Kadernota Een Stad in ontwikkeling

Kadernota 2017-2020 Een Stad in ontwikkeling

Kadernota 2017-2020 Gemeente Harderwijk

-2-

Inhoudsopgave 1

2

3

4

Algemeen ............................................................................................................................................- 4 1.1

Voorwoord ...................................................................................................................................- 5 -

1.2

Leeswijzer ...................................................................................................................................- 7 -

1.3

Financiële positie ........................................................................................................................- 8 -

Themaplan ........................................................................................................................................- 15 2.1

Thema 1 de Zorgzame stad ......................................................................................................- 16 -

2.2

Thema 2 de Aantrekkelijke stad ................................................................................................- 20 -

2.3

Thema 3 de Ondernemende stad .............................................................................................- 25 -

2.4

Thema 4 de Verbindende stad ..................................................................................................- 28 -

2.5

Thema 5 Waterfront ..................................................................................................................- 30 -

2.6

Thema 6 Algemene dekkingsmiddelen en financieringen ........................................................- 34 -

Overige aandachtspunten en ontwikkelingen....................................................................................- 38 3.1

Algemeen ..................................................................................................................................- 38 -

3.2

Ontwikkelingen richting 2017 en volgende jaren ......................................................................- 38 -

3.3

Technische uitgangspunten Themabegroting 2017 ..................................................................- 47 -

3.4

Drempelbedragen .....................................................................................................................- 49 -

Bijlagen..............................................................................................................................................- 51 4.1

Overzicht juridische (wettelijke) verplichtingen .........................................................................- 52 -

4.2

Overzicht bestuurlijke verplichtingen / afspraken ......................................................................- 53 -

4.3

Overzicht onderwerpen drempelbedragen ................................................................................- 54 -

4.4

Overzicht van overige gehonoreerde voorstellen / projecten / activiteiten...............................- 55 -

4.5

Overzicht van overige niet gehonoreerde voorstellen / projecten / activiteiten .........................- 58 -

4.6

Lijst van gebruikte afkortingen ..................................................................................................- 60 -


-3-

1 Algemeen


-4-

1.1 Voorwoord Inleiding Voor u ligt de Kadernota 2017-2020. Als raad geeft u met de Kadernota richting aan de kaders waarbinnen het college de Themabegroting 2017 en het meerjarenperspectief 2018-2020 de komende maanden nader uitwerkt. In deze Kadernota geven wij o.a. een eerste beeld van de beleidsmatige en financiële ontwikkelingen voor de komende planperiode, de beleidsmatige prioriteiten per planjaar en een geactualiseerd financieel kader. Ambities in balans Met de Kadernota wordt niet alleen ingespeeld op diverse (wettelijke) externe en interne ontwikkelingen, maar is tevens per thema een inventarisatie gemaakt van het nieuwe beleid, inclusief de daarvoor benodigde financiële middelen. Het Collegeprogramma 2014-2018 ‘Vernieuwing door verandering’ vormt daarin de leidraad. De keuzen die zijn gemaakt, zijn gericht op het werken aan een economisch sociaal maatschappelijk aantrekkelijke stad. Het is en blijft een uitdaging om binnen een brede integrale afweging onze ambities te realiseren. Het is dan ook niet vanzelfsprekend, dat uitvoering zonder meer mogelijk is. Een gezonde balans tussen ambities en beschikbare structurele middelen blijft in die beoordeling ons uitgangspunt. Daarbij hebben de wensen vanuit het collegeprogramma prioriteit boven overige ambities. Stad in Ontwikkeling Op meerdere fronten wordt volop in de economische, ruimtelijke en maatschappelijke kwaliteit van de stad geïnvesteerd. Wij zien dat terug in o.a. een vernieuwing van het stationsgebied. De herinrichting van de stationsomgeving met een nieuw stationsgebouw, busstation, verkeerstunnel en overdekte fietsenstalling is in volle gang en zal naar verwachting eind 2017 volledig zijn gerealiseerd. Een ander majeur project dat de komende jaren tot na 2020 zijn stempel blijft drukken op de ontwikkeling van de stad is het Waterfront. Voormalige bedrijvigheid en industrie maken plaats voor wonen, winkelen en recreëren, op en rond het water, waarmee een nieuwe aantrekkelijke kustlijn ontstaat die berekend is op de eisen van de moderne tijd, met respect voor de natuur en het historische karakter van Harderwijk. Met deze Kadernota willen wij middelen vrijmaken om deze continue ontwikkeling verder mogelijk te maken. Binnen de beschikbare financiële kaders gaat het onder meer om het faciliteren van investeringen in onderwijs- en sportvoorzieningen, ontwikkeling gebied Groot Sypel 1e fase, uitvoering maatregelen verkeersveiligheidsplan, voortzetting project JOGG, en overige activiteiten of maatregelen, gericht op het versterken van het profiel van onze gemeente. Veranderende samenleving Zowel in het sociaal als ruimtelijk domein doen wij dat in een algemeen zichtbare trend, waarin de lokale overheid samen met partners, burgers en andere betrokkenen beleid ontwerpt en uitvoert. Meer naar buiten gericht, waarbij uitgegaan wordt van de eigen kracht van bestaande sociale structuren. Immers, in veel gevallen ervaren mensen een grote betrokkenheid bij hun eigen leefomgeving en kunnen zij zaken prima zelf organiseren. De rol en kracht van de gemeente zit dan veel meer in het faciliteren van initiatieven, door het scheppen van goede condities en randvoorwaarden. Een ontwikkeling, waarbij de burger dus aan zet is en de overheid meer faciliterend optreed. Van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. Een gemeentebestuur dat inwoners, ondernemers, organisaties en verenigingen stimuleert en in staat stelt (nieuwe) initiatieven te ontwikkelen. Daarbij past de kanttekening, dat dergelijke initiatieven moeten passen binnen de in enig jaar beschikbare begrotingsruimte. Een flexibele(re) inzet van bestaande middelen kan hierin eveneens een optie zijn. Solide financieel beleid Jaarlijks wordt de gemeentebegroting opgesteld op basis van het bestaande beleid, aangevuld met de effecten van de Kadernota. Om een stabiele financiële situatie te behouden voor de toekomst, voeren wij een solide, stabiel en transparant financieel beleid. Uitgangspunt is en blijft dat er een begroting wordt voorgelegd met een structureel sluitend meerjarenperspectief. Daarbij zijn de in enig jaar gestelde ambities getoetst op haalbaarheid en realiteit binnen de beschikbare mogelijkheden. Structurele lasten worden gedekt uit structurele baten en incidentele lasten uit incidentele baten. Tussentijdse beperkte tekorten zijn aanvaardbaar, mits en voor zover deze


-5-

kunnen worden gedekt uit een aanwezig surplus op de algemene reserves. Voor de mogelijkheid om deze reservemiddelen in te zetten, geldt als ondergrens de omvang van het benodigde weerstandsvermogen. Voor het beheersen en minimaliseren van de financiële risico’s beschikt de gemeente op basis van de Themarekening 2015 inmiddels over een robuust weerstandsvermogen, dat voldoet aan de gestelde normen. Sociaal domein De decentralisaties per 1 januari 2015 in het sociaal domein op het gebied van zorg, jeugd en participatie worden uitgevoerd en onze inwoners krijgen de zorg en ondersteuning die nodig is. Ook in 2017 is het een uitdaging om de uitvoering van deze nieuwe taken en verantwoordelijkheden te optimaliseren en de beoogde transformatie en innovatie verder vorm en inhoud te geven, waarmee ook de zorg voor de meest kwetsbare burgers binnen onze samenleving wordt geborgd. Voor deze groep mensen blijft de gemeente een bijzondere verantwoordelijkheid houden. Het adagium uit het coalitieakkoord, dat niemand buiten de boot mag vallen, blijft hier onverkort van kracht. Tot slot De Kadernota 2017-2020 geeft een eerste inkijk in de verwachte ontwikkelingen in deze planperiode en de beleidsaccenten die worden gelegd. De veranderende rol en positie van de gemeente als lokale overheid vraagt in toenemende mate een andere houding van bestuur en organisatie. Van allesbepalend naar meer faciliterend. Binnen die context zien wij aan de hand van deze Kadernota, in de opmaat naar de Themabegroting 2017, uit naar een verdere constructieve dialoog tussen raad en college om gezamenlijk de maatschappelijke uitdagingen van deze tijd op te pakken. Daarin staat de verbinding en samenwerking met onze inwoners en overige maatschappelijke partners centraal om zo verder vorm te geven aan de ontwikkeling van onze stad. Namens het college van Burgemeester en wethouders,

Jeroen de Jong Wethouder Financiën


-6-

1.2 Leeswijzer Om de eenheid tussen de diverse documenten uit de beleids- en begrotingscyclus te bevorderen, is de opmaak en inhoud van de Kadernota in grote lijnen identiek aan de Themabegroting en –rekening. Per thema zijn de onderwerpen aan de hand van de ER – doelen zo bondig mogelijk geformuleerd om het document daarmee leesbaar en overzichtelijk te houden. De Kadernota 2017-2020 is als volgt opgebouwd. Na het voorwoord in hoofdstuk 1 zijn per thema de bestedingsvoorstellen opgenomen in hoofdstuk 2. Dit aan de hand van een inmiddels vertrouwde structuur, waarin per ER – doel wordt aangegeven wat wij ervoor gaan doen om de geformuleerde doelen te bereiken en wat de betreffende activiteit vervolgens mag kosten. De voorstellen die worden gedaan, hebben betrekking op zowel bestaand, als nieuw beleid. De belangrijkste ontwikkelingen binnen de algemene uitkering uit het Gemeentefonds zijn tot slot opgenomen in Thema 6 Algemene dekkingsmiddelen. Hoofdstuk 3 geeft een beschrijving van de belangrijkste technische uitgangspunten en richtlijnen voor het samenstellen van de nieuwe Themabegroting 2017-2020. Tevens wordt hier een overzicht gegeven van voorgestelde maatregelen of activiteiten, waarvan de budgetaanpassingen dermate gering zijn (tot maximaal € 5.000,-), dat deze kunnen worden opgevangen binnen de daarvoor opgenomen ‘stelpost drempelbedragen’. Daarnaast wordt sinds 2014 in dit hoofdstuk een overzicht gepresenteerd van een aantal ontwikkelingen, die in de loop van de planperiode leiden tot een beslag op middelen, maar waarvan de exacte effecten op het moment van samenstellen van de Kadernota nog niet volledig bekend zijn. Qua achtergrond moet dan worden gedacht aan te verwachten wijzigingen in weten/of regelgeving, marktontwikkelingen, indicaties over mogelijke veranderingen in beleid en dergelijke. Het overzicht is niet uitputtend en indicatief van karakter. Tot slot bevat hoofdstuk 4 de nodige bijlagen. De Kadernota wordt afgesloten met een overzicht van en toelichting op de gebruikte afkortingen.


-7-

1.3 Financiële positie 1.3.1 Algemeen In dit hoofdstuk gaan wij op hoofdlijnen in op de financiële positie van de gemeente. Startpunt voor deze herijking is het meerjarenperspectief op basis van de lopende Themabegroting 2016-2019. Aangevuld met de begrotingswijzigingen in de periode november 2015 – maart 2016 en de uitkomsten van de Themarekening 2015 zijn dit de bouwstenen voor de Kadernota. Een ander aspect voor het bepalen van de financiële uitgangspositie voor de periode 2017-2020 wordt gevormd door de algemene uitkering Gemeentefonds. De komende circulaires van het Ministerie van BZK in mei en september 2016 zijn daarin leidend. 1.3.2 Resultaat Themarekening 2015 De Themarekening 2015 kent op een gerealiseerde budgetomvang van € 173 miljoen een voordelig resultaat van € 10,41 miljoen. Het positieve resultaat op de grondexploitaties bedraagt € 6,78 miljoen, het resultaat op de Algemene Dienst bedraagt € 3,63 miljoen. Bij de Themarekening 2015 is voorgesteld het resultaat van € 10,41 miljoen de volgende bestemming te geven.  Overheveling van budget 2015 voor (verdere) uitvoering van taken / activiteiten met een doorloop in 2016, voor een bedrag van € 1,52 miljoen.  Aanzuiveren van de weerstandscapaciteit, conform besluitvorming Nota weerstandsvermogen en risicomanagement 2015-2016, voor een bedrag van € 2,45 miljoen.  Opvangen effect actualisatie risico’s grondexploitaties naar de situatie van 1 januari 2016 op de benodigde weerstandscapaciteit, voor een bedrag van € 0,5 miljoen. In onderdeel 1.3.6 wordt de verhouding tussen benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit nader toegelicht. Rekening houdende met deze resultaatbestemming bedraagt het geprognosticeerde surplus € 5,95 miljoen. Het surplus kan worden ingezet als incidenteel dekkingsmiddel voor uiteenlopende onderwerpen (projecten, activiteiten, enz.) met een eenmalig karakter. Daarover meer in onderdeel 1.3.3 Actualisatie meerjarenperspectief 2017-2020. 1.3.3 Actualisatie meerjarenperspectief 2017-2020 Ontwikkeling begrotingssaldo 2017-2020 Het geschetste perspectief voor de jaren 2017 t/m 2020 is samengevat in de volgende tabel. Eerst wordt een beeld gegeven van de ontwikkeling van het saldo van de lopende begroting 2017-2020, na mutaties in de periode september 2015 – maart 2016. Die positie vormt het vertrekpunt voor de Kadernota. Ontwikkeling saldo Themabegroting 2017-2020 (bedragen x € 1.000,-) Jaarschijf Themabegroting 2016-2019, incl. besluitvorming raad 12-11-2015 Effect begrotingswijzigingen 2016 Beschikbaar

2017 -320 299 -21

2018 328 685 1.013

2019 700 748 1.448

2020 413 1.675 2.088

Effecten bestaand beleid Autonome ontwikkelingen (overdracht te onderhouden gebieden van Grondbedrijf naar Algemene dienst)

-74

-139

-139

-139

Resultaat na effecten bestaand beleid

-95

874

1.309

1.949

Effecten Kadernota 2017-2020 Tekort juridisch verplicht / jaarschijf 2017 Aanmeldingen bestuurlijk verplicht (uitvoering moties raad) Aanmeldingen bestuurlijk verplicht (overige bestuurlijke besluiten) Overige aanmeldingen / diverse onderwerpen

-107 -150 -1.018 -365

0 -125 -1.123 -540

0 -75 -1.137 -540

0 -75 -1.146 -540

Prognose begrotingssaldo Kadernota 2017-2020

-1.735

-914

-443

188


-8-

Toelichting onderwerpen uit de tabel Effecten bestaand beleid Effect van de begrotingswijzigingen De mutatie wordt vrijwel volledig veroorzaakt door de uitkomsten van de Septembercirculaire 2015. Door o.a. de VNG is eind vorig jaar opgemerkt, dat de forse toename van de accressen vanaf 2018 niet worden toegelicht in de circulaire. Ook de verdere toename per 2020 kent hierdoor een uiterst ‘zachte basis’. Gezien de aanzienlijke fluctuaties in de accressen in afgelopen jaren, past daarom terughoudendheid in de beoordeling van het berekende meerjarenperspectief. Autonome ontwikkelingen Onder invloed van nieuw aangelegde gebieden nemen de beheer- en onderhoudskosten toe (areaaltoename inclusief bovenwijkse voorzieningen). Deze ontwikkelingen worden conform bestaand beleid direct meegenomen bij de jaarlijkse begroting. Voor de begroting 2017 en volgende jaren is dit effect geraamd op afgerond structureel € 139.000,- vanaf 2018. Betreft niet gedekt beheer en onderhoud van de openbare ruimte in Drielanden (Harderweide). Zie ook onder Thema 2 De Aantrekkelijke Stad, onderdeel 202002. Effecten Kadernota 2017-2020 Juridisch verplicht Voor de jaarschijf 2017 is voor een bedrag van € 107.000,- geen volledige dekking; een nadere toelichting volgt bij het onderdeel ‘Juridisch verplicht 2017’. Bestuurlijk verplicht / uitvoering moties raad Het gaat hier om moties en amendementen die de raad recent heeft aangenomen en die gevolgen hebben voor het financieel meerjarig beeld. In het kader van de implementatie van de nieuwe Omgevingswet, die naar verwachting in 2018 in werking treedt, is in de raadsvergadering van 12 november 2015 de motie ‘Verminderde regeldruk’ aangenomen. De implementatie kost veel tijd en inbreng van expertise. Op basis van een implementatieplan zal nadere invulling worden gegeven aan het proces van invoering. Voor 2017 wordt hiervoor een budget geraamd van € 75.000,- en in 2018 nog eens een budget van € 50.000,-. In het kader van het procesmatig ondersteunen c.q. realiseren van activiteiten vanuit het onderwerp Visie op een andere Binnenstad is bij raadsbesluit van 12 november 2015 het amendement “Actieplan Visie op een andere Binnenstad” aangenomen. Het structurele bedrag wat voor dit doel wordt vrijgemaakt bedraagt € 75.000,- vanaf 2017. Per saldo bedraagt het effect van door de raad eerder aangenomen moties/amendementen € 150.000,- in 2017, € 125.000,- in 2018, aflopend naar structureel € 75.000,- vanaf 2019. Bestuurlijk verplicht / overige Na vaststelling van de vorige Kadernota en de Themabegroting 2016-2019 zijn door het college en/of raad diverse bestuurlijke besluiten genomen, om het betreffende onderwerp ‘te betrekken bij de nieuwe (of volgende) Kadernota’. Het effect van al deze onderwerpen bedraagt voor de jaarschijf 2017 afgerond € 1,0 miljoen, oplopend naar structureel € 1,1 miljoen vanaf de jaarschijf 2018. Belangrijkste onderdeel is de structurele aframing van de leges parkeeropbrengsten met afgerond € 1,0 miljoen. Daarnaast onderwerpen als exploitatiekosten percelen Weiburg 2017, de vervanging van wijkkunstgrasspeelveldjes op grond van het Integraal beheerplan openbare ruimte (IBOR) ‘Samen kleuren we de stad’ en de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan. De aanvragen voor nieuw beleid in de categorie bestuurlijk verplicht worden nader toegelicht in de thema’s in hoofdstuk 2. Verdere informatie per beleidsregel in hoofdstuk 4 Bijlagen, bijlage 4.2 Overzicht bestuurlijke verplichtingen. Overige gehonoreerde voorstellen, projecten, activiteiten met structureel karakter Wijkmanagers De wijkmanagers zijn de spil tussen de inwoners en gemeentelijke organisatie, met als doel de toegangsdrempel zo laag mogelijk te maken. Uit een evaluatie van de wijkaanpak blijkt, dat het gewenst is de huidige capaciteit aan wijkmanagers te formaliseren. Daarmee wordt de ambitie van actieve buurtteams in alle wijken geborgd en wordt een effectievere inzet bereikt. Per saldo gaat het om 54 uur. Het bijbehorend budget bedraagt vanaf 2017 structureel € 108.310,-.


