HIER KUN JE
kansen benutten
4
Nedmag
Veendams bedrijf houdt New Yorkers op de been
6
Pro Motion Pictures
Mijn creativiteit wordt gevoed door de omgeving
8
Oosterlengte
Oost-Groningen loopt voorop met innovatieve Beeldzorg. Eemshaven
Stad Groningen
Bremen
hier.groningen.nl
OOST-GRONINGEN
OOST-GRONINGEN
INHOUD
Stichting ‘De Compagnons van Zuid en Oost Groningen’
4
Voor u ligt een krant over Oost-Groningen. Een bijzondere regio die specifieke kansen biedt op het gebied van wonen, werken en ondernemen. Mogelijkheden die soms elders in het land niet te vinden zijn. U leest hierin interviews met uiteenlopende bedrijven en ondernemers uit het gebied. Initiatiefnemers van deze krant zijn ‘De Compagnons van Zuid en Oost Groningen’. In deze stichting hebben een aantal ondernemers en organisaties de krachten gebundeld. Het primaire doel van deze stichting: het zichtbaar maken van OostGroningen. Als ambassadeurs van dit gebied, willen de Compagnons – afkomstig uit een breed maatschappelijk veld en met kennis van de actuele situatie – de prettige leefomgeving in deze regio voor het voetlicht brengen en de ontwikkeling verder stimuleren. We wensen u veel leesplezier!
voorwoord Ik zie me nog vissen met mijn vader in de haven van Delfzijl. Samen jagen in de uitgestrekte velden rond Veendam. Of met elkaar voetbal kijken op de Langeleegte; ik voelde als jongetje dagenlang de spanning voor de wedstrijd. Ik ben blij dat ik ben opgegroeid in Veendam. Die ruimte en natuur zijn geweldig voor een opgroeiend kind. Ik kom uit een echte ondernemersfamilie. Mijn vader heeft een bedrijf in metaalbewerking in Zuidbroek. Mijn beide ooms zijn ook actief in die firma, die ooit door mijn opa werd opgericht. Ook door mijn aderen stroomt dat ondernemersbloed. Dat zie ik terug in mijn sport. In mijn wedstrijden haal ik het resultaat graag op met aanvallend judo. Op mijn vijfde jaar stond ik al op de judomat, in Veendam. Zo rond mijn twaalfde werd ik lid van Judo Groningen. Ik was altijd op zoek naar sterkere tegenstanders die mij beter konden maken. Inmiddels woon ik in Haarlem waar ik train met de beste judoka’s van Nederland. Als ik hier weer eens in de file sta, denk ik wel eens terug aan mijn onbezorgde jeugd in Veendam. Ik zie me daar nog mijn vaste trainingsrondje lopen door het park van Borgerswold, de heuvel op en af.
8
Nedmag
Veendams bedrijf houdt New Yorkers op de been
Zorggroep Oosterlengte Oost-Groningen loopt voorop met innovatieve beeldzorg
10
6
Reiderhaven Bietenboer en havenmeester tegelijk: het kan in Oldambt
Mijn creativiteit wordt gevoed door de omgeving
12
Pro Motion Pictures
WPT Alles heeft waarde
14
Rabobank / ABN AMRO Je hoeft alleen maar naar de weg te kijken om te zien hoeveel bedrijvigheid hier is
18
Heleen Klatter De vrijheid om te ondernemen en te wonen op je eigen persoonlijke manier
Oost-Groningen is een regio om trots op te zijn. Er heerst een ondernemende mentaliteit van ‘we maken er hier met elkaar wat moois van’. Ook de stad Groningen heeft een bijzondere plek in mijn hart. Ik was er een paar weken geleden nog. Even een avondje stappen met mijn oude trainingsmaatje Kraantje Pappie, die nu furore maakt als rapper. Mijn belangrijkste doel voor 2014 is het WK Judo in augustus. Ik ben nu drie keer tweede geworden en dit keer wil ik die titel pakken. Mijn motto: ik geef nooit op. En dat is ontstaan in mijn vroege jeugd in Veendam.
16
Oost-groningen
Dun Agro Vezelhennep uit Oude Pekela in Duitse auto’s van BMW
Finn, TCE GoFour
Henk Grol Eemshaven Stad Groningen
20
Hamburg – 270 km
Oldenb u rg – 1 10 km Breme n
– 155
km
Uitvinder, pionier, visionair en avonturier maakt de wereld groener vanuit Stadskanaal
22
Zelda Krog Zuid-Afrikaanse tandarts voelt zich meer dan thuis in Veendam
Zwolle
2
Amsterdam
3
HIER KAN IK
‘De mensen in deze regio zijn vakmensen met een mentaliteit van ‘afspraak is afspraak.’
d l e r e w e D n e k j i r r e v s g n i n o r G met z out Veendams bedrijf houdt New Yorkers op de been
Op de straten en trottoirs van New York ligt in de winter zout uit Groningen om de gladheid te bestrijden. Het is slechts één van de vele bestemmingen van de producten van Nedmag uit Veendam. Paul Schipper, managing director van het bedrijf, vertelt erover. ‘Het zout dat wij hier winnen is 250 miljoen jaar oud. Destijds waren de huidige continenten veel meer in elkaar geschoven. Zuid-Amerika lag bijvoorbeeld nog vast aan Afrika. Veendam, waar wij nu zitten, lag dichter bij de evenaar dan nu. Het was er dus veel warmer. Hier bevond zich een grote binnenzee: de Zechsteinzee. Het water daarvan is verdampt en zo is er een laag zeer zuiver magnesiumzout achtergebleven: Zechsteinzout. De zoutlaag strekt zich uit van Engeland tot Polen. Hier in Veendam komt het zout relatief dicht aan de oppervlakte. Wij winnen het op een diepte van 1500 meter.’
Internationaal Nedmag hanteert een techniek die bekendstaat als ‘oplossingsmijnbouw’. Er wordt water geïnjecteerd in de zoutlaag, het zout lost daarin op en dit pekelmengsel wordt vervolgens weer naar boven gepompt. De grondstof wordt gebruikt voor vele producten die over de hele wereld verkocht worden. ‘We maken eigenlijk drie hoofdproducten’, aldus Paul Schipper. ‘Ons zuivere magnesiumzout wordt gebruikt voor gladheidsbestrijding in bijvoorbeeld Noord-Amerika, Canada en Scandinavië. Maar ook ’s zomers voor stofbestrijding op onverharde wegen in diezelfde landen. Ons tweede product – calciumzout – wordt ook wel gebruikt voor die doeleinden, maar ook als waterontharder in bierbrouwerijen of in het productieproces van kaas. Ook bij het boren naar gas en olie maakt men er gebruik van; in de Noordzee maar bijvoorbeeld ook in Afrika en het Midden-Oosten. Ons derde hoofdproduct wordt wel ‘dead burned magnesium’ genoemd. Hiervan worden vuurvaste stenen gefabriceerd voor de bekleding van cement- en staalovens.’ Omdat het magnesiumzout van een zeer zuivere kwaliteit is, wordt het niet alleen in de voedingsmiddelenindustrie gebruikt, maar ook in de cosmetische en medische wereld. De unieke kwaliteit trekt bovendien bedrijven uit de hele wereld aan, zoals Nedmag’s buurman Kisuma uit Japan.
Paul Schipper Nedmag
4
5
Kansen in de regio Nedmag profiteert volop van de kansen die Oost-Groningen biedt. Niet alleen van de unieke grondstof maar ook van de perfecte infrastructuur. Het bedrijf ligt ingeklemd tussen het A.G. Wildervankkanaal en het spoor. Bovendien bevindt het zich dicht bij de zeehavens van Groningen Seaports en Emden. ‘Grondstoffen uit België worden aangevoerd per trein. Via het water kunnen we tot in Polen komen met onze producten. En vanuit de zeehavens worden onze producten via de oceanen over de hele wereld vervoerd,’ vertelt Paul Schipper. ‘Dat is essentieel voor ons bedrijf: 90% van onze omzet komt uit het buitenland.’ Een ander voordeel van Oost-Groningen is volgens de directeur de instelling van de werknemers. ‘De mensen in deze regio zijn vakmensen met een mentaliteit van ‘afspraak is afspraak’. Ze zijn erg loyaal en betrokken, zonder dikdoenerij. Dat zie je terug bij ons personeel maar ook bij de toeleveranciers.’ Dat het klikt tussen Nedmag en de mensen bleek dit jaar uit het feit dat ze de grootste stijger waren in het onderzoek van Effectory naar werknemerstevredenheid. Van de vier winnaars uit dat onderzoek was Nedmag het enige bedrijf uit het Noorden.
