De Gulden Snede. Al sinds de oudheid buigen wiskundigen, architecten, kunstenaars en componisten zich over dit fenomeen. En zelfs in de natuur vinden we de gulden snede terug. Een bijzondere maat met bijzondere toepassingen. VSL, The Art of Measurement
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid VSL Thijsseweg 11 2629 JA Delft Postbus 654 2600 AR Delft T F E I
015 269 15 00 015 261 29 71
[email protected] www.vsl.nl
Beyond all doubt
Vertrouwen door herleidbaarheid Deze gids biedt een overzicht van de kalibraties die u bij VSL kunt laten uitvoeren. Uw keuze voor VSL betekent een keuze voor kalibraties op het hoogste niveau met de hoogste zekerheid.
VSL maakt meetresultaten van bedrijven, laboratoria, en instellingen direct herleidbaar naar internationale standaarden. VSL beheert en ontwikkelt in opdracht van de Nederlandse overheid dé nationale meetstandaarden en levert een belangrijke bijdrage aan de betrouwbaarheid, kwaliteit en innovatie van producten en processen in bedrijfsleven en samenleving.
Bij meten is het belangrijk dat u vertrouwen heeft in de uitkomst. Immers, de kwaliteit van de meting die u verricht, hangt nauw samen met de kwaliteit van het product of dienst dat u levert. Het is belangrijk dat u uw meetwaarde kunt vergelijken met die van een ander, of uw waarde van nu met die van vorig jaar. Het tijdig en juist kalibreren van uw meetapparatuur is daarvoor essentieel. Naast kalibraties kunt u ook voor referentiematerialen op het gebied van gasanalyse, viscositeit en minerale olie terecht bij VSL. Internationale herleidbaarheid Door een kalibratie bij VSL wordt uw meetapparatuur herleidbaar gemaakt naar een primaire meetstandaard. VSL is het nationale metrologisch instituut van Nederland en beheert en ontwikkelt de nationale standaarden. Door uw apparatuur bij VSL te laten kalibreren maakt u de weg tussen de primaire standaard en uw apparatuur zo kort mogelijk, dit zorgt voor een lagere meetonzekerheid. VSL zit in het hart van de internationale metrologische infrastructuur. Onze certificaten worden breed erkend via het CIPM Mutual Recognition Agreement (MRA). Service en planning Na enige tijd is herkalibratie van uw apparatuur noodzakelijk. Wij begeleiden uw organisatie in het vaststellen van de relevante herkalibratietermijn en zorgen vervolgens voor tijdige herkalibratie. Dankzij een zorgvuldige planning beperken wij het verlies van kostbare tijd. Meer informatie Op www.rva.nl leest u meer over onze ISO 17025 accreditatiescope en op www.bipm.org vindt u alles over onze calibration & measurement capabilities (CMC).
3
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
1
Chemie De klanten van VSL willen hun kwaliteitssysteem onderbouwen. Onze Primaire Referentie Gasmengsels maken dit mogelijk.
Dienstverlening De Primaire Referentie Gasmengsels van VSL worden wereldwijd gebruikt om gassamenstellingsmetingen herleidbaar en vergelijkbaar te maken. Deze internationaal geaccepteerde mengsels worden toegepast bij zowel industriële analyses als milieuanalyses in een breed toepassingsgebied. Toepassingen zijn er van vluchtige organische verbindingen tot aardgas. Naast het leveren van gasmengsels is VSL sterk in het kalibreren van gasmonitoren en het analyseren van gasmengsels van derden. Werkwijze De gasmengsels worden via gravimetrische methodes aangemaakt (ISO 6142) en gevalideerd door vergelijking met standaard gasmengsels. Gasmengsels van derden worden geanalyseerd en eveneens vergeleken met deze standaard gasmengsels. Voor de vergelijking wordt de methode die beschreven is in ISO 6143 gebruikt. VSL rapporteert voor gasmonitoren de lineariteit over het gewenste meetbereik. Toepassingen en klanten De meeste leveranciers van speciale gassen gebruiken de Primaire Referentie Gasmengsels van VSL om hun kwaliteitssysteem te onderbouwen en hun klanten te voorzien van internationale herleidbaarheid. Zo worden in een gasmeetstation bijvoorbeeld de calorische waarde en daarmee de prijs van aardgas bepaald met een naar VSL herleidbaar gekalibreerde gaschromatograaf. Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
4
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
5
2
Licht Naast conventionele kalibraties van lichtbronnen, lichtmeetsystemen en optische materialen leveren wij ook een uitgebreid aanbod van diensten voor LED-gebaseerde producten.