-9-

Onderhoud brandkranen en brandputten: Het onderhoud aan de brandkranen en brandputten is o.a. gebaseerd op een onderhoudscontract met Waterbedrijf Vitens. Al een geruim aantal jaren wordt het beschikbare onderhoudsbudget overschreden. In het kader van reëel ramen van onze structurele lasten en baten is een bijstelling noodzakelijk. De aanpassing van het budget op basis van een nieuwe overeenkomst bedraagt vanaf 2017 structureel € 15.000,-. Aanpassing ramingen diverse legesopbrengsten In 2014 is de geldigheidsduur van een paspoort en een identiteitskaart (voor volwassenen) gewijzigd van 5 jaar naar 10 jaar. Hierdoor neemt het aantal aanvragen naar deze documenten in de periode tussen 2019 en 2024 fors af. Door samenwerking tussen de VNG en het Ministerie van BZK is een rekenmodel tot stand gekomen. Op basis van onder meer dit model is berekend hoeveel aanvragen om een paspoort of identiteitskaart worden afgegeven in komende jaren. Rekening houdende met een lagere afdracht van rijksleges, moet rekening worden gehouden met een structureel lagere legesopbrengst. Binnen Burgerzaken zien wij ook een toenemende onbalans tussen geraamde en werkelijke legesopbrengsten bij de huwelijken. Dit komt door een afname van het aantal huwelijken en geregistreerde partnerschappen, de toename van het aantal kosteloze en eenvoudige huwelijken (100 euro huwelijken). De raming meer in overeenstemming brengen met de werkelijkheid betekent een structurele bijstelling van de leges. Daarnaast is het achterlopen van de legesinkomsten omgevingsvergunning (voorheen bouwvergunning) een structureel fenomeen geworden. Het principe van kruissubsidiëring, waarbij grote bouwprojecten de kleine omgevingsvergunningen financieren, functioneert niet meer omdat de verhouding tussen grote projecten en kleine omgevingsvergunningen is gewijzigd. Ondanks eerdere bezuinigingen en de aantrekkende markt wordt er vanaf 2016 een dekkingstekort in de leges geprognosticeerd van 10%. De opbrengstraming zal op deze tendens worden aangepast. De totale bijstelling naar een meer reëel niveau aan legesopbrengsten bedraagt € 160.000,-. Eerdere ruwe calculaties lieten een bijstelling zien van € 250.000,-. Bij de begroting 2017 zal een nadere onderbouwing van de legesbijstelling plaatsvinden. Hierbij zal ook een ingroeimodel worden gepresenteerd. Tevens wordt bezien of een passende reductie van formatie een mogelijke oplossing biedt om het negatieve effect van lagere legesopbrengsten voor de begroting te dempen. Ontwikkelstrategie Groot Sypel De Ontwikkelstrategie Groot Sypel is opgesteld binnen het kader van de Structuurvisie Groot Sypel uit 2012. Een belangrijk aspect betreft de herschikking van de huidige sportinfrastructuur. Deze herschikking wordt aangegrepen als belangrijke kans om een ruimtelijke kwaliteitsslag te maken in het plangebied. Door deze strategie te volgen, wordt er aan diverse sportverenigingen een kwaliteitsimpuls gegeven. In totaal zal de komende jaren in een 4-tal ontwikkelstappen gefaseerd uitvoering worden gegeven aan dit project. Uitvoering van de stappen staat gepland in de periode 2017-2021. De 1e fase is betrokken bij deze Kadernota voor een investering van € 1,7 miljoen met een bijbehorende kapitaallast van circa € 180.000,structureel vanaf 2018. Daarnaast nog circa € 400.000,- aan incidentele middelen voor de uitvoering van de eerste civieltechnische werkzaamheden. Zie hierna ook onder het onderdeel Overige gehonoreerde voorstellen, projecten, activiteiten met incidenteel karakter. Samenvattend beeld tabel Prognose ontwikkeling begrotingssaldo Kadernota 2017-2020 Meer dan in andere jaren laat deze Kadernota de spanning zien tussen ambities en beschikbare structurele middelen. Een belangrijke aspect in de negatieve prognose van het meerjarig resultaat in de planperiode 2017-2020 wordt tevens gevormd door noodzakelijke aanpassingen van budget op basis van reëel ramen. Debet aan het nu voorliggende negatieve resultaat zijn met name de effecten van de Parkeervisie (maart 2016) met een structurele afname van € 1,0 miljoen ten opzichte van eerder geraamde legesopbrengsten. Daaraan toegevoegd de noodzaak om vanuit een stabiel begrotingsbeleid onze lasten en baten meer met elkaar in evenwicht te brengen. In het kader van het provinciaal toezicht wijst ook de provincie Gelderland in zijn brief van 22 maart 2016 (toetsingskader begroting 2017-2020) nog eens op de realiteitswaarde van


- 10 -

de ramingen. Hier zal meer dan in andere jaren op worden getoetst. Deze noodzakelijke aanpassing naar meer reële ramingen, zien wij tevens terug in een structurele verlaging van de legesopbrengsten burgerzaken (reisdocumenten en huwelijken) en omgevingsvergunning, geraamd op een totaal nadelig effect van € 0,16 miljoen. Voor een structureel sluitend meerjarenperspectief is het bij ongewijzigd beleid noodzakelijk, dat te nemen dekkingsmaatregelen een structureel karakter hebben. Juridisch verplicht 2017 Voor beleidsonderwerpen die in juridische zin (in rechte afdwingbaar) onvermijdelijk worden geacht in verband met het wettelijk karakter van onder meer nieuwe wetgeving, wordt in de begroting een afzonderlijk budget beschikbaar gehouden in een stelpost. Jaarlijks wordt hiervoor conform bestaand beleid structureel € 150.000,- uitgetrokken. Onderstaande tabel geeft inzicht in de effecten van de bestedingsvoorstellen 2017, uitgesplitst in structureel en incidenteel. Besteding categorie Juridisch verplicht 2017-2020 (bedragen x € 1.000,-) Jaarschijf Themabegroting 2016-2019 nog beschikbaar Effecten structureel planjaar 2017 en volgende jaren Effecten incidenteel planjaar 2017 Effect juridische onderwerpen totaal Prognose restantsaldo juridisch verplicht

2017 167 -54 -220 -274 (-) 107

2018 317 -232 0 -232 85

2019 467 -232 0 -232 235

2020 467 -232 0 -232 235

Binnen de beschikbare middelen is uitvoering van de bestedingsvoorstellen 2017 mogelijk, onder de aantekening dat de jaarschijf 2017 een tekort aan dekkingsmiddelen kent van € 107.000,-. Hiermee is rekening gehouden in de actualisatie van de financiële positie. Voor een specificatie van de voorstellen wordt verwezen naar hoofdstuk 4 Bijlagen (bijlage 4.1). Indien het huidig beleid wordt gecontinueerd, zou de stelpost juridisch verplicht vanaf 2020 een budgetaanpassing vergen van € 150.000,- ten laste van de beschikbare begrotingsruimte. De jaren t/m 2019 zijn reeds verwerkt in de lopende Themabegroting 2016-2019. Gezien de aanspraken in de planperiode 2017-2020 en de nog aanwezige buffer voor uitvoering bij de volgende Kadernota 2018-2021, is ervoor gekozen de jaarschijf 2020 niet aan te passen. Overige gehonoreerde voorstellen, projecten, activiteiten met incidenteel karakter 2017 Op basis van de Themarekening 2015 is het berekende surplus van € 5,95 miljoen aan incidentele reservemiddelen volledig te betrekken bij deze Kadernota (zie ook onderdeel 1.3.2 Resultaat Themarekening 2015). Voorstellen voor besteding van de eenmalig beschikbare middelen worden gedaan in hoofdstuk 4 Bijlagen, bijlage 4.4 Overzicht van gehonoreerde voorstellen, projecten, activiteiten. Gefaseerd over de planjaren 2017, 2018 en 2019 bedraagt de claim op incidentele middelen afgerond € 4,2 miljoen, met het zwaartepunt in 2017 voor een bedrag van € 3,4 miljoen. Onderwerpen die er qua budgetomvang uitspringen zijn onder meer:  Investeringsbijdragen buitensportverenigingen € 0,44 miljoen: Betreft uitvoering van de Regeling eenmalige investeringen in sportaccommodaties (raadsbesluit 26 februari 2009), waarbij een financiële bijdrage wordt verstrekt voor de aanbouw/nieuwbouw van kleedaccommodaties van 50% van de investeringsaanvraag, met een maximum van € 250.000,-.  Uitvoering verkeersveiligheidsplan € 0,35 miljoen: Middelen zijn geraamd voor de uitvoering van verkeersmaatregelen met de hoogste prioriteit uit het plan. Middelen worden ingezet daar waar de meeste winst te halen is voor de verkeersveiligheid van fietsers en schoolgaande kinderen.  Civieltechnische werkzaamheden 1e fase Groot Sypel € 0,4 miljoen: Betreft de gefaseerde uitvoering van het project Ontwikkelstrategie Groot Sypel, waaronder herinrichting van de openbare ruimte.  Leveren bijdrage maatregelen geluidwering A28 circa € 2,0 miljoen: Betreft het voorlopig vrijmaken van middelen, waaronder 3 jaar voorfinanciering en 1 jaar projectkosten / kwaliteitsverbetering. Binnen de beschikbare mogelijkheden wordt hiermee een bijdrage geleverd aan het doen realiseren van geluidwerende maatregelen langs de A28. Verdere financiering via het Rijk, provincie en zo mogelijk Europese fondsen.  Aanpassing Onderhoudsvoorziening openbare gebouwen € 0,6 miljoen. In afwachting van de nog op te stellen financiële inventarisatie en visie op de totale vastgoedportefeuille, wordt deze aanpassing van € 300.000,- per jaar voorlopig alleen gedaan voor de jaarschijven 2017 en 2018.


- 11 -

Het uiteindelijke benodigde jaarbedrag wordt op basis van het meerjarig onderhoudsplan openbare gebouwen (MJOP 2016-2065) betrokken bij de volgende Kadernota 2018-2021. Zonder enige uitzondering is het mogelijk om alle voorliggende aanspraken op incidentele middelen, zoals geformuleerd in bijlage 4.4 van deze Kadernota, van dekking te voorzien. Dit conform uitgangspunt van beleid, dat incidentele onderwerpen worden gedekt uit op enig moment beschikbare incidentele middelen en de structurele onderwerpen ook daadwerkelijk structureel worden bekostigd. In het kader van het provinciaal toezicht tevens een aspect dat door de provincie jaarlijks wordt gemonitord. Na honorering van de incidentele onderwerpen resteert nog een vrije ruimte aan eenmalige reservemiddelen van afgerond € 1,60 miljoen. Dit bedrag zal worden betrokken bij de jaarschijvenproblematiek; het sluitend maken eerste jaarschijven 2017 en 2018. 1.3.4 Dekking uit andere (bestaande) middelen Jaarlijks wordt bij de Kadernota bezien of ook bestaande dekkingsmiddelen kunnen worden ingezet om gewenste beleidsdoelen te realiseren. Daarmee wordt de claim op beschikbare begrotingsruimte verkleind en is het mogelijk onderwerpen voor de begroting budgettair neutraal uit te voeren. (101004 – Individuele voorzieningen WMO) Evaluatieonderzoek Sociaal Domein Vanaf de start per 1 januari 2015 van de decentralisaties in het sociaal domein zijn wij in 2017 twee jaar onderweg met de implementatie. Met een tussenevaluatie willen wij meer inzicht en kennis verkrijgen over de stand van zaken, conform de strategische raadsagenda waarin is gevraagd de ontwikkelingen te monitoren. Dit vergt niet alleen inzicht in gegevens over gebruik en kosten maar (mogelijk naast aanvullende dataverzameling), ook kwalitatief onderzoek onder de diverse groepen gebruikers van de geboden ondersteuning. Om een dergelijk onderzoek te kunnen faciliteren in 2017 is een eenmalig budget geraamd van € 30.000,-. De dekking kan voor de begroting budgettair neutraal worden uitgevoerd door een beroep te doen op de bestemmingsreserve Transities Sociaal Domein. (301001 – Parkeren) Vervanging parkeerapparatuur drietal parkeervoorzieningen Betreft de gefaseerde vervanging van parkeerapparatuur tussen 2017 en 2019 op drie locaties, te weten Vuldersbrink, Klooster en Westeinde. De bestaande parkeervoorzieningen zijn inmiddels afgeschreven en sterk onderhoudsgevoelig. Daarnaast stopt de leverancier met de ontwikkeling van het huidig BC200systeem. Met de nieuw te plaatsen apparatuur zijn wij in staat om de parkeerexploitatie op efficiënte wijze verder te verzorgen. Op de locaties Houtwal en Scheepssingel wordt al met deze apparatuur gewerkt. De vervanging vergt een totale investering van € 160.000,-. De bijbehorende kapitaallasten bedragen uiteindelijk structureel € 21.000,- vanaf de jaarschijf 2020. (301001 – Parkeren) Vervanging handhelds Stadstoezicht Vervanging en vernieuwing van de handhelds voor de huidige 14 BOA – medewerkers is noodzakelijk. Het huidig servicecontract loopt af in juli 2016. Zonder deze apparatuur is een efficiënte uitvoering van de diverse werkzaamheden niet mogelijk. De nieuwe apparatuur kent diverse verbeterde functionaliteiten op het terrein van handhaving. De vervanging vergt een investering van € 36.830,-. Bijbehorende kapitaallasten bedragen structureel € 13.000,- per 2018. Tevens wordt een nieuw servicecontract afgesloten voor de nieuw aan te schaffen apparatuur; jaarlijkse exploitatiekosten eveneens circa € 13.000,-. Per saldo bedragen de lasten voor product 301001 – Parkeren structureel € 47.000,-. Deze kosten kunnen worden opgevangen door een evenredige verlaging van het huidig budget voor busvervoer toeristen naar Dolfinarium. Hiervoor is naar verwachting de komende jaren minder budget gemoeid door de beschikbaarheid van nieuwe parkeervoorzieningen dichter bij het Dolfinarium. Het effect voor de begroting is daarmee budgettair neutraal. (K210 –Personeel en Organisatie) Uitbreiding formatie Maatschappelijke Zorg Door diverse actuele ontwikkelingen moet al langere tijd externe capaciteit worden ingehuurd voor de ondersteuning, coördinatie en regie op diverse taken binnen de maatschappelijke zorg en welzijn. Binnen de huidige bedrijfsvoering zijn bestaande en nieuwe taken niet meer inpasbaar. Versterking van de formatie is daarom noodzakelijk.


- 12 -

De komende periode zal voor een groot deel in het teken staan van het verbinden van de welzijnstaken met de zorg. Dit rechtvaardigt de eerste jaren een beroep te doen op de bestemmingsreserve Transities Sociaal Domein. In de uitvoering is hiermee voor de begroting een budgettair neutrale dekking mogelijk; voorlopig voor een periode van 5 jaar. De formatiekosten (1 fte) zijn structureel geraamd op € 68.475,-. Op basis van een nadere evaluatie zal worden bezien of de dekking na genoemde periode ingevlochten kan worden binnen de dan beschikbare begrotingsruimte. 1.3.5 Meerjarig investeringsplan 2017-2020 In onze beleids- en begrotingscyclus is sinds 2014 aan de Kadernota toegevoegd een meerjarig investeringsplan (MIP). Dit bevat een integraal overzicht van investeringen, die jaarlijks door de gemeente worden verricht in de economische en sociale infrastructuur. Een overzicht, dat op basis van een meerjarige doorkijk over het gewenste of noodzakelijk investeringsniveau inzicht geeft in het beslag op incidentele of structurele middelen. Het MIP is geïntroduceerd, omdat veel investeringen (met structurele lasten) in de afgelopen jaren veelal zijn gedekt met eenmalige middelen. Regelmatig ontstaat daardoor frictie door het ontbreken van (voldoende) structurele dekkingsmiddelen bij de vervanging van het bewuste actief. Door de keuze voor een jaarlijks te actualiseren MIP ontstaat een samenhangend beeld van gewenste en/of noodzakelijke investeringen, ongeacht voor welk beleidsterrein. Deze werkwijze past in een bedrijfsfilosofie, waarin de raad op basis van de jaarlijks beschikbare middelen zijn afwegingen en prioriteiten stelt. Tevens wordt er beter tegemoet gekomen aan het budgetrecht van de raad, waarbij in een open financiële structuur alle investeringen en de effecten daarvan op de begroting jaarlijks bij de Kadernota integraal worden afgewogen. Dit in relatie tot alle andere budgetvoorstellen, die een beslag leggen op de jaarlijks beschikbare financiële ruimte. In lijn met de besluitvorming van 27 februari 2014 bij vaststelling van de Nota waarderings- en afschrijvingsbeleid 2014 is bij deze Kadernota opnieuw een MIP opgesteld voor de planperiode 2017-2020. Het MIP omvat in beginsel de vervangings- en nieuwe of uitbreidingsinvesteringen, die in de betreffende planperiode worden verwacht. Afhankelijk van de besluitvorming worden de investeringen vervolgens als voorgenomen besluit verwerkt in de conceptbegroting. Definitieve vaststelling vindt dan plaats in het najaar bij de behandeling van de Themabegroting 2017-2020. 1.3.6 Weerstandscapaciteit De beschikbare (algemene) reserves vormen als onderdeel van het eigen vermogen de ruggengraat van de weerstandscapaciteit. De benodigde weerstandscapaciteit is met de vaststelling van de Nota Weerstandsvermogen en Risicomanagement 2015-2016 bepaald op € 40,20 miljoen. Bij de herziening van de grondexploitaties naar de situatie van 1 januari 2016 zijn de risico’s opnieuw geactualiseerd. Door een berekende toename van de risico’s in de grondexploitaties met € 0,5 miljoen, is de benodigde weerstandscapaciteit nu geprognosticeerd op € 40,70 miljoen. In onderstaande tabel zijn de gegevens samengebracht van de beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit, gebaseerd op het resultaat na bestemming van de Themarekening 2015 en voor de effecten Kadernota. Beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit na resultaatbestemming Themarekening 2015 Algemene reserves

Algemene dienst Grondexploitaties Totalen

Vloerbedrag (benodigde weerstandscapaciteit) € 5,00 miljoen € 35,70 miljoen € 40,70 miljoen

Stand 1-1-2016 (prognose beschikbare weerstandscapaciteit) € 15,88 miljoen € 30,77 miljoen € 46,65 miljoen

Surplus / tekort (+ / -)

(+) € 10,88 miljoen (-) € 4,93 miljoen (+) € 5,95 miljoen

De gemeente streeft een risicowaardering (ratio) na, die minimaal als voldoende wordt gekwantificeerd. Op basis van deze Kadernota wordt de ratio als volgt berekend:

In de Nota weerstandsvermogen en risicomanagement 2015-2016 is een ratio opgenomen van tenminste 1 (bandbreedte van 1,0 tot 1,4 waardering voldoende).


- 13 -

Bij een overeenkomstige vaststelling van deze Kadernota door de raad, waarbij het aanwezige surplus van € 5,95 miljoen aan incidentele reservemiddelen van de Themarekening 2015 volledig wordt ingezet, blijft de beleidsmatig gewenste verhouding tussen beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit met een ratio van precies 1 intact.


- 14 -

2 Themaplan


- 15 -

2.1 Thema 1 de Zorgzame stad Algemene Doelstelling Wij willen dat inwoners actief participeren in de samenleving en ondersteunen daarom activiteiten die de zelfredzaamheid, gezondheid en vitaliteit van inwoners verbeteren. Voor inwoners die het (tijdelijk) niet redden, bieden wij een sociaal vangnet. Ook willen wij een veilige woonen leefomgeving creëren.


- 16 -

Algemeen Algemene doelstelling In 2031 is Harderwijk een gemeente waar inwoners actief deelnemen aan het economische en sociale leven door te werken of door maatschappelijk actief te zijn, bijvoorbeeld als vrijwilliger of mantelzorger. Wij stimuleren en ondersteunen de zelfredzaamheid van inwoners, zodat deze zo lang mogelijk in staat zijn om zelfstandig en zonder professionele hulp te participeren in de maatschappij. Voor inwoners waarvoor participatie en zelfredzaamheid geen vanzelfsprekende zaak is, bieden wij samen met anderen gerichte zorg en ondersteuning. Deze hulp is er op gericht om iedereen te laten blijven deelnemen aan het sociale leven, wat het isolement van mensen en groepen voorkomt. Daarnaast zetten wij ons samen met de inwoners in voor een schone, complete, veilige en prettige woonen leefomgeving. De subdoelstellingen van het thema de Zorgzame stad zijn:  meer sociale activering inwoners en verminderen uitval;  een sterke(re), betrokken Harderwijkse gemeenschap;  een leefbare en veilige woonomgeving;  een passend (wijk)voorzieningenniveau. Een voorwaarde bij deze subdoelstellingen is dat inwoners elkaar (kunnen) ontmoeten, zodat er ook sociale verbanden ontstaan. De samenleving, het ‘samen leven’, krijgt vorm in buurten en wijken, bij verenigingen (bijvoorbeeld op gebied van sport en cultuur), op school, bij culturele instellingen en alle recreatieve ruimtes, waaronder de openbare ruimte. Soort Deel programma THEMA1 Zorgzame stad Bestaand beleid ER101 Meer soc.activ. bewoners - minder uitval voorbereiding begroting ER102 Een sterkere, meer betrokken gemeenschap ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving ER104 Een passender wijkvoorzieningenniveau Bestaand beleid voorbereiding begroting - Totaal Juridisch verplicht ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving ER104 Een passender wijkvoorzieningenniveau Juridisch verplicht - Totaal Bestuurlijk verplicht ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving Bestuurlijk verplicht - Totaal THEMA1 Zorgzame stad - Totaal

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

35.708.689 1.598.470 5.853.620 594.302 43.755.081 53.817 220.000 273.817 28.500 28.500 44.057.398

35.393.644 1.588.392 5.816.479 592.102 43.390.617 53.817 125.000 178.817 28.500 28.500 43.597.934

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019 35.146.702 1.578.392 5.807.427 589.902 43.122.423 53.817 125.000 178.817 28.500 28.500 43.329.740

Jaarschijf 2020 34.981.048 1.558.392 5.784.237 587.702 42.911.379 53.817 125.000 178.817 28.500 28.500 43.118.696

1.03 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving Nieuw beleid Juridisch Deel programma Omschrijving THEMA1 Zorgzame stad ER103 Een leefbaarder en Budgetaanpassing ODNV veiliger woonomgeving ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving - Totaal

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

53.817

53.817

53.817

53.817

53.817

53.817

53.817

53.817

(103001 – Milieu) Budgetaanpassing Omgevingsdienst Noord Veluwe Wat gaan wij ervoor doen De bijdrage aan de ODNV aanpassen aan het actuele bedrijvenbestand. Door een herijking van het bedrijvenbestand neemt de omvang van de werkzaamheden voor de ODNV toe. Meer bedrijven leiden tot meer vergunningaanvragen, meldingen en meer controles (toezicht en handhaving). Voor deze taken gelden wettelijke kwaliteitseisen waaraan door de ODNV moet worden voldaan. Wat gaat het kosten Het gewijzigd aantal bedrijven vergt een structurele aanpassing van de bijdrage aan de ODNV per 2017 van € 53.817,-.


- 17 -

Bestuurlijk Deel programma Omschrijving THEMA1 Zorgzame stad ER103 Een leefbaarder en Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan veiliger woonomgeving ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving - Totaal

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

28.500

28.500

28.500

28.500

28.500

28.500

28.500

28.500

(103003 – Openbare orde en veiligheid) Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan Wat gaan wij ervoor doen In 2012 is het project “Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan” (KVU) opgestart, met als doel het vergroten van de veiligheid en het verminderen van overlast in het uitgaansgebied. Het KVU maakt onderdeel uit van het Integraal Veiligheidsbeleid van de gemeente en heeft een positieve invloed op de leefbaarheid en veiligheid in de binnenstad. Onder externe begeleiding wordt in het project samengewerkt met politie, horecaondernemers en bewoners. Gezien de behaalde resultaten van afgelopen jaren en de positieve effecten voor de veiligheidsbeleving in de binnenstad, is besloten het project te continueren. Wat gaat het kosten Het project “Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan” (KVU) maakte t/m 2015 onderdeel uit van het Stads- en Regiocontract 2012-2015, zoals destijds afgesloten met de provincie. Met de beëindiging van genoemd contract stopte ook de financiering. Financiële dekking van het project voor 2016 is geborgd. Met het continueren van het project is een structureel budget benodigd van € 28.500,- (onderwerp betreft uitvoering van collegebesluit 17 november 2015).