Trots Tot slot benadrukt Paul Schipper de kwaliteit van de horeca in de regio. Zo zijn er voldoende goede hotels in de buurt en luncht hij wel eens met relaties bij De Amshoff, in het kerkje van Kielwindeweer. Maar ook de provinciehoofdstad Groningen, op een halfuurtje rijden van Veendam, heeft veel te bieden. ‘We krijgen vaak internationale relaties op bezoek. Vorige week nog enkele Japanners. De hotels en restaurants in de stad zijn uitstekend. En de rest van de stad spreekt onze bezoekers ook aan.’ Heeft hij ook nog minpuntjes als het om de regio gaat? ‘Nee, eigenlijk niet. Of het moet al zijn dat Groningers wat minder bescheiden mogen zijn. Er bevinden zich hier prachtige internationale bedrijven. De lijnen tot het openbaar bestuur zijn kort waardoor nieuwe plannen en investeringen relatief snel gerealiseerd kunnen worden. Ik merk dat Groningers best trots zijn op wat we hier samen voor elkaar krijgen . Het zou mooi zijn wanneer ze die trots wat meer uitdragen.’
HIER KAN IK
n e n e won n e k r we t c e f r pe n e r e n combi
‘Mijn creativiteit wordt gevoed door de omgeving.’ Een modern vormgegeven, vrijstaand huis op een ruime kavel. Uitzicht over het water vol eenden en zwanen. En op goudgele rietkragen waarin reigers staan te vissen. Een hardhouten steiger aan de tuin, waaraan een aluminium sloep ligt te glimmen. Aan de straatkant een mooie uitbouw met daarin een veelzijdige werkruimte. Robin Plomp, oprichter en eigenaar van Pro Motion Pictures, benut de kansen die Oost-Groningen biedt. Hij combineert wonen, werken en recreëren in Blauwestad. Pro Motion Pictures is 27 jaar geleden als videoproductiebedrijf begonnen in Winschoten. In de loop der jaren werden de disciplines uitgebreid zodat er een compleet reclamebureau ontstond. Websites, televisiecommercials en huisstijlen maken nu ook deel uit van de portfolio. ‘Maar het moet vooral geen werk worden,’ aldus Robin Plomp. ‘Jaren geleden zat ik in een prachtig, zelf ontworpen pand met 12 man personeel. Dat werd mij letterlijk en figuurlijk teveel. De kleine schaal die ik de laatste jaren heb, met een team van maximaal 4 mensen, past me veel beter.’
Unieke omgeving ‘Blauwestad is het beste wat mijn gezin overkomen is. De rust en ruimte zijn hier heerlijk. De vrijheid die je hier hebt als het om het ontwerp en bouw van je huis gaat, is uniek. En na een drukke werkdag stap ik vanuit huis zo in mijn bootje. Na het eten nog even het meer op, het hoofd leegmaken. Die sloep gebruik ik trouwens ook om buren in Blauwestad te bezoeken. Zelf heb ik ook meerdere aanlegplaatsen aan mijn steiger voor als er bezoek komt. Ik schakel de boot trouwens ook in voor mijn werk; ik maak regelmatig films voor opdrachtgevers uit de waterrecreatie.’
Robin Plomp Pro Motion Pictures
‘Blauwestad is het beste wat mijn gezin overkomen is.’
6
De oorspronkelijke plannen voor Blauwestad waren ambitieus. In korte tijd zouden hier wel even 1500 woningen verschijnen, onder andere voor mensen uit het westen. De teller staat echter op zo’n 300 huizen.
Toch is het project een succes vindt Robin Plomp. ‘Er ligt hier een prachtig meer. Als ik mensen van buiten het gebied vertel dat het Oldambtmeer net zo groot is als het Sneekermeer zijn ze verrast. Natuurlijk is het niet zo snel gegaan als de plannenmakers hadden gedacht of gehoopt. De laatste jaren zitten het economisch klimaat en de woningmarkt ook niet mee. Maar er zijn altijd wel één of twee huizen in aanbouw. Laat het maar lekker doordruppelen. De mensen die hier wonen en werken vinden het fantastisch. En uiteindelijk zullen steeds meer mensen ontdekken dat de kwaliteit van leven hier enorm hoog is.’
Voorzieningen Robin is een echte ambassadeur van Blauwestad. Voor weinig of voor niks verzorgt hij af en toe communicatie-uitingen voor het project zelf en voor de vele evenementen die in en om het water plaatsvinden. Het jaarlijkse hoogtepunt is volgens hem Pura Vida, een openluchtconcert van het Noord Nederlands Orkest. ‘Er komen elk jaar zo’n 4000 bezoekers op af, met de fiets, lopend of natuurlijk per boot. Los van de evenementen, is de infrastructuur hier ook perfect. De wegen, de bruggen, de vele kilometers fietspaden; het is goed voor elkaar. Met de stad Winschoten om de hoek zijn de voorzieningen hier ook prima in orde. Winkels, scholen, kinderopvang; alles is binnen handbereik. Mijn twee kinderen hoefden slechts zes kilometer te fietsen naar hun middelbare school. Toen ik vroeger in het Gooi woonde, moest ik heel wat langer fietsen.’ Vanuit Blauwestad bedient Pro Motion Pictures klanten uit heel Noord-Nederland. Het bedrijf werkt nauw samen met de regionale omroepen van Groningen, Drenthe en Overijssel om hun adverteerders bij te staan bij het produceren van televisiecommercials. ‘Ook in de directe omgeving zitten parels van bedrijven waar we graag voor werken. Maar we zijn ook het vaste reclamebureau voor een keten van autoschadebedrijven uit het westen van het land. Ik wil hier nooit meer weg. En dat hoeft gelukkig ook niet. Met het gebruik van internet zet ik de reisafstand buitenspel. Ik plaats mijn commercials via enkele muisklikken rechtstreeks op de server van de omroepen. Ideaal. Als hier klanten op bezoek zijn, snappen ze heel goed waarom ik hier zit. Ze kijken hun ogen uit. Zeker wanneer ik een rondje met ze vaar over het prachtige meer. Met name mensen uit Friesland zijn jaloers op hoe je hier kunt wonen aan het water; dat is daar nauwelijks meer mogelijk,’ besluit de bevlogen en uiterst tevreden ondernemer.
7
WONEN Wonen in Blauwestad Het Oldambtmeer, met ruim 800 hectare net zo groot als het Sneekermeer, heeft waterverbindingen met Duitsland, Friesland en andere delen van het land. Een woongebied waar nog ruime kavels met toegang tot het water beschikbaar zijn en dat goede mogelijkheden biedt voor de combinatie wonen en werken. Het grote meer is omgeven door prachtige natuurgebieden.
HIER KAN IK
n e d n a t afs laten n e n j i w verd Oost-Groningen loopt voorop met innovatieve Beeldzorg De ontwikkelingen in de zorg gaan razendsnel. Oost-Groningen blijft daarin niet achter. Integendeel. Vorig jaar startte in Bellingwolde en Reiderland de pilot Beeldzorg. Het is onderdeel van de thuiszorg van Zorggroep Oosterlengte en zorgt ervoor dat mensen zorg krijgen via een beeldtelefoon. Linda Wilterdink, coördinerend wijkverpleegkundige bij Oosterlengte, vertelt erover. ‘Beeldzorg werkt heel eenvoudig. Patiënten hebben een beeldtelefoon in huis en wij hebben er hier eentje op kantoor. Een telefoontoestel, uitgerust met een beeldscherm. Daarmee kunnen onze klanten de thuiszorg bellen en zien we elkaar. Wij kunnen hen natuurlijk ook bellen. De patiënt wordt door de thuiszorg op vaste dagen en tijdstippen gebeld. Via beeldzorg kunnen we mensen op verschillende manieren helpen. Zo kunnen we wat vaker contact hebben met mensen die eenzaam zijn. Daarnaast kunnen we via de beeldtelefoon verpleegzorg bieden: zien of mensen hun medicijnen innemen bijvoorbeeld. We kunnen ook kijken of hun gordijnen open zijn en of ze schone kleren aan hebben. Maar ook voor calamiteiten kan het een goede oplossing zijn. Laatst belde een cliënte terwijl ze onwel werd. We konden toen direct de huisarts inschakelen, zonder dat wij eerst zelf een bezoek hoefden af te leggen.’
bad nieuweschans
Voordelen De pilot verloopt voorspoedig en is inmiddels uitgebreid naar de andere regio’s waar Oosterlengte thuiszorg biedt, zoals Scheemda, de Pekela’s en Winschoten. Ook in andere delen van het land wordt beeldzorg toegepast, echter niet met de toestellen die in Oost-Groningen worden gebruikt. ‘Beeldzorg wordt ook wel met iPads gedaan,’ vertelt Linda. ‘Onze toestellen hebben echter enkele voordelen ten opzichte van een iPad. Ten eerste werken ze veel eenvoudiger: wanneer een patiënt de hoorn van het toestel oppakt, wordt er automatisch gebeld. Daar hoeft hij of zij geen enkele toets voor in te drukken. Ten tweede is het voor sommige oudere patiënten lastig om te beschikken over – en te werken met – iPads, computers of internet. In de beeldtelefoon zijn trouwens ook nummers van familie en vrienden in te programmeren. Tot slot hebben onze patiënten direct contact met de verpleging zonder via de frontoffice te moeten; een voordeel ten opzichte van de gewone telefoon.’