Dienstverlening VSL levert op het gebied van lichtmetingen herleidbaarheid via kalibratie en referentiestandaarden. Naast conventionele kalibraties van lichtbronnen, lichtmeetsystemen en optische materialen leveren wij ook een uitgebreid aanbod van diensten gericht voor LED gebaseerde producten. Hierbij ligt de focus meestal op de karakterisatie van nieuwe LED-systemen. Onze diensten geven zekerheid aan klanten waardoor zij de kwaliteit van hun producten of diensten kunnen borgen. Werkwijze Voor alle lichtmetingen geldt dat de metrologische oorsprong terugvalt op een cryogene radiometer waarmee detectoren worden gekalibreerd in termen van spectrale responsiviteit. Met deze detectoren realiseert VSL de nationale standaard die internationaal erkend is voor vrijwel alle denkbare lichteenheden. De detectoren worden vervolgens ingezet om lichtbronnen, optische materialen of lichtmeetsystemen te kalibreren over een breed spectraal gebied. Toepassingen en klanten De diensten van VSL zijn van belang voor een breed scala van toepassings gebieden. Specifieke toepassingsgebieden zijn onder andere openbare verlichting, interieurverlichting, maritieme en obstructieverlichting, operatie kamerverlichting, bio- en farmaceutisch onderzoek. Wij leveren onze diensten aan fabrikanten van lichtbronnen en meetsystemen, overheden, ziekenhuizen en onderzoeksinstellingen. Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
6
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
7
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
3
Elektriciteit Door kalibraties van meetapparatuur stelt VSL zijn klanten in staat de kwaliteit en betrouwbaarheid van hun producten en dienstverlening aan te tonen.
Dienstverlening Vaak wordt elektriciteit als medium gebruikt om informatie of energie van de ene plek naar de andere te vervoeren. Hierbij zijn nauwkeurige elektrische metingen onmisbaar. VSL levert de basis van al deze metingen met meetfaciliteiten voor een groot aantal grootheden (spanning, weerstand, stroom, vermogen) over een breed frequentiegebied en meetbereik. Door kalibraties van meetapparatuur stelt VSL zijn klanten in staat de kwaliteit en betrouwbaarheid van hun producten en dienstverlening aan te tonen. Werkwijze Het metrologische startpunt van alle elektrische metingen zijn de primaire standaarden voor spanning en weerstand die gebaseerd zijn op intrinsiek stabiele en nauwkeurige kwantumeffecten. Met behulp van speciale schalingsen conversieapparatuur worden alle andere elektrische grootheden van deze kwantumstandaarden afgeleid. Hierdoor ontstaat uiteindelijk een meetbereik dat reikt van nano- tot kilovolts en een frequentiebereik dat loopt van DC tot 50 GHz. Toepassingen en klanten Of het nu gaat om afrekening (‘billing’) van elektrische energie tussen afnemer en leverancier of om de onderbouwing van specificaties van nieuw ontwikkelde meetapparatuur, dankzij de dienstverlening van VSL is de kwaliteit van de meet waarden geborgd. VSL levert diensten aan een breed scala van bedrijven en instituten, zoals geaccrediteerde meet- en testlaboratoria, fabrikanten van meetapparatuur, energiemaatschappijen, universiteiten en defensielaboratoria. Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
8
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
9
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
4
Lengte en geometrie VSL heeft een compleet aanbod van faciliteiten op het gebied van dimensionale meettechniek: lengte, diameter, vorm of hoek, van meer dan een meter tot op nanometerniveau, in 1D, 2D of 3D.
Dienstverlening VSL heeft een compleet aanbod van faciliteiten op het gebied van dimensionale meettechniek: lengte, diameter, vorm of hoek, van meer dan een meter tot op nanometerniveau, in 1D, 2D of 3D. Hiermee kan VSL met hoge nauwkeurigheid uw product of prototype opmeten, maar ook uw meetinstrumenten of standaarden kalibreren. Zowel in onze hoogwaardige meetlaboratoria als bij u op locatie.