1.04 Een passend wijkvoorzieningenniveau Nieuw beleid Juridisch Deel programma THEMA1 Zorgzame stad ER104 Een passender wijkvoorzieningenniveau

Omschrijving

Uitbreiding 4 lokalen Biezenplein Sanering asbest 3-tal onderwijsacc. Uitbreiding 4 lokalen Het Kompas Herstel constructiefouten onderwijsgeb. ER104 Een passender wijkvoorzieningenniveau - Totaal

Jaarschijf 2017 0 70.000 0 150.000 220.000

Jaarschijf 2018 63.000 0 62.000 0 125.000

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

63.000 0 62.000 0 125.000

63.000 0 62.000 0 125.000

(104001 – Primair onderwijs huisvesting) Asbestsanering onderwijsaccommodaties Wat gaan wij ervoor doen Om te voldoen aan de wettelijke verplichting voor adequate huisvesting is het noodzakelijk bij een drietal onderwijsgebouwen aangetroffen asbest te verwijderen. Betreft de basisscholen Dominicus Savio en De Schakel, en gymzaal C. Huijgenslaan. Uitgaven zijn juridisch verplicht, onder meer op grond van de Wet op het Primair Onderwijs (WPO). De voorgenomen vervanging van de kozijnen kan niet worden uitgevoerd zonder eerst de asbestsanering van de dakoverstekken uit te voeren. Wat gaat het kosten Op basis van een uitgevoerde asbestinventarisatie is een eenmalig budget geraamd van € 70.000,-. (104001 – Primair onderwijs huisvesting) Uitbreiding onderwijshuisvesting De Biezen Wat gaan wij ervoor doen In 2014 is de 12-klassige onderwijsaccommodatie aan het Biezenplein in Drielanden West opgeleverd. Bij basisscholen ‘Alfons Ariëns’ en ‘Het Startblok’ is sprake van een hogere groei dan eerder geprognosticeerd. Daardoor is er vanaf 1 augustus 2018 behoefte aan extra lokalen. In het ontwerp van de onderwijsaccommodatie is rekening gehouden met de mogelijkheid van uitbreiding met maximaal 4 lokalen. Uitgangspunt is, dat de voorgenomen uitbreiding tijdig is gerealiseerd om dure noodhuisvesting te voorkomen.


- 18 -

Wat gaat het kosten Voor een uitbreiding met 4 lokalen (omvang van 460 m²) is een investering geraamd van € 1,0 miljoen. De structurele kapitaallasten zijn voor het eerste jaar (vanaf 2019) berekend op € 63.000,-. (104001 – Primair onderwijs huisvesting) Uitbreiding onderwijshuisvesting ‘Het Kompas’ Wat gaan wij ervoor doen Bij basisschool ‘Het Kompas’ is sprake van meer groei dan eerder geprognosticeerd. Door de huidige leerlingengroei en te verwachten bevolkingstoename in de wijk Waterfront is vanaf 1 augustus 2018 behoefte aan extra lokalen. Dat komt mede, doordat het onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen (Leonardo) is uitgebreid met extra groepen. Een deel van die laatste aanwas komt uit de regio, waarvoor de gemeente geen extra onderwijsgelden van het Rijk ontvangt. Uitgangspunt is dat de voorgenomen uitbreiding tijdig is gerealiseerd, om dure noodhuisvesting te voorkomen. Wat gaat het kosten Voor een uitbreiding met 4 lokalen (extra verdieping van 525 m²) is een investering geraamd van € 1,0 miljoen. De structurele kapitaallasten zijn voor het eerste jaar (vanaf 2019) berekend op € 62.000,-. (104001 – Primair onderwijs huisvesting) Herstel constructiefouten onderwijsgebouwen Wat gaan wij ervoor doen Om te voldoen aan de wettelijke verplichting voor adequate huisvesting wordt bij een vijftal onderwijsgebouwen het voegwerk hersteld. Op basis van uitspraak van de Raad van State is vastgelegd, dat indien het voegwerk niet de juiste voeghardheid heeft er sprake is van een constructiefout in de zin van de regelgeving onderwijshuisvesting. In die zin is er een juridisch recht op bekostiging. Betreft de schoolgebouwen Fontanus, De Schakel, Dominicus Savio, De Parel en gymzaal C. Huijgenslaan. Wat gaat het kosten Voor het opvangen van de herstelkosten is een eenmalig bedrag geraamd van € 150.000,-.


- 19 -

2.2 Thema 2 de Aantrekkelijke stad Algemene doelstelling Wij willen een stad realiseren en in stand houden, waarin het aantrekkelijk is om te wonen, te werken, te leven en te verblijven.


- 20 -

Algemeen Algemene doelstelling In 2031 is Harderwijk een gemeente met een aantrekkelijk woonklimaat. Dat wil zeggen, dat het in Harderwijk prettig wonen, werken en verblijven is. Die aantrekkelijkheid wordt bepaald door verschillende factoren, zoals bijvoorbeeld de aanwezigheid van banen en de aanwezigheid van verschillende woonattracties. Woonattracties zijn voorzieningen in of kenmerken van een stad/gemeente, waar mensen in hun woonbeslissing of vestiging van een bedrijf rekening mee houden. Dat zijn voorzieningen in een stad die het woongenot kunnen verhogen, zoals cultuur, horeca en winkels of kenmerken van de gemeente zoals: een prettig klimaat, een mooi uitzicht, schone lucht, de nabijheid van natuur en openbaar groen maar ook rust en veiligheid. De algemene doelstelling is het realiseren en in stand houden van een aantrekkelijke stad om in te wonen, werken, leven en verblijven. Wij richten ons hierbij op de volgende subdoelstellingen:  meer regionale centrumvoorzieningen;  hogere kwaliteit van de woonomgeving;  een duurzamere samenleving;  meer ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden;  betere (banen)bereikbaarheid. Soort Deel programma THEMA2 Aantrekkelijke stad Bestaand beleid ER201 Meer regionale centrumvoorzieningen voorbereiding ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving begroting ER203 Een duurzamere samenleving ER204 Meer ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkh. Bestaand beleid voorbereiding begroting - Totaal Juridisch verplicht ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving Juridisch verplicht - Totaal Bestuurlijk verplicht ER201 Meer regionale centrumvoorzieningen ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving ER203 Een duurzamere samenleving ER204 Meer ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkh. Bestuurlijk verplicht - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad - Totaal

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

6.531.617 8.174.730 73.386 756.824 15.536.558 0 0 8.725 190.340 30.000 75.000 304.065 15.840.623

6.343.652 8.199.535 73.386 894.824 15.511.398 52.792 52.792 8.725 152.980 0 50.000 211.705 15.775.895

Jaarschijf 2019 6.307.180 8.156.938 73.386 894.824 15.432.329 52.792 52.792 8.725 162.430 0 0 171.155 15.656.276

Jaarschijf 2020 6.269.322 8.142.788 73.386 894.824 15.380.321 52.792 52.792 8.725 171.880 0 0 180.605 15.613.718

2.01 Meer regionale centrumvoorzieningen Nieuw beleid Bestuurlijk Deel programma THEMA2 Aantrekkelijke stad ER201 Meer regionale centrumvoorzieningen

Omschrijving

Aanpassing krediet atletiekaccom. Athlos ER201 Meer regionale centrumvoorzieningen - Totaal

Jaarschijf 2017

Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf 2018 2019 2020

8.725

8.725

8.725

8.725

8.725

8.725

8.725

8.725

(201004 – Buitensportaccommodaties) Uitbreiding atletiekaccommodatie Athlos Wat gaan wij ervoor doen Beschikbaar stellen van voldoende middelen om de atletiekaccommodatie na aanpassing te laten voldoen aan de laatste kwaliteits- en veiligheidsnormen van de landelijke atletiekbond. Op basis van raadsbesluit 7 januari 2016 is de eerdere raming van het krediet aangepast en zijn de financiële effecten conform besluit in deze Kadernota verwerkt. Wat gaat het kosten De aanpassing van het krediet voor o.a. de aanleg van 2 sprintlanen en een installatie polsstokhoogspringen bedraagt € 64.620,- tot een nieuw krediet van € 147.620,-. De extra kapitaallasten


- 21 -

per 2017 zijn geraamd op structureel € 8.725,- (onderwerp betreft tevens uitvoering van collegebesluit 1 december 2015).

2.02 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving Nieuw beleid Juridisch Deel programma THEMA2 Aantrekkelijke stad ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving

Omschrijving

Jaarschijf 2017

Uitbreiding begraafplaats Elzenhof fase 2 ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving - Totaal

Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf 2018 2019 2020

0

52.792

52.792

52.792

0

52.792

52.792

52.792

(202006 – Begraafplaatsen) Uitbreiding begraafplaats Elzenhof (fase 2) Wat gaan wij ervoor doen In de oorspronkelijk vastgestelde plannen met betrekking tot de uitbreiding van begraafplaats Elzenhof zou fase 2 in 2008 worden opgepakt. Bij een destijds uitgevoerde ‘Evaluatie begraafplaatsen’ is de uitbreiding al uitgesteld naar 2014. Gezien de huidige ontwikkelingen wordt er nu rekening mee gehouden, dat vanaf 2018 een uitbreiding van de begraafplaats noodzakelijk is. Wat gaat het kosten Voor de aanleg van paden, groenvoorzieningen en graven is een investering geraamd van € 870.095,-. De structurele kapitaallasten (ingaande 2019) zijn berekend op € 52.792,-. Deze lasten worden na realisatie betrokken bij de dan op te stellen c.q. te actualiseren tarieven begraafplaats. Bestuurlijk Deel programma THEMA2 Aantrekkelijke stad ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving

Omschrijving

Onderhoudskosten Harderweide Effecten aank. percelen grond Weiburg Verv. Wijkkunstgrasspeelveldjes ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving - Totaal

Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf 2017 2018 2019 2020 74.340 116.000 0 190.340

138.805 0 14.175 152.980

138.805 0 23.625 162.430

138.805 0 33.075 171.880

(202002 – Openbaar groen) Onderhoudskosten Harderweide Wat gaan wij ervoor doen Voor de wijk Drielanden zijn destijds bij aanleg van de wijk ontwerpnormen afgesproken voor de hoeveelheid groen, wegen, spelen en water ten opzichte van het aantal voordeuren. Op basis van deze normen vindt in het eerste jaar na aanleg een aanpassing van de beheersbegroting plaats voor de nieuw aangelegde wijken/wijkdelen (areaaltoename door overdracht van grondbedrijf naar beheer algemene dienst). De huidige budgetten lopen niet meer in de pas en dient de begroting te worden bijgesteld om adequaat beheer en onderhoud volgens de afgesproken onderhoudsnormen in Drielanden te kunnen uitvoeren. Wat gaat het kosten Aanpassing van de begrotingsramingen vindt gefaseerd plaats. Voor de jaarschijf 2017 is de aanpassing vooreerst geraamd op € 74.340,-. Voor de jaarschijf 2018 en volgende jaren aanvullend € 64.465,-. Daarmee komt de structurele aanpassing vanaf 2018 op € 138.805,- in totaal. (202002 – Openbaar gebied) Effecten aankoop percelen grond Industrieterrein Weiburg Wat gaan wij ervoor doen Bij raadsbesluit van 3 december 2015 is door de raad een krediet beschikbaar gesteld voor aankoop van percelen grond, gelegen op industrieterrein Weiburg (voormalig Struikterrein). De uit deze investering voortvloeiende kosten worden conform raadsbesluit betrokken bij deze Kadernota. Wat gaat het kosten


- 22 -

De jaarlijkse kosten bestaan uit rente, (minimaal) onderhoud en zakelijke heffingen als OZB en waterschapslasten. Voor de jaarschijf 2017 is voorlopig een budget opgenomen van € 116.000,-. In lijn met het door de raad aangenomen amendement van 3 december 2015 volgt nog nadere advisering over de meerjarige dekking, gedurende het tijdelijk gebruik van het terrein van maximaal 10 jaar. De uitkomsten van die advisering met daarin de plannen voor tijdelijke woningen op het voormalige Struikterrein (pop-up wijk) willen wij betrekken bij de begroting dit najaar. Voor meer achtergrondinformatie wordt tevens verwezen naar hoofdstuk 3.2 Ontwikkelingen. (202002 – Openbaar groen) Vervanging kunstgrasvelden in de wijken Wat gaan wij ervoor doen De gemeente heeft in beheer en onderhoud circa 175 speelplaatsen (inclusief sportveldjes) en ruim 700 speel- en sporttoestellen. Daarbij ook de zorg voor de bijbehorende (val)ondergronden, hekwerken en overige inrichtingselementen, zoals doelen, baskets en tennistafels. In de gefaseerde vervanging van de kunstgrasvelden en overige inrichtingselementen staat een veilige omgeving voor het spelende kind voorop, op basis van de daarvoor geldende regelgeving (Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen). Basis voor deze informatie en het vraagstuk van vervanging ligt besloten in het IBOR “Samen kleuren wij de Stad”, vastgesteld bij raadsbesluit van 27 november 2014. Wat gaat het kosten Om invulling te kunnen geven van de voorgenomen vervanging van de kunstgrasvelden in de wijken is een totaalkrediet benodigd van € 255.000,-. Geplande uitvoering is gefaseerd. Voor 2017 € 105.000,-, voor 2018 € 70.000,- en voor 2019 eveneens € 70.000,-. De bijbehorende kapitaallasten bedragen structureel het eerste jaar na realisatie vanaf 2018 € 14.175,-, vervolgens vanaf 2019 vermeerderd met € 9.450,- en vanaf 2020 met nog eens € 9.450,-; totale last vanaf 2020 bedraagt structureel € 33.075,-.

2.03 Een duurzamere samenleving

Nieuw beleid Bestuurlijk Deel programma THEMA2 Aantrekkelijke stad ER203 Een duurzamere samenleving

Omschrijving

Jaarschijf 2017

Uitvoering Routekaart duurz.klimaatneutraal ER203 Een duurzamere samenleving - Totaal

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

30.000

0

0

0

30.000

0

0

0

(203001 – Duurzaamheid) Uitvoering Routekaart duurzaam klimaatneutraal Wat gaan wij ervoor doen De gemeente zet ten aanzien van duurzaamheid in op een (op termijn) duurzame en klimaatneutrale gemeente. De eerste ambitie, vastgesteld in het klimaatbeleid, betreft een CO² reductie van 45% in het jaar 2031 ten opzichte van 2010. Om deze doelstelling te kunnen realiseren, voert de gemeente een actief klimaatbeleid, gericht op diverse sectoren waaronder windenergie. In maart 2014 is o.m. besloten ruimtelijke medewerking te verlenen voor het realiseren van windenergie in 2 zoekzones binnen Harderwijk, Lorentz II/III en de Leuvenumseweg. Wat gaat het kosten Voor het begeleiden van een projectontwikkelingstraject, de vergunningen, de ontheffingen en MER – procedure voor de ontwikkeling van windenergie, is voor 2017 een eenmalig budget geraamd van € 30.000,-.


- 23 -

2.04 Meer ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden Nieuw beleid

Bestuurlijk Deel programma Omschrijving THEMA2 Aantrekkelijke stad ER204 Meer ruimtelijke Implementatie gevolgen Omgevingswet ontwikkelingsmogelijkh. ER204 Meer ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkh. - Totaal

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

75.000

50.000

0

0

75.000

50.000

0

0

(204001 – Ruimtelijke ordening) Implementatie gevolgen Omgevingswet Wat gaan wij ervoor doen De nieuwe Omgevingswet, die naar verwachting in 2018 in werking treedt, integreert meer dan 20 wetten en honderden regelingen op het gebied van de fysieke leefomgeving. Hieronder vallen onderwerpen als: bouwen, milieu, waterbeheer, ruimtelijke ordening, monumentenzorg en natuur. De implementatie kost veel tijd en inbreng van expertise. Op basis van een implementatieplan zal nader invulling worden gegeven aan het proces van invoering. Onderwerp is gebaseerd op een aangenomen ‘Motie Verminderde regeldruk’, reserveren van middelen voor de implementatie van de Omgevingswet (raadsvergadering van 12 november 2015). Wat gaat het kosten Voor de jaarschijven 2017 en 2018 wordt hiervoor een eenmalig budget geraamd van € 75.000,respectievelijk € 50.000,-.


- 24 -

2.3 Thema 3 de Ondernemende stad Algemene doelstelling Wij willen de economische kracht van Harderwijk behouden en zo mogelijk versterken.


- 25 -

Algemeen Algemene doelstelling Harderwijk wil een ondernemende stad zijn. Wij streven naar een samenleving waar de mensen gestimuleerd worden en de ruimte krijgen om te ondernemen. Daarbij is het belangrijk, dat het opleidingsniveau van de beroepsbevolking stijgt en dat er ruimte is voor culturele vernieuwing. Ook is het van belang dat Harderwijk zich meer dan nu profileert als centrumstad in de regio. De sectoren zorg en toerisme krijgen in lijn met de regiovisie, naast de andere sectoren, extra aandacht. De algemene doelstelling is het versterken en behouden van de economische kracht van Harderwijk. Die economische kracht wordt bepaald door de omvang en samenstelling van de beroepsbevolking, de kwaliteit van de werklocaties, de mate van groei en innovatie in het bedrijfsleven en het imago en de profilering van Harderwijk als economisch centrum van de regio. Om dit te bereiken zijn de volgende doelstellingen gekozen:  groei van de werkgelegenheid;  aantrekkelijker en sterkere werklocaties;  hoger gemiddeld opleidingsniveau;  groter aandeel kenniseconomie en meer innovatie;  sterkere recreatie- en zorgsector;  meer culturele vernieuwing;  sterkere centrumfunctie;  verbeterde dienstverlening aan ondernemers. Soort Deel programma THEMA3 Ondernemende stad Bestaand beleid ER301 Aantrekkelijker en sterkere werklocaties voorbereiding ER302 Sterkere economische sectoren begroting ER303 Verb. aansl. vraag aanbod arbeidsmarkt ER304 Versterken profiel van Harderwijk Bestaand beleid voorbereiding begroting - Totaal Bestuurlijk verplicht ER301 Aantrekkelijker en sterkere werklocaties ER302 Sterkere economische sectoren Bestuurlijk verplicht - Totaal THEMA3 Ondernemende stad - Totaal

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

-1.262.340 498.457 74.879 347.298 -341.706 835.000 75.000 910.000 568.294

Jaarschijf 2019

-1.364.669 498.457 74.879 325.890 -465.444 1.072.000 75.000 1.147.000 681.556

-1.514.475 498.457 74.879 265.189 -675.950 1.076.000 75.000 1.151.000 475.050

Jaarschijf 2020 -1.505.468 498.457 74.879 264.489 -667.643 1.076.000 75.000 1.151.000 483.357

3.01 Aantrekkelijker en sterkere werklocaties Nieuw beleid Bestuurlijk Deel programma Omschrijving THEMA3 Ondernemende stad ER301 Aantrekkelijker en sterkere Aanpassing raming leges parkeren werklocaties Stedelijke herkaveling Tonselse Veld ER301 Aantrekkelijker en sterkere werklocaties - Totaal

Jaarschijf 2017 805.000 30.000 835.000

Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf 2018 2019 2020 1.072.000 0 1.072.000

1.076.000 0 1.076.000

1.076.000 0 1.076.000

(301001 – Parkeren) Aanpassing parkeeropbrengsten Wat gaan wij ervoor doen De begrotingsramingen geven door verschillende oorzaken geen reëel beeld meer ten opzichte van de werkelijke parkeeropbrengsten. Dit is mede een gevolg van eerdere bestuurlijke keuzen en de economische omstandigheden. Op basis van een geactualiseerde parkeervisie zijn op basis van o.a. de baten 2014 en 2015 reële ramingen opgesteld voor de toekomstige parkeerexploitatie. Het geheel van aanbevelingen van de parkeerproef, zoals opgenomen in de Parkeernota en het reëel ramen van de opbrengsten, leidt tot een aanzienlijke aanpassing van de begroting.


- 26 -

Wat gaat het kosten De effecten van de Herziening parkeerbeleid en parkeertarieven Binnenstad worden per 2017 geraamd op € 805.000,- en vanaf 2018 op ruim € 1,07 miljoen structureel per jaar (onderwerp betreft de uitvoering van collegebesluit 15 maart 2016). (301002 – Algemene Economische Zaken) Stedelijke herverkaveling Tonselseveld Wat gaan wij ervoor doen Onderwerp betreft uitvoering van de Strategienota Vitale vakantieparken Harderwijk, vastgesteld bij raadsbesluit van 8 januari 2015. Samen met de provincie Gelderland en de gemeente Ermelo wordt in het kader van het project Vitale Vakantieparken het pilotproject Stedelijke herverkaveling voor het gebied Tonselse Veld opgestart. Om er voor te zorgen dat het gebied in zijn totaal wordt aangepakt, verbeterd en weer ontwikkelperspectief krijgt, trekken beide gemeenten en de provincie samen op. Wat gaat het kosten Voor de benodigde expertise en capaciteit wordt voor 2017 het gemeentelijk aandeel voor Harderwijk geraamd op een eenmalig bedrag van € 30.000,-.