Veiligheid Linda moet ons gesprek tot twee keer toe onderbreken omdat de beeldtelefoon gaat. De eerste keer vroeg een patiënte zich af of de thuiszorg nog langs zou komen vandaag. De tweede keer stootte een klant per ongeluk de hoorn van het toestel tijdens het stoffen. ‘Beeldzorg is natuurlijk uitermate geschikt voor uitgestrekte gebieden waar de reistijden best lang kunnen zijn, zoals in deze regio. Het scheelt onze medewerkers veel tijd. Die kunnen ze weer gebruiken voor bezoekjes aan mensen die moeilijk met een beeldtelefoon kunnen werken, zoals dementerende patiënten. Ik denk dat Beeldzorg een blijvertje is. Het geeft mensen een gevoel van veiligheid. Het scheelt ons dure arbeidsuren omdat de reistijd vervalt. We hebben vaker contact met mensen dan voorheen. Patiënten zijn enthousiast. Ik zie eigenlijk alleen maar voordelen,’ besluit Linda Wilterdink.
Linda Wilterdink Zorggroep Oosterlengte
8
9
Fontana Bad Nieuweschans ligt aan de oostkant van Oldambt, aan de grens met Duitsland. Het is een complex van bronnenbaden en kuuroorden dat jaarlijks meer dan 200.000 duizend bezoekers trekt. Bronwater wordt hier van 600 meter diepte opgepompt en bevat vele mineralen die goed zijn voor de gezondheid. Een uurtje ontspannen, een dagje kuren of enkele dagen logeren in het bijbehorende hotel; het is allemaal mogelijk bij Fontana. Daarnaast is Bad Nieuweschans een echt kunstenaarsdorp. In en rond het dorp zijn dan ook veel leuke galerieën en ateliers.
HIER KAN IK
EEN VAKANTIEPARADIJS REALISEREN
Geert Jan Molema Havenmeester
‘Ik ben hier begonnen met een partij oude steigers uit de haven van Vlieland.’
Bietenboer en havenmeester tegelijk: het kan in Oldambt
Toen in 1990 de eerste plannen werden ontvouwd voor Blauwestad, zag 90% van de direct omwonenden dit als een grote bedreiging voor de regio. Ook akkerbouwer Geert Jan Molema uit Beerta. Nu, ruim 20 jaar later, is 90% van de bewoners uit de regio enthousiast over het project volgens Geert Jan. Hij zelf hoort daar ook bij. Toen er water achter zijn boerderij verscheen, besloot hij van een bedreiging een kans te maken. Inmiddels is hij eigenaar van Reiderhaven; een jachthaven met zo’n 130 ligplaatsen. Daarnaast rooit hij gewoon nog elk jaar zijn suikerbieten en graan aan de overkant van de weg. Het is dan ook niet vreemd dat hij ook wel de ‘botenboer’ wordt genoemd.
10
We zitten in het havenkantoor van Geert Jan. Een gezellige houten blokhut op de kade, met een snorrend gaskacheltje in de hoek. De ondernemer vertelt vol enthousiasme. ‘Ik ben hier in 2009 begonnen na enkele gesprekken met de gemeente. Het idee was om hier in drie jaar een haventje te realiseren met 50 ligplaatsen en 10 recreatiewoningen. Het eerste jaar waren er al 54 ligplaatsen bezet. Nu liggen er zo’n 130 boten en volgend jaar halen we de 150 wel denk ik.’
Ambitieuze plannen Ook het plan voor de recreatiewoningen is anders gelopen dan eerst gedacht. De havenmeester laat een schets van het ‘Masterplan Reiderpark’ zien. ‘Naast de haven komen straks 60 recreatiewoningen,’ aldus Geert Jan. ‘Op kavels van tussen de 100 en 350 vierkante meter. Allemaal aan het water gelegen, zodat de bewoners de boot voor de deur hebben. Mensen mogen er hun eigen huis op bouwen en hebben straks keuze uit een stuk of vijf woningtypen. Ik merk nu al dat er veel vraag naar is. Bijvoorbeeld van mensen die hier hun boot hebben liggen maar een recreatiewoning elders. Of ouderen, die hun grote woning inruilen voor een flatje met daarbij
een buitenhuisje. Het moet allemaal ook niet te duur worden. Gewoon leuk, netjes en betaalbaar.’ Naast ligplaatsen en recreatiewoningen, onderscheidt Reiderhaven zich nog op een andere manier. ‘We hebben hier ruime mogelijkheden voor de opslag van boten. In onze nieuwe hal van 900 vierkante meter liggen de boten er zelfs warmpjes bij door de vloerverwarming. Daarnaast hebben we nog een onverwarmde hal van 2000 vierkante meter. En buiten heb ik nog een opslagterrein van 5000 vierkante meter. We kunnen hier boten tot 20 ton takelen. En weet je wat het mooie is? Als de boten nog buiten zijn, liggen in de hallen mijn oogst en het stro. Als dat eind van het jaar allemaal weg is, maken we de boel schoon en komen de boten erin.’
Regionale samenwerking Geert Jan Molema heeft alles zelf moeten ontdekken. Hij was akkerbouwer en als het om water ging, dacht hij alleen aan de wateroverlast op zijn akkers. ‘Ik ben hier begonnen met een partij oude steigers uit de haven van Vlieland. Als ik die niet tegen was gekomen op internet, was de investering wellicht te hoog geweest en
de haven er nooit gekomen. Ik zoek veel op internet als het om apparatuur of andere havenbenodigdheden gaat. Ik heb laatst een maaiboot op de kop getikt. Die hebben we omgebouwd, zodat we nu de ligplaatsen vrij kunnen maken van waterplanten. Een service die de klanten waarderen. Net als het feit dat we een scheepsmonteur op afroep hebben.’ ‘Ik geloof in samenwerking. Ik heb goed contact met de andere havens in de buurt. Iedereen heeft zijn eigen specialiteit. We moeten het met elkaar doen in de regio. Ik zal hier ook nooit een restaurant beginnen; die hebben we hier in de buurt al. Ik gun mensen in de streek de handel. Toen ik laatst een aannemer nodig had voor een verbouwing, heb ik een bedrijf ingeschakeld waarvan de eigenaar zijn boot bij mij heeft liggen. En als er hier een nieuwe burgemeester of wethouder komt, stap ik erop af. Ik vertel ze over mijn bedrijf en mijn plannen. Dat kan hier heel makkelijk.’ De haven ziet er goed onderhouden uit en is ruim van opzet. Ideaal voor de botenbezitters maar ook voor de bezoekers. ‘Elk jaar organiseren we hier het Waterweek-
11
end Blauwestad. Maar ook de Rotary heeft hier een voorjaarsfair gehouden. En de miniatuurbotenvereniging heeft hier ook alle ruimte. In een haven moet van alles gebeuren, het is ook een ontmoetingsplek. Mijn leven is de laatste jaren enorm veranderd. Ik spreek nu veel meer mensen dan vroeger. Omdat mijn boerderij naast de haven staat, ben ik hier 365 dagen per jaar, met heel veel plezier!’
HIER KAN IK
Infr astructuur De goede bereikbaarheid van OostGroningen wordt onder andere bepaald door de A7. Een snelle oostwestverbinding, waardoor u met de auto binnen een half uurtje in de stad Groningen bent. Bovendien heeft de A7 een goede aansluiting op de (Noord-) Duitse snelwegen; Bremen en Hamburg liggen op zo’n twee á drie uur rijden. Een van de grotere infrastructurele projecten in Oost-Groningen is op dit moment de verbreding van de N33 tot vierbaansweg. Voor eind 2014 ligt er een directe, snelle noord-zuidverbinding tussen de A7 bij Zuidbroek en de A28 bij Assen. Vooral exporterende ondernemingen waarderen de centrale ligging van dit gebied in de driehoek Randstad – Noord-Duitsland – Scandinavië. Naast het goede wegennetwerk liggen met de Eemshaven en Delfzijl twee zeehavens binnen handbereik. De Eemshaven en de omliggende bedrijventerreinen maken de laatste jaren een flinke groei door. Op- en overslagcentrum IMS in Veendam is een belangrijk knooppunt voor de regio. Gelegen aan spoor, weg en water, zorgt het bedrijf voor efficiënte distributie van goederen, of het nu gaat om zeecontainers, big bags of bulk.
ons f j i r d e b e i l i fam r e d r e v n e w u o uitb ‘Alles heeft waarde’ Er zijn van die bedrijven waar de economische vooruitgang van een regio heel duidelijk te zien is. Virol, gevestigd in Scheemda en Winschoten, en WPT, gevestigd in een modern pand aan de A7 in Winschoten, zijn dergelijke voorbeelden.