Toepassingen en klanten Overal waar de maatvoering van een product belangrijk is, moet goed en betrouwbaar worden gemeten. Meetkamers in productiebedrijven gebruiken VSL om hun meetstandaarden en instrumenten te laten kalibreren. Betrouwbare metingen vormen een wezenlijk onderdeel van de in- en uitgaande kwaliteitscontrole. Producenten van lengtemeetapparatuur kunnen hun producten door VSL van een internationaal erkend certificaat laten voorzien. Voor bedrijven in de fijnmechanische industrie kan VSL productmetingen uitvoeren met de hoogst haalbare nauwkeurigheid.
Werkwijze Al onze metingen zijn herleidbaar naar de meter, het 1/299 792 458e deel van de afstand die licht in een seconde aflegt in vacuüm. De Nederlandse ‘meter’ is een speciale jodium gestabiliseerde HeNe laser. In de praktijk wordt een gemeten afstand direct of indirect vergeleken met de golflengte van een laser interferometer waarvan de frequentie is vergeleken met die van de standaardlaser.
10
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
11
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
5
Ioniserende straling en radioactiviteit VSL biedt op het gebied van ioniserende straling en radioactiviteit een breed dienstverleningspakket. Zoals kalibratie van dosimetrie-apparatuur, stralingsniveau- en contaminatiemonitoren en putionisatiekamers.
Dienstverlening VSL biedt op het gebied van ioniserende straling en radioactiviteit een breed dienstverleningspakket. Zoals kalibratie van dosimetrie-apparatuur, stralings niveau- en contaminatiemonitoren en putionisatiekamers. Daarnaast levert VSL kalibraties en dosimetrie-audits van stralingsbundels op locatie. VSL speelt voortdurend in op de ontwikkelingen in de gezondheidszorg en industrie. Juist hierdoor kunnen klanten de kwaliteit van hun dienstverlening waarborgen.
Toepassingen en klanten VSL levert herleidbaarheid voor radiotherapie (teletherapie en brachytherapie), radiobiologie, nucleaire geneeskunde, medische diagnostiek, mammografie en stralingsbeschermingdoeleinden. Klanten zijn onder meer ziekenhuizen, radiotherapie-instituten, overheden, erkende dosimetriediensten, kerncentrales en fabrikanten van bestralings- en diagnostische apparatuur. Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
Werkwijze Voor de levering van herleidbaarheid beschikt VSL over een groot aantal nationale en afgeleide standaarden. Met betrekking tot dosimetrie zijn dit standaarden voor geabsorbeerde dosis in water en kerma in lucht in hoogen middenenergetische fotonenstraling. Kalibraties vinden plaats in bundels gammastraling van cobalt-60 en cesium-137 en in bundels röntgenstraling met buisspanning tussen 10 kV en 320 kV. Daarnaast beschikt VSL voor activiteitsmetingen over diverse standaarden waarbij kalibraties worden uitgevoerd met behulp van radioactieve bronnen.
12
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
13
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
6
Tijd en frequentie VSL levert de meest nauwkeurige kalibraties op het gebied van tijd en frequentie.
Dienstverlening VSL levert de meest nauwkeurige kalibraties op het gebied van tijd en frequentie. Dit kan omdat VSL verantwoordelijk is voor de nationale tijd. Daarnaast biedt VSL het ‘Time Service Bulletin’, tijdsynchronisatiediensten voor computers via internet (ntp.vsl.nl) en een telefoondienst (0900-6171819). Deze diensten zorgen voor zekerheid en borging van kwaliteit binnen een breed scala van toepassingen.
Toepassingen en klanten Tijd en frequentie zijn grootheden die veelvuldig gebruikt worden in het dagelijkse leven. Ze worden toegepast in allerlei industriële processen, databeveiligingssystemen, telecommunicatie, astronomie, geodesie, navigatie, medisch onderzoek, maar ook voor vrijetijdsbesteding zoals bij sportevenementen. Klanten komen dan ook uit een breed toepassingsveld zoals fabrikanten en leveranciers van frequentie- en tijdmeetinstrumenten, onderzoeksinstellingen, defensie, telecom- en internetaanbieders en banken.