3.02 Sterkere economische sectoren Nieuw beleid Bestuurlijk Deel programma Omschrijving THEMA3 Ondernemende stad ER302 Sterkere economische sectoren Visie ontwikkelen op andere Binnenstad ER302 Sterkere economische sectoren - Totaal

Jaarschijf 2017 75.000 75.000

Jaarschijf 2018 75.000 75.000

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

75.000 75.000

75.000 75.000

(302001 – Centrumfunctie) Visie op andere Binnenstad Wat gaan wij ervoor doen Onderwerp vormt een onderdeel van de Strategische Raadsagenda. Basis voor de visie vormen de analyse en gesprekken met de diverse stakeholders. Bijbehorend actieplan met korte en lange termijn acties, zal jaarlijks worden geactualiseerd en geprioriteerd om continue te kunnen blijven inspelen op ontwikkelingen. De middelen worden gebruikt om de verschillende acties te realiseren, (procesmatig) te ondersteunen, expertise in te huren of elders middelen te genereren. Zaken die aan bod komen zijn divers en uiteenlopend van karakter, zoals positionering deelgebieden met verschillende sferen, functionele ontwikkelingsmogelijkheden, aanpak leegstand, herontwikkeling c.q. renovatie Vuldersbrink, herinrichting Smeepoortstraat, samenwerkingsstructuren, rol van stakeholders, enzovoort. Wat gaat het kosten Voor uitvoering van diverse acties wordt per 2017 en volgende jaren een structureel budget geraamd van € 75.000,-. Indien extra gemeentelijke middelen wenselijk zijn, wordt dit betrokken bij een volgende Kadernota. Onderwerp is mede gebaseerd op uitvoering raadsbesluit 12 november 2015, amendement “Actieplan Visie op een andere Binnenstad”.


- 27 -

2.4 Thema 4 de Verbindende stad Algemene doelstelling Wij willen dat Harderwijk een verbindende stad is waarin bestuurders, inwoners, bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen binnen en buiten de gemeente in samenwerking met elkaar de gestelde doelen bereiken.


- 28 -

Algemeen Algemene doelstelling De Stadsvisie Harderwijk 2031 is uitgewerkt in de structuurvisie. Vanuit sociaal, economisch en ruimtelijk perspectief is informatie bijeengebracht over de huidige situatie in Harderwijk en zijn ontwikkelingen en trends gesignaleerd. Hoewel wij niet in staat zijn alles exact te voorspellen is het voor ons duidelijk, dat als gevolg van de gesignaleerde ontwikkelingen in de komende 15 jaar veranderingen in de Harderwijker samenleving optreden, die om een (ander) gemeentelijk antwoord vragen. De afstand tussen wat inwoners en ondernemers willen en dat wat de overheid vanuit het algemeen belang aan beleid voorstaat, willen wij verkleinen. De algemene doelstelling is om Harderwijk een verbindende stad te laten zijn waarin bestuurders, inwoners, bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen binnen en buiten de gemeente in samenwerking met elkaar de gestelde doelen bereiken. Bij de Verbindende stad gaat het in hoofdlijnen om de volgende doelstellingen:  betere dienstverlening;  meer bestuurskracht;  meer partnerschap en samenwerking. Soort Deel programma THEMA4 Verbindende stad Bestaand beleid ER401 Betere dienstverlening voorbereiding ER402 Meer bestuurskracht begroting ER403 Meer partnerschap en samenwerking ER404 Bestuur Bestaand beleid voorbereiding begroting - Totaal THEMA4 Verbindende stad - Totaal

Jaarschijf 2017 565.623 65.090 531.296 9.064.965 10.226.974 10.226.974

Jaarschijf 2018 565.479 65.090 531.789 9.103.674 10.266.032 10.266.032

Jaarschijf 2019 565.435 65.090 531.789 9.087.739 10.250.052 10.250.052

Jaarschijf 2020 565.391 65.090 531.789 9.086.510 10.248.780 10.248.780

Binnen Thema 4 de Verbindende stad zijn op basis van deze Kadernota geen beleidsmutaties.


- 29 -

2.5 Thema 5 Waterfront

Algemene doelstelling Met het project Waterfront beogen wij een aantal knelpunten van de stad ten aanzien van bereikbaarheid, woonen verblijfskwaliteit op te lossen. Door middel van een integrale aanpak willen wij de stad voor bewoners, bedrijven en bezoekers aantrekkelijker maken.


- 30 -

Algemeen

Algemene doelstelling Door realisering van het plan Waterfront wordt Harderwijk weer een stad aan het water. De relatie met het open water is in de loop der jaren verminderd. Waar de stad ooit grensde aan de Zuiderzee, ligt nu het Dolfinarium. De jaarlijkse stroom aan bezoekers heeft in toenemende mate geleid tot verkeers- en parkeerproblemen. Het gebied wordt nu grotendeels als parkeerterrein gebruikt voor bewoners en werkers in de binnenstad, en voor bezoekers van het Dolfinarium. De boulevard is dan ook verworden tot een gebied zonder kwaliteit en het water is hier nog nauwelijks waarneembaar. Bovendien grensde de binnenstad aan het industriegebied Haven, dat milieuhinder veroorzaakte en waarbij in het verleden de bodem met asbest is verontreinigd. Het project Waterfront Harderwijk heeft onder meer tot doel om deze knelpunten weg te nemen. Een nieuw woongebied Grenzend aan de oude Binnenstad wordt de komende jaren een gevarieerd, door water dooraderd woongebied gerealiseerd (‘Waterstad’). Hier verrijzen de komende jaren (in de periode tot aan 2024) circa 1.400 woningen voor diverse doelgroepen. De beleving van wonen aan het water wordt versterkt door de aanleg van een nieuwe jachthaven. De bestaande boulevard wordt verlengd, waardoor een aantrekkelijk woonmilieu ontstaat met een stedelijke allure. Op het Zuidereiland zijn inmiddels de eerste woningen gerealiseerd. Een nieuw bedrijventerrein Deze ontwikkeling van wonen in Waterfront-Zuid kan pas op gang komen, nadat de in het gebied gevestigde (veelal watergebonden) bedrijven worden verplaatst naar elders. Om uitplaatsing mogelijk te maken is een nieuw bedrijventerrein Uitbreiding Lorentzhaven aan de rand van het Veluwemeer aangelegd. De bedrijven uit het voormalig industriegebied Haven zijn inmiddels verplaatst. Daarmee is een essentiële voorwaarde voor de ontwikkeling van een woongebied ‘Waterstad’ vervuld. De boulevard De ontwikkelingen in Waterfront-Zuid hebben niet alleen betrekking op de realisering van het woongebied Waterstad maar ook op het gebied tussen de binnenstad en het Dolfinarium. Om de kwaliteit van dit gebied aanmerkelijk te verbeteren, maken de bestaande parkeerterreinen op de boulevard plaats voor een binnenhaven en een passantenhaven. De boulevard wordt versmald en ingericht als een autoluw verblijfsgebied met bijbehorende recreatieve en commerciële voorzieningen (‘leisure’). De boulevard wordt in noordoostelijke richting verlengd. Het strandeiland Bij het westelijke uiteinde van de boulevard is als eerste onderdeel van Waterfront-Zuid (gefaseerd) het Strandeiland aangelegd. In eerste instantie met een tijdelijke inrichting voor een periode van circa 5 jaar. Na die 5 jaar krijgt (in een tweede fase) de inrichting zijn definitieve vorm. Parkeervoorzieningen Ter vervanging van de parkeerterreinen op de boulevard worden dichtbij de binnenstad en het Dolfinarium twee parkeergarages gebouwd. Bovendien wordt, voor het parkeren van het grote aantal auto's van de Dolfinariumbezoekers in de zomermaanden, in Waterfront-Noord langs de N302 een groot parkeerterrein aangelegd: het Overloopterrein. Gedurende de realisering van het Waterfront zal in benodigde parkeercapaciteit worden voorzien door tijdelijk gebruik van delen van het oude industriegebied Haven, nadat bodemsanering aldaar heeft plaatsgevonden. Natuur Het Waterfront grenst aan en ligt gedeeltelijk binnen het Natura 2000-gebied Veluwerandmeren. Om te voorkomen dat het project Waterfront negatieve effecten veroorzaakt op natuur en milieu worden diverse maatregelen genomen. Zo zal het bedrijventerrein Lorentzhaven en het Overloopterrein worden omzoomd door een brede groenzone. En in het Veluwemeer (Waterfront-Noord) en in het Wolderwijd (Waterfront-Zuid) worden rustgebieden voor watervogels gerealiseerd. Daarnaast wordt ingezet op natuurontwikkeling in het weidevogelgebied De Mheenlanden binnen Waterfront-Noord. Voorwaardelijk aan uitvoerbaarheid van het plan Waterfront als geheel, wordt in gebied Mheenlanden uitvoering gegeven aan gefaseerde natuurontwikkeling. Dit op basis van convenantafspraken met


- 31 -

natuurverenigingen. Dit deel van de gebiedsontwikkeling gaat gepaard met verwerving en levering van gronden. Voor de collegeperiode 2014-2018 is het project Waterfront gelabeld als speerpunt van beleid. Vanuit de provincie wordt dat ondersteund door de kwalificatie als Gelders Sleutelproject (vanuit het samenwerkingsverband Stad & Regio) voor de periode tot en met 2017. Deze provinciale steun is bijzonder waardevol in het verwezenlijken van de gemeentelijke ambities. De financiële huishouding van dit langlopend project is geregeld in een specifieke grondexploitatie. Gegeven dit feit is er geen sprake van (extra) financiële opgaven die aan de orde komen via het spoor van deze Kadernota 2017-2020. Vanuit dat kader wordt hier volstaan met de opmerking, dat het tekort op de grondexploitatie Waterfront is gedekt uit de gemeentelijke reserves. Het saldo van risico’s en kansen met betrekking tot het Waterfront – zoals dat blijkt uit de risicoparagraaf vanuit de grondexploitatie Waterfront – is gedekt uit het gemeentelijk weerstandsvermogen. Ontwikkelingen 2017 en verder De komende jaren zullen de volgende activiteiten centraal staan:  Verdere planuitwerking en realisatie van de woongebieden in fase 2 Waterfront door de vof Ontwikkelingscombinatie Waterfront. In de periode tot en met 2019 zullen de gebieden Zuidereiland, Watersportboulevard, Noordereiland en Bakens worden gerealiseerd. De gemeente heeft daarin een belangrijke faciliterende, toetsende en begeleidende rol.  De in 2016 gestarte werkzaamheden in het kader van de transformatie van het Boulevardgebied zullen worden vervolgd. Daarbij gaat het met name om de aanleg van het openbaar gebied (inclusief bruggen) en de realisatie van de opstallen (commerciële functies en parkeergarage Dolfinariumeiland). Uitgangspunt is, conform het Hoofdlijnenakkoord (HLA 2011), dat het gebied per begin januari 2019 gereed zal zijn.  De werkzaamheden in het Boulevardgebied vragen om tijdelijke voorzieningen, met name ook voor het toeristisch en vergund parkeren. Realisatie en exploitatie van deze tijdelijke voorzieningen vallen buiten het kader van de grondexploitatie Waterfront.  De omvangrijke bodemsaneringsoperatie in het oude havengebied-Zuid zal voor eind 2016 zijn afgerond. Aansluitend vindt de fase van nazorg plaats.  Inmiddels is voor Fase 3 binnen Waterfront-Zuid het denkproces op gang gebracht, dat middels een marktanalyse en -verkenning leidt tot (een herijking van) de stedenbouwkundige en programmatische uitgangspunten, op basis waarvan vervolgens tot een ontwikkelstrategie kan worden besloten. Planvoorbereiding voor Fase 3 is gericht op realisatie woningbouw vanaf 2019/2020.  De voorbereiding van de aanleg van het Overloopparkeerterrein wordt hervat, teneinde begin 2019 het terrein te hebben gerealiseerd. Waarbij, in relatie tot de grondbalans Waterfront dan wel afspraken met de Provincie, een deel van het werk wellicht eerder dan in 2019 wordt gerealiseerd.  Met het in gebruik nemen van het Overloopparkeerterrein kunnen de voorzieningen voor tijdelijk parkeren in het deelgebied van fase 3 worden opgeheven. Daarna kan het programma voor Fase 3 worden gerealiseerd.

Soort Deel programma THEMA5 Waterfront Bestaand beleid ER501 Waterfront voorbereiding begroting Bestaand beleid voorbereiding begroting - Totaal THEMA5 Waterfront - Totaal


Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf 2017 2018 2019 2020 0

0

0

0

0 0

0 0

0 0

0 0

- 32 -


- 33 -

2.6 Thema 6 Algemene dekkingsmiddelen en financieringen Algemene doelstelling In dit onderdeel worden de lasten en baten opgenomen, die niet direct zijn toe te rekenen aan de overige thema’s. Het gaat hierbij om treasury, de algemene belastingen, de algemene uitkering uit het Gemeentefonds en diverse administratieve (stel)posten. Opgenomen zijn ook de ramingen van eventuele dekkingsmaatregelen, die nodig zijn om een sluitende meerjarenbegroting te krijgen. Centraal staat een gezonde financiële positie en verantwoorde gemeentelijke lasten.


- 34 -

Algemeen Algemene doelstelling Onder dit onderdeel zijn de niet aan de overige thema’s toe te rekenen lasten en baten opgenomen. Het gaat hierbij om treasury, de algemene belastingen, de algemene uitkering uit het Gemeentefonds en diverse administratieve stelposten. Opgenomen worden in dit thema ook de ramingen van eventuele dekkingsmaatregelen, die nodig zijn om een reële en structureel evenwichtige (meer)jarenbegroting te presenteren. Per onderwerp wordt een korte toelichting gegeven over een aantal ontwikkelingen voor de periode 2017-2020. Daarbij is de informatievoorziening gebaseerd op de stand van zaken maart 2016. Soort Deel programma THEMA6 Alg. dekkingsmiddelen en financieringen Bestaand beleid ER601 Algemene uitkeringen voorbereiding ER602 Belastingen begroting ER603 Financieringen ER604 Algemene baten en lasten Bestaand beleid voorbereiding begroting - Totaal THEMA6 Alg. dekkingsmiddelen en financieringen - Totaal

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

-58.612.290 -11.729.398 -4.855.843 6.041.751 -69.155.779 -69.155.779

-58.618.987 -11.775.667 -4.719.666 5.398.905 -69.715.415 -69.715.415

-58.823.588 -11.821.936 -4.609.739 5.678.840 -69.576.422 -69.576.422

-59.339.443 -11.868.205 -4.495.335 5.742.040 -69.960.942 -69.960.942

6.01 Algemene uitkeringen Gemeentefonds Algemene uitkering Gemeentefonds Het Gemeentefonds wordt via een groot aantal verdeelmaatstaven uitgekeerd. Op 1 januari 2015 is door de decentralisaties van de Jeugdzorg, AWBZ en Participatie (3D) de omvang van de uitkeringen uit het Gemeentefonds fors toegenomen tot afgerond € 60 miljoen in de periode 2017-2020. Het gemiddeld aandeel in de totale inkomsten van de begroting, uitgedrukt in een percentage, komt daarmee uit op 52% (basisjaar 2017). Over de ontwikkelingen binnen het Gemeentefonds is met de Decembercirculaire 2015 in de raadsvergadering van 18 februari 2016 voor het laatst informatie verstrekt. In de lopende Themabegroting 2016-2019 zijn de volgende bedragen opgenomen voor de jaren 2017-2020. Algemene uitkering Gemeentefonds 2017-2020 (bedragen x € 1.000,-) Jaarschijf Algemene uitkering Transities 3D Totaal

2017 39.621 20.763 60.384

2018 40.045 20.298 60.343

2019 40.407 20.029 60.436

2020 40.928 19.846 60.774

Op basis van de Meicirculaire 2016 zullen nieuwe ramingen worden opgesteld voor 2017 en volgende jaren. Deze circulaire verschijnt echter na het gereedkomen van de Kadernota. Jaarlijks wordt de raad daarom apart geïnformeerd over de uitkomsten en de gevolgen voor de financiële positie. In die nieuwe cijfers wordt door het Rijk rekening gehouden met een doorwerking van de economische ontwikkelingen, de rijksbegroting en de effecten van eventuele wijzigingen in de verdeelmodellen transities sociaal domein. De in de tijd afnemende integratie-uitkering Sociaal domein is het effect van de doorgevoerde bezuinigingen van het Rijk, zoals afgesproken in het Regeerakkoord bij de overheveling van de zorgtaken naar de gemeenten per 1 januari 2015. Vooralsnog wordt er van uitgegaan, dat de transformatie van de zorg ook in de komende jaren budgetneutraal wordt uitgevoerd. Met andere woorden, dat wij uitkomen met de daarvoor van rijkswege beschikbaar gestelde middelen. Voor eventuele tekortsituaties kan een beroep worden gedaan op de bestemmingsreserve Transities Sociaal domein. Deze reserve kent naar de balansdatum 1 januari 2016 met € 6,48 miljoen een zodanige omvang, dat incidentele tegenvallers goed kunnen worden opgevangen. Naast een nieuwe berekening van de accresontwikkelingen 2016-2020 en de loon- en prijscompensatie, wordt in ieder geval in juni 2016 nadere informatie verwacht over onder meer de volgende onderwerpen, die in de afgelopen September- en Decembercirculaire Gemeentefonds 2015 reeds zijn aangekondigd.  Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT): gemeenten worden vanaf 2017 voor macro € 8,8 miljoen gecompenseerd voor de beheerkosten van de BGT, zoals in werking getreden vanaf 1 januari 2016. Omdat op die datum nog niet alle gemeenten volledig over zijn op de BGT loopt de beheerbijdrage in 2016 nog via een landelijk opererend samenwerkingsverband.


- 35 -









2e fase Groot onderhoud Gemeentefonds: de gemeenten worden naar verwachting in kennis gesteld van de uitkomsten verdiepingsonderzoek (sub)cluster VHROSV. Eventuele herverdeeleffecten worden opgevangen binnen de stelpost Kortingen Gemeentefonds (zie ook hierna). Transities sociaal domein: naast eventuele wijzigingen in de verdeelmodellen zal informatie worden verstrekt over de financiële gevolgen van een wijziging van de Jeugdwet per 1 januari 2016 (schrappen ouderbijdrage). Verder zal de integratiebijdrage sociaal domein worden verlaagd met macro € 16,6 miljoen in verband met de PGB- trekkingsrechten. Huishoudelijk hulp toelage: deze middelen, vooreerst beschikbaar gesteld voor 2015 en 2016, worden naar verwachting vanaf 2017 structureel toegevoegd aan de integratie-uitkering WMO. Macro gaat het om € 40 miljoen in 2017, 2018 en 2019, oplopend tot € 50 miljoen in 2020 en € 100 miljoen vanaf de jaarschijf 2021. Verruiming gemeentelijk belastinggebied: het Kabinet heeft bij brief van 8 december 2015 aan de Tweede Kamer gemeld in de zomer van 2016 te willen komen met een voorontwerp van wetsvoorstel, dat als basis kan dienen om vanaf 2019 een verschuiving te realiseren van de inkomstenbelasting naar het gemeentelijk belastinggebied van macro € 4 miljard.