Jan Lucas Oldenburger WPT
Virol is een snelgroeiend familiebedrijf dat internationaal opereert in de inkoop en verkoop van secundaire grondstoffen. Een belangrijk product is oud papier, zoals de naam WPT vertelt: Waste Paper Trade. In de directiekamer van DGA Jan Lucas Oldenburger hangt en staat moderne kunst in de vorm van schilderijen en beelden. Het vormt een mooi contrast met het boek met zwartwitfoto’s dat hij toont. ‘Hier is mijn vader ooit begonnen, bij golfkartonfabriek Union in Oude Pekela,’ zegt Jan Lucas. Hij wijst op een foto uit vervlogen tijden met daarop een imposant fabriekspand met een hoge, bakstenen schoorsteen. ‘Langs het kanaal in Oude Pekela stonden ooit acht papier- en kartonfabrieken.’
per jaar. Inmiddels zijn hier 45 mensen werkzaam en is het volume aan oud–papier per jaar opgelopen tot 1,2 miljoen ton. WPT heeft kantoren in verschillende landen zoals Duitsland, Denemarken, Polen, Frankrijk, Kroatië en Tsjechië. ‘Onze groei komt voornamelijk uit activiteiten in het buitenland. We gaan binnenkort onze eerste stappen in Rusland zetten. Een land met risico’s maar ook met veel potentie.’ Dat het bedrijf meegaat met de tijd, blijkt ook uit de nieuwe activiteiten van Reisswolf Secret. Service, een zusterbedrijf van Virol. Naast het vernietigen en het opslaan van archief is men onlangs ook begonnen met het digitaliseren en postscannen voor derden.
Buitenlandse groei
Meer dan papier
Een rond, ijzeren gevaarte in de voortuin van het strakke bedrijfspand van WPT herinnert nog aan het roemrijke verleden van Oost-Groningen. ‘Het is een bolkoker waarin stro gekookt werd voor de productie van karton,’ vertelt Jan Lucas. De markt is echter rigoureus veranderd. Karton wordt al lang niet meer gemaakt van stro, maar veelal van oud-papier en karton. ‘WPT is in 1994 ontstaan vanuit een samenwerking tussen ons bedrijf Virol en het Duitse Tönsmeier. We werkten toen met drie man en verhandelden 350.000 ton oud papier
Virol en Virol Metaal, de andere bedrijven van de familie Oldenburger, waar de broers van Jan Lucas de scepter zwaaien, zijn gevestigd in Winschoten en in Scheemda. Beide locaties zijn gesitueerd aan het water en aan de A7 aangezien er heel wat ladingen secundaire grondstoffen worden aangevoerd, gesorteerd en afgevoerd. Natuurlijk veel oud papier, maar ook metaal, hout, kunststoffen en bedrijfsafval. Op de locaties wordt het aangevoerde materiaal gesorteerd en voor hergebruik als grondstof klaargemaakt. Hoewel onze handel
12
groeit, moeten we er wel steeds verder voor rijden, vandaar dat we blij zijn met de aansluitingen van de A7 en onze kade die we onlangs in gebruik hebben genomen aan het Winschoterdiep voor het afvoeren van de metalen.
Netwerken Jan Lucas Oldenburger is een man van de streek. We hebben hier loyale vakmensen en de ruimte en de infrastructuur om te groeien. Hij is dan ook blij met de verbreding van de N33. Hij kent de regio op zijn duimpje en ook de mensen die er werken en wonen. ‘We zijn actief lid van vele clubs, zoals de Compagnons van Zuid en Oost groningen, VNO/NCW, de Ondernemerskring Oost-Groningen en de Exportclub. Goede doelen kunnen regelmatig op onze steun rekenen, onder andere door de jaarlijkse Snipperdag bij Reisswolf. Bedrijven en particulieren kunnen tijdens deze dag gratis hun archieven brengen en wij verdubbelen dan de waarde van de opbrengst voor een goed doel.
Genieten “Alles heeft waarde.” Het is de slogan van het internationale recyclebedrijf. De spijker op zijn kop natuurlijk, wanneer je van afval waardevolle grondstoffen maakt.
Jan Lucas ziet de slogan echter breder. ‘Contacten met mensen, het milieu, de natuur in deze prachtige omgeving; dat heeft ook veel waarde voor mij. Vanuit ons huis stap ik vaak op de racefiets. Ik maak mooie tochten door de regio. Door het Oldambt, het glooiende Westerwolde en soms langs de Dollard naar het Duitse havengebied bij Emden. Onderweg geniet ik van de natuur om me heen. Gisteren heb ik nog even gevaren op het Oldambtmeer. Al die eenden, ganzen en zwanen om me heen en de rust, dat heeft voor mij ook veel waarde. Het zijn allemaal onderdelen van deze fantastische streek,’ besluit de enthousiaste ondernemer.
‘Contacten met mensen, het milieu, de natuur in deze prachtige omgeving; dat heeft ook veel waarde voor mij.’ 13
HIER VIND JE
Vestingland In Westerwolde en het Oldambt is op veel plekken de historie van Nederland zichtbaar. Deze streek ligt tegen de Duitse grens aan en heeft een roerige geschiedenis achter de rug. De slag bij Heiligerlee in 1568 en de Slag bij Jipsinghuizen in 1665 speelden een belangrijke rol in het ontstaan en de verdediging van ons land. Het vestingdorp Bourtange is teruggebracht in de staat waarin het in 1742 was; met vestingwallen, stervormige grachten, ophaalbruggen en kanonnen. Ook de vesting Oudeschans en de Burcht van Wedde – waarin tegenwoordig een hotel en restaurant zijn gevestigd – getuigen van de rijke geschiedenis.
e k e i n u r oo v n e s n a k n e t r a t s p o t he n e ig e e van j f j i r d e b
Andries Kuil ABN AMRO
Harry Scholte Rabobank
‘Bedrijven moeten zich laten zien aan jongeren.’ spectief. ‘Van oudsher zitten hier veel familiebedrijven,’ aldus Andries. ‘Die doen het goed. Ze hebben vaak eigen vermogen en lossen meestal snel af. Dat is ook meer van deze tijd: financieren met korte looptijden. Daarnaast zie ik dat bedrijven hun investeringsplannen weer oppakken. Die zijn tijdens de crisis in de ijskast beland, maar liggen de laatste twee jaar weer op tafel. Met het voorzichtige economisch herstel – en het aantrekken van de export – zal deze regio sneller opveren dan andere.’ Harry Scholte denkt dat ook: ‘De maakindustrie is weer in opkomst. Niet alle productie gaat meer klakkeloos naar China. Die branches zijn hier goed vertegenwoordigd. Net als de zorg en de logistiekeen transportsector. Die laatste twee markten zullen ook snel aantrekken als de export en economische bedrijvigheid weer toeneemt. Hier liggen kansen die je in de grote stedelijke gebieden niet zo snel vindt.’
Onderwijs en samenwerking
‘Je hoeft alleen maar naar de weg te kijken om te zien hoeveel bedrijvigheid hier is’
14
‘Weet je wat ik nou typerend vind voor deze regio? Kijk eens naar buiten. Moet je zien hoeveel vrachtwagens en busjes daar rijden. Je moet goed zoeken naar een gewone personenauto. Zoveel bedrijvigheid verwachten mensen niet in dit gebied. Maar het is er wel en nog goed zichtbaar ook.’ Aan het woord is Harry Scholte, directievoorzitter van Rabobank Zuid en Oost Groningen.
Aan de andere kant van de tafel knikt Andries Kuil instemmend. Hij is directeur van de ABN AMRO in dit gebied. Dat de beide heren samen aan tafel zitten zegt ook iets over de regio. Ze zijn dan wel concurrenten, maar bovenal mede-Oost-Groningers, enthousiast over de streek waar ze wonen en werken.
