en de Natuurbeschermingswet; van deze laatste wet zijn artikel 24 en 25, die ook de ontheffingsmogelijkheid regelden, komen te vervallen.

BIJL AGEN

van deze verontreinigingen op het moment dat het kabeltracé buiten gebruik wordt gesteld. TZH heeft inmiddels aangegeven dat het kabeltracé is verwijderd. Formeel dient te worden vastgesteld wat de huidige status is van dit kabeltracé. TZH dient in ieder geval te worden aangeschreven om de aangetroffen verontreinigingen en, indien nog aanwezig, het kabeltracé te laten verwijderen. Op de volkstuinenlocatie is geen bodemonderzoek verricht. Wellicht is er bij de gemeente Rotterdam het een en ander bekend. In ieder geval dient ook hier bodemonderzoek te worden uitgevoerd. Het NS-terrein is in 2000 onderzocht. De hier aangetroffen verontreinigingen passen in het beeld van de omgevingskwaliteit en leveren geen risico’s op voor mens en milieu. Aanvullend onderzoek is niet nodig. Plaatselijk is de toplaag van de bodem sterk puinhoudend van aard. Vanuit gebruiksoogpunt zou het gewenst kunnen zijn dit puin te laten verwijderen.

Ecologisch onderzoek naar de aanwezige flora en fauna moet uitwijzen of op Schieveste regels voor soortenbescherming van kracht zijn. D9.4 Boswet / Gemeentewet / Algemene Plaatselijke Verordening Schiedam Volgens de Gemeentewet is voor het vellen van houtopstanden die op 1,30 meter boven de grond een doorsnede hebben van meer dan 15 centimeter een kapvergunning benodigd. De gemeente is bevoegd gezag voor het verlenen van deze vergunning. Deze bepalingen zijn vertaald naar de Algemene Plaatselijke Verordening Schiedam. De Boswet bepaalt dat één maand voor het vellen van houtopstanden bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij een herbeplantingsplan moet worden ingediend. De aanwezige bomen moeten met het oog op de aanvraag van de vergunning worden geïnventariseerd.

BIJL AGEN

80

Kansrijk voor de regio

Recommend Documents