Tot slot wordt met de Meicirculaire ook informatie ontvangen over de aangevraagde suppletie-uitkering Bommenregeling (opsporing en ruiming conventionele explosieven WO-II). Bij raadsbesluit van 18 februari 2016 is een aanvullende tegemoetkoming gevraagd aan het Ministerie van BZK van afgerond € 3,7 miljoen aan werkelijk gemaakte kosten in afgelopen jaar 2015. Stelpost voor opvangen kortingen Gemeentefonds Eerdere Kabinetten, maar ook het huidig Kabinet Rutte-II hebben diverse bezuinigingsoperaties uitgevoerd, om te kunnen blijven voldoen aan de in Europees verband afgesproken tekortnorm op de rijksbegroting van maximaal 3% van het bruto binnenlands product (BBP). Op basis van een behoedzaam begrotingsbeleid is in de afgelopen jaren met de ‘Stelpost kortingen Gemeentefonds’ een zodanige buffer gecreëerd, om daarmee naar beste inschatting de effecten van kortingen op het Gemeentefonds in de afgelopen en toekomende jaren op te kunnen vangen. De stelpost kent de volgende stand, waarbij rekening is gehouden met de onderwerpen uit deze Kadernota (ijkmoment eind maart 2016). Stelpost kortingen Gemeentefonds 2017-2020 (bedragen x € 1.000,-) Jaarschijf Stelpost (buffer) Effecten 2e tranche groot onderhoud Gemeentefonds, (sub)cluster VHROSV Prognose beschikbaar Kadernota 2017-2020

2017 1.645 Pm

2018 1.563 Pm

2019 1.449 Pm

2020 1.270 Pm

1.645

1.563

1.449

1.270

Diverse genomen en mogelijk nog te nemen maatregelen door het Rijk kennen veelal een cumulatief effect. Het is daarom van belang een substantiële buffer beschikbaar te houden. Daarmee wordt voorkomen, dat iedere maatregel van het Rijk met negatieve gevolgen voor het Gemeentefonds direct leidt tot nieuwe bezuinigingen. Een belangrijk aandachtspunt in het beschikbaar houden van een substantiële buffer, is de ingeboekte macrokorting ‘opschaling gemeenten naar 100.000+’ van circa € 975 miljoen uit het huidig Regeerakkoord (te bereiken in 2025), waaraan door het Rijk onverkort wordt vastgehouden. Met de nu nog beschikbare buffer kan de eerder berekende claim van deze kortingsmaatregel van € 1,4 miljoen nauwelijks worden opgevangen (zie ook informatievoorziening Decembercirculaire 2015, raadsstukken 18 februari 2016). Hierbij past de aanvulling, dat er vrijwel geen verdere structurele ruimte meer beschikbaar is voor het opvangen van nieuwe bezuinigingen uit Den Haag binnen de stelpost met een structureel effect. Groot onderhoud Gemeentefonds Onder de benaming ‘Groot onderhoud Gemeentefonds’ is de herijking van de uitgavenclusters, waaruit het Gemeentefonds is opgebouwd, nagenoeg uitgevoerd. In het kader van de 2e fase heeft in de afgelopen maanden een verdiepend onderzoek plaatsgevonden naar de verdeling van de middelen uit het (sub)cluster Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Stedelijke vernieuwing (VHROSV). Dit proces is onder begeleiding van o.a. de VNG, vakdepartementen en de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) begin maart 2016 afgerond. De herverdelingseffecten worden meegenomen in de Meicirculaire Gemeentefonds 2016. Daarbij zullen de effecten voor gemeenten met een groot buitengebied voordelig uitpakken en de meer stedelijke gebieden te


- 36 -

maken krijgen met een negatief effect. Een voor Harderwijk eventueel nadelig herverdeeleffect zal worden opgevangen binnen de stelpost Kortingen Gemeentefonds. Stelpost Taakmutaties Gemeentefonds Met enige regelmaat worden door het Rijk binnen de structuur van het Gemeentefonds middelen beschikbaar gesteld voor een bepaald beleidsdoel. Er zijn ook situaties waar juist middelen uitgenomen worden, omdat het Rijk de betreffende taak niet langer meer financiert. Conform bestaand beleid (raadsbesluitvorming september 2010) worden beide categorieën in afwachting van nadere advisering en bestuurlijke besluitvorming tijdelijk verantwoord in de stelpost ‘Taakmutaties Gemeentefonds’ (dus positief bij een toevoeging en negatief bij een uitname). Voor nieuwe onderwerpen worden de Mei- en Septembercirculaire 2016 afgewacht. De stelpost kent de volgende stand (ijkmoment eind maart 2016). Stelpost Taakmutaties Gemeentefonds 2017-2020 (bedragen x € 1.000,-) Jaarschijf Stelpost Taakmutaties

2017 294

2018 329

2019 331

2020 333

Voor de besteding van de nog beschikbare middelen zullen in de loop van 2016 nadere voorstellen worden gedaan, in samenwerking met de Sociale Dienst Veluwerand (SDV). Zonder uitzondering bestaan de nog beschikbare middelen uit sociaal maatschappelijke onderwerpen, zoals de uitvoering van:  Taaleis Participatiewet (€ 10.000,-). De Wet Taaleis Participatiewet en het Besluit Taaltoets zijn gelijktijdig in werking getreden op 1 januari 2016. Met de Wet Taaleis krijgen gemeenten de verplichting om van bijstandsgerechtigden te verlangen dat zij actief werken aan hun taalvaardigheid. Zonder Nederlands te begrijpen en te spreken is het immers veel moeilijker om aan het werk te komen en daarmee uit de bijstand te komen. Voor sec de uitvoering van de Participatiewet is nog eens een bedrag beschikbaar van € 34.000,-.  Wet vrijlating lijfrenteopbouw (€ 19.000,-). Betreft een compensatie voor de uitvoeringskosten van deze wet. De wet beoogd de lijfrenteopbouw en inkomsten uit arbeid deels vrij te laten voor personen die een beroep doen op algemene bijstand op grond van de Participatiewet en de termijn te verlengen waarin deelnemers aan een pensioenregeling kunnen kiezen voor vrijwillige voortzetting daarvan.  Individuele studietoeslag (€ 63.000,-). De individuele studietoeslag is via een Tweede Kamer – amendement als vorm van bijzondere bijstand in de Participatiewet gekomen. Uit de toelichting op het amendement blijkt dat deze toeslag is bedoeld voor mensen met een arbeidshandicap die volgens de regering een extra steuntje in de rug nodig hebben om te gaan studeren, omdat het voor deze mensen moeilijk is om de studie te combineren met een bijbaan.  Intensivering armoedebeleid (€ 168.000,-). Voor de besteding van deze in mei 2014 door het Rijk beschikbaar gestelde middelen is de Nota Bestaanszekerheid en Inkomensondersteuning opgesteld. Het college heeft bij besluit van 12 april 2016 de raad voorgesteld in te stemmen met deze beleidsnota. Geplande raadsbehandeling is 16 juni 2016. De betreffende middelen zijn door het Rijk beschikbaar gesteld via de Meicirculaire 2014 en de Mei- en Septembercirculaire 2015. Niet bestede gelden vallen in beginsel vrij in het exploitatieresultaat van de Themarekening 2016.


- 37 -

3 Overige aandachtspunten en ontwikkelingen 3.1 Algemeen Dit hoofdstuk gaat in op een aantal relevante ontwikkelingen die niet specifiek in andere hoofdstukken aan de orde zijn gesteld, maar wel van mogelijke invloed zijn op het samenstellen van de nieuwe begroting voor 2017 en de jaren daarna (onderdeel 3.2). Verder wordt aandacht besteed aan de te hanteren technische uitgangspunten voor de Themabegroting 2017-2020 (onderdeel 3.3) en de invulling van de stelpost drempelbedragen (onderdeel 3.4).

3.2 Ontwikkelingen richting 2017 en volgende jaren Algemeen Jaarlijks spelen er diverse ontwikkelingen op uiteenlopende beleidsterreinen, die op het moment van samenstellen van de Kadernota onvoldoende zijn uitgekristalliseerd. Qua achtergrond moet dan worden gedacht aan bijvoorbeeld te verwachten wijzigingen in weten/of regelgeving, marktontwikkelingen, indicaties over mogelijke wijzigingen in beleid en dergelijke. Om bij deze ontwikkelingen toch enig ‘beeld en geluid’ te kunnen geven, volgt in dit deel van de Kadernota een inventarisatie. Deze opsomming is niet uitputtend en indicatief van karakter. Duidelijk is wel dat de ontwikkelingen in de komende jaren invloed uitoefenen op de financiële positie van de gemeente. Hierop zal tijdig dienen te worden geanticipeerd. Daarvoor is binnen onze beleids- en begrotingscyclus de Kadernota het geëigende instrument. Per thema zijn de volgende ontwikkelingen geïnventariseerd. Thema 1 De Zorgzame stad Informele Zorg / Budgetsubsidie Vluchtelingen werk Bij de vorige Kadernota 2016-2019 is voor de jaarschijven 2016 en 2017 een budget van € 10.078,vrijgemaakt voor het beleidsterrein Informele Zorg / Vluchtelingenwerk. Eerder beschikbare middelen waren niet toereikend vanwege het groeiend aantal vluchtelingen in de gemeente. De taakstelling voor de huisvesting van vergunninghouders is recent verdubbeld. Naast de doorgevoerde eenmalige verhoging voor 2015 (raadsbesluit 8 januari 2015), is toen voorgesteld de subsidie ook voor de jaren 2016 en 2017 te verhogen. In de dekking is voorzien door een beroep te doen op de beschikbare middelen pakketmaatregel AWBZ binnen de WMO. Daarmee was een voor de begroting budgettair neutrale uitvoering mogelijk. Bij de toekenning vorig jaar is tevens afgesproken een nieuwe afweging te maken bij de Kadernota 2018-2021. Borgen functie Jeugdcoördinator (JCO) De functie van gemeentelijk jeugdcoördinator is in 2007 ontstaan vanuit een door de provincie Gelderland gefinancierde pilot op basis van de bij lokale professionals en bestuurders al langer gevoelde behoefte aan deze functie. Doel was om de verbinding te leggen tussen preventief gemeentelijk jeugdbeleid en het Justitieel Casus Overleg (JCO) waar politie en justitie afdoeningsbeslissingen nemen met betrekking tot minderjarige verdachten. Door de inbreng van de gemeentelijk jeugdcoördinator kwam relevante informatie beschikbaar over de jongere (over schoolloopbaan, mogelijke jeugdoverlast, zorg en hulpverlening), zodat maatwerk mogelijk werd in een combinatie van zorg en straf. De jeugdcoördinator vertegenwoordigt de gemeenten Putten, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet Elburg, Oldebroek en Hattem. In 2017 stopt de financiering van deze functie via de pilot en worden de gemeenten gevraagd deze functie financieel te borgen. De vraag ligt nu voor of de gemeenten willen bijdragen, zodat de functie van jeugdcoördinator ook na 2017 kan doorgaan in de huidige omvang van 32 uur. De gemeentelijke bijdrage voor Harderwijk is per 2018 vooreerst geraamd op structureel € 25.000,-. Het onderwerp JCO zal nader worden betrokken bij de volgende Kadernota 2018-2021. Mantelzorgers De raad heeft tijdens de vergadering van 21 april 2016 de motie ‘Onderzoek naar belasting mantelzorgers’ aangenomen. Hierin is het college gevraagd om nog bij de Kadernota 2017-2020 geld vrij te maken om de mate van belasting van mantelzorgers de komende jaren te monitoren en de situatie van jonge


- 38 -

mantelzorgers daarin uitdrukkelijk mee te nemen. Het college is voorstander van een integrale visie/beleid waarin meer aandacht komt voor mantelzorg in relatie tot werk, onderwijs, zorg, respijtzorg en de overige aanpalende beleidsterreinen. Voor beleidsontwikkeling en uitvoering van daarbij behorende activiteiten wordt voor 2017 een eenmalig bedrag geraamd van € 35.000,-. Gelet op aard en karakter van het onderwerp is het verdedigbaar voor dit bedrag een beroep te doen op de bestemmingsreserve Transities Sociaal Domein. Nadere uitwerking zal worden betrokken bij de begroting dit najaar. Structurele effecten zullen vervolgens worden betrokken bij de volgende Kadernota 2018-2021. Collectief vraagafhankelijk vervoer De gemeente Harderwijk heeft als doelstelling om alle potentiële reizigers een passende vorm van openbaar vervoer aan te bieden. Een goed functionerend systeem van regiotaxi, als achtervang voor het openbaar vervoer, is hierbij onmisbaar. In de eerste plaats dient de regiotaxi als vervoermiddel van deur tot deur. In de tweede plaats worden veel bestemmingen op de Noord-Veluwe niet door het openbaar vervoer ontsloten. In de derde plaats heeft de regiotaxi een belangrijke functie op momenten dat het “reguliere” openbaar vervoer niet meer rijdt, bijvoorbeeld ’s avonds laat of in het weekend. De uitvoering van ritten van Regiotaxi Gelderland in de regio Noord-Veluwe is vanaf 1 januari 2016 voor de periode van één jaar gegund aan De Vier Gewesten (DVG) Personenvervoer. In 2016 zal het “efficiënt organiseren van vervoersstromen” een vervolg krijgen, aangezien de regio vanaf 2017 aan zet is om met ondersteuning van de provincie Gelderland het regiotaxi-vervoer, leerlingenvervoer, WMO-vervoer, Awbzvervoer, WSW-vervoer en deels het openbaar vervoer te organiseren. Collectief vraagafhankelijk vervoer wordt “basismobiliteit”: iedereen kan zich regionaal zo zelfstandig mogelijk en tegen een redelijk tarief met een vorm van (openbaar) vervoer verplaatsen. De gemeentelijke kosten voor het oprichten van een regionale organisatie en de financiële implicatie van het vervoer basismobiliteit vanaf 1 januari 2017 zijn op voorhand lastig in te schatten, omdat deze van diverse factoren afhankelijk zijn. De gemeentelijke bijdrage basismobiliteit is dan ook afhankelijk van de marktomstandigheden, de omvang van het vervoer, de regionale invulling van de beheertaken en de ritbijdragen die de reiziger betaalt. Vooralsnog zal het huidige budget Regiotaxi voldoende zijn om vanaf 1 januari 2017 te starten met basismobiliteit. Daarbij zal ook de provincie Gelderland de huidige bijdragen, zowel aan het vervoer als aan het beheer, continueren. Project Stationsomgeving In 2014 is gestart met de voorbereiding voor de aanbesteding en daadwerkelijke realisatie van de aanleg van de onderdoorgang en een nieuw Stationsgebouw. De voltooiing van het totale project met al haar onderdelen wordt eind 2016, begin 2017 verwacht. De gemeente is als trekker van het project opdrachtgever van ProRail en NS geworden en staat daarmee tevens aan de lat voor de bekostiging van het verschil in onderhoudskosten ten opzichte van de huidige situatie. De principe afspraken met ProRail en NS Stations over o.a. bekostiging van de realisatie, inzet van mensen ten behoeve van het project en onderhoud na realisatie van de diverse onderdelen van het project, zijn dan ook vastgelegd in een projectovereenkomst (POK). In de advisering aan het college over de POK is al aangegeven dat er nog een aanmelding voor een volgende Kadernota dient te volgen om de jaarlijks terugkerende onderhoudskosten en exploitatiebijdragen inzake de projectonderdelen te kunnen dekken. Naar op dit moment in te schatten is, verwachten wij een jaarlijkse toename in onderhoudskosten van de openbare ruimte van circa € 100.000,- per jaar. Ten behoeve van de exploitatiebijdrage voor de bewaakte fietsenstalling zal daarnaast naar verwachting jaarlijks een bedrag nodig zijn van € 80.000,- à € 100.000,-. De exacte bedragen zullen in de loop van dit jaar duidelijk worden. Voor het onderhouden van de openbare ruimte, inclusief de aanwezige liften, zal met ProRail en NS een separate ‘Voorplein overeenkomst’ worden opgesteld. Voor de exploitatie van de bewaakte fietsenstalling zal met de NS een exploitatieovereenkomst worden opgesteld. Per saldo een structurele claim op toekomstige begrotingsruimte van circa € 200.000,-. Thema 2 De Aantrekkelijke stad Milieupark Het huidige milieupark is op dit moment gevestigd aan de Daltonstraat 23 in de Lorentzhaven te Harderwijk. Deze grond is onderdeel van het Waterfront. Verplaatsing van het milieupark is door de ontwikkeling van het Waterfront noodzakelijk. Afhankelijk van de keuze en de wijze waarop de inzameling


- 39 -

van huishoudelijk afval wordt georganiseerd, kan dit leiden tot een investering voor een nieuw milieupark. Daarbij zal er een koppeling worden gelegd met de nieuwe landelijke doelstellingen, dat in 2020 75% van het afval hergebruikt moet worden. Het ruimtebeslag voor een full-service milieupark ligt tussen de 4.500 en 5.500 m². De geschatte maximale investering bedraagt € 1,5 miljoen. Dit is inclusief de aankoop van grond. Bijbehorende structurele kapitaallasten worden indicatief geraamd op € 80.600,-. Investering en exploitatielasten zullen worden betrokken bij de jaarlijkse lasten/baten analyse afvalstoffenheffing voor bepaling van het tarief afvalstoffenheffing. Dit in directe samenhang met de egalisatiereserve afvalstoffenheffing. De definitieve keuze en investeringsraming wordt in de loop van 2016 verder onderzocht. Crematorium Eind 2015 heeft het college het besluit genomen om de raad voor te stellen:  de locatie Newtonweg als locatie aan te wijzen voor de realisatie van een crematorium;  de exploitatie van het crematorium over te laten aan een marktpartij. De raad moet hierover naar de situatie van eind maart 2016 nog een besluit nemen. Dat betekent, dat nog niet definitief duidelijk is op welke locatie in Harderwijk een crematorium gerealiseerd kan worden en wie het crematorium gaat exploiteren. De raad neemt hierover naar verwachting medio 2016 een besluit. De investering, uiteenlopend van alle aan de realisatie verbonden kosten tot slechts een faciliterende rol als bevoegd gezag, is zeer afhankelijk van het uiteindelijke raadsbesluit. Gebiedsopgave De Veluwe In de provinciale Omgevingsvisie zijn Gebiedsopgaven benoemd. Eén van deze opgaven is de Veluwe. De provincie heeft benoemd dat de Veluwe opgaven kent met betrekking tot natuur en toerisme. Vanuit de Veluwe zijn diverse partners op dit moment actief om een Veluwe agenda op te stellen. De gemeente Harderwijk is hierbij ook actief betrokken. Begin 2016 is een eerste schets voor de Veluwe opgesteld, waarbij prioriteiten zijn gesteld. Dit zijn natuur en cultuurhistorie, activiteiten, bereikbaarheid en verblijf. Deze prioriteiten vormen de basis voor de Veluwe agenda en daarmee leidend voor het benoemen van projecten. Deze prioriteiten kunnen effect hebben op de planning van Harderwijk, maar mogelijk ook financieel. Harderwijk wil graag zijn bijdrage leveren aan de Veluwe door het uitvoeren van concrete projecten. Voorbeelden van projecten die al zijn ingediend voor de Veluwe agenda en medefinanciering vanuit de provincie zijn Vitale Vakantieparken en de Veluwse Hanze. Ontwikkelingen Groot – Sypel De ontwikkeling van het gebied Groot Sypel is gebaseerd op een samenhangend parkachtig landschap met bebouwing, ontsluiting en sportvoorzieningen. De ontwikkelstrategie, die gepresenteerd wordt voor de zomer van 2016, laat een concreet plaatje zien in welke stappen het gebied ontwikkeld wordt. Voor een aantal delen in het gebied is de ontwikkeling onzeker; daarvoor wordt een tijdspad van maximaal 10 tot 15 jaar gerekend. Voor een deel van het gebied is deze ontwikkeling binnen een aantal jaren te realiseren. Dit betreft met name het gebied waar de sportvoorzieningen zitten. De verplaatsing van de velden van de hockey, voetbal, jeu de boules, beachvolleybal, handbal en de daarbij behorende verkeersontsluitingen, parkeervoorzieningen en aanleg groen zal in vier fasen plaatsvinden. De eerste fase in 2017 is aangevraagd in deze Kadernota. De tweede fase in 2018 omvat het hockeyveld en de nodige verkeersontsluitingen. De derde fase in 2020 zal bestaan uit de velden voor voetbal, beachvolleybal, handbalveld, eveneens verkeersontsluitingen en aanleg groen. De 4e en tevens laatste fase staat gepland voor de jaarschijf 2021 en omvat afsluitende civieltechnische werkzaamheden. De investeringsramingen voor deze fasen zijn voorlopig opgenomen in een afzonderlijk bestuurlijk advies (zie ook eerste alinea). Een verdere concretisering zal worden betrokken bij de volgende Kadernota 2018-2021. Ontwikkelingen voormalig Struikterrein Bij raadsbesluit van 3 december 2015 is besloten tot aankoop van dit terrein aan de Weiburg. Daarbij kreeg het college de opdracht om onderzoek te doen naar de mogelijkheden om de jaarlijkse kosten te dekken uit te realiseren opbrengsten door het tijdelijk gebruik van het terrein. Het uitgangspunt bij voorgenoemd tijdelijk gebruik van maximaal 10 jaar is om aan te sluiten bij de behoefte van de beide Harderwijkse woningbouwcorporaties OmniaWonen en Uwoon, om te kunnen voorzien in tijdelijke huisvesting voor diverse doelgroepen zoals spoedzoekers, starters en statushouders.