Parels We zijn te gast in de vergaderzaal van de SealteQ Group in Stadskanaal. Een bedrijf in een modern pand dat gespecialiseerd is in het beschermen en behouden van staal- en betonconstructies, van gebouwen tot viaducten, bruggen en nog veel meer. ‘Wist je dat dit bedrijf de afsluitdijk helemaal opgeknapt heeft?’, vertelt Harry. ‘Deze onderneming is overal in het land en internationaal actief. Ze hadden zich overal kunnen vestigen. Maar toch zitten ze hier. Ze kozen bewust voor Oost-
Groningen met zijn ruimte en loyale werknemers. Het is een voorbeeld van de vele parels van bedrijven die hier gevestigd zijn.’ Andries Kuil vult aan: ‘Veel mensen denken dat dit gebied nogal decentraal ligt. Maar dat is afhankelijk van het perspectief. Veel bedrijven waarderen juiste de centrale ligging in de driehoek Randstad – Scandinavië – Noord-Duitsland. De bedrijvige steden Hamburg en Bremen zijn maar twee uur rijden van hier. Ik ken ook een piloot die zich heel bewust in Blauwestad heeft gevestigd. Die woont daar heerlijk aan het water, centraal tussen de drie grote vliegvelden waar hij vaak moet zijn: Schiphol, Bremen en Düsseldorf.’ Harry Scholte is het roerend met zijn collega-bankier eens.
Perspectief Natuurlijk heeft de economische crisis zijn sporen achtergelaten, ook in deze regio, maar er is veel per-
15
De beide heren zijn dus positief over het ondernemersklimaat in het oosten van de provincie Groningen. Over de vraag of er nog zaken verbeterd kunnen worden, moeten ze even nadenken. ‘Onderwijs.’ zegt Harry. ‘Er zouden hier nog meer opleidingen kunnen zijn die goed aansluiten bij de bedrijfsmatige activiteiten in het gebied. Onderwijsinstellingen genoeg. Het Noorderpoort College heeft sinds kort een opleiding voor het onderhoud van windmolens omdat die steeds meer in onze provincie verschijnen. Dat vind ik dus goed.’ Andries is het daar mee eens. ‘Bedrijven zouden zich ook wat meer moeten laten zien aan jongeren’, vindt hij. ‘Kijk, heel vroeger liep je door je dorp en kende je de bakker, de smid en de schoenmaker. Wanneer je in hun winkel kwam, zag je ze aan het werk. Zo ontwikkelde je een voorkeur voor een beroep. De wereld is natuurlijk enorm veranderd en er zitten hier geweldige bedrijven. Wanneer zij jongeren al vroeg laten kennismaken met hun werk, producten en diensten, voorkom je dat goed opgeleide studenten het gebied verlaten omdat ze gewoon niet weten wat hier allemaal te doen is. Samenwerking is sowieso belangrijk, ook tussen bedrijven onderling. Ze zijn hier prima georganiseerd: kernen als Winschoten, Hoogezand, Veendam en Stadskanaal hebben allemaal hun eigen bedrijvenvereniging. Maar die zouden meer met elkaar kunnen samenwerken. Ik weet bijvoorbeeld van veel bedrijven in de regio dat ze zaken doen met de Eemshaven. Daarin zouden ze meer samen kunnen optrekken.’ Wat samenwerking betreft gaven Andries Kuil en Harry Scholte het goede voorbeeld tijdens dit gesprek: de kansen in Oost-Groningen als verbindende factor voor twee concurrenten, die het ook nog eens verrassend vaak met elkaar eens waren.
HIER BEDENK IK
Uitvinder, pionier, visionair en avonturier maakt de wereld groener vanuit Stadskanaal Peter van der Klok is eigenaar van de bedrijven FINN (Fijnmechanische Industrie Noord-Nederland) en TCE (Technology Centre Europe) GoFour, beide gevestigd in Stadskanaal. FINN maakt fijnmechanische onderdelen van metaal en kunststof voor diverse branches, waaronder de (bio)medische industrie en zelfs de ruimtevaart.
is veel enthousiasme voor en het gaat om een investering van 15 miljoen euro. Kijk, de overheid stimuleert elektrisch rijden. Allemaal aardig hoor, maar er rijden in Nederland nog wel 8 miljoen auto’s en ik weet niet hoeveel vrachtwagens rond met verbrandingsmotoren. Wij zorgen dat die wagens schoon rijden. En dan hebben ze vele voordelen boven een elektrische auto met z’n beperkte rendement, reisafstand en lage oplaadsnelheid. Wist je trouwens dat er in 1902 al 2000 elektrische taxi’s in Parijs reden? Zo vernieuwend is het niet.’
Groningen: City of Talent De stad Groningen is dé kennisstad van Noord-Nederland met instituten als de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en de Hanzehogeschool Groningen. Ze bieden niet alleen kansen aan leergierige studenten, maar ook aan ondernemers in het omliggende gebied.
Rijksuniversiteit Groningen Met ruim 27.000 studenten – waaronder 3.000 internationale studenten uit meer dan 100 landen – is de RUG één van de grootste universiteiten van Nederland. Op het Zernike Science Park zijn bovendien vele spin-off’s van de universiteit gevestigd. Innovatieve ondernemingen hebben profijt van de mogelijkheden tot samenwerking op het gebied van onderzoek en wetenschap, als wel van goed gekwalificeerde afgestudeerden.
Groene landbouw
TCE is opgericht om groene producten en diensten te ontwikkelen en over de hele wereld aan te bieden. Daarbij richt het bedrijf zich met name op bestaande verbrandingsmotoren. De onderneming levert een keur aan vloeistoffen die toegevoegd kunnen worden aan de brandstof en olie, die zo de verbranding efficiënter maken. In samenwerking met FINN levert TCE ook onderdelen die de luchtstroom in de motoren veranderen, waardoor de verbranding vollediger wordt. De producten kunnen worden toegepast in de motoren van machines, schepen, vrachtwagens en bijvoorbeeld personenauto’s. En voor die laatste categorie is ook een spectaculair plan ontwikkeld: TT Plaza. Peter toont een promofilm vol indrukwekkende 3D-animaties van het project, dat hij met een aantal andere partijen en investeerders wil opzetten in Assen.
Over de hele wereld worden oliehoudende gewassen geteeld. In Nederland bijvoorbeeld koolzaad, maar in andere landen en werelddelen ook zonnebloemen, olijven, lijnzaad, soja en nog veel meer. Droom eens mee: op die boerderijen staat een installatie. De oogst wordt hierin verwerkt, direct vanaf de akker. Met behulp van enzymen – op een biologische manier – levert dit hoogwaardige ingrediënten op voor de voedings- en medische industrie en hoogwaardige eiwitten voor in diervoeder. Als bijproducten levert de installatie elektriciteit , warmte en biobrandstof voor de gebouwen en de voertuigen van het akkerbouwbedrijf. Geen dure en vervuilende transporten meer om de oogst bij fabrieken te krijgen. Geen dure vervuilende diesel meer voor de voertuigen. Het lijkt te mooi om waar te zijn, maar dat is het niet. ‘We hebben vijf jaar lang gewerkt aan de ontwikkeling van de Bio Product Processor,’ vertelt Peter van der Klok. ‘Nu zijn we klaar om de wereld te veroveren. Denk eens aan uitgestrekte landen met slechte wegen en fabrieken die ver van de agrarische bedrijven staan. Ik ben zelf bijvoorbeeld in Mongolië geweest. Maar dit jaar ook nog in China, op handelsreis met minister Ploumen. De Bio Product Processor maakt boerenbedrijven en kleine gemeenschappen in één klap onafhankelijk van dit soort belemmerende factoren. En het maakt de wereld schoner en groener, doordat zowel het proces als de output puur biologisch is. En natuurlijk scheelt het een hoop vervuilende transportbewegingen.’ Het is dan ook geen wonder dat deze processor (inter)nationale prijzen en nominaties ontving.
Groen rijden
Kennisstad Groningen
‘In TT Plaza kun je straks je auto laten vergroenen. Je rijdt hem ’s ochtends als vervuiler naar binnen en hij komt er aan het eind van de dag groen, CO2-neutraal weer uit door onze behandelingen en toevoegingen. Ondertussen kun jij in TT Plaza winkelen, naar het automuseum en lekker een hapje eten. Als je auto klaar is, kun je er nog even het circuit mee op. Mooi toch? Er
Een uitvinder, pionier, visionair, avonturier - Peter van der Klok is het allemaal. Hij reist de hele wereld over, zou ook overal kunnen wonen. ‘Ik heb net een week in een kano gezeten op de Mississippi in Amerika. Mijn zoon Henk is beroepsavonturier; hij vaart de hele rivier af. Van de oorsprong tot de monding in de Golf van Mexico; zo’n 4000 kilometer.’