Werkwijze Met vier atoomklokken realiseert VSL de nationale standaard voor de tijd. Deze is opgenomen in een wereldwijd netwerk waarmee gezamenlijk de internationale tijdschaal (UTC) en de tijdsduur van de seconde worden bepaald. VSL maakt gebruik van frequentiedelers en -vermenigvuldigers waardoor een uitgebreid frequentiegebied wordt gerealiseerd.
14
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
15
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
7
Stroming VSL beschikt over een aantal faciliteiten waarmee kalibraties worden uitgevoerd over een groot debietbereik. VSL kan vrijwel alle type stromingsmeters uit de industriële praktijk kalibreren.
Dienstverlening VSL kalibreert stromingsmeters voor gas en vloeistof. Bovendien kunnen ook meters die de luchtsnelheid vaststellen, worden gekalibreerd. VSL beschikt over een aantal faciliteiten waarmee kalibraties worden uitgevoerd over een groot debietbereik. VSL kan vrijwel alle type stromingsmeters uit de industriële praktijk kalibreren. Daarnaast kunnen nieuwe meters worden getest op hun specificatie. VSL biedt de laagst mogelijke onzekerheid op het gebied van volume en debiet, hierdoor is een nauwkeurige afrekening van geleverde olie of gas mogelijk. Werkwijze VSL realiseert de Nederlandse primaire kubieke meter gas per seconde op basis van de grootheden massa en tijd. De standaarden in de gas- en vloeistof laboratoria van VSL worden regelmatig vergeleken met de standaarden van andere metrologische instituten, waardoor internationale erkenning is gegarandeerd. Tijdens een kalibratie in het laboratorium wordt een meter in serie geplaatst met een referentiemeter en worden de meetfout en -onzekerheid vastgesteld. Toepassingen en klanten Stromingsmeters worden voornamelijk toegepast in de olie- en gasindustrie. Voor de afrekening (‘billing’) van de hoeveelheid geproduceerde gas of olie worden gas- en vloeistofdebietmeters ingezet. Andere industrieën die groot belang hechten aan kalibraties zijn de procesindustrie, chemische industrie en energiecentrales. Tenslotte kalibreert VSL veel stromingsmeters voor apparaatleveranciers, nutsbedrijven en gastransport- en distributiebedrijven. Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
16
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
17
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
8
Temperatuur en vocht Een onjuiste temperatuur of vochtigheid kan een negatieve invloed hebben op diverse processen. VSL maakt het voor klanten mogelijk om deze invloeden te minimaliseren.
18
Dienstverlening VSL biedt kalibraties op het gebied van temperatuur en luchtvochtigheid. Een onjuiste temperatuur of vochtigheid kan een negatieve invloed hebben op diverse processen. VSL maakt het voor klanten mogelijk om deze invloeden te minimaliseren. Naast het leveren van kalibraties voert VSL ook speciale meet opdrachten uit, zoals het karakteriseren van (geavanceerde) meetsystemen.
Toepassingen en klanten De klanten van VSL hebben vaak een direct of indirect belang bij stabiele processen waar temperatuur en vocht een belangrijke rol in spelen. Voorbeelden hiervan zijn terug te vinden binnen de petrochemische industrie, energieproductie, gezondheidszorg en milieu. Daarnaast levert VSL zijn diensten aan fabrikanten van sensoren en kalibratielaboratoria.
Werkwijze VSL realiseert de volledige internationale temperatuurschaal (ITS-90) van -269 °C tot + 3000 °C met behulp van standaarden gebaseerd op de fase overgang van zeer zuivere materialen. Thermometers worden bij VSL direct tegen de ITS-90 standaarden of tegen hiervan afgeleide standaarden gekalibreerd. VSL kalibreert vochtigheidssensoren in een klimaatkast met daarin een primair gekalibreerde dauwpuntsmeter en temperatuursensoren. De dauwpuntsmeter is direct herleidbaar naar de primaire dauwpuntsgenerator van VSL.
Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
19
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
9
Massa VSL levert op het gebied van massametingen herleidbaarheid én de hoogste nauwkeurigheid in Nederland.