- 40 -

Op 23 december 2015 heeft transport van de betreffende twee percelen plaatsgevonden. In de eerste vijf maanden van 2016 heeft intensief overleg plaatsgevonden tussen de gemeente Harderwijk en de woningbouwcorporaties. Hierbij zijn de volgende onderwerpen onderzocht c.q. verkend.  Planologische belemmeringen/mogelijkheden (globaal).  Type woningen en doelgroepen.  Stichtingskosten en exploitatiekosten.  Maatschappelijk effecten. Door alle partijen is onderkend, dat deze locatie een goede mogelijkheid biedt om de acute vraag naar sociaal huurwoningen en het tekort hieraan het hoofd te bieden. Naast de vraag vanuit spoedzoekers en starters heeft Harderwijk net als elke gemeente de wettelijk taak een aantal statushouders te huisvesten. Zonder dit soort maatregelen is het niet mogelijk om invulling te geven aan deze taak. Gezien de geringe exploitatieperiode van 10 jaar is het niet mogelijk om een sluitende exploitatie voor zowel de corporaties als de gemeente te realiseren. Over de financiële aspecten voor het realiseren van tijdelijke woningen op het voormalige Struikterrein (pop-up wijk) en de effecten voor de jaren 2018 e.v. volgt nog separate advisering. Innovatie en de groene economie Onderdeel van het Arbeidsmarktbeleid en De Energieke Stad en het klimaatbeleid van de gemeente Harderwijk, is het werken aan een toekomstgericht vestigingsklimaat waarbij het stimuleren van innovaties centraal staat. Naast het realiseren van een duurzaam werken leefmilieu en een groene economie is het creëren van nieuwe (duurzame) banen een belangrijke drijfveer om te investeren in innovaties. In het verleden hebben wij actief geparticipeerd in het programma Innovatiecentrum Groene Economie NoordVeluwe (IGEV). De toekomst van IGEV is echter onzeker. Beschikbare informatie vanuit IGEV (DB RNV) vraagt om een jaarlijkse financiering voor de komende vier jaar. Echter, gezien de evaluatie en het feit dat er geen uitgewerkt programma c.q. plan van aanpak ligt waaraan IGEV de komende tijd gaat werken (of een uitgewerkt overzicht van te behalen doelen / resultaten en hoe men dit wil gaan realiseren), zijn wij terughoudend in een herfinanciering van IGEV. Wij weten immers niet wat het beschikbaar stellen van middelen ons op de korte en middellange termijn effectief gaat opleveren. Aan de andere kant geldt dat het netwerk en de kennis vanuit IGEV verloren gaan, wanneer door een gebrek aan financiering de organisatie ophoudt te bestaan. Aanvullend, de gemeente Harderwijk maakt in 2016 nog een innovatie-agenda binnen de themagebieden duurzaamheid, groene economie en arbeidsmarkt. Wij formuleren daarin nieuwe en kansrijke projecten die wij graag willen starten / ondersteunen. Wij stellen daarom voor om alleen voor 2017 voorlopig een bedrag van € 57.450,- beschikbaar te stellen en te betrekken bij onze innovatie-agenda. Wij zullen in deze agenda expliciet opnemen of wij IGEV willen inzetten om de uitwerking van deze agenda vorm te geven. Omgevingswet Naar verwachting zal in 2018/2019 de nieuwe Omgevingswet in werking treden. De Omgevingswet zal vele wetten en regels die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving vervangen door 1 wet, 4 algemene maatregelen van bestuur (AMvB) en 10 ministeriële regelingen. De fysieke leefomgeving omvat onder meer bouwwerken, infrastructuur, water, bodem, lucht, landschappen, natuur en cultureel erfgoed. Het nieuwe stelsel gaat uit van een paradigmawisseling: van bescherming van de fysieke leefomgeving via een werende benadering van activiteiten, naar een beleidscyclus waar de continue zorg voor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving centraal staat en ruimte ontstaat voor ontwikkeling. De gebruiker staat centraal. De nieuwe benadering gaat uit van vertrouwen, waarbij er snel en doeltreffend kan worden opgetreden als dat nodig is. De maatschappelijke doelen van de voorgestelde Omgevingswet zijn, met het oog op duurzame ontwikkeling, het in onderlinge samenhang:  bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit, en  doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke functies. Dit sluit aan bij ontwikkelingen binnen onze gemeente. De paradigmawisseling is voor de gemeente dan ook geen nieuw doel, maar een doel dat de gemeente al voor zichzelf heeft gesteld. De komst van de Omgevingswet zal op een groot gedeelte van onze gemeentelijke organisatie impact hebben. Voordat de Omgevingswet in 2018 ingevoerd wordt, moet er nog heel veel gebeuren. Er zal allereerst een impactanalyse uitgevoerd worden. Daarbij zal worden ingegaan op de onderstaande vragen:


- 41 -

  

Wat zijn de belangrijkste veranderingen (huidige situatie versus gewenste situatie op rond van de wet)? Wat is de impact op de gemeentelijke uitvoeringspraktijk? Wat zijn de gevolgen in termen van kosten, organisatie en tijd (planning)?

Op basis van de impactanalyse zal er, voorafgaand aan de implementatie, een visie en ambitie moeten worden geformuleerd met betrekking tot de invoering van de Omgevingswet. Hoe ver wil de gemeente Harderwijk gaan? Doen we het minimale dat wettelijk verplicht is, of gaan we optimaal gebruik maken van de mogelijkheden die de nieuwe wet biedt? Of kiezen we de gulden middenweg? De visie en ambitie zijn bepalend voor de middelen die gemoeid zijn met de invoering van de wet, zowel incidenteel als structureel. Naar aanleiding van de impactanalyse en de visie en ambitie van de gemeente ten aanzien van de invoering van de Omgevingswet wordt er een implementatieplan geschreven. In dat implementatieplan zal worden ingegaan op welke stappen allemaal ondernomen moeten worden om te komen tot een goede invoering van de Omgevingswet. Het gaat dan met name om organisatie, capaciteit, financiën en planning. Naar verwachting is dit implementatieplan begin 2017 gereed. Voor de jaarschijven 2017 en 2018 is eenmalig budget opgenomen in deze Kadernota. Oude Stadhuis Het vroegere stadhuis op de markt is een rijksmonument met een rijke historie. Gelet op het historische, prominente karakter en de maatschappelijke/culturele functie wenst de gemeente dit pand in eigendom te behouden. Voor behoud van het pand is leegstand ongewenst, omdat leegstand nadelige invloed heeft op de bouwkundige staat. Leegstand kost geld, terwijl verhuur inkomsten oplevert. Besloten is het pand opnieuw te verhuren, onder de voorwaarde dat de culturele waarde behouden blijft en tevens beschikbaar blijft als trouwlocatie. Het college heeft op 24 november 2015 besloten het initiatief van Cultuurkust/popschool nader te onderzoeken. Deze initiatiefnemers hebben de ambitie van het pand een “eigentijds en open Stadshuis van te maken, waar muziek in zit en veelzijdige performance uitkomt”. Geplande activiteiten zijn gericht op Mee maken, Mee beleven, Mee genieten, Mee denken, Mee doen en Mee geven. Het lopende onderzoek wordt in het najaar afgerond met een haalbaarheidsrapport wat uitsluitsel geeft over de monumentale renovatie en een marktconforme huurprijs. Het college is voornemens bij de Themabegroting 2017-2020 met een nadere uitwerking te komen, die inzicht geeft in de investeringskosten, om het pand weer een publieksfunctie te geven en een uitgewerkt exploitatieplan van Cultuurkust/popschool waarmee de investeringen gedekt kunnen worden. Stad als Podium In opdracht van de gemeenteraad wordt onderzocht of De Stad als Podium een optie zou kunnen zijn voor de invulling van de ambitie op het gebied van podiumkunsten in Harderwijk. Het eerste deel van dit project (het opstellen van een Visie op de podiumkunsten en een meer theoretische verkenning van wat de invulling van De Stad als Podium zou kunnen zijn) is afgerond met een debat in de gemeenteraad, waarna de raad opdracht heeft gegeven om ook het volgende deel van het project uit te voeren, namelijk het uitnodigen van geïnteresseerde initiatiefnemers om plannen in te sturen voor de uitvoering van De Stad als Podium. Tijdens het raadsdebat op 17 maart 2016 is een motie aangenomen waarin het college wordt verzocht om te bezien of er extra middelen kunnen worden vrijgemaakt voor de podiumkunsten in Harderwijk en om deze te betrekken bij de Kadernota. Het college stelt voor om op basis van concrete voorstellen eenmalig een bedrag ter hoogte van maximaal € 2,5 miljoen ter beschikking te stellen als extra investering in de voorzieningen die horen bij De Stad als Podium (daarbij inbegrepen een binnenpodium). Daarnaast stelt het college voor om het budget voor podiumkunstprogrammering (inclusief de exploitatie van een binnenpodium) structureel te verhogen met een bedrag van € 100.000,-. Gezien de uitspraken van de raad zal in de zomerperiode een actieve zoektocht worden gedaan naar eventuele dekkingsmogelijkheden. Thema 3 De Ondernemende stad Parkeren / Ontvlechting grondexploitatie Waterfront en de gemeentelijke parkeerexploitatie De parkeerexploitatie 2016 vormt de basis voor een integrale afweging van de parkeeropbrengsten van de bestaande parkeerexploitatie Houtwal en de investeringen in de parkeerexploitatie van de


- 42 -

parkeervoorzieningen Waterfront. Het betreft met name de bouw van parkeergarage Kop van Stadswerven en de parkeervoorziening op het overloopterrein. De behandeling van de parkeerexploitatie 2016 vindt gelijktijdig plaats bij de begroting in de raad (november 2016). Pas dan is er meer duidelijkheid over het (parkeer) programma Waterfront in relatie tot de beschikbare financiële ruimte van de gemeente. Met het besluit tot terugnemen van de beide parkeergarages in het Waterfront (2011) is er sprake van een ongedeelde gemeentelijke parkeerexploitatie. De grondexploitatie Waterfront en de gemeentelijke parkeerexploitatie zijn ontvlochten. Vanaf de start van het project Waterfront was duidelijk, dat wanneer er water zou komen voor de stadsmuren er vanaf dat moment relatief goedkope parkeervoorzieningen zouden verdwijnen, die de gemeente per saldo aanzienlijke inkomsten opleverden. De gemeenteraad heeft bij de compensatie voor de Algemene Dienst bij het advies “Parkeerexploitatie en verrekening Grondexploitatie Waterfront met Algemene Dienst” daarover het volgende besloten (raadsbesluit 19 juni 2014):  Ter compensatie voor wegvallende parkeeropbrengsten uit het boulevard parkeren wordt de bijdrage van het project Waterfront aan de Algemene Dienst vastgesteld op € 10,652 miljoen ten laste van de grondexploitatie Waterfront. Dit bedrag is gestort per 1 januari 2015 in de reserve “Parkeren Waterfront”.  De bestemmingsreserve aanloopverliezen parkeergarages Waterfront is ook per 1 januari 2015 opgeheven en toegevoegd aan de reserve “Parkeren Waterfront” (€ 2,348 miljoen, prijspeil 2014). In de Nota Weerstandsvermogen en Risicomanagement 2015-2016 (raadsbesluit 30 april 2015) is de technische uitwerking van de bestemmingsreserve verwerkt. De nieuwe bestemmingsreserve kent per balansdatum 1 januari 2016 een omvang van € 13,41 miljoen, waarmee de algemene dienst gedurende circa 8,5 jaar kan worden gecompenseerd voor de wegvallende inkomsten. Daarom is in juni 2014 ook nog het volgende beslispunt geformuleerd: “Er moeten in de jaren 2015-2022 plannen ontwikkeld worden om het structurele begrotingstekort, dat ontstaat na het wegvallen van de opbrengsten boulevard parkeren, op te vangen in de begroting”. Om te voorkomen dat door het wegvallen van de bestemmingsreserve een bezuinigingsdruk van circa € 2,3 miljoen ontstaat op de begroting 2022/2023 en volgende jaren, is eerder voorgesteld een ingroeimodel te hanteren tot genoemd bedrag. Bij de begroting 2017 wordt een integraal parkeermodel opgesteld waarin de effecten van de aangepaste lagere parkeertarieven op de exploitatie en bestemmingsreserve van de Houtwal en op de toekomstige parkeergarages in het Waterfront worden meegenomen. Het vertrekpunt is het gewijzigde programma van het Waterfront, bij het opstellen van de parkeerexploitatie 2016. Havens Op basis van de in februari 2016 gepresenteerde “Havenvisie Harderwijk 2016” zijn diverse ontwikkelingen en wensen in het havengebied geformuleerd, die niet binnen het project Waterfront zijn opgenomen. Het op termijn realiseren hiervan heeft gevolgen voor de meerjarenbegroting in komende jaren. Onderstaand op hoofdlijnen een eerste opsomming van geplande investeringen. Voor meer detailinformatie wordt verwezen naar de Havenvisie zelf, zoals behandeld in de raadscommissie Ruimte van 3 maart 2016. Vaststelling staat gepland voor de raadsvergadering van 7 juli 2016. Genoemde investeringsbedragen zijn indicatief. Een modern havenkantoor op een centrale plek in het havengebied zuid Het huidige havenkantoor voldoet niet aan de eisen van een modern toegankelijk havenkantoor. Het huidige havenkantoor ligt niet centraal in het havengebied zuid, heeft een gesloten uitstraling en ligt enigszins verborgen onder het Stadhuis. Het project Waterfront voorziet niet in de realisatie van een ‘nieuw’ havenkantoor. Voor een modern havenkantoor dat aan de eisen van deze tijd voldoet, zijn twee opties denkbaar:  een grondige renovatie van het huidige havenkantoor;  nieuwbouw op een centrale plek in het havengebied zuid. De voorkeur gaat uit naar een nieuw havenkantoor gecombineerd met een nieuw sanitair gebouw op een centrale locatie in het havengebied en geïntegreerd in de door de Ontwikkelingscombinatie Waterfront Harderwijk VOF nieuw te ontwikkelen bebouwing. Een dergelijke keuze bevordert het gastvrije karakter van de havens. De verwachte maximale investering in stichtings- en inrichtingskosten ligt rond € 400.000,-. Indicatie van de geraamde structurele kapitaallasten bedraagt € 24.000,-. Hierbij is rekening gehouden dat nieuwbouw van onze eigen gebouwen geschiedt met een 50% verscherpte EPC eis en dat het gebouw wordt voorzien van energiemanagement.


- 43 -

Sanitaire voorzieningen De staat van de huidige sanitaire voorziening voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Het gebouw stamt uit 1985, het is gedateerd en toe een grondige renovatie. Rekening houdend met de maximale loopafstand van 200 meter zoals vastgelegd in de Samenwerkingsovereenkomst “Waterfront”, betekent dit in ieder geval 2 gebouwde sanitaire voorzieningen in het havengebied zuid. De meest efficiënte en gewenste locatie is in de nabijheid van beweegbare bruggen gecombineerd met een nieuw havenkantoor. Het huidige sanitair gebouw ligt niet centraal in het havengebied zuid. Rekening houdend met de ontwerpeisen zijn twee opties denkbaar:  een grondige verbouw van het bestaande sanitair gebouw gecombineerd met nieuwbouw op één locatie, bij voorkeur gecombineerd met een nieuw havenkantoor;  alleen nieuwbouw op meerdere locaties in het havengebied zuid, waarvan één gecombineerd met een nieuw havenkantoor. De voorkeur gaat uit naar nieuw te bouwen sanitaire voorzieningen, waarvan één gecombineerd met een nieuw havenkantoor, op centrale locaties in het havengebied en geïntegreerd in de nieuw te ontwikkelen bebouwing. In de Samenwerkingsovereenkomst met de VOF zijn eisen opgenomen met betrekking tot de door de VOF te realiseren basale sanitaire voorzieningen. De door ons gewenste functionaliteit kan leiden tot meerkosten. De verwachte investeringsraming dient dan ook verder te worden onderzocht. De doorvaarbaarheid voor sloepen en vergelijkbare vaartuigen in het havengebied zuid vergroten In het huidige project Waterfront is de doorvaarbaarheid in het havengebied zuid beperkt door het plaatsen van drie dammen bij het Noordereiland en het Zuidereiland en door twee afgesloten grachten in de Stadswerven. De dammen zijn nodig voor de oeververbindingen tussen het Noordereiland en het Zuidereiland, Noordereiland met de Bakens (=vasteland) en het Zuidereiland met de Bakens (=vasteland). Om de doorvaarbaarheid voor sloepen en vergelijkbare vaartuigen in het havengebied zuid te vergroten is het wenselijk een tweetal aanpassingen te verrichten op de huidige plannen:  De oeververbinding tussen het Noordereiland en het Zuidereiland uit te voeren met een vaste brug in plaats van een dam. de VOF onderkent het belang van een dergelijke verbinding uit oogpunt van de verkoopbaarheid van woningen in het gebied Watersportboulevard. Vooralsnog gaan wij er van uit, dat de verbinding door de VOF wordt gerealiseerd.  De twee niet bevaarbare grachten in de Stadswerven in fase 3 te vervangen door één bevaarbare gracht. De haalbaarheid hiervan wordt in het kader van de actualisatie van het stedenbouwkundig plan voor fase 3 Waterfront onderzocht. Aanlegsteigers, stroom- en watervoorzieningen en een betaalautomaat in de Waterstadshaven, Vissershaven, Strandhaven en Lelyhaven Om het toeristisch-recreatief gebruik van het water te vergroten en aantrekkelijker te maken, zijn voorzieningen van goede aanleg- en overnachtingsplaatsen voor passanten en vaste ligplaatshouders noodzakelijk die voldoen aan de huidige eisen van deze tijd. Dit betreft goede aanlegsteigers, voldoende stroompunten en drinkwatervoorzieningen. Voor de Waterstadshaven en de Strandhaven is in de SOK bepaald, wat onder de verantwoordelijkheid van de VOF dient te worden gerealiseerd. Om het gastvrije karakter van de havens te bevorderen is het tevens noodzakelijk de functionele inhoud van een ‘traditionele’ havenmeester om te buigen naar een havenmeester die meer als ‘gastheer van de havens’, optreedt. Om de rol van gastheer, die de passanten verwelkomt en aanstuurt naar de juiste ligplaats, te bevorderen, is een betaalautomaat voor het liggeld een ‘must’. De verwachte investeringsramingen bedragen per stroompunt € 2.000,-, per waterpunt € 2.000,-, 4 betaalautomaten à € 15.000,- (totaal € 60.000,-) en de aanlegsteiger € 900,- à €1.000,- per strekkende meter in het gebied van de Vissers- en Lelyhaven. Afhankelijk van de definitieve keuzes kan een volledige investeringsraming worden gemaakt. Ruwweg is gerekend met een eerste indicatie van € 300.000,-. Bijbehorende structurele kapitaallasten komen uit op circa € 32.500,-. Opwaardering van de openbare laad- en loskade in de Lorentzhaven Op 15 december 2015 heeft het college besloten om de nog beschikbare watergebonden kavel niet te reserveren voor een regionaal overslagcentrum. Onderdeel van het besluit is de mogelijkheid van een opwaardering van de openbare laad- en loskade te onderzoeken. De verwachte kosten voor een onderzoek worden geraamd op eenmalig circa € 25.000,-.


- 44 -

Aanvullende voorzieningen aan de kades van het Noordereiland en Zuidereiland om veilig (schadevrij) af te meren De oeverbescherming van het Noordereiland en Zuidereiland, zover niet in particulier bezit, bestaat voor een deel uit een stalen damwand met een basale mogelijkheid om af te kunnen meren. Aan deze oeverbescherming kan men niet zonder meer veilig (schadevrij) afmeren. Om dit toch mogelijk te maken, is een voorziening noodzakelijk in de vorm van bijvoorbeeld wrijfgordingen (is de goedkoopste variant). De verwachte investeringsraming is afhankelijk van het aantal meters waar de wrijfgordingen noodzakelijk zijn. Dit dient nog verder te worden onderzocht. Indicatief, per 100 meter wrijfgording bedragen de kosten circa € 12.000,-. Havenboot In verband met de forse uitbreiding van het huidige havengebied met de Stadshaven, Strandhaven en Waterstadshaven is een havenboot aan te bevelen. Met een boot over het water is het efficiënter toezicht te houden in het volledige havengebied dan per voet of fiets over de wal. Tevens kan de boot worden ingezet bij piekbelasting van binnenkomende vaartuigen. Dit bevordert het gastvrije karakter van de havens. De aanschaf van een aluminium boot, met een lange levensduur en onderhoudsarm, wordt geraamd op circa € 20.000,-. Geraamde kapitaallasten € 1.500,-. De jaarlijkse onderhouds-, verzekeringen gebruikskosten zouden circa € 2.000,- per jaar bedragen. Totaal derhalve indicatief een structurele last van € 3.500,-. Havens op diepte brengen Uit onderzoek blijkt dat de Vissershaven en de Lorentzhaven weer op diepte moeten worden gebracht. Hiervoor dienen de beide havens te worden uitgediept. Uit het onderzoek blijkt dat het te baggeren slib ten dele is vervuild. In de evaluatie van het Beheerplan Havens zal hierover nader worden geadviseerd. Voor de kosten volgt te zijner tijd een kredietaanvraag. De kosten komen ten laste van de Voorziening Havenwerken. Thema 4 De Verbindende stad Burgerzaken - Verkiezingen Na een pauze van negen jaar komt er mogelijk alsnog een eind aan het stemmen met het rode potlood. In maart 2016 werd een initiatiefwet ingediend in de Tweede Kamer om het gebruik van stemcomputers weer mogelijk te maken. Fouten bij het invullen en het tellen van de stembiljetten moeten zo definitief tot het verleden gaan behoren. Met het plan moeten kiezers voortaan hun stem elektronisch kunnen uitbrengen. De computer print vervolgens een stembiljet uit, dat door de kiezer zelf in een stembus moet worden gegooid. De stemmen worden aan het eind van de verkiezingsdag elektronisch geteld door weer een andere machine. Zo wordt het verkiezingsproces een stuk zorgvuldiger. Doelstelling is om het nieuwe systeem eind 2017 gereed te hebben voor gebruik. Daarmee zou de stemcomputer bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018 voor het eerst ingezet kunnen worden. Verdere ontwikkelingen worden afgewacht. De kosten en mogelijke compensatie van het Rijk zijn nog niet bekend. Wel zal er een zekere besparing optreden in de urencompensatie als gevolg van de vereenvoudiging van het telproces. Thema 5 Waterfront Voor de ontwikkelingen met betrekking tot het Waterfront in komende planjaren wordt verwezen naar hoofdstuk 2.5. Thema 6 Algemene dekkingsmiddelen en financieringen Onroerende zaakbelastingen Bij de Kadernota 2012-2015 waren voorstellen opgenomen voor een boventrendmatige verhoging van de tarieven onroerende zaakbelasting met 4% in 2012 en 2% in 2013. Bij amendement (nummer 8-3) van 30 juni 2011 heeft de raad besloten deze laatste verhoging van 2% vanaf de jaarschijf 2013 te dempen door het inzetten van de nog beschikbare middelen in de bestemmingsreserve Beheersing collectieve lastendruk, totdat de reserve is uitgeput. De jaarlijkse onttrekking aan de reserve bedraagt € 155.675,-. De laatste onttrekking is voorzien in de jaarschijf 2019. Op basis van de Nota reserves en Voorzieningen 2015-2016 (raadsbesluit 30 april 2015) zal deze reserve na de laatste onttrekking worden opgeheven. Concreet betekent dit, dat bij ongewijzigd beleid ingaande de jaarschijf 2020 alsnog deze extra verhoging van 2% dient te worden geëffectueerd.