Het bedrijf werd onder andere bekend door de ontwikkeling van klapschaatsen. ‘Er zijn heel wat Olympische medailles behaald op onze schaatsen, met name door Amerikaanse en Canadese rijders en rijdsters,’ aldus Peter. ‘Op dit moment ontwikkelen we een klapschaats zonder veer. Dat scheelt de schaatsers straks weerstand van de uitrekkende veer bij de afzet. Het zou wel eens wat wereldrecords op kunnen leveren.’ Peter licht alvast een tipje van de sluier op van het nieuwe mechanisme via een demonstratie met een magneet en een plaat koper.
Peter van der Klok Finn, TCE GoFour
IDEEËN op vele terreinen
d a t s s i n n ke
16
‘Als we iets nodig hebben, kijken we eerst in Stadskanaal. Lukt dat niet, dan ergens anders in de provincie Groningen.’
De appel is dus niet ver van de boom gevallen. De man van de wereld is echter trots op zijn Oost-Groningse roots. Geboren in Midwolda in Oldambt, verhuisde hij op zijn elfde naar Stadskanaal. Daar woont hij nog steeds. ‘Ik heb straks rond mijn huis een lekker stuk land met daarop ook wat bos. Ik ben gek op mijn varkentjes. Net als op struinen door de velden, vaak met mijn HUMVEE of quad. Westerwolde is zo prachtig met zijn beekdalen, z’n wild en de oude trekvaartkanalen.’ Ook bedrijfsmatig draagt hij de regio een warm hart toe. ‘Als we iets nodig hebben, kijken we eerst in Stadskanaal. Lukt dat niet, dan ergens anders in de provincie Groningen. Pas dan wijken we uit naar elders.’ Peter werkt hard, bevlogen als hij is. ‘Om vijf uur ga ik naar
huis, even eten en een uiltje knappen en dan weer terug naar de zaak. Dan kan ik heerlijk tot een uur of tien zaken afhandelen waar ik overdag niet aan toekom. Zoals mijn email. Over de regio gesproken, ik kom veel op de Rijksuniversiteit Groningen. Ik heb regelmatig contact met professoren van faculteiten als Wiskunde, Natuur- en Scheikunde en Bewegings- en Biomedische wetenschappen. Om te brainstormen, kennis en ideeën uit te wisselen. Soms gaat het om een kleine vraag, soms om het testen van een prototype. De kennis die in Groningen zit is enorm en uniek, een sterk punt van onze regio,’ besluit Peter van der Klok.
‘Nu zijn we klaar om de wereld te veroveren.’
17
UMCG Het Universitair Medisch Centrum Groningen is in 2005 ontstaan uit een samenwerking tussen het Academisch Ziekenhuis Groningen en de faculteit der Medische Wetenschappen van de RUG. Het is naast een ziekenhuis met ruim 1300 bedden en zo’n 10.000 medewerkers, een belangrijk instituut voor onderwijs en onderzoek in de gezondheidszorg. Uniek is LifeLines: een grootschalig bevolkingsonderzoek waarin zieke en gezonde deelnemers uit drie generaties tenminste 30 jaar worden gevolgd. Het belangrijkste doel is om inzicht te krijgen in het ontstaan en de ontwikkeling van chronische ziekten. Inmiddels doen er 165.000 mensen mee aan dit onderzoeksprogramma.
Hanzehogeschool Groningen Op de Hanzehogeschool Groningen studeren meer dan 25.000 leerlingen uit binnen- en buitenland. De school biedt hoger beroepsonderwijs in 70 bachelor- en 14 mastersopleidingen. Ook dit onderwijsinstituut heeft goede banden met het bedrijfsleven in de regio. De unieke samenwerking met de RUG zorgt ervoor dat studenten makkelijk kunnen switchen tussen beide onderwijsinstellingen.
HIER KAN IK
écht mijn hart volgen De vrijheid om te ondernemen en te wonen op je eigen persoonlijke manier Hoewel ze niet geboren is in OostGroningen, is ze er wel getogen: advocate Heleen Klatter verhuisde op haar vijfde van De Lier (bij Delft) naar Delfzijl, waar haar vader het Delfzicht Ziekenhuis hielp opzetten. Ze studeerde rechten in de stad Groningen en ging wonen in Wildervank. Eerst op een boerderij in de Wildervanksterdallen, maar inmiddels bewoont ze met haar man een monument in het dorp zelf. In het oude woongebied heeft ze nog wel een schuur met paarden. Samen met haar dochter rijdt ze paard en doet ze op zeer bescheiden schaal aan fokkerij. Haar dochter werd overigens al twee keer nationaal kampioen in de discipline Z viertal. ‘Ik vind het heerlijk om mijn hoofd leeg te maken in de natuur en bij mijn paarden. Ik was er vanochtend nog even: paarden in de wei zetten. Ben in de haast mijn nette schoenen vergeten, vandaar dat ik nu op sokken loop.’
Voorzieningen
Heleen Klatter Advocatenpraktijk
18
Heleen hoeft nooit meer terug naar het westen. De combinatie van een eigen advocatenpraktijk met haar unieke woonhuis vindt ze ideaal. ‘In het westen vind je deze ruimte en natuur niet. Bovendien zijn mooie, royale huizen daar onbetaalbaar. En wat dacht je van de mensen? Groningers zijn meer zichzelf; ze lopen hier niet direct warm voor een vluchtige trend. En ze zijn niet zo bezig met oppervlakkige, uiterlijke zaken als elders in het land.’ Heleen is ook enthousiast over de voorzieningen in de regio. ‘Het cultuuraanbod is hier erg gevarieerd met kleine en grotere theaters in Stadskanaal, Winschoten en Veendam. En de stad Groningen heeft niet alleen een enorm cultuuraanbod, maar ook een hele goede Hogeschool en Universiteit, waardoor kinderen dichtbij huis kunnen studeren.’ Als het om horeca en de middenstand gaat, is ze heel duidelijk. ‘Mijn man koopt zijn pakken tegenwoordig
niet meer in de stad, maar in Veendam. Als we uit eten gaan, doen we dat hier in de regio. Theater- en bioscoopbezoek idem dito. Ook kleren of een nieuwe bank kopen we in de buurt. Maak gebruik van de voorzieningen dicht bij huis, regel je zaken met regionale ondernemers, en klaag er anders niet over wanneer ze verdwijnen.’
Betrokken bij regio Heleen is zeer betrokken bij de regio waar ze met veel plezier onderneemt en woont. Ze bekleedt en bekleedde tal van maatschappelijke bestuursfuncties; volgde er zelfs een opleiding voor aan Nijenrode. Ze zat jarenlang in de gemeenteraad van Veendam en in het bestuur van de plaatselijke Rabobank. Ze had een zetel in de Raad van Toezicht van de gevangenis in Hoogeveen, is bestuurlijk actief in het College van Advocaten en zette zich in voor Stichting Toevluchtsoord en de verslaafdenzorg. En o ja, ze is net afgetreden als voorzitter van de paardrijvereniging waar zij en haar dochter al jarenlang actief zijn. Heleen is dus niet alleen begaan met de regio maar ook met mensen die minder geluk hebben in hun leven. Deze sociale betrokkenheid is zichtbaar in de loopbaan van Heleen. De eerste zeven jaar van haar carrière werkte ze in de sociale rechtshulp. Daarna was ze zeven jaar lang in dienst bij een advocatenkantoor met meerdere vestigingen. Veertien jaar geleden nam ze de volgende stap: een eigen praktijk. ‘Werken bij een groot kantoor is toch wat onpersoonlijker, zeker in het contact met de cliënten,’ legt Heleen uit. ‘Bovendien heb ik nu meer vrijheid. Ik kan de zaken aannemen die ik zelf wil. Ik kan ook eens nee zeggen als ik vol zit en ik naar mijn gevoel de kwaliteit niet meer kan leveren. En als ik iemand gratis of voor weinig wil bijstaan omdat hij of zij weinig geld heeft, hoef ik daarvoor aan niemand rekenschap af te leggen. De verdeling tussen sociale rechtshulp en commerciële activiteiten in mijn praktijk is op dit moment fifty-fifty. Ik werk soms op pro-deobasis en dus ook wel eens voor niks. Wanneer die mensen dan met een taart, bos bloemen of fles wijn aankomen, vind ik dat geweldig. Daar krijg ik energie van.’