Dienstverlening VSL levert op het gebied van massametingen herleidbaarheid én de hoogste nauwkeurigheid in Nederland. Nauwkeurig wegen is in veel gevallen essentieel als het gaat om veiligheid, gezondheid of kosten. VSL kalibreert en justeert massastukken van klasse M1 tot en met klasse E1 waarbij de conventionele massa, de ware massa en de newtonische massa kunnen worden vastgesteld. Werkwijze Voor het kalibreren van massastukken van klanten gebruikt VSL hoge klasse massastandaarden die rechtstreeks zijn afgeleid van de Nederlandse kilogram, die op zijn beurt herleidbaar is naar de internationale kilogram in Parijs. Deze korte herleidbaarheidsketen en het gebruik van weegrobots garanderen een zeer lage meetonzekerheid. Toepassingen en klanten Massametingen spelen een belangrijke rol in de handel, industrie, analytische laboratoria en procescontrole. Zo worden massastandaarden gebruikt om weegwerktuigen te controleren en eventueel te justeren of ze worden in RvA geaccrediteerde instellingen gebruikt om de massa van andere massastukken te bepalen. Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
20
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
21
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
10
Viscositeit VSL levert gecertificeerde referentiematerialen met een vaste kinematische of dynamische viscositeit voor verschillende temperaturen.
Dienstverlening VSL levert gecertificeerde referentiematerialen met een vaste kinematische of dynamische viscositeit voor verschillende temperaturen. Daarnaast is het mogelijk de viscositeit en dichtheid van vloeistofmonsters te laten kalibreren of de constante van viscosimeters te laten bepalen. VSL is de enige instelling met een ISO 17025 RvA-accreditatie voor viscositeit binnen Nederland. Werkwijze De basis voor alle viscositeitsmetingen is de internationaal vastgestelde viscositeit van dubbelgedistilleerd water. Met dit water en steeds visceuzere vloeistoffen leidt VSL de constanten van zijn Ostwald viscosimeters af, die op hun beurt weer gebruikt worden om de viscositeit van onbekende vloeistoffen en referentiematerialen te bepalen. Al deze metingen vinden plaats in een thermostaatbad dat op verschillende temperaturen kan worden ingesteld. Toepassingen en klanten Viscositeit is belangrijk in de voedsel-, verf-, automobiel-, farmaceutische, cosmetische en chemische industrie en wordt daar veelvuldig toegepast voor kwaliteits- en procescontrole. Zo worden referentiematerialen gebruikt om viscosimeters te kalibreren waarmee monsters kunnen worden onderzocht of een trendanalyse kan worden uitgevoerd. Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
22
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
23
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
11
Druk VSL kalibreert en justeert drukmeetapparatuur en drukbalansen met een lage meetonzekerheid.
Dienstverlening VSL kalibreert en justeert drukmeetapparatuur en drukbalansen met een lage meetonzekerheid. Zowel absolute als relatieve drukmetingen zijn mogelijk. In veel processen speelt druk een belangrijke rol in verband met kwaliteit of veiligheid. Zeker nu steeds meer processen geautomatiseerd worden, is het van groot belang dat de drukmeting nauwkeurig en betrouwbaar verloopt. Werkwijze Drukmetingen worden uitgevoerd door middel van crossfloat met drukbalansen. Deze zijn direct herleidbaar naar de Nederlandse standaarden voor massa, lengte en tijd. Bij de kalibratie wordt gecorrigeerd voor diverse effecten die van invloed zijn op de meting zoals temperatuur en gravitatie. Toepassingen en klanten Binnen onder andere de procesindustrie, gezondheidszorg, olie- en gasindustrie, analytische en chemische laboratoria worden herleidbare drukmetingen veel vuldig toegepast. VSL levert zijn diensten aan partijen die binnen deze toe passingsgebieden actief zijn. Daarnaast levert VSL zijn diensten aan geaccrediteerde instellingen die drukbalansen gebruiken voor de kalibratie van drukmeters. Meer weten Wilt u meer informatie over onze dienstverlening? Neem dan contact op met de medewerkers van Sales en Planning. Zij voorzien u graag van een adequaat en deskundig antwoord. Mail naar
[email protected] of bel met +31 (0)15 269 15 50.
24
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
25
Kalibratiegids Vertrouwen door herleidbaarheid
Index 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Chemie Licht Elektriciteit Lengte en geometrie Ioniserende straling en radioactiviteit Tijd en frequentie Stroming Temperatuur en vocht Massa Viscositeit Druk
4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Colofon Uitgave: VSL, Delft Concept, ontwerp en tekst: Smidswater, Den Haag Fotografie: Aksento, Breda Druk: Lecturis, Eindhoven