- 45 -

Precarioheffing ondergrondse kabels en leidingen Met het besluit tot vaststelling van de Themabegroting 2016-2019 (collegebesluit van 13 oktober 2015 respectievelijk raadsbesluit van 12 november 2015) werd gelijktijdig besloten tot de invoering van precarioheffing op ondergrondse kabels en leidingen per 1 januari 2016. De juridische mogelijkheid tot heffing en invordering is opgenomen in de Verordening op de heffing en invordering van precariobelasting 2016, zoals vastgesteld bij raadsbesluit van 3 december 2015. Het tarief voor het hebben van buizen, kabels, draden of leidingen bedraagt op basis van de verordening € 2,- per strekkende meter per jaar. Deze vorm van precariobelasting is sinds 2005/2006 al geruime tijd onderwerp van maatschappelijke en politieke discussie. Eerdere pogingen om te komen tot een mogelijke afschaffing hebben niet geleid tot een voorstel tot wetswijziging door het Parlement. Via een breed gesteunde motie eind november 2015 heeft de Tweede Kamer aan Minister Plasterk van BZK nu gevraagd, om zo snel als mogelijk een wetsvoorstel bij de Kamer in te dienen om de belasting op kabels en leidingen te stoppen. De strekking van die motie is tevens, dat met ingang van 1 januari 2017 de tarieven voor precario op nutsnetwerken niet verder oplopen en het aantal gemeenten dat deze vorm van precario heft, niet verder stijgt. Het wetsvoorstel gaat uit van afschaffing, maar biedt gemeenten nog tien jaar de mogelijkheid om maximaal het op 1 januari 2016 in hun gemeente geldende tarief te hanteren. Na uiterlijk tien jaar is geen precarioheffing meer mogelijk op nutsnetwerken. Deze periode kan worden bekort bij een grotere hervorming/verruiming van het gemeentelijk belastinggebied. De verwachting is reëel, dat binnen de planperiode richting 2020 of zoveel eerder meer duidelijkheid komt over dit onderwerp. Invoering vennootschapsbelasting (Vpb) De Wet modernisering vennootschapsbelasting heeft als gevolg, dat ondernemersactiviteiten van overheden vanaf 2016 belastingplichtig zijn geworden, tenzij er een wettelijke vrijstelling van toepassing is. In de laatste maanden van 2015 is onderzoek uitgevoerd naar de onderwerpen, die in beginsel vallen onder de belaste prestaties Vpb. Dit onderzoek is eind maart 2016 nog niet afgerond. Vooralsnog wordt er van uitgegaan dat de grondexploitaties en parkeren de belangrijkste Vpb – belaste prestaties zijn. Een eerste inschatting van eventueel negatieve effecten voor de begroting 2017 en volgende jaren is nog niet te geven.


- 46 -

3.3 Technische uitgangspunten Themabegroting 2017 Algemeen Voor het opstellen van de ramingen in de nieuwe begroting worden jaarlijks bij de Kadernota financieel technische uitgangspunten geformuleerd. Voor de Themabegroting 2017 en het meerjarenperspectief 2018-2020 wordt uitgegaan van de volgende uitgangspunten c.q. richtlijnen. Loonontwikkeling De loonontwikkeling is gebaseerd op de eind maart 2016 afgesloten nieuwe CAO – gemeenten 2016-2017. Dit is inclusief de uitvoering van de eerder gemaakte afspraken in het pensioenakkoord van 2014 en het loonruimteakkoord van 2015. De CAO kent een looptijd van 1 januari 2016 tot 1 mei 2017. Daarnaast geldt voor uitvoering van het arbeidsvoorwaardenbeleid de Werkkostenregeling (WKR), zoals vastgesteld per 1 januari 2015. Voorlopig wordt uitgegaan van:  de vastgestelde loonsom (inclusief sociale lasten), behorende bij de formatie naar de situatie van 1 mei 2016; dit is inclusief de in de CAO opgenomen loonontwikkeling van 3%. In de begroting 2016 is rekening gehouden met structureel 2%. Derhalve zal in de begroting 2017 nog 1% aanvullend benodigd zijn. Daarnaast zullen, conform de nieuwe CAO, de salarissen per 1 januari 2017 met 0,4% stijgen.  de structurele effecten van het huidig personeels- en beloningsbeleid;  voor eventuele aanpassing van de lonen en sociale lasten aan te sluiten bij de laatste gegevens van de Meicirculaire Gemeentefonds 2016. Prijsontwikkeling Voor de prijsontwikkeling (het opvangen van prijsstijgingen) wordt voorlopig uitgegaan van de gegevens van het Centraal Economisch Plan (CEP). Het CEP 2016 is door het Centraal Planbureau (CPB) op 7 maart 2016 gepubliceerd. Het indexpercentage 2017 is hierin geraamd op 1,0%. Indien uit de Meicirculaire 2016 blijkt, dat het percentage moet worden aangepast, worden uiteindelijk die gegevens gehanteerd. Renteniveau Voor de berekening van de kapitaallasten over de investeringen (nieuwe en bestaande) hanteren wij per 2015 een vaste rekenrente van 3,5% (interne omslagrente). Indien de berekening van dit rente – omslagpercentage hoger of lager uitpakt, wordt het meer of mindere aan lasten gecompenseerd via het renteschommelfonds (egalisatiereserve). De bestemmingsreserves worden gecorrigeerd met een inflatiecorrectie van 1,0% voor behoud van de koopkracht. Het verschil tussen de bespaarde rente (marktrente) en inflatiecorrectie wordt toegevoegd aan de algemene reserve van de algemene dienst. Eenzelfde beleidslijn wordt gevolgd ten aanzien van de algemene bedrijfsreserve en bestemmingsreserves van het Grondbedrijf. Bij het onderwerp rente past nog de volgende aantekening. Wijzigingen van de begrotingsvoorschriften (BBV), per 17 maart 2016 gepubliceerd in het Staatsblad, hebben gevolgen voor de voorbereidingen van het begrotingsjaar 2017. Dat betekent dat de begroting voor 2017, die in de zomer van 2016 wordt opgesteld, in overeenstemming moet zijn met de nieuwe regels uit dit wijzigingsbesluit. De wijzigingen hebben onder meer ook gevolgen voor de toerekening van rente en de overhead. Voor een beeld van de exacte gevolgen worden de notities van de Commissie BBV, te publiceren in het voorjaar van 2016, nader afgewacht. Lokale heffingen De mate waarin tarieven worden gewijzigd, hangt af van de uitkomsten van de begroting en het ambitieniveau dat daarin is neergelegd. Jaarlijks wordt de trendmatige aanpassing van de tarieven (gemeentelijke heffingen en leges) gebaseerd op de meest recente gegevens van het CPB. Op basis van de cijfers van maart 2016 (CEP) wordt een voorlopig indexeringspercentage gehanteerd van 1,0% voor 2017. Bij de belastingvoorstellen in het najaar van 2016 wordt conform huidig beleid bij de definitieve vaststelling van de tarieven gebruik gemaakt van de gegevens uit de Meicirculaire 2016. Aantal inwoners en woningen Voor diverse ramingen zijn deze aantallen een belangrijke indicator. De prognoses worden jaarlijks geactualiseerd. Leidraad in deze actualisatie vormen definitieve bevolkingsgegevens van het CBS, de meerjarenprognose woningbouw 2015-2025 (concept van medio februari 2016 Domein Ruimte) en de laatst


- 47 -

bekende gegevens van het Ministerie van BZK inzake de berekening van de algemene uitkering Gemeentefonds. Voor de Kadernota leidt dit tot het volgende beeld. Prognose aantal inwoners en woningen 2017-2020 Aantallen / jaar Woningen Inwoners Gemiddelde woningbezetting

2015 (definitief) 18.712 45.776 2,45

2016 (voorlopig) 18.873 45.966 2,44

2017 (prognose) 18.944 46.021 2,43

2018 (prognose) 19.289 46.749 2,42

2019 (prognose) 19.570 47.316 2,42

2020 (prognose) 20.030 48.317 2,41

Subsidies instellingen De subsidiebedragen worden jaarlijks aangepast aan de ontwikkeling van de lonen en prijzen. Loon- en prijsindexatie vindt plaats in een verhouding van 70% loon en 30% prijs. Voor de berekening van het indexpercentage zijn de gegevens van de Septembercirculaire Gemeentefonds 2016 bepalend. Algemene uitkering Gemeentefonds Meerjarig wordt de raming van de algemene uitkering gebaseerd op de gegevens uit de Meicirculaire Gemeentefonds. Dit is in lijn met de toetsingscriteria voor het repressief toezicht van de provincie, zoals ook meegedeeld bij brief van de provincie 27 januari 2016. Middelen die beschikbaar worden gesteld voor nieuwe taken (taakmutaties), worden overeenkomstig raadsbesluit van 16 september 2010 voor maximaal 1 jaar voor het betreffende beleidsdoel opzijgezet. Dit in afwachting van een bestuurlijk advies aan college / raad, waarbij deze bedragen als dekkingsmiddel kunnen worden ingezet. Realistisch begroten Realistisch begroten betekent ook reëel ramen. Uiteenlopende ramingen geven op basis van vastgesteld beleid na verloop van enige jaren onder invloed van bijvoorbeeld areaal- en marktontwikkelingen niet altijd een reëel beeld meer van de werkelijke lasten en baten. Met name betreft dit materiële budgetten op het gebied van energie, verzekeringen, onderhoud en dergelijke. In de voorbereidingen op de nieuwe begroting zullen ramingen aan de hand van ervaringscijfers op dit punt worden beoordeeld en zo nodig worden aangepast. Uiteraard geldt dit ook voor de baten, w.o. leges, huren, pachten, enzovoort. De realiteit van de ramingen is tevens een toetsingscriterium voor het repressief toezicht van de provincie. Onvoorzien Voor de post onvoorzien ramen wij conform de bestendige gedragslijn een jaarlijks bedrag van € 161.400,-. Advies / voorgesteld besluit:           

de loonontwikkeling voor 2017, inclusief de sociale lasten te baseren op de laatste CAO – gegevens en de Meicirculaire Gemeentefonds 2016; voor de loonsom uit te gaan van de vastgestelde formatie per 1 mei 2016; de ramingen voor de jaarschijven 2017-2020 te baseren op bestaand beleid begroting 2016, inclusief begrotingswijzigingen t/m april 2016; het percentage prijsontwikkeling materiële budgetten voorlopig vast te stellen op 1,0%; het te hanteren interne rentepercentage voor investeringen vast te stellen op 3,5%; voor de berekening van de trendmatige aanpassing van de lokale belastingtarieven en overige heffingen 2017 het indexeringspercentage voorlopig vast te stellen op 1,0%; het aantal inwoners en woningen vast te stellen overeenkomstig de prognosetabel 2017-2020; het indexeringspercentage voor de gesubsidieerde instellingen nader te bepalen op basis van de gegevens van de Septembercirculaire Gemeentefonds 2016; de algemene uitkering Gemeentefonds voor de periode 2017-2020 meerjarig te berekenen op basis van de Meicirculaire Gemeentefonds 2016; budgetten reëel te ramen door aan te passen aan het werkelijk lasten- en batenniveau; het budget voor ‘onvoorziene uitgaven’ te ramen op € 161.400,- conform de huidige beleidslijn.


- 48 -

3.4 Drempelbedragen Algemeen Uit efficiencyoogpunt en om het sturen op hoofdlijnen te bevorderen is voor deze onderwerpen een structurele stelpost opgenomen van € 25.000,-. Hiermee is het mogelijk te voorzien in een sluitende dekking van diverse posten, waarbij een kleine budgetaanpassing veelal voldoende is. Op basis van aangedragen informatie voor deze Kadernota zijn de volgende onderwerpen ten laste van de stelpost drempelbedragen opgenomen en in bijgaande tabel verwerkt. Overzicht drempelbedragen 2017-2020 Jaarschijf Stelpost drempelbedragen / nog beschikbaar volgens Themabegroting 2016 – 2019 Bestedingsvoorstellen 2017 (categorie bestuurlijk) Nog beschikbare ruimte Bestedingsvoorstellen 2017 (categorie overige) Restant beschikbaar 2017-2020

2017 € 29.375,-

€

2018 49.375,-

€

2019 64.375,-

€

2020 59.375,-

-€ 4.500,€ 24.875,-€ 14.000,-

-€ 4.500,€ 44.875,-€ 18.725,-

-€ 4.500,€ 59.875,-€ 18.725,-

-€ 4.500,€ 54.875,-€ 18.725,-

€ 10.875,-

€ 26.150,-

€ 41.150,-

€ 36.150,-

Het totaal van alle bestedingsvoorstellen 2017 ten laste van de stelpost bedraagt structureel € 23.225,-. Voor een juiste prioritering in lijn met de uitgangspunten van de Kadernota is er voldoende budgetruimte aanwezig om alle categorieën te honoreren. De voorstellen worden hieronder per categorie nader toegelicht. Categorie juridisch In deze categorie zijn er geen onderwerpen voor dekking uit de stelpost drempelbedragen. Categorie bestuurlijk (€ 4.500,-) Thema 2 de Aantrekkelijke stad (201003 - Binnensportaccommodaties) Budgetaanpassing huuropbrengst sportzaal Stadsweiden Achterblijvende bezettingscijfers hebben ertoe geleid, dat vanaf het seizoen 2015-2016 het uurtarief is verlaagd van € 22,50 naar € 17,50. De lagere bezetting is met name veroorzaakt door de scheve verhouding tussen grootte van de zaal en gebruiksmogelijkheden, in relatie tot een sporthal. De bijstelling heeft een negatief effect op de jaarlijkse huuropbrengst van structureel € 4.500,- (onderwerp betreft uitvoering van collegebesluit 21 april 2015). Categorie overig (€ 18.725,-) Thema 1 de Zorgzame stad (101007 – Sportstimulering) Talentontwikkeling binnensportverenigingen Vanaf augustus 2011 is er een regionale frontoffice van het Olympisch Netwerk Gelderland gevestigd in Harderwijk. Diverse regiogemeenten, waaronder onze gemeente, maken gebruik van de diensten van het Olympisch netwerk. Momenteel is een sportmanager 8 uur per week werkzaam via de Gelderse Sport Federatie (GSF) en worden gemiddeld 75 sporters begeleid. Betreft o.a. maatschappelijke begeleiding, ondersteuning bij trainingsfaciliteiten, werk, onderwijs en medische begeleiding. Gezien de ambities van de gemeente en de provincie wordt het wenselijk geacht sportverenigingen te betrekken bij en te ondersteunen in het vroegtijdig signaleren en begeleiden van talenten. Onder andere wordt gedacht aan het opstellen van opleidingsplannen voor sporttalenten, maar ook bieden van ondersteuning aan coaches en verenigingen. De gemeente wil dit verder regionaal oppakken en de provincie daarbij betrekken. Voor het aspect talentherkenning en talentontwikkeling en mogelijk maken dat jonge talenten op de juiste manier zich binnen eigen club / vereniging kunnen ontwikkelen, wordt per 2017 een structureel budget geraamd van € 4.000,-.


- 49 -

(101010 – Jeugd en Gezondheid) Jongerenplatform Sinds het ontstaan van het jongerenplatform Harderwijk zijn de activiteiten deels gefinancierd met gemeentelijk geld en provinciale middelen GSO. Met de beëindiging van het Stads- en Regiocontract per 31 december 2015 is ook de cofinanciering geëindigd. Om de activiteiten van het platform te continueren, waaronder de ondersteuning door een coördinator van ZorgDat, is aanvullend budget nodig. Per 2017 is een structureel bedrag geraamd van € 5.000,-. Thema 2 de Aantrekkelijke stad (201001 – Kunst en cultuur) Budgetaanpassing verzekeringen kunst Het huidig budget voor dekking van de verzekeringspremie voor bij de gemeente in eigendom zijnde kunstwerken in openbare gebouwen is niet toereikend. Dit is mede een gevolg van een in 2014 uitgevoerde inventarisatie van aanwezige kunstwerken en vervolgens bijbehorende aanpassing van de verzekeringspremies per 2015. In het kader van reëel ramen bedraagt het extra benodigde budget per 2017 structureel € 5.000,-. (201004 – Buitensportaccommodaties) Vervanging verlichting sportpark De Strokel Uit inspectie door de instantie OVI (onderhoud verlichtingsinstallaties) blijkt dat de huidige armaturen niet meer veilig zijn en vervangen moeten worden. De bestaande armaturen worden vervangen door LED – armaturen. De nieuwe installatie voldoet aan de eisen die gesteld worden door de NOC*NSF en aangesloten Nederlandse sportbonden. Voor de vervanging van de huidige armaturen naar LED – armaturen is een investering geraamd van € 35.000,-. De structurele kapitaallasten per 2018 bedragen € 4.725,-.


- 50 -

4 Bijlagen


- 51 -

4.1 Overzicht juridische (wettelijke) verplichtingen Omschrijving Afd THEMA1 Zorgzame stad ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving Budgetaanpassing ODNV DRMT ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving - Totaal ER104 Een passender wijkvoorzieningenniveau Herstel constructiefouten onderwijsgeb. DSL Uitbreiding 4 lokalen Biezenplein DSL Sanering asbest 3-tal onderwijsacc. DSL Uitbreiding 4 lokalen Het Kompas DSL ER104 Een passender wijkvoorzieningenniveau - Totaal THEMA1 Zorgzame stad - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving Uitbreiding begraafplaats Elzenhof fase 2 DRMT ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad - Totaal Geheel - Totaal


Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

53.817 53.817

53.817 53.817

53.817 53.817

53.817 53.817

150.000 0 70.000 0 220.000 273.817

0 63.000 0 62.000 125.000 178.817

0 63.000 0 62.000 125.000 178.817

0 63.000 0 62.000 125.000 178.817

0 0 0 273.817

52.792 52.792 52.792 231.609

52.792 52.792 52.792 231.609

52.792 52.792 52.792 231.609

- 52 -

4.2 Overzicht bestuurlijke verplichtingen / afspraken Omschrijving Afd THEMA1 Zorgzame stad ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan DBO ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving - Totaal THEMA1 Zorgzame stad - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad ER201 Meer regionale centrumvoorzieningen Aanpassing krediet atletiekaccom. Athlos DSL ER201 Meer regionale centrumvoorzieningen - Totaal ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving Onderhoudskosten Harderweide DRMT Verv. Wijkkunstgrasspeelveldjes STB Effecten aank. percelen grond Weiburg DIR ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving - Totaal ER203 Een duurzamere samenleving Uitvoering Routekaart duurz.klimaatneutraal DRMT ER203 Een duurzamere samenleving - Totaal ER204 Meer ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkh. Implementatie gevolgen Omgevingswet DRMT ER204 Meer ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkh. - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad - Totaal THEMA3 Ondernemende stad ER301 Aantrekkelijker en sterkere werklocaties Stedelijke herkaveling Tonselse Veld DRMT Aanpassing raming leges parkeren DRMT ER301 Aantrekkelijker en sterkere werklocaties - Totaal ER302 Sterkere economische sectoren Visie ontwikkelen op andere Binnenstad DRMT ER302 Sterkere economische sectoren - Totaal THEMA3 Ondernemende stad - Totaal Geheel - Totaal


Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

28.500 28.500 28.500

28.500 28.500 28.500

28.500 28.500 28.500

28.500 28.500 28.500

8.725 8.725

8.725 8.725

8.725 8.725

8.725 8.725

74.340 0 116.000 190.340

138.805 14.175 0 152.980

138.805 23.625 0 162.430

138.805 33.075 0 171.880

30.000 30.000

0 0

0 0

0 0

75.000 75.000 304.065

50.000 50.000 211.705

0 0 171.155

0 0 180.605

30.000 805.000 835.000

0 1.072.000 1.072.000

0 1.076.000 1.076.000

0 1.076.000 1.076.000

75.000 75.000 910.000 1.242.565

75.000 75.000 1.147.000 1.387.205

75.000 75.000 1.151.000 1.350.655

75.000 75.000 1.151.000 1.360.105

- 53 -

4.3 Overzicht onderwerpen drempelbedragen Omschrijving Afd THEMA1 Zorgzame stad ER101 Meer soc.activ. bewoners - minder uitval Talentontwikkeling binnensportver. DSL Budget Jongerenplatform DSL ER101 Meer soc.activ. bewoners - minder uitval - Totaal THEMA1 Zorgzame stad - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad ER201 Meer regionale centrumvoorzieningen Verv. armaturen hoofdveld VVOG STB Aanpassing budget verzekeringen kunst DSL Aanpassing huuropbrengst sporthal Stadsweiden DSL ER201 Meer regionale centrumvoorzieningen - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad - Totaal Geheel - Totaal


Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Jaarschijf 2020

4.000 5.000 9.000 9.000

4.000 5.000 9.000 9.000

4.000 5.000 9.000 9.000

4.000 5.000 9.000 9.000

0 5.000 4.500 9.500 9.500 18.500

4.725 5.000 4.500 14.225 14.225 23.225

4.725 5.000 4.500 14.225 14.225 23.225

4.725 5.000 4.500 14.225 14.225 23.225

- 54 -

4.4 Overzicht van overige gehonoreerde voorstellen / projecten / activiteiten Deel programma Omschrijving Incidenteel THEMA1 Zorgzame stad ER101 Meer Evaluatie onderzoek Sociaal Domein Met een tussenevaluatie in 2017 wordt beoogd meer kennis en soc.activ. inzicht te verkrijgen in de stand van zaken Decentralisaties Sociaal bewoners Domein (aanvullende dataverzameling en kwalitatief onderzoek minder uitval onder de gebruikers van de ondersteuning). Dekking mogelijk via

Weth

Afd

Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Mee nemen 2017 2018 2019 2020

GNOO DSL

J

0

0

0

0

GNOO DSL

J

40.500

0

0

0

GNOO DSL

J

50.000

50.000

50.000

0

PTE

DRMT J

1.750.000

150.000

150.000

0

JJON

DBO

J

15.000

15.000

0

0

JJON

DRMT J

350.000

0

0

0

2.205.500

215.000

200.000

0

de bestemmingsreserve Transities WMO.