Mediation ‘Weet je dat ik daardoor de afgelopen jaren een andere advocaat ben geworden? Zelfs een beetje een ander mens? Dat is begonnen met een opleiding in mediation,
19
nu tien jaar geleden. Van die opleiding, maar ook van de praktijkervaringen in de jaren erna, heb ik heel veel geleerd. Ik was een echte vechtadvocaat. Door het te combineren met mediation, ben ik meer gericht op blijvende oplossingen. Ik zie de mensen achter de dossiers veel duidelijker. Heb meer begrip voor alle aspecten in een zaak; kan me ook beter verplaatsen in de tegenpartij bijvoorbeeld. Het is vaak in het belang van de cliënt om niet mee te gaan in zijn of haar gevecht, maar om op een andere manier naar het probleem te kijken. De ervaring leert dat zeker bij echtscheidingen met kinderen het voor iedereen beter is te werken aan een structurele oplossing. In mijn mediation-activiteiten werk ik nauw samen met een psycholoog en een accountant; zij kunnen cliënten bijstaan op de terreinen die ik niet beheers maar die wel heel belangrijk zijn.’ Naast echtscheidingen is Heleen gespecialiseerd in strafrecht, arbeidsrecht en huurrecht. Ze is huisadvocaat van onder andere een sociale woningbouwvereniging en welzijnsinstellingen in de regio. Wanneer ik opstap, loopt de hond van Heleen kwispelend met me mee. Ik krijg nog een korte rondleiding door het gezellige pand: een jaren 20-woonhuis vol glas-in-loodramen, en suite-deuren, kleurige meubels en knusse kamertjes voor onder andere haar twee parttime officemanagers en een stagiaire. Ook hier blijkt dat Heleen de vrijheid die het ondernemerschap biedt met beide handen heeft aangepakt. Ze heeft er een sfeervol onderkomen van gemaakt naar eigen smaak, dat je in eerste instantie totaal niet associeert met de advocatuur. ‘Mensen moeten zich hier prettig voelen, zichzelf kunnen zijn. Uniek toch, een bedrijfje in een gezellig woonhuis met bedrijfsbestemming? Waar vind je dat nog?’ besluit de betrokken ondernemer, bestuurder maar vooral Oost-Groninger.
HIER BEDENK IK
Veenkoloniaal museum
Albert Dun Dun Agro
innovaties voor de hele mar kt
De Veenkoloniën is een groene streek, waar het verleden van de Groningse veenwinning nog zichtbaar is. In het Veenkoloniaal Museum in Veendam is veel aandacht voor deze geschiedenis. Van de drooglegging van het veen tot het turfsteken en de afvoer van turf via trekschuiten. Bovendien worden in dit karakteristieke pand van mooie architectuur – een voormalige Rijks HBS uit het begin van de vorige eeuw – tal van andere interessante exposities georganiseerd.
Vezelhennep uit Oude Pekela in Duitse auto’s van BMW Dun Agro uit Oude Pekela verwerkt jaarlijks zo’n 4.000 ton vezelhennep tot een keur aan innovatieve producten. Voor 99% worden deze producten geëxporteerd. Eindbestemmingen zijn de Verenigde Staten, Canada, Australië, NieuwZeeland en vele Europese landen. Met name de technische innovatie van het bedrijf zorgt voortdurend voor de opening van nieuwe markten. Eigenaar Albert Dun is een echte pionier en vertelt over zijn passie: de meest zuivere plant ter wereld.
20
‘We zijn met onze nieuwste verwerkingslijnen in staat om de hele plant te benutten. De vezels aan de buitenkant van de steel worden onder andere verwerkt in de binnenbekleding voor auto’s. Hennepvezels uit Oude Pekela verdwijnen vooral in deurpanelen en hoedenplanken van het Duitse automerk BMW. Van de vezels worden tevens isolatiedekens gemaakt voor in de bouw. Gezonder en biologischer dan bijvoorbeeld steen- en glaswol, mede omdat de vochtregulering en ventilatieeigenschappen van de ademende hennepdekens beter zijn. Het hout uit de stelen wordt verwerkt tot strooisel met goede geur- en vochtopnemende eigenschappen. Vanuit Oost-Groningen vindt het zijn weg naar paardenen kippenstallen en naar de kooien van kleine knaagdieren als hamsters en cavia’s.’
Nieuwe toepassingen In de toekomst zal het hout echter steeds vaker gebruikt worden voor de bouw. Door het te mengen met een natuurlijke kalk en water worden er volledige wanden voor huizen van gemaakt. ‘We noemen dat hennepbeton, maar eigenlijk is dat een verkeerd woord,’ vertelt Albert. ‘Het is juist geen beton, maar een vervangend product voor beton, met vele voordelen. Het is lichter, milieuvriendelijker en isoleert veel beter. Op dit moment wordt er een container vol geladen voor de
Verenigde Staten. Daar mag vezelhennep niet verbouwd worden, maar vinden de producten wel gretig aftrek.’ Naast de vezels en houtdelen, bevat de hennepplant ook veel bladeren. Vroeger werden die verwerkt tot veevoer. Maar ook daarvoor heeft Dun Agro een beter alternatief ontwikkeld. Uit de bladeren wordt nu sap geperst door een Amerikaans bedrijf in Duitsland. Het bevat CBD’s, die werkzaam zijn als ontstekingsremmer voor patiënten met reuma of artrose bijvoorbeeld. ‘Binnenkort gewoon te bestellen op internet via een webwinkel die we met een Engelse partij opgezet hebben.’
Groene en zuivere plant Er is eigenlijk geen groener en duurzamer landbouwgewas te bedenken dan vezelhennep. De plant groeit op relatief arme grond; er is geen kunstmest voor nodig. De plant is oersterk: de teler hoeft geen gewasbeschermings- en bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Het gewas gebruikt ook nog eens weinig water en groeit snel: het is al na 14 weken te oogsten. Bovendien neemt een hectare vezelhennep 25 keer zoveel CO2 op als een hectare bos! Eeuwen geleden werd vezelhennep al verbouwd voor touwwerk en canvas in de scheepsindustrie. Columbus ontdekte Amerika met schepen vol vezelhennep.
Koploper in innovatie Dun Agro doet alles zelf: van zaaien tot oogsten en het verwerken tot eindproduct of halffabricaat. Daartoe huren ze duizend hectares landbouwgrond in de regio. En hoewel de onderneming dus een akkerbouwbedrijf is, wordt het steeds meer een industriële verwerker. ‘Wij ontwikkelen voortdurend nieuwe verwerkingslijnen. Veel ideeën van machines in de Europese vezelhennepindustrie komen bij ons vandaan. Op dit moment zijn we de enige ter wereld die de bladeren efficiënt kunnen verwijderen van de plant, met onze nieuwste machine. Via al die innovatie komen we met onze producten steeds dichter bij de eindconsument. Voor die technische ontwikkeling krijgen we trouwens geen subsidie. Daarvoor moet je samenwerken met de Universiteit in Wageningen of TNO. Dat duurt ons vaak veel te lang.’ In 1994 kwam Albert Dun in aanraking met industriële hennep. Toen teelde hij nog aardappelen, suikerbieten en graan. Vanwege de slechte prijzen rook hij zijn kans. In 2000 bouwde hij de eerste natuurvezelverwerkingslijn. Vele nieuwe lijnen volgden. Hij heeft geen spijt van zijn overstap. Pionieren zit in de aard van het beestje. Je zou Dun Agro een familiebedrijf kunnen noemen.
21
‘Mijn dochter en schoonzoon werken hier. En als mijn zoon klaar is met zijn studie Technology and Operations Management aan de Rijksuniversiteit Groningen, ziet hij het volgens mij hier ook wel zitten,’ lacht de ondernemer. Het bedrijf werkt met een vast team van tien man. In drukke tijden, bijvoorbeeld tijdens de oogst, wordt dit aangevuld met tijdelijke krachten.
Beste plek Albert Dun heeft altijd in Oost-Groningen gewoond. En zal er ook altijd blijven. Vezelhennep gedijt het best in het gematigde klimaat van Nederland. En waar vind je nu nog zo veel betaalbare hectares landbouwgrond als in Oost-Groningen? En ook de infrastructuur is hier prima in orde. De producten van Dun Agro worden vervoerd via de weg en het spoor. Vanuit de haven van Rotterdam vertrekken de containers met hun producten naar alle continenten ter wereld. De toekomst van het bedrijf ziet er rooskleurig uit. De groei zal voornamelijk komen uit het hennepbeton en het sap. ‘De komende vijf jaar moet ik 2.000 ton bladeren leveren. Daarvoor heb ik 1.300 hectare landbouwgrond nodig. Zo zie je dat ook de regio profiteert van dit unieke gewas; het zuiverste dat er is!’