Transformatieproof maken ruimte CJG De huidige indeling van de beschikbare ruimte voldoet niet meer aan de functies van het CJG. Met de transitie in 2015 is het CJG naast bestaande taken (consultatiebureau en JGZ 4-19 jaar) de plek geworden voor ondersteuning/behandeling van kinderen en gezinnen en de toegang tot specialistische zorg. meer behoefte aan privacy voor te voeren balie- en telefoongesprekken.

Voortzetting Project JOGG Betreft het continueren van bestaand project voor nog een periode van drie jaar (2017 t/m 2019). Verlenging van de overeenkomst met JOGG NL betekent, dat opnieuw gebruik kan worden gemaakt van de kennis en materialen vanuit het landelijk JOGG - bureau. Bestrijden van overgewicht jongeren wordt ook speerpunt in de nieuwe lokale Nota gezondheidsbeleid 2017-2020.

ER103 Een leefbaarder en veiliger woonomgeving

Bijdrage Geluidwering A28 Bijdrage aan de financiering van geluidswerende maatregelen langs de A28. Bewoners van aangrenzende woonwijken ervaren veel geluidsoverlast en vragen al jaren om een oplossing. Binnen de beschikbare mogelijkheden wil de gemeente hieraan een bijdrage leveren en met de maatregel alsnog fondsen zien los te krijgen bij het Rijk, provincie en Europese subsidies. De bijdrage bestaat onder meer uit drie jaar voorfinanciering en 1 jaar projectkosten/ kwaliteitsverbetering.

Continueren Project Lekker Groen Onderwerp betreft continueren van het betreffende project uit Stads- en Regiocontract. Project stelt inwoners in staat om samen met de wijkbewoners een buurtmoestuin te realiseren. Daarbij zal bestaand groen worden omgevormd. Samen met een wijkbeheerder wordt gekeken naar de geschiktheid van locatie(s). De rol van de gemeente is faciliterend; aanbieden van materialen en kennis om een moestuin aan te leggen en te bewerken.

Uitvoering verkeersveiligheidsplan Op basis van het nog vast te stellen nieuw gemeentelijk verkeersveiligheidsplan in het voorjaar van 2016 worden vooruitlopend hierop middelen geraamd voor de uitvoering van verkeersmaatregelen met de hoogste prioriteit uit het plan. Middelen worden ingezet daar waar de meeste winst te halen is voor de verkeersveiligheid van fietsers en schoolgaande kinderen.

THEMA1 Zorgzame stad - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad ER201 Meer Bijdrage bouw kleedkamers De Mezen Voor het gebied aan de Parkweg (Groot Sypel) wordt er in het regionale verlengde van de structuurvisie een plan opgesteld, om dit gebied centrum te versterken tot een open, recreatief, groen sporthart. Om de voorzieningen hockey hierin voldoende te kunnen faciliteren wordt een nieuw

CWAL

DSL

J

250.000

0

0

0

CWAL

DSL

J

27.582

0

0

0

CWAL

DSL

J

136.125

0

0

0

CWAL

DSL

J

25.000

0

0

0

CWAL

DSL

J

404.828

0

0

0

JJON

STB

J

25.000

0

0

0

clubgebouw gerealiseerd. Voor het deel van de kleedkamers, materiaalruimte en doucheruimte wordt een eenmalige investeringsbijdrage verstrekt. Bedrag is maximale conform de kaders van de Regeling voor eenmalige investeringen in sportaccommodaties.

Bijdrage bouw kleedkamers WNV Wielervereniging Noord Veluwe is afgelopen jaren sterk gegroeid. Deze groei kan niet meer worden opgevangen binnen bestaande sportlocaties op sportpark De Strokel. Bijdrage bestemd voor de bouw van kleedkamers en doucheruimte binnen een zelf te realiseren verenigingsgebouw.

Bijdrage bouw kleedkamers Zwart-Wit De voetbalvereniging is de afgelopen jaren behoorlijk gegroeid en verwacht ook de komende jaren een ledengroei, met name op het gebied van het meisjes- en damesvoetbal. Dit heeft gevolgen voor de nu al krappe capaciteit op het gebied van kleedkamers en andere voorzieningen.

Budget ontwikkelplan binnenbad De Sypel Het binnenbad geschikt maken voor doelgroepen. Het eenmalig budget is nodig om het plan te ontwikkelen en goed te onderbouwen.

Civieltechn.werkz. Ontw. Groot Sypel Betreft de kosten voor verdere infrastructurele maatregelen rondom de nieuw aan te leggen sportvelden, inclusief verwijderen Sypelpad; alles in het kader van de planologische ontwikkelingen Groot Sypel - gebied. Raming is exclusief compensabele BTW en inclusief V+T.

ER202 Een hogere kwaliteit van de woonomgeving

Baggeren watergangen buitengebied Het uitbaggeren van de watergangen in het buitengebied vindt eenmaal in de 5 jaar plaats. Voor de jaarschijf 2022 is opnieuw een budget gepland van € 25.000,-. En zo verder.


- 55 -

Deel programma Omschrijving THEMA2 Aantrekkelijke stad - Totaal THEMA3 Ondernemende stad ER304 Continueren Winterstad Dit evenementencluster is zeer waardevol. Net als in voorgaande Versterken jaren zijn de middelen bedoeld om met de organisatie een aantal profiel van innovaties door te voeren. Deze innovaties hebben betrekking op Harderwijk de inhoud van de activiteiten, de verbinding met de stad en op de

Weth

Afd

Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Mee nemen 2017 2018 2019 2020 868.535 0 0 0

GNOO DRMT J

20.000

20.000

20.000

0

CWAL

DRMT J

30.000

0

0

0

CWAL

DRMT J

20.000

0

0

0

70.000

20.000

20.000

0

300.000

300.000

0

0

300.000 3.444.035

300.000 535.000

0 220.000

0 0

organisatie. Voorlopig wordt voor een periode van drie jaar budget hiervoor vrijgemaakt.

Ontwikkelen fietsknooppuntensysteem Het fietsknooppuntensysteem is onderdeel van het Fietstotaalplan Veluwe. Hierin staan meer voorstellen om het fietsen op de Veluwe aantrekkelijker én meer bekend te maken. Het systeem gaat vrijwel alle bestaande fietsbewegwijzering op de Veluwe vervangen. Door het systeem krijgen de kruisingen een nummer. Zo kunnen fietsers zelf hun route samenstellen aan de hand van de knooppuntnummers.

Projectkosten Europees Hanzefonds In 2017 vinden in Kampen de internationale Hanzedagen plaats. De Nederlandse Hanzesteden grijpen dit evenement aan, om een "Europees Hanzefonds" te starten. Samen met de gemeenten Zwolle, Deventer en Kampen wil ook de gemeente Harderwijk aan dit project deelnemen en middelen vrijmaken voor het voorbereiden en indienen van een Europese subsidie-aanvraag.

THEMA3 Ondernemende stad - Totaal THEMA6 Alg. dekkingsmiddelen en financieringen ER604 Aanpassing dotatie ond.voorziening gem.geb. Algemene baten Op basis van het geactualiseerde MJOP 2016-2065 is een nieuwe berekening gemaakt voor de jaarlijkse dotatie aan de en lasten onderhoudsvoorziening. In afwachting van de nog op te stellen

JJON

DRMT J

financiële inventarisatie en visie op de totale vastgoedportefeuille, wordt deze aanpassing van € 300.000,- per jaar voorlopig alleen gedaan voor de jaarschijven 2017 en 2018.

THEMA6 Alg. dekkingsmiddelen en financieringen - Totaal Incidenteel – Totaal Structureel KP2 Bestuursdienst K200 Uitbreiding formatie maatsch.zorg 1 fte Hulpkostenplaats Door diverse actuele ontwikkelingen moet al langere tijd externe capaciteit worden ingehuurd bij domein Samenleving. Bestaande salarissen en nieuwe taken zijn niet meer inpasbaar in de huidige

GNOO DSL

J

0

0

0

0

JJON

DIR

J

108.310

108.310

108.310

108.310

CWAL

DRMT J

82.072

82.072

82.072

82.072

190.382

190.382

190.382

190.382

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

0

174.683

174.683

174.683

0

174.683

174.683

174.683

J

0

0

0

0

J

0

0

0

0

bedrijfsvoering. Versterking van de formatie is daarom noodzakelijk.

Uitbreiding formatie wijkmanagers Op basis van een evaluatie van de wijkaanpak wordt de huidige capaciteit van 54 uren aan wijkmanagers geformaliseerd.

Voortzetting form. Arbeidsmarktbel.1 fte Met succes is het afgelopen jaar gestart met het arbeidsmarktbeleid. Het succes van de uitvoeringsagenda hangt mede af van de meerjarige focus en continue inzet op de uitvoering, inclusief monitoring en evaluatie van succes- en faalfactoren. Periodieke update van arbeidsmarktstatistieken en daarop aanpassen van beleidsuitgangspunten, doelstellingen, enz. zijn overige aspecten, die een voortzetting van formatie met 1 fte meer dan wenselijk maken.

KP2 Bestuursdienst - Totaal THEMA1 Zorgzame stad ER103 Een Aanpassing Budget onderh.brandkranen, -putten leefbaarder en Op basis van reëel ramen en nieuw onderhoudscontract met VITENS is een aanpassing van het beschikbare onderhoudsbudget veiliger noodzakelijk. woonomgeving THEMA1 Zorgzame stad - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad ER201 Meer Verv. Sportvelden ivm ontw. Groot Sypel In de 1e fase van ontwikkeling van het Groot Sypel - gebied staan regionale de verplaatsing c.q. vervanging van 2 nieuwe hockeyvelden centrum gepland en idem 1 veld voor de v.v. Zwart-Wit. Door de afkeuring voorzieningen van de hockeyvelden vindt de uitvoering versneld plaats,

HJS

CWAL

STB

DSL

J

J

vooruitlopend op de totale presentatie van Groot Sypel. De herinrichting past binnen de plannen om een open, recreatief sporthart van Harderwijk te ontwikkelen. Gerekend is met een afschrijving (boven- en onderlaag middelen) van 15 jaar. NB.: voor bovenlaag geldt sec een termijn van 10 jaar, met hogere kapitaallasten tot gevolg.

THEMA2 Aantrekkelijke stad - Totaal THEMA3 Ondernemende stad ER301 Exploitatielasten aanschaf handhelds GNOO STB Betreft de jaarlijkse exploitatielasten (support, helpdesk en hosting). Aantrekkelijker en sterkere Verv. nieuwe handhelds Stadstoezicht GNOO STB Investering gebaseerd op offerte. Apparatuur kent diverse werklocaties functionaliteiten op het terrein van handhaving; betreft vervanging huidige apparatuur. Afschrijving in drie jaar.


- 56 -

Deel programma

Omschrijving Verv. parkeerapparatuur 3-tal locaties

Weth JJON

Afd STB

Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Mee nemen 2017 2018 2019 2020 J 0 0 0 0

Gefaseerde vervanging van parkeerapparatuur op drie locaties, Vuldersbrink, Klooster en Westeinde. Bestaande parkeervoorzieningen afgeschreven, sterk onderhoudsgevoelig en leverancier stopt met ontwikkeling van huidig BC200-systeem.

THEMA3 Ondernemende stad - Totaal THEMA4 Verbindende stad ER401 Betere Aanpassing raming leges Burgerzaken en dienstverlening Omgevingsvergunning

HJS

DSL

J

0

0

0

0

160.000

160.000

160.000

160.000

160.000 365.382 3.809.417

160.000 540.065 1.075.065

160.000 540.065 760.065

160.000 540.065 540.065

De raming van de leges burgerzaken (paspoorten, identiteitskaarten, huwelijken)en omgevingsvergunning lopen al jaren uit de pas met de werkelijkheid. Op basis van reëel ramen vindt een aanpassing plaats van de ramingen.

THEMA4 Verbindende stad - Totaal Structureel - Totaal Geheel - Totaal


- 57 -

4.5 Overzicht van overige niet gehonoreerde voorstellen / projecten / activiteiten Deel programma Omschrijving Incidenteel THEMA2 Aantrekkelijke stad ER202 Een Aanpassing budget onderh.gem.accommodaties Een geactualiseerd MJOP 2016-2065 is samengesteld door ASSET. hogere Op basis hiervan kunnen de ramingen voor dagelijks onderhoud en kwaliteit van beheer van de gemeentelijke accommodaties naar beneden worden de bijgesteld. Raming is inclusief niet verrekenbare BTW. woonomgeving Revitalisatie Plantage-Park

Weth

Afd

Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Mee nemen 2017 2018 2019 2020

JJON

DRMT N

JJON

STB

N

-120.744

-120.744

-120.744

-120.744

85.000

0

0

0

-35.744

-120.744

-120.744

-120.744

Met het realiseren van de nieuwe spoortunnel wordt het park de eerste ontmoeting met het centrum van Harderwijk. Het huidig park heeft een somber karakter en wordt weinig gebruikt. Voorgesteld wordt een aanleg, waarbij een groene, levendige toegang tot de stad wordt gecreëerd. Tevens het park te betrekken bij de talrijke culturele activiteiten en de "Stad als Podium". Verder wordt gedacht aan een muziek-/filmprieel. De dekking zal worden betrokken bij de management- en bestuursrapportage najaar 2016.

THEMA2 Aantrekkelijke stad - Totaal THEMA3 Ondernemende stad ER304 Onderz. opstarten deelfietsensysteem Het deelfietsensysteem is een impuls voor de recreatie in en Versterken bereikbaarheid van Harderwijk en sterk te vergelijken met het principe profiel van van "Witte fietsen" op nationaal park De Hoge Veluwe. Middelen zijn Harderwijk bedoeld om het project op te starten, waarbij toeristen/bezoekers

CWAL

DRMT N

0

100.000

0

0

CWAL

DRMT N

0

-50.000

0

0

0 -35.744

50.000 -70.744

0 -120.744

0 -120.744

parkeren op parkeerterreinen, voorzien van een uitgiftepunt van deelfietsen. Beheer en exploitatie (in- en uitgiftesysteem), inclusief het investeren in fietsen, zijn voor rekening van een exploitant. Voor het college van B&W heeft het onderwerp geen prioriteit.

Onderz. opstarten deelfietsensysteem Van de provincie Gelderland is een bijdrage geraamd in het project deelfietsen op basis van 50% confinanciering.

THEMA3 Ondernemende stad - Totaal Incidenteel - Totaal Structureel THEMA1 Zorgzame stad ER101 Meer Stimuleren openclub-gedachte binnensport Zowel de gemeente als de provincie maken zich sterk voor de soc.activ. openclub-gedachte. De vereniging is een ontmoetingsplek voor niet bewoners alleen de eigen leden, maar ook voor buurtbewoners en anderen. Een minder uitval open club voert actief beleid op ontwikkeling, kwaliteit en opleiding

CWAL

DSL

N

15.000

15.000

15.000

15.000

CWAL

DSL

N

0

0

0

0

GNOO DSL

N

0

0

0

0

15.000

15.000

15.000

15.000

van het kader binnen de vereniging. De gemeente heeft de ambitie om dit proces samen met de provincie en sportverenigingen verder te ontwikkelen en te ondersteunen.

ER102 Een sterkere, meer betrokken gemeenschap

Coördinatiefunctie Harderwijk Actief De gemeente neemt sinds 2011 deel aan de regeling Brede Impuls Coördinatiefuncties. De combinatiefunctionarissen/buurtsportcoaches presenteren zich onder de naam 'Harderwijk Actief'. Om de samenhang en integraliteit van beleid te kunnen borgen is het continueren van de coördinatiefunctie zeer gewenst. Tot nu toe kon deze functie worden bekostigd uit de brede impulsregeling. Omdat de maximale inzet op 9,3 fte aan combinatiefunctionarissen is bereikt, is financiering vanuit de regeling niet langer mogelijk. Gezocht wordt naar een oplossing binnen de bestaande begroting via een herschikking van taken.

ER103 Een Inzet JCO structureel borgen leefbaarder en Functie van Jeugdcoördinator (JCO) ontstaan in 2007 vanuit een door de provincie gefinancierde pilot. In 2017 stopt deze financiering van veiliger de functie JCO voor 32 uur. De functie beoogt mede het terugdringen woonomgeving van overlast en crimineel gedrag bij risico(school)jongeren (zorgen hulpverlening).

THEMA1 Zorgzame stad - Totaal THEMA2 Aantrekkelijke stad ER203 Een Energiebesparende maatregelen gem.acc. De maatregelen en raming zijn gebaseerd op het geactualiseerde duurzamere MJOP 2016-2065. De maatregelen betreffen het toepassen van samenleving gangbare energiebesparende maatregelen. Raming is inclusief niet

JJON

DRMT N

197.775

197.775

197.775

197.775

JJON

DRMT N

0

116.021

116.021

116.021

197.775

313.796

313.796

313.796

verrekenbare BTW.

Inv.duurzaamheidsmaatregelen gem.acc. Om de energielabels van de gemeentelijke gebouwen op het gewenste A-niveau te krijgen, moeten aanvullende duurzaamheidsmaatregelen worden getroffen, naast het toepassen van energiebesparende maatregelen op logische (jaarlijkse) vervangingsmomenten. Investering met economisch nut wordt afgeschreven in 20 jaar. Alternatief is een lagere investeringsraming van € 634.282,- waarmee een gemiddeld energielabel wordt bereikt op B/C-niveau. In afwachting van de nog op te stellen financiële inventarisatie en visie op de totale vastgoedportefeuille en een duidelijk beeld van de inverdieneffecten van te treffen maatregelen, wordt de aanmelding voorlopig tot eind 2016 geparkeerd.

THEMA2 Aantrekkelijke stad - Totaal THEMA3 Ondernemende stad


- 58 -

Deel programma ER301 Aantrekkelijker en sterkere werklocaties

Omschrijving Invoeren digitaal parkeren

Weth JJON

Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Jaarschijf Mee Afd nemen 2017 2018 2019 2020 DRMT N 0 6.750 6.750 6.750

Om de dienstverlening omtrent de aanvraag en wijzigingen van parkeervergunningen voor inwoners en ondernemers te vergemakkelijken, wordt dit proces gedigitaliseerd. Geïnvesteerd wordt in de aanschaf van benodigde software. Naast de mutaties in vergunningen biedt het gelegenheid om zgn. digitale bezoekerskaarten te introduceren.

THEMA3 Ondernemende stad - Totaal THEMA4 Verbindende stad ER404 Oph.budget werkbezoek en training B&W Het huidige budget wordt jaarlijks overschreden, met name als Bestuur

HJS

DBO

N

0

6.750

6.750

6.750

12.450

12.450

12.450

12.450

12.450 225.225 189.481

12.450 347.996 277.252

12.450 347.996 227.252

12.450 347.996 227.252

collegeleden een opleiding volgen.

THEMA4 Verbindende stad - Totaal Structureel - Totaal Geheel - Totaal


- 59 -

4.6 Lijst van gebruikte afkortingen Een overzicht van in deze Kadernota gebruikte afkortingen.

AMvB AWBZ AZC

A Algemene Maatregel van Bestuur Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Asielzoekerscentrum

BBP BBV BGT BOA BTW BZK

B Bruto Binnenlands Product Besluit Begroting Verantwoording provincies en gemeenten Basisregistratie Grootschalige Topografie Buitengewone opsporingsambtenaar Belasting Toegevoegde Waarde Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

CAO CBS CEP CO² CPB

C Collectieve Arbeidsovereenkomst Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Economisch Plan Chemische formule reductie koolstofdioxide Centraal Planbureau

DVG

D De Vier Gewesten (personenvervoer)

EPC

E Energie Prestatie Coëfficiënt

GSF GSO

G Gelderse Sport Federatie Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid

HLA

H Hoofdlijnenakkoord

IBOR IGEV

I Integraal Beheerplan Openbare Ruimte Innovatiecentrum Groene Economie Noord – Veluwe

JOGG

J Jongeren Op Gezond gewicht

KVU

K Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan

LED

L Licht Emitterende Diode

MIP MJOP

M Meerjarig investeringsplan Meerjarig onderhoudsplan

NOC/NSF

N Nationaal Olympisch Comité / Nederlandse Sport Federatie

ODNV OVI OZB

O Omgevingsdienst Noord Veluwe Openbare Verlichtingsinspectie Onroerende zaakbelastingen


- 60 -

PGB

P Persoonsgebonden budget

RFV

R Raad voor de financiële verhoudingen

SDV

S Sociale Dienst Veluwerand

VHROSV VNG Vpb

V (cluster) Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing Vereniging van Nederlandse Gemeenten Vennootschapsbelasting

WKR WMO WPO WSW

W Werkkostenregeling Wet maatschappelijke ondersteuning Wet Primair Onderwijs Wet Sociale Voorziening (doelgroepenvervoer)


- 61 -

Kadernota Een Stad in ontwikkeling

Recommend Documents