HIER KAN IK
OOST-GRONINGEN
p a h c s r e ondernem t e m n e r e combin n i z e g n j i m
Zuid-Afrikaanse tandarts voelt zich meer dan thuis in Veendam Zelda Krog werd geboren in Zimbabwe en verhuisde op haar 15e naar Zuid-Afrika. Daar doorliep ze haar studie tandheelkunde. Ze ontmoette haar huidige man, trouwde, kreeg kinderen en wilde toen weg uit het land vanwege de politieke instabiliteit en de criminaliteit die in sommige steden hoog was. Eigenlijk had ze het plan om zich met haar gezin te vestigen in Engeland. Per toeval bleef ze in Nederland hangen omdat ze er een tijdelijke baan aangeboden kreeg voor een jaar. Nu runt ze inmiddels tien jaar haar eigen praktijk in Veendam. En ze wil hier nooit meer weg.
‘We wonen hier heerlijk,’ vertelt Zelda in de serre van haar vrijstaande huis. ‘Midden in het Borgerspark, in het groen en met een grote tuin, heb ik mijn eigen tandartspraktijk aan huis. Zo hoefden mijn kinderen niet in de kinderopvang. Bovendien heeft mijn man – die zich als tandtechnicus onder andere bezig houdt met het maken, onderhouden en repareren van bijvoorbeeld kronen en kunstgebitten – zijn eigen laboratorium naast mijn praktijk. We werken veel samen, ideaal.’ Ze roemt de rust van Veendam en de goede voorzieningen. ‘De basisscholen zijn hier prima en mijn zoon van 15 doet VWO op het Winkler Prins in Veendam. Hij weet nog niet wat hij wil studeren, maar wel waar: in de stad Groningen. Lekker dichtbij zodat hij af en toe zijn vuile was kan komen brengen,’ zegt Zelda lachend.
Concurrenten zijn vrienden Ook het ondernemen bevalt haar hier goed. ‘Ik heb genoeg patiënten, uit Veendam maar bijvoorbeeld ook uit de Pekela’s en Stadskanaal. Ik neem eigenlijk nauwelijks nieuwe patiënten aan. Alleen familieleden van bestaande patiënten of mensen met een grote angst voor de tandarts, zoals jonge kinderen bijvoorbeeld. Die voelen zich vaak prettiger bij een vrouwelijke tandarts. Ik heb goed contact met de ziekenhuizen hier in de buurt; het Refaja in Stadskanaal, het Ommelander ziekenhuis in Winschoten en het UMCG en Martiniziekenhuis in Groningen. Er zijn veel goede specialisten naar wie ik kan doorverwijzen. Daarnaast ben ik lid van IQual. Met tien tandartsen uit de buurt komen we eens per maand bij elkaar. We wisselen ervaringen uit en leren van elkaar. Vaak hebben we een thema, bijvoorbeeld esthetische tandheelkunde of de behandeling van geriatrische patiënten. Een voordeel van deze landelijke regio vind ik de omgang met elkaar. Die is veel gemoedelijker. De
22
Zelda Krog Tandarts
Per soonlijke kennismaking
tandartsen zien elkaar hier als collega’s, als vrienden en niet als concurrenten. Ik heb kennissen in Amsterdam en daar is dat heel anders, veel harder.’
Ontspanning Ook in de vrije tijd vermaakt de familie Krog zich prima in Veendam en omgeving. ‘Mijn man en zoon hebben allebei een mountainbike. Hier in Borgerswold ligt één van de grootste en mooiste mountainbikeroutes van Nederland van maar liefst 23 kilometer lang. Alle drie de kinderen spelen een muziekinstrument – piano, viool en dwarsfluit – en hebben les en uitvoeringen in cultuurcentrum Van Beresteyn in Veendam. Ze hebben al een keer met z’n drieën opgetreden. En ook de manege van mijn paardrijdende dochter is op vijf minuten fietsen van ons huis. Hoewel de winkels hier prima zijn, ga ik af en toe met mijn twee meiden fashionshoppen in de stad Groningen, twintig autominuten hier vandaan. Wanneer we familie uit Afrika over de vloer krijgen, nemen we ze mee naar Bourtange of de Waddeneilanden. En als wij op bezoek gaan bij de familie, zijn we zo op Schiphol. Zeker als straks de N33 verbreed is,’ besluit de Afrikaanse die zich meer dan thuis voelt in OostGroningen.
‘Concurrenten zijn hier collega’s.’
Bent u na het lezen van deze krant geïnteresseerd geraakt in Oost-Groningen? Ziet u kansen op het gebied van wonen, werken of ondernemen? Neem dan eens contact op met Rob Heilijgers van De Compagnons.
Hij stelt speciaal voor u een kennismakingsprogramma op maat samen. Wellicht vindt u het interessant om eens met Zelda Krog te praten over het opzetten van een (tandarts)praktijk. Misschien wilt u wel eens een kop koffie drinken met Jan-Lucas Oldenburger om te vragen hoe hij zijn zaken aanpakt. Of met een andere geïnterviewde uit deze krant. Heeft u al een businessplan? Laat het eens checken door de Relatie Manager Bedrijven bij de Rabobank of de adviseur Bedrijven bij ABN AMRO. Wanneer u benieuwd bent naar de woonmogelijkheden, bedrijfspanden of beschikbaar bedrijventerrein, regelt Rob voor u een ontmoeting met een makelaar die u door het gebied kan leiden of met de juiste contactpersoon bij de gemeentes. En wie weet zijn er misschien zelfs subsidieprogramma`s waarvoor uw plannen in aanmerking komen. Kortom, er is heel veel mogelijk in Oost-Groningen; ook als het om een eerste kennismaking gaat!
Rob Heilijgers Email:
[email protected] Telefoon: 0597-552455
23
Colofon Februari 2014 Samenstelling en redactie: Marketing Groningen, De Compagnons van Zuid en Oost Groningen Tekst: Pierre Carrière Vormgeving en opmaak: G2K Groningen/Amsterdam Fotografie: Stijntje de Olde Cover: Marcel Kerkhof www.toerisme.groningen.nl
[email protected]
OOST-GRONINGEN
cultuur Cultuur op vele gebieden De stad Groningen is het culturele centrum van het Noorden. Het Groninger Museum met zijn bijzondere gebouw in het water, toont naast de eigen collectie regelmatig internationale exposities.
Noord Nederlands Orkest Het Noord Nederlands Orkest (NNO) is het oudste symfonieorkest van Nederland. Onder leiding van Stefan Asbury herbergt het topmuzikanten uit Nederland en vele andere landen. Het treedt 120 keer per jaar op in de Noordelijke provincies en in binnen- en buitenland.
Stadsschouwburg en Oosterpoort De Stadsschouwburg is hét toneelpodium van Groningen. Een Rijksmonument uit 1883 in neorenaissancestijl ontworpen en van binnen een klassiek theater met prachtige balkons. Hier spelen vooral theatergezelschappen en cabaretiers hun programma’s. Zalencentrum de Oosterpoort is de locatie voor klassieke en moderne muziek; de thuishaven van het Noord Nederlands Orkest.
Regionale theaters
Noord Nederlands Toneel
Cultuurliefhebbers in Oost-Groningen komen ook dichterbij huis aan hun trekken. Bijvoorbeeld in de kleinere en grotere theaters in Stadskanaal (Geert Teis), Winschoten (De Tramwerkplaats) en Veendam (Van Beresteyn). Daarnaast is er een groeiend aantal evenementen zoals het Pura Vida concert aan de oever van het Oldambtmeer dat jaarlijks duizenden muziek liefhebbers trekt en het theater- en muziekfestival Hongerige Wolf, drie dagen kunst en cultuur diep in Groningen. Vanaf najaar 2014 biedt ook het Cultuurhuis Winschoten een interessant programma aan cultuurliefhebbers in de regio.
Van modern, experimenteel toneel tot klassieke stukken als die van Shakespeare of Molière; het Noord Nederlands Toneel (NNT) speelt het allemaal. Het toneelgezelschap heeft zijn eigen theater – de Machinefabriek – en is daarnaast het huisgezelschap van de Stadsschouwburg. Jong talent krijgt de kans om te leren van de ervaren acteurs, allemaal onder leiding van artistiek leider Ola Mafalaani.
Festivals Groningen is een echte festivalstad. In januari vindt elk jaar Eurosonic plaats; een driedaags, internationaal showcasefestival op het gebied van Europese popmuziek. Het wordt afgesloten met Noorderslag in de Oosterpoort, waar de beste Nederlandse popacts optreden; live gecoverd op de radio en tv. In augustus wordt het Noorderplantsoen, op loopafstand van het stadscentrum , voor tien avonden omgetoverd tot een sfeervol verlicht, sprookjesachtig festivalterrein. Tijdens het performing arts-festival Noorderzon genieten tienduizenden bezoekers van theater, dans, artistieke voorstellingen en concerten of van een drankje aan één van de vele vijvers.
Eemshaven
Stad Groningen
Bremen
hier.groningen.